33
ΚΩΣΤΑΣ ΡΑΠΤΗΣ ΑΣΤΙΚΕΣ ΤΑΞΕΙΣ ΚΑΙ ΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΗ, 1789-1914: ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΙ ΤΗΣ ΣΥΓΧΡΟΝΗΣ ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑ! Στόχος αυτού του άρθρου είναι να δώσει μια εικόνα των αστικών τάξεων 1 στην Ευρώτα], με αφετηρία τα κυριότερα προβλήματα που έχει θέσει η νεότερη ιστο- ρική έρευνα και με βάση τα μέχρι τώρα πορίσματα της 2 . Όμως προς τί η μελέτη των αστικών τάξεων, ομάδων που εκπροσωπού- σαν μόλις το δ με 10% του συνολικού πληθυσμού στην Ευρώπη του 19ου αιώ- να; Οι αστοί, με την οικονομική τους δύναμη, την επιστημονική γνώση, τον πολιτικό τους λόγο και την κοινωνική τους υπεροχή, σφράγισαν το 19ο αιώνα, ο οποίος εξάλλου ονομάζεται από πολλούς «αστικός αιώνας» 3 . Η κουλτούρα και τα πρότυπα ζωής και συμπεριφοράς που διαμόρφωσαν, αποτέλεσαν οδηγό και παράδειγμα προς μίμηση για άλλα κοινωνικά στρώματα —ακόμη και όταν αυτά εξέφραζαν την αντίθεση τους και την ταξική αντιπαλότητα τους— σε σημείο που οι αστικοί κανόνες ζωής και συμπεριφοράς να φαντάζουν στις μέρες μας αυτονόητοι και γενικευμένοι. Η ατομική καθαριότητα, οι ευγενείς τρόποι στις ανθρώπινες συναναστροφές, το παιδικό δωμάτιο, η οικογένεια ως χώρος στον οποίο κυριαρχεί γαλήνη και τα συναισθήματα βρίσκουν την ελεύθερη έκφραση τους, ο σαφής διαχωρισμός εργασίας και ελεύθερου χρόνου, τα ταξίδια και οι διακοπές και άλλα πολλά που σήμερα μας φαίνονται αυτονόητα δεν ήταν δεδο- μένα πριν την επικράτηση των αστών. 1. Χρησιμοποιώ τον πληθυντικό (αστικές τάξεις) για να αποδώσω την πολυμορφία και ετερογένεια των Ευρωπαίων αστών, με την παρατήρηση ότι δεν υπάρχει ένα και σα- φώς οριοθετημένο ευρωπαϊκό πρότυπο αστικοποίησης αλλά περισσότερες εκδοχές προερχό- μενες από τις ιδιαίτερες ιστορικές δομές και διαδρομές των λαών και κοινωνιών της Ευρώπης. 2. Το άρθρο στηρίζεται καταρχήν στη γερμανόφωνη/μεταφρασμένη στη γερμανική γλώσσα, αλλά και στην αγγλική και τη γαλλική ιστοριογραφία. 3. Jürgen Kocka (επιμ.), Bürger und Bürgerlichkeit im 19. Jahrundert, Γκέτιν- γκεν 1987, σ. 7. Για τα θέματα που αναπτύσσονται στο άρθρο υπάρχει πλούσια βιβλιογρα- φία (εξειδικευμένες μελέτες, μονογραφίες, άρθρα και συλλογικά έργα). Για λόγους οικονο- μίας χώρου παραπέμπω εδώ στα πιο γενικά έργα, τα οποία περιλαμβάνουν εξαντλητική βι- βλιογραφία για κάθε θέμα.

raptis astikotita

  • Upload
    ppy

  • View
    226

  • Download
    0

Embed Size (px)

DESCRIPTION

κωστας ραπτης αστικοτητα βιβλιο

Citation preview

  • , 1789-1914: !

    1 ], 2 .

    , 1 0 % 19 ; , , , , 19 , 3. , . , , , , , .

    1. ( ) , .

    2. / , .

    3. Jrgen Kocka (.), Brger und Brgerlichkeit im 19. Jahrundert, - 1987, . 7. ( , , ). , .

  • 212

    . 19504, 5 6 1960 1970 . , 1980 Bielefeld , ( 1986 - 1987) . 40 12 , : ) , ) ) . , Bielefeld Jrgen Kocka, , , , , , , , ,

    7.

    . , , , , , , , -

    4. . , E. D. Baltzeil, Philadelphia Gentlemen. The Making of a National Upper Class, 1958, J. H. Ingham, The Iron Barons. A Social Analysis of an American Urban Elite, 1874-1965, 1978.

    5. . , Adeline Daumard, La bourgeoisie Parisienne de 1815 1848, 1963, A. Jardin A. J. Tudesq, La France des notables, 1973, Louis Bergeron, Les capitalistes (1780-1914), 1978.

    6. . , Friedrich Zunkel, Der Rheinisch-Westflische Unternehmer 1834-1879. Ein Beitrag zur Geschichte des deutschen Brgertums im 19. Jahrhundert, 1962, Hansjoachim Henning, Das Westdeutsche Brgertum in der Epoche der Hochindustrialisierung 1860-1914. Soziales Verhalten und soziale Struk-turen, 1972.

    7. Kocka, Vorwort, Ute Frevert (.), Brgerinnen und Brger. Gesch-lechterverhltnisse im 19. Jahrhundert, 1988, . 7-9. Wehler, Kaelble Koselleck , Hobsbawm , Rnki , Dlugoborski , Koralka Hroch 19 . ( (.), Br-gertum im 19. Jahrhundert. Deutschland im europischen Vergleich, 3 , 1988).

  • , 1789-1914 213

    , . , L o t h a r Gall, Historiche Zeitschrift, , ' ,

    9. Vera Bcskai 1986

    1 0.

    -

    . , 1988 . , ,

    . , , , , , , , , , , , , ,

    , , .

    , (, , ), - - -, , ' . , -

    8. Kocka (.), Br-gertum im 19. Jahrhundert. Deutschland im europischen Vergleich, Eine Auswahl, ', 1995, . 76-84.

    9. Bielefeld 1980 Jonathan Sperber {aBrger, Brgertum, Brgerlichkeit, Brgerliche Gesellschaft: Studies of the German (Upper) Middle Class and Its Sociocultural World TL Journal of Modern History, 69, June 1997, . 271-297). .

    10. Vera Bcskai (.), Brgertum und brgerliche Entwicklung in Mittel- und Osteuropa, 2 , 1986.

  • 214

    , , . lites , , ( ), ,

    11.

    : , ,

    Kocka, 19 , . : ) , , , , , ) , , , , , , , , , , , . . 5% 1850-1900 , , . 13% 1 2.

    : ) , . 18 () . , , , , , , , . 19 , 1830 1840 , ) 13.

    11. Kocka, Das europische Muster und der deutsche Fall, Kocka (.), Brgertum..., 6.., ', 1995, . 16-17.

    12...,. 9-13. 13. ,

    . 1980, Brgertum (= ) , , , .

  • , 1789-1914 215

    . Thomas Nipperdey , , , , , , , 14.

    , ^ (, ) , ,

    15.

    Brger Brgertum ( / ) , : ) Stadtbrger, ( ), ) Staatsbrger, , Staatsbrgerschaft () ) bourgeois, . (Brger/Staatsbrger) .

    , , , . . Ulrike Docker, Die Ordnung der brgerlichen Welt. Verhaltens ideale und soziale Praktiken im 19. Sahr-hundert, / 1994, . 9-11, 18.

    14. Thomas Nipperdey, Deutsche Geschichte 1800-1866, Brgerwelt und starker Staat, 1983, 255 .. . Kocka, Das europische Muster..., .., . 17-21. ^ , , , , ( ), ^, (, , ) , , .

    15. Begriffsgeschichte ( ) Bielefeld, Reinhart Koselleck , , . . Reinhart Koselleck, Ulrike Spree, Willibald Steinmetz, Drei Brgerliche Weite? Zur vergleichenden Semantik der brgerlichen Gesellschaft in Deutsch-land, England und Frankreich, Hans-Jrgen Puhle (.), Brger in der Gesell-schaft der Neuzeit. Wirtschaft-Politik-Kultur, 1991, . 14-58.

  • 216

    , , : citoyen, bourgeois. , 19 16.

    middle classes - burgher 1832, gentleman, commoner citizen, Brger.

    17, 18. ' : ,

    ,

    16. bourgeois bourgeoisie ( Brger Brgertum) . . , , bourgeois -, ( , , ). . Pamela . Pilbeam, The Middle Classes in Europe 1789-1914. France, Germany, Italy and Russia, 1990, . 5-6. Kocka, Das europische Muster..., .., . 58, . 9.

    17. , , , . Dominic Lieven, The Aristocracy in Europe, 1815-1914, 1992.

    18. Arnold Mayer The persistence of the Ancient Regime, 1981 ( Adelsmacht und Br-gertum. Die Krise der europischen Gesellschaft 1848-1914, 1984), , ' , . - , , . Werner Mosse, Adel und Brgentum im Europa des 19. Jahrhunderts. Eine vergleichende Betrachtung, Kocka (.), Brgertum..., .., ', 1995, . 9-47.

  • , 1789-1914 217

    . bourgeois , 1870

    19. ,

    , , . , , .

    , , 19 lites, , notables. , 1789 . 19 , 20.

    , , lite. 17 , -, , 18 . , , 19 , ,

    21. ,

    -

    19. 19 . Hartmut Kaelble, Franzsisches und deutsches Brgertum 1870-1914, Kocka (.), Brgertum..., 6.., ', 1995, . 113-146.

    20. Mosse, .. 21. . , Eric J. Hobsbawm, Die en

    glische middle class 1780-1920, Kocka, Brgertum..., .., . 85-112, W. D. Rubinstein, Men of Property. The Very Wealthy in Britain since the Industrial Revolution, 1981, L. Stone, J. C. Fawtier Stone, An Open Elite? England 1540-1880, 1984.

  • 218

    (knights) , ) ( ) ^ , gentry 2 2 . , , ) , , 2 3.

    . . , - (100 erste Gesellschaft), ^ , , . , . , 19 , ( ) , , . , . ( zweite Gesellschaft) ,

    2 4.

    , , ,

    19 , , 25. lites , -

    22. . Lieven,.7r.,XPy. 23. Mosse, .. 24. . Ernst Bruckmller , Hannes Stekl,

    Zur Geschichte des Brgertums in sterreich, Kocka, .., . 166-198. 25. 19

    , Pilbeam, .., . 298.

  • , 1789-1914 11 9

    , , 18 . - 19 26.

    :

    , , - . ( ) : ) ) ').

    > (Bildung27) , Bildungsbrgentum28,

    26. . Waclaw Dlugoborski, Das polnische Brgertum vor 1918 in vergleichender Perspektive, Kocka (.), Brgertum im 19. Jahrhundert. Deutschland im europischen Vergleich, ', 1988, . 266-299.

    27. Bildung (. Duden. Universalwrterbuch, ' , /// 1989) ) , , ) ) , , ( ). Koselleck Zur anthropologischen und semantischen Struktur der Bildung, (.), Bildungsbrgertum im 19. Jahriunderl II. Bildungsgter und Bildungswissen, 1990, . 11-46, , 18 . Bildung , ' , . Bildung , , , , , . , 19 , . 1918, , Bildung, Volksbildung, , .

    28. Bildungsbrgertum (Lebenslage Lebenschancen Max Weber) . .

    19 Bildung

  • 220

    ot , , Wirtschaftsbrgentum, . . 18 1840 (, , , , ) 29. : , . lyces grandes coles. , , , , 19 .

    professionals, , 19 ,

    . , middle-classes, , , , , , , . professionals Bildungsbrgentum .

    . . . -

    , 1850 (gebildet) ot, , " . Kocka, Bildungsbr-gertum - Gesellschaftliche Formation oder Historikerkonstrukt?, (.), Bildungsbrgertum im 19. Jahrhundert IV. Politischer Einflu und gesellschaft-liche Formation, 1989, . 9-20.

    29. . Kocka, Das europische Muster..., .., ', . 32-38.

  • , 1789-1914 221

    . 1860 , . , , . , .

    , ( ) . , , 30.

    * , , - 31. , , , , , , .

    . 18 32. , , , -, .

    19 , , . , ' , , , , , 33.

    30. . Pilbeam, .., . 18-25 298-299. 31. .., . 299. 32. Bcskai, Vorwort, (.), .., ', . 4. 33. Dlugoborski, ..

  • 222

    , 4 4 % - (Brgerrecht) ' 18 . , , , - , 3 4 .

    - :

    , ' , , . 18 . 19 , , . 19 , , ( ), . , -. , , , ,

    3 5,

    .

    34. Gyrgi Rnki, Die Entwicklung des ungarischen Brgerturas vom spten 18. zum frhen 20. Jahrhundert)), Kocka (.), Brgertum..., .., 1995, . 230-248.

    35. , -. Max Weber :>. , . ^. 1789 , 1830-1848 19 , . ,

  • , 17S0-1914 223

    , Hobsbawm , 19 , professionals, () , , .

    , , .

    . , , , Miroslav Hroch , . , , , ,

    ,

    3 6.

    '^ , professions ( professionals), 19 , . (, , ) , , , 3 7. -

    , , ') , . ( , ) , . ,

    , , , , . Pilbeam, o'.rr., . 109-141 297-298 Kaelblc, .., . 133-138.

    36. Kocka, Bildungsbrgetum - Gesellschaftliche Formation oder Histori-kerkonstrukt?, .., . 16.

    37. Hannes Siegrist, Brgerliche Berufe. Die Professionen und das Brgertum,

  • 224

    . , ' . , ,

    . , , .

    , , . .., , . , , , , , . , , , , status. , , , . , , 38.

    , . , , , , , , 19 . 39.

    Siegrist (.), Brgerliche Berufe. Zur Sozialgeschichte der freien und akademischen Berufe im internationalen Vergleich, 1988, . 42-43.

    38. Pilbeam,.7r.,o. 74-96. 39. . Youssef Cassis,

    Wirtschaftselite und Brgertum. England, Frankreich und Deutschland um 1900 Richard Tilly, Unternehmermoral und- verhalten im 19. Jahrhundert, Koc-ka (.), Brgertum..., .., ', 1995, . 9-34, 35-64, Henning, .., Zunkel, .., Adeline Daumard, Les bourgeoisie st la bourgeoisie en France depuis 1815, 1987, Bcskai (.), .., Kocka, Unternehmer in der deutschen Industrialisierung, 1975, Hartmut Berghoff, Englische Unternehmer 1870-1914. Eine kollektivbiographische Studie fhrender Wirtschaftsbrger in Birmingham, Bristol und Man-

  • , 1789-1914 225

    . , , , .

    ,

    , , ,

    . , . 19 ,

    , , - . ( , ) , , 20 , , . 19 (kaufmnnische Bildung) , , . , , , ,

    .

    19 . , , 19 ,

    ehester, 1991, Ed. Carter, R. Forster J. Moody (.), Enterprise and Entrepreneurs in Nineteenth- and Twentieth Century France, 1976, Stanley Chapman, Merchant Enterprise in Britain from the Industrial Revolution to World War , 1992, Norbert Horn Kocka (.), Recht und Entwicklung der Grounternehmen im 19. und frhen 20. Jahrhundert. Wirtschafts-, sozial- und rechtshistorische Untersuchungen zur Industrialisierung in Deutschland, Frankreich, England und der U.S.A., 1979, Alois Brusatti, Der Unternehmer in Industrie und Handel, Erich Zllner (.), sterreichs Sozialstruk-turen in historischer Sicht, 1980, . 59-69, Rnki, Zur Frage der Herausbildung des Brgertums und der Arbeiterklasse in Ostmitteleuropa, Kocka (.), Arbeiter und Brger im 19. Jahrhundert. Varianten ihres Verhltnisses im europischen Vergleich, 1988, . 140-149, Pi lbeam,^. , . 12 295-296.

    15

  • 22G

    . , , , , , , , .

    , 18 , , , , , . 19 . . Vera Bcskai40 , , , . , 19 .

    . Fernand Braudel: (( , , ,

    41. Gyrgi Rnki42

    19 , , , . Alois Brusatti4 3 18 , , .

    40. . . 41. Chapman, .., . 11. , ,

    , 19 , . , , , , , .

    42. . . 43. ..

  • , 1789-1914 227

    :

    4 4 . , , 19 , . - .

    , 4 5. 19 ., , , . . , . , . , , , 19 20, , , , . . , . 19 ,

    44. -, , , (. Stadibr-gertum). Geoffrey Crossick Heinz-Gerhard Haupt ( ): Shopkeepers and Master Artisans in Nineteenth-Century Europe, . 1984 The Petite Bourgeoisie in Europe 1780-1914. Enterprise, Family and Independence, . 1995.

    45. F. Bechhofer and . Elliot, Persistence and Change: the petite bourgeoisie in industrial society, European Journal of Sociology, 17 (1976), . 78.

  • 228

    , , . 19, 20 1930, . 19

    . , , 46.

    18 47. , , , - 4 8. , ( 1848 ). , ,

    . , , , . 1880. , . , , -

    46. Crossick and Haupt, The Petite Bourgeoisie..., .., . 6-7 216-219. 47. Dieter Langewiesche, Liberalismus und Brgertum in Europa, Kocka

    (.), Brgertum..., ', 1995, . 143-277. Langewicsche ,

    , .

    48. 17 . , , ( , ) .

  • , 1789-1914 229

    , . . 19 - . . 1860, , 18 .

    19 20 . . *

    ^ , . , , , . -49. . Hroch (, ) ( , , ), . , - , 1871, , , , ,

    . Hroch . , , , Hroch, 50.

    49. Miroslav Hroch, Das Brgertum in den nationalen Bewegungen des 19. Jahrhunderts. Ein europischer Vergleich, Kocka (.), Brgertum..., ', 1995, . 197-219.

    50. .

  • 230

    , . Ernest Labrousse 1955 , , 5 1,

    5 2. Lothar Gall ,

    1980. , , 1789 1914.

    5 3. Gall ,

    , , , , . . , (, ). 19 , , , . , 1880. . Otto Urban, ((Brger-lichkeit und das tschechische Bildungsbrgertum, Stekl (.), Durch Arbeit, Besitz, Wissen und Gerechtigkeit, Brgertum in der Habsburgermonarchie , - - 1992, . 203-209 Jiri Koralka, Tschechische brgerliche Land-tagsabgeordnete in Bhmen 1861-1913, Bruckmller (.), Brgertum in der Habsburgermonarchie, -- 1990, . 211-222.

    51. Elisabeth Ulsperger Hannes Stekl, Schnittstellen von Stadtgeschichte und Brgertumsforschung, Stekl (.), Kleinstadtbrgertum in Niedersterreich. Horn, Eggenburg und Betz um 1900, 1994, . 3-4.

    52. Adeline Daumard, Les bourgeois de Paris au XIXe sicle, 1970 Jean Pierre Chaline, Les bourgeois de Bouen, Une lite urbaine au XIXe sicle, 1982.

    53. Lothar Gall (.), Stadt und Brgertum im 19. Jahrhundert, ', - 1990, . 2-5.

  • , 1789-1914 231

    : ) (, , Mannheim, , , ), ) (iVachen, Esslingen, ), ) ( D o r t m u n d , , Bochum), ) (, , Wiesbaden, Mnster), ) (Gttingen, ) ) (-, Wrzburg)5 4 .

    . D. Langewiesche, , ,

    5 5. 19005 6. 19 , . , , : - . , , , ,

    , 5 7

    . , , , (, , , , , -

    54. (.), Vom alten zum neuen Brgertum. Die mitteleuropische Stadt im Umbruch 1780-1820, ', - 1991, . 5.

    55. Dieter Langewiesche, Brgertum und brgerliche Gesellschaft. Bemerk-ungen zur Forschungsentwicklung)), Informationen zur modernen Stadtgeschichte, 1991/1, . 3.

    56. Ulsperger Stekl, Schnittstellen..., .., . 7. 57...,. 9-11.

  • 232

    )58. . . . , , , ,

    . 19 . , , , , ( H a u p t platzbewohner) 5 9 .

    :

    . , ( Wohnkul tur) - , , 6 0. , , , , , , , , -

    58. Crossick Haupt, The Petite Bourgeoisie..., .., . 219. 59. Ulsperger, Modell und Wirklichkeit - Zur kulturellen und politischen Pra

    xis in Kleinstdten, Stekl, Kleinstadtbrgertum..., .., . 41-48. 60. Stekl, Vorwort, Pter Hank (.), Brgerliche Wohnkultur des fin

    de sicle in Ungarn, Brgertum in der Habsburgermonarchie , Ilona Sarmany-Parsons Hannes Stekl, -- 1994, . 7. 1970 (Lutz Niethammer (.), Wohnen im Wandel. Beitrge zur Geschichte des Alltags in der brgerlidhen Gesell-schaft, 1979). , , , , , , . . Catherine Hall, Sweet Home, Michelle Perrot, Manires d'habiter Roger-Henri Guerrand, Espaces privs, Philippe Aris Georges Duby (.), Histoire de la vie prive, ', 1987, . 53-87, 307-323 325-349.

  • , 1789-1914 233

    . 18 19 .

    , , , ,

    . 19 ( , , , ). , , ,

    61.

    :

    19 20 . , , . , , . , , , . 62. , , , , . , 19 20 , .. , , , ( ), .

    -

    61. . , , 19 , . , ,

    (Hank, Brgerliche Wohnkultur des fin de sicle in Ungarn...). 62. Docker, ..,. 13.

  • 234

    , ,

    . , -- . 63. , , ,

    64.

    . , , , 65. 19

    . , ,

    , ,

    ' , 66. ,

    ( ) 67. -

    63. Kocka, Vorwort Einige Ergebnisse, Ute Frevert (.), Brger-innen und Brger. Geschlechtverhltnisse im 19. Jahrhundert, 1988, . 7-9 206-209.

    64. , Carl Welcker Lexicon 1847, Encyclopdie der smmtlichen Staatswissenschaften fr alle Stnde: . , , , , , , . , , , , ,

    , Frevert, Einleitung, Frevert, Brgerinnen..., .., . 111. 65. Docker, '..,. 220-250. 66. Norbert Elias, , ,

    ( ), 1996, . 259-290. 67. Heidi Rosenbaum, Formen der Familie. Untersuchungen zum Zusammen

    hang von Familienverhltnissen, Sozialstruktur und sozialem Wandel in der deutschen Gesellschaft des 19. Jahrhunderts, , 1990, . 332, Gunilla-Friedericke Budde, Auf dem Weg ins Brgerleben. Kindheit und Erziehung in deutschen und englischen Brgerfamilien, 1994, . 302.

  • , 1789-1914 23 5

    .

    - 19 , , . 1891 Who's Who Men and Women of the Time)). , . 1901 1914 . 1880 . , .

    . 20 . -, , , , , , , 19

    ' ' RS

    0 8.

    :

    , , ,

    6 9.

    , , ,

    .

    : , , , , .

    18 .

    68. Hobsbaum, Kultur und Geschlecht im europischen Brgertum, Fre-vert (..), 6.., . 175-189.

    69. 19 . Rosenbaum, .., . 264-275 303-380.

  • 236

    18 , , , )) , . , 18 19 , , ^ . .

    , , .

    7 0.

    .

    . , ,

    , . - , , . , , . ,

    7 1.

    , , . G. Budde , 1840 1914

    7 2.

    - ,

    7 3.

    : ( ), .

    70. .

    71. Docker, .., . 17. 72. Budde, ..,. 401-411. 73. . Anne Martin-Fugier, Les rites de la vie prive bourgeoise, Aris

    Duby,,.,. 193-261.

  • , 1789-1914 237

    .

    , , . 19 , . , . . Budde , , .

    . , . .

    , .

    19 74.

    : ;

    . 18 , , , , , -, . 75.

    74. ..,. 11-12 24. 75. Docker, ..,. 14-15 18.

  • 2;;s

    ,

    , . ,

    . , - , -- . , , 7 6. , , 7 7 . Elias, , ,

    7 8.

    , , .

    , 18 ; , ,

    ,

    19 , . ;

    , , ,

    76. Wolfgang Kashuba, Deutsche Brgerlichkeit nach 1800. Kultur als sym-bolische Praxis, Kocka (.), Brgertum im 19. Jahrhundert..., ', 1988, . 10.

    77. Docker,..,. 18. 78. (( ,

    , , (Norbert Elias, , ', ( ), 1997, . 15).

  • , 1789-1914 239

    , . , , . ' , , , 18 , '^79.

    ( Manierenliteratur), 18 (Umgangslehre) /,

    8 0.

    8 1. ^

    -. , , . ,

    . ( ) , , . . , , .

    . , ,

    79. .., . 15 342-351 , , .., . 27-32, 46,87, 282-283.

    80. Adolph von Knigge [ber den Umgang mit Menschen, 1788), 19 20 .

    81. Foucault .

  • 240

    . , .

    . . , , . , , . , . 1800 , 19 ( empire, ). . .

    . , . . 19 , , , .

    . . , ,

    82.

    , , ,

    , . , 83.

    82. , , . Docker, .., . 71 ..

    83. . Thomas Nip-perdey, Gesellschaft, Kultur, Theorie, Gesammelte Aufstze zur neueren Geschichte,

  • , 1789-1914 241

    18 , . () , . . , , , , , 18 19 .

    19 8 4.

    . . , ) , ) , ) . 8 5.

    , 5 10% , 18 19 , , . lites , , , . , , .

    1976. Hans Peter Hye, Vereinswesen und brgerliche Gesellschaft in sterreich, Beitrge zur historischen Sozialkunde 18, 1998, . 89-96.

    84. , Stekl (.), Kleinstadtbrgertum..., ..

    85. Kocka, Das europische Muster..., .., . 17-19.

    16

  • 1!

    , . , , , . 19 20 , . , , . , 20 , , 1850 1914 .

    , . , , , , 19 , () . , , .

    ' , ' 20 , , . belle poque . . . 1920 , . ' , - . , Hobsbawm86.

    86. Eric Hobsbawm, Age of Extremes. The Short Twentieth Century, 1914-1991, 1997.

  • , 1789-1914 243

    (, ) - , (). , ,

    . , , , . ,

    , , .