LUBELSKI URZĄD WOJEWÓDZKI W LUBLINIE

WYDZIAŁ POLITYKI SPOŁECZNEJ

RAPORTZ MONITOROWANIA

ZJAWISKA PRZEMOCY W RODZINIE W WOJEWÓDZTWIE LUBELSKIM

ZA 2016 ROK

LUBLIN 2017

2

Spis treści:

Spis tabel i wykresów............................................................................................. 3

Rozdział I: Realizacja zadań wynikających z Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na terenie województwa lubelskiego w 2016 r. …............ 4

1. Profilaktyka i edukacja społeczna....................................................................... 41.1 Poszerzenie wiedzy na temat zjawiska przemocy w rodzinie........................... 41.2 Podniesienie poziomu wiedzy i świadomości społecznej................................. 41.3 Poprawa jakości systemu działań profilaktycznych.......................................... 51.4 Realizacja programów przeciwdziałania przemocy w rodzinie........................ 5

2. Ochrona i pomoc osobom dotkniętym przemocą w rodzinie.............................. 62.1 Rozwój infrastruktury........................................................................................ 62.2 Nawiązanie i wzmacnianie współpracy pomiędzy instytucjami rządowymi i samorządowymi oraz organizacjami samorządowymi w zakresie pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie......................... 82.3 Upowszechnianie informacji i edukacja w zakresie możliwości i form udzielania pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie............... 82.4 Udzielanie pomocy i wsparcia osobom dotkniętym przemocą w rodzinie........................................................................................................... 92.5 Monitoring skuteczności działań pomocowych................................................. 11

3. Oddziaływanie na osoby stosujące przemoc w rodzinie...................................... 123.1 Tworzenie i rozszerzanie ofert oddziaływań wobec osób stosujących przemoc w rodzinie............................................................................................ 12 3.2 Interweniowanie oraz reagowanie właściwych służb na stosowanie przemocy w rodzinie.......................................................................................... 123.3 Realizowanie programów psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc w rodzinie zmierzających do zmiany wzorców zachowań............................................................................................................ 15

4. Wzmacnianie kompetencji zawodowych oraz przeciwdziałanie wypaleniu zawodowemu osób realizujących zdania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie............................................................... 17

Rozdział II: Nadzór i kontrola Wojewody Lubelskiego nad realizacją zadańz zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie przez jednostki samorządu terytorialnego i jednostki organizacyjne pomocy społecznej............... 18

Rozdział III: Podmioty realizujące programy oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych w 2016 r. w województwie lubelskim............................................... 19

Rozdział IV: Trudności związane z realizacja zadań z zakresu przeciwdziałaniaprzemocy w rodzinie zgłaszane przez gminy i powiaty w 2016 r............................ 21

3

Spis tabel i wykresów

Wykres 1. Liczba uczestników zajęć w ramach programów oddziaływań korekcyjno-

edukacyjnych dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie w latach

2015 i 2016 w województwie lubelskim.

Wykres 2. Liczba wypełnionych formularzy „Niebieskich Kart” w latach 2015

i 2016 w województwie lubelskim.

Wykres 3. Efektywność programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych

w województwie lubelskim w latach 2015 i 2016.

Wykres 4. Efektywność programów psychologiczno-terapeutycznych

w województwie lubelskim w latach 2015 i 2016.

Wykres 5. Liczba pracowników instytucji i służb pomocowych, którzy korzystali

ze specjalistycznego wsparcia w latach 2015 i 2016 w województwie

lubelskim.

Tabela 1. Kwoty środków dotacji celowej przekazane w 2016 r. na realizację

programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych w podziale na powiaty

województwa lubelskiego.

4

I. Realizacja zadań wynikających z Krajowego Programu Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na terenie województwa lubelskiego w 2016 r.

1. Profilaktyka i edukacja społeczna

1.1 Poszerzenie wiedzy na temat zjawiska przemocy w rodzinie

W województwie lubelskim, lokalne diagnozy zjawiska przemocy w rodzinie

zostały opracowane przez 14 powiatów i 65 gmin. Diagnozy sporządzone przez gminy

zawierały ustalenie odsetka populacji rodzin zagrożonych przemocą w rodzinie. Brak

diagnozy zjawiska przemocy w rodzinie stanowi istotną barierę w zakresie

zaplanowania konstruktywnych działań służących zapobieganiu przemocy oraz

niwelowaniu jej skutków.

1.2 Podniesienie poziomu wiedzy i świadomości społecznej

W celu podniesienia poziomu wiedzy i świadomości społecznej organizowane są

m.in. kampanie społeczne. Ta forma podejmowanych inicjatyw ma służyć

zaakcentowaniu społecznie ważnego tematu, jakim jest przemoc w rodzinie.

W omawianym okresie sprawozdawczym na terenie województwa lubelskiego

przeprowadzono na poziomie powiatu 23 lokalne kampanie społeczne, a w gminach

65 takich kampanii.

W zakresie współpracy pomiędzy organami samorządu terytorialnego

a kościołami lub związkami wyznaniowymi na danym terenie, w celu wprowadzenia

elementów edukacji na temat zjawiska przemocy w rodzinie w ramach działania

poradni prowadzonych przez kościoły lub związki wyznaniowe lub do programów

nauk przedmałżeńskich, inicjatywy w tym zakresie podjęły zarówno powiaty, jak

i gminy.

W 2016 r. na poziomie powiatów zrealizowano 9 inicjatyw (informacji udzielono

295 osobom) oraz na poziomie gminnym 15 inicjatyw (informacji udzielono 294

osobom). Nadmienić tu należy, że w 2015 r. ww. inicjatywy realizowały 2 gminy

(informacji udzielono 26 osobom), natomiast na poziomie powiatów ww. zadanie nie

było realizowane.

5

1.3 Poprawa jakości systemu działań profilaktycznych

W odniesieniu do działań zorientowanych na eliminację, czy ograniczenie

występowania zjawiska przemocy w rodzinie realizowanych w formie programów

profilaktycznych, 18 powiatowych jednostek samorządu terytorialnego opracowało

programy służące działaniom profilaktycznym, mającym na celu udzielenie

specjalistycznej pomocy, zwłaszcza w zakresie promowania i wdrażania

prawidłowych metod wychowawczych w stosunku do dzieci w rodzinach zagrożonych

przemocą w rodzinie. Z tej liczby zostało zrealizowanych 16 powiatowych programów

(80%) służących działaniom profilaktycznym, w których uczestniczyło 3.636 osób.

Na szczeblu gminnym, w 215 placówkach było prowadzone poradnictwo związane

z edukacją rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą domową oraz osób z grup

ryzyka, np. małoletnich w ciąży. W tym celu opracowano 63 gminne programy

profilaktyczne. W 2016 r. z ww. poradnictwa skorzystały 1.694 osoby, w tym 143

niepełnosprawne i 114 starszych. Blisko 65% (1.098 osób) tej populacji stanowiły

kobiety. Liczba mężczyzn, objętych poradnictwem w okresie sprawozdawczym

wynosiła 596 osób.

1.4 Realizacja programów przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Lokalne programy przeciwdziałania przemocy w rodzinie są rozumiane jako

strategia działań służących nie tylko zapobieganiu i zwalczaniu zjawiska przemocy

domowej, ale także łagodzeniu jego skutków. Opracowanie takich programów stanowi

obowiązek gminnych i powiatowych jednostek samorządu terytorialnego. W świetle

informacji przekazanych przez te jednostki, w 2016 r. własne programy

przeciwdziałania przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie

opracowano i realizowano w 196 gminach oraz 22 powiatach województwa

lubelskiego, co stanowi lepszy wynik w porównaniu z rokiem ubiegłym (195 gmin

i 18 powiatów).

6

2. Ochrona i pomoc osobom dotkniętym przemocą w rodzinie.

2.1 Rozwój infrastruktury.

W 2016 r., na terenie województwa lubelskiego, za realizację zadań

z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie odpowiadało 213 urzędów gmin

i 213 ośrodków pomocy społecznej, 24 powiatowe centra pomocy rodzinie (w tym

4 realizujące zadania gminy i powiatu), 2 specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar

przemocy, 13 ośrodków interwencji kryzysowej (w tym 2 punkty interwencji

kryzysowej), 10 innych placówek świadczących specjalistyczną pomoc dla osób

dotkniętych przemocą w rodzinie. W okresie sprawozdawczym utworzono 3 nowe

placówki: 1 punkt konsultacyjny dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie na

poziomie gminy i 2 ośrodki interwencji kryzysowej, w tym 1 punkt interwencji

kryzysowej na poziomie powiatu. W nowoutworzonych ośrodkach interwencji

kryzysowej wsparcie znalazło łącznie 190 osób, w tym 118 kobiet

(6 niepełnosprawnych i 3 starsze), 54 mężczyzn (4 niepełnosprawnych i 5 starszych)

oraz 18 dzieci (1 niepełnosprawne). W punkcie interwencji kryzysowej pomocą

zostały objęte 142 osoby, w tym 74 kobiety (4 starsze i 3 niepełnosprawne),

50 mężczyzn (3 niepełnosprawnych i 4 starszych) i 18 dzieci (1 niepełnosprawne).

Z usług ww. punktu konsultacyjnego skorzystały ogółem 44 osoby, w tym 38 kobiet

(1 niepełnosprawna i 1 starsza) i 6 mężczyzn (1 niepełnosprawny i 1 starszy).

W 2016 r. na terenie województwa lubelskiego nie powstały inne placówki

świadczące specjalistyczną pomoc osobom dotkniętym przemocą w rodzinie. Ponadto,

zarówno na poziomie gminy, jak i powiatu, nie funkcjonowały ośrodki wsparcia dla

ww. osób.

W 2016 r. w województwie lubelskim funkcjonowały 2 punkty interwencji

kryzysowej dysponujące 162 miejscami (w tym 1 punkt z miejscami całodobowymi

z bazą 8 miejsc). Z miejsc w tych punktach skorzystały łącznie 162 osoby, w tym 90

kobiet (4 niepełnosprawne i 3 starsze), 54 mężczyzn (3 niepełnosprawnych

i 4 starszych) i 18 dzieci (1 niepełnosprawne). dzieci (1 niepełnosprawne).

Na poziomie powiatu, 2 specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy

w rodzinie (w Lublinie i w Tyszowcach), udzieliły wsparcia 766 osobom, w tym 518

7

kobietom (4 niepełnosprawnym), 31 mężczyznom i 217 dzieciom (w tym

2 niepełnosprawnym).

Z oferty 13 ośrodków interwencji kryzysowej skorzystały 1.034 osoby, w tym 717

kobiet (20 niepełnosprawnych i 27 starszych), 196 mężczyzn (7 niepełnosprawnych

i 10 starszych) oraz 121 dzieci (3 niepełnosprawnych).

Z miejsc całodobowych i oferty placówek wspierających i udzielających pomocy

osobom dotkniętym przemocą w rodzinie skorzystało:

1. w 2 powiatowych specjalistycznych ośrodkach wsparcia dla ofiar przemocy

w rodzinie, dysponujących łącznie 50 miejscami - 136 osób, w tym 49 kobiet

(4 niepełnosprawne), 87 dzieci (2 niepełnosprawnych);

2. w 1 punkcie interwencji kryzysowej z bazą 8 miejsc całodobowych - 3 osoby,

w tym 1 kobieta i 2 dzieci;

3. w 10 ośrodkach interwencji kryzysowej dysponujących łącznie 72 miejscami -

76 osób, w tym 32 kobiety, 3 mężczyzn i 41 dzieci;

4. w 1 gminnej placówce świadczącej specjalistyczną pomoc dla osób dotkniętych

przemocą w rodzinie – łącznie 7 osób, w tym 6 kobiet (4 niepełnosprawne, 3 starsze),

1 niepełnosprawny mężczyzna.

W 2016 r. na terenie województwa lubelskiego nie powstały nowe ośrodki

wsparcia, specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar przemocy w rodzinie, domy dla

matek z małoletnimi dziećmi i kobiet w ciąży, inne placówki świadczące

specjalistyczną pomoc osobom dotkniętym przemocą w rodzinie.

W gminach województwa lubelskiego utworzono 212 zespołów

interdyscyplinarnych, które odbyły 1.580 posiedzeń. Pomocą zespołów objętych

zostało 18.359 osób, w tym 7.536 kobiet (w tym 524 niepełnosprawne i 956

starszych), 7.086 mężczyzn (w tym 307 niepełnosprawnych i 493 starszych) i 3.737

dzieci (w tym 115 niepełnosprawnych). Ogółem, zespoły interdyscyplinarne objęły

swoją pomocą 6.927 rodzin.

W celu objęcia pomocą osób doznających przemocy w rodzinie utworzono 4.540

grup roboczych, które zbierały się 14.598 razy. W okresie sprawozdawczym grupy

robocze udzieliły wsparcia 16.674 osobom, w tym 6.933 kobietom (w tym 489

niepełnosprawnym i 867 starszym), 6.276 mężczyznom (w tym 269

8

niepełnosprawnym i 420 starszym) oraz 3.465 dzieciom (w tym 100

niepełnosprawnym).. Z pomocy grup roboczych skorzystały łącznie 6.383 rodziny.

2.2 Nawiązanie i wzmacnianie współpracy pomiędzy instytucjami rządowymi

i samorządowymi oraz organizacjami samorządowymi w zakresie pomocy

osobom dotkniętym przemocą w rodzinie.

W celu optymalnej i efektywnej realizacji zadań zalecana jest interdyscyplinarna

współpraca pomiędzy wszystkimi jednostkami i organizacjami pozarządowymi

,realizującymi zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy

w rodzinie. W województwie lubelskim, w ramach ww. współpracy zlecono

i wspólnie realizowano projekty w 13 powiatach i 25 gminach.

2.3 Upowszechnianie informacji i edukacja w zakresie możliwości i form

udzielania pomocy osobom dotkniętym przemocą w rodzinie.

Istotnym elementem determinującym dostępność pomocy ze strony osób

i instytucji udzielających wsparcia osobom dotkniętym przemocą jest

rozpropagowanie informacji wśród jak największej liczby odbiorców.

W ramach realizacji zadania, o którym mowa wyżej, w tym w zakresie możliwości

i form uzyskania m.in. pomocy: medycznej, psychologicznej, prawnej, socjalnej,

zawodowej i rodzinnej opracowano i upowszechniono 42 materiały informacyjne

w powiatach oraz 136 materiałów informacyjnych w gminach. Ponadto, w powiatach

przeprowadzono 40 lokalnych kampanii społecznych, natomiast w gminach

59 kampanii.

W zakresie edukacji opracowano i realizowano zajęcia kierowane do osób

dotkniętych przemocą w rodzinie w zakresie podstaw prawnych i zagadnień

psychologicznych dotyczących reakcji na przemoc w rodzinie w 168 w powiatach

i 79 w gminach. W zajęciach uczestniczyło łącznie 1.806 osób (1.592 w powiatach

i 214 w gminach). W porównaniu do 2015 r. można odnotować wyraźny procentowy

9

wzrost liczby uczestników tych zajęć (o 35,3%; w powiatach wynosi on 34,2%,

natomiast w gminach 43% - por. wykres 1).

2.4 Udzielanie pomocy i wsparcia osobom dotkniętym przemocą w rodzinie.

Z poradnictwa realizowanego przez instytucje publiczne zajmujące się pomocą

osobom dotkniętym przemocą w rodzinie w województwie lubelskim skorzystało:

1. na poziomie gmin – 7.257 osób, w tym:

- z poradnictwa medycznego: 337 osób,

- z poradnictwa psychologicznego: 2.161 osób,

- z poradnictwa prawnego: 1.617 osób,

- z poradnictwa socjalnego: 5.568 osób,

- z poradnictwa zawodowego i rodzinnego: 1.264 osoby.

2. na poziomie powiatu – 3.113 osób, w tym:

- z poradnictwa medycznego: 110 osób,

- z poradnictwa psychologicznego: 1.549 osób,

- z poradnictwa prawnego: 830 osób,

- z poradnictwa socjalnego: 1.415 osób,

- z poradnictwa zawodowego i rodzinnego: 769 osób.

Ogółem Gmina Powiat0

200

400

600

800

1000

1200

1400

1600

1800

2000

1169

122

1047

1806

214

1592

Wykres 1. Liczba uczestników zajęć edukacyjnych dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie w latach 2015 i 2016, województwo lubelskie.

2015 2016

10

W powiatach działa 12, natomiast w gminach 10 lokalnych telefonów zaufania,

interwencyjnych lub informacyjnych dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie,

w tym w 1 z gmin i w 2 powiatach, telefony są dostępne całodobowo.

W 2016 r. w ramach telefonu zaufania przeprowadzono łącznie 10.046 rozmów,

w tym 403 w gminach i 9.643 w powiatach. Liczba podjętych interwencji w gminach

w związku z funkcjonowaniem ww. telefonów wyniosła 15 w gminach i 245

w powiatach.

Dla wzmocnienia ochrony osób dotkniętych przemocą w rodzinie

w toku postępowania karnego poprzez przesłuchiwanie dzieci w przyjaznych pokojach

przesłuchań oraz tworzenie odpowiednich warunków do przesłuchiwania dorosłych

osób dotkniętych przemocą w rodzinie tworzone są przyjazne pokoje przesłuchań.

Pokoje tego rodzaju istnieją w 10 gminach i 6 powiatach województwa lubelskiego.

W ramach zapewnienia bezpieczeństwa krzywdzonym dzieciom w trybie art.

12 a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie odebrano z rodziny 51 dzieci

(28 chłopców i 23 dziewczynki) i umieszczono:

1) u innej, niezamieszkującej wspólnie osoby najbliższej, w rozumieniu art. 115

§ 11 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny – 34 dzieci,

2) w rodzinie zastępczej – 10 dzieci,

3) w placówce opiekuńczo-wychowawczej – 7 dzieci.

Dla osób dotkniętych przemocą w rodzinie realizowane są również programy

terapeutyczne i pomocy psychologicznej. W województwie lubelskim, w 4 powiatach

i 9 gminach, opracowano ww. programy, w których uczestniczyło łącznie 357 osób

(253 kobiety, 11 mężczyzn i 93 dzieci). Programy ukończyło 317 osób (216 kobiet,

8 mężczyzn i 93 dzieci).

W celu zwiększenia pomocy osobom znajdującym się w trudnej sytuacji życiowej

tworzone są grupy terapeutyczne i grupy wsparcia. Grupy wsparcia są formą pomocy

specjalistycznej dla osób doświadczających zazwyczaj podobnych problemów

osobistych i społecznych. Podstawowym zadaniem grup terapeutycznych jest

wymiana doświadczeń, przepracowanie problemów w bezpiecznym środowisku,

poszukiwanie źródeł sytuacji kryzysowej. Na Lubelszczyźnie, w 2016 r.,

11

funkcjonowało 6 grup terapeutycznych i 5 grup wsparcia w gminach oraz 29 grup

terapeutycznych i 56 grup wsparcia w powiatach.

Podkreślić również należy, że w okresie sprawozdawczym nie przyznano

w pierwszej kolejności mieszkań socjalnych żadnej osobie dotkniętej przemocą

w rodzinie.

2.5 Monitoring skuteczności działań pomocowych

Jednym z komponentów skuteczności działań podejmowanych na rzecz

przeciwdziałania przemocy w rodzinie jest zaprzestanie stosowania przemocy przez

sprawców. W 2016 r. przewodniczący gminnych zespołów interdyscyplinarnych

zakończyli 3.456 procedur „Niebieskie Karty” z uwagi na ustanie przemocy

w rodzinie i uzasadnione przypuszczenie o zaprzestaniu dalszego stosowania

przemocy w rodzinie oraz po zrealizowaniu indywidualnego planu pomocy.

Jednostki samorządu terytorialnego są zobowiązane do prowadzenia

monitoringu sytuacji osób, które opuściły specjalistyczne ośrodki wsparcia dla ofiar

przemocy w rodzinie, u których przemoc w rodzinie ustała. Dane statystyczne

przekazane przez gminy i powiaty wskazują, że w 2016 r. gminy monitorowały

sytuację 64 osób (w tym 53 kobiet, 1 mężczyzny i 10 dzieci); w powiatach

monitoringiem objęto 82 osoby (w tym 30 kobiet i 52 dzieci). Należy zaznaczyć, że

działania monitorujące są niezmiernie istotne w kontekście oceny skuteczności

pomocy udzielanej osobom korzystającym z usług placówek tego typu.

Podejmowane działania pomocowe w aspekcie jakości i skuteczności są

uwarunkowane przez rozmaite czynniki, których identyfikacja prowadzi do

podniesienia poziomu świadczonych usług. W 2016 r. opracowano łącznie

19 corocznych raportów analiz czynników sprzyjających i utrudniających udzielenie

skutecznej pomocy osobom dotkniętym przemocą domową (2 w powiatach i 17

w gminach).

12

3. Oddziaływanie na osoby stosujące przemoc w rodzinie.

3.1 Tworzenie i rozszerzanie ofert oddziaływań wobec osób stosującychprzemoc w rodzinie.

W obszarze tworzenia i rozszerzania ofert oddziaływań wobec osób stosujących

przemoc w rodzinie, realizowanych przez instytucje rządowe i samorządowe,

podmioty oraz organizacje pozarządowe oraz wypracowania zasad współpracy

pomiędzy tymi instytucjami i podmiotami oraz organizacjami pozarządowymi,. na

stronach internetowych 12 powiatowych i 38 gminnych jednostek samorządu

terytorialnego, dokonano corocznej aktualizacji baz teleadresowych podmiotów oraz

organizacji pozarządowych realizujących oddziaływania wobec osób stosujących

przemoc w rodzinie. Z kolei, w 31 terenowych jednostkach samorządu terytorialnego

(tj. w 11 powiatach i 20 gminach) opracowano informatory zawierające dane

teleadresowe podmiotów oraz organizacji pozarządowych, a także zakres

realizowanych oddziaływań wobec osób stosujących przemoc w rodzinie.

W 2016 r. powiaty województwa lubelskiego przekazały łącznie 50 aktualnych

informatorów w wersji papierowej lub elektronicznej, w tym 13 właściwym

miejscowo prezesom sądów rejonowych, 13 prokuratorom rejonowym,

14 komendantom powiatowym/miejskim Policji i 10 wchodzącym w obręb powiatu

gminom. W okresie sprawozdawczym, w 25 gminach umieszczono informatory na

stronach internetowych do dnia 15 sierpnia 2016 r.

3.2 Interweniowanie oraz reagowanie właściwych służb na stosowanie przemocy w rodzinie.

Podejmowanie interwencji w rodzinie uwikłanej w przemoc odbywa się w oparciu

o procedurę „Niebieskie Karty”. W 2016 r. w województwie lubelskim tą procedurą

było objętych 7.127 rodzin (w okresie sprawozdawczym wszczęto procedurę

w stosunku do 4.489 rodzin).

W ramach stosowania ww. procedury przez uprawnione podmioty:

1. pracownicy socjalni wypełnili 582 formularze „Niebieskich Kart – A”;

2. członkowie zespołu interdyscyplinarnego/grupy roboczej wypełnili 4.219

formularzy „Niebieskich kart – C”;

13

3. członkowie zespołu interdyscyplinarnego/grupy roboczej wypełnili 3.256

formularzy „Niebieskich kart – D”.

W odniesieniu do kwestii wszczynania procedury „Niebieskie Karty” tendencje

spadkowe, w stosunku do 2015 r., są przedstawione na wykresie 2.

Z wykresu wynika, że liczba wypełnionych formularzy „ Niebieskich Kart” - A

zmniejszyła się o 10 % w stosunku do roku poprzedniego; w przypadku „Niebieskich

Kart” - C i D zanotowano niewielki spadek (odpowiednio w wysokości 3,6%

i 2,8 %). Wzrost w kategorii „Niebieskie Karty”- A może być spowodowany wzrostem

świadomości społecznej, efektami pracy asystentów rodziny oraz pogłębioną diagnozą

zjawiska przemocy w rodzinie.

W 2016 r. na Lubelszczyźnie zostały zakończone 4.722 procedury „Niebieskich

Kart”, w tym:

1. w wyniku ustania przemocy w rodzinie i uzasadnionego przypuszczenia

o zaprzestaniu dalszego stosowania przemocy w rodzinie oraz po zrealizowaniu

indywidualnego planu pomocy – 3.456;

2. z powodu rozstrzygnięcia o braku zasadności podejmowanych działań: 1.266.

"Niebieskie Karty"-A "Niebieskie Karty"-C "Niebieskie Karty"-D0

500

1000

1500

2000

2500

3000

3500

4000

4500

5000

647

4376

3350

582

4219

3256

Wykres 2. Liczba wypełnionych formularzy "Niebieskich Kart" w latach 2015 i 2016, województwo lubelskie.

2015 2016

14

W odniesieniu do liczby przekazanych Policji lub kuratorom sądowym informacji

przez pracowników socjalnych o ponownym stosowaniu przemocy w rodzinie przez

osoby uprzednio skazane za tego rodzaju przemoc, to w przypadku gmin wyniosła ona

106, natomiast w przypadku powiatów 22.

W 2016 r., w województwie lubelskim, na poziomie powiatów, opracowano

i realizowano 15 edycji programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych dla osób

stosujących przemoc w rodzinie w warunkach wolnościowych. Do ww. programów

przystąpiło łącznie 211 osób, w tym 3 kobiety i 208 mężczyzn, natomiast ukończyło je

105 osób, w tym 3 kobiety i 102 mężczyzn. Efektywność realizacji programów

oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych w latach 2015 i 2016 pokazuje wykres 3 .

Efektywność wyliczona jako procentowa wielkość (proporcja liczby osób które

ukończyły program do liczby osób które przystąpiły do programu pomnożona przez

100) była niższa w 2016 r. w porównaniu z 2015 r. i wynosiła 49,8% w stosunku do

54,3%. W 2016 r. liczba osób, które ukończyły programy oddziaływań korekcyjno-

edukacyjnych była większa o 17 osób niż w 2015 r.

W 2016 r. na ww. programy, w ramach realizacji zadań z zakresu administracji

rządowej, z budżetu Wojewody Lubelskiego zgodnie z planem po zmianach

przekazano do 14 powiatów (w tym 2 powiatów grodzkich) w dziale 852 – Pomoc

społeczna, rozdziale 85205 – Zadania w zakresie przeciwdziałania przemocy

2015 20160

50

100

150

200

250

162

211

88105

Wykres 3. Efektywność programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych w województwie lubelskim w latach 2015 i 2016 .

Liczba osób, które przystapiły do programu Liczba osób, które ukończyłu program

15

w rodzinie i paragrafie 2110 - Dotacje celowe otrzymane z budżetu państwa na

zadania bieżące z zakresu administracji rządowej oraz inne zadania zlecone ustawami

realizowane przez powiat środki w formie dotacji celowej w wysokości 143.618 zł,

z czego wykorzystano 143.320,72 zł. Rozkład przekazanych i wykorzystanych

środków z dotacji celowej w poszczególnych powiatach jest przedstawiony w tabeli 1.Tabela 1. Kwoty środków dotacji celowej przekazane w 2016 r. na realizacje programów

oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych w podziale na powiaty województwa lubelskiego.

Lp PowiatKwota przekazanej dotacji

celowej(plan po zmianach)

Kwota wykorzystanej dotacji celowej

1 Bialski (Podlaski) 15.000 14.957,67

2 Biłgorajski 9.960 9.959,68

3 Janowski 6.768 6.768

4 Krasnostawski 10.800 10.800

5 Kraśnicki 20.000 19.829,71

6 Lubartowski 8.000 7.998,20

7 Lubelski 8.000 7.998,83

8 Łęczyński 8.000 7.999,93

9 Łukowski 8.000 7.998,34

10 Parczewski 4.000 4.000

11 Świdnicki 8.400 8.396,93

12 Tomaszowski (Lubelski) 10.000 10.000

13 Zamojski 6.000 6.000

14 Lublin 12.690 12.690

15 Zamość 8.000 7.923,43

Razem 143.618 143.320,72

W wyniku badania skuteczności programów oddziaływań korekcyjno-

edukacyjnych kierowanych do osób stosujących przemoc w rodzinie poprzez

monitorowanie ich zachowań przez okres do 3 lat po ukończeniu programu ustalono,

że do zachowań polegających na stosowaniu przemocy w rodzinie powróciło

6 mężczyzn.

3.3 Realizowanie programów psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących przemoc w rodzinie zmierzających do zmiany wzorców zachowań.

Opracowanie i realizacja programów psychologiczno-terapeutycznych dla osób

stosujących przemoc w rodzinie to zadanie wynikające z Krajowego Programu

16

Przeciwdziałania Przemocy w Rodzinie na lata 2014-2020. W województwie

lubelskim w 2016 roku programy tego typu opracowało i realizowało 5 gmin

i 4 powiaty. Przystąpiło do nich ogółem 106 osób (49 w gminach, 57 w powiatach).

Łącznie te programy ukończyły 73 osoby (41 w gminach i 32 w powiatach). Wykres

przedstawia efektywność realizacji programów psychologiczno-terapeutycznych dla

sprawców przemocy w latach 2015 i 2016. Na wykresie 4 pokazano efektywność

programów psychologiczno-terapeutycznych w województwie lubelskim na podstawie

danych z lat 2015 i 2016.

Efektywność wyliczona jako procentowa wielkość (proporcja liczby osób które

ukończyły program do liczby osób które przystąpiły w 2016 r. do programu

pomnożona przez 100) była taka sama jak 2015 r. i wynosiła 31,1%. W okresie

sprawozdawczym, na poziomie gmin i powiatów nie prowadzono badań nad

skutecznością programów psychologiczno-terapeutycznych dla osób stosujących

przemoc w rodzinie.

2015 20160

20

40

60

80

100

120

90

106

6273

Wykres 4. Efektywność programów psychologiczno-terapeutycznych w województwie lubelskim w latach 2015 i 2016.

Liczba osób, które przystąpiły do programu Liczba osób, które ukończyły program

17

4. Wzmacnianie kompetencji zawodowych oraz przeciwdziałanie wypaleniuzawodowemu osób realizujących zdania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie.

Osoby realizujące zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie

narażone są na przewlekły stres, utratę energii, stosowanie mechanizmów obronnych

będących ochroną przed negatywnymi skutkami emocjonalnego zaangażowania się

w sprawy osób uwikłanych w przemoc. Stąd niezmiernie ważne wydaje się stosowanie

różnorodnych form wsparcia dla instytucji i służb zajmujących się problematyką

przemocy w rodzinie. W 2016 r. w ramach wdrożenia systemu wsparcia dla osób

pracujących bezpośrednio z osobami dotkniętymi przemocą w rodzinie i z osobami

stosującymi przemoc, w formie m.in. superwizji, coachingu, grup wsparcia

w gminach, poddano różnym formom poradnictwa i wsparcia psychologicznego 150

osoby, natomiast w powiatach 186 osób. W porównaniu z 2015 rokiem nastąpił

wzrost rzędu 18% w gminach i 47,3 % w powiatach w aspekcie specjalistycznego

wsparcia udzielanego pracownikom instytucji i służb pomocowych (por. wykres 5).

2015 20160

20406080

100120140160180200

123

150

98

186

Wykres 5. Liczba pracowników instytucji i służb pomocowych, którzy skorzystali ze specjalistycznego wsparcia w latach 2015 i 2016, województwo lubelskie.

Liczba osób w gminach Liczba osób w powiatach

18

II. Nadzór i kontrola Wojewody Lubelskiego nad realizacją zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie przez jednostki samorządu terytorialnego i jednostki organizacyjne pomocy społecznej.

W 2016 r. pracownicy Wydziału Polityki Społecznej Lubelskiego Urzędu

Wojewódzkiego w Lublinie przeprowadzili 21 kontroli w obszarze realizacji zadań

związanych z przeciwdziałaniem przemocy w rodzinie. W ramach czynności

nadzorczych i kontrolnych stwierdzono wiele uchybień i nieprawidłowości w zakresie

funkcjonowania podległych jednostek.

Najczęstsze nieprawidłowości ustalone w ramach kontroli jednostek

w zakresie realizacji zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie,

w tym programów oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych są następujące:

- nieuwzględnianie w dokumentach regulujących funkcjonowanie jednostek zadań

wynikających z ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie;

- brak lub nieprawidłowe opracowanie gminnego programu przeciwdziałania

przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, nieprowadzenie

monitoringu realizacji programu, nieustanowienie koordynatora programu;

- nierealizowanie działań określonych w gminnym programie przeciwdziałania

przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie, stosownie do zapisów

art. 9b ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie;

- niesporządzenie sprawozdania z realizacji gminnego programu przeciwdziałania

przemocy w rodzinie oraz ochrony ofiar przemocy w rodzinie.;

- utrudniony dostęp do informacji dot. instytucji udzielających pomocy ofiarom

przemocy w rodzinie;

- niepowołanie zespołu interdyscyplinarnego;

- niezapewnianie przez jednostkę miejsc całodobowych,

- nieprzestrzeganie procedury „Niebieskie Karty”;

- niedostosowanie składu zespołu interdyscyplinarnego do wymogów określonych

w art. 9a ustawy o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie;

- nierzetelne dokumentowanie działań w ramach procedury NK,

w tym podejmowanych wobec osób, co do których istnieje podejrzenie, że są dotknięte

19

przemocą oraz osób podejrzanych o stosowanie przemocy, stosownie do dyspozycji

§ 10 rozporządzenia w sprawie ww. procedury;

- nieprowadzenie poradnictwa edukacyjnego służącego wzmocnieniu opiekuńczych

i wychowawczych kompetencji rodziców w rodzinach zagrożonych przemocą

w rodzinie;

- brak współdziałania gminy z organizacjami pozarządowymi oraz kościołami

i związkami wyznaniowymi w zakresie udzielania pomocy osobom dotkniętym

przemocą, oddziaływania na osoby stosujące przemoc oraz podnoszenia świadomości

społecznej na temat przyczyn i skutków przemocy w rodzinie.

III. Podmioty realizujące programy oddziaływań korekcyjno-edukacyjnych w 2016 r. w województwie lubelskim

Informacje na temat podmiotów realizujących programy oddziaływań korekcyjno-

edukacyjnych na terenie województwa lubelskiego w 2016 r. są zestawione poniżej

w formie tabelarycznej.

Nazwa Powiat Ulica Telefon Fax E-mail, strona www

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

Powiat bialski

ul. Brzeska 4121-500 Biała Podlaska

0-83 343-70-660-83 343-29-82 0-83 343-29-82

pcprbp@wp.pl

www.pcpr.powiatbialski.pl

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

Powiatbiłgorajski

ul. Bohaterów Monte Cassino 38 23-400 Biłgoraj

0-84 686-69-490-84 688-08-38 0-84 688-07-70

bilgorajpcpr@wp.pl

www.pcprbilgoraj.website.pl

Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Janowie Lubelskim

Powiatjanowski

ul. Ogrodowa 2023-300 Janów Lubelski

0-15 872-33-45

6680756590-15 872-36-78

oikjanow@op.pl

www.facebook.com/oikjanow

20

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

Powiatkrasnostawski

ul. Sobieskiego 322-300 Krasnystaw

0-82 576-72-97 0-82 576-71-06

pcprkrasnystaw@wp.pl

www.pcprkrasnystaw.pl

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

Powiat kraśnicki

ul. Grunwaldzka 623-210 Kraśnik

0-81 826-18-64 0-81 826-18-64pcpr@pcpr.krasnik.pl

www.pcpr.krasnicki.pl

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Lubartowie

Powiat lubartowski

ul. Szaniawskiego 6221-100 Lubartów

0-81 854 -33-29 0-81 854-58-83

sekretariat@pcprlubartow.pl

www.pcprlubartow.pl

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Lublinie

Powiat lubelski

ul. Spokojna 920-074 Lublin 0-81 442-10-21 0-81 442-10-20

pcpr@powiat.lublin.pl

www.lublin.naszepcpr.pl

Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie

Powiat łęczyński

ul. Staszica 921-010 Łęczna 0-81 531-53-84 0-81 462-31-11

sekretariat@pcprleczna.pl

www.pcprleczna.pl

Specjalistyczny Ośrodek Poradnictwa Rodzinnego i Interwencji Kryzysowej w Łukowie

Powiat łukowski

Aleje Wojska Polskiego 6121-400 Łuków

0-25 798-77-80 0-25 798-77-80pomocrodzinie@op.pl

Fundacja Pozytyw Powiat parczewski

ul. Tysiąclecia Państwa Polskiego 3808-200 Łosice 693570205 -

kontakt@fundacjapozytyw.pl

www.fundacjapozytyw.pl

Ośrodek Interwencji Kryzysowej w Świdniku

Powiat świdnicki

ul. Kolejowa 521-040 Świdnik

0-81 467-00-77781651711 0-81 467-00-77

oikswidnik@wp.pl

www.starostwo.swidnik.pl/oik/

Ośrodek Interwencji Kryzysowej

Powiat tomaszowski

ul. Żwirki i Wigury 222-600 Tomaszów Lubelski

0-84 663-42-98 0-84 663-42-98

oik.tomaszow@interia.pl

http://oik.powiat-tomaszowski.com.pl

21

IV. Trudności związane z realizacją zadań z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie zgłaszane przez gminy i powiaty w 2016 r.

Trudności zgłaszane przez jednostki realizujące zadania z zakresu przeciwdziałania przemocy w rodzinie dotyczą następujących kwestii:

1. brak lub słabo rozwinięta infrastruktura instytucji pomocowych;

2. wstyd i lęk ofiar przed ujawnieniem problemu przemocy domowej;

3. brak lub ograniczone środki finansowe w budżecie gminy/powiatu;

4. niedostateczna baza lokalowa do realizacji zadań z zakresu przeciwdziałania

przemocy w rodzinie;

5. brak motywacji u ofiar i sprawców do skorzystania z pomocy;

6. brak specjalistycznej kadry;

7. nadmierne obciążenie pracowników socjalnych czynnościami związanymi

z realizacją procedury „Niebieskie Karty”;

8. nieskuteczne procedury prawne wobec sprawców przemocy;

9. biurokratyczne procedury w pracy z rodziną dotkniętą przemocą domową;

10. niejasne przepisy i procedury prawne w zakresie przeciwdziałania przemocy

w rodzinie;

11. brak gratyfikacji finansowych za udział w posiedzeniach zespołu

interdyscyplinarnego i grupy roboczej;

12. nierówne zaangażowanie przedstawicieli służb w działania - zadania są

realizowane przez grupy robocze złożone głównie z pracowników socjalnych

i funkcjonariuszy Policji;

13. wypalenie zawodowe pracowników instytucji i służb pomocowych.