RCC K&L nr. 10

Onderhoud verlengt levensduur Ook in dit nummer

Chicken Fluid DynamicsWater in ammoniakWTW voor supermarkten

105 e Jaargang OktOber 2012

RCC k&loRgaan van de koninklijke nedeRlandse veReniging vooR koude - knvvk

RefRigeRation & Climate ContRol | koude & luchtbehandeling

MeeR

inFoRMatie?

ww

w.koudeenluchtbehandeling.nl

Carneool 400 | 3316 KC Dordrecht | t. +31 (0)88 4355400

e. [email protected] | www.hdklimaatsystemen.nl

Door onze regeltechniekhebben wij alles onder controle !

Onderhoud werktOnderhoud is voor een koelinstallatie van groot belang. Bij nalatig of achterstallig onderhoud wordt de bedrijfszekerheid van de installatie steeds minder groot en ook energetisch gezien kan het een negatieve invloed hebben. In de horeca maakt koeling bijvoorbeeld gemiddeld vijftien procent van de energiekosten uit, in de detailhandel food is dat aandeel vijftig procent en bij supermarkten zelfs vijfenzestig procent en meer! Een vervuilde installatie verbruikt meer stroom. Op de energiekosten kan heel gemakkelijk bespaart worden, door simpelweg de koelinstallatie te laten onderhouden. Daar komt ook nog eens bij dat een goed onderhouden koelinstallatie kan rekenen op een langere levensduur. Het onderhoud aan een koelinstallatie is niet alleen in het voordeel van de eigenaar van de koelinstallatie, maar ook een verplichting. Het beheer van installaties is namelijk door de wet aan regels gebonden. Ook om het verlies van koudemiddel te voorkomen. Op grond daarvan is bepaald dat installaties regelmatig moeten worden gecontroleerd en onderhouden door daartoe bevoegde personen.Goed opgeleide koelspecialisten kunnen helpen met het onderhoud aan het koelsysteem. In ieder geval moet aan installaties tenminste eenmaal per jaar preventief onderhoud worden verricht. Controlebewijzen van verrichte handelingen moeten bij alle installaties worden afgegeven en bewaard.Veel bedrijven met een koeltechnische installatie vinden het doelmatig om het periodieke onderhoud bij een koeltechnisch bedrijf onder te brengen. Niet alleen vanwege de bedrijfszekerheid, de lagere energierekening en/of de langere levensduur van de installatie, maar ook omdat het administratieve rompslomp scheelt en ze daarmee voorkomen dat er een dwangsom wordt opgelegd en/of proces verbaal wordt opgemaakt voor het niet naleven van voorschriften uit de Wet milieubeheer.Dat is dan weer goed nieuws voor bedrijven in de koudebranche. Veel bedrijven bieden tegenwoordig een onderhoudscontract aan en zorgen ervoor dat koeltechnische installaties duurzaam en technisch goed bruikbaar blijven. Het zorgt er bovendien voor dat de koeltechnische installatie volgens de wet is onderhouden. Daarmee spekken ze hun eigen portemonnee, maar ook die van de klant. En dat is natuurlijk prachtig.In deze RCC zijn verschillende artikelen te vinden over periodiek onderhoud.

Christine LinneweeverHoofdredacteur RCC Koude & Luchtbehandeling

redactioneel Koude & luchtbehandeling RCC

3105e Jaargang OktOber 2012

redactioneel

koude & luchtbehandeling

Officieel Orgaan van:KNVVK KoNiNKlijKe NederlaNdse VereNigiNg Voor Koude, (Royal Dutch Association of Refrigeration) Kantoor: Ecofactorij 18, 7325 WC Apeldoorn Postadres: Postbus 10209, 7301 GE Apeldoorntel.: (055) 3 683 362 E-mail: [email protected] Internet: www.knvvk.nl postgiro: 97360 / bankrelatie: RABO-bank 36.28.35.829Directeur van het KNVvK-bureau: Gerard J. M. Vos

NVKl, NederlaNdse VereNigiNg VaN oNderNemiNgeN op het gebiedVaN de KoudetechNieK eN luchtbehaNdeliNg Postbus 190, 2700 AD Zoetermeertel.: (088) 400 84 90 / fax: (088) 400 84 01Email: [email protected]: www.nvkl.nl

NeKoVri, VereNigiNg VaN NederlaNdse Koel- eN VrieshuizeN‘De Beukenhof’, Strijpsestraat 51, EindhovenPostbus 901, 5600 AX Eindhoventel.: (040) 2565263 / fax: (040) 2553320E-mail: [email protected] / Internet: www.nekovri.nl

Verac, VereNigiNg VaN leVeraNciers VaN aircoNditioNiNg-apparatuurPostbus 12, 3740 AA Baarntel.: (035) 542 75 26 / fax: (035) 542 76 26E-mail: [email protected] / Internet: www.verac.nl

luKa, NederlaNdse VereNigiNg VaN luchtKaNaleNfabriKaNteNSecretariaat LUKA: Old Hickoryplein 126461 EZ Kerkrade Postadres: Postbus 153, 6460 AD Kerkradetel: 045-5350734 / fax: 045-5350735E-mail: [email protected] / internet: www.luka.nl

fKl, federatie Koude- & luchttechNieK Boerhaavelaan 40 Postbus 190, 2700 AD Zoetermeertel: (079) 353 13 50 / fax: (079) 353 13 65E-mail: fk&[email protected] / Internet: www.federation-fkl.org

Vla, VereNigiNg VaN leVeraNciers VaN luchttechNische apparateN Boerhaavelaan 40Postbus 190, 2700 AD Zoetermeertel.: (079) 353 11 24 / fax: (079) 353 13 65E-mail: [email protected]: www.gezondeluchtingebouwen.nl

raad Voor de Koude, Beekenstein 86, 3328 ZD Dordrechttel: +31(0)78 617 00 99 / fax: +31(0)78 618 95 24E-mail: [email protected] Internet: www.raadvoordekoude.nl

NederlaNdse KoeltechNische iNdustrie (NKi), Boerhaavelaan 40Postbus 190, 2700 AD Zoetermeertel.: (079) 353 11 24 / fax: (079) 353 11 15E-mail: [email protected] Internet: www.koelindustrie.nl

Met medewerking van het Opleidings- en ontwikkelingsfonds voor het Technisch Installatiebedrijf (OTIB).

Verschijnt maandelijksUitgever, redactie en advertentie- administratieb+b VaKmediaNet, Albrechtlaan 1, 1404 AHBussum - Postbus 219, 1400 AE Bussum - Tel 035-6940740 [email protected] Flierman (coördinatie) - Tel 035-6940740; mobiel 06 53 22 73 16 [email protected] UitgeverDrs. Ruud BakkerHoofdredacteurChristine LinneweeverEindredacteurAline de BruinMarketingLeendert van WezelTraffic & Abonnementen-administratieJolanda van Selm, [email protected] Direction / VormgevingMr. Richardson, Gerbert RoggekampVoorzitter RedactieraadIng. Dick Havenaar - [email protected]. E. Berends / Dr. Ir. C. van den Berg / H. Blok (secretaris) / Dr.Ir. J. Broeze / J. L. F. Hartmans / Ing. K. van Heiningen / Dr. Ir. C. A. Infante Ferreira / Mr. Henry Kruiper/ Ir. C.A. de Schipper MBA / G. J. M. Vos / B. P. M. WillemsAbonnementenNederland E 105,00 (excl. BTW)Buitenland E 125,00 (excl. BTW)Losse nummers E 11,00 (excl. BTW)DrukkerVan der Wiel & Rosmalen Drukkers, Arnhem

ISSN 0925-630X

PURE AND GREEN REINIGINGSMIDDELENPure & Green is een reinigingsmiddel op basis van Probiotica. Het reinigt verdampersen airco’s volledig natuurlijk. De producten zijn100% groen en veilig voor mens en milieu.Vraag nu een flacon aan.

DUURZAAM EN INNOVATIEF:

REGELAARS VAN DIXELLDe XR en Wingserie van de Dixell regelaars zijn leverbaar voor universele en specifieke toepassingen in de warmtepomp en koeltechnische markt. X-Web, Hotkey, touch-screen, i-view, allemaal hulpmiddelen voor een eenvoudige bediening.

ROEN - NIEUW BIJ UNIECHEMIENieuw in het programma bij Uniechemie, extra scherp geprijsde sprankelendwitte koelers, die niet alleen de beste prestaties leveren maar ook nog een lustzijn voor het oog. Neem contact met ons op voor de actuele aanbiedingen.

Koelgassen, Koeltechnische Groothandel

Uniechemie is als importeur en groot-handel een gevestigdenaam in de koude-techniek en aircondi-tioning. Onze 50medewerkers zettenzich enthousiast invoor de beste dienst-verlening, advisering

en service. Het Uniechemie productenpakket omvat nagenoeghet gehele werkveld van de koeltechnische installatiebedrij-ven, inclusief een eigen koelgasafvulstation en divisie aggregatenbouw.

Uniechemie gaat verder dan de norm, vooral als het gaat om energie- en milieubesparing in zowel vries-, koel- alsverwarmingsinstallaties. Meer weten? Even Uniechemie inApeldoorn bellen.

Koelg

asse

n, K

oelte

chni

sche

Gro

otha

ndel

Uniechemie B.V. | Aruba 21, 7332 BJ Apeldoorn | te l : 055-5334529fax: 055-5333729 | email : [email protected] | www.uniechemie.nl

Uniechemie advertentie 1:Opmaak 1 05-03-12 13:43 Pagina 1

Verder in dit nummer 07 Nieuws

12 Verenigingsnieuws

20 Experts

24 Deelnemende bedrijven op de

Chillventa 2012

45 Koude- en klimaatstraat goed

bezet in Hardenberg

51 Productinfo

Koude & luchtbehandeling RCC

CFd Chicken Fluid dynamics

Chillventa 2012 prolongeert succesverhaal

Hoeveel water is er toegestaan in ammoniak?

Frisse scholen dankzij stille ventilatiekracht

16

22

29

34

inhoud

16

AdVertentie-index

Airview Luchtbehandeling 11

Ambrava / Samsung 37

Andrews Sykes 51

Armacell 25

BITZER Kühlmaschinenbau 55

BuildingJobs / CoolJob.nl 53

Climalife Dehon 38

Conpro Condensor Bescherming 53

Cool Green Solutions 37

CoolEnergy 7

Easy Cool 43

Emerson Climate Technologies 9

Gafco-Altron 19

Gasco 56

GEA Refrigeration 33

GTEX Refrigeration Support 53

Güntner 27

HD Klimaatsystemen 2

Interko 43

Linum Europe 37

Multi Import 19

NVKL 28

PTC+ Bijsluiter

Recool 49

Recupair Nederland 6

ROVC 49

Sabroe Products 11

Stadtveld 50

Thermowave Nederland 50

Uniechemie 4

VRT-International 50

Western Airconditioning 44

Wijbenga 44


WtV voor supermarkten

39

22

39

34

39

rOVC, partner voor trainingen, opleidingen en advies & implementatie binnen de nederlandse industrie, heeft een nieuw online platform ontwikkeld, gericht op het tekort aan technici. Op de website www.tekorttechnici.nl is voor de ge-hele nederlandse industrie uitgebreide informatie te vinden over dit actuele topic. naast cijfers, onderzoeken, recente publicaties en oplossingen voor het tekort, zijn er diverse praktijkverhalen te lezen op de site. Ook kunnen kennis en ervaringen hier op een laagdrempelige manier worden gedeeld. Het platform heeft een interactief karakter en de content is afkomstig van diverse bronnen. rOVC faciliteert discussies en biedt mogelijkheden om bijvoorbeeld samenwerkingsver-banden op te zetten tussen organisaties. Op het platform kan iedereen terecht die in aanraking komt met het tekort aan technici, zoals Hr-professionals, hoofden Technische Dienst, directieleden, opleidingsadviseurs, maar ook beleids-bepalers en brancheverenigingen binnen de techniek.

nieuws Koude & luchtbehandeling RCC

Duco Ventilation & Sun Control, het toonaangevende Belgische bedrijf op het vlak van natuurlijke ventilatie- en zonweringsystemen, is genomineerd voor de European aluminium award. Tijdens de renovatie van haar eigen bedrijfspand langs de E40 in Veurne, werd heel wat aluminium toegepast, wat bijdraagt tot de duurzaamheid van het gebouw.Deze prijs beloont producten of projec-ten waarin op een innovatieve manier aluminium werd toegepast. “Met deze nominatie bevindt Duco zich in internatio-naal gezelschap. Bedrijven uit onder meer Duitsland, Zwitserland, groot-Brittannië, Italië en zelfs Japan dingen mee naar de hoofdprijs in verschillende categorieën”,

Een perfecte pasvorm bij storingen, onderhoud of verbouwingenwww.coolenergy-rentals.nl

Koeling huren

nominatie european aluminium award voor duco

aldus een fiere marketing manager Lieven Pieters.Duco strijdt mee voor een prijs in de categorie ‘Building & Construction’ voor de renovatie van haar bedrijfspand langs

de Handelsstraat in Veurne. De European aluminium award wordt op dinsdag 9 oktober uitgereikt tijdens een heuse gala-avond op de vakbeurs aLUMInIUM 2012 in Düsseldorf.

RoVc start interactieve website over tekort aan technici

nieuwsRCC Koude & luchtbehandeling

888 OktOber 2012 105e Jaargang8

In tijden van economische crisis gaat klantencontact vaak verloren. Danfoss vindt het belangrijk haar klanten op een persoonlijke manier te blijven bena-deren. In dit kader vond dit jaar op 7 september voor de achtste keer de Dan-foss Motortour plaats. Het evenement, gericht op alle motorrijdende klanten van Danfoss, werd georganiseerd in een natuurlijke omgeving, dit keer in regio Brabant en Limburg. Klanten van de afdelingen Cooling & airconditioning, Heating en Drives konden zich op dit unieke motortreffen inschrijven.

natuurlijk een geweldige gebeurtenis.”Spar heeft transportbedrijf Peter appel als huisvervoerder. Inmiddels zijn meer dan zestig trailers uit de vloot van Peter appel die rijden voor Spar, uitgerust met het CryoTech koelsysteem. Supply

Chain Manager nico Kuijpers bedankte Thermo King voor de betrokkenheid en het meedenken om de distributie naar de talrijke winkels in nederland, tot een van de schoonste distributieoperaties van dit moment te maken.

na het ontbijt vertrokken de genodig-den, onder leiding van het Danfoss-team, vanuit Kaatsheuvel door het Brabantse land. Het parcours voerde de motorrijders via Heusden, Maasdriel en Boekel naar Limburg waar een lunch klaarstond in griendtsveen. na deze pauze toerden de rijders door landelijk Limburg tot aan Eersel voor de mid-dagstop. Het laatste deel van de route reden de klanten en Danfoss-mede-werkers door de bossen en via België weer terug naar Brabant. De happening eindigde in Hulten met een BBQ-buffet.

Tijdens een feestelijke bijeenkomst heeft het amerikaanse hoofdkantoor van Thermo King, wereldmarktleider in transportkoeling, een Energy Efficiency award uitgereikt aan winkelketen Spar. Spar geldt als de pionier op het gebied van CryoTech koeling. Hierbij wordt de laadruimte gekoeld door een even ingenieuze als eenvoudige koelmachine die kooldioxide (CO

2) als werkvloeistof

gebruikt. Spar spaart hierdoor duizenden liters dieselolie uit en natuurlijk heel veel koudemiddel.“Dit is een bijzonder moment voor Thermo King”, zei algemeen directeur Cor van Bergen Bravenboer tijdens de ceremonie. “We hebben onze case met Spar ingestuurd aan het amerikaanse hoofdkantoor. Dat dit een nominatie ople-verde, hadden we wel verwacht. Maar dat we ook daadwerkelijk zouden winnen, is

thermo king energy efficiency leader award voor Spar

achtste danfoss Motortour opnieuw een succes

De opleiders Elsevier Opleidingen, Elsevier Financiële Educatie en reed Business academy bundelen hun krachten en gaan voortaan samen verder als reed Business Opleidingen. Daarmee verenigen zij 40 jaar erva-ring. reed Business Opleidingen blijft actief in de vakgebieden techniek, veiligheid, financiën en vastgoed. reed Business Opleidingen is onder-deel van reed Elsevier, een wereldwij-

de uitgever van wetenschappelijke en juridische vakinformatie en opleidings-producten. Door gebruik te maken van de kennis en het succes van het moederconcern kunnen deelnemers en relaties nog beter bediend worden.De naam is dan misschien nieuw, maar de reputatie is onveranderd sterk. Zo zorgt dit opleidingsinstituut nog steeds voor de beste combinatie van praktijk en theorie. reed Business

Opleidingen biedt zo’n 125 opleidin-gen aan op het gebied van techniek, veiligheid, financiën en vastgoed. Deelnemers kunnen zich individueel inschrijven voor open opleidingen op www.reedbusinessopleidingen.nl. reed Business Opleidingen biedt ook Incompany opleidingen, waar men zich als organisatie voor inschrijft. In dat geval wordt de opleiding op maat ontwikkeld.

elsevier opleidingen verder als Reed business opleidingen

E M E R S O N . C O N S I D E R I T S O L V E D ™.

Emerson Climate Technologies, Servicecenter Benelux, Deltakade 7, 5928 PX Venlo, NederlandWeb: www.emersonclimate.eu - E-mail: [email protected] - Tel. nummer: +31 77 324 02 34Het Emerson Climate Technologies logo is een handelsmerk en dienstmerk van Emerson Electric Co. Emerson Climate Technologies Inc. is een dochteronderneming van Emerson Electric Co. Copeland is een gedeponeerd handelsmerk en Copeland Scroll is een handelsmerk van Emerson Climate Technologies Inc.

TM

HOE BELANGRIJK IS EEN DUURZAAM PRODUCT VOOR U ?Intelligente elektronica is belangrijker dan ooit om energie te besparen, kosten te optimaliseren en systeemproductiviteit te verhogen. Daarom heeft Emerson zijn eigen unieke duurzame CoreSense™-technologie ontwikkeld als een integraal onderdeel van het volledig nieuwe Stream-compressorgamma.

CoreSense gebruikt Emersons eigen algoritmes in een combinatie van intelligente en gebruiksvriendelijke diagnose. De elektronische CoreSense-module gebruikt de compressor als een sensor om systeem- en elektrische informatie te monitoren, te vergelijken en te interpreteren. Zo kunnen gebruikers problemen snel en nauwgezet

identifi ceren, op lokatie of op afstand via een webserver. Dit bespaart kosten door de bedrijfsonderbrekingen en het verlies van voedingswaren terug te dringen en tevens de werkingsgraad en betrouwbaarheid te verhogen.

CoreSense is maar één voorbeeld van Emersons technologische ontwikkelingen die het innovatieve Stream-gamma tot de nieuwe norm voor semi-hermetische compressoren maken. Stream met CoreSense-technologie levert de duurzaamste werking op de markt,zodat u zorgeloos de toekomst tegemoetgaat.

0028_CoreSense_297x210_NL_05.indd 1 24/05/12 15:31

nieuwsRCC Koude & luchtbehandeling


testcentrum warmte-pompen in Zwitserland Het testcentrum voor warmtepompen Buchs (WPZ) in Zwitserland biedt uitge-breide testen op het gebied van warm-tepomptechnologie voor productie- en handelsondernemingen in deze industrie. De prestatietest omvat het bepalen van de

Egemin berekende het magazijn voor agristo op piekcapaciteiten van 100 pallets in en 240 pallets uit, per uur. Het magazijn, een silocon-structie, is speciaal ontworpen om duurzaam om te springen met energie. De dak- en wandisolatie is 2 cm dikker dan standaard is bij andere diepvriesmagazijnen. Ook de acht pal-letkranen zijn specifiek voorzien van een intern energierecuperatiesysteem. De elektrische ener-gie die vrijkomt tijdens het dalen en afremmen van de kraan, wordt teruggestuurd naar het net en vervolgens ‘gratis’ ter beschikking gesteld aan andere verbruikers van elektrische energie op de agristo-site. De energiebesparing is dubbel, aangezien de kranen met toepassing van deze techniek minder warmte produceren in het diepvriesmagazijn, waardoor minder gekoeld hoeft te worden

Egemin automation voltooide kort geleden het plaatsen van de acht palletkranen bij agristo BV. Hiermee komt de afwerking van het hoog-ste magazijn van de Benelux naderbij. In het nieuwe diepvriesmagazijn van aardappelprodu-cent agristo in Tilburg werden de 23 ton zware kranen van op 80 meter hoog in het magazijn gemonteerd. De hijsoperaties vergden op deze hoogte heel wat precisiewerk vanwege de windomstandigheden. De kranen zullen de opslag van diepgevroren aardappelfrieten op zo’n 25.600 europallets bij -25°C verzorgen. Momenteel worden de dak- en gevelplaten aan de magazijnstellingen bevestigd en wordt de voorzijde van het maga-zijn ingericht. Vervolgens zal Egemin de kranen gefaseerd in dienst nemen. Het magazijn moet tegen eind dit jaar operationeel zijn.

Het International Institute of refrigeration is ge-schokt door het onver-wachte overlijden op 28 augustus van Joachim Paul, de voorzitter van het

Executive Committee. Paul was hoogle-raar aan de Universiteit van Kopenhagen. Internationaal erg bekend vanwege zijn positie in het IIr, maar ook door de gustav Lorentzen Conferentie, die hij in 2008 organiseerde. Hij was een fervent voorstander van na-

tuurlijke koudemiddelen, wat prima paste in de Deense politiek.naast hoogleraar was hij ook ondernemer met specialisatie in apparatuur op basis van water als koudemiddel. grote systemen met turbo-compressoren werden door hem ontwikkeld, maar het meest in het oog springend was zijn werk over ijsslurries, leidend tot commerciële apparatuur met geschraapte warmtewisselaars. Met zijn onderneming ‘Integral Energietechnik’ won hij hiervoor in 1997 een Duitse milieuprijs. Sinds zijn promotie in Essen bij Prof. Steimle, begin jaren tachtig, was hij betrokken bij het

IIr, waar het dynamische en lichtvoetige leiderschap in het ExCo en dagelijks bestuur in goede aarde viel.naast zijn zeer drukke professionele activiteiten slaagde hij erin om tien jaren voorzitter te zijn van de archeologische Vereniging Schleswig-Holstein. Hij was creatief, breed georiënteerd en onderhoudend mede dankzij zijn grote talenkennis.Joachim werd 65 jaar, wij zullen hem zeer missen.Henk van der reeVoorzitter IIr

rOVC, partner voor trainingen, opleidingen en advies & implementatie binnen de ne-derlandse industrie, start vanaf eind okto-ber met haar technische avondcursussen. De verwachting is dat de meeste cursisten, die per oktober met een avondcursus star-ten, hun diploma in juni 2013 in ontvangst kunnen nemen. Er worden verschillende

technische avondcursussen aangeboden, in de volgende richtingen: Elektrotechniek & Elektronica, Industriële automatisering, Koude- & Installatietechniek, Productie- & Procestechniek, Werktuigbouwkunde, Vei-ligheid & Organisatie en Communicatie. Omdat het tekort aan technici voelbaarder wordt op de werkvloer, komt er steeds

in memoriam Prof. Joachim Paul

warmte- en hitteprestaties van de warmte-pompen (COP). De test zal daarbij hande-len in overeenstemming met de eisen van de internationale beproevingsnormen En 14511 of En 16147 en de eisen van de EHPa proefreglementen of ecolabels. WPZ publiceert jaarlijks bulletins met daarin op genormaliseerde condities gemeten rendementen van alle warm-

tepompen die op de Zwitserse markt verkocht worden. aangezien Zwitserland, na Zweden, de grootste warmtepompen-markt in Europa is, zijn hierin ook bijna alle in nederland verkochte warmtepom-pen te vinden. Meer informatie: https://institute.ntb.ch/fileadmin/Institute/IeS/pdf/WPZ%20bul-letin%2001-2010%20De.pdf

RoVc start met technische avondcursussen meer vraag naar technische opleidingen vanuit het bedrijfsleven. naast de kwanti-teit is ook de kwaliteit van het personeel een uitdaging voor de nederlandse indus-trie. Schoolverlaters kunnen niet direct op het gewenste technisch niveau ingezet worden binnen organisaties en hebben vaak een aanvullende opleiding nodig. Het volledige cursusaanbod van rOVC staat vermeld op: www.rovc.nl

hoogste diepvriesmagazijn benelux nadert voltooiing

Airview Luchtbehandeling is uw totaalleverancier in klimaatoplossingen. Door middel van het brede leverings-programma kunnen wij u de oplossing bieden voor vrijwel ieder klimaatprobleem.

Hierboven illustreren wij graag de diverse producten uit de productcategorie Lucht-behandelingsystemen. Meer informatie over deze apparatuur kunt u eenvoudig opvragen door een bezoek aan onze website www.airview.nl.

Bij ons kunt u terecht voor méér dan alleen de levering van uw apparatuur.

Ook advisering en ondersteuning in alle fases van uw project vormen voor ons een belangrijk onderdeel van de totaaloplossing.

Wij laten u graag zelf de toegevoegde waarde van dit concept ervaren en nodigen u uit om contact met ons op te nemen voor het bespreken van de mogelijkheden. Anders denken in klimaatoplossingen

ADVISERING I ONDERSTEUNING I TOTAALOPLOSSING Airview Luchtbehandeling BV I 078 - 652 18 00 I www.airview.nl

Luchtbehandeling-systemen

Verticale units Close Control Airconditioning

Luchtbehandelings-kasten

WTW-units Rooftops

Bezoek ons op stand 06.C077 van de Vakbeurs Energie 2012

Waarom uwrestwarmte niethergebruiken?

Sabroe HeatPAC - Maximale aanvoertemperatuur van 70°C te halen- Capaciteitsrange verwarmen 240-1150 kW- Koudemiddelvulling 20-48 kg- Gemiddelde COP van 6,2

Wenst u meer informatie of een vrijblijvend advies, neemt u dan contact op met ons via telefoon: +31 (0)78 - 6543944of email: [email protected]

Proceswarmte ofcondensatiewarmtevan bestaande koel -installatie

+39°C965 kW+34°C

HeatPAC 108 SR-W

COP = 6,2

Beschikbaar warmwater voor proces ofverwarming

+64°C1150 kW+70°C

Energie-verbruik 186 kW

Sabroe Products Benelux l Postbus 399 l 3300 AJ Dordrecht l www.sabroe.com

kNVVk verenigingsnieuws RCC Koude en luchtbehandeling

Plaats van samenkomst: mfa Panorama, tinnenweide 144a, 3901 km veenendaal

Programma

15.00 - 15.30 uur: ontvangst

15.30 - 15.40 uur: opening door de dagvoorzitter g.j.m. vos

15.40 - 16.05 uur: grondslagen voor Zero energy toepassingen, ir frans koene tno delft

16.05 - 16.30 uur: Bomen, bos en (europese) milieuwetgeving, Richt-lijnen (ePBd,Res,ecodesign) en wetgeving op het gebied van Co

2-uitstoot en milieu, Patrick jansen,

hoofd innovatie & kennismanagement, technisch Handelsbureau Rensa.

‘Bomen, Bos en (europese) milieuwetgeving’ de eisen die aan koelinstallaties gesteld worden

komen voor een groot gedeelte uit europa. de f-gassenwetgeving is daar het bekendste voorbeeld van. de eisen op het gebied van Co

2-uitstoot voor

koelinstallaties zijn voornamelijk afkomstig uit de


themadag ‘Zero energy building’op maandag 15 oktober 2012 om 15.00 uur tot circa 19.30 uur wordt een themamiddag georganiseerd door de knVvk over ‘Zero energy buidling’ in het Panorama gebouw in Veenendaal.

europese ePBd-, Res- en ecodesign-wetgeving. in de ePBd-richtlijn staan de europese verplichtin-

gen welke zijn verwerkt in de nederlandse bouw-wetgeving, zoals ePC-eisen en energielabels van gebouwen. de Res-richtlijn geeft de verplichtingen op het vlak van het opwekken van duurzame energie. een van de nederlandse uitwerkingen daarvan is het certificeren van warmtepompinstal-lateurs. in de ecodesign, officieel energy using Products (euP)-wetgeving, worden minimale eisen gesteld aan de rendementen van producten. voor airconditioners <12 kW is deze wetgeving reeds van kracht. voor een groot aantal andere producten wordt deze wetgeving aankomende jaren relevant.

omdat de Co2-uitstoot tijdens de gebruiksfase

maar een deel van milieubelasting is, gaan er ook eisen aan de milieubelasting tijdens productie, installatie en sloop gesteld worden. in het nieuwe bouwbesluit wordt reeds een methode toegepast om deze uitgebreidere milieuaspecten te bepalen. in de aangepaste ecodesign wetgeving die daar-voor is omgedoopt naar energy related Products, wordt de milieubelasting gedurende de gehele levensduur van de producten bepaald.

u wordt wegwijs gemaakt in het woud van europe-se wetgeving, zodat inzichtelijk is welke wetgeving relevant is of wordt voor u.

16.30 - 16.50 uur: Pauze

16.50 – 17.15 uur: energy Performance Contracting om met het juiste businessplan tot kostenreductie en een optimale financiering te komen, kees verspui, Business development manager bij johnson Controls.

Hoe kan energy Performance Contracting bijdragen aan de realisatie van energiereductie.

de volgende items komen aan bod: - kostenreductie - Het juiste businessplan - geen inbreng van eigen middelen - jarenlange ervaring - 100% financiele garantie deze aanpak wordt ook vaak aangeduid als een

esCo 17.15 – 17.40 uur: gebruikservaringen gedurende een jaar in een

duurzaam kantoor, steven lobregt, sparkling pro-jects.

17.40 – 18.40 uur: Warme broodmaaltijd


kNVVk verenigingsnieuws Koude & luchtbehandeling RCC

deze conferentie zal plaatsvinden op 17 en 18 juni 2013 bij de tu in delft. "the international institute of Refrigeration has established a series of Commission B1 (thermodynamics and tranfer Processes), held every 4 years, to discuss refrigerant thermophysical properties and transfer processes. this conference follows the 2001 Conference in Paderborn, germany, the 2005 Conference in vicenza, italy and the 2009 Confe-rence in Boulder, usa.our planet is facing two great issues nowadays. the first one is energy consumption. if we continue using energy at the level we do now, com-mercial energy sources will get depleted after a few decades. in-depth understanding of heat and mass transfer phenomena are essential for the design of refrigeration systems with higher efficiencies. the performance of these systems is directly related with Co

2 emissions

from power plants. these emissions are one the major sources of greenhouse gases.the second issue is global warming. most refrige-rants are greenhouse gases and their emission contributes significantly to the global warming. in response, the search for new refrigerants has regained significant interest and sustainable technological solutions have been under study." Zie verder de website : www.tptpr2013.nl

Second call for papers!!!iiR conferentie tPtPR-2013 bij de tu in delftFourth iiR conference on thermophysical Properties and transfer Processes of Refrigerants

knVvk verhuistPer 1 oktober 2012 is de knvvk verhuist met het secretariaat van de knvvk van ede naar apeldoorn.

Zie voor meer informatie: website: www.knvvk.nl (zie ook www.informatie-centrumecofactorij.nl)

Het nieuwe bezoekersadres is:knvvkecofactorij 187325 WC apeldoorn. tel.: 055-3683362fax: n.v.t.

Het postadres is: knvvk Postbus 102097301 ge apeldoorn

knVvk weer op de energievakbeurs 2012

van 9 tot en met 11 oktober 2012 vindt de energievakbeurs plaats in de Brabanthallen te den Bosch. informatie is te vinden via www.energievakbeurs.nl

Wij zijn te vinden op de koude/klimaatstraat in hal 6 bij standnummer C084.

18.40 – 19.00 uur: uitgangspunten voor een energieneutraal ge-bouw, zoals de multifunctionele accommodatie Panorama, Ronald schilt, directeur merosch

tijdens de lezing zal worden ingegaan op de ma-nier waarop de energieneutraliteit van Panorama tot stand is gekomen en welke aandachtspunten een rol speelden tijdens ontwerp en realisatie. daarnaast zal de vertaalslag worden gemaakt naar de bredere toepasbaarheid hiervan in de gebouw-de omgeving. merosch adviseurs voor gezonde en energieneutrale gebouwen uit Bodegraven heeft van Panorama zorg gedragen voor het integrale conceptontwikkeling van het gebouw en de instal-latie en heeft de installaties ontworpen.

19.00 – 19.30 uur: Rondleiding door het mfa Panorama

19.30 uur: afsluiting met drankje

deelname:knvvk leden: knvvk-leden ontvangen een ledenkorting van 30% van €200,- en betalen €140,-.voor gepensioneerden, commissieleden en bestuur van de knvvk geldt een verlaagd tarief van €40,-. studenten (op vertoon ov -kaart), €25,-.niet leden van de knvvk per persoon, €200,-.

aanmeldinguw aanmelding dient uiterlijk op donderdag 4 oktober 2012 op het secretariaat van de knvvk te zijn:Postbus 102097301 ge apeldoorn

bezoekadres: ecofactorij 18, 7325 WC apeldoorn, tel. 055-3638362. e-mail: [email protected] internet: www.knvvk.nl onder themadag Zero energy Building. na uw inschrijving wordt een factuur toegestuurd.

annuleren is alleen schriftelijk mogelijk tot uiterlijk maandag 8 oktober 2012.

annulering daarna br engt €50,- administratiekosten met zich mee. alle genoemde bedragen zijn exclusief het geldende hoge BtW-tarief.

14

RCC Koude en luchtbehandeling

14

NVkl verenigingsnieuwsRCC Koude en luchtbehandeling

OktOber 2012 105e Jaargang

NIeuW! klaNtVerWaCHtINg SuPerMarkteN afgerOND Met deze laatste klantverwachting Supermark-ten heeft de NVkl nu een compleet pakket met profielen van twaalf klantgroepen binnen de sector koudetechniek & klimaatbeheersing.

Voor installatiebedrijven is dit unieke informatie!Installateurs kunnen met deze achtergrondken-nis uit de profielen heel goed inspelen op de verwachtingen van de klant.

In de klantverwachtingen is informatie te vinden over de wensen die klanten hebben ten aanzien van installatiebedrijven en op basis waarvan zij een installateur selecteren voor hun project. Ook wordt aangegeven wat installateurs kunnen doen om bepaalde onderdelen in hun bedrijf te verbeteren om aan die verwachtingen te kunnen voldoen.

downloadenalle klantverwachtingen zijn voor NVkl-leden gratis te downloaden vanaf de website.

Ook zijn er van elk profiel korte samen-vattingen gemaakt, zodat u snel kunt zien welke klantgroepen voor u interessant zijn.

contactpersoon nVklkarin van der [email protected]

reSultateN NVkl PeIlINg treNDS 2012In de NVkl Peiling trends wordt teruggekeken naar de resultaten van het jaar 2011 en vooruit-geblikt naar de verwachte ontwikkelingen in 2012 in de sector koudetechniek & klimaatbe-heersing.

een kleine greep uit de Peiling die dit jaar ge-houden is: In 2010 was de gemiddelde omzet met een laag percentage gestegen. als er gekeken wordt naar de resultaten van 2011, is te zien dat deze trend zich niet voortgezet heeft. Met uitzondering van industriële koeling zien meer leden een daling van de omzet dan een stijging binnen de overige afzetgebieden. Ook binnen vrijwel alle soorten afzetmarkten verwachten

de leden voor 2012 een daling van de omzet. De belangrijkste trend onder klanten is net als in de voorgaande jaren de toename van de vraag naar energiezuinige maatregelen en systemen. een opvallende stijging binnen de top 4 belang-rijkste trend is het vervangen en ombouwen van r22-installaties.

De uitgebreide rapportage met de resultaten van de NVkl Peiling trends zijn verstuurd naar alle deelnemers. In het voorjaar van 2013 wordt de Peiling trends weer uitgevoerd en kunnen alle NVkl-leden hier weer aan deel nemen.

contactpersoon nVklkarin van der [email protected]

verenigingsnieuws NVkl Koude & luchtbehandeling RCC


VOlg ONS OOk OP tWItter; VereNIgINgNVkl

NVkl-leDeN OP eNergIe-beurS IN DeN bOSCHVan dinsdag 9 tot en met donderdag 11 oktober vindt in de brabanthallen ’s-Hertogenbosch de vakbeurs energie 2012 plaats. Hier vindt u alles op het gebied van energiebesparing en duur-zame energie, met de focus op de bouw en de industrie. Van inkoop tot wetge-ving en van passief bouwen tot solar: alles komt uitgebreid aan bod. een aantal nVkL-leden heeft op deze beurs een koude & klimaatstraat gevormd.

Voor bezoek aan de beurs kunt u gratis toegangskaarten aanvragen via www.energievakbeurs.nl

traININg 'HOe geef je eeN gOeDe tOOlbOx?' Het samenwerkingsverband I&I Mens en Werk, waar de NVkl deel van uitmaakt, biedt gratis de training ‘Hoe geef je een goede toolbox’ aan. toolboxen helpen met het bespreekbaar maken van het onderwerp arbo en Veiligheid in het bedrijf op een laagdrempelige en begrijpelijke manier.

De training gaat in op vragen als ‘wat is gedrag en cultuur en hoe zet ik mijn medewerkers aan tot denken en betrek ik mijn medewerkers bij oplossingen’. u krijgt tools aangereikt om veranderingen in het gedrag van uw medewer-kers te bewerkstelligen en u ervaart een aantal werkvormen als punten-bord, mindmap, inciden-tenmethode, brainstorm en meer. De training gaat ook in op uw rol als leidinggevende of kaM-coördinator bij de gedrags- en cultuur-componenten en wij laten u kennismaken met ‘toolbox nieuwe stijl’ bij andere bedrijven. Het geheel wordt afgesloten met een humoristische veiligheidsquiz die wellicht ook stof tot naden-ken geeft!

data & plaatsen

• 2 oktober / Wageningen• 11 oktober / Amsterdam

duur 1 dag. doelgroep leidinggevenden en kaM-coördinatoren. doelu leert gedragen cultuurcomponenten te com-bineren met de ‘harde risico’s’ die u normaliter in uw toolboxen behandelt.

u kunt zich inschrijven op de website van I&I Mens en Werk: http://www.iimensenwerk.nl/arbeidsveiligheid/training-toolbox/

contactpersoon nVklHenry [email protected]

RCC Koude & luchtbehandeling

BinnenKliMaat

1616 OktOber 2012 105e Jaargang

CFd Chicken

Fluid dynamics

de wereld waarin wij leven wordt steeds voller en drukker. steeds meer mensen bewegen en werken in een compactere ruimte of omgeving. aangezien gezondheid en veiligheid op de werkvloer belangrijk is, speelt het hebben van een goed binnenklimaat een grote rol.

Door Christian Potma, FlowMotion, Delft

Maar wat is goed binnenkli-maat? Een gebouw moet werknemers een behaaglijk

binnenklimaat bieden. We spreken van een thermisch behaaglijk binnenklimaat als mensen geen behoefte hebben aan een hogere of lagere temperatuur. Dit binnenklimaat wordt bepaald door de luchttemperatuur, de luchtsnelheid, de stralingstemperatuur en de luchtvoch-tigheid. Maar ook de activiteiten van werknemers (zittend werk, zwaar werk) en de kleding die ze dragen hebben invloed. Iedereen heeft op de werkplek te maken met thermische behaaglijkheid. Er wordt hierbij wel onderscheid gemaakt tussen het thermische binnenklimaat in niet-industriële omgevingen (bijvoor-beeld in kantoren en scholen) en bloot-stelling aan extreme hitte of extreme koude in een meer industriële setting. Het thermisch binnenklimaat op de werkplek heeft invloed op het comfort en productiviteit van de werknemers. In extreme gevallen kan het thermisch binnenklimaat leiden tot onomkeerbare gezondheidsschade.Langdurige blootstelling aan hoge temperaturen in de zomer (> 25 °C) kan

leiden tot uitdroging en gezondheids-problemen zoals hoofdpijn, vermoeid-heid, duizeligheid, hartproblemen. Dit geldt vooral als mensen te weinig vocht binnenkrijgen. Hoge temperaturen zijn met name gevaarlijk voor ouderen, omdat hun thermoregulatiesysteem minder effectief is en ze ongemerkt kunnen uitdrogen. Een lage binnen-temperatuur kan in extreme situaties de gezondheid bedreigen door onderkoe-ling en bevriezing.

iJshockeyhalDiverse factoren beïnvloeden het thermisch binnenklimaat, zoals het bui-tenklimaat (wind, zon en temperatuur), isolatie van het gebouw, hoeveelheid en

oriëntatie van beglazing, en de kwaliteit en capaciteit van verwarmings-, koelen ventilatiesystemen. Figuur 1 geeft hiervan een extreem goed voorbeeld. Het klimaat in een ijshockeyhal. De klimaatbelangen zijn voor sporter en toeschouwer niet hetzelfde. De ventila-tie moet ervoor zorgen dat de tempera-tuur boven het ijs niet te koud wordt, het publiek behaaglijk naar de wedstrijd kan kijken en dat er geen mist optreedt ten gevolge van de vochtuitstoot van het publiek.Maar wat voor mensen geldt, geldt in nog grotere mate voor dieren en ge-wassen. Hoewel wij het gevoel hebben op een kluitje te leven, staat dit in schril contrast met de dieren en gewassen (in het vervolg alleen product genoemd). Het product moet het tijdens de groei doen met een wel zeer beperkte ruimte en voorzieningen, vergeleken met de mens. Een tweede aspect dat eigenlijk een nog grotere rol speelt, is dat aan de kwaliteit van het milieu rondom een individueel product zeer hoge eisen worden gesteld, zowel klimaat-tech-nisch als hygiënisch gezien. Per product moet het klimaat identiek zijn om uniforme groei per individueel product Figuur 1: Klimaatbeheersing in een ijshockeyhal



te waarborgen. Wanneer de producten ‘geoogst’ worden, is het wenselijk dat ze allemaal hetzelfde zijn en dat er niet nog een selectie moet worden gemaakt.

uniform milieuAangezien de producten zich vrijwel al-tijd in één grote ruimte bevinden, is het niet altijd eenvoudig een identiek milieu te genereren rondom elk product. He-lemaal wanneer in ogenschouw wordt genomen dat de toe- en afvoer van lucht en warmte centraal gebeurt op een discrete locatie.Een effectieve menging is dan in som-mige gevallen nodig om een uniform milieu te bewerkstelligen. Het is tijdens dit soort processen dat FlowMotion veelal gevraagd wordt middels CFD simulaties het binnenklimaat uit te rekenen, te analyseren en te helpen verbeteren.Paprika’s, tomaten, bloembollen en rozen zijn voorbeelden van gewassen waarbij een zorgvuldig gereguleerd klimaat erg belangrijk is om gelijkmatige groei te realiseren. Hoewel kassen ge-sloten ruimtes zijn, is het regulieren van

BinnenKliMaat

enkele tienden gedurende de gehele groeiperiode is cruciaal voor een zo goed mogelijke opbrengst. Ook de CO- concentratie moet nauwkeurig worden afgestemd op wat de eieren nodig heb-ben. Dit zelfde geldt voor de luchtsnel-heid langs de eieren en later kuikens.Het hart van de incubator is een speciaal luchtinlaatsysteem. Voor de ontwikke-ling van de incubator is aan Flowmotion de vraag gesteld om de stroming en het warmtetransport van de bewegende lucht richting eieren in detail te analy-seren. Om twee redenen werd niet voor experimenten gekozen. In de eerste plaats is de binnenkant van de incu-bator onder bedrijfsomstandigheden nauwelijks toegankelijk voor meetappa-ratuur. Daarnaast zou een enorm aantal meetpunten nodig zijn geweest om de stroming en de temperatuurverde-ling voldoende nauwkeurig te kunnen beschrijven. Daarom werd gekozen voor het uitvoeren van stromings-simulaties (CFD Computational Fluid Dynmics). In het computermodel werd de volledige werking van het luchtin-laatsysteem nagebootst. De resultaten van de simulaties bleken geheel in lijn met de praktische ervaringen. Daarnaast werd in punten, waar de temperatuur in de machine continu gemeten wordt, de waarde met een zeer hoge nauwkeurig-heid voorspeld. De stromingssimulaties lieten duidelijk de complexe wisselwer-king tussen de uitvoering van het lucht-inlaatsysteem en het daaruit volgende stomings- en temperatuurveld zien (zie figuren 4 en 5).Nadat de kuikens uit het ei zijn geko-men en hebben kunnen acclimatise-ren in een tweede ruimte, worden ze vervoerd naar grote stallen alwaar ze zullen groeien tot volwassen kippen. Het vervoeren van de kuikens kan over

Figuur 2a en 2b: De-centrale invoer in een vrije ruimte zorgt voor niet uniforme verdeling van de lucht.

Figuur 3: Voorbeeld ventilatie in een kas.

temperatuur, vochtigheid en luchtsnel-heden geen eenvoudige klus (zie figuur 3). Gecompliceerde regelsystemen moeten zorgdragen voor een constant klimaat terwijl de omstandigheden per uur kunnen verschillen. Het bewaren van bloembollen gebeurt bijvoorbeeld onder nul waarbij de temperatuur maar enkele tienden van graden mag afwij-ken van de gewenste temperatuur om voortijdig rotten te voorkomen.

de cyclus van een kipDe kip is een dier die gedurende zijn le-venscyclus en daarna met veel klimaat-controle te maken krijgt. Van het ei tot de kipnugget speelt het reguleren van milieu rondom de kip een cruciale rol. De hele cyclus begint al wanneer de kip nog in het ei zit. Dit proces vindt plaats in de zogenaamde incubator.Een incubator is een machine waar duizenden eieren worden verzorgd van ei tot kuiken. Gedurende deze verzor-ging zal eerst warmte moeten worden toegevoegd aan de eieren en later weer warmte worden afgevoerd. Daarom speelt de controleerbaarheid van het klimaat binnen de incubator een bijzon-dere rol. De luchtverversing en de tem-peratuurverdeling moeten zorgvuldig worden gestuurd en dus voortdurend worden aangepast aan de behoefte van de eieren. Een temperatuurvariatie van

Figuur 4: Snelheidsverdeling in de incubator. Figuur 5: Temperatuursverdeling in de incubator.


BinnenKliMaat


duizenden kilometers gaan. De kuikens verblijven tijdens dit transport in kratten die op dusdanige manier zijn gestapeld in de daarvoor speciaal ontwikkelde opleggers dat de ventilatie optimaal is. Figuur 6a laat een geraamte van het binnenwerk zien van een transportop-legger voor kippen. Figuur 6b laat de temperatuurverdeling zien van een niet optimaal systeem.

VentilatieFlowMotion heeft voor een aantal opleggerfabrikanten CFD simulaties uitgevoerd waarbij is gezocht naar ver-betering van de ventilatie in de opleg-gerruimtes. De uitdaging hierbij was om de ventilatie zo uniform mogelijk over de kratten te verdelen terwijl de toe- en afvoer van de lucht via een beperkt aantal punten geschiedde.Na transport zullen de kuikens tot vol-wassen kippen groeien in geavanceerde stallen, al dan niet gestapeld in meer-dere lagen, waar het mogelijk is om duizenden kippen te huisvesten. Een kip is enorm gevoelig voor tocht en kou. Het is daarom een enorme uitdaging om het klimaat rondom de duizenden kippen gelijk te krijgen zodat de dieren zich ook uniform verdelen over deze ruimte wat de groei bevordert. Het is te simpel gedacht om de kippen gewoon maar los te laten in een stal en de lucht via een aantal inlaten in het dak richting

de dieren te laten stromen om ze op die manier van verse lucht te voorzien. Figuren 7a en 7b laten respectievelijk de stroomlijnen en de snelheidsverdeling zien van een voorbeeld stalconfiguratie waaruit duidelijk kan worden opge-maakt dat de snelheden op grondniveau niet perse uniform verdeeld hoeven te zijn.Nadat de kippen zijn uitgegroeid worden ze naar de slachterij vervoerd waarna ze worden verwerkt tot eetbare producten. De processtappen die dan kunnen volgen, zijn bakken en invrie-zen. Bij het bakken speelt klimaatbe-heersing een buitengewoon belangrijke rol. In grote bakovens worden de pro-ducten gebraden. Wanneer de lucht- en temperatuurverdeling niet overal gelijk is zullen de producten verschillend garen. Dit is ongewenst en kan tot zeer veel uitval zorgen. Tijdens de ontwik-keling van bakovens gaat hierin veel tijd

zitten. FlowMotion heeft met behulp van CFD vele ontwerpen geanalyseerd en kunnen verbeteren. Figuur 8 laat een voorbeeld zien van een bakovensimu-latie.De laatste stap in de cyclus van de kip is het invriezen van het eindproduct alvo-rens het naar de winkels gaat. Invriezen is minder cruciaal dan bakken maar hier speelt bijvoorbeeld de invriestijd een belangrijke rol. Invriezen gebeurt vaak in dozentunnels die bestaan uit een koelunit, een wand met ventilatoren en een groot aantal lagen waar doorheen de producten, veelal in dozen, worden getransporteerd. Veelal wordt gedacht dat de snelheden in alle lagen van dozentunnels aan elkaar gelijk zijn. Dit is echter niet zo. Figuur 9 laat een eenvou-dig voorbeeld zien van het principe van een dozentunnel. Het snelheidsverschil per laag is duidelijk zichtbaar. Dit heeft als gevolg dat de invriestijd per laag zal verschillen. Door een slimme manier van vomgeving is het op relatief een-voudige manier mogelijk de snelheden per laag gelijk te krijgen.

ConclusiesBinnenklimaat speelt voor zowel mens, dier als gewas een belangrijke rol. Bij de één om zo goed mogelijk te kunnen functioneren en bij de ander om zo goed mogelijk te kunnen groeien. Het is ondoenlijk om ieder individu van een eigen ventilatiesys-teem te voorzien om zo een perfect microklimaat te genereren. Door een zorgvuldig gekozen manier van ventileren is het meestal mogelijk om een zo gelijk mogelijke verdeling van lucht en temperatuur daar te krijgen waar het nodig is. Met behulp van CFD heeft FlowMotion vele klanten kun-nen helpen bij het bereiken van het gewenste binnenklimaat. ■

Figuur 6a : transportoplegger Figuur 6b : Niet uniforme temperatuurverdeling in transportoplegger

Figuur 7b: Snelheidsverdeling op dierniveau.

Figuur 7a: Stroomlijnen in een stal

Figuur 9: principe dozentunnel (blauw: lage snelheden)

Figuur 8: Stroomlijnen door een spiraaloven

Gafco-Altron is al jarenlang uw vertrouwde koudespecialist

Gafco-Altron maakt het u gemakkelijk.Bezoekt u onze website voor het gebruiksvrien-delijk bestellen van onze producten via extranet.

www.gafco-altron.nl

voor compressoren en aggregaten:

voor compressoren en aggregaten:

voor regelapparatuur voor koudetechniek:

voor condensors en koelers (ook CO2):

93 x 265

Flexibel en Snel

Hongkongstraat 10 - 14,

3047 BS Rotterdam, Nederland

Telefoon

Fax

Email

Multi Import,

: 010 - 437 62 55

: 010 - 437 67 65

: [email protected]

Hoge kwaliteit uit voorraad leverbaar

www.multi-import.nl

SangiR

Nieuw!!SKFR

Rechte geïsoleerde Koelleidingen

Lengte: 4 meter


experts


veelal door de installateur uitge-voerd. Dit is ook de kans om een installatie niet alleen op lekdichtheid te controleren, maar ook te leren kennen door te kijken, luisteren, voelen en schoon te houden. John Rebergen: Bij klanten wordt volgens de STEK en/of F-gassenregeling gecon-troleerd of het onderhoud en de inspecties conform de wetgeving is uitgevoerd. Wij adviseren de klant goede notie van deze regelingen te nemen en conform de wetgeving onderhoud uit te voeren.

Welke controles voert u uit voor installaties met natuurlijke kou-demiddelen, zoals nH3, CO2 en koolwaterstoffenPatrick van Zwam: Wij analyseren de installatie op schakelgedrag en bedrijfscondi-ties, eventueel loggen we drukken, temperaturen en opgenomen ver-mogens waardoor een goed beeld ontstaat van het gebruik en de belas-ting. Daarnaast voeren wij controles uit op werking en afstellingen van beveiligingen, controleren we op trillingen en op vervuiling van olie of koudemiddel door vocht of niet condenseerbare gassen en de staat van leidingwerk en isolatie. John Rebergen: Als wij controles uitvoeren zullen wij dit niet zelf doen maar uitbeste-den. Alleen de onderhoudsboeken worden gecontroleerd en de klant

Welke vormen van onderhoud voert u bij uw klanten uit als het gaat om de hele installatie, bestaande uit compressoren, luchtgekoelde condensor, ver-dampingscondensor, koeltoren, ventilatoren en verdampers? Of beperkt u zich in het uitvoeren van curatief, correctief en perio-diek onderhoud? en waarom dan?Patrick van Zwam: GTEX voert hoofdzakelijk groot preventief en bij voorkeur conditio-neel onderhoud uit aan alle hoofd-componenten van een industriële koude- en warmtepomp- installatie. Bij conditioneel onderhoud kijken we niet meer naar de gemaakte bedrijfsuren of kalenderdagen. De belasting en omstandigheden waarin de installatie moet presteren zijn bepalend voor de onderhouds-frequentie en de daarbij behorende werkzaamheden. Een installatie die op de grens van zijn toepassing werkt of een onrustig schakelgedrag vertoont zal frequenter onderhoud nodig hebben dan een installatie die goed in balans is. Wij zien toekomst in conditioneel onderhoud, daar dit op den duur de installaties zal verbe-teren en optimaliseren. Energiege-bruik en onderhoudskosten zullen daardoor dalen.Curatief en correctief onderhoud is noodzakelijk bij calamiteiten. Op korte termijn moet dan een oplossing worden gevonden. Her-haling moet worden voorkomen.

John Rebergen: Het directe onderhoud wordt door onze collega’s verricht. Wij doen onderhoud aan de koudeprocessen in totaal. Niet alleen aan de koelma-chines en apparatuur, maar ook aan het proces waarvoor de koude wordt gemaakt. Deze processen onderzoe-ken en onderhouden wij.

Hoe gaat u om met de wettelijk verplichte periodieke controles met betrekking tot lekdichtheid van koelinstallaties?Patrick van Zwam: Dit eerstelijns onderhoud wordt

eOnderhoud koel/vries- en LB-installaties

de keuze voor een goed onderhoudssysteem genereert betrouwbaarheid, functionaliteit, veiligheid, en gebruiksvrien-delijkheid van de installatie. goed onderhoud verhoogt de veiligheid van de omgeving en dus ook de gezondheid van de in het gebouw of geconditioneerde ruimte aanwezige personen. voor experts werd de visie op dit onderwerp ge-vraagd aan directeur gteX bv Patrick van Zwam en directeur fa. stoocker klimaatbeheersing, onderzoek & onderhoud john Rebergen.

eXPertS OVer

‘WIj’ MOeteN blIjVeN ZOrgeN VOOr

gOeD geSCHOOlDe ONDerHOuDSteCHNICI

Patrick van Zwam:


experts


geadviseerd onderhoud uit te laten voeren.

Welk onderhoud, controle en metingen verricht u aan klimaat-installaties en ventilatiesystemen in de vastgoedsector en utiliteit? Voert u ook een zogenaamde quick scan uit aan de door u beheerde installaties? Wat is het resultaat van deze quickscan? Patrick van Zwam: Hoewel een quickscan een mo-mentopname is, geeft dit al een redelijk goed beeld van een instal-latie en is daarom van belang om regelmatig uit te voeren. Hierbij kan functionele optimalisatie worden doorgevoerd en op energiegebruik worden bespaard. .John Rebergen: Wij adviseren, voeren uit, of regelen de installatie in regelstrategieën, regelapparatuur, luchtkanalen, ver-warmingsleidingen en verlichtings-plannen, controleren onderhouds-schema’s inclusief planningen en verbeteren zo mogelijk het energie-gebruik. Wij voeren de quickscan van een kantoor, school of woning uit, dus:•Controleruimtetemperatuur,rela-

tieve vochtigheid, CO2 en vluchtige

organische stoffen.•Controleaandehandvanhetont-

werp of luchtkanalen voldoende lucht transporteren en/of ingere-geld zijn.

•Controleaandehandvanhetontwerp of verwarmingsleidingen voldoende warmte geven en/of ingeregeld zijn.

•Controleaandehandvanhetont-werp of de regelingen goed werken en/of de juiste en wellicht betere regelstrategieën toegepast kunnen worden.

•Controlevanhetelektriciteitsnetop verbruik en vervuiling (PQX po-wer quality), bij vervuiling kunnen veel en vaak schades ontstaan.

Deze controles geven inzicht in de staat van de gebouwgebonden installaties, en welke maatregelen genomen kunnen worden om het klimaat te verbeteren en energiege-bruik te verminderen.

Integratie van een quickscan, zoals wij voorstaan, in een gebouwbe-heerssysteem geeft direct resultaat. Het voordeel is dat het dan 24 uur per dag 365 dagen per jaar in bedrijf is. Voor de gebouwbeheerder is dit als het ware een ‘dashboard’ met informatie. Hierdoor kan men het dynamische gedrag van de installa-tie en van het gebouw aflezen. Ook kunnen alarmwaarden ingegeven worden als het dynamische gedrag buiten bepaalde marges komt. Acties kunnen dan uitgezet worden. Deze methode kan 30 tot 40 procent van het energiegebruik terugdringen.

Welke onderhoudsadviezen geeft u aan uw klant? Worden deze ook werkelijk uitgevoerd?Patrick van Zwam: Wij houden de onderhoudsad-viezen vooral praktisch en doel-gericht. Doen wat nodig is om probleemloos op de lange termijn in bedrijf te blijven met de laagst mogelijke kosten en het hoogste rendement.John Rebergen: Ons advies: onderhoud een tech-nische installatie zoals je je eigen lichaam onderhoudt. De kosten

van een installatie zijn bij preven-tief onderhoud het laagst, gedu-rende de levenscyclus van een installatie. Bij correctief onderhoud zijn de bedrijfskosten vaak vele malen hoger, omdat productie-uitval vaak niet tot de onderhouds-kosten gerekend wordt.

Wat is uw toekomstbeeld voor het verrichten van onderhoud aan klimaat/ventilatie en koude-installaties?Patrick van Zwam: Ook onderhoud blijft noodzakelijk. De onderhoudsintervallen kunnen zeker beïnvloed worden door de juiste componenten en materiaal-keuzes te maken en deze op te stel-len in goed bereikbare technische ruimtes zodat onderhoud goed uitgevoerd kan worden. Slimme elektronica kan helpen het juiste moment van onderhoud te bepa-len zodat er balans tussen gebruik, verbruik, en de onderhoudskosten komt. Daarnaast moeten ‘wij’ in de breedste zin van het woord blij-ven zorgen voor goed geschoolde onderhoudstechnici.John Rebergen: Het toekomstbeeld is zeer triest. Techniek is UIT, wordt niet serieus genomen. Steeds minder jongeren zijn geïnteresseerd in techniek. Het kennisniveau van de huidige onderhoudsmonteurs is algemeen laag. De hele bouwketen zou eens bij elkaar moeten gaan zitten om een totaalconcept te bedenken. Nu wordt door een architect wat bedacht, een opdrachtgever zoekt aannemers, deze weer onderaan-nemers, deze weer ZZP-ers, etc, etc. Ik moet altijd denken aan een oud spelletje dat we op school deden, ‘Zakdoekje leggen niemand zeg-gen.’Voor diegene die techniek wel seri-eus nemen en serieuze techneuten zijn, breken ‘gouden tijden’ aan. Als we echt wat aan onze energie-bronnen en natuur willen doen, dan moet er een omslag komen. Het duurzaam bouwen deden de holbewoners al, laten we nu eens duurzaam gaan denken. ■

Het DuurZaaM bOuWeN DeDeN De HOlbeWO-NerS al, lateN We Nu eeNS DuurZaaM gaaN

DeNkeN

John Rebergen:

Chillventa 2012 prolongeert succesverhaal Chillventa zet zijn succesverhaal in 2012 door en schrijft een nieuw hoofdstuk inzake de groei van het aantal exposanten en de expositieruimte. de internati-onale vakbeurs voor koeling, airconditioning, ventilatie en warmtepompen, ’s werelds grootste evenement in zijn soort, begint over een paar weken. nieuw dit jaar zijn de gewijzigde openingsdagen: het evenement begint nu op maandag 8 oktober 2012 met de know-how highlight Chillventa Congressing. de tentoonstel-ling opent dan zijn deuren op dinsdag 9 oktober tot en met 11 oktober 2012, wanneer er meer dan 900 expo-santen uit de hele wereld hun producten presenteren in de nürnburgermesse.


chillventa 2012


Kältetechnik

Refrigeration

MSR-Technik / Automation / Kältetechnik

C&I / automation / refrigeration

Klimatechnik / Lüftungstechnik / Wärmepumpentechnik

Air conditioning / ventilation / heat pumps

Chillventa Congressing

Fachforum Cleanroom / Kälteanwendungen Forum Cleanroom / Refrigeration Applications

Fachforum AC / HP Forum AC / HP

Fachforum Kälte Forum Refrigeration

Einfahrt Access

U

4A

7

21

54

6

NCC Ost

Detaillierte Hallenübersichtspläne: chillventa.de/hallenplaeneDetailed hall plans: chillventa.de/hallplans

hallenübersicht | hall layout

OstEingang Entrance

MitteEingang Entrance

P

1 2 4 4A 5

6

7

NCC Ost

Weitere Schwerpunkte | Other areas of focus

Cleanroom Village Halle | Hall 1

Verbände, Schulen, Institutionen Information Center Trade Associations

Halle | Hall 1

PP

P

P

P

P

Kältetechnik

Refrigeration









Einfahrt Access

U

4A

7

21

54

6

NCC Ost



OstEingang Entrance


P

1 2 4 4A 5

6

7

NCC Ost




Halle | Hall 1

PP

P

P

P

P


chillventa 2012


Kältetechnik

Refrigeration









Einfahrt Access

U

4A

7

21

54

6

NCC Ost



OstEingang Entrance


P

1 2 4 4A 5

6

7

NCC Ost




Halle | Hall 1

PP

P

P

P

P

Kältetechnik

Refrigeration









Einfahrt Access

U

4A

7

21

54

6

NCC Ost



OstEingang Entrance


P

1 2 4 4A 5

6

7

NCC Ost




Halle | Hall 1

PP

P

P

P

P

De gespannen economische situatie in de verschillende landen in Europa wekt de indruk over de hele wereld dat alle EU-lidstaten op dit ogenblik de economische problemen hebben. Maar de tentoonstellingssector in Duitsland en zeer gespecialiseerde internationale tentoonstellingen met een duidelijke B2B-oriëntatie worden hier niet door beïnvloed. Het beste voorbeeld is Chillventa in de NürnburgerMesse: “Chillventa is de marktplaats voor de mondiale industrie, dit is waar deskundigen elkaar ontmoeten en waar innovatieve en energie-efficiënte producten plus de huidige trends worden gepresenteerd. Er worden nieuwe projecten gelanceerd en er worden zaken gedaan. Je kunt wel zeggen dat de tentoonstellingssector in Duitsland en wij hier in Nürnberg uitstekend zijn gepositioneerd, bijvoorbeeld in het koel-, airconditioning- en warm-tepompsegment”, aldus Gabriele Hannwacker, Exhi-bition Director bij NürnbergMesse. „We gaan ervan uit dat Chillventa in oktober wordt geopend met weer een nieuw recordaantal exposanten en nog meer ruimte. De ontwikkeling van de tentoonstelling en het congres gaat snel. We verwachten meer dan 900 bedrijven uit de hele wereld. Ons doel is om het best mogelijke industrie- en dialoogplatform te bieden voor de experts”, aldus Hann-wacker. ■



chillventa 2012

Op Chillventa 2012 zal DuPont Koudemiddelen (hal 4, stand 410) de nieuwe oplossingen presen-teren die de milieu-impact van koudemiddelen in koelen aircon-ditioninginstallaties aanzienlijk zal verminderen.De nieuwe reeks DuPont Op-teon® koudemiddelproducten die momenteel in ontwikkeling is heeft een veel lagere GWP (Global Warming Potential) impact dan de van oudsher gebruikte koudemid-delen. Naast Opteon® XP10, die al in ontwikkeling is voor commer-ciële koudetoepassingen (gemid-deld temperatuurbereik), zullen er nieuwe producten worden ver-toond voor potentieel gebruik in airconditioners en warmtepompen. Daarnaast zal DuPont informatie geven over de ISCEON® 9-serie

productportfolio, een familie van producten in de handel die van-daag beschikbaar zijn en speciaal ontworpen zijn om eenvoudige conversie van de bestaande R-22 koelen aircoapparatuur mogelijk te maken, zodat eindgebruikers van hun bestaande apparatuur gebruik kunnen blijven maken voor de rest van zijn gebruiksduur.In vier presentaties geven de deskundigen uit het bedrijf inzicht in de huidige ontwikkelingsstatus van lage GWP-technologieën in verschillende toepassingen. Hoog-tepunten zijn de gevaren van nage-maakte koudemiddelen. Details van tijd en plaats van deze presentaties kunnen worden verkregen door na-vraag bij de beursstand of raadple-ging van het officiële programma van evenementen.

Nederlandse bedrijven op Chillventa

Multi Import BVHal 7 stand 7-224

Van Amerongen CA TechnologyHal 6 stand 6-440

ACS BVHal 4a stand 4a-106

Besseling Group BVHal 5 stand 5-112

Clean Air Europe BVHal 6 stand 6-426

Colibri BVHal 1 stand 1-513

Daussiny Laser Welding BVHal 2 stand 2-112

Everywair Flare SolutionsHal 7 stand 7-201

Gas Pack door parts & rail systemsHal 1 stand 1-302

GASCO Nederland NVHal 2 stand 2-414

GEA Goedhart BVHal 4 stand 4-316

GEA Polacel Cooling Towers BVHal 4 stand 4-316

GEA Refrigeration Netherlands NVHal 4 stand 4-316

duPont: nieuwe technologieën voor het verminderen van impact op het milieu

Tijdens de Chillventa 2012 Inter-national Trade Fair for Refrigera-tion, Air Conditioning, Ventilation,

and Heat Pumps, zal GEA Heat Exchangers innoverende datacen-ter koelconcepten presenteren in hal 4, stand 4-316.Tijdens de Chillventa zal GEA de nieuwe close control airconditio-ners presenteren onder de naam GEA Multi-DENCO®. Deze units zijn ontwikkeld voor het opti-maal klimatiseren van computer-ruimtes. Het netto koelvermogen bedraagt 5 tot 130 kW. Dankzij het gebruik van CFD-simulaties en toepassing van inverter techno-logy, zijn de GEA-engineers er in geslaagd om de nieuwe serie uiterst energie-efficiënt te maken. De nieuwe GEA Multi-DENCO® serie is leverbaar vanaf december 2012.

gea presenteert nieuwe heat exchangers en hVac

deelnemende bedrijven op de

GROTERE VEILIGHEID

BIJ BRAND

Armafl ex.comTel. +31 613 34 90 [email protected]

INSTALLEERVEILIGHEID VERLAAGDE ROOKCONCENTRATIE BIJ BRAND

Grotere veiligheid

Lagere rookconcentratie

Euroklasse BL-s1,d0

Maakt het vinden van ont-snappingsroutes mogelijk


chillventa 2012


Honeywell Fluorine Product Europe BVHal 5 stand 5-123

J&Y International BVHal 4a stand 4a-404

Linde Gas BeneluxHal 4 stand 4-208

Natufog BV Hal 7 stand 7-412

Next Lubricants Hal 5 stand 5-122

Omega Thermo Products BVHal 6 stand 6-125

Salco BVHal 1 stand 1-302

Technology Unlimited BVHal 2 stand 2-112

VDH Products BVHal 6 stand 6-306

Ook dit jaar presenteert Güntner in hal 4 stand 104 weer een serie technische innovaties. De ontwik-keling van innovaties richt zich op gebeurtenissen op de markt. Er worden verschillende antwoorden gegeven op de vraag welke invloed waterbesproeiing heeft op de wer-king van de warmtewisselaar en welke rol de elektronische regeling daarbij speelt.In 2010 werd op de Chillventa de nieuwe serie V-blok-warmtewis-selaars GFD gepresenteerd. Dit product, dat door de klanten zeer wordt gewaardeerd, is nu uitge-breid met twee besproeiingscom-ponenten.Daarnaast worden nieuwe kubus-vormige luchtkoelers gepresen-teerd. De industriële luchtkoeler GH… is een variabel apparaat voor

een verscheidenheid aan toepas-singen. Deze is als GHN verkrijg-baar met inline buisverdeling en groot oppervlak en als GHF met verspringende buisverdeling en hoogefficiënte warmtewisselaars.De nieuwe agrikoeler van Güntner zorgt voor versheid en kwaliteit bij agrarische producten. Dankzij de geoptimaliseerde warmtewisselaar is de ontvochtiging minimaal. Er worden hoge luchtvolumestromen gerealiseerd.Als eerste fabrikant van condensors met microchannel-blokken heeft Güntner TÜV-goedkeuring voor koudemiddelklasse 1 verkregen. Daarmee kunnen de microox®-series GVX en GVHX/GVVX ook met brandbare koudemiddelen (propaan, propeen, isobutaan, pro-pyleenether) worden gebruikt.

nieuwe producten van güntner

De GEA Adia-DENCO® koeloplos-sing is speciaal ontwikkeld voor da-tacenterkoeling. Het systeem maakt gebruik van indirecte vrije koeling in combinatie met het adiabatische koeleffect. Tot een buitenconditie van 27°C 60% rV kan een inblaas-temperatuur van 26°C gerealiseerd worden zonder inzet van mecha-nische koeling. Met de GEA Adia-DENCO®, kunnen datacenters 70 procent besparen op hun kosten voor koeling.

gea presenteert nieuwe datacenterkoeloplossingen

eurammon gaat aan de Chillventa van dit jaar deelnemen. Op haar stand 310 in hal 1 zal eurammon informatie verstrekken over de laatste ontwikke-lingen als het gaat om het gebruik van natuurlijke koudemiddelen.Net als tijdens Chillventa 2010 orga-niseert eurammon een lezingpro-

eurammon op chillventa 2012 gramma dat wordt gehouden in de ochtend van 10 oktober 2012. Dit jaar is het onderwerp ‘Verschillende lan-den, verschillende trends? De situatie van de natuurlijke koudemiddelen’.Deelnemers worden na de lezingen in de gelegenheid gesteld om te spreken met deskundigen en contacten te

onderhouden tijdens de traditionele eurammons ‘Brunch voor de Vrien-den van natuurlijke koudemiddelen’ bij de eurammonstand.

„Is water een turbo voor de prestaties van koelinstallaties?“

HET ANTWOORD HIEROPVINDT U OP DE

9 – 11.10.2012NÜRNBERG

STAND 104 / HAL 4

Competent. Betrouwbaar. Persoonlijk.

Is water een turbo voor de prestaties? De afgelopen jaren is steeds intensiever gezocht naar metho-den om te komen tot tijdelijke en permanente prestatiever-beteringen. Het gaat daarbij onder andere om adiabatische luchtkoeling, verdampingskoeling door besproeiing en hybride oplossingen. De Güntner-groep biedt deze mogelijkheden voor prestatieverbeteringen.

Op de beursstand leggen we uit hoe de verschillende technolo-gieën werken en geven we advies voor de toepassing ervan.

Bespreek de toepassingslimieten en ervaringen met ons!

www.guentner.eu/chillventa

GFD met hydrospray

„Is water een turbo voor de prestaties van koelinstallaties?“

HET ANTWOORD HIEROPVINDT U OP DE

9 – 11.10.2012NÜRNBERG

STAND 104 / HAL 4

Competent. Betrouwbaar. Persoonlijk.

Is water een turbo voor de prestaties? De afgelopen jaren is steeds intensiever gezocht naar metho-den om te komen tot tijdelijke en permanente prestatiever-beteringen. Het gaat daarbij onder andere om adiabatische luchtkoeling, verdampingskoeling door besproeiing en hybride oplossingen. De Güntner-groep biedt deze mogelijkheden voor prestatieverbeteringen.

Op de beursstand leggen we uit hoe de verschillende technolo-gieën werken en geven we advies voor de toepassing ervan.

Bespreek de toepassingslimieten en ervaringen met ons!

www.guentner.eu/chillventa

GFD met hydrospray

EEN NVKL INSTALLATEUR GAAT TOT HET GRAADJEo

De productiviteit in een kantoor wordt sterk bepaald door het klimaat en de temperatuur. Om die constant te houden

heb je installateurs nodig die technisch goed geschoold zijn en een servicegerichte mentaliteit hebben.

Die installateurs hebben zich verenigd in de NVKL. De Nederlandse Vereniging van ondernemingen op het gebied

van de Koudetechniek en Luchtbehandeling. Da’s een hele mond vol voor professionaliteit, zekerheid en kwaliteit.

Ze zorgen ervoor dat de ideale temperatuur overal en altijd precies hetzelfde blijft. Let er dus op of uw installateur

er een is waar de NVKL achter staat. www.nvkl.nl Precies de goede temperatuur. Overal. Altijd. Gegarandeerd.

NVKL_210x297.indd 3 3/9/09 5:29 PM


i n elk keukenkastje staat de bekende rode flacon met huishoudammonia. Volgens het etiket bevat dit <5% NH

3.Wat hogere concentraties worden gebruikt als

koudedragers bij indirecte systemen. Deze heten dan ammoniumhydroxide (NH

4OH) en worden ook wel alkali

genoemd. Net als bij pekel en glycol bepaalt de concen-tratie ervan het vriespunt. Een twintig procent oplossing heeft bijvoorbeeld een vriespunt van –35°C, een zeer hoge soortelijke warmte van boven de 4 kJ/kg/K en bo-vendien blijft het daarbij ook nog veel dunner dan glycol. Al met al een ideale koudedrager, zij het met het bekende luchtje!

‘Water in ammoniak? liever helemaal niet’ is de eerste reactie van elke koeltechnicus. deze twee natuurlijke koudemiddelen liggen elkaar erg goed en zodra ze met elkaar in contact ko-men, volgt er een innige verbintenis. Water absorbeert nH

3 prima. in de koeltechniek wordt

daar bij het ontluchten en het drukvrij maken (afblazen) van een installatiedeel in water dankbaar gebruik van gemaakt. Bij calamiteiten in de machinekamer treden vaak

ammoniakwassers in werking: het te hoge nH3-gehalte van de afgezogen lucht wordt daarin

via waterverneveling gereduceerd of in een groot waterreservoir geleid.


aMMoniaK

Door ing. Ernst Berends,Lid redactieraad RCC Koude & Luchtbehandeling/GEA Grenco

Bij de toepassing van NH3 als verdampend koudemiddel

in koelsystemen hebben we er echter liever geen water in. Bij 1 bar kookt water bij +100°C en NH

3 bij -33°C. Hoe

meer water er dus in de NH3 zit, hoe hoger het kookpunt

van het mengsel wordt. Daardoor moet er lager verdampt worden om bij de gewenste temperatuur hetzelfde koel-vermogen te leveren. Een hoger energiegebruik dus. De vuistregel is: voor elke graad lager verdampen, circa drie procent meer energiegebruik.Het wateraandeel kan worden uitgedrukt in zowel procenten als in ppm’s en dit schept soms de nodige verwarring.

Hoeveel water is er toegestaan

in ammoniak?



aMMoniaK

ppm staat voor = parts per million oftewel 1 mg/kg.immers: 1 kg = 1000 gr = 1000.000 mg

1% water in 1 kg NH3 is dus 10.000 mg = 10.000 ppm0,2% = 2000 mg = 2000 ppm0,02% = 200 mg = 200 ppm

CPr 13-2 en PGS 13Wist u dat er tot vrij recent bewust water aan NH

3 werd

toegevoegd om de kans op spannings- of stresscorrosie tegen te gaan? Volgens de in 1998 uitgebrachte richtlijn CPR 13-2 moesten het zuurstof (O

2)- en water (H

2O)-

gehalte van de NH3 in de installatie worden bepaald aan

de hand van een monster uit het opslagvat, ten einde te kunnen bepalen of er kans was op spanningscorrosie van de stalen delen. Zo nodig zou er dan zelfs water aan de installatie moeten worden toegevoegd. Via een afge-beeld nomogram kon dat dan bepaald worden.

Tegenwoordig vinden de keuringsinstanties het alleen nodig om deze controle uit te voeren, wanneer een am-moniakkoelinstallatie staalsoorten bevat met treksterkten >355 N/mm2 of als niet bekend is welke staalsoort er is toegepast. Vooral gelegeerde soorten met een hoge rek-grens zijn gevoeliger voor spanningscorrosie, maar aan-gezien die in de hedendaagse koeltechniek vrijwel nooit worden toegepast, vervalt deze reden voor het uitvoeren

van ammoniakanalyses. In de nu van kracht zijnde PGS 13 is dit hoofdstuk en nomogram vervallen.

Anekdote: Toen de grenscontroles verdwenen, werd veel douanepersoneel omgeschoold tot milieuambtenaar. Ik heb persoonlijk een keer een enorme discussie met zo’n ‘nieuwbakken’ ambtenaar gehad, die bij een klant van ons de installatie afkeurde omdat het NH

3-monster niet aan

de eisen zou voldoen. Te laag watergehalte! Met CPR13-2 in de hand eiste hij dat we water aan het systeem toe-voegden tot er 500 ppm bereikt was. Hij zag de voor-beeldlijn in het nomogram als de vereiste waarde!

Toch blijft het regelmatig contoleren van het waterge-halte in de NH

3 zeer belangrijk. Let op: monstername uit

het lagedrukvloeistof geeft het beste beeld!Van die spanningscorrosie mogen we dan geen last heb-ben, maar water veroorzaakt wel degelijk andere pro-blemen. In literatuur is te vinden dat elke procent water in de NH

3 voor één procent meer energiegebruik en

voor één tot twee procent minder koelvermogen zorgt. Als er daarbij ook nog veel niet condenseerbare gassen (‘lucht’) in het systeem aanwezig zijn, zorgt een te hoog watergehalte voor snelle veroudering van de smeerolie, veroorzaakt sludge-vorming, er vormen zich diverse ongewenste chemische reacties en het zorgt voor een verhoogd risico op galvanische corrosie.

Wat mogelijke reacties :RCH

3 (olie) + 2H

2O (water) ' RCOOH (zuur) + 3H

2 (waterstof)

2RCH3 (olie) + 3O

2 (zuurstof) ' 2RCOOH (zuur) + 2H

2O (water)

Uit de laatste blijkt dat het watergehalte zelfs kan toene-men.

Nomogram ter bepaling van de mogelijkheid van optreden van spanningscorrosieVoorbeeld: Stel er is 50 ppm O

2 en 500 ppm H

2O in de ammoniak aanwezig. De lijn loopt

dan van punt 50 op de linker as naar punt 500 op de rechter as. Deze lijn snijdt de mid-delste as in het donkere gedeelte, hetgeen betekent dat spanningscorrosie kan optreden. Is er echter 2,5 ppm O

2 en 500 ppm H

2O aanwezig, dan kan er geen spanningscorrosie op-

treden en is (uiteraard) geen inspectie nodig.


aMMoniaK


Het gevormde zuur kan inwendig in het systeem corrosie veroorzaken. Afhankelijk van de oliesoort zal corrosie vroeger of later optreden. Bij minerale olie is dit later, maar bij PAG-olie (Poly Alkyleen Glycol) treedt het al na zeer korte tijd op. Vooral aluminium is hiervoor zeer gevoelig en dat is aanwezig op diverse plaatsen in de systemen. Ook de veel nieuw ontwikkelde oliën zijn aanzienlijk hygroscopischer dan de minerale.

AmmoniakdrogerHoe krijgen we dit ongewenste water nu uit de instal-latie? Dat kan door het permanent of tijdelijk installeren van een ammoniakdroger. Dergelijke drogers worden geleverd door onder andere GEA Refrigeration (Grasso Ammonia Dryer) en Wijbenga (System Cleaner).De auteur heeft met de GAD persoonlijk op diverse plaatsen tientallen liters water (en olie!) uit vervuilde NH

3-installaties verwijderd. Het is meestal geduldwerk.

Bij een -30°C-installatie met 1000 kilogram NH3 met

daarin zes procent water, duurde het wel drie weken voordat dit tot 0, 5% gereduceerd is. De hoogste waterconcentratie zit (meestal) in de la-gedrukammoniakvloeistof. Daar dient de droger dus

Ammoniakdroger aangesloten op lagedruk vat.

aangesloten te worden. In een reservoir wordt een hoeveelheid vervuilde NH

3 toegelaten. De zuivere NH

3

wordt via een elektrisch (of persgas) verwarmings-spiraal uitgedampt en dan afgezogen naar de instal-latie. Het residu, bestaande uit water maar ook vaak veel olie, blijft achter en wordt na elke charge afgetapt. Resterend watergehalte <0,5%.In een onderzoeksrapport van Danfoss uit 2008 wordt een watergehalte van 0,3% als normaal beschouwd. In Duitse literatuur noemt men één tot drie procent als ‘typische watergehalten’ bij industriële NH

3-installaties.

In de praktijk komen zeker hogere waarden voor. Een ander groot Deens onderzoek onder 175 installaties resulteerde in de volgende waterpercentages: bij 77 installaties >1%, bij 37 >2% en bij 25 >3%, waarbij als hoogste waarde 26% werd gemeten!

Bij GEA Grenco wordt 1% = 10.000 ppm aangehouden als maximaal toelaatbaar. Daarboven dienen er echt maatregelen genomen te worden. Danfoss houdt dus 0,3% aan. In de handleiding van de Grasso-droger stelt men 2% als maximaal toelaatbaar.Wel moet ook de oorzaak worden onderzocht, anders keert het probleem na enige tijd weer terug!



aMMoniaK

Hoe komt er water in de koelinstallatie?• Nieuwedrukvatenwordenmetwaterafgepersten

incidenteel onvoldoende gedroogd!• Condensatietijdensdebouwfase.• Onvoldoendevacumeren.• Aanzuigenlucht(metvocht)bijvriesinstallatiesdie

in het vacuüm draaien (<-33°C) via asafdichting en spindel.

• OnzorvuldigafblazenvanNH3 of olie in water.

• Lekkagewarmtewisselaar(watergekoeldecondensor,vloeistofkoeler, dompelspiraal).

• Tehoogwatergehalteindetoegepasteolieen/ofNH3.

Nieuwe NH3 bevatte tot voor kort circa 200 ppm water

vanwege het spanningscorrosieverhaal. Nu niet meer, volgens de leveranciers.

• Doorbepaaldechemischereactiesvanolieenzuur-stof.

Indien veel water wordt verwacht, is dit via een relatief simpele proef snel te bepalen. Tap één liter NH

3-

(pomp)-vloeistof af uit de lagedrukafscheider in een puntvormig bekerglas met schaalverdeling. Laat dit buiten (op een veilige plaats!) uitdampen en in de punt blijven dan achter: vuil, water en olie (in deze volg-orde).Een wat veiliger en meer reukloze methode is het ne-men van een NH

3-monster in een gevacumeerde ci-

linder en dit te laten analyseren door een laboratorium.

effecten van water in de nH3• Hogerenergiegebuik,minderkoelvermogen>dus

een beduidend lagere COP.• Lagereverdampingstemperatuurdandiebehorend

bij de zuigdruk.• Smeerolievaltuiteen,ervormenzichnitrocompo-

nenten > lossen op in de NH3 > verkleuring.

• AantastingO-ringen/pakkingenvanwegechemi-sche reacties.

• LekkageAluringen/pakkingentengevolgevangalvanische corrosie.

• Slijtageenaantastingvankleppen.• Sludgeinhetsysteem.

Let op! Bij afblazen van NH3 in water is er een groot

gevaar dat het water juist richting de ammoniak stroomt. Liefst altijd een stukje doorzichtige slang ge-bruiken. In de afblaasleiding een terugslagklep plaat-sen en een extra reservoir met grotere inhoud dan de emmer waarin afgeblazen wordt!

In de handleiding van de Grasso Ammonia Dryer staat het volgende over watergehaltes in NH3:

GEA Refrigeration adviseert u in de meest optimale GEA Grasso compressor voor uw installatie. Daarbij maken wij een keuze uit ons brede scala van zuiger- en schroefoplossingen. We houden in ons advies rekening met zowel de aanschafprijs, lage operationele kosten als effi ciënt energieverbruik en onderhoud. Natuurlijke koudemiddelen als NH3 en CO2 passen hier perfect bij.

Ook op het gebied van industriële proceswatersystemen en klimaatinstallaties kunt u bij ons terecht voor aansprekende oplossingen.Een voorbeeld hiervan is de onlangs op de markt gebrachte serie NH3-koudwateraggregaten BluAstrum, leverbaar in een capaciteitsgebied tussen 500 en 2000kW. De BluAstrum is zeer compact van afmeting en kan gewoon via de deur naar binnen. Daarnaast heeft de BluAstrum een maximale effi ciency onder alle bedrijfsomstandigheden (ESEER 8.0).

GEA Refrigeration levert daarnaast Geneglace scherfi jsmachines als ook totaaloplossingen in distributie en opslag in ijs. In de voedingswereld worden deze producten veelvuldig toegepast in onder meer de vleeswarenproductie en in bakkerijfabrieken in de verwerking van deeg.

Ook voor al uw vragen over service en onderhoud van al onze producten kunt u bij ons terecht. Wij ondersteunen u bij het inbedrijstellen van onze producten en verzorgen tevens de opleiding van uw onderhoudstechnici, alles gericht op een doelmatig gebruik van mensen en middelen in uw organisatie.

GEA Refrigeration Netherlands N.V.Country Sales Organization - Components Benelux

P.O. Box 343, 5201 AH ‚s-Hertogenbosch, The Netherlands

Phone: +31 (0)73 6203 911

[email protected], www.gearefrigerationcomponents.nl

engineering for a better world GEA Refrigeration Netherlands N.V.

Bent u op zoek naar een betrouwbare, onderhouds-vriendelijke en energie-zuinige oplossing voor uw koel-, vries-, warmtepomp- of klimaatinstallatie? Dan bent u bij ons aan het juiste adres.

GEA Refrigeration biedt u de juiste en meest energiezuinige oplossing!

32298_GEA adv RCCKL 210x297_WT.indd 1 19-09-12 09:44


ventilatie


Frisse scholen dankzij stille ventilatiekracht

Basisscholen in nederland krijgen een gezondere luchtkwaliteit. dat gebeurt op initiatief van de Rijksoverheid. in het kader van het project ‘verbeteren Binnenklimaat’ geeft het ministerie van onderwijs, Cultuur & Welzijn in prin-cipe alle scholen in het primair onderwijs een eenmalige financiële bijdrage voor het realiseren van aanpassingen om het binnenmilieu te verbeteren. in Hengelo (ov.) heeft Zwienenberg installatietechniek inmiddels in vier basisscholen ventilatiesystemen geïnstalleerd. afhankelijk van de subsi-diestroom zullen meer scholen volgen. directeur marinus Zwienenberg is enthousiast over zijn keuze voor de topvex WtW-units.



Voor een gezond binnenmi-lieu is het van belang om de hoeveelheden menselijke

geurstoffen, ziektekiemen en stof-fen die een allergische reactie kun-nen veroorzaken binnen de perken te houden. Deze stoffen zijn echter nauwelijks te meten. De concentra-tie koolstofdioxide blijkt daarente-gen een goede maatstaf te zijn voor de luchtkwaliteit. Deze concentratie wordt uitgedrukt in ppm, oftewel ‘parts per million’.In een gemiddeld klaslokaal begint de schooldag met een concen-tratie van 400 tot 500 ppm. Al een uur na het begin van de les staat de meter op 2500 ppm. Volgens de Gezondheidsraad ondervindt 20 procent van de leerlingen hinder of gezondheidsklachten bij een ppm hoger dan 1200. Ter vergelij-king: in een landelijk gebied bevat de buitenlucht ongeveer 400 ppm koolstofdioxide en in stedelijke ge-bieden ongeveer 500 ppm.

WillemschoolIn Hengelo blijft de concentra-tie CO

2 in de Willemschool, in de

onderbouw en bovenbouw van de De Stiepel en in basisschool De Schothorst nu continu onder de veilige grens van 1000 ppm. Marinus Zwienenberg: “Bij de keuze voor het systeem was die eis bepalend. Daarnaast was het een belangrijk aspect dat het systeem heel erg stil moest zijn. Toen ik de opdracht kreeg, heb ik Rucon Systemair benaderd met de vraag of ze mij konden helpen om daar invulling aan te geven.”Op aanraden van Rucon Systemair reisde Marinus Zwienenberg samen met zijn zoon Bastiaan af naar Zweden om zelf te bekijken hoe de Topvex-systemen geproduceerd worden. “Het viel me onmiddel-lijk op dat de techniek van deze Zweedse producten meer door-dacht is dan die van andere Euro-pese producenten. Hun systemen

ventilatie

voldoen ruimschoots aan de criteria en beschikken over een optimale regeltechniek. Met zes knopjes kun je het hele systeem programmeren, rekening houdend met de verwar-ming, de lesroosters, de vakantie-perioden en noem maar op.”In de Hengelose basisscholen zijn de Topvex SR09 en SR11 toege-past. In totaal acht efficiënte units die speciaal ontworpen zijn voor kantoren, winkels, scholen en kinderdagverblijven. De ventilato-ren die worden aangedreven door EC-motoren zijn zeer energie-zuinig. Het warmtewiel dat voor warmteterugwinning én vochtte-rugwinning zorgt, heeft een hoog rendement. Een extra voordeel is de mogelijkheid van instelbare nachtventilatie. Dat levert ook bij hogere temperaturen in de zomer een frisse ruimte op.

GeluidsdempersIn de schoolklassen zijn boven-

dien door Rucon Systemair gele-verde geluidsdempers geplaatst in combinatie met inblaasroosters van het type NOVA A, samen met geluiddempende wandroosters van het type NOVA I. Het rooster NOVA A richt de lucht met behulp van instelbare leidschoepen zowel in horizontale als verticale rich-ting. Het kan worden gebruikt voor luchttoevoer of voor retourlucht. De volumeregeling geeft een gelijkma-tige verdeling van de lucht over het hele rooster. NOVA I is een klank-dicht doorvoerrooster. Dit rooster wordt gebruikt als overstroom roos-ter tussen twee ruimtes. Hij wordt in wanden en deuren gemonteerd.Bij de Hengelose scholen wordt de lucht uit de lokalen via de geluidge-dempte wandroosters verplaatst naar de hal. Daar wordt de lucht boven het plafond afgezogen naar de unit. Aan de hand van de dan gemeten ppm-waarde, draaien de ventilatoren sneller of langzamer om meer frisse lucht toe te voeren. De retourlucht bepaalt dus de hoe-veelheid frisse lucht die toegevoerd wordt.

ZwienenbergZwienenberg Installatietechniek heeft de opdracht te danken aan een zorgvuldig opgebouwde relatie met de gemeente Hengelo. Dat is tevens het gevolg van de visie die Mari-nus Zwienenberg op zijn vak heeft. “Voordat ik twintig jaar geleden dit bedrijf startte, werkte ik lange tijd bij een familiebedrijf. Mijn oude baas leerde me veertig jaar geleden al dat een radiator ontluchten net zo belangrijk is als een nieuwe instal-latie verkopen. Dat heb ik goed in mijn oren geknoopt. Wij komen bij alle storingen binnen een half uur in actie, dag en nacht, alle dagen van het jaar. Dat spreekt zich door.”Hij is tevreden over de samenwer-king met Frank Snijders, projectlei-der nieuwbouw en renovatie van de gemeente Hengelo en Edwin Kuiper, rayonmanager Noord-Nederland van Rucon Systemair. “Het geluid van de installatie blijft beperkt tot 32 decibel en de scholen zijn ook nog eens blij met de in kleur gespoten spiralopijpen en roosters die esthe-tisch aansluiten bij de sfeer in de klassen.”

Topvex SRDe Topvex SR is een compact warmteterugwintoestel met zij-aansluitingen voor binnen- en buitenopstelling. De luchtbehan-delingskasten zijn energiezui-nig en hebben een hoog rende-ment. Het systeem kan voor elk gewenst gebruik, ook op afstand, geprogrammeerd worden. Er is geen condensafvoer nodig.


ventilatie


De heer Robert Bos (l) en de heer Bastiaan Zwie-nenberg (r), beiden van Van Zwienenberg Instal-latietechniek.

Spoorstraat 104431 NK ‘s-Gravenpolder

[email protected]

Specialist in natuurlijkekoudemiddelen

Wij fabriceren innovatieve koelunits die uitsluitend gebruik maken van natuurlijke koudemiddelen. Duurzaam: geen chemische koudemiddelen meer toegepast en besparing op energieverbruik.

www.coolgreensolutions.nl

“Wij noteerden een besparing van 30% op ons energieverbruik!”

Samsung Electronics is wereldwijd marktleider op vele gebieden, variërend van monitoren en TV’s tot mobiele telefoons en geheugenchips. Via innovatieve en betrouwbare producten laat Samsung de wereld kennis maken met fantastisch nieuwe mogelijkheden. Zo ook op het gebied van klimaatbeheersing.

Profiteer van keuzevrijheid met het uiterst stille, energie-

efficiënte Free Joint Multi Systeem van Samsung! Op het

10 kW buitendeel kunnen tot maar liefst 5 binnendelen

worden aangesloten, met een keuze uit 7 verschillende

typen. De geavanceerde, modulerende capaciteitsregeling

verdeelt de beschikbare capaciteit van het buitendeel over

de in werking zijnde binnendelen en maakt zo een gelijktijdig-

heid tot wel 170% mogelijk.

Naast leverancier van kwalitatief hoogwaardige Samsung klimaatbeheersingssystemen is Ambrava een volwaardig partner, die continue toegevoegde waarde levert bij haar product. Zij ondersteunt u met haar kennis en kunde, producttrainingen en een ruime voorraad goederen. Vandaag besteld, morgen geleverd!

www.samsung-klimaat.nl

Free Joint Multi Systeem

Linum Europe bvGlasblazerstraat 4 • 2984 BL RidderkerkT 0180 46 35 88 • F 0180 46 35 69E-Mail: [email protected]: www.linum.eu (met 24/7 E-Shop)

1992-201220 JAAR LINUM EUROPE

Randverwarming nodig ?U vindt het beslist bij Linum !Beschikbaar uit voorraad: diverse types standaard randverwarmingen (W of W/m),zelfregelende weerstanden met enkele of dubbele isolatiemantel, afloopweerstanden met of zonderingebouwde thermostaat,...

Talrijke toepassingen in industriëlekoelinstallaties en commerciëlekoel- en vriesmeubelen, bouw-projecten, airco & warmtepompen.

Bel Linum voor alle info !

Specifieke vraag ?Bel ons !

RCC 2012 VWC.indd 1 1/12/2012 10:03:05 AM

Climalife, overal ter wereld dicht bij u

Vernieuwende en duurzame oplossingen voor thermische systemen

www.climalife.dehon.com

Ont

wer

p : E

lao

- Fo

tove

rant

woo

rdin

g : S

hutt

erst

ock

- 12

1641

76 -

637

6358

2 -

7732

5445

- 1

4242

624

- 55

3762

03 -

Fot

olia

: 28

7123

60

Vestigingen en vertegenwoordigers in 17 landen garanderen kwaliteit en service

14 productiesites en logistieke centra, wereldwijd beschikbaar

Meer dan 200 depots in Europa en een distributienetwerk in heel de wereld

Pub_Corpo_NL_210x297.indd 1 24/09/12 09:43


warMteterugwinning


Ontwikkeling van commerciële koelsystemen met warmteterug-winning voor supermarkten (deel 1)

Systemen met uitsluitend R744 als koudemiddel werden ontwikkeld en toegepast in meer dan 300

supermarkten in Europa, vooral in Noord- en Midden-Europa. De systemen kunnen echter nog flink verbeterd worden als het gaat om energie-efficiëntie, warmteterugwin-ning en kostenefficiëntie. Dit artikel

beschrijft de berekeningsmethode om de mogelijke jaarlijkse energiebe-sparing te identificeren voor ver-schillende supermarktsystemen. Het toevoegen van een ejector en extra functies, zoals warmteterugwinning, worden geëvalueerd. De resultaten tonen relevante verbeteringen aan in systeemefficiëntie als warmteterug-

winning is toegevoegd. Het gebruik van een ejector wordt op dit moment niet toegepast. Dus is een theoretische analyse uitgevoerd.

energiegebruikSupermarkten hebben een zeer hoog energiegebruik, van 300-600 kWh/m2, in vergelijking met andere commerciële

supermarkten zijn eigenlijk commerciële gebouwen met een groot energiegebruik. mogelijke lekkage van koude-middel uit de geïnstalleerde koelinstallaties en airconditioningsystemen resulteert in een relatief grote directe emissie aan broeikasgas (Bkg). veel van de in europese supermarkten geïnstalleerde systemen gebruiken R-404a (een Hfk) als koudemiddel. de gemiddelde jaarlijkse lekkage in europa omvat circa 15 tot 20 procent van de totale koudemiddelinhoud in deze sector. Wereldwijd is dat ongeveer 30 procent en wordt R-22 (een HCfk) het meest gebruikt. in verschillende landen worden beperkingen opgelegd aan het gebruik van synthetische koudemiddelen. er is vraag naar een natuurlijk koudemiddel dat veilig kan worden toegepast in efficiënte koelsystemen, die ook als gevolg van toekomstige wetgeving niet behoeven te worden geretrofit.

Door Armin Hafner en Petter Nekså, SINTEF Energy Research, Trondheim, NoorwegenStefano Poppi , Trygve M. Eikevik, NTNU, Trondheim, NoorwegenSilvia Minetto, Instituut voor Bouw Technologie, Padova, Italië

toepassingen (kantoren ~150-200 kWh/m2, Norvdtvedt en Hafner (2012)). In feite is de elektrische energie die wordt gebruikt voor verwarming, ventilatie airconditioning (HVAC), warm wa-terbereiding en koelsystemen verant-woordelijk voor ongeveer vier procent van het totale energiegebruik in landen als de Verenigde Staten en Frankrijk en voor drie procent in Zweden, zoals ge-rapporteerd door Orphelin et al.. (1999) en Arias en Lundquist (2005). Verbete-ringen zullen daarom een aanzienlijke energiebesparing opleveren. Het is echter een flinke uitdaging, omdat veel factoren een rol spelen, zoals omge-vings- en binnenluchttemperatuur, relatieve vochtigheid, gebouwschil, openingstijden, de aanwezigheid van het aantal personen en vele andere factoren.Een groot aantal ideeën is geïntrodu-ceerd om het energiegebruik te ver-minderen, maar het is vaak moeilijk om een specifiek projectgerichte bijdrage te beoordelen van een complex systeem waarin de verschillende maatregelen elkaar beïnvloeden. Daarvoor moet een systeembenadering worden toegepast, die diverse parameters tegelijkertijd evalueert. Met het oog op het uitvoe-ren van een dergelijke analyse, is een

gebruikersvriendelijk computerpro-gramma nodig voor de evaluatie van energie-efficiënte maatregelen in supermarkten en andere opslagfacili-teiten. Een model voor een volledige supermarkt is ontwikkeld en wordt ge-presenteerd, samen met voorbeelden van de resultaten en het gebruik ervan.

SupermarktmodelOm duidelijk de factoren te identifice-ren die het totale energiegebruik van supermarkten beïnvloeden en mo-gelijk besparingen opleveren, worden de supermarktsystemen verdeeld in verschillende subsystemen, zoals weergegeven in figuur 1. Elke module en interactie tussen modules zijn in overeenstemming gebracht door Poppi (2010).Als bedrijfscase is een 2125 m2 super-markt gevestigd in Trondheim (Noor-wegen) geselecteerd. De supermarkt is gesitueerd op de begane grond en is noord-zuid georiënteerd, met 19,8 m2 ramen. De winkel is open van acht uur tot tien uur van maandag tot zaterdag. Het verkoopgedeelte omvat vitrines voor gekoelde (MT) en bevroren (LT) producten, schappen voor droge goe-deren en koel-vriesmeubelen. Details met betrekking tot koellast voor vitrines


warMteterugwinning


en koel-vriesmeubelen zijn samenge-vat in tabel 1.

BuitenklimaatParameters, zoals luchttemperatuur, relatieve vochtigheid, windsnelheid, zonnestraling, hoogte van de zon en de invalshoek van de zon, zijn nodig voor de berekening van de thermische be-lasting van een gebouw. In de specifieke simulatie werden de gegevens gedown-load van METEONORM (Remund 2005) voor Trondheim (Noorwegen). METEO-NORM maakt gebruik van de gemid-delde waarden uit de periode 1961-1990 voor de verschillende weerstations vol-gens de World Meteorological Institute (WMO) gebaseerd op referenties van een ‘normaal klimaat’.

GebouwDeze module berekent het gewenste verwarmingsvermogen en koelvermo-gen van het gebouw. Daarbij worden convectie door de gebouwoppervlak-ken (muren, dak en plafond) luchtin-filtraties en interne warmtebelasting, zoals voelbare en latente warmte van aanwezige personen, verlichting en andere elektrische apparatenwarmte en warmteontwikkeling van vitrines en koel-vriesmeubelen, meegenomen. De

MT

vertical

multideck

MT

open island

MT

semi-vertical

LT

open

wall-site

MT

cold room

(+2°C)

LT

cold room

(-22°C)

Rack-

system

Rack-

system

Rack-

system

Plug-in

units

Rack-

system

Rack-

system

Evap. Temp.(°C) -10 -10 -10 -35 -10 -35

Nominal

HER (W/m)

1028 400 2263 845

Total Length (m) 33,35 22,5 6,8 12

Total HER (W) 34283 9000 15388 10140 10411 2633

Figuur 1: Verschillende modules in de modelsupermarkt.

Tabel 1: Koellast voor vitrines en koel-vriesmeubelen.


warMteterugwinning


aanwezigheid van personen in de win-kel is aangenomen op basis van Hansen en Rasul (2008), aangepast op grond van het typische totale aantal klanten gedurende een dag, zie figuur 2. Bezet-tingsdichtheid is 0,84 personen/m2.

BinnenklimaatHet instelpunt voor dag en nacht zou gerelateerd moeten worden aan de buitentemperatuur om de totale sys-teemefficiëntie te verbeteren. Om het eenvoudig te houden, werd de binnen-temperatuur ingesteld op 21°C bij lagere buitentemperatuur, maar deze mag stijgen als de omgevingstemperatuur toeneemt in de zomerperiode, zoals

voorgesteld door Nekså et al.. (1998). De maximaal toegestane binnentempera-tuur is 25°C, indien de omgevingstem-peratuur hoger is dan 27°C. De relatieve vochtigheid in de winkel is ingesteld op 55 procent. Het binnenklimaat heeft invloed op de prestaties van de vitrines en hun energiegebruik. De invloed van temperatuur en luchtvochtigheid op de vitrines en dergelijke is gebaseerd op en in overeenstemming met de uitgangs-punten van Cecchinato et al.. (2010).De luchtkwaliteit is mede afhankelijk van de concentratie van kooldioxide in het winkelgedeelte. ASHRAE Standard 62,1 vereist een niveau van 1000 ppm; boven dit niveau moet verse lucht wor-

den toegevoerd. Het CO2-gehalte in de

lucht van het winkelgedeelte bepaalt de hoeveelheid benodigde verse lucht. Uit berekeningen blijkt dat ~2,53 10-6 m3/s per persoon verse lucht nodig is om de maximale concentratie van 1000 ppm constant te houden.

KoelsysteemHet in de supermarkt geïnstalleerde koelsysteem is een CO

2-DX-casca-

desysteem dat wordt weergegeven in figuur 3. De compressor-racksystemen (samengestelde/parallel werkende com-pressoren op een frame), zie 1 en 10 in figuur 3, zijn uitgelegd op grond van de totaal benodigde koellast, voor vitrines

Figuur 3: Principeschema van het koelsysteem en het HVAC-systeem.

Figuur 2: Aanwezigheid van het aantal personen in de model-supermarkt.


warMteterugwinning


‘Q1 + Q

2’ is de totale warmtevraag van

het gebouw.

HVAC-systeemDe luchtkwaliteit in de supermarkt wordt geregeld door het mengen van twee luchtstromen: de eerste is buiten-lucht afkomstig uit de omgeving en de tweede is de binnenlucht uit het ver-koopgedeelte. Het kooldioxidegehalte wordt geregeld door de toegevoerde hoeveelheid verse buitenlucht.De recirculatiehoeveelheid van de luchtstroom handhaaft het binnenkli-maat in de winkel op basis van de inge-stelde waarde. Een principeschema van het systeem is weergegeven in figuur 3 (in het gele kader). Het koudemiddel stroomt door een warmtewisselaar (HX1) als verwarming van het HVAC-systeem wordt gevraagd, anders wordt de warm-te aan de omgeving afgegeven. HX2 levert indien nodig de benodigde koel-last om de instraling van warmte van de gebouwschil te elimineren. Een warm-tepompcircuit (11) kan worden ingezet om te verwarmen als het koelsysteem niet aan de totale warmtevraag kan voldoen als het koelsysteem in bedrijf is. Dit warmtepompcircuit wordt aange-geven met rode lijnen in fig. 3. Als er geen warmte wordt gevraagd, voert de luchtkoeler-warmtewisselaar (3) warmte af aan de omgeving. De capaciteit van de warmtepomp is berekend als de maximale warmtevraag wordt gevraagd. Een frequentiegeregelde toerenregelaar is geïnstalleerd om de compressor van de warmtepomp nauwkeurig te regelen tijdens fluctuerende belasting. Balans-ventilatie met warmteterugwinning is geïnstalleerd om het energiegebruik van de HVAC-unit te verminderen. Er wordt gebruik gemaakt van een warmtewiel waardoor warmte wordt uitgewisseld van de warme retourlucht uit de winkel en verse buitenlucht. De efficiëntie van het warmtewiel wordt geschat op: 0,85 en 0,9 voor respectievelijk voelbare en latente warmte.

In deel 2 wordt ingegaan op de resultaten die de simulaties hebben opgeleverd. ■

en koel-vriesmeubelen: 77,5 en 2,6 kW respectievelijk voor MT- en LT-toepas-singen, plug-in units niet inbegrepen. De verdampingsdruk is vastgesteld op 26 bar voor MT-toepassingen en 12 bar voor LT-toepassingen. Lamellen-warmtewisselaars zijn toegepast in vitrines en koel-vriesmeubelen (8).De koelinstallatie is berekend op basis van gelijkblijvende temperatuur/druk met 5K oververhitting in de verdamper en geen onderkoeling bij de condensor. De condensatie van het LT-circuit vindt plaats in een platenwarmtewisselaar (9); bij -7 °C condensatietemperatuur.Overtollige warmte wordt ingevoerd in een luchtkoeler (3), die functioneert als een gaskoeler of luchtgekoelde con-densor, afhankelijk van de arbeidsom-standigheden. De optimale druk van de gaskoeler volgt de verzadigingscurve tot 20°C uittredetemperatuur en ver-volgens verloopt de druk lineair zoals in figuur 4 wordt weergegeven.Deze gaskoeler of luchtgekoelde con-densor is uitgelegd voor het moment dat de maximale warmtebelasting wordt gevraagd. 20 K en 10 K zijn respectievelijk aangenomen als Δt con-densor (temperatuurverschil tussen de luchtintrede- en condensatietempera-tuur) en gaskoeler in deze condities. Als lagere warmtebelasting vereist is, ver-mindert dT. Volgens het buitenklimaat (inputsignaal wordt ontvangen van de luchttemperatuursensor) beheert het controlesysteem de driewegklep (2); de bypass wordt geactiveerd wanneer de

luchttemperatuur lager is dan een vast ingestelde temperatuur.Geothermische voelers/opnemers/sondes (4) zouden een alternatief voor de luchtkoeler kunnen zijn.Norvdtvedt en Hafner (2012) presen-teren een andere oplossing voor het integreren van het koelsysteem met verwarming en ventilatie. De totale warmtevraag kan worden verzorgd door het boosterkoel-rack met indi-recte warmteafvoer: het water wordt naar de vloerverwarmingscircuits en de warmtewisselaars van het HVAC-systeem gestuurd. Als extra koeling nodig is, werken de MT-compressoren als een omkeerbare warmtepomp en produceren warmte.Persgastemperatuur wordt berekend volgens isentropische efficiëntie in overeenstemming met Chiarello et al.. (2010). Om de systeemefficiëntie te evalueren, worden COP (Totaal Coeffi-cient of Performance) en EEH (energie-efficiëntie voor verwarming) als volgt gedefinieerd:

‘Qref

’ is de benodigde koellast van het gebouw, ‘Q

R’ is de hoeveelheid warmte

voor de productie van warm tapwater en de verwarming voor het HVAC-systeem; ’P

compres’ is het energiege-

bruik van de compressoren, ‘Php

’is het krachtverbruik van de warmtepomp en

(1)

)2(

Figuur 4 Gaskoelerdruk versus uitlaatgas koelertemperatuur.

INNOVATIEF IN WARMTEWISSELAARSSPECIAALBOUW WARMTEWISSELAARS, KOELERS EN CONDENSORS Ontdek meer www.interko.comOntdek meer www.interko.com

PERSOONLIJKE AANDACHT

SNELLE LEVERING

INMEET SERVICE

OPLOSSINGEN OP MAAT

Nijverheidstraat 8 - 2751 GR Moerkapelle - Nederland - T + 31 79 593 25 81 - [email protected]

Luchtgekoelde chillers • Verrijdbare airconditioners Luchtbehandeling • Luchtgekoelde dakunits

Computerunits • Koelcontainers • Koeltorens Dieselgeneratoren SuperSilent • Brandstoftanks

Aansluitkabel • Verdeelkasten • Transformatoren Appendages • Specials Bel voor al uw koel vragen: 035 - 62 80 377

Fax 035 - 62 80 379 • [email protected] • www.easycool.nl

VERHUURVANKOELINGENSTROOM

Afscheiders en vatenEconomisersKoudemiddelpompenHogedrukvlottersHandafsluitersIndustriële samenbouw

Natuurlijk de beste oplossing

Samen bouwen!

+31 (0)345 68 15 49, [email protected], www.wijbenga.nl

Maximaal deellast rendement

Besparingen op energie en aanschaf (bij N+1 en 2N opstellingen)

BLDC Invertertechniek

EC-ventilatoren

Koelcapaciteit 7-35 kW

www.western.nl033 247 78 00Hoevelaken

D A T A T E C H+

c o o l i n g & h e a t i n g i n n o v a t i o n s

‘speciale ruimtes, slimme oplossingen’


iMpressie hardenBerg


i nstallatie Vakbeurs Hardenberg bood drie dagen lang een gevarieerd aanbod. Nieuw dit jaar was de koude- en klimaatstraat, zoals de organisatie die ook in Venray

organiseerde. Zo’n twintig bedrijven uit de branche had-den er een stand. De koude- en klimaatstraat kwam er in samenwerking met de NVKL, brancheorganisatie voor ondernemers in de professionele koudetechniek, lucht-behandeling en airconditioning en was een groot succes. De stands trokken veel publiek. Maar dat gold ook voor de stands in de rest van de hallen. Hieronder een foto-im-pressie van de beurs.

ondanks de crisis was de installatie vakbeurs Hardenberg op 11, 12 en 13 september in de evenementenhal Hardenberg uitverkocht. ondanks, of misschien was het toch ‘dankzij’. Beursorganisator Rian striper denkt het laatste: “Het is in deze tijd juist belangrijk om je gezicht te laten zien. Het persoonlijke contact is van belang. Het gaat tegenwoordig vaak om het gunnen en dan kun je niet zonder een goed relatiebeheer.”

Koude- en klimaatstraat goed bezet in Hardenberg

Dé vakbeurs voor de installatie en sanitairbranche

Evenementenhal HardenbergEnergieweg 2 , NL-7772 TV HardenbergT +31 (0) 523 - 28 98 98F +31 (0) 523 - 28 98 00I www.evenementenhal.nlE [email protected]

Carrier Airconditioning introduceerde het VWF airconditioningsysteem met het na-tuurlijke koudemiddel R718 (water) en gaf informatie over service en onderhoud.

Intercool Technics uit Zwijndrecht integreert Smart Solid klimaatoplossingen met de nieuwste productontwikkelingen van Toshiba.

Raymond Cordier de Croust legt de werking uit van het door Ned Air op de markt gebrachte Coolline indirecte dauwpuntkoelsysteem.




Conpro was met een opvallende stand in de vorm van een dak aanwezig voorzien van informatie over onderhoud aan luchtwarmtewisselaars, luchtkanalen en luchtbe-handelingskasten.

Uniechemie met accenten op het Bitzer programma, duurzaam koelen en verwarmen en de LUVE koelers en condensors, was zoals vanouds prominent vertegenwoordigd.

Emondt Koeltechniek presenteerde interieurprojecten en totaal koel-vries en klimaat-beheersingsconcepten voor de detailhandel en voedingsmiddelenindustrie, waaron-der bakkerijen en dergelijke.

Stulz Groep gaf de bezoeker informatie over de energiebesparing door toepassing van vrije koeling, adiabatische koeling met en zonder bevochtiging.

Op de stand van Thermonoord kon men zich laten informeren over Fujitsu AC-systemen

Rucon levert totale concepten voor ventilatiesystemen voor onder andere de indu-strie, woningen, kantoren en scholen.




Remon informeerde de bezoeker over energiebesparing door toepassing van aard-warmte.

Delta presenteerde oplossingen voor temperatuurbeheer en diverse mogelijkheden op het gebied van luchtwarmtewisselaars.

Viessmann introduceerde lucht/water en water/water warmtepompen en diverse verwarmingssystemen.

Thermofrost informeerde de bezoekers over merkonafhankelijke service en onder-houd en over de vertegenwoordigingen Airdale, Fujitsu, en Rhoss voor respectievelijk computerkoeling, comfortkoeling en airconditioning.

Smitsair met de bekende uitblaasnozzles en luchtverdeel- en uitblaassystemen.




Daikin Airconditioning was met een informatiestand aanwezig, waarin voorlichting werd gegeven over de nieuwe generatie geïntegreerde klimaatsystemen met meer comfort en minder energiegebruik. Aan-dacht trok vooral de nieuwe serie Multi scroll koud-watermachines, waarbij meerdere scroll compres-soren zijn opgenomen in een koeltechnisch circuit waarmee een ESEER tot 5 kan worden verkregen. De nieuwe VRV IV met vele revolutionaire innova-ties, waaronder de variabele koudemiddeltempera-tuur, was op de stand aanwezig.

Lennox presenteerde de laatste ontwikkelingen op het gebied van chillers, warmtepompen, HVAC-op-lossingen en close control units en dat allemaal met lager energiegebruik en hogere koel-verwarmings-prestaties.

Jacques Robeerst van ACR Airconditioning uit Vught viel op door de introductie van de iseries mono-split en multsplit systemen, met inverterregeling. Beschikbaar in lucht/lucht en lucht/wateruitvoering voor zowel koelen/verwarmen als warmtapwater-bereiding.

T e c h n i s c h d e b e s t e o p l e i d e r

Adv_KT_LC.indd 1 5-7-2012 9:40:19

Recool is uw totaalleverancier in verhuur van klimaatoplossingen. Door middel van het brede leveringsprogramma kunnen wij u de oplossing bieden voor vrijwel ieder klimaatprobleem.

Hierboven illustreren wij graag de diverse producten uit ons assortiment. Meer informatie over deze apparatuur kunt u eenvoudig opvragen via de QR-code hiernaast of door een bezoek aan onze website www.recool.nl.

Bij ons kunt u terecht voor méér dan alleen de levering van uw apparatuur. Ook advisering en ondersteuning in alle fases van uw project vormt voor ons een belangrijk onderdeel van de totaaloplossing.

Wij laten u graag zelf de toegevoegde waarde van dit concept ervaren en nodigen u uit om contact met ons op te nemen voor het bespreken van de mogelijkheden.

RECOOLVerhuur in Koeling-Airconditioning

Anders denken in klimaatoplossingen

KoelingChillers

Scan de QR-code met uw smartphone of tablet voor

meer informatie!

ADVISERING I ONDERSTEUNING I TOTAALOPLOSSING Recool BV I 078 - 691 10 00 I www.recool.nl

Verhuur van tijdelijkeklimaatoplossingen.

VentilatieLuchtbehandeling Airconditioning & Warmtepompen

Vochtbeheersing

thermowave Gesellschaft für Wärmetechnik mbHHead office: Eichenweg 4 · 06536 Berga · GermanyT: +49 34651 418-0 · F: -13 · E: [email protected]

thermowave NederlandZwanenkade 146 · 2925 AV Krimpen aan den IJssel · NLT: +31 (0)87-784 2 641 · F: +31 (0)180-51 37 82 M: +31 (0)6-342 18 782 · E: [email protected] www.thermowave.de

»Hogedrukgebied« in zicht!

thermowave is gespecialiseerd in de ontwikkeling en produktie van hoog-waardige klantspecifieke platenwarmtewisselaars voor industriele- en procestoepassingen. thermowave platenwarmtewisselaars zijn bijzonder geschikt wanneer betrouwbaarheid en bedrijfszekerheid op de eerste plaats staan.

thermowave is onderdeel van de Güntner Groep en produceert in Duitsland.

Bezoekt u ons op de ››Installatievakbeurs te Hardenberg (standnr. 447)››Energiebeurs te ’s Hertogenbosch (Hal 5, standnr. E021)

Platenwarmtewisselaars die bij uitstek geschikt zijn voor toepassingen met hoge of wisselende drukken

Speciaal ontwikkeld voor NH3/CO2 Cascadetoepassingen

Lasergelaste modules voor hoge drukvastheid

Efficient, onderhoudsvriendelijk, aantrekkelijk geprijsd

VRT International koopt, verkoopt en bemiddelt in occasion commerciële en industriële koelapparatuur en overcomplete voorraden. Deze apparatuur wordt voornamelijk geëxporteerd naar landen in het Midden-Oosten, Oost-Europa, Afrika en Zuid-Amerika.

*** WANTED ***

Wij zijn continu op zoek naar:

Compressoren Grasso, Sabroe, Bitzer, Copeland, Howden etc. Water chillers Trane, Carrier, York, Ciat, Climaveneta etc. Verdampers Helpman, Goedhart, Güntner, Küba etc. Condensors Baltimore, Helpman, Goedhart, Güntner etc. Dry-coolers Güntner, Helpman etc. Complete koelen vriescomplexen en -installaties. IQF vriezers - spiraalvriezers - invriestunnels.

*** Voor demontage van de apparatuur beschikken wij over een vakkundig demontageteam!

Bent u op zoek naar occasion koelapparatuur, kijkt u dan op onze website: www.used-refrigeration.com.

VRT international CV 2e Industrieweg 15A 3411 ME Lopik

: 0307009712 : 0616063677 : www.vrt-int.com : [email protected]

Koudwatermachine met superieure operationele kwaliteiten

en hoge prestaties!

ITF Series - configuratie mogelijkheden: • Economizer technologie voor elk koude

middelcircuit • Twee schroefcompressoren elk met

frequentie regelaar • Dubbel elektronische besturings module • Dubbele (2) hoofdschakelaar (één voor elk

circuit) • Shell & tube verdamper voor elk circuit• Elke verdamper voorzien van pijpen met

flensaansluiting • Stromingsschakelaar voor elk watercircuit

(één voor elke verdamper)• Circulatie pompen voor elk watercircuit

(één voor elke verdamper)• Condensor coating• Kast temperatuur regeling• Aparte schakelkast voor frequentieregelaar

van de ventilatoren • Ventilatoren met frequentie technologie • Elke ventilator voorzien van overstroom

beveiliging• Geen hoge aanloopstroom• Electronische microprocessor controle

d.m.v. RS485 (TCP/IP) • Werking op vol vermogen tot 50°C omge

vingstemperatuur, bij 55°C reducerend

ITF Serie Inverter Technologie Vrijkoeling

Koel capaciteiten: 250-1340kW

Gebruikmaken van Freecooling• EER tot 7 • Hoge efficiëntie in deellast• Maximale toepasbaarheid in verschillende

werkomstandigheden • 2weg kleppen voor vrijkoelsysteem • Terugslagkleppen om water recirculatie te

voorkomen• Verdamper met flensaansluiting• Ventilatoren controle via invertertech

nologie • UPS backup batterij

High Energy EfficiencyCLASS A

T 0182 630768 F 0182 636201 [email protected] www.stadtveld.nl

STADTVELD óók voor:• Warmtepomp chillers • Proces koel chillers • Comfort chillers • Data center chillers • Voedselwaren chillers • Close control units

vraag naar ventilatie bij het Duco Comfort System. Het systeem meet direct bij de bron, dankzij een CO

2-sensor in de woonkamer en

een vochtsensor in de badkamer. Zodra de luchtkwaliteit onvoldoende is of de voch-tigheidsgraad te hoog, sturen de sensoren de DucoBox aan. Dankzij de elektronisch gestuurde ventilatieroosters ventileert het DucoTronic System enkel waar en wanneer dat nodig is én in de juiste hoeveelheid.Meer informatie: www.duco.eu

emerson network Po wer introduceert het eerste vijf-in-één-systeem Emerson network Power komt met twee nieuwe modellen in de avocent® Universal Management gateway-serie. De wereldwijd leverbare avocent Universal Management gateway is een belangrijk onderdeel van het Emerson-portfolio voor het beheer van datacenterinfrastructuur (DCIM). In deze toepassing zijn het beheer van de KVM-switch (Keyboard-Video-Mouse), seriële console, rack PDU (Power Distribution Unit), geïntegreerde serviceprocessors en de data-centeromgeving gecombineerd. De toepassing vereenvoudigt de imple-mentatie van de verschillende hardware-systemen voor waarschuwingen, telemetrie, omgevingssensoren en apparaattoegang en -besturing. Zo besparen Emerson-klanten kosten en verhogen ze de efficiëntie van hun datacenter. De nieuwe modellen, de avocent Universal Management gateway 4000 en 6000, bieden ondersteuning voor KVM-switches en omgevingssensoren en extra ondersteuning voor seriële consoles en geïntegreerde serviceprocessoren. Kiest u voor een van deze modellen, dan kan de toepassing grotere hoeveelheden real-time gegevens verzamelen (tot 10.000 datapunten per minuut), voor effectieve DCIM.Meer informatie: www.eurotherm.nl

Yutaki-S80, een gloeiend hete innovatieHitachi introduceert wederom een innovatieve warmtepomp in haar bekroonde Yutaki reeks.De Yutaki-S80 maakt warm water tot 80°C, het hoogste traject in de markt voor thuis gebruik.De innovatie in de Yutaki-S80 bestaat uit twee koelcircuits met ieder een eigen compressor, opererend als cascadesysteem. Om maximale

danfoss SVl Flexline ™ voor industriële koeling

De nieuwe serie componenten voor indus-triële koeling SVL Flexline™ is gebaseerd op het succesvolle modulaire platformconcept van de ICF- en ICV-valves in de Flexline™ familie. Het is echt een platform met ver-schillende opties. De nieuwe SVL Flexline™ biedt flexibiliteit, eenvoud en efficiëntie. Op basis van een gemeenschappelijke behui-zing bieden de inserts in het SVL-platform vijf verschillende functies: stop, reguleren, stop/check, check en filteren. alle vijf functiemodules hebben dezelfde hoge spe-cificaties. Selectie, systeemontwerp en de montage zijn eenvoudig en probleemloos. Een specificatie maakt het zeer eenvoudig om de juiste afsluiter voor de toepassing te selecteren: goedgekeurd voor -60°C tot 150°C en tot 52 bar/754 psi; geschikt voor subkritische CO

2 en warmtepompsystemen

en goedkeuringen voor alle regio's en lan-den. Korea en Japan aangevraagd.Een veel voorkomende behuizing maakt eenvoudig en tijdbesparend schakelen tussen de functies mogelijk. gedeelde onderdelen en modulair ontwerp vermin-deren de complexiteit en opslagkosten en tegelijkertijd zorgen ze voor een snelle en eenvoudige service.Meer informatie: Uw lokale Danfoss-verte-genwoordiger of www.danfoss.com / SVl.

natuurlijke ventilatie-systemen centraal tijdens energie Van 9 tot en met 11 oktober kunnen bezoe-kers in de Brabanthallen van ’s Hertogen-bosch op de stand van Duco (05.a072) kennis maken met het Duco at home concept. Het Duco CO

2 System ventileert

op basis van CO2-meting in de leefruimte.

Zodra de concentratie CO2 te hoog oploopt,

stuurt de sensor de centrale DucoBox aan, die de vervuilde en vochtige lucht afvoert in de ‘natte’ ruimtes. De luchtkwaliteit (CO

2) en

het relatieve vochtgehalte (rH) bepalen de


proDUCT informatieRCC Koude & luchtbehandeling

0900 26 37 397 andrewssykes.nl

WIEZIJN WIJ ?

Met onze producten en diensten ondersteunen wij

onze klanten bij de uitdagingen die zij in de dagelijkse

praktijk tegenkomen. Of het nu gaat om een geplande

situatie of een noodgeval, wij zorgen ervoor dat het

zo snel, deskundig, professioneel en kostenbesparend

mogelijk wordt opgelost.

0900 26 37 397 andrewssykes.nl

BOILERS

CHILLERS

AIRCONDITIONERS

AL 40 JAARMARKTLEIDER OP HET GEBIED VANVERHUUR VANAIRCONDITIONING,VERWARMING,ONTVOCHTIGINGEN VENTILATIEAAN DE ZAKELIJKE MARKT

24/7 SERVICE

Makita levert SdS-MaX combihamers nu met stofafzuigadapter Begin oktober breidt Makita het assortiment SDS-MaX-combihamers uit met vier modellen die standaard zijn voorzien van een stofafzui-gadapter. Deze adapter en de bijbehorende kokers zijn zowel geschikt voor boren als bre-ken. De professional kan de kokers eenvoudig verlengen en aanpassen aan de lengte van iedere boor of beitel, wat zorgt voor een optimaal stofvrij resultaat. De Makita stofafzui-gadapter is in combinatie met de SDS-MaX-combihamers voor boren TnO-gecertificeerd en goedgekeurd door de Inspectie SZW.Deze nieuwe Makita SDS-MaX-combiha-mers Hr4010CV, Hr4011CV, Hr4510CV en Hr4511CV met stofafzuigadapter voldoen aan de eisen voor stofvrij, veilig en gezond werken. Dankzij de toegepaste actieve anti Vibratie Technologie (aVT) worden trillingen geabsor-beerd waardoor de machines ondanks een hogere slagkracht toch voelbaar rustiger in de hand liggen. Makita heeft de combiha-mers standaard uitgevoerd met een grote D-handgreep, die verstelbaar is in verschil-lende posities. De Hr4011CV en Hr4511CV zijn tevens voorzien van een anti-vibratie achtergreep, die extra comfort biedt tijdens het werken. Professionals kunnen met deze twee machines tot 30 procent (ruim een uur) langer boren dan met de Makita combihamer Hr4010C.Meer informatie op www.makita.nl

kiezen voor een kant-en-klare computerruimte Een profITbox is een stand-alone, kant-en-klare computerruimte die op iedere locatie binnen of buiten een gebouw geplaatst kan worden. Waarom kiezen voor een profITbox? acht belangrijke redenen op een rijtje.1. 100% compleet; 2. alle componenten zijn op elkaar afgestemd; 3. Snel en eenvoudig een offerte; 4. De computerruimte kan binnen of buiten een gebouw worden neergezet; 5. Verhuisbaar; 6. Modulair uitbreidbaar. Met

uitzondering van profITbox 10 is elke profITbox uitgerust met een busbar, die het mogelijk maakt zonder stroomonderbreking racks toe te voegen; 7. Eén applicatie voor monitoring en beheer; 8. profITbox is zowel (blus)water- als rookdicht, brandwerend en is voorzien van branddetectie, rookmelder en brandblus-systeem. Een noodstroomvoorziening zorgt dat uw computerruimte bij stroomuitval nog minimaal tien minuten zelfstandig blijft functi-oneren. Elke profITbox is bovendien voorzien van een veiligheidsdeur en toegangsbewa-kingsysteem inclusief camera.Meer informatie: www.profITbox.nl

Reznor warmtepomp rooftopunit YnRa reznor Ynra is een rooftop warmtepomp met optionele gasverwarming, met de hoog-ste efficiëntie voor koelen en verwarmen. De Ynra is een hybride voorgemonteerde lucht/lucht-warmtepomp, ontworpen voor efficiëntie, duurzaamheid, betrouwbaarheid en een-voudige installatie. De Ynra is een flexibele oplossing om middelgrote tot grote ruimtes te koelen en te verwarmen: hallen, supermarkten, kantoren, restaurants, fabrieken. Deze rooftop warmtepomp gebruikt de meest geavan-ceerde technologie om de hoogste efficiëntie en laagste geluidsdruk te verkrijgen.Bovendien is er de optionele gasgestookte verwarmingsbatterij rHC, die de Ynra meer verwarmingsvermogen geeft alsook een sterk verhoogde efficiëntie bij lage buitentempera-turen. andere voordelen zijn de snelle reactie op de vraag naar koeling of verwarming, de efficiënte en regelmatige output van het koelvermogen, verschillende opties voor een betere luchtkwaliteit en voor meer comfort: free cooling/free heating, CO

2-sensor.

Technische gegevens: koelvermogen 55 kW; verwarmingsvermogen 52 kW; verwar-mingsvermogen 75 kW met gasgestookte warmtesectie. Meer informatie: www.reznor.eu

rendementen te halen wordt het tweede koelcircuit alleen gebruikt als booster indien een hoge wa-tertemperatuur wordt gevraagd.De Yutaki-S80 is ideaal geschikt voor bestaande bouw, maar uiteraard kan

dit systeem ook voor nieuwbouw worden gebruikt. alle Yutaki-modellen kunnen worden gebruikt voor vloerverwarming, convectoren, radiatoren en tapwatervoorzieningen. Meer informatie: HD klimaatsystemen, vraag naar de afdeling verkoop, tel. 088-4355400.

nieuwe co2-meet-

waardegever voor airconditioningDUMO heeft zijn succesvolle airconditioning-productgroep hygro- en hygrothermogevers uitgebreid met meetwaardegevers voor de concentratie van kooldioxide (CO

2). De gevers

werken met een infrarood-principe, waarbij de gepatenteerde automatische kalibratie al vele jaren voor hoge nauwkeurigheid zorgt.naar keuze kunnen nu verwarmings-, aircon-ditioning en ventilatiesystemen zowel over de grootheden vocht en temperatuur gestuurd worden als ook via de CO₂ (luchtkwaliteit), of over andere geschikte combinaties die voldoen aan verschillende actuele vereisten. Dit heeft een positief energiebesparingseffect en is van bijzonder belang voor de duurzame economi-sche werking van grote installaties.De gepatenteerde automatische kalibratie compenseert zelfstandig elk veroude-ringseffect en garandeert een uitstekende stabiliteit op lange termijn. De meetberei-ken kunnen worden uitgebreid van 0 tot 2.000/5.000/10.000 ppm. Standaard analoge uitgangen met 0 tot 10 V of 4 tot 20 ma zijn beschikbaar voor het meetsignaal.Meer informatie: www.jumo.net



Bij GTEX vinden we het belangrijk om warme relaties met onze klanten te onderhouden. Dat doen we allereerst door onze klanten een professionele en gespecialiseerde dienstverlening te bieden op het gebied van industriële koudetechniek met natuurlijke koudemiddelen. We geven passende adviezen voor ieder vraagstuk op dit vakgebied en leveren daarnaast de hoogste kwaliteit in gereviseerde en gebruikte compressoren en componenten. Maar er is meer: GTEX is flexibel, snel, betrokken en ondernemend. We zijn betrouwbaar en integer: we werken voor producenten, leveranciers en installateurs, zonder in hun vaarwater te komen. Ook dát hoort bij de warme relatie met onze klanten.

GTEXRefrigeration support

Koude techniek, warme relaties

Meer weten? Patrick van Zwam vertelt u graag meer! Neem contact met ons op via 0487 510 756 of kijk op www.gtex.nl

Denker

s

en

Doener

s!

Kijk voor meer informatie op: WWW.CONPRO.NL

Bunsenstraat 90 | 3316 GC Dordrecht | T 078 - 621 38 51

REINIGEN, RECONDITIONEREN EN CONSERVEREN VAN KLIMAATTECHNISCHE INSTALLATIES

LuchtbehandelingsinstallatiesConpro reinigt en reviseert luchtbehandelingsinstallaties,

past levensduurverlengend onderhoud toe en vervangt

diverse onderdelen. Zo bent u verzekerd van goed

totaalonderhoud met een schoon resultaat.

Antibacterieel Levensduurverlengend Optimalisatie Alternatief voor vervangen

PROGREEN® A-MIX Oppervlaktebehandeling voor lamellenbatterijen

Conpro adv Luchtbehandeling.indd 1 12-10-2010 13:17:55

BuildingJobs BV / CoolJob.nlMary Zeldenrustlaan 18a5122 CE RijenT: 0161-295765F: 0161-295766M: [email protected]

Uw oplossing voor personeelsvraagstukken in de koeltechnische-, airconditioning- en

luchtbehandelingsbranche.... en meer.

Werving & selectie Organisatieadvies Detachering & uitzenden Detachering & uitzenden Payrolling Outplacement Recruitment process outsourcing (RPO) ....


nieuw multitalent-rack overtuigt door eenvoud en efficiëntie

rittal presenteerde op 20 september een volledig nieuw ontwikkeld racksys-teem als toekomstige wereldnorm voor de netwerk- en server-techniek. Een intelli-gent modulesysteem

van rack- en toebehorenprogramma en gere-duceerde complexiteit en montagevriendelijke plug & play-techniek zorgen voor duidelijk meer efficiëntie bij bestelling en montage – en daardoor voor lagere kosten. Met het nieuwe TS IT rack is rittal erin geslaagd om met één enkel racksysteem als standaardproduct te voldoen aan alle eisen die aan modulaire, flexi-bele netwerk- en serverracks worden gesteld.Het nieuwe racksysteem van rittal maakt de IT-wereld nu duidelijk eenvoudiger. Wanneer gebruikers tot nu toe kozen voor een nieuw rack voor het installeren van het netwerk of de servers kostte dat in de planningsfase vaak veel tijd. De vele typen, toebehoren en combinatiemogelijkheden maakten het selecteren en bestellen moeilijker. De montage na levering van alle componenten was moeilijk en tijdrovend. Ook klantspecifieke, voorgemon-teerde systemen direct af fabrikant leidden tot langere levertijden en extra kosten. Met het nieuwe racksysteem besparen ondernemin-gen nu duidelijk tijd en kosten. Meer informatie: www.rittal.de

topvex Sc, de meest compacte wtw-unit ruimte is belangrijk. In elk gebouw. De nieuwe Topvex SC-warmteterugwinunit van rucon Systemair speelt hierop in. De Topvex SC-serie is zeer compact. alle uitvoeringen kunnen door een sparing van 900 mm. Dus is er minder plek nodig in de technische ruimte en zijn er meer mogelijkheden voor andere technische componenten. Uiteraard zijn de

specificaties van de Topvex SC uitstekend: een tegenstroomwis-selaar met meer dan 90 procent warm-teterugwinning, EC-ventilatoren, lage SFP en de dubbele bypas-


safsluiters zorgen voor een extra verlaging van het energiegebruik.Meer informatie: www.ruconsystemair.nl

Siemens energie-indi-cator voor energiezuinig gebruik installaties en ruimten

Siemens Building Technologies brengt energie-indicator software op de markt, waarmee men altijd en overal kan controleren of klimaatinstal-laties, onderdelen en afzonderlijke ruimten ener-giezuinig functioneren. Met de energie-indicator software van Siemens kunnen beheerders van ruimten en installaties snel zien welke instel-lingen van hun apparatuur een nadelige invloed hebben op het energiegebruik. Bij afwijking van de ingestelde waarde laat de software bediening een gestileerd oranje blaadje zien. Een groen blaadje symboliseert de juiste instelling. De energie-indicator wordt niet alleen gebruikt om de energiezuinigheid te bewaken, de software staat ook interventies in de installatie toe. De energie-indicator is eenvoudig en intuïtief te be-dienen. De software is geïntegreerd in OZW772- en OZW672-webservers, versie 4 en hoger, en kan worden gebruikt met alle communicerende standaard regelaars van Siemens die zijn uitge-rust met een KnX- of LPB-communicatiebus, zoals de systemen Synco en Synco-living, diverse modellen van Sigmagyr, alsmede een aantal KnX-ruimte-regelaars en -ruimtethermostaten. Meer informatie: www.siemens.nl

Viega op vakbeurs energie Viega nederland, totaalleverancier op het gebied van buisleiding-, voorwand- en afvoersystemen, neemt deel aan de vakbeurs Energie die van 9 tot en met 11 oktober wordt gehouden in de Brabanthallen te Den Bosch.naast de Smartloop Inlinertechniek presenteert Viega op haar stand (05.B.022) ook verschil-lende oplossingen voor behoud van de drink-waterkwaliteit. De Smartloop Inliner-techniek is een intelligent concept dat zorgt voor aanzien-lijke energiebesparingen in circulatieleidingen

voor collectieve warmwatervoorziening. Het systeem levert daarnaast voordelen tijdens de installatie en draagt bij aan voorkoming van legionella-besmettingen. De intelligentie van Viega’s Smartloop Inliner zit in de retourleiding: de retour vindt niet plaats via een aparte buis, maar via een in de stijgbuis getrokken polybuteen-circulatieleiding. Door deze buis-in-buis techniek gaat er in de retourleiding geen warmte verloren. Omdat de retourleiding door de warme stijgleiding gaat, wordt het water op de retourweg zelfs weer opgewarmd. Het water komt na bijverwarming in de ketel opnieuw in de stijgleiding terecht. Op deze manier kan maar liefst 30 procent energie worden bespaard. Viega presenteert tijdens Energie 2012 ook verschillende oplossingen waarmee de kwaliteit van drinkwaterinstallaties wordt gegarandeerd. gratis kaarten voor een bezoek aan de Viega-stand kunnen worden aangevraagd via www.viega.nl.

coolmark experience center Training wordt bij het selecteren, installeren en onderhouden van hoogstaande appara-tuur steeds belangrijker. Om deze reden geeft Coolmark, als officieel importeur van Mitsubishi Heavy Industries, al jaren technische trainingen aan installateurs. “Wij vinden het belangrijk om niet alleen theoretisch, maar ook praktisch aan de slag te gaan. Onze nieuwe praktische trai-ningsruimte, het Coolmark Experience Center, kent een opbouw volgens onze hoofdgroepen raC, PaC en KXr6. We beginnen met onze toprange, de KXr6. Dit 3-pijpssysteem voor afzonderlijk koelen en verwarmen, wordt met name toegepast in de utiliteit, hotels, gezond-heidscentra en winkelketens. De PaC-range is uitermate geschikt voor de retail en de raC-serie voor woonhuizen en de kleine utiliteits-bouw.” 27 september was de officiële opening van het nieuwe Coolmark Experience Center, waar de trainingen gehouden gaan worden. Bezoekers zijn van harte welkom om naast de praktische trainingen, zelf of samen met een eindgebruiker, te ondervinden hoe de appara-tuur en bijbehorende besturing functioneert. Meer informatie: www.coolmark.nl

ECOSTAR

ECOSTAR units volgen een systematische aanpak richting intelligente koeling:

de traploze toerenregeling van de geïntegreerde BITZER zuigercompressor met

frequentieregeling verzekert energie-ef ciëntie. Actieve monitoring van het

inzetgebied en netwerkmogelijkheden leiden eveneens tot een grotere betrouw-

baarheid van het systeem. Alle onderdelen zijn voorgemonteerd en voor direct

gebruik voorgeprogrammeerd. Dit garandeert een snelle inbedrijfstelling. Kom

meer te weten over onze producten via www.intelligent-compressors.com

ONTWORPEN VOOR EFFICIËNTIE. UITGEVOERD MET INTELLIGENTIE.

A.P

S.1

20

3_

K-E

CO

ST

AR

-IQ

_B

L_

NL /

/

A.PS.1203_K-ECOSTAR-IQ_BL_NL_210x297+5.indd 1 02.04.12 11:04

[email protected].: +31 15-251 72 72

[email protected].: +31 164-21 28 30

Hoe de energiefactuur van Uw installaties verminderen?

Performax LT,De beste koelgas combinatie voor het milieu

• Verhoogde koudeproductie• Verhoogde energie-efficiëntie• Vermindering van het broeikaseffect• Geen verandering van componenten

PerformaxTMLT is ontwikkeld door Honeywellen is in Nederland verkrijgbaar bijClimalife en Gasco.

Vergelijking met R-404ACyclus -25°C +40°C - OK=5K-OV=5K

Con

cept

ion

: Ela

o -

Cré

dits

pho

tos

: Hon

eyw

ell

TM

BENELU

X

GASCOBENELUX

Documents

RCC K&L nr. 10