Raporti Kombëtar i VetëpunësimitILO Organizata Ndërkombëtare e Punës INSTAT Instituti i Statistikave të Shqipërisë PBB Produkti i Brendshëm Bruto PRE Programi i Reformave

Raporti i Tregut

të Punës

në Shqipëri

Shtator 2017

Adresa: Rruga e Elbasanit Nr.8, Tiranë

e-mail: [email protected]; web: www.ippm.al

Ky raport është hartuar nga Instituti për Politika Publike dhe Mirëqeverisje (IPPM), si pjesë e

projekteve të Financuara nga Agjencia për Mbështetjen e Shoqërisë Civile (AMSHC).

Mendimet dhe opinionet e shprehura në këtë raport i përkasin autorëve dhe nuk përkojnë

domosdoshmërisht në qëndrimet e AMSHC-së.

Autorët:

Prof. Dr. Adrian Civici

Kandidat Dr. Arlind Rama

Dr. Ledjon Shahini

Aplikimet për lejen për të riprodhuar ose përkthyer të gjithë ose një pjesë të këtij materiali duhet

të bëhen pranë zyrave të Institutit për Politika Publike dhe Mirëqeverisje ose pranë zyrave të

Agjencisë për Mbështetjen e Shoqërisë Civile.

në adresat:

Instituti për Politika Publike dhe Mirëqeverisje

Rr. e Elbasanit Nr.8, Universitetit Luarasi, Tiranë, Shqipëri

Website: www.ippm.al

E-Mail: [email protected]

Agjencia për Mbështetjen e Shoqërisë Civile

Rruga "Frosina Plaku" Nr. 58, Kati II, Tiranë, Shqipëri

Website: www.amshc.gov.al

E-mail: [email protected]

http://www.ippm.al/mailto:[email protected]://www.amshc.gov.al/mailto:[email protected]



Përmbajtja

1. Hyrje ................................................................................................................................................... 10

2. Tregu i Punës në Shqipëri ................................................................................................................... 11

2.1. Analiza e trendeve kryesore ............................................................................................................ 11

2.2. Tregu i Punës dhe Arsimi............................................................................................................ 20

2.3. Tregu i punës dhe madhësia e ndërmarrjeve ............................................................................... 22

2.4. Tregu i punës dhe niveli i Pagave ............................................................................................... 25

2.5. Tregu i Punës dhe Grupet e Pafavorizuara .................................................................................. 28

2.6. Ri-integrimi i emigrantëve të kthyer në vend ............................................................................. 29

3. Krahasimi Rajonal i Tregut të Punës te të Rinjtë ............................................................................ 31

Konkluzione dhe Rekomandime ................................................................................................................. 40

Bibliografi ................................................................................................................................................... 49

Lista e Tabelave

Tabela 1: Ndërmarrjet aktive sipas formës ligjore, 2016 ........................................................................... 24

Tabela 2: Hendeku gjinor i pagës mesatare mujore bruto sipas aktiviteteve ekonomike .......................... 28

Tabela 3: Shpërndarja e emigrantëve të kthyer sipas aktiviteteve ............................................................. 30

Tabela 4: Shkalla e pjesëmarrjes në forcat e punës.................................................................................... 44

Tabela 5: Shkalla e punësimit .................................................................................................................... 44

Tabela 6: Shkalla e papunësisë .................................................................................................................. 45

Tabela 7: Shkalla e papunësisë së regjistruar (të dhëna administrative) .................................................... 45

Tabela 8: Tregu i punës .............................................................................................................................. 46

Tabela 9: Të punësuar sipas madhësisë së ndërmarrjeve ........................................................................... 47

Tabela 10: Paga mesatare mujore sipas profesioneve në sektorin shtetëror dhe paga minimale ............... 47

Tabela 11: Paga mesatare mujore për një të punësuar sipas aktiviteteve ekonomike ................................ 48

Lista e Grafikëve

Grafiku 1: Treguesit e tregut të punës (%) .................................................................................................. 12

Grafiku 2: Shkalla e pjesëmarrjes në forcat e punës sipas gjinisë (%) ....................................................... 12

Grafiku 3: Shkalla e pjesëmarrjes në forcat e punës sipas grupmoshës (%) ............................................... 13

Grafiku 4: Shkalla e punësimit në forcat e punës sipas gjinisë (%) ............................................................ 13

Grafiku 5: Shkalla e punësimit në forcat e punës sipas grupmoshës (%) ................................................... 14

file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177874file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177875file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177876file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177877file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177878



Grafiku 6: Shkalla e papunësisë sipas gjinisë (%) ...................................................................................... 14

Grafiku 7: Shkalla e papunësisë sipas grupmoshës (%).............................................................................. 15

Grafiku 8: Treguesit e tregut të punës në tremujorë (000) .......................................................................... 15

Grafiku 9: Punësimi sipas aktivitetit ekonomik (%) ................................................................................... 16

Grafiku 10: Shkalla e punësimit dhe e papunësisë (%) ............................................................................... 17

Grafiku 11: Situata e punëkërkuesve (%) ................................................................................................... 18

Grafiku 12: Pesha e punëkërkuesve sipas gjinisë (000) .............................................................................. 18

Grafiku 13: Pesha e punëkërkuesve sipas grupmoshës (000) ..................................................................... 19

Grafiku 14: Pesha e punëkërkuesve sipas nivelit arsimor (000) ................................................................. 20

Grafiku 16: Pesha e ndërmarrjeve sipas numrit të të punësuarve ............................................................... 22

Grafiku 15: Punësimi sipas madhësisë së ndërmarrjeve (000) ................................................................... 22

Grafiku 17: Pesha e ndërmarrjeve sipas madhësisë dhe aktivitetit ekonomik, 2016 .................................. 23

Grafiku 18: Paga mesatare mujore në sektorin shtetëror dhe paga minimale (000) ................................... 25

Grafiku 19: Paga mesatare mujore sipas aktiviteteve ekonomike dhe paga minimale (000)...................... 26

Grafiku 20: Rritja reale e pagës në sektorin shtetëror ................................................................................. 27

Grafiku 21: Rritja Ekonomike e Vendeve të Ballkanit Perëndimor ........................................................... 31

Grafiku 22: Shkalla e Pjesëmarrjes në Forcën e Punës ............................................................................... 31

Grafiku 23: Pesha e pjesëmarrjes së fuqisë punëtore për moshat 15-24 vjeç, 2016 ................................... 32

Grafiku 24: Numri i Studentëve të Regjistruar në Ciklin Bachelor të Studimeve (000)............................. 33

Grafiku 25: Shkalla e Papunësisë Totale në Ballkanin Perëndimor ........................................................... 35

Grafiku 26: Shkalla e Papunësisë te të Rinjtë në Ballkanin Perëndimor .................................................... 36

Grafiku 27: Pesha e Papunësisë së të Rinjve në Ballkanin Perëndimor...................................................... 37

Grafiku 28: Papunësia te të Rinjtë sipas Gjinisë, 2016 ............................................................................... 38

Grafiku 29: Niveli i Përputhjes së Aftësive të të Diplomuarve me Vendet e Punës ................................... 39

file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177879file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177880file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177881file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177882file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177883file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177884file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177885file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177886file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177887file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177888file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177889file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177890file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177891file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177892file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177893file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177894file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177895file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177896file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177897file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177898file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177899file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177900file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177901file:///C:\Users\Fjona\Desktop\Raporti%20%20i%20Tregut%20t�%20Pun�s%20PER%20FORMATIM.docx%23_Toc495177902



Shkurtime

ILO – International Labour Organization

INSTAT – Instituti i Statistikave të Shqipërisë

AFP – Anketa e Forcave të Punës

ASK - Agjencia e Statistikave të Kosovës

MONSTAT - Instituti i Statistikave të Malit të Zi

MAKSTAT - Instituti i Statistikave i Maqedonisë

AFP –Agjencia e Formimit Profesional

NS - Ndërmarrje Sociale



Përmbledhje

Ky raport analizon tregun e punës te të rinjtë në Shqipëri duke u ndalur në mundësitë që ofron

vendi për të rinjtë në përgjithësi dhe për ata të sapodiplomuar në veçanti, sfidat me të cilat

ballafaqohen të rinjtë në tregun e punës si dhe mospërputhjet mes kërkesës dhe ofertës së tregut

të punës në vend.

Raporti analizon situatën e tregut shqiptar të punës, duke u ndalur jo vetëm në përshkrimin

statistikor të treguesve të këtij tregu, por përpiqet të japë një panoramë të përgjithshme të

shkaqeve dhe pasojave me të cilat ato shoqërohen, duke treguar edhe veçoritë që ekzistojnë për

secilën gjini dhe grupmoshë, në mënyrë paraqitjen sa më mirë të hendeqeve që aktualisht

ekzistojnë ndërmjet tyre.

Raporti trajton në nivel të detajuar lidhjet që ekzistojnë midis tregut të punës me arsimin,

madhësinë e ndërmarrjeve, nivelin e pagave si dhe krahasime me faktor social si] janë grupet e

pafavorizuara dhe emigrantët e kthyer në vend. Këto krahasime të mbështetura mbi të dhëna të

detajuara mundësojnë një analizë të detajuar dhe në të njëjtën kohë japin një pasqyrë të plotë të

situatës aktuale.

Gjithashtu nëpërmjet këtij raporti bëhet e mundur analiza krahasuese e tregut të punës në

Shqipëri me vendet e Ballkanit Perëndimor, si një mënyrë për të parë pozicionimin e Shqipërisë

në rajon përsa u përket treguesve të këtij tregu dhe për të parë pikat e forta dhe të dobëta që ka

tregu i punës në Shqipëri, sidomos për të rinjtë krahasuar me vendet e rajonit.

Raporti përfundon me disa nga gjetjet kryesore të situatës aktuale si dhe disa rekomandime të

mbështetura mbi analiza të detajuara të strategjive kombëtare dhe sektoriale duke synuar një

orientim më të mirë për politikëbërësit.

Gjetjet kryesore

Shqipëria karakterizohet nga një pjesëmarrje e ulët e individëve në forcat e punës. Duke qenë se

gati ½ e personave në grupmoshën 15-64 vjeç janë të përfshirë në forcat e punës, politikat mbi

tregun e punës duhet të orientohen më shumë në përfshirjen e individëve në këtë kategori.

Prezenca e tregut informal, ka një ndikim të madh edhe në nivelin e punësimit. Kjo sjell

domosdoshmërinë e ndërtimit të politikave të cilat çojnë drejt reduktimit dhe eleminimit të

fenomenit të punësimit në sektorin informal dhe të uljes së papunësisë në tërësi.

Strategjitë sektoriale duhet të synojnë zhvillimin e atyre sektorëve ekonomik të cilat kërkojnë

përdorim të lartë të kapitalit punë në mënyrë që të ketë një reduktim të normës së papunësisë dhe

kalim të kapitalit punë nga sektorë pak produktiv siç është bujqësia, në sektor më produktiv të

cilët do të mundësojnë një rritje më të shpejtë.

Shpërndarja e zonave industriale në përputhshmëri me tregun e punës. Shpesh në vend vihet re

një koncentrik i bizneseve në zonën Tiranë-Durrës të cilët jo rrallë herë përballen me mungesën e



forcës punëtore. Ndërtimi i parqeve industriale në zona prioritare të vendit, shoqëruar edhe me

aksesin infrastrukturor do të ndikojë në një përputhshmëri më të mirë gjeografike mes kërkesës

dhe ofertës së punës.

Përsa i përket lidhjes mes sistemit arsimor dhe punësimit vihet re se ka një mospërputhje mes

ofertës dhe kërkesës. Nga krahu i ofertës ka një tejkalim të të diplomuarve në shumicën e

fushave të studimit, por veçanërisht në biznes, administrim dhe drejtësi dhe nga ana tjetër tregu

ka mungesa të të diplomuarve nga fushat e studimit të Shkencave Natyrore dhe Shkencave

Ekzakte.

Një pengesë e madhe me të cilën përballen studentët në tranzicionin e tyre nga arsimi i lartë në

tregun e punës është mungesa e përvojës së punës. Në një treg konkurrues, punëdhënësit shpesh

preferojnë të diplomuarit me përvojë pune, gjë e cila pengon të diplomuarit të cilët nuk kanë

pasur ndonjë përvojë pune gjatë studimeve të tyre.

Mospërputhja e pagës dhe nivelit arsimor është një fenomen i njohur në vend. Mospërputhja e

aftësive horizontale është një problem i madh me të cilin përballen të diplomuarit në tregun e

punës i cili shpesh shoqërohet edhe me paga më të ulëta.

Një fenomen tjetër që vihet re është përqëndrimi i ekonomisë në mikro-ndërmarrje të cilat

përbëjnë mbi 90 % të totalit të ndërmarrjeve dhe kanë mbi 33 % të totalit të të punësuarve. Por

referuar analizës sektoriale në sektor kyç, siç është ai i bujqësisë kjo kategori përbën 99.5 % të

totalit të ndërmarrjeve duke dhënë informacion të qartë për përqëndrimin e mikro-ndërmarrjeve

në këtë sektor.

Një ndër zhvillimet më të rëndësishme të viteve të fundit për tregun e punës në Shqipëri ishte

kthimi i emigrantëve e shkaktuar kryesisht nga kriza financiare e vitit 2008, ku situata e vështirë

ekonomike e vendeve pritëse të emigrantëve shqiptarë, bëri që një pjesë e madhe e tyre të

kthehen sërish në vend, duke kërkuar që të përfshiheshin në tregun e punës. Kjo kategori kërkon

ndërmarrjen e politikave konkrete, si lehtësira fiskale, trajnime profesionale apo dhe konsulenca

për këtë kategori që të mund të kenë një integrim sa më të shpejt në tregun e punës.



1. Hyrje

Punësimi është konsideruar prej vitesh si një nga sfidat më të rëndësishme të çdo shoqërie,

veçanërisht të atyre që kanë përjetuar periudhën e tranzicionit pas rënies së sistemit komunist.

Kalimi nga ekonomia tërësisht e centralizuar, në atë të tregut të lirë, si dhe ndryshimet politike që

ndodhën pas viteve ‟90, janë shoqëruar me ndryshime të rëndësishme në tregun e punës për

Shqipërinë. Tregu i punës tenton të ndryshojë me ritme të shpejta dhe të vazhdueshme, ndaj

vlerësohet si i rëndësishëm studimi i tij dhe më tej informimi dhe orientimi, veçanërisht për të

rinjtë si grupmosha që vuan më tepër fenomenin e papunësisë së lartë në Shqipëri.

Gjatë periudhës 1945-1990 punësimi garantohej nga shteti, por rënia e sistemit të fermave dhe

kooperativave bujqësore dhe privatizimi masiv i ndërmarrjeve shtetërore që pasuan rënien e

regjimit komunist u shoqëruan me ndryshime strukturore në tregun e punës. Tregu i punës gjatë

periudhës post-komuniste u karakterizua nga ulja e ndjeshme e punësimit në sektorin publik, si

edhe në atë bujqësor. Sipas raportit të Bankës Botërore: “Shqipëria: Një vlerësim i tregut të

punës‟‟, rënia e punësimit në sektorin publik ka qenë dramatike, nga 850 000 të punësuar në vitin

1991, në 176 000 në 2004, kjo për faktin e ndryshimit të funksionimit të tregut. Sipas të dhënave

të INSTAT, rezulton se punësimi në sektorin shtetëror nuk ka përbërë më shumë së 20% të

punësimit total që nga viti 2001 dhe ka pësuar luhatje të vogla përgjatë periudhës në vijim,

kryesisht në rënie.1

Në një vend si Shqipëria, me popullsi të përqendruar kryesisht në zonat rurale, punësimi ka qenë

i orientuar nga bujqësia. Por në një situatë të ndryshimeve ekonomike, politike, sociale dhe atyre

demografike, edhe situata e punësimit ka pësuar ndryshime. Punësimi në sektorin bujqësor ka

rezultuar burimi kryesor i punësimit, megjithëse duket të jetë gjithnjë e më pak dominant se në

fillim të periudhës së tranzicionit. Shkalla e punësimit ka rënë ndjeshëm në sektorin bujqësor,

ndërkohë që është rritur konsiderueshëm në sektorin privat jo-bujqësor. Sipas të dhënave të

publikuara nga INSTAT, vetëm nga viti 2000 deri në vitin 2016, shkalla e punësimit në sektorin

privat bujqësor është përgjysmuar, ndërsa ajo e sektorit privat jo-bujqësor gati është katërfishuar.

Shqipëria karakterizohet nga një popullsi në moshë të re, që do të duhet të konsiderohet si e

ardhmja e zhvillimit socio-ekonomik të saj, por nga ana tjetër karakterizohet edhe nga një treg

punësimi me normë relativisht të lartë të papunësisë te të rinjtë. Sipas të dhënave të INSTAT për

vitin 2016 pjesëmarrja në forcën e punës ishte 57.5% ndërkohë që pjesëmarrja e grupmoshës 15-

29 vjeç ishte 45.7%. Pjesëmarrja me vetëm 45.7 % tregon për një aktivizim shumë të ulët të të

rinjve në tregun e punës, gjë që është edhe më e theksuar kur bëjmë analizën e këtij treguesi

sipas gjinisë, ku pjesëmarrja e meshkujve e kësaj grupmoshe është 51.8% dhe e femrave 38.8%.

Përsa i përket normës së papunësisë ajo ka qenë gjatë gjithë periudhës post-komuniste në nivele

1Banka Botërore, Njësia e Sektorit të Zhvillimit Njerëzor (2006): “Shqipëria: Një vlerësim i tregut të punës”.

Tiranë. E aksesueshme: http://web.worldbank.org/archive/website01337/WEB/IMAGES/345970-2.PDF



dy shifrore ndërkohë që nivelin më të lartë e arriti në vitin 2014 në 17.5% duke u reduktuar në

15.2% në vitin 2016. Përsa i përket grupmoshës së të rinjve 15-29 vjeç, papunësia arriti nivelin

më të lartë në vitin 2015 në 33.2%, për tu reduktuar në 28.9% në vitin 2016. Diferenca ndërmjet

meshkujve dhe femrave në nivelin e papunësisë ka qënë në përgjithësi më konstante, kjo për

shkak të nivelit të ulët të femrave të përfshira në forcën e punës. Në vitin 2016 norma e

papunësisë për meshkujt ishte 15.9% ndërsa për femrat 14.4%. Ajo që vihet re është fakti që për

moshën 15-29 vjeç përqindja e femrave të papuna është më e ulët sesa e meshkujve më

konkretisht 27.8% krahasuar me 29.7%. Në këtë aspekt mund të sugjerohet orientimi i politikave

mbi tregun e punës,të cilat do të sjellin më shumë individë të përfshirë në këtë treg dhe po ashtu

politika të cilat çojnë drejt reduktimit dhe eleminimit të fenomenit të punësimit në sektorin

informal dhe të uljes së papunësisë, veçanërisht te të rinjtë.

2. Tregu i Punës në Shqipëri

2.1. Analiza e trendeve kryesore

Analiza e këtij raporti është e mbështetur në burime të ndryshme informacioni. Arsyeja e

përdorimit të të gjithë burimeve zyrtare të të dhënave është bërë për shkak të diferencave që kanë

burime të ndryshme dhe në të njëjtën kohë edhe për faktin e frekuencave të ndryshme kohore që

i referohen. Është i rëndësishëm që të theksohet fakti që në vlerësimin e treguesve të tregut të

punës në Shqipëri përdoren dy burime të ndryshme informacioni; burimi i parë i referohet të

dhënave të mbledhura nëpërmjet Anketës së Forcave të Punës (AFP) e cila ka nxjerrë rezultatet e

para në vitin 2007 me frekuencë vjetore, dhe nga viti 2012 edhe me frekuencë tremujore dhe

burimi i dytë janë të dhënat administrative të cilat janë të disponueshme që nga viti 2000.

Informacion më i hershëm gjendet edhe në të dhënat e Bankës Botërore (Indikatorët e

Zhvillimit), të cilat janë të disponueshme që nga viti 1990 me frekuencë vjetore. Këto të dhëna,

deri në vitin 2000 janë vetëm nga vlerësimet e Organizatës Ndërkombëtare të Punës (ILO),

ndërsa mbas vitit 2000, janë të përfshira edhe vlerësimet e Institutit të Statistikave të Shqipërisë

(INSTAT). Diferencat midis vlerësimeve të INSTAT dhe atyre të ILO, këto të përfshira tek

Indikatorët e Zhvillimit të Bankës Botërore për periudhën e mundshme krahasimore, janë shumë

të vogla dhe përdorimi i të dhënave të llogaritura nga ILO mund të merren në konsideratë për të

bërë një analizë historike të tregut të punës në Shqipëri.

Duke qenë se vendet në tranzicion shpesh karakterizohen nga një përdorim i ulët i zyrave të

punës për gjetjen e një pune, krahasuar me forma të tjera sidomos në konceptin e njohjeve, rrjedh

shpesh që të ketë diferenca të rëndësishme mes vlerësimeve administrative dhe atyre me anketa.

Ky fenomen është i njohur në vend dhe për këtë arsye përdorimi i të dhënave të AFP-së mund të

jetë më përfaqësues për analizën e tregut të punës në vend.



Referuar të dhënave të AFP-së shkalla e pjesëmarrjes në forcën e punës ndjek një trend pothuajse

konstant përgjatë viteve 2007 – 2016. Në vitin 2007, pjesëmarrja ishte rreth 58% e individëve të

aftë për punë, duke arritur nivelin maksimal në vitin 2011, me rreth 60%, për të zbritur më pas në

57% në vitin 2016. Shkalla e papunësisë ka ruajtur një trend pothuajse konstant përgjatë viteve

2007 – 2012, në intervalin e

13% – 14% dhe më pas ka

filluar të rritet, duke arritur

maksimumin në vitin 2014

me 17.5% për të filluar

përsëri një trend ulës dhe në

vitin 2016 ka arritur në

nivelin e 15%.

Sipas raportit “Tregu i

punës, 2016" të INSTAT,

një pjesë e madhe e

popullsisë shqiptare

rezulton ekonomikisht jo-aktive, ku vetëm për vitin 2016 ajo llogaritet në 33.8% për grupmoshën

15-64 vjeç, nga të cilët, 37.2% dominohen nga nxënës/studentë. 10.7% e kësaj grupmoshe për

2016 nuk kërkojnë punë pasi mendojnë se nuk ka punë të disponueshme për ta. Pesha e

personave ekonomikisht jo-aktivë për shkak të dekurajimit të të rinjve të grupmoshës 15-29 vjeç

për vitin 2016 llogaritet në 13.1%. megjithatë, për këtë grupmoshë duket se ka arsye të tjera më

të rëndësishme për të mos qenë pjesë e tregut të punës, ku për vitin 2016, 20% e tyre rezultonin

jo-aktivë për shkak të përmbushjes së detyrave dhe përgjegjësive familjare, ndërsa 27.7% e tyre

për arsye të tjera.2

Trendi për shkallën e

pjesëmarrjes në forcat e punës

sipas gjinisë ka ecur në të

njëjtën linjë me atë të

popullsisë, por vihet re një

shkallë më e lartë pjesëmarrjeje

e meshkujve gjatë gjithë

periudhës. Kështu, femrat

rezultojnë të jenë më të

tërhequra nga tregu i punës

krahasuar me meshkujt. Në

vitin 2007, shkalla e

2INSTAT (2017): "Tregu i Punës, 2016". Tiranë. E aksesueshme:

http://www.instat.gov.al/al/publications/librat/2017/tregu-i-pun%C3%ABs,-2016.aspx

Grafiku 2: Shkalla e pjesëmarrjes në forcat e punës sipas gjinisë (%)

Grafiku 1: Treguesit e tregut të punës (%)

Burimi: INSTAT, 2017

57

48

15

10

15

20

25

30

10

20

30

40

50

60

Shkalla e pjesëmarrjes në forcat e punës Shkalla e punësimit

Shkalla e papunësisë

67

62

65

64

68

66

62

64

64

6549 46 46 47 53 49 44 44 47 50

5853 55 55

6057

52 5456 57

0

10

20

30

40

50

60

70

2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Meshkuj Femra Gjithsej


http://www.instat.gov.al/al/publications/librat/2017/tregu-i-pun%C3%ABs,-2016.aspx



pjesëmarrjes në forcën e punës për meshkujt ishte 67% ndërsa për femrat 49%, një hendek i

madh i cili ruhet përgjatë viteve dhe në vitin 2016 shkalla e pjesëmarrjes së meshkujve në forcën

e punës rezulton 65%, ndërsa për femrat 50%.

Edhe shkalla e pjesëmarrjes sipas grupmoshave tenton në të njëjtin trend me atë të totalit të

popullsisë përgjatë viteve të

analizuara, por vihet re se

shkalla e pjesëmarrjes për

grupmoshën 15-29 vjeç

rezulton gjatë gjithë periudhës

me një diferencë relativisht të

madhe nën shkallën për

grupmoshën 30-64 vjeç. Pra,

të rinjtë përbëjnë një numër të

vogël të forcës së punës

krahasuar me të rriturit.

Kështu, në vitin 2017, shkalla

e pjesëmarrjes në punë për

grupmoshën 15-29 vjeç ishte

50%, ndërsa shkalla e pjesëmarrjes për moshën 30-64 vjeç ishte 76%, pra 26 pikë përqindje më e

lartë. Përgjatë viteve, diferenca ndryshon shumë pak, por në vitin 2016 shkalla e pjesëmarrjes në

forcën e punës te të rinjtë ulet në 46% ndërsa ajo e të rriturve qëndron në 76% duke e thelluar më

tepër diferencën.

Të kategorizuar sipas

gjinisë, shkalla e punësimit

për femrat dhe meshkujt ka

ecur në të njëjtin trend me

atë të të punësuarve totalë,

por ajo që vihet re është se

shkalla e punësimit për

meshkujt rezulton gjatë

gjithë periudhës së analizuar

më e lartë se ajo e femrave,

duke treguar që meshkujt

janë më aktivë në tregun e

punës. Përsa i përket ndarjes

sipas grupmoshave, rezulton

se numrin më të lartë të të

punësuarve e përbëjnë personat e grupmoshës 30-64 vjeç. Për më tepër me rënien e shkallës së

Grafiku 4: Shkalla e punësimit në forcat e punës sipas gjinisë (%)


Grafiku 3: Shkalla e pjesëmarrjes në forcat e punës sipas grupmoshës (%)

50

42

46

44

55

47

39

42

45

46

76

72

73

74

77

74

71

72

75

76

65

62

62

62

69

65

60

62

64

66

5853 55 55

6057

52 5456 57

0

10

20

30

40

50

60

70

80

15-29 30-64 15-64 15+

57.3

54.0

57.0

55.9

58.6

55.9

50.7

51.4

53.3

54.7

43

39

39

39

45

43

38

38

39

43

50.3

46.3 47.5 47.5

51.949.6

44.1 44.346.2

48.7

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

Meshkuj Femra Gjithsej




punësimit total në periudhën

2011-2013, shkalla e punësimit

te grupmosha e të rinjve ka

pësuar rënie më të ndjeshme se

ajo e të rriturve. Mund të thuhet

se të rinjtë e kanë më të

vështirë për të mbajtur një punë

krahasuar me të rriturit kur

punësimi total bie.

Ndryshe nga sa ka ndodhur me

shkallën e pjesëmarrjes në

forcat e punës dhe me atë të

punësimit, peshën më të madhe

në shkallën e papunësisë e kanë

zënë herë meshkujt e herë femrat, edhe pse që nga 2011duket se meshkujt e kanë patur më të

vështirë të gjejnë një punë. Në vitet 2009-2010 femrat zinin peshën më të lartë të papunësisë, por

ajo ka rënë për dy vitet e tjera dhe më pas ka pësuar një trend të lehtë rritës deri në 2015. Shkalla

e papunësisë te meshkujt është rritur që nga viti 2009, veçanërisht në vitet 2013-2014. Në 2015,

shkalla e papunësisë për meshkujt fillon të bjerë derisa barazon atë të femrave në 17.1, ndërsa

vitin e fundit vihet re një rënie për të dy kategoritë, por duke e lënë papunësinë te meshkujt

sërish më të lartë se te femrat.

Nga grafiku 6 vihet re se shkalla e

papunësisë për të dy grupmoshat

ka ecur gati në të njëjtin trend me

atë të popullsisë totale, por luhatjet

për grupmoshën e të rinjve kanë

qenë më të theksuara për

grupmoshën e të rinjve. Të dhënat

tregojnë që shkallën më të lartë të

papunësisë gjatë gjithë periudhës

në analizë e ka përbërë grupmosha

15-29 vjeç. Që pas 2011 vihet re

një rritje e konsiderueshme e

papunësisë te të rinjtë. Në vitin

2004 shënohet rritja më e madhe e

shkallës së papunësisë te të rinjtë

me 19.5%, ndërsa një vit më vonë shënohet vlera më e madhe e shkallës së papunësisë te kjo

grupmoshë me 33.2. Edhe pse shkalla e papunësisë ka rënë në 2016 për të gjitha grupmoshat,

Grafiku 6: Shkalla e papunësisë sipas gjinisë (%)


40

31

36

34

43

34

28

28

30

32

68

65

66

66

68

66

62

63

65

67

57

54

53

53

59

56

50

51

53

56

50.346.3 47.5 47.5

51.949.6

44.1 44.346.2

48.7

0

10

20

30

40

50

60

70

15-29 30-64 15-64 15+

14.3

12.5

12.2

12.6

13.6

14.6

17.8

19.2

17.1

15.9

12.2

13.7

15.8

15.9

14.4

11.7

13.5

15.2

17.1

14.4

13.4 13.113.8 14.0 14.0 13.4

15.9

17.5 17.1

15.2

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

Meshkuj Femra 15+

Grafiku 5: Shkalla e punësimit në forcat e punës sipas grupmoshës (%)




papunësia te të rinjtë vazhdon të mbetet në nivele të larta, duke e bërë kështu gjetjen e mënyrave

për të rritur punësimin e të rinjve një sfidë kyçe për shoqërinë shqiptare.

Shkalla e papunësisë sipas grupmoshave pohon se vështirësitë më të mëdha në tregun e punës në

vend i hasin grupmoshat 15-

29 vjeç. Papunësia te këto

grupmosha vlerësohet shumë

më e lartë se ajo te

grupmoshat 30 – 64 vjeç. Në

vitin 2007 papunësia te

grupmoshat 15-29 vjeç ishte

20% ndërsa te grupmoshat

30-64 vjeç ishte 11%.

Ndërkohë që trendi i

papunësisë te grupmoshat e

rritura mbetet pothuajse i

njëjtë, me rritje të vogla, te

grupmoshat e reja papunësia rritet dhe arrin maksimumin në vitin 2015 me 33%, ndërsa ulet në

vitin 2016 në 29%. Ndërkohë që në vitin 2016 papunësia te grupmoshat e rritura është 12%, duke

treguar një zgjerim të madh të diferencës midis këtyre dy grupmoshave.

Përsa i përket analizës së të dhënave tremujore, ato shërbejnë më së shumti për të bërë edhe

analiza të punësimeve

sezonale duke dhënë një

pamje më të plotë të këtij

tregu dhe duke

mundësuar informacion

më të detajuar për

ndërtimin e strategjive

sektoriale. Grafikët e

mëposhtëm paraqesin

treguesit e tregut të punës

sipas tremujorëve, duke

filluar nga tremujori i

parë i 2012 deri në

tremujorin e parë të 2017.

Trendi i të papunëve

paraqitet pothuajse

konstant gjatë kësaj periudhe, ndërsa trendi i të punësuarve paraqitet i njëjtë me atë të forcës së

punës. Gjatë tremujorit të parë të 2013 deri në atë të 2014, vihet re një rritje e vazhdueshme e

Grafiku 8: Treguesit e tregut të punës në tremujorë (000)

Grafiku 7: Shkalla e papunësisë sipas grupmoshës (%)

20

25

22

22

22

26

27

33

33

29

11

10

10

11

11

10

13

13

13

12

13

13

14

14

14

14

16

18

17

16

13 13 1414 14 13

1617 17

15

0

5

10

15

20

25

30

35

15-29 30-64 15-64 15+



17

5

17

6

17

6

17

6

18

3

19

5

20

1

19

8

21

5

21

6

22

0

22

8

21

8

22

1

22

7

23

1

22

4

21

0

20

5

19

2

19

3

1,169

1,014

1,362

0

50

100

150

200

250

300

350

400

0

200

400

600

800

1,000

1,200

1,400

1,600

Të papunë Të punësuar Inaktivë Forca e punës



shkallës së personave inaktivë në tregun e punës, që është shoqëruar nga ana tjetër me një rënie

të vazhdueshme të shkallës së forcës së punës dhe të punësimit.

Grafiku 9 paraqet ecurinë e punësimit sipas sektorëve gjatë periudhës 2011-2016. Vihet re se pas

2012, vit në të cilin pesha e punësimit në sektorin e bujqësisë ka qenë më e madhja e periudhës

së marrë në shqyrtim, pesha e punësimit në këtë sektor ka rënë në mënyrë të vazhdueshme.

Megjithatë, duket se sektori i bujqësisë ende punëson peshën më të madhe të të punësuarve

shqiptarë, duke kapur vlera mbi 40% për çdo vit të analizuar.

Sektori i dytë më i madh për nga pesha e të punësuarve në Shqipëri renditet ai i shërbimeve të

tregut, siç janë tregtia,

transporti, hoteleria

dhe shërbimet e

biznesit dhe ato

administrative. Pesha e

punësimit në këtë

sektor është rritur vit

pas viti, duke arritur

në më të lartën e saj në

vitin 2016 në 24.3%,

thënë ndryshe, duke

pësuar një rritje me

mbi 6 pikë përqindje

krahasuar me peshën

që zinte në vitin 2015.

Sektori i shërbimeve jo të tregut duket se luan gjithashtu një rol të rëndësishëm në punësimin e

forcës së punës në Shqipëri, ku përfshihen shërbimet e administrimit publik, shërbimet sociale,

shërbime dhe aktivitete të tjera. Punësimi në këtë sektor është rritur pothuajse në mënyrë të

vazhdueshme deri në vitin 2015, vit në të cilin shënohet pesha më e madhe e punësimit në këtë

sektor me 17%. Por në vitin 2016 vihet re një rënie e ndjeshme e punësimit në sektorin e

shërbimeve jo të tregut, ku arrihet vlera 16.1% ose 5.3 pikë përlind më pak të punësuar në këtë

sektor krahasuar me vitin e mëparshëm. Megjithatë vihet re se pesha e punësimit në sektorin e

shërbimeve në total, pavarësisht nëse janë të tregut, apo jo, ka ardhur në rritje që prej vitit 2012.

Edhe punësimi në sektorin e prodhimit ka ardhur në rritje që pas vitit 2012, duke shënuar vlerën

më të lartë të tij në vitin 2016. Megjithatë, roli i këtij sektori në punësim nuk është aq i ndjeshëm

sa sektorët e bujqësisë dhe shërbimeve, duke punësuar vetëm 10.1% të forcës së punës në 2016.

Punësimi në sektorin e ndërtimit ka pësuar përgjithësisht trend rënës përgjatë periudhës së marrë

në shqyrtim, me përjashtim të vitit 2015, ku pëson një rritje prej 7.8 pikë përqindje krahasuar me

vitin 2014. Sektori i industrive të tjera, siç janë ato nxjerrëse, të energjisë, gazit dhe furnizimit

Burimi: INSTAT, 2017 dhe llogaritje të autorëve

Grafiku 9: Punësimi sipas aktivitetit ekonomik (%)

45.4

47.4

44.6

42.7

41.3

40.2

7.7

6.4

7.6

8.6

9.3

10.1

8.2

8.3

7.3

6.4

6.9

6.6

3

1.8

2.2

2.4

2.4

2.6

20.3

20.8

21.4

22.6

22.9

24.3

15.5

15.3

16.5

16.8

17

16.1

0 20 40 60 80 100

2011

2012

2013

2014

2015

2016

Bujqësi Prodhim Ndërtim

Industri të tjera Shërbime të tregut Shërbime jo të tregut



me ujë, duket se kanë luajtur rolin më të vogël në punësim përgjatë gjithë periudhës, duke

punësuar vetëm 2.6% në vitin 2016.

Bazuar në të dhënat e Bankës

Botërorë të vitit 2017, është bërë

një analizë e shkallës së punësimit

dhe papunësisë për vitet 1991,

2000 , 2010 dhe 2016. Nga grafiku

10 vihet re një rënie e

vazhdueshme dhe e ndjeshme e

shkallës së punësimit gjatë viteve të

marra në shqyrtim. Nëse

krahasohet viti 2016 me atë 1991,

shkalla e punësimi ka rënë nga

56.4% në 42.1% , thënë ndryshe,

ka rënë me mbi 25 pikë përqindje.

Nuk mund të thuhet e njëjta gjë për

shkallën e papunësisë, e cila ka

pësuar një trend rritës përgjatë

këtyre viteve. Nga viti 2000 në 2010 vihet re një rritje e kësaj shkalle me vetëm 0.7 pikë

përqindje. Por në vitin 2016, shkalla e papunësisë arrin në masën 16.3%, vlera më e lartë kjo për

vitet e përfshira në analizë. Rritja e shkallës së papunësisë ka qenë e ndjeshme nëse bëhet

krahasimi i këtij treguesi për vitin 2016 me atë të vitit 1991, rritje kjo e barabartë me 23.5 pikë

përqind. Pra, këto të dhëna tregojnë se shkalla e personave që kërkojnë punë në mënyre aktive,

por nuk mund ta gjejnë një të tillë, është rritur me 23.5 herë gjatë këtij çerek shekulli.

Rënia e shkallës së punësimit dhe rritja e shkallës së papunësisë nga viti 1991 e deri në 2016

tregojnë që punësimi në tregun shqiptar është bërë një çështje më problematike me kalimin e

viteve, duke dhënë kështu një sinjal të fortë për nevojën e orientimit të politikave drejt tregut të

punës, me qëllim rritjen e përputhshmërisë ndërmjet kërkesës dje ofertës për punë.

Për të pasur një pamje më të plotë socio-ekonomike, analiza e tregut të punës duhet të shtrihet

edhe te strukturat e punëkërkuesve dhe të përfituesve të pagesës së papunësisë. Në grafikun e

mëposhtëm është paraqitur ecuria e punëkërkuesve në vitet 2000-2016. Numri i punëkërkuesve

të papunë të regjistruar ka pësuar rënie të vazhdueshme deri në 2008, ndërsa pas këtij viti ky

numër ka tentuar të qëndrojë në të njëjtat vlera, me përjashtim të dy viteve të fundit, ku vihet re

një rritje dhe më pas një rënie e ndjeshme. Nga ana tjetër, duket se numri i punëkërkuesve të

papunë afatgjatë ka rënë ndjeshëm me kalimin e viteve, veçanërisht pas vitit 2007, duke thelluar

diferencën ndërmjet punëkërkuesve të regjistruar dhe atyre afatgjatë. Kjo mund të përkthehet në

një treg më eficient, ku kërkesa dhe oferta për punë takohen më shpejt, duke pakësuar kohën e

kalimit nga njëra punë në tjetrën.

Burimi: Banka Botërore, 2017

56.4 53.7 46.2 42.113.2 14.1 14.2 16.30

10

20

30

40

50

60

1991 2000 2010 2016

Shkalla e punësimit Shkalla e papunësisë

Grafiku 10: Shkalla e punësimit dhe e papunësisë (%)



Megjithatë, papunësia

mbetet një fenomen i

pashmangshëm i çdo

shoqërie, pavarësisht

normës së saj, dhe si i

tillë ekzistojnë

programe që

mundësojnë zbutjen e

efekteve negative për

personat e papunë, siç

janë programet e

pagesës së papunësisë.

Këto programe janë

pjesë e politikave

shtetërore të punësimit, dhe kanë për qëllim mbështetjen financiare të të papunëve për shkak të

shkurtimit të vendit të punës, ndërprerjes së kontratës së punës, falimentimit të` ndërmarrjes,

zvogëlimit të aktivitetit, etj. Programet e Pagesës së Papunësisë synojnë krijimin e kushteve për

rikthimin e të papunëve në tregun e punës duke lehtësuar sadopak përpjekjet e tyre drejt

punësimit. Por ajo që bie në sy nga grafiku10është numri i ulët i përfituesve të pagesës së

papunësisë në raport me punëkërkuesit e papunë afatgjatë, megjithëse ky hendek ka ardhur ne

rënie me kalimin e viteve. 3

Shpesh tregu i punës

është i ndërlidhur edhe

me probleme të

mospërputhjes mes

kërkesës dhe ofertës për

punë. Në këto raste

është shumë e

rëndësishme një analizë

e detajuar e strukturave

të punëkërkuesve të cilat

mundësojnë një njohje

më të mirë të

përputhshmërisë së

tregut dhe se ku duhet të

zhvillohen politikat e punësimit në të ardhmen.

3 Pagesa e Papunësise në mbështetje të tregut të punës. E aksesueshme: http://www.kerkojpune.gov.al/wp-

content/uploads/2014/03/Pagesa-e-Papun%C3%ABsis%C3%AB-n%C3%AB-mb%C3%ABshtetje-t%C3%AB-

tregut-t%C3%AB-pun%C3%ABs.pdf

Grafiku 12: Pesha e punëkërkuesve sipas gjinisë (000)


Grafiku 11: Situata e punëkërkuesve (%)

53%

53%

53%

53%

52%

52%

52%

51%

51%

50%

49%

49%

49%

48%

49%

49%

50%

47%

47%

47%

47%

48%

48%

48%

49%

49%

50%

51%

51%

51%

52%

51%

51%

50%

215

181172

163157 153 150

143 141 142 144 142 143 143 142149

120

0

50

100

150

200

250

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Meshkuj Femra Numri i punëkërkuesve

215

181

172

163

157

153

150

143

141

142

144

142

143

143

142

149

120

193

166

160

151

145

142

137

124

92

93

89

89

87

87

82

74

66

22

14

11 11 1110

11 11

9 9 9 910

8 76

5

0

5

10

15

20

25

0

50

100

150

200

250

Punëkërkues të papunë të regjistruar Punëkërkues të papunë afatgjatë

Përfitues të pagesës së papunësisë


http://www.kerkojpune.gov.al/wp-content/uploads/2014/03/Pagesa-e-Papun%C3%ABsis%C3%AB-n%C3%AB-mb%C3%ABshtetje-t%C3%AB-tregut-t%C3%AB-pun%C3%ABs.pdfhttp://www.kerkojpune.gov.al/wp-content/uploads/2014/03/Pagesa-e-Papun%C3%ABsis%C3%AB-n%C3%AB-mb%C3%ABshtetje-t%C3%AB-tregut-t%C3%AB-pun%C3%ABs.pdfhttp://www.kerkojpune.gov.al/wp-content/uploads/2014/03/Pagesa-e-Papun%C3%ABsis%C3%AB-n%C3%AB-mb%C3%ABshtetje-t%C3%AB-tregut-t%C3%AB-pun%C3%ABs.pdf



Përsa i përket karakteristikave të punëkërkuesve, më poshtë paraqiten ndarjet e peshës së

punëkërkuesve sipas gjinisë, grupmoshave dhe nivelit arsimor për periudhën 2000-2016. Nga

grafiku 12 vihet re se pesha e punëkërkuesve meshkuj ndaj totalit të punëkërkuesve është gati e

njëjtë me atë

të femrave

dhe vihen re

ndryshime

shumë të

vogla përgjatë

viteve ose

fare.

Para vitit

2009, më

tepër të

regjistruar si

të papunë

ishin

meshkujt.

Nga viti 2000

vihet re një trend i lehtë zbritës për meshkujt dhe rritës për femrat për këtë tregues, i cili vazhdon

deri në 2015. Në vitin 2009 pesha e punëkërkuesve barazohet për femrat dhe për meshkujt, duke

u bërë më e madhe për femrat deri në vitin 2016, ku gati barazohen sërish. Në vitin 2016

shënohet numri më i ulët i punëkërkuesve si për femrat edhe për meshkujt për të gjithë

periudhën, përkatësisht me 599,520 dhe 59,970.

Siç mund të shihet dhe nga grafiku 13, pesha e punëkërkuesve të papunë të grupmoshës 20-34

vjeç ndaj totalit të punëkërkuesve ka ardhur në rënie, ndërkohë që pesha e atyre të grupmoshës

mbi 35 vjeç ka pësuar një tendencë rritjeje, duke thelluar gjithnjë e më tepër hendekun ndërmjet

këtyre dy grupmoshave. Mund të thuhet se tregu i punës për 2016 përkrah më tepër të rinjtë,

moshat 20-34 vjeç, të cilët e kanë më të lehtë gjetjen e një pune se personat mbi 35 vjeç. Përsa i

përket grupmoshës 16-19 vjeç, pesha e punëkërkuesve paraqitet relativisht e ulët dhe me një

tendencë rënëse.

Konsideruar ndarjen sipas nivelit arsimor, rezulton se pesha e punëkërkuesve ndahet pothuajse e

gjithë ndërmjet atyre me arsim 8-9 vjeçar dhe atyre me arsim të mesëm. Megjithatë, pavarësisht

peshës konstante në 2% nga viti 2001 deri në 2007, vihet re një tendencë rritëse pas këtij viti e

peshës së punëkërkuesve me arsim të lartë, ku në vitin 2015 kjo peshë arrin vlerën më të lartë me

8%. Punëkërkuesit me arsim 8-9 vjeçar janë ata që hasin më shumë vështirësi në gjetjen e një

pune. Sipas të dhënave të INSTAT, numri i tyre ndër vite ka pësuar përgjithësisht një tendencë


Grafiku 13: Pesha e punëkërkuesve sipas grupmoshës (000)

12%

7%

8%

8%

7%

7%

8%

7%

7%

6%

6%

5%

5%

5%

5%

4%

4%

45%

47%

45%

45%

42%

42%

40%

39%

37%

37%

35%

35%

34%

34%

34%

34%

31%

42%

46%

47%

47%

50%

51%

52%

53%

55%

57%

60%

60%

61%

61%

61%

61%

65%

215

181172

163157 153 150

143 141 142 144 142 143 143 142149

120

0

50

100

150

200

250

-5%

5%

15%

25%

35%

45%

55%

65%

16-19 vjeç 20-34 vjeç 35 vjeç + Numri i punëkërkuesve



zbritëse, por

vazhdon të

zërë peshën

më të madhe

në mes të

punëkërkuesv

e. Në vitin

2000 numri i

punëkërkuesv

e me arsim

8/9 vjeçar ka

qenë 104,604

dhe në vitin

2016 ka qenë

63,900,

ndërsa pesha

e tyre në

vitin 2000 ka qenë 48.63% dhe në vitin 2016 ka qenë 53.38%. Përsa i përket punëkërkuesve me

arsim të mesëm, rezulton se jo vetëm numri, por edhe pesha e tyre ka pësuar një tendencë

zbritëse përgjatë viteve, duke treguar për rolin më të madh që ka marrë përmbushja e shkollës së

mesme në gjetjen e një pune.

2.2. Tregu i Punës dhe Arsimi

Tranzicioni nga institucionet arsimore në tregun e punës është një ndër vështirësitë kryesore të të

rinjve dhe një ndër shkaqet e papunësisë te të rinjtë. Shpesh ky tranzicion shoqërohet edhe me

probleme, pasi sa më e gjatë koha e pritjes për punë mbas diplomimit aq më shumë ulet motivimi

i tyre për të qenë konkurrues në treg. Gjithashtu, një tranzicion i gjatë është një dëmtim i kapitalit

human të akumuluar përgjatë viteve të shkollimit dhe në raste të tjera, kur për shkak të

rrethanave pranohen punë në profesione të tjera, dëmtimi është edhe më i madh.

Për këto arsye, një periudhë më e shkurtër tranzicioni nga shkolla në punë është e dëshirueshme.

Një treg pune që funksionon mire është ai që absorbon shumicën e të sapo diplomuarve brenda

pak muajsh nga përfundimit i shkollimit të tyre. Sipas raportit të Institutit për Bashkëpunim dhe

Zhvillim (2015) mbi trendet e punësimit rinor në Shqipëri, gjetja e punës së parë kurrë nuk ka

qenë një proces i lehtë në një treg pune jo të kontrolluar nga shteti (që është rasti i Shqipërisë pas

1990). Aktualisht ky hap po bëhet një sfidë e madhe dhe mund të kthehet ne një rruge të gjatë.

Për më tepër, kriza e zgjatur e punësimit ne vendi detyron të rinjtë jo vetëm të presin më gjatë

për punën e tyre të parë, por edhe për të qenë më pak selektiv për llojin e punëve të para që ata

janë duke kërkuar dhe duke pranuar.

Grafiku 14: Pesha e punëkërkuesve sipas nivelit arsimor (000)

49%

49%

51%

53%

54%

53%

54%

54%

53%

54%

54%

55%

55%

55%

54%

53%

53%

49%

48%

48%

45%

45%

45%

43%

44%

44%

44%

43%

42%

41%

41%

40%

40%

39%

3%

2%

2%

2%

2%

2%

2%

2%

3%

3%

4%

4%

4%

4%

6%

8%

7%

215

181 172

163 157 153 150

143 141 142 144 142 143 143 142 149

120

-

50

100

150

200

250

-5%

5%

15%

25%

35%

45%

55%

Me arsim 8/9-vjeçar Me arsim të mesëm Me arsim të lartë Numri i punëkërkuesve




Këtij faktori i shtohet edhe mos familjarizimi i prindërve apo të rriturve me modelin e tregut

konkurrues të punës. Shumica e tyre kanë filluar punë pas viteve „90, kur sektori privat sapo

kishte filluar dhe pjesa më e madhe e vendeve të punës ofrohej ende nga sektori publik. Si e tillë

rruga e tyre profesionale ndërtohej nga shteti dhe madje edhe në qoftë se nuk ishte ajo e

dëshiruara, të paktën nuk ishte e pasigurt. Sot, të kuptuarit dhe të pranuarit e pasigurisë në

karrierën e fëmijëve të tyre, duhet ti shtohet dhe kompleksiteti i sektorëve dhe profesioneve të

reja, kompleksiteti i mekanizmave ekzistues të tregut të punës në krahasim me një sistem të

centralizuar dhe të organizuar, shumëfishimi i diplomave dhe kualifikimeve, dhe rruga jo-

tradicionale e profesioneve të të rinjve në sistemin post-modern ekonomik të sotëm.4

Sipas Strategjisë Kombëtare për Punësim dhe Aftësim (2014-2020), problemi i tranzicionit nga

shkolla në punë është i pranishëm në një masë të madhe, si në institucionet private ashtu edhe në

ato publike të arsimit. Aktorët e Agjencisë së Formimit Profesional kanë të njëjtin qëndrim përsa

i përket përparimit të bërë deri tani në këtë fushë. Ata e pranojnë se tashmë ekzistojnë disa raste

të praktikës së mirë të bashkëpunimit të institucioneve të arsimit me tregun e punës, por

pavarësisht kësaj, sistemi i AFP-së përballet me një numër mangësish. Aktualisht sistemi i AFP-

së nuk është i orientuar drejt kërkesës së tregut të punës. Nuk është ndërmarrë ndonjë analizë

sistematike e tregut të punës për të vlerësuar se cilat janë kualifikimet e kërkuara dhe se si mund

të bëhet përshtatja dhe planifikimi i kurseve në të ardhmen.

Shumë pak biznese bashkëpunojnë me shkollat për organizimin e orëve të praktikës për nxënësit.

Në pothuajse të gjitha rastet bizneset që bashkëpunojnë kanë qenë biznese të zhvilluara në

mënyrë modeste përsa i përket madhësisë dhe teknologjisë. Motivimi i tyre i vetëm për të

bashkëpunuar ishte i lidhur me kontaktet e tyre personale me drejtorët e shkollave. Në të gjitha

rastet drejtorët e shkollave pohojnë se bordet janë thjesht organe shumë formale, duke pasur

parasysh mënyrën se si janë krijuar dhe se si e ushtrojnë veprimtarinë e tyre. Këto borde

përfshijnë edhe përfaqësues nga biznesi, të cilët nuk luajnë ndonjë rol të rëndësishëm në proceset

e vendimmarrjes dhe aq më pak të ndihmojnë në lehtësimin e praktikave apo punësimit.5

Kështu, tranzicionin e të rinjve në tregun e punës, në një farë mënyre e pengon edhe mungesa e

koordinimit midis institucioneve të arsimit dhe bizneseve apo ndërmarrjeve. Nëse të rinjtë janë të

motivuar të hyjnë në tregun e punës, duhet patjetër dhe një nyje lidhëse apo një shtytje në formën

e informacionit për ta bërë këtë proces sa më të shkurtër. Mungesa e koordinimit sjell shpesh

mungesën e praktikave, të cilat sjellin mungesën e eksperiencës dhe më pas edhe një periudhë të

gjatë trazicioni.

4Shtetiweb.org dhe Instituti pwr Bashkwpunim dhe Zhvillim (2015). Trendet e Punësimit Rinor në Shqipëri: Çfarë

Kërkon Tregu?. [online] Tiranë: Friedrich-Ebert-Stiftung. E aksesueshme: http://cdinstitute.eu/web/wp-

content/uploads/2015/10/t-150427-text-al.pdf [Accessed 28 Jul. 2017]. 5 Ministria e Mirwqwnies Sociale dhe Rinisw (2014). Strategjia Kombëtare për Punësim dhe Aftësi 2014-2020.

Tiranw. E aksesueshme:

http://www.sociale.gov.al/files/documents_files/Strategjia_per_Punesim_dhe_Aftesim_2014-2020.pdf

http://cdinstitute.eu/web/wp-content/uploads/2015/10/t-150427-text-al.pdfhttp://cdinstitute.eu/web/wp-content/uploads/2015/10/t-150427-text-al.pdfhttp://www.sociale.gov.al/files/documents_files/Strategjia_per_Punesim_dhe_Aftesim_2014-2020.pdf



2.3. Tregu i punës dhe madhësia e ndërmarrjeve

Duke analizuar më tej sektorin privat, mund të krijojmë një panoramë të ndërmarrjeve sipas

madhësive dhe shpërndarjes së të punësuarve në to. INSTAT mundëson të dhëna vjetore për

ndërmarrjet sipas numrit të të punësuarve për periudhën 2010-2015. Janë kategorizuar

ndërmarrjet sipas madhësisë duke përdorur numrin e të punësuarve në to me 1 – 4 punonjës; 5 –

9 punonjës; 10 – 49 punonjës; mbi 50 punonjës.

Në 2010 tregu i punës ndahej midis

ndërmarrjeve të vogla me 1 – 4

punonjës, të cilat kishin 37.57% të

të punësuarve dhe ndërmarrjet e

mëdha me mbi 50 punonjës, që

punësonin 33.78% të totalit të të

punësuarve. Në vitet në vijim

punësimi në sektorin privat ka

ardhur në rritje, por peshat janë

përmbysur. Si ndërmarrjet me 1 – 4

punonjës dhe ato me mbi 50

punonjës kanë patur trend rritës, por

ndërmarrjet me mbi 50 punonjës

janë rritur me tepër. Në 2015

ndërmarrjet membi 50 punonjës

punësojnë 38.94% të të punësuarve,

ndërkohë që ndërmarrjet me 1-4 punonjës 33.25%. Punësimi në ndërmarrjet me 5 – 9 punonjës

dhe ato me 10 – 49 punonjës, gjithashtu është rritur, por me ritme më të ngadalta krahasuar me

dy të parat, duke shfaqur ndryshime të vogla në peshën e tyre.

Në fund të vitit 2016, pesha e

ndërmarrjeve të vogla që punësojnë 1

– 4 punonjës zinte 90.5% të totalit.

Pesha e ndërmarrjeve të mesme që

punësojnë 5 – 9 punonjës dhe atyre që

punësojnë 10 – 49 punonjës zinte

8.4% në total, duke u ndarë në 4.7%

dhe 3.7% përkatësisht. Përsa u përket

ndërmarrjeve të mëdha me mbi 50

punonjës, ato numëroheshin në vlerën

1,690, thënë ndryshe duke zënë një

peshë prej vetëm 1.1% të totalit. Këto

shifra tregojnë për strukturën e Burimi: INSTAT, 2017

Grafiku 16: Punësimi sipas madhësisë së ndërmarrjeve (000)

37.57% 36.73% 36.17% 34.54% 31.72%33.25%

7.97% 8.12%8.48% 9.13% 7.85%

8.33%20.68% 20.17%19.30%

18.14% 21.70%

19.49%33.78%34.98%

36.05%38.19%

39.73%

38.94%

0

50

100

150

200

250

300

350

400

450

2010 2011 2012 2013 2014 2015

1 – 4 punonjës 5 - 9 punonjës 10 - 49 punonjës 50 + punonjës

90.5%

4.7%3.7%

1.1% 1-4

5-9

10-49

50+


Grafiku 15: Pesha e ndërmarrjeve sipas numrit të të punësuarve



ndërmarrjeve në Shqipëri të përqendruara pothuajse tërësisht në të vogla e të mesme. Duke

konsideruar peshën e lartë të punonjësve që punësojnë ndërmarrjet e mëdha, rezulton se

pavarësisht numrit shumë të ulët të tyre, ato luajnë një rol të konsiderueshëm në sigurimin e

vendeve të punës për tregun shqiptar.

Në grafikun 17

paraqitet pesha e

ndërmarrjeve të ndara

në varësi të numrit të

të punësuarve dhe

aktivitetit ekonomik të

tyre për vitin 2016.

Nga grafiku dallohet

qartë se peshën më të

madhe të ndërmarrjeve

për çdo aktivitet e zënë

ato me 1-4 punonjës,

veçanërisht në

aktivitetin e bujqësisë,

pyjeve dhe peshkimit,

ku kjo peshë kap

vlerën 99.5%. Kjo tregon për madhësinë e vogël të pjesës dërrmuese të fermave bujqësore apo

ndërmarrjeve të tjera të këtij sektori, të cilat janë të organizuara kryesisht në njësi familjare.

Numri i ndërmarrjeve të aktivitetit të ndërtimit dhe industrisë me numër punonjësish 5-9 dhe me

10-49 është më i madh krahasuar me aktivitetet e tjera, me pesha 3.4% dhe 4.3%. Edhe numri i

ndërmarrjeve me mbi 50 punonjës u përket këtyre aktiviteteve. Informacioni dhe komunikacioni,

si dhe shërbimet e tjera llogarisin gjithashtu numër të lartë ndërmarrjesh me mbi 50 punonjës,

konkretisht llogariten 35 të tilla për informacionin dhe komunikacionin dhe 768 për shërbimet e

tjera.

Në tabelën 1 pasqyrohen numri i ndërmarrjeve aktive në total për vitin 2016 sipas formës ligjore

dhe i atyre që janë nën pronësi apo administrim të femrave për të identifikuar hendekun gjinor që

ekziston në këtë kontekst. Vihet re pesha e ulët që zënë femrat në pronësimin apo administrimin

e ndërmarrjeve, me gati një të katërtën e totalit. Kjo shifër tregon dukshëm për mungesën e

sipërmarrjes së lirë të femrave shqiptare dhe të rolit drejtues të tyre. Peshën më të ulët femrat e

zënë në ndërmarrjet ferma me 8.6%, krahasuar nga 91.4% që zënë meshkujt në këtë aktivitet me

peshë të madhe në ekonominë shqiptare, ndërsa peshën më të madhe femrat e zënë si persona

fizikë me 34.7%. Femrat shqiptare duket se luajnë rol relativisht të madh edhe në krijimin apo

drejtimin e organizatave jofitimprurëse apo atyre ndërkombëtare me 31.7%. Më pas vijon

aktiviteti i ndërmarrjeve shtetërore dhe i atij të administratës publike, ku vihet re se femrat zënë

99.5%

75.9%

67.1%

93.0%

93.3%

89.8%

87.2%

85.7%

0.2%

10.3%

13.5%

4.1%

3.3%

7.7%

6.6%

5.3%

0.2%

9.5%

16.0%

2.7%

2.7%

2.3%

4.9%

6.4%

0.1%

4.3%

3.4%

0.3%

0.7%

0.2%

1.4%

2.6%

Bujqësia, pyjet dhe peshkimi

Industria

Ndërtimi

Tregtia

Transporti dhe magazinimi

Akomodimi dhe shërbimi ushqimor

Informacioni dhe komunikacioni

Shërbime të tjera

1-4 5-9 10-49 50+

Grafiku 17: Pesha e ndërmarrjeve sipas madhësisë dhe aktivitetit ekonomik, 2016




një peshë të konsiderueshme në drejtimin e tyre krahasuar me aktivitetet e tjera ekonomike,

konkretisht në masën në masën 28.7% dhe 22.1%. Megjithatë, nga të dhënat mund të sugjerohet

orientimi i politikave që nxisin dhe mbështesin sipërmarrjen e femrave në rritje të rolit të saj në

shoqëri.

Tabela 1: Ndërmarrjet aktive sipas formës ligjore, 2016

Forma Ligjore Numri i

ndërmarrjeve

Ndërmarrjet me

pronare/administratore femra

Numri Pesha (në %)

Gjithsej 160,679 43,003 26.8

Fermerë 31,372 2,695 8.6

Persona Fizikë 100,955 35,066 34.7

Persona Juridikë 28,352 5,242 18.5

Shoqëri me Përgjegjësi të Kufizuar 22,424 3,723 16.6

Shoqëri Aksionare 821 116 14.1

Ndërmarrje Shtetërore 980 281 28.7

Administrata Publike 797 176 22.1

OJF, Org. ndërkombëtare 2,465 782 31.7

Shoqëri të tjera 865 164 19


Studimi i panoramës së ndërmarrjeve, si për shembull lloji i tyre apo numri i individëve që ato

punësojnë, është një çështje me rëndësi në studimin e tregut të punës. Instituti për Bashkëpunim

dhe Zhvillim CDI, në studimin e tij „‟Trendet e punësimit rinor në Shqipëri. Çfarë kërkon

tregu?‟‟, në prill të 2015, ka anketuar një kampion prej 800 kompanish nga mbi 1200 që janë të

regjistruara në Shërbimin Kombëtar të Punësimit, të ponderuara sipas aktivitetit ekonomik dhe

shpërndarjes gjeografike për të përfaqësuar tendencën e punësimit të të rinjve në nivel kombëtar,

si dhe për të identifikuar profilin më të kërkuar të punonjësit të ri.6

Nga anketimi ka rezultuar se punonjësve në më shumë se gjysmën e ndërmarrjeve iu nevojiten

deri në 3 muaj kohë për të fituar aftësitë e nevojshme, ndërsa vetëm në një pjesë të vogël të

ndërmarrjeve, atyre u duhet një vit kohë që të fitojnë aftësitë e nevojshme. Kjo tregon për nivelin

relativisht të ulët të vështirësisë dhe vlerës së shtuar në ofertën e të sapo punësuarve.

Më shumë se gjysma e ndërmarrjeve të anketuara janë shprehur se punonjësve të tyre iu mjafton

vetëm arsimi i mesëm, ndërsa pesha e ndërmarrjeve që kanë nevojë për punonjës me arsim të

lartë universitar dhe e atyre për të cilat nuk ka rëndësi niveli arsimor i të punësuarve, rezulton në

nivele të përafërta. Konsideruar periudhën e shkurtër kohore për të cilën një punonjës mesatarisht

fiton aftësitë e nevojshme për të punuar dhe nivelin e nevojshëm të arsimit, mund të thuhet se një

pjesë e konsiderueshme e ndërmarrjeve që operojnë në tregun shqiptar kryejnë veprimtari që

kanë nevojë për nivel të ulët të kapitalit human, gjë që përkthehet në produktivitet të ulët të tyre.

6Instituti për Kërkim dhe Zhvillim CDI (2015): "Trendet e Punësimit rinor në Shqipëri, Çfarë kërkon

tregu?’’.Tiranë. E aksesueshme:http://cdinstitute.eu/web/wp-content/uploads/2015/10/t-150427-text-al.pdf

http://cdinstitute.eu/web/wp-content/uploads/2015/10/t-150427-text-al.pdf



Më shumë se gjysma e ndërmarrjeve të anketuara nuk përmendin asnjë kosto për procedurën e

pushimit të punonjësve të rinj nga puna, ndërsa përqindje të vogla të tyre përmendin kosto

financiare, ligjore e në kohë. Kjo tregon për fleksibilitetin e punonjësve për tu larguar nga një

punë me kosto të ulëta.

Për procedurën e publikimit të vendeve të lira të punës, më shumë se gjysma e kompanive

deklarojnë se përdorin lidhje familjare dhe miqësore. Në numër më të ulët renditen ato që

përdorin Shërbimin Kombëtar të Punësimit dhe gazetat dhe e-median, ndërsa në numër akoma

më të ulët renditen ato që përdorin kompanitë private të rekrutimit apo forma të tjera.

2.4. Tregu i punës dhe niveli i Pagave

Paga është një nga çështjet më të rëndësishme të studimit të tregut të punës. Bazuar mbi të

dhënat e INSTAT të vitit 2017, është bërë një analizë e nivelit të pagave mesatare sipas

profesioneve në sektorin shtetëror dhe të pagës minimale të përcaktuar me ligj për periudhën

2000-2016. Nga grafiku 26 vihet re që trendi i pagave mesatare për secilin profesion dhe ai i

pagës minimale ka qenë pothuajse i njëjtë përgjatë gjithë periudhës në shqyrtim. Pavarësisht

nivelit të pagave, profesioni më i paguar rezulton ai i ligjvënësve, nëpunësve të lartë dhe

drejtuesve, dhe pas tij ai i specialistëve.

Niveli mesatar i

pagave për këtë

profesion ka pësuar

ndryshime pozitive

më të mëdha se për

profesionet e tjera,

duke bërë që hendeku

në paga të rritet.

Veçanërisht pas vitit

2003 paga mesatare

për ligjvënësit,

nëpunësit e lartë dhe

drejtuesit është rritur

me ritme më të

mëdha, ndërsa pas

vitit 2012, paga

mesatare për këtë

profesion ka qenë pothuajse konstante me ritme relativisht të ulëta rritjeje. Vihet re që paga për

profesionet e tjera ka qenë gati për të gjithë periudhën nën nivelin e pagës mesatare në sektorin

shtetëror, megjithatë mbi atë minimale. Që nga viti 2012 vihen re ndryshime të ulëta në nivelin e

pagave mesatare për të gjitha profesionet, ndërsa niveli i pagës minimale të përcaktuar me ligj ka

83510

61630

49050

42350

37900

54487.5

22000

0

20

40

60

80

Ligjvënës, nëpunës të lartë dhe drejtues Specialistë

Teknikë dhe ndihmës specialistë Nëpunës të thjeshtë

Punëtorë Paga mesatare mujore në sektorin shtetëror

Paga minimale zyrtare

Grafiku 18: Paga mesatare mujore në sektorin shtetëror dhe paga minimale (000)




qenë konstant në nivelin e 22000 lekëve për vitet 2013-2015. Në 2016 ligji ka përcaktuar një

nivel të ri të pagës minimale në vlerën 24000 lekë, duke e rritur atë me 9%.

INSTAT mundëson një panoramë të detajuar të situatës së pagës sipas aktiviteteve ekonomike,

për periudhën 2010-2016. Grafiku i mëposhtëm paraqet pagën mesatare mujore sipas aktiviteteve

ekonomike krahasuar me pagën mesatare në sektorin shtetëror dhe atë minimale. Përgjatë gjithë

periudhës së paraqitur, të punësuarit në industrinë nxjerrëse rezultojnë të kenë pagën më të lartë

krahasuar me aktivitetet e tjera ekonomike dhe sektorin shtetëror, duke u ndjekur nga aktiviteti i

transportit, informacionit dhe komunikacionit, paga mesatare mujore e të cilit është gjithashtu më

e lartë se paga në sektorin shtetëror. Ndërkohë të gjitha aktivitetet e tjera ofrojnë pagë mesatare

mujore më të ulët se sektori shtetëror, por më të lartë se paga minimale e vendosur me ligj. Sipas

të dhënave të INSTAT, rezulton se vetëm në sektorin e akomodimit dhe shërbimit ushqimor, në

vitin 2013, paga mesatare mujore ka qenë më e ulët se paga minimale. Paga në aktivitetin e

industrisë nxjerrëse ka pësuar luhatjet më të mëdha gjatë kësaj periudhe.

Niveli më i

lartë i saj ka

qenë në 2014

në vlerën

91646 lekën,

por në 2015,

ajo ka pësuar

një rënie të

ndjeshme në

masën 23.5%,

duke arritur

vlerën e

70129 lekëve

dhe duke më

afruar më

tepër me

aktivitetin e

transportit,

informacionit dhe komunikacionit. Vlen të theksohet se paga mesatare për aktivitetet e tjera

ekonomike nuk ka pësuar shumë rritje gjatë viteve të fundit.Nga grafiku vihet re ecuria deri diku

konstante e pagës mesatare mujore në industrinë përpunuese krahasuar me aktivitetet e tjera, në

vlerën e rreth 28 mijë lekë për të gjithë periudhën, me përjashtim të vitit 2013, ku arrin edhe

vlerën më të lartë në gati 29 mijë lekë. Paga mesatare e këtij aktiviteti renditet më afër pagës

minimale pas asaj të aktivitetit të akomodimit dhe shërbimit ushqimor.

Grafiku 19: Paga mesatare mujore sipas aktiviteteve ekonomike dhe paga minimale (000)


70129

27974

399423670034681

23659

64385

42649

38173

10

20

30

40

50

60

70

80

90

Industria nxjerrëse Industria përpunuese

En. elek., gazi, uji dhe trajtimi i mbetjeve Ndërtimi

Tregtia Akomodimi dhe shërbimi ushqimor

Transporti, informacioni dhe komunikacioni Shërbimet

Gjithsej



Pavarësisht ndryshimeve që mund të ndodhin në nivelin e pagës nominale, është e rëndësishme

të merret në konsideratë ndryshimi i çmimeve të konsumit për të vlerësuar se me sa ndryshon

realisht niveli i pagës mesatare. Në grafikun 20 paraqitet ecuria e ndryshimit vjetor të pagës

nominale, të çmimeve të konsumit dhe të pagës reale.

Vihet re që trendi për

ndryshimin si të

pagës nominale,

ashtu edhe të asaj

reale ka qenë gati i

njëjtë përgjatë gjithë

periudhës, dhe se

ndryshimet vjetore

për pagat kanë

pësuar ulje-ngritje të

vazhdueshme. Për

shkak të inflacionit

të lartë në vitet

2001-2002, i cili

llogaritet në vlerën

3.1% - 5.3%, diferenca ndërmjet ndryshimit të pagës nominale me atë reale ka qenë më e

dukshme. E njëjta gjë vlen edhe për periudhën 2009-2011, ku inflacioni ka shënuar vlera të lartë

rreth 3.5%. nga grafiku vihet re se që pas vitit 2012, ndryshimi i pagës reale ka ardhur në rënie,

madje në 2015 ai ka qenë në masën 0%, ndërsa një vit më vonë ka qenë negativ, në një vlerë prej

-0.4%. Kjo tregon se të punësuarit shqiptarë nuk kanë përfituar në dy vitet e fundit nga rritja e

pagës nominale, madje në 2016 ata kanë pasur më pak të ardhura në dispozicion për të mirat e

konsumit.

Në tabelën 2 paraqiten diferencat e pagës mujore bruto për një të punësuar ndërmjet meshkujve

dhe femrave për vitet 2015-2016. Vihet re që të paktë janë aktivitetet në të cilat femrat janë

paguar mesatarisht më shumë se meshkujt, duke bërë që mesatarja e përgjithshme për meshkujt

të jetë më e lartë se ajo e femrave për të dy vitet e fundit. Megjithatë, vlen të theksohet fakti se

fenomeni i diskriminimit gjinor në paga është zbutur në 2016 dhe ka kaluar nga 6,9% mesatarisht

për të gjitha aktivitetet në 6.3%, duke rënë me 8.7 pikë përqindje. Aktivitetet për të cilat femrat

janë paguar më shumë se meshkujt për të dy vitet kanë qenë furnizimi me energji elektrike, gaz e

avull dhe me ajër të kondicionuar; akomodimi dhe aktivitetet e shërbimit të ushqimit; aktivitetet

administrative dhe shërbimet mbështetëse; art, argëtim dhe zbavitje. Edhe pse të paktë, ka disa

aktivitete diskriminimi në paga ka kaluar nga femrat te meshkujt, si në aktivitetet me ujë të

ngrohtë, kanalizimeve, menaxhimit të mbeturinave dhe rregullimit me një ndryshim mbi 100

pikë përqindje; në ndërtim me 38 pikë përqindje, në transport dhe magazinim me mbi 500 pikë

përqindje; dhe në aktivitete të organizatave ndërkombëtare me një ndryshim prej më shumë se

0.91.3

-0.4

-5

0

5

10

15

20

Ndryshimi vjetor i pagës mujore në sektorin shtetëror Ndryshimi mesatar vjetor i çmimeve të konsumit

Ndryshimi i pagës reale

Grafiku 20: Rritja reale e pagës në sektorin shtetëror




100 pikë përqindje. I vetmi aktivitet për të cilin kanë qenë meshkujt të diskriminuar për 2015,

ndërsa femrat për 2016, rezulton aktivitetet profesionale, shkencore dhe teknike me një ndryshim

vjetor të dukshëm prej 553 pikë përqindje. Bazuar mbi këto të dhëna, mund të thuhet se femrat

janë ato të cilat e vuajnë më tepër fenomenin e diskriminimit gjinor në paga dhe se duhet të

mbetet një sfidë për tregun e punës në Shqipëri zbutja dhe eleminimi i këtij fenomeni, si një ha

më përpara drejt një tregu të drejtë punësimi për të gjithë.

Tabela 2: Hendeku gjinor i pagës mesatare mujore bruto sipas aktiviteteve ekonomike

Aktiviteti ekonomik sipas NVE Rev2 2015 2016

Gjithsej 6,9 % 6.3%

Bujqësi, Silvikulturë dhe Peshkim 10,2 % 2.7%

Industri nxjerrëse 10,4 % 6.0%

Industri Përpunuese 29,2 % 23.3%

Furnizimi me Energji Elektrike, Gaz e Avull dhe me Ajër të Kondicionuar -10,5 % -9.4%

Aktivitetet me ujë të ngrohtë, kanalizimeve, menaxhimit të mbeturinave dhe rregullimit 1,5 % -3.1%

Ndërtimi 2,1 % -1.3%

Tregtia me shumicë dhe pakicë. Riparimi i automobilave e motorçikletave 12,4 % 13.8%

Transport dhe Magazinim 1,4 % -8.6%

Akomodimi dhe aktivitetet e shërbimit të ushqimit -3,4 % -1.4%

Informacioni dhe Komunikacioni 6,2 % 4.8%

Aktivitetet Financiare dhe Sigurimit 8,8 % 8.7%

Pasuritë e patundëshme 24,2 % 25.4%

Aktivitetet Profesionale, Shkencore dhe teknike -1,9 % 12.4%

Aktivitetet Administrative dhe Shërbimet mbështetëse -15,7 % -12.9%

Administrimi publik dhe i mbrojtjes 6,7 % 11.3%

Arsimi 11,2 % 8.8%

Shëndetësia dhe veprimtari të tjera sociale 22,6 % 21.7%

Art, Argëtim dhe zbavitje -22,2 % -29.1%

Aktivitete të tjera shërbimi 4,2 % 7.5%

Shërbime në shtëpi 13,4 % 8.7%

Aktivitete të organizatave ndërkombëtare 1,3 % -2.7%


2.5. Tregu i Punës dhe Grupet e Pafavorizuara

Sipas Bankës Botërore një grup i pafavorizuar është një popullsi me karakteristika specifike të

cilat krijojnë një risk të lart për të qenë të varfër, duke përfshirë të moshuarit, personat me aftësi

të kufizuar, të rinjtë dhe fëmijët, ish ushtarakët apo emigrantët e kthyer, minoritetet fetare dhe

etnike dhe në disa shoqëri edhe gratë. Ndërkohë në projekt-ligjin për Ndërmarrjet Sociale në

Republikën e Shqipërisë grupet e pafavorizuara përcaktohen si grupet me problem të varfërisë

ekstreme, përjashtimit social për shkak të diskriminimit, papunësisë afatgjatë, vështirësive për



shkak të të qënit i proceduar penalisht apo nën varësinë e drogës dhe alkoolit dhe personat e

shpërngulur.

Ndërmarrje Sociale (NS) janë subjekte që krijojnë mundësi punësimi për grupet e pafavorizuara.

Në një studim të kryer nga Partnerët Shqipëri për Ndryshim dhe Zhvillim, "Sfidat dhe mundësitë

për punësimin e grupeve të margjinalizuara nga ndërmarrjet sociale‟‟ të vitit 2016, janë gjetur 35

ndërmarrje sociale nga kampionimi i zhvilluar dhe janë futur në studim 30 prej tyre.7

Gjetjet treguan se NS-të janë themeluar më së shumti vitet e fundit, dhe sipas të dhënave të

studimit të vitit 2015 rezulton se vetëm gjatë 2009-2014 janë ndërtuar më shumë se gjysma e

tyre. Kjo tregon për rëndësinë në rritje që u është kushtuar punësimit të grupeve të pafavorizuara.

Gati gjysma e NS-ve të marra në studim janë Organizata Jo Fitimprurëse,ndërsa në numër më të

ulët dhe gati të barabartë renditen Personat Fizikë dhe Shoqëritë Kursim Krediti. Shoqëritë e

Bashkëpunimi Reciprok përbëjnë një pjesë të vogël të NS-ve.

Pjesa më e madhe e NS-ve deklarojnë një numër të ulët punonjësish, ku 70% e tyre deklarojnë se

kanë nga 0-5 punonjës me kohë të plotë dhe nga 0-5 me kohë të pjesshme. Vetëm 3% e tyre

deklarojnë se kanë nga 16-20 punonjës dhe nga 21-25 punonjës me kohë të plotë dhe mbi 100

punonjës me kohë të pjesshme. Këto të dhëna tregojnë se, pavarësisht se numri i NS-ve ka ardhur

në rritje vitet e fundit, ato nuk garantojnë punësim për një pjesë të madhe të grupeve të

pafavorizuara.

Përsa i përket burimit të të ardhurave të NS-ve, pjesa më e madhe e atyre që janë marrë në

studim kanë rezultuar se i sigurojnë të ardhurat nga shitja te konsumatorët publikë apo privatë

dhe një pjesë akoma më e vogël e tyre i sigurojnë nga burime filantropike. NS-të që i sigurojnë të

ardhurat e aktivitetit të tyre nga grantet, investimet, apo nga pagesat e anëtarësisë rezultojnë të

jenë të pakta në numër. Kjo tregon për vështirësitë financiare me të cilat përballen NS-të në

Shqipëri dhe që mund të përkthehet në një tregues se pse shumica e tyre punësojnë një numër të

vogël personash.

2.6. Ri-integrimi i emigrantëve të kthyer në vend

Një ndër pasojat më të rëndësishme për ekonominë shqiptare të ndodhura si pasojë e rënies së

regjimit komunist në Shqipëri ishte emigrimi masiv i shqiptarëve, kryesisht në vendet fqinje si

Greqia, Italia dhe vendet e tjera të Evropës Perëndimore. Megjithatë, vitet e fundit, veçanërisht

pas krizës financiare të vitit 2008, situata e vështirë ekonomike e këtyre vendeve pritëse të

emigrantëve shqiptarë, bëri që një pjesë e madhe e tyre të kthehen sërish në vend.

7Partnerët Shqipëri për Ndryshim dhe Zhvillim (2016): "Sfidat dhe mundësitë për punësimin e grupeve të

margjinalizuara nga ndërmarrjet sociale’’. Tiranë. E aksesueshme: http://partnersalbania.org/News/konferenca-

sfidat-dhe-mundesite-per-punesimin-e-grupeve-te-margjinalizuara-nga-ndermarrjet-sociale/

http://partnersalbania.org/News/konferenca-sfidat-dhe-mundesite-per-punesimin-e-grupeve-te-margjinalizuara-nga-ndermarrjet-sociale/http://partnersalbania.org/News/konferenca-sfidat-dhe-mundesite-per-punesimin-e-grupeve-te-margjinalizuara-nga-ndermarrjet-sociale/



Emigrantët e kthyer kërkonin që të ripërfshiheshin ose të ritrupëzoheshin në tregun e punës

shqiptar, thënë ndryshe të ri-integroheshin në këtë treg duke ndryshuar edhe strukturat e tij. Ri-

integrimi në tregun shqiptar të punës duket se ka qenë edhe një nga arsyet kryesore të kthimit të

tyre në vendin e origjinës, pasi shumica e të kthyerve ishin të papunë. Sipas një raporti të

INSTAT dhe Organizatës Ndërkombëtare për Migracionin, “Migracioni i kthimit dhe ri-

integrimi”të vitit 2013, rezulton se 63.2% janë kthyer në Shqipëri për shkak të humbjes së punës

në vendin e imigracionit dhe 16.5% e tyre për shkak të humbjes së kontratës së punës në këtë

vend. Duke përfshirë edhe ata që nuk kanë mundur të jenë pjesë e tregjeve të punës në vendet

pritëse, rezulton se mbi 80% e të kthyerve kanë qenë për shkak të pamundësisë së integrimit të

mëtejshëm në tregjet e punës në vendet e imigracionit.8

Tabela e mëposhtme, e cila paraqet aktivitetet kryesore ku janë integruar të kthyerit nga

emigracioni, tregon se në Shqipëri, në periudhën 2009 -2013, janë kthyer gjithsej 133,544 shtetas

shqiptarë të moshës 18 vjeç e lart. Pjesa më e madhe e të kthyerve janë punësuar në bujqësi dhe

ndërtim. Por nga tabela vihet re që përqindja e emigrantëve të punësuar në sektorin e bujqësisë

është dyfishuar pas kthimit në Shqipëri, ndërsa ajo në sektorin e punësimit është përgjysmuar.

Pjesa më e madhe e emigrantëve shqiptarë në vendet e migrimit kanë punuar në sektorin e

ndërtimit. Edhe pas kthimit në Shqipëri, punësimi në këtë sektor zë një përqindje të

konsiderueshme, por vetëm gjysma e emigrantëve të kthyer janë integruar përsëri në këta

sektorë. Sektori me punësimin më të lartë pas kthimit është bujqësia, madje përqindja e

emigrantëve të kthyer të punësuar në këtë sektor është dyfishuar krahasuar me atë të punësimit

në vendet e emigrimit. Gjithashtu vihet re që numri i të punësuarve në këta dy sektorë ka qenë

më i lartë para kthimit. Punësimi i emigrantëve shqiptarë të kthyer n�

Documents

Raporti Kombëtar i VetëpunësimitILO Organizata Ndërkombëtare e Punës INSTAT Instituti i Statistikave të Shqipërisë PBB Produkti i Brendshëm Bruto PRE Programi i Reformave