www.jamawarnews.com № 712 :هەفتەنامەیەکی سیاسییە حزبی سۆسیالیست دیموکراتی کوردستان دەریدەکات № سێشەممة № 10/خەرمانان /2712 کوردی № 2012/07/31 زایینی № ساڵی 32 № 12 الپەڕە № ژماره

پەنیر دەبێتە هۆى تێکچونى خەو ل10

№

ل8 تورکیا بوونى ئەوروپی و کورد

№

چەند وێستگەهێن گرنگ ژ دیرۆکا کوردێن

ڕۆژئاڤا ل سوریا د چەرخێ بیستێ دا ل4

№

لە کۆبوونەوەکەی دوێنێدا سەرۆکایەتی هەرێم و الیەنە سیاسیەکان خوازیار بوون دەستوور بکرێتە بنەمای چارەسەری کێشەکانی عێراق

شیروان وائیلى، ئەندامى ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق

پێویستە هەموو الیەنەکان کار لەسەر هێورکردنەوەى بارودۆخی عێراق بکەن

بەڕێوەبەرى گشتى شارەوانییەکانى سلێمانى:

فەرمانی دابەشکردنی دە هەزار زەویمان لەالیە

:BDP جەمال دووش کون، جێگرى سەرۆکى

خوازیاری چارەسەری ئاشتیانەی پرسی کوردین لە تورکیا

هەوارى هاوینە لە 2012/7/30 ڕۆژی بەڕێز بەسەرپەرشتى ســەاڵحــەدیــن هەرێمى ســەرۆکــى بــارزانــى مەسعود بەڕێز ئامادەبوونى بە و کوردستان بەڕێز و مەحمود حاجى محەمەدى ئەندامى مەحمود حاجى عــەبــدواڵى سۆسیالیست حزبى سیاسى مەکتەبى دیموکراتى کوردستان، کۆبوونەوەیەکى فراوان لە نێوان هێزو الیەنە سیاسییەکانى ــان ــاش ــوو،پ ــوەچ ــەڕێ کــوردســتــان بباڵوکرایەوە، هاوبەش بەیاننامەیەکى

ئەمەى خوارەوە دەقەکەیەتى:بە ناوى خواى بەخشندە و میهرەبان

بەڕێز 2012/7/30 دووشەممە ڕۆژی هەرێمى ســەرۆکــى ــى ــارزان ب مسعود سەرۆکى ئامادەبوونى بە کوردستان پەرلەمان و سەرۆکى حکومەتى هەرێمى

کوردستان سەرپەرشتى کۆبوونەوەیەکى کرد لەگەڵ سەرۆک و نوێنەرانى هێز و الیەنە سیاسییەکانى کوردستان و تیایدا ڕەوشى سیاسى ئەمڕۆى هەرێم و عێراق سەربازى هێزى هێنانى و ناوچەکە و ناوچەکانى شەنگال و زومار خرایە بۆ بەرباس و لەم ڕووەوە لیژنەى هەماهەنگى هێزەکانى و عێراق سوپاى لەگەڵ ئەمەریکا دوا پەرەسەندنەکانى ئەم دوو ناوچەیان خستەڕوو و شیکردنەوەیەکى و ڕێککەوتننامە بەو سەبارەت وردیان ئامادەبووان بە دیکۆمێنتانە پێشکەش الیەن حکومەتى لە ئێستا تا کە کرد فیدراڵەوە کاریان پێنەکراوە و دواتریش سیاسیەکان ــە ــەن الی ــە ل یــەک هــەر و خستەڕوو خــۆیــان دیــدوبــۆچــوونــى هەرهەمووشیان یەکانگیر بوون لە سەر

ئەم خااڵنەى خوارەوە :1- جەختکردنەوە لەسەر یەک ڕیزى و یەک هەڵوێستى ماڵى کورد و ئامادەیى دەستکەوتەکانى لە داکۆکیکردن لە

گەلى کوردستان.بە یان بەهێز سیاسیەکان کێشە -2بە بەڵکو ناکرێن، چارەسەر هەڕەشە و دەســتــوور جێبەجێکردنى ڕێگەى ڕێککەوتننامەکان و گرتنەبەرى ڕێگەى

دیالۆگ.برایەتى سەر لە دووپاتکردنەوە -3پێکهاتەکانى و عەرەب و کورد نێوان بۆ سەرەکى بنەمایەکى وەکــو دیکە

حوکمڕانى عێراق.الیەنە خـــوازیـــارن ــان ــووەک ــۆب ک -4عێراقیەکان و ڕاى گشتى عێراق ڕۆڵى پاراستنى لە ببینن خۆیان مێژوویى

کارى و ــى ــەزراوەی دام و دیموکراسى بەکۆمەڵ لە بەرێوەبردنى دەسەاڵتدا.

دیــمــوکــراتــى سۆسیالیست حــزبــى

کوردستان یەکێتى نیشتمانى کوردستان

حزبى شیوعى کوردستان یەکگرتووى ئیسالمیى کوردستان

کۆمەڵى ئیسالمیى کوردستانحزبى زەحمەتکێشانى کوردستان

بزوتنەوەى ئیسالمى لە کوردستانپارتى دیموکراتى کوردستان

شیروان وائیلى، ئەندامى ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق لە لیستى هاوپەیمانى تایبەتى ــکــى ــدارێ دی ــە ل نیشتمانى ــەوە دەکــات ~ ئــامــاژە بۆ ئهەرێمایەتى و نــاوخــۆى ــارودۆخــى »ببەرگەى دروست بوونى قەیرانى گەورەى

سیاسی و سەربازى ناگرێت«.بۆ یاسایەک دەرکرنى لەبارەى ناوبراو ڕێکخستنى داهاتى خاڵە سنوریەکان هێما بۆ ئەوە دەکات »یاسایەک بە تایبەت بۆ ڕێکخستنى داهاتى خاڵە سنوریەکان لە

ئارادا نییە«.ئەنجومەنى ئەندامى وائیلى، شیروان نوێنەرانى عێراق بە ~ ڕاگەیاند پێشمەرگە وەکو مەسەلەکانى ترى نەوت لێکەوتۆتەوەو گرفتى و کێشە غاز و

حکومەتى هەرێم و حکومەتى ناوەندیش بەشێوەى جیاواز لە ئەرک و مافى ئەو

هێزانە دەڕوانن.ناوبراو وتیشى پێویستە هەموو الیەنەکان بارودۆخەکە هێورکردنەوەى لەسەر کار و نــاوخــۆى ــارودۆخــى ب چونکە بکەن، هەرێمایەتى بەرگەى دروست بوونى قەیرانى ناگرێت، سەربازى و سیاسی ــەورەى گبەپێی دەستوریش پاراستنى سنورەکانى

عێراق ئەرکى حوکەمەتى فیدڕاڵە کاتێکیش کە هەڕەشەو مەترسی لەسەر سنورەکان و ئاسایشى عێراق دروست دەبێت مافى حکومەتى فیدڕاڵە بەرگرى بکات کاتێکیش کە حکومەتى فیدراڵ ئەو هێزانە بە پێی کردنە بەرگرى بۆ دەجوڵێنێت پێویست ئەو حکومەتیش و واڵت ــەروەرى س لە هێزانە لە ڕێگەى دامەزراوەى سەربازى و

ئەمنیەوە دەجوڵێنێت. لەبارەى دەرکرنى یاسایەک بۆ ڕێکخستنى داهاتى خاڵە سنوریەکان شیروان وائیلى دەڵێت لە ڕاستیدا یاسایەک بە تایبەت بۆ ڕێکخستنى داهاتى خاڵە سنوریەکان لە لە دەستووردا دەقێک بەاڵم نییە، ئارادا دەزگایەک پێویستە دەڵێت کە هەیە کردنى ــەش داب میکانیزمى بۆ هەبێت داهاتە داراییەکان بەسەر واڵتدا و بەپێی

ژمارەى دانیشتوان«.ل3

بەڕێوەبـەرى حسـێن، خالیـد لـە گشـتى شـارەوانییەکانى سـلێمانى دیدارێکـى تایبەتـى ~ ئاماژە بـۆ ئـەوە دەکات » دە هـەزار فەرمانـى ئامـادە زەوی بـەاڵم هەیـە، زەویـى نییـە، دەبێـت دەهـەزار زەوى ئامـادە بکەیـن بـۆ ئـەو خەڵکـەى کـە فەرمانى

هەیـە«. زەوى لەبـارەى زیـادەڕەوى بـۆ سـەر موڵکـى شـارەوانى ناوبـراو وتـى » زیادە ڕەوى نەخشـەى چوارچێـوەى لەسـنورى بنەڕەتـى شـارەوانییەکان کەمترە وەک سـەر دەکرێتـە ئـەوەى دەرەوە، لـە

کشـتوکاڵییەکان«. زەوییـە گشـتى بەڕێوەبـەرى حسـێن، خالیـد بـە سـلێمانى شـارەوانییەکانى 150هـەزار ڕاگەیانـد ~بەسـەر دابەشـکراوە زەوى پارەچـە ڕەنگـە هـەزارە 150 لـەو هاواڵتیانـدا 50هەزارێکـى کرابێـت بە خانـوو، بەاڵم

دەسـت بـە کااڵ بـە بـووە ماوەکـەى فرۆشـت. و کڕیـن بـۆ خەڵکـەوە

وتـى ناوبـراو زیـادەڕەوى لەبـارەى چوارچێـوەى لەسـنورى ڕەوى زیـادە شـارەوانییەکان بنەڕەتـى نەخشـەى دەرەوە، لـە وەک کەمتـرە سـەر دەکرێتـە دەکرێـت ئـەوەى زەوییـە کشـتوکاڵییەکان زەوییـە کشـتوکاڵییەکان لە دەرەوەى سـنورى سـنورى نـاو لـە شـارەوانییەکان %95 لـە بڵێـم ئەتوانـم شـارەوانیدا بکەیـن ئەوانـە زەبتـى توانیومانـە ڕەوى زیـادە دیـاردەى تەقریبـەن خەڵـکان کـە زیـادەڕەوى نەمـاوە نیشـتە شـوێنى بەهـۆى دەیکـەن زەوى نەبونـى بەهـۆى جێبوونـە ئیفرازکـراو زەوى ئەگـەر ئیفرازکـراوە جێبـوون نیشـتە شـوێنى و هەبێـت خەڵکیـش بەدڵنیاییـەوە هەبێـت

نـاکات. زیـادەڕەوى دەکات ئەوە بۆ هێما حسێن خالید

ئەو گەشتۆتە شارەوانى پرۆژەکانى سنورەکان لەسەر کە شوێنانەى هەمووشوێنەکان لە بونەتە شارەوانى خزمەتگوزارى پێویستمان پێگەیاندون ناوچە لە بەردەوامیشین و شێوە هەمان بە دابڕێنراوەکانیش ئەمساڵ بەردەوامە پرۆژەکانمان ئایندەش ساڵى و ڕابردوو ساڵى و بەڵێندەران هەیە پرۆژەمان ئەوەندە ئەوەى ناپەرژێنەسەر کەمن ئەوەندە

کە وەریبگرن. ل6

جەمال دووش کون، جێگرى سـەرۆکى تایبەتـى دیداریکـى لـە BDPسـەر تیشـکدەخاتە ~پرسـى کـورد لـە باکـورى کوردسـتان ئەندامانـى دسـتگیرکردنى لەبـارەى بەدەپـە ناوبـراو هێمـا بۆ ئـەوە دەکات » دەسـتگیر کردنـى ئەندامانى بەدەپە مەبەسـتێکى سیاسـی لە پشـتەوەیە«.»حکومەتـى ڕوو دەخاتـە ئـەوەش کـورد پرسـی نییـە ئامـادە تورکیـا

بـکات« چارەسـەر جێگـرى کـون، دووش جەمـال ~ بـە BDP سـەرۆکى ڕاگەیانـد پرۆسـەى دەسـتگیر کردنـى مەبەسـتێکى بەدەپـە ئەندامانـى سیاسـی لەپشـتەوەیە نـەک پرسـێکى

تاوانبـار بەڵگـەى و بێـت یاسـایی کردنیـان هەبێـت، حکومەتـى ئاکەپـە مەبەسـتى بـە ئۆپەراسـیۆنە ئـەو لـە زیاتـر دەنگـى بەدەسـتهێنانى و دەدات ئەنجـام هەڵبژاردنەکانـدا ناوچەکانـى لـە سیاسـەتەش ئـەو

دەدات«. ئەنجـام کوردسـتاندا وتیشـى حکومەتـى تورکیـا سیاسـەتى و دەکات پەیـڕەو کـوردان قڕکردنـى نایەوێـت پرسـی کـورد لـە تورکیایـدا چارەسـەر ئاشـتیانە بەشـیوەیەکى

بکرێـت.بـۆ هێمـا BDP سـەرۆکى جێگـرى ئاڕاسـتەى تورکیـا « دەکات ئـەوە لەنـاو سیاسـەتەکان و گۆڕانـکارى تورکیـا دەرەوەى لـە و تورکیـا لەبەرژەوەنـدى خـۆى نابینێـت، بۆیـە و دەکات پەیـڕەو سیاسـەتە ئـەو

دەسـت سیاسـی ئۆپەراسـیۆنێکى پێـدەدات، درێـژەى و پێکـردووە ئـەو شـاردنەوەى لەبەرامبـەر سیاسـەتەش هەوڵـدەدات ڕاى گشـتى و دەرەوە بخڵەتێنێـت و نیشـانى بدات کـە کـورد لـە باکـور لەگـەڵ حکومەتى خـۆى سیاسـەتەکانیدا ئاکەپـەو

گونجانـدووە«.ئەوەشـى خستە ڕوو ئەو سیاسەتانەى ئـەردۆگان ئاکەپـەو حکومەتـى کـە بەڕێـوەى دەبـەن سیاسـەت و پرۆژەى بەڵکـو نییـە، ئـەردۆگان ئاکەپـەو سیاسـەتى دەوڵەتێکـە بەرامبـەر کورد پەیـڕەو دەکرێـت، حکومەتـى ئاکەپەو ئەردۆگانیـش بەهۆى نزیـک بونەوەیان لـەو دەوڵەتـەوە ئـەو سیاسـەتە پیڕەو پـرۆژەى کوردیـش پـرۆژەى دەکـەن،

بەدەپـەو پـرۆژەى پەکەکەیـە.ل3

№

تایبەت بە ~

تایبەت بە ~

تایبەت بە ~

№

№

هەرێم، حکومەتی داوی لەسەر وەزارەتی خوێندنی بااڵ و توێژینەوەی ــراق، ــێ ــى ع ــەت ــی حــکــوم ــت ــس زاندرێژکردنەوەی لەسەر ڕەزامەندیی خوێندکارە 250 ئەو میوانداریی دەربڕی کە لە زانکۆکانی دەرەوەی لە ئێستادا لە وەرگیراون و هەرێم

هەرێم دەخوێنن.لە 2012 ــوزى ــەم ت 30ى ڕۆژی ڕۆژنــامــەنــو وســیــدا کۆنگرەیەکی وەزیری خوێندنی د.عەلی سەعید، بااڵو توێژینەوەی زانستی حکومەتی ڕایگەیاند: کوردستان، هەرێمی ــی ــردن بــەمــەبــەســتــی چــارەســەرکخوێندکاری 250 ــەو ئ کێشەی لە میوانداریی وەک داواکــاربــوون بۆ ساڵی سێیەم هەرێم زانکۆکانی ئەمڕۆ بــدەن، خوێندن بە درێــژە خوێندنى وەزیـــرى لــەگــەڵ ئێمە عێراق زانستى توێژینەوەى و بااڵ ئــەوەى بۆ بووین لەپەیوەندیدا هاوکارمان بێ شێوەیەک هەر بە لە تــر ساڵێکى بــۆ ــەوەى بـ ــن بزانکۆکانى هەرێم درێژە بە خوێندن

و بــااڵ خوێندنى وەزیــرى ــدەن، بعێراقیش زانستى توێژینەوەى ساڵى بــۆ نیشاندا ڕەزامــەنــدیــى

سێیەم لە کوردستان بخوێنن. بۆ دوا ساڵى بەاڵم دەبێ وتیشی: زانکۆکانى بگەڕێنەوە خوێندن دەرچوونیشیان دوای ــان، خــۆیپێ زانکۆیەیان ئــەو بــڕوانــامــەى ــراون. ــیـ وەرگـ لــێــى ــە ک دەدرێ خوێندکاری 250 باسە شایەنی دەرچوونى ئامادەیى لەساڵى 2008 – 2009 دوای ئەوەى لەزانکۆکانى وەردەگیرێن، کوردستان هەرێمى بە خۆیان خواستى لەسەر بەاڵم

هەر لــەنــێــوان ڕێکەوتنێک پێى و بــااڵ خوێندنى وەزارەتـــى دوو حکومەتى زانستى توێژینەوەى نمرە هەمان بە هەرێم و عێراق زانکۆى لــە خــوێــنــدکــارانــە ــەو ئو باشوور پارێزگاکانى بەرزترى بەاڵم وەرگیران، عێراق ناوەڕاستى بەهۆى خراپ بوونى دۆخى ئەمنیى ــوورى عــێــراق، ــاش نـــاوەڕاســـت و بکە خستەڕوو ئەوەیان داواکاریى لەزانکۆکانى میواندارى بەشێوازى بــدەن، بەخوێندن ــژە درێ هەرێم دووساڵە ماوەی مەبەستە ئەو بۆ

میوانداری کراون.

میوانداریی خوێندکارانی زانکۆکانی دەرەوەی هەرێم درێژکرایەوە

www.jamawarnews.com 2 | ساڵی 32 | ژماره 712 | 2012/07/31 | سێشەممەهەواڵ و ڕاپۆرت

ــوەڕۆى ــی ــشــن ــێ پ 11ى ــر ــێ ــژم ــات کمحەمەدى بەڕێز ڕۆژی2012/7/29 تایبەتى بارەگاى لە مەحمود حاجى خۆى لە شارى سلێمانى پێشوازیکرد سەرکۆنسوڵى ئومێدى ئــاغــاى لــە شارى لە ئێران ئیسالمى کۆمارى ماڵئاوایى بەمەبەستى کە سلێمانى ئەرکەکانى هاتنى کۆتایى و کــردن سەردانى کردبوو. لە دیدارێکدا بەڕێز ــڕاى وێ مەحمود حاجى محەمەدى مێژووییەکانى پەیوەندییە باسکردنى نێوان کۆمارى ئیسالمى ئێرانى هاوسێ کوردستان، هەرێمى لەگەڵ دۆست و

سەرکونسوڵى کارەکانى ستایشى لە کــرد ئێرانى ئیسالمى کــۆمــارى شارى سلێمانى و ڕۆڵى بەڕێزیانى لە و سیاسى پەیوەندییە بەهێزکردنى ئابوورى و فەرهەنگى و کەلتوورییەکانى کۆمارى و کوردستان هەرێمى نێوان هیواى نرخاندو بەرز ئێران ئیسالمى لە کــارانــەى و ــەرک ئ ــەو ل خواست داهاتوو پێى دەسپێردرێت سەرکەوتوو بێت و بتوانێت لەڕێگەى کارەکانیەوە خزمەتى زیاتر بە هەرێمى کوردستان بکات. لەبەشێکى ترى دیدارەکەدا باس پێشهاتەکانى و گۆڕانکارى دواین لە

ناوچەکەو عێراق و هەرێمى کوردستان کراو تیشک خرایە سەر ئەو هەواڵنەى کێشەو هاتنى کۆتایى بۆ ئارادان لە سیاسییەکانى الیەنە نێوان ناکۆکى هەموو زانــرا بەپێویست و عــێــراق ژیان پێکەوە بنەماى لەسەر الیەک کێشەکان دەستوور بە پابەندبوون و

چارەسەر بکەن.لەسەر تەئکید دیـــدارەدا لــەو هــەر زیاترى بەرەوپێشبردنى و بەردەوامى هەرێمى نــێــوان پەیوەندییەکانى ئێران کوردستان و کۆمارى ئیسالمى

کرایەوە.

2012/7/26 ڕۆژی پاشنیوەڕۆى ڕەفعەت هــەڤــاڵ بەسەرپەرشتى مەکتەبى ــرســى ــەرپ ب مــحــەمــەد سۆسیالیست حزبى ڕاگەیاندنى لەشارى کــوردســتــان دیموکراتى ئاسایى ــەوەى ــوون کــۆب سلێمانى

مەکتەبى ڕاگەیاندن سازدرا.ساتێک بە کۆبوونەوەکە سەرەتاى شەهیدان پاکى گیانى بۆ وەستان تیشک پــاشــان پێکرد، دەســتــى پێشهات ڕووداو دواین سەر خرایە و گۆڕانکارییەکانى ناوچەکەو عێراق لەو باس و کوردستان هەرێمى و

ڕووداوانە کرا کە لەم ماوەى دواییدا لەو دەبێت تێپەڕ پێدا ناوچەکەى نوێى بەرنامەى شێوازو ڕووەوە ڕاگەیاندنەکان ــا دەزگ کارکردنى دیموکراتى سۆسیالیست حزبى جۆرێک بە دیاریکرا کوردستان بەرژەوەندییە و ئامانج بە خزمەت بکات. نەتەوەییەکان و نیشتیمانى ــکــى تــرى کــۆبــوونــەوەکــە ــەوەرێ تتایبەت بوو بەنزیکبوونەوەو هاتنى دامــەزرانــدنــى ســاڵــیــادى )8/8(دیموکراتى سۆسیالیست حزبى مەکتەبى ڕووەوە لەو کوردستان،

ئەو بەجۆرێک بڕیاریدا ڕاگەیاندن یادە مێژوویى و وەرچەرخانە گرنگە بگوازێتەوە بۆ جەماوەرى کوردستان و ــى ــردووی ب لــەخــۆ ــەو ئ لەئاست بەخشینەدا خــوێــن و قــوربــانــى سۆسیالیست ــى حــزب ــە ک بــێــت بەدرێژایى کوردستان دیموکراتى بەدەستهێنانى لەپێناو تەمەنى بەخشیویەتى گەلەکەمان مافەکانى دەزگــا بەرپرسى ڕووەوە ــەو ل و پێشنیارو و سەرنج ڕاگەیاندنەکان ڕاگرتنى بەرز بۆ خۆیان بەرنامەى

ئەو یادە خستەڕوو.

ئــابــوورى ــى و ــ دارایـ وەزارەتــــــى بە کوردستان هەرێمى حکومەتى کشتوکاڵى پێشینەى مەرجێک چەند کە ناوچانەى ئەو جوتیارانى دەداتە و دابڕینراون کوردستان هەرێمى لە دەستوورى عێراق بە ناوچەى ناکۆکى لەسەر ناوى بردوون. بەپێى ڕێنمایى ــى و ــى دارایـ ــ ــارە17 ى وەزارەت ــ ژمژمارە نووسراوى بە کە ئابوورى، دەرچـــووە. 2012/7/2 لە 2219و پالستیکى )خانوى پڕۆژەکانى بیرى ئیرتیوازى و ئامێرى ڕشاندن و ڕاکێشانى هێڵى کارەبا( پێشینەکەیان بەمەرجێک بەاڵم دەکرێت. خەرج بۆ ناحیانە و قەزا لەو جوتیارانە ئەو و کشتوکاڵ فەرمانگەکانى کە بن، هەرێمى بەحکومەتى سەر کارەباى کوردستانیان تێدایە، ئەو جوتیارانەى پێشینەکەش وەردەگرن، دەبێ خانوو یان زەویەک لە هەرێمى کوردستان

لە ڕەهن دابنێن.ــى وەزارەت بریکارى تاهیر، ڕەشید کوردستان هەرێمى دارایى حکومەتى ــد ســەرەتــا هـــەوڵـــدراوە ــان ــگــەی ڕایئەو جوتیارانى بدرێتە پێشینەکە حکومەتى کە ــەى، ــڕاوان داب ناوچە تێدا دەسەاڵتى کوردستان هەرێمى شێخان و مــەخــمــوور وەک هەیە

لەو »حــەزمــان گوتیشى ــوان، ش و ئەگەر ــەاڵم ب ــرد، ــەدەک ن مــەرجــانــە هەرێمى کشتوکاڵى فــەرمــانــگــەى نازانین نەبێ ناوچانە لەو کوردستان هەیە زەویان جوتیارن، کەسانە ئەو

یان نا«.زاریــش زەوى ــى ــان دان بـــارەى ــە لگوتى تاهیر، ڕەشید ــن، ڕەه وەک گرەنتى ئــەوەیــە بــۆ ڕەهــنــە »ئــەو وەرگرتنەوەى قەرزەکە هەبێت«، بە دارایــى وەزارەتـــى بریکارى گوتەى داهاتوو ساڵى هەیە ئەوە ئەگەرى شوێنى و بکرێن سوک مەرجەکان

ناوچەدابڕێنراوەکان لە زۆرتــریــش سوودمەند بن.

ــەرى ــوەب ــەڕێ ــەهــدى مـــوبـــارەک، ب مرایگەیاند ــووک ــەرک ک کشتوکاڵى بە کشتوکاڵى پێشینەى پێدانى ناوچە دابڕاوەکان کارێکى باشە، بەاڵم بن بە شێوەیەک مەرجەکان دەکرێت بن، سوودمەند لێى جوتیار زۆرترین ناوچانە لەو زۆر »لە گوتى مەهدى کارەباى و کشتوکاڵ فەرمانگەى نییە، کوردستان هەرێمى حکومەتى ــن، دەب ســوودمــەنــد ــەى ــەوان ئ بۆیە

ژمارەیان کەمە«.

بدرێته تایبه تمه ندی نییه رازی کورد و کــه رکــووک پارێزگای هه ڵبژاردنی ئه نجامی بنه مای له سه ر ده کــات داوا هه ڵبژاردنه کان پۆسته کان دابه ش بکرێ.هاوپه یمانی گوته بێژی ته یب، موئه یه د کوردستانی له په رله مانی عێراق رایگه یاند هه ڵبژاردنی له باره ی ئێستا تاوه کو ئه نجوومه نی پارێزگای که رکووک له گه ڵ

الیه نه کان نه گه یشتوونەتە رێککه وتن.په رله مانی سه رۆکایه تی نزیکانه به م پارێزگای نوێنه رانی له گه ڵ عێراق به مه به ستی کۆده بێته وه ، که رکووک رێککه وتن له سه ر شێوه ی هه ڵبژاردنه که . بـــه ره ی تــورکــمــانــی و عــه ره بــه کــانــی تایبه تمه ندی داواده کـــه ن کــه رکــووک بدرێته که رکووک و پۆسته ئیداره ییه کانی دابه ش پێکهاته کان نێوان له شاره که هاوپه یمانی گوته بێژی به اڵم بکرێت، کوردستانی ئه وه ره تده کاته وه و ده ڵێ

»له گه ڵ ئه وه نین هیچ تایبه تمه ندییه ک هه ڵبژاردنی لــه کــه رکــووک بدرێته

پارێزگاکاندا«. ئه نجوومه نی ــر روونـــی ــات ــب، زی ــه ی ــه د ت ــه ی ــوئ مده کـــــاتـــــه وه »ده مــــانــــه وێــــت و ــژاردن له ــب ــه ڵ ــردووه ه ــک ــان ــم داواش

پارێزگاکانی ته واوی وه ک که رکووک به و ئه نجامبدرێت عێراق دیکه ی هه ڵبژاردنه کان ئه نجامی گــوێــره ی پۆسته کان دابه ش بکرێ و کێ ده نگی پۆسته کانی با به ده ستهێناوه زیاتری

پێبدرێت«.

بڕیارە سبەینێ 2012/8/1 ئەحمەد داود ئۆغڵۆ وەزیرى دەرەوەى تورکیا سەردانى ئاژانسى ئەکات0 کوردستان هەرێمى باڵوى هەواڵێکدا لە حوریەت هەواڵى کردۆتەوە دواى ئەوەى کوردانى سوریا داگیرکراوى خاکى لە بەشێک توانیان واڵتەکەیان لەژێر دەستى ڕژێمى سوریا ئازاد بکەن حکومەتى ئەنقەرە کەوتۆتە ئەو کوردانەى سوریا لە هەڕەشەکردن چەکدارى هێزى ئــەوەى بیانوى بە بــارودۆخــەکــەى کۆنترۆڵى پەکەکە

کردوە. ڕەجەب تەیب ئەردۆگان سەرۆک وەزیرانى تورکیا لە پرێس کۆنفرانسێکدا ڕایگەیاند: حکومەتى ئەنقەرە نیگەرانە لە هەندێ هەڵوێست کە ناوى هەرێمى کوردستانى بە باکوورى عێراق ئەهێناو و عێراق باکورى کــوردانــى وت ئــەى ئەوەى هۆى بوونەتە ئەربیل شــارى ناو کاروبارى ناوخۆى کەدەست بخەنە واڵتى سوریا بۆیە بڕیارمانداوە وەزیرى دەرەوەى واڵت ڕەوانەى باکوورى عێراق بکەین بۆ ئەوەى نیازى کوردەکانى ئەو

واڵتە لە پشتیوانى بۆ کوردانى باکوورى سوریا بزانین.

سامانە ــى وەزارەتـ لە ســەرچــاوەیــەک هەرێمى حکومەتى سروشتییەکانى کوردستان ڕایگەیاند چەند کۆمپانیایەکى گەورەى نەوت خەریکى گرێبەستکردنى هەرێمى حــکــومــەتــى ــەڵ ــەگ ل ــوێــن نکوردستان، کە یەکێکیان کۆمپانیایەکى

حکومییە لە تورکیا.جیهان میدیاکانى ــردوو ڕابـ هەفتەى باڵویانکردەوە، کە کۆمپانیاى شێڤرۆنى ئەمریکى لە گفتوگۆدایە بۆ کڕینى دوو لە دوو لە کۆمپانیایەکى هیندى پشک کوردستان هەرێمى نەوتى کێڵگەى بەبڕى 200 ملیار دۆالر. ئەو دوو کێڵگەیە هیندییەوە کۆمپانیایەکى ــەالیــەن لکۆمپانیایەکى و دەکرێن سەرپەرشتى نەمساویش پشکى تێدا هەیە. کۆمپانیاى لە یەکەمە داهاتەوە لــەڕووى شێڤرۆن ئەمریکا، کۆمپانیاى شێڤرۆنى ئەمریکی، بنکەى و ــەزراوە دام 1984وە لەساڵى سەرەکى لە شارى سان ڕامانى سەر بە والیەتى کالیفۆرنیایە، لە 84 واڵتى جیهان کارەکانیشى ــەى زۆرب ــردووەو ک کــارى و نەوت بەتایبەتى وزەدایــە، بوارى لە غاز، دووەم گەورەترین کۆمپانیاى بوارى کۆمپانیاى دواى لە ئەمریکا لە نەوتە شەش لە بەیەکێک و مۆبیل ئیکسۆن لە نــەوت بــوارى گەورەکەى کۆمپانیا داهاتیشەوە، لەڕووى ناسراوە. جیهاندا کۆمپانیاى یەکەم شێڤرۆن، کۆمپانیاى

ئەمریکایە.بەپێى ڕاپۆرتێکى ڕۆژنامەى )هیندستان تایمز(ى هیندی، کە بەزمانى ئینگلیزى

Reliance( چاپدەکرێت، کۆمپانیاىکۆمپانیایەکى کە )Industriesهیندییە و بنکەکەى لە شارى دوبەیە، ڕایگەیاندووە لەگەڵ کۆمپانیاى شێڤرۆن لە گفتوگۆکردندایە بۆ فرۆشتنى هەردوو پشکەکەى لە کێڵگەکانى سارتا لە شارى بە دهــۆک، شارى لە رۆڤیا و هەولێر

نزیکەى 200 ملیۆن دۆالر.کۆمپانیایە ــەو »ئ ڕاپۆرتەکە بەپێى سەدا سەدى لە پشکى لەساڵى 2007 هەردوو کێڵگەى سارتا و رۆڤیاى کڕیوە دۆالر«. ملیۆن 17.5-15.5 بەبڕى بەاڵم ڕۆژنامەکە ئەوەشى ئاشکراکردووە لەساڵى 2010دا 20%ى هەردوو کێڵگەکەى OMVى کۆمپانیاى فرۆشتووەتە نەمساوی. لە درێژەى ڕاپۆرتەکەى ئەو هەردوو »یەدەگى هاتووە ڕۆژنامەیەدا نەوت بەرمیل ملیار یەک بە کێڵگەکە

خەملێندراوە«.کۆمپانیاى شێڤرۆن، نزیکەى 62 هەزار کارمەندى لەسەرانسەرى جیهان هەیە کە 30 هەزارى لە ئەمریکان و لەساڵى 2010 بەرهەمى ڕۆژانەى نەوتى ئەو کۆمپانیایە 2.76 تێداکردووە کارى واڵتانەى لەو ئێستا شێڤرۆن بــووە. بەرمیل ملیۆن مەکسیک، ئوسترالیا، ئەمریکا، لە و ئەنگۆال و نایجیریا کازاخستان،

چەندین واڵتى دیکە کاردەکات.سامانە وەزارەتى بەپێى سەرچاوەکەى شێڤرۆن کۆمپانیاى ، سروشتییەکان دەیەوێ 80%ى دووپشکەکەى کۆمپانیا کێڵگە دوو ــەو ل بکڕێت هیندییەکە

نەوتییەى هەرێمى کوردستاندا.شێڤرۆنى کۆمپانیاى هاتنى لەبارەى جۆهانس کــوردســتــان، بــۆ ئەمریکى بانجینی، بەڕێوەبەرى گشتى کۆمپانیاى JBC وزە ــوارى ــ بـ ڕاوێــــژکــــارى ســەرەکــى بــنــکــەى ــە ک Energyنەمسایە، پایتەختى ڤییەناى لەشارى سیاسى ناسەقامگیرى »بەهۆى گوتى عێراق و ناکۆکییەکانى نێوان حکومەتى هێشتا کوردستان، هەرێمى و ناوەندى و نییە ڕوون شێڤرۆن مامەڵەیەى ئەو یەکالییش نەبووەتەوە، پێموابێ ئەوەش ئەو شێڤرۆن کە زەحمەتە، شتێکى پشکانە بکڕێت، بەهۆى ئەو ناکۆکیانە«.یەدەگى نەوتى ئامار، نوێترین بەپێى بەرمیلە، ملیار 45 نزیکەى کوردستان ئێستاش ژمارەى کۆمپانیاکانى تایبەت بە نەوت و غاز کە لە کوردستان کاردەکەن واڵتى 17 بە سەر و کۆمپانیان 33جیهانن. تائێستاش حکومەتى هەرێمى کوردستان 47 گرێبەستى بەرهەمهێنانى نــەوت و غــازى واژۆکـــردووە و 42یــان حکومەتى فــەرمــى ماڵپەڕى لــەســەر

هەرێمى کوردستان باڵوکراونەتەوە.بانجینى پێیوایە، لەبەرئەوەى شێڤرۆن لە چەند واڵتێکى دیکەش ڕووبەڕووى کێشە بووەتەوە، باوەڕناکات بیەوێ کێشەیەکى دیکە بۆ خۆى زیاد بکات و دەڵێ »ئێستا کۆمپانیاى شێڤرۆن کێشەى لە ئەمریکا ناکەم باوەڕ بۆیە هەیە، هیندستان و بیەوێ کێشەى عێراقیش بۆ خۆى زیاد

بکات«.

بەبۆنەى تەواوبوونى کارەکانی، سەرکۆنسوڵى کۆمارى ئیسالمى ئێران لە شارى سلێمانى سەردانى بەڕێز محەمەدى حاجى مەحمودى کرد

مەکتەبى ڕاگەیاندنى حزبى سۆسیالیست دیموکراتى کوردستان کۆبۆوە

بە مەرج پێشینەى کشتوکاڵى دەدرێتە ناوچە دابڕێنراوەکان

کورد ڕازی نییه تایبه تمه ندی بدرێته هه ڵبژاردنی پارێزگای که رکووک

بڕیارە سبەینێ داود ئۆغلۆ سەردانی هەولێر بکات

دووەمین کۆمپانیاى ئەمریکى بواری نەوت دێتە کوردستان

№№

№№

www.jamawarnews.com3 | 32 سێشەممە | 2012/07/31 | ژماره 712 | ساڵی

دیدار

جەمال دووش کون، جێگرى سەرۆکى تایبەتى دیــداریــکــى لــە BDP~ تیشکدەخاتە سەر پرسى لەبارەى کوردستان باکورى لە کورد دستگیرکردنى ئەندامانى بەدەپە ناوبراو دەستگیر « ــات دەک ــەوە ئ بۆ هێما مەبەستێکى بەدەپە ئەندامانى کردنى

سیاسی لە پشتەوەیە«.»حکومەتى ڕوو ــە دەخــات ــەوەش ئـکــورد پرسی نییە ــامــادە ئ تورکیا چارەسەر بکات و هیچ پرۆژەیەکى بۆ پرسەکە ئاشتیانەى کردنى چارەسەر

لەبەردەستدا نییە«.

*مەسەلەى دەستگیر کردن و دادگایی ــى چـــاالکـــوانـــان و ســـەرۆکـــى ــردنـ کـکوردستان بــاکــورى شــارەوانــیــەکــانــى

گەیشتۆتە کوێ؟ئاکەپە حکومەتى 2009ەوە لەساڵى و چــاالکــوان دژى ئۆپەراسیۆنێکى هەوادارانى و شارەوانیەکان سەرۆک لەو هەندێک پێکردووە، دەست ئێمە دەستگیر کاتێک دەستگیرکراوانە شارەوانیان ســەرۆک پۆستى کــراون هەبووەو تا ئێستاش ئەو پێویستیەیان دەستگیرکراوەکان ژمارەى هەرماوە، لە کـــە ــە ــەس ک )50( لـــە زیـــاتـــر 2009ەوە ساڵى نیسانى ــواردەى چـپێکردووە دەستى ئۆپەراسیۆنە ئەو لەو و بەردەوامە ئەمڕۆش تاوەکو و کاتەوە تا ئێستا نزیکەى 8000 ئەندامى پرۆسەى زیندانەوە، خراونەتە بەدەپە ئەندامانەى ــەو ئ کــردنــى دەستگیر لە سیاسی مەبەستێکى ــە ــەدەپ بپشتەوەیە نەک پرسێکى یاسایی بێت هەبێت، کردنیان تاوانبار بەڵگەى و حکومەتى ئاکەپە ئەو ئۆپەراسیۆنە بە زیاتر بەدەستهێنانى دەنگى مەبەستى لە هەڵبژاردنەکاندا ئەنجام دەدات و ئەو سیاسەتەش لە ناوچەکانى کوردستاندا ئەنجام دەدات لە ئێستادا ئامانجى ئەو پرۆسەى دەستگیر کردن و ڕاوەدونانى

کە بــەدەپــەدەردەکــەوێــت چاالکوانى بەدەستهێنانى مەبەستى ئاکەپە هەڵبژاردنەکانى لە زیاترە، دەنگى ساڵى 2009شدا ئەو ئۆپەراسیۆنە وەکو تۆڵەیەک لە پارتى بەدەپە ئەنجام دەدات ناوەڕاست ڕۆژهەاڵتى ڕەوشــی دیــارە کوردى گەورەدایە، گۆڕانکاریەکى لە گۆڕانکاریەدا لەو بەدەپەش باکورو ئاستى لەسەر دەکــات خۆى گەمەى ڕۆشنبیریش و دیبلۆماسی و سیاسی دەدات خۆى چاالکیەکانى بە پــەرە دەستگیر ــاوە، دان خۆى بەرنامەى و هەزار )8( کردنى زیندانى و کردن بەکارێکى بەدەپە الیەنگرى و ئەندام باش نازانین و پێچەوانەى دیموکراسی و ئەو هەواڵنەیە کەبۆ چارەسەر کردنى ــت دەدرێ ــورد ک کێشەى ئاشتیانەى لە کــردن نکۆڵى بۆ زیاتر هەوڵێکن ناسنامە و مافى نەتەوەیەک، بەڕاستى قڕکردنى سیاسەتى تورکیا حکومەتى هەرگیز و دەکــات پــەیــڕەو ــوردان کـتورکیایدا لە کــورد پرسی نایەوێت چــارەســەر ئاشتیانە بەشیوەیەکى زمانى بە کورد نــادات ڕێگە بکرێت،

خۆى بدوێت و مافى نەتەوەیی خۆى پیادە بکات حکومەتى تورکیا نایەوێت ببێت، باکور کوردى بۆ ئازادیانە ئەو و کوردستان باکورى ڕەوشی چونکە کوردانى بێت کە ڕۆژئاواى کوردستان ئەو پارچانە بە ئازادى شاد بوون لەبەر هەوڵدەدات تورکیا پێشکەوتانانە ئەو کورداندا لەنێوان کردن یەکتر شەڕى دەستکەوتەکانیان و بکات دروســت

لەبار ببات.دادگایی و دەستگیرکردن کەواتە *کردنى چاالکوانان و ئەندامانى بەدەپە پرسێکى یاسایی نییە بەڵکو پرسێکى سیاسییە بۆ قبوڵ کردنى سیاسەتەکانى

حکومەتى ئاکەپەیە؟ ئەو ئۆپەراسیۆنانەى حکومەتى ئاکەپە بەڕێوەى دەبات ئۆپەراسیۆنێکى یاسایى نییە، بەڵکو سیاسیە، حکومەتى ئاکەپە دەیەوێت بەو ئۆپەراسیۆنە سیاسیانەى ئیرادەى کورد بشکێنێت و هەوڵ دەدات کورد بێ ئیرادەو بێ سیاسەت بمێنێتەوە و هەوڵدەدات کورد لە کارى دیبلۆماتیشدا نزیک بونەوە لەگەڵ الیەنە دەرەکیەکاندا

پەیوەندیەکانیان و نەکات دروســت ئاڕاستەى تورکیا نەبێت، ئەنجامێکى گۆڕانکارى و سیاسەتەکان لەناو تورکیا لەبەرژەوەندى تورکیا دەرەوەى لە و سیاسەتە ئــەو بۆیە نابینێت، خــۆى ئۆپەراسیۆنێکى و دەکـــات پــەیــڕەو درێــژەى و پێکردووە دەســت سیاسی ئەو شاردنەوەى لەبەرامبەر پێدەدات، و گشتى ڕاى هەوڵدەدات سیاسەتەش دەرەوە بخڵەتێنێت و نیشانى بدات کە کورد لە باکور لەگەڵ حکومەتى ئاکەپەو

سیاسەتەکانیدا خۆى گونجاندووە.*لـــەبـــەرامـــبـــەر ئـــەو ســیــاســەتــانــەى ــادا ئــێــوە پـــرۆژەو ــی ــورک حــکــومــەتــى تسیاسەتى داهاتووتان چۆن پیادەدەکەن و چ شــێــوازێــکــى حــکــومــڕانــى بــەبــاش

دەزانن؟کە سیاسەتانەى ــەو ئ ڕاستیدا لــە بەڕێوەى ئەردۆگان ئاکەپەو حکومەتى ئاکەپەو ــرۆژەى پ و سیاسەت دەبــەن سیاسەتى بەڵکو نییە، ــان ــەردۆگ ئپەیڕەو ــورد ک بەرامبەر دەوڵەتێکە دەکرێت، حکومەتى ئاکەپەو ئەردۆگانیش

بەهۆى نزیک بونەوەیان لەو دەوڵەتەوە پرۆژەى دەکەن، پیڕەو سیاسەتە ئەو ــرۆژەى پ بــەدەپــەو پـــرۆژەى کوردیش پەکەکەیە، ئێمەدەوڵەتێکى دیموکراسی خواز و ماف پارێزمان دەوێت، دەمانەوێت ناسنامەى کورد قبوڵ بکرێت، دەمانەوێت ئیرادەى خۆى و بەپێی خواست کورد بوارەکانى هەموو لە دەمانەوێت بژى کۆمەاڵیەتى و تەندروستى و سەربازى و بێت بــەرپــرس خــۆى کەلتوریدا و دەکرێت بکات، خۆى کارەکانى خۆى لە شارەوانیەکانى خۆیدا مافانەش ئەو پەیڕەو بکات، دەمانەوێت ئەوشارەوانیانە دادپەروەرانە دیموکراسیانەو بەشێوازى خزمەتى خەڵک بکات، بەاڵم بەداخەوە پرسی نییە ئامادە تورکیا حکومەتى کورد چارەسەر بکات و هیچ پرۆژەیەکى بۆ چارەسەر کردنى ئاشتیانەى پرسەکە کورد دەیەوێت ئەو نییە، لەبەردەستدا زمانى تەنانەت نەبێت، مافێکى هیچ نەتەوەیەک کە زیاتر لە 20 ملیۆن کەسە لە تورکیادا ڕێگە پێنادرێت لەگەڵ ئەو ئاکەپە حکومەتى کە سیاسەتانەشدا پەیڕەوى دەکات ئێمە خوازیارى ئەوەین پارێز ماف و دیموکراسی دەوڵەتێکى هەبێت، حکومەت دەیەوێت شەڕ بەسەر کورداندا بسەپێنێت، بەاڵم ئێمە خوازیارى شەڕنین دەڵێین کورد دەیەوێت بە زمانى زمانى و بکات قسە و بخوێنێت خۆى کوردى بکرێتە زمانی فەرمى خوازیارى ئەوەین کەلتور ناسنامەمان پارێزراوبێت.ــووە کـــە تـــیـــرۆر کــردنــى ــ ــەوتـ ــ *دەرکـئــەنــجــامــدانــى و ــان ــەک ــی ــەت ــای ــەس ککــۆمــەڵــکــوژیــەکــان )ژیــــتــــەم(ى لە ئەو داوە هەوڵتان ئێوە پشتەوەیە، بۆ و ــەورە گـ پرسێکى بکەنە پــرســە پارێزەکانى ماف ناوەندە گشتى ڕاى مەسەلەکە ئاشکرابکەن نێودەوڵەتى

زیاتر بوروژێنرێت؟ــردوودا ــ ڕاب ساڵى )8( ــاوەى مـ لــە چەندین کردەوەى تیرۆر و کۆمەڵکوژى کێ دەرنەکەوتووە بەاڵم ئەنجامدراون،

هەوڵمان زۆر کارانەوەیە ئەو لە پشت داوە ئەنجامدەرانى ئەو تاوانانە ئاشکرا الیەنێک و کەس هیچ بــەاڵم بکەین، لەناو حکومەتى تورکیادا لەبەرامبەر ئەو تاوانانەدا خۆى بەرپرسیار ناکات، بەاڵم لە مێژووى کورداندا زۆر تاوانى لەو شێوەیە ئەمڕۆ بەردەوامیشە، و ئەنجامدراوە وەکو بەدەپە و هەموو هێزە دیموکراتى خوازەکانى تورکیا بە جدى و بە قورسی کارى و ڕاوەستاوین ئەو پرسە لەسەر لەسەر دەکەین ، لە کوردستانى باکوردا کۆمەڵ و کوشتن تاوانى هەزار )17(کوژى هەیە کە بکوژان و ئەنجامدەرانیان ئاشکرا نین، بەشێکى زۆر لەو تاوانانە لەگەڵ ئێمە ئەنجامدراون کورد لەسەر لە خوازەکاندا دیموکراتى الیەنە هێزو هەوڵى ئاشکراکردنى ئەنجامدەرانى ئەو تاوانانەداین، بەاڵم ئەو الیەنانە ئاشکرا

نەکراون .ئــێــوە بــە چ ــە قــۆنــاغــى ئێستادا *لــژە ــان درێـ ــۆت ــک خــەبــاتــى خ ــوازێ شــێ

پێدەدەن؟سیاسەتانەى ــەو ئ بــەرامــبــەر لــە دەکرێت پەیڕەو کــورد بەرامبەر کە درێژە بە سیاسەتى خۆمان دەدەین و و دیموکراسی بەشێوازى هەوڵەکانمان دیبلۆماتى درێژە پێدەدەین، ئەو هەوڵ دەرئەنجامى ئێمەش سیاسەتەى و تورکیا حکومەتى لێدەبینرێت باشی ناتوانرێت چی تر لەسەر ئەو سیاسەتى قڕکردن و نکۆڵى کردنە بەردەوام بێت، شێوازى ئێمەش خەباتى شێوازەکانى گونجاوە سەردەمیانەیە و دیموکراسی مرۆڤ مافى پرەنسیپەکانى لەگەڵ خوازیارین نێودەوڵەتى، یاساى و تەقلیدیانەى سیاسەتە لەو تورکیاش پرەنسیپەکانى دورکەوێتەوەو خۆى دیموکراسی و مافى مرۆڤ وەکو خۆى لە ــوردان ک مافى و بکات جێبەجێ کلتوریدا فەرهەنگى و ئازادى سیاسی

بناسێت.ئاشتی بە ــورد ک پرسی خوازیارین

چارەسەر بکرێت.

ئەنجومەنى ئەندامى ، وائیلى شــیــروان هاوپەیمانى لیستى لە عێراق نوێنەرانى نیشتمانى لە دیدارێکى تایبەتى ~ ئاماژە بۆ ئەوە دەکات » بارودۆخى ناوخۆى و هەرێمایەتى بەرگەى دروست بوونى قەیرانى

گەورەى سیاسی و سەربازى ناگرێت«.بۆ یاسایەک دەرکــرنــى لــەبــارەى نــاوبــراو هێما سنوریەکان خاڵە داهاتى ڕێکخستنى بۆ تایبەت بە یاسایەک دەکات » ئەوە بۆ لە سنوریەکان خاڵە داهاتى ڕێکخستنى

ئارادا نییە«.

بە کوردستان هەرێمى فیدڕاڵ *حکومەتى پێشێل کردنى دەستوور لە مەسەلەى نەوت و غاز و پێشمەرگەدا تاوانبار دەکات ئایا پێشێل دەستوور فیدڕاڵ حکومەتى خــودى ــە ســەرجــەم ــڕەوى ل ــاکـ ــات کــاتــێــک تـ ــاک ن

دەسەاڵتەکاندا دەکات؟گشتى سامانێکى وەک نــەوت ڕاستیدا لە و بێت عێراقیەکان هەموو بۆ پێویستە داهاتەکەشی دەبێت بۆ هەموو گەالنى عێراق ئەو بەڕێوەبردنى بە سەبارەت بەاڵم بێت، پرسە لە دەستووردا بەشێوەیەک باس کراوە وحکومەتى فیدراڵ حکومەتی دەبێت کە بەڕێوە ئەرکى پارێزگاکان پێکەوە هەرێم و سامانە ئەو کردنى سەرپەرشتى و بــردن نەوتیان کە ناوچانەى لەو بکەن جێبەجێ یاسای بوودجەش پێویستە تیادایە، بەپێی )75( ــکــدا ڕۆژێ لــە کــوردســتــان هەرێمى بکات دەرەوە ڕەوانەى نەوت بەرمیل هەزار حکومەتى خەزێنەى بچێتە داهاتەکەى و فیدراڵەوە، حکومەتى هەرێم لەو مەسەلەیەدا هەزرا )50( تەنها کردووەو تەرخەمى کەم لێرەشدا کردوە، دەرەوە ڕەوانەى بەرمیلى پێویستە حکومەتى فیدراڵ لەو مەسەلەیەدا بێتە پێشەوەو قسەى هەبێت وەزارەتى نەوتى و فیدراڵ حکومەتى لە بەشێکە عێراقیش

پێویستە و مافى خۆیەتى وەکو وەزارەتێکى لە مەسەلەیەو ئــەو نــاو بچێتە فیدراڵى لە هەبێت ڕۆڵى و بکۆڵێتەوە داهاتەکەى کە نەوتیانەى کۆمپانیا ئەو کردنى دیارى دێنە هەرێمى کوردستان و لە بوارى نەوتدا سەرمایەگوزارى دەکەن، پێویستە داهاتەکانى لە چ و کوردستان هەرێمى لە چ ــەوت نبەسرەو ناسریەو لە هەر شوێنێکى ترى عێراق بێت بچێتە سندوقى حکومەتى فیدراڵەوە بە بەسەر دەستوورى مافى بەپێی یەکسانى بکرێتەوە دابەش هەرێمانەدا پارێزگاو ئەو مەسەلەى پێشمەرگەش دیارە لە دەستووردا باس کراوە کە هێزێکى تایبەتن بە پاراستنى پرسی هەندێک لە و کوردستان هەرێمى پاراستنى سەروەرى واڵت و تیرۆردا دەبێت هاوبەشی سوپای عێراق بکەن، بەاڵم دیارە مەسەلەى پێشمەرگە وەکو مەسەلەکانى ترى لێکەوتۆتەوەو نەوت و غاز کێشە و گرفتى ناوەندیش حکومەتى و هەرێم حکومەتى بەشێوەى جیاواز لە ئەرک و مافى ئەو هێزانە

دەڕوانن.*ئێستا گرژى وئاڵۆزى لە نێوان هێزەکانى بووە دروست پێشمەرگەدا و عێراق سوپای کۆنتڕۆڵ بۆ هەیە الیەنەکان هەوڵى ئایا کردنى ئەو کێشەیە و ڕێگرتن لە ڕووبەڕوو

بوونەوەو گەورە بوونى کێشەکە؟کار الیەنەکان هەموو پێویستە بێگومان بکەن، بارودۆخەکە هێورکردنەوەى لەسەر هەرێمایەتى و ناوخۆى بارودۆخى چونکە گەورەى قەیرانى بوونى دروســت بەرگەى بەپێی نــاگــرێــت، ــازى ــەرب س و سیاسی عێراق سنورەکانى پاراستنى دەستوریش کە کاتێکیش فیدڕاڵە حوکەمەتى ئەرکى سنورەکان ســەر لە مەترسی هــەڕەشــەو مافى دەبێت دروســت عێراق ئاسایشى و کاتێکیش بکات بەرگرى فیدڕاڵە حکومەتى پێی بە هێزانە ئەو فیدراڵ حکومەتى کە پێویست دەجەوڵێنێت بۆ بەرگرى کردنە لە

هێزانە ئەو حکومەتیش و واڵت ســەروەرى لە ڕێگەى دامەزراوەى سەربازى و ئەمنیەوە و بــەرگــرى وەزارەتـــى کە و دەجوڵێنێت ناوخۆیە بونى مەترسیش لەسەر سنورەکان و کــاریــگــەرى لــەســەر نــاوخــۆى عــێــراق و ئاسایشى گشتى دەکات پێویستە لەم بارەدا حکومەتى فیدراڵ بە ئەرکى خۆى هەستێت هێزێکى کە کاتێکیش بکات، خۆى وکارى کە ناوچەیەک دەچێتە فیدراڵ حکوومەتى مەبەستى دیارە لەسەرە دەرەکى هەڕشەى لەو جواڵنەوەیە پارێزگایەک یان هەرێمێک نیە بەڵکو مەبەستى پاراستنى ئاسایشى هەموو عێراقە، ئەو پرسە نابێت ببێتە هۆى دروست بوونى حەساسیەتێکى گەورە لەالیەن هەرێمى ترى پارێزگایەکى هەر یان کوردستانەوە عێراق و کاریگەرى لەسەر تێکچونى ڕەوشی

سیاسی دروست بکات.کۆمپانیاکانى ــە ک هــەیــە *دەنــگــۆیــەک بە داوە بــەرتــیــلــیــان ــردن ــ ک ــدى ــوەن ــەی پپەرلەمانتاران بۆ پەسەند نەکردنى یاساى ڕێکخستنى کارى ئەو کۆمپانیایانە تا چەند

ئەمە ڕاستە؟ لە ڕاستیدا ئەو هۆکارانەى کە بوونەتە هۆى کارى ڕێکخستنى بۆ یاسایەک دواخستنى کۆمپانیاکانى پەیوەندى کردن دەگەڕێتەوە بۆ پەرلەمان نەک کۆمپانیاکان، چونکە پەسەند دەیکات، پەرلەمان یاسایەک هەر کردنى کاتێک کە کوتلە جیاوازەکان گەیشتنە کاتى کارى ڕێکخستنى بۆ یاسایەک بە دەنگدان و زانیارى و کردن پەیوەندى کۆمپانیاکانى کۆمپانیایانە ئەم ژێرخانى لەسەر پرسیار کۆمپانیایانە ئــەو ئایا کە بــوو دروســـت بۆیان هەیە ژێرخانیان هەبێت یان نا؟ ڕاى ئەو کەناکرێت وابوو پەرلەمانتاران زۆربەى کۆمپانیایانە ژێرخانیان هەبێت، ڕاى بەرامبەر هەڵسوڕێنەر و سیاسیەکانە پارتە ڕاى کە وخاوەنى بەشێکى زۆرى ئەو کۆمپانیایانەن، کۆمپانیایانە ئەو دەکرێت کە پێیانوابوو

دەنگدان هۆیەوە بەو هەبێت، ژێرخانیان دانیشتن دوو لە زیاتر بۆ بابەتەکە لەسەر جیاوازیەکان هەفتەیە دوو مــاوەى دواخــرا یاساکە بـــەردەوامـــە، یــاســاکــە ــەر ــەس لبەپێی و کــراوە بۆ یەکەمى خوێندنەوەى کراوە، بۆ گفتوگۆى دەستوورى سیستەمى بەاڵم دەنگدانى کۆتای لەسەر پرۆژە یاساکە ماوە و لەبەردەم سەرۆکایەتى پەرلەماندایە.

*کەواتە پێدانى بەرتیل بە پەرلەمانتاران ڕەت دەکەنەوە؟

نەخێر، من مەسەلەکە بەو ئاڕاستەیە نابینم لە پشت گــەورە پارتى سیاسی کە دیــارە

هەندێک لەو کۆمپانیایانەوەن و بەرژەوەندى و بەرنامەى خۆیانیان هەیە و بێگومان بەرگرى لەو کۆمپانیایانە دەکەن، ئاڕاستەیەکى تریش حکومەت و ئاڕاستەى گشتیە کە پێیانوایە لە ڕووى یاساییەوە گونجاو نییە و ناکرێت ئەو کۆمپانیایانە ژێرخانى تیابەتى خۆیان هەبێت.*بۆچى کەمتەرخەمى دەبینرێت لە دەرکرنى خاڵە داهــاتــى ڕێکخستنى بــۆ یــاســایــەک

سنوریەکان؟لە ڕاستیدا یاسایەک بە تایبەت بۆ ڕێکخستنى نییە، ئارادا لە سنوریەکان خاڵە داهاتى بەاڵم لە دەستووردا دەقێک هەیە کە دەڵێت

میکانیزمى بۆ هەبێت دەزگایەک پێویستە بەسەر داراییەکان داهاتە کردنى دابــەش واڵتدا و بەپێی ژمارەى دانیشتوان و ڕادەى پارێزگایانە، ئەو دانیشتوانى بوونى بێبەش ئەو پێوەرانەش دەستوور دایناون، بەاڵم بۆ یاسایەکى لەڕاستیدا سنوریەکان دەروازە تایبەت نیە کە ئەو داهاتانە ڕێک بخات، بەاڵم بە پێی یاسای 36ى تایبەت بە دەسەاڵتى پارێزگاکان بەشێک لە داهاتى ئەو سنورانە بۆ ئەو پارێزگایانەیە کە سنورەکانیان داهاتیان یاسایە ــەو ئ ئێستاشدا لــە ــەاڵم ب هــەیــە،

هەڵپەسێراوە.

:BDP جەمال دووش کون، جێگرى سەرۆکى

دەستگیر کردنى ئەندامانى BDP مەبەستێکى سیاسی لە پشتە نەک پرسێکى یاسایی بێت

شیروان وائیلى ، ئەندامى ئەنجومەنى نوێنەرانى عێراق:

پێشمەرگە لەدەستووردا باسکراوە هێزێکە تایبەتە بە پاراستنی هەرێمی کوردستان

دیمانە: عومەر عوبدوڵاڵ

دیمانە: ~

№

www.jamawarnews.com 4 | ساڵی 32 | ژماره 712 | 2012/07/31 | سێشەممەبیرو ڕا

سایکس-بیکۆ رێککەڤتنا دویڤ ل دەستهەالتا ژێر ل کەڤتە سوریا ــەرى هــەر ــا بـ ــوری فــرەنــســا و سهەبوو هەرێمەک دى دەڤــەرەکــا ئەوژى الشام( )بالد دگوتنێ کو سوریا و لبنان و ئوردن و فلستین ب خۆڤە دگرتن کو ئەڤ وەالتە ژ و داب کلتۆر و الیێ رەوشەنبیرى و نەریتان ڤە گەلەک نێزیکى ئێک

بوون.ــالد )ب رێککەڤتنێ ڤــێ پشتى ل کەڤتنە لبنان و سوریا الشام( ژێر دەستهەالتا فرەنسا، لێ ئوردن ل کەڤتنە رۆژهەالتى میرگەها و بریتانیا، دەستهەالتا دەستێ ژێر و فــرەنــســا 1916ێ ســاال ل و پاڵدان ــەرەب ع ــوون راب بریتانیا کو شۆرەشان ب دژى عوسمانیان براوەستن، وان دژى ب و بکەن و بریتانیا لەشکەرێ هاریکاریا ب کەسەکێ کو عەرەب( )لورەنسێ )جەنرال هەروەسا و بوو بریتانى عــەرەبــان بریتانى، یــێ لنبى( عوسمانیان دژى ب شـــۆرەش حیجازێ ژ دەستپێکێ ل و کرن، شۆرەشا پاشى و دەستپێکرن ــى بـــەرەڤ شــامــێ چــوو، ــەرەب عحەلەب و دیرالزور و شام پاشى و دەرئێخستن تورکان دەستێ ژ سالێن ناڤبەرا ل چەندێ ڤێ ب عەرەبى حکومەتەکا 1920-1018حامیاتێن پشتى دامەزراندن هاتە عـــەرەبـــى دەرئــێــخــســتــیــن و ب کوڕێ فەیسەل میر سەروکاتیا حسێنى شەریف کــوڕێ حسێنێ بوو و سەرکێشێ لەشکەرى بوو و بەرى هینگێ وى پەیوەندى دگەل

سوریا هەبوون.کەڤتە سوریا 1920ێ ساال ل و قوناغا ئەوژى دا دى قوناغەکا د ساال ژ ــوو ب فرەنسى ئینقیالبا ــڤ دوی ل 1920ێ ــا ت 1918ێ نیسانا ل ریمۆ( )ســان پەیمانا دگوت دا پەیمانێ ڤێ د 1920ێ، دەولەتێن ئەورۆپى ئینتیدابێ بکەن

عەرەبى دەولەتێن کیستێ لسەر ئینتیداب فرەنسا چەندێ بڤێ و لسەر سوریا کر و ل )سان ریمۆ( ئینتیداب هاتەل بریار دان و پشتى ل سەرانسەر جیهانێ سوریا چوویە ڤە، فرەنسا دەستهەالتا ب سەر بوویە دەڤەرە ئەڤ گوت فرەنسا مە، دەستهەالتا ژێر ل دەڤەرەکا دەستپێکا ل فرەنسا لەشکەرێ ساال 1919ێ چوونە ناڤا سوریا کو ب ئسکەندەرۆنە بەندەرێ برێکا هاتنە )غورو( جەنرال سەرکێشیا بهێتە بەرى لێ سوریا ئاخا ناڤا ناڤا سوریا گوتە میر فەیسەلى وێ ئەم و دڤێت مە یا بکە چەندێ دبێژین، پاشى هندەک مەرج دانانە هەرچەندە فەیسەلى، میر پێشیا بەلێ ــوو ب رازى فــەیــســەل میر و سوریا ناڤا هاتە هەر )غــورو( دەمژمێران )6( هەوە چەوا گوت یەکەم گــیــرۆکــر؟. خــۆ بەرسڤا فرەنسا لەشکەرێ بەرەڤ فیشەکا ڤە چووى ژ الیێ کەسەکێ کورد ڤە ناڤێ ب )عەفرین( دەڤەرا ل بوو ئیبویێ شاشۆ(ى، پشتى )محویێ فرەنسا لەشکەرێ چــەنــدێ ڤــێ کەڤتە ناڤا سوریا و بەرەڤ شامێ هات، ل وى دەمى )میر فەیسەل( و )عەالئەددین دروب( رەڤین، لێ کورد ب ڤێ چەندێ کەسایەتیەکا بوو ئەلعەزمە( )یوسف ناڤێ ب و بوون سال )35( وى ژیێ کو بوو سوریا یێ بەرگریێ وەزیــرێ قەبیل دێ چــەوا شــەرمــە! گــوت کەین فرەنسى بێ بەرگریا سوریان بهێنە دناڤا ئاخا سوریێ دا، پشتى یوسف ب هێزەکا کێم ل بەرامبەر وى د ــاى، ــی راوەســت فرەنسیان

شەرى دا هاتە کوشتن.کەڤتە سوریا وێڤە رۆژێ وێ ژ ساال تا فرەنسا دەستهەالتا بن 1946ێ سوریا بوویە ئینتیداب کو هەمى سوریا کەڤتبوو ژێر دەستێ و هاتى فرەنسا پشتى فرەنسا. دەستهەالت ل سوریا کرى، سوریا کرە ــام ش ــەت، ــ دەول پێنج ــرە کدەولەتەک و حەلەب و سوەیدا و و دیرالزور و عەلەویا هەر ئێک ژ ڤان کرە دەولەتەک و پاشى لبنان ژى

چێکر.نەکرنە کـــورد ــســا فــرەن ــێ ــەل بکوردى دەڤەرێن ژبەرکو دەولەت، کوردێن و سنوورى سەر دکەڤتنە دەولــەت ببنە دڤیان ژى تورکیا لەورا تورکیا قەبیل نەدکر و گوتە

هوین ناکەین قەبیل ئەم فرەنسا کوردان ل سەر سنوورێ مە بکەنە ــورد نە د ــەت، هــەروەســا ک دەولـپارت چ کــوردان بوونو ئێکگرتى بەلێ نــەبــوون، بهێز کۆمەلێن و هەبوون. مەال و بتنێ چەند شێخ لێ هەڤدەم دروز و عەلەوى هەمى ئێک بوون و د ئێکگرتى بوون. ئها شاشیا هەرە مەزن یا مللەتێ کورد

ئەڤە بوو تاکو نەبووینە دەولەت.سوریا خەلکێ سەردەمى وى ل وان فرەنسا کــو نــەدکــر قەبیل دەولەتان، چەند سەر پارڤەکەتە ژبەر ڤێ چەندێ شۆرەشا سورى یا مەزن ل ساال 1925ێ هاتە رویدان پاشا )سولتان سەرکێشیا ب کو ئەو کو دروستبوو ــرەش(ى ــەت ئسوەیدا و ل بوو دروزا سەرکێشێ دەستپێکرنا پشتى ژى وى لێ شۆرەشێ گیانێ خۆ ژ دەستدا، ڤى )مونتەها ناڤێ ب کچەک کەسى چەند بــەرى کو هەیە ئەترەش( )بى کەنالێ لسەر شاشا هەیامان بى سى( دهاڤێتە سەرۆکێ سوریا

)بەشار ئەسەدى(.کر شۆرەشێ سەروکاتیا سولتانى سوەیدا و ل شــۆرەش بهارێ ل و دەستپێکر و کوردان ژى پشکدارى تێداکر و رەوشا وان ما وەسا، تا ل ستاندن و دان 1936ێ ساال فرەنسا و سوریا دناڤبەرا پاریس ســۆزەک فرەنسا چێبووین، دا سەربخۆیا دێ ئەو کو سوریا دا سوریا دەنێ، ل وى دەمى سوریا ساال ل ــا، دان سەرۆکەک خۆ بۆ سوریا سەرۆکێ یەکەم 1936ێ کورد کەسەکێ کو ــان دان هاتە العابد( علی )محمد ناڤێ ب بوو یێ گەلەک کورد کەسلیەتیا ئەڤ گەلەک دیسان و بوو بناڤودەگ 1941ێ ساال تا بوو، زەنگین یێ رەوش ما وەسا و ل ساال 1941ێ رەوش تێکچوو، و ئەلمانیا فرەنسا دبن کەڤتە فرەنسا و داگیرکر ڤێ پشتى دا، ئەلمانیا دەستێ چەندێ فرەنسا و سوریا کۆمبوون کرن و سەرکردایەتیا فرەنسا گوتە دگەل ــژارا م ژ ئەم بتنێ سوریا ئەلمانیا بدوماهیک بهێین دێ هەوە سەربخۆ کەین تاکو ل 1ى ئەیلوال ساال 1945ێ شەر بدوماهیک هاتى، سۆز هــەوە فرەنسا گوتە سوریا بکەنن سەربخۆ مە کو مە دابــوو هەر بابەتە ئــەڤ فرەنسا بەلێ قەبیل سوریا ڤێرێ ل درێژدکر،

نەکر و سوریا ب هاریکاریا یەکێتیا سۆڤیەتى شۆرەش کرن و فرەنسا نەچار بوو و ل 17ى نیسانا ساال و کــر سەربخۆ ســوریــا 1946ێ

سوریا سەربخۆیا خۆ راگەهاند.ساال ــا ت 1946ێ ســاال ژ هــەر ئاریشە هـــەر ــا ــوری س 1949ێ دناڤدا ــەرەکــى دووب و وهەڤڕکى بن ژ ژنــوى هــەر چونکى ــوون، بل دەرکەڤتبوو، فرەنسا دەستێ ڤێرێ کەسەکێ کورد ل حەلەب ب جنرال کو الزعیم( )حسنى ناڤێ لەشکەرى ئینقیالبا یەکەم بــوو، 1946ێ ئادارا هەیڤا ل سوریا ل گازى )محسن کەسایەتى ڤى کر، عەشیرەتا مەزنێ کو کر البرازی( ــوو ل حــەلــەب و ــەرازى(ان ب ــ )بـدیمەشقێ زانینگەها ل کو حەما گوتە و خـــوانـــدبـــوو، دکـــتـــورا سەرۆکێ ببە الــبــرازی( )محسن کورد گوت چەوا عەرەبان سوریا، ئینقیالبێ بکەن و هەر ئەو پۆستێ پشتى وەربگرن، وەزیران سەرۆک )139( رۆژان )سامی الحناوی( کو ئەوژى خەلکێ حەلەبێ یە، وى ژى الزعیم( ئینقیالبەک لسەر )حسنی دبێژن ــدەر ژێ هندەک و کــر، ى بەرى ڤێ ئینقیالبێ ب سێ شەڤان )حسنی و ــحــنــاوی( ال )ســامــی و هــەبــوو ئاهەنگەک الــزعــیــم(ى )حسنی( گوتە )حناوی( سەمایێ کو چەندێ ڤێ برەقسە، و بکە )حناوی( دەڤ ل تۆرەبوونەک پەیداکرن وى بریار دا ئینقیالبەکێ بکەت، الزعیم(ى )حسنی لسەر و الزعیم( )حسنی ئەنجامدا د و گرتن هاتنە البرازی( )محسن هەردوو ل چۆلەکى هاتنە کوشتن، و )خالد الزعیم( کو کوڕێ )حسنی ب ئەوێن دبێژیت بوو، الزعیم(ى چاڤێن پێش ل رابووین ئینقیالبێ

من بابێ من کوشت.سالەکێ ژ کێمتر نێزیکى پشتى ئەو کو هات الشیشکلی( )أدیــب خەلکێ حەما بوو، و وى ژى ل ساال 1951ێ ئینقیالب ب دژى )حناوی( کر، و ئەڤ کەسایەتیە نە کەسەکێ گۆرێ لسەر ژبەرکو بوو عــەرەب ئاغایێ )حسن نڤیسابوو وى بابێ یان بیت کورد دبیت و چیچەکى( دگوت هندەکان و بیت تورک ژى وى دایکا ناڤێ و تورکمانەن ئەو )منور البرازی( بوو و کورد بوو کو

مەتا )محسن البرازی( بوو.ئینقیالبێ پشتى الحناوی سامی

لوبنان، ل بەیروتێ چوو و کەڤت پسمامێ ــو ک کــەســەکــى پــاشــى ناسناڤێ کو بوو البرازی( )محسن یێ ناڤێ وى لێ بوو وى )هرچۆ( ب دروستاهى )محمد بن أحمد بوو( و یێ زیرەک بوو، ئەڤ کەسە چوو ڤە دزى ب رێکەکا ب و بەیروتێ ڤێ پشتى لێ کوشت، )حناوی( و ڕەڤــى نە کەسە ئەڤ رویدانێ گوت ئەز پسمامێ )محسن البرازی( مە و من )حناوی( کوشت و پاشى ب پێالڤا خۆ ڤە چوو سەر سینگێ

وى.)أدیب و وەسا ما سوریا رەوشــا سوریا، سەرۆکێ بوو الشیشکلی( نەشیا ســوریــا 1954ێ ســاال تــا و ستەم لسەر ــەدارێ هـ زێــدەتــر گەلێ و بکێشیت، دیکتاتۆریەتێ الشیشکلی( )أدیــب گوتە سوریا وەالتەکێ بوو سوریا و دەرکەڤە دیموکراسى و هەلبژارتن هاتنەکرن، چ 1958ێ تــا 1954ێ ــاال س ژ بتنێ چێنەبوون، گرنگ رویدانێن ئەم تورکان گوت ل ساال 1957ێ دێ سوریا داگیر کەین، لێ کوردێن و ناکەین قەبیل ئەم گوتن سوریا بهێنە نەشیان تورک چەندێ بڤێ سوریا ژبەرکو ژ یەکێتیا سۆڤیەتى

دترسیان و گەف ل تورکان کرن.وێستگەهێن چەند سەرى ل ئەڤا ب سوریا دیرۆکا ژ بــوون گرنگ ڕۆژئاڤا کوردێن دیرۆکا و گشتى ڤى د کــورد ژى نها تایبەتى. ب د گرنگ روودانــێــن دا ســەردەمــى دیرۆکا سوریا یا هەڤچەرخ دا تۆمار ڤێ دیسان دکــەن بزاڤێ و دکــەن جارێ ژى ڕەوشا سوریێ یا نها بۆ بگەهنە داکو وەرگرن دەرفەتڤە ب تەڤایا مافێن خۆ یێن ڕەوا یێن کو بووینە سورى یێن بەرێ ڕژێمێن ئەگەرێ قەدەغەکرنا ڤان مافێن ڕەوا گەلێن کو نها ڕۆژئاڤا. کوردێن ژ سوریا د شۆڕەشەکا بەردەوام دانە ئەسەدى، بەشار ڕژێما دژى ب ڤێ ئاگرێ چریسکا دەستپێکێ ل شۆڕەشێ ل باژێرێ دەرعا هەلبوو، پاشان ئێکسەر ل دەڤەرێن کوردان باکوورێ و باکوور ڕۆژهــەالتــا ل سوریێ شۆڕەش ئازرى و د دویڤرا ل حمسێ شۆڕەش گەشتر لێ هات. دێ ــورد ک کــو خۆیایە تشتەکێ دا شۆڕەشێ ڤێ د باش ڕۆلەکێ چەرخێ یا خۆ خەباتا داکو بینن مافێن بدەستڤەئینانا ژبۆ بیستێ

خۆ ل سوریێ بەردەوام کەن.

چەند وێستگەهێن گرنگ ژ دیرۆکا کوردێن ڕۆژئاڤا ل سوریا د چەرخێ بیستێ دا

مەسعود محیەدین تەتەر

KaiwanAzad@yahoo.com

هەڵەی تاپۆکردنی خانوە بێتاپۆکان

ئەو بێتاپۆکان( )خانوە لە مەبەست دروستکراون، زەوییەک لەسەر خانوانەن زاراوەیــەکــی )تاپۆ(ش تاپۆنەکراون. کە نێو خزێنراوەتە و عوسمانییە تــوورکــی لێی مەبەستیش کــوردیــیــەوە. ــی ــان زمتۆمارێکی لە زەوییانەیە ئەو تۆمارکردنی زاراوەیە ئەو دەرکەوتنی دەوڵەتیدا. فەرمی بۆ کوردستاندا لە زەوییش تۆمارکردنی و دەگەڕێتەوە. لەمەوبەر نیوێک و ســەدە کاتی لە پاشا( )میدحەت کاتێک ئەوەش دەسەاڵتی وەک والی )ویالیەتی بەغداد( لە ئەنجامیدا. )1869-1872ز( سااڵنی نێوان کارەکەشی تەنیا سنووری ویالیەتی بەغدادی دەسەاڵتەی ئەو پێ بە بەڵکو نەگرتەوە، عوسمانی )عەبدولعەزیزی لەالیەن سوڵتانی تا ــەم/1861-1876ز( پێی درابـــوو، ــەکـ یـ)بەسرە ویالیەتی ــەردوو ه سەرپەرشتی ویالیەتەش )دوو( لەو بکات، موسڵ( و ئەنجامیدا. ئەمەو کاتێکیش لە نێوان سااڵنی )1872-1878ز( کرایە والی ویالیەتی شام، کەوتە واتە ئەنجامدا. لەوێش کاری هەمان سنووری زەوییەکانی بەشێکی تاپۆکردنی دەوڵەتی بە وابەستەکردنی و دەسەاڵتی زەوییانە ئەو بەشێکی بەوەش عوسمانی. نەناسێنرابوون. دیارە ناسێنران، کە پێشتر وەک دەسەاڵتدارێتی کاتی لە والی هەمان والی ویالیەتی شام لە نێوان سااڵنی )1872-1878ز(، ئەو چاکسازییەشی لە سنووری لە هەمان ویالیەت ئەنجامدا. لێرەوەش )تاپۆی فەرهەنگی نێو هاتە عوسمانی(، ڕەشــی ئاخاوتنی کۆمەاڵنی خەڵکەوە کە و کوردی کە هات، مانایە بەو ئەوانەش هەموو بوو. بەر لەو سەردەمەی یەک بست زەوی خاکی و سووریا و عەرەبی ئێراقی و کوردستان لوبنان و ئوردون فەڵەستین تاپۆ نەکرابوون، تاپۆ کران. بەمەش لەو سەردەمە بە دواوە زمانی فەرهەنگی نێو هاتە زاراوەی )تاپۆ( توێژە جیاجیاکانی کوردی بە کوردییەوە و کوردستان خۆرئاوای و باشوور و باکوور کوردستانیش خۆرهەاڵتی لە کران. ئاشنا زاراوەی )ثبت( هەر بە واتای )تۆمارکردن( نێو خزێنرایە عەرەبی ــەکــی زاراوەی وەک زمانی فارسییەوە و لەوێشەوە بە کوردەکانی کە ــرا، ک ئاشنا کوردستان بەشەی ئــەو دەسەاڵتی ژێر لە کوردستان بەشەی ئەو تا کاتەشەوە لەو بوو. قاجاریدا دەوڵەتی وەک )ثبت( و )تاپۆ( دەگــات، ئیمڕۆ بە )دوو( زاراوە لە کوردستاندا بەکارهێنران و

باڵوبوونەوە.سەرەوە ڕاستیانەی ئەو پەراوێزی لە و بۆ ئەوەی لە تەوەری بابەتەکە النەدەین، گەورە هەڵە بەو ئاماژە خۆیەتی جێگای وەک کــورد ئێمەی کە بکەین، مێژووییە زەوی ڕووی سەر نەتەوەکانی لە یەکێک )1991ز( بەهاری ڕاپەرینەکەی دوای لە سێبەری ژێر لە و کوردستان باشووری لە حکومەتی هەرێمی کوردستاندا کارمان لەسەر کرد. ئەویش داگیرکردنی ئەو زەوییانە بوون، تاپۆ گیرانیان بەسەر دەست کاتی تا کە ئاسایی کەسێکی موڵکی یان نەکرابوون دروستکردنی کەوتینە ــدا دوای بە نەبوو. لەسەریان! نیشتەجێبوون شوێنی و خانوو نەچوو، ئــەوە بۆ ئێمە لە کەسێک ئێدی کەس بــۆ و حکومەتە موڵکی ــەوە ئ کــە کاتێک حکومەت دیارە بکات. داگیری نییە بەهۆی الوازی دەسەاڵتی یان زۆری کێشە و گرفتە کەڵەکە بووەکانی، یان بۆ ڕازیکردنی و دەست کەم و هەژار هاواڵتییە بەشێکی مانای پێنەدابوون، گوێ هەلپەرەستەکانی، ئەوە نەبوو، کە ئێدی حکومەت دەستی لەو الیاندا، بە ناچێت و هەڵگرتووە زەوییانە وەک ئەوەی حکومەتی هەرێمی کوردستان لە کاتی دامەزراندنی لە )4ی تەممووزی1992ز( تا )4ی تەممووزی2012ز( نەچوو بە الیاندا. هەر لەبەر تاکێک هیچ ــوا دەب بۆیە هــەر کە بەاڵم نەکات، کارە ئەو بێت هۆکارێک هەزاران بەسەر بوو هەڵەیەک کرا ئەوەی لەو تێپەڕی. کوردستاندا هەرێمی تاکی هەڵەیەش گەورەتر ئەوە بوو، کە حکومەتی کەوتنە بەرپرسەکانی و کوردستان هەرێمی تاپۆکردنی ئەو زەوی و خانوانەی پێشتر بە داگیرکرابوون! هاواڵتیانەوە لەالیەن هەڵە بەو کارەش حکومەتی هەرێمی کوردستان و بەرپرسەکانی ڕەوایەتیان بە دیاردەیەکدا، کە لێرە بۆ بەوەی ئەویش نەدەن. پێی دەکرا تاکێکدا هات، کە بیر هەر بە ئەوە دوا بە بکات، داگیر بێتاپۆ خانوویەکی یان زەوی دواتر حکومەتی هەرێمی کوردستان چونکە هەر تاپۆی دەکات! بەو کارەش نەوەک هەر خۆمان خــودی بە ناشرینمان سیمایەکی و بەخشی حکومەتەکەمان و کــورد وەک

ڕەوایەتیمان بە ناڕەوایەتییەکیشدا!

د. کەیوان ئازاد

بەشی دووەمچووە الى پاشاى پورتوگال بۆ ئەوەى

پشتگیرى بکات.ــەى مــاڵــى ــگـ ــە ڕێـ ــۆف لـ ــت ــس ــری کجواى بگاتە توانى خێزانەکەیەوە ــاى ــ ــادشـ ــ )JOAO2(پـ دووەم پیاوێکى کریستۆف ــال. ــوگ ــورت پقۆز زۆر سپی دەموچاو و بەرز بااڵ خۆو لەسەر زۆر و بەهیمەت بــوو درێژ قسەى و دەکــرد قسەى هێمن جدى قسەکانى هەموو نەدەکردەوە، لە دەیزانى نەبوو گاڵتەى و بــوون کوێداو چۆن قسە دەکات لە هەمووى سەیرتر دەیزانى چۆن خۆشی و شادى ــى پــادشــایــان و گــەورە دەخــاتــە دڵنەبوو سەرکەوتوو بەاڵم پیاوانەوە، خــوارەوەدا. چینەکانى ڕاکێشانى لە ووردى بە بەڕێزەوە زۆر جوا پادشا ئەو بەاڵم گرت، قسەکانى لە گوێی مەرجانەى کریستۆف پێشکەشی کرد

زۆر ئاسان نەبوو قبوڵ بکرێت.مەرجەکان چی بوون؟ :

کریستۆف داواى دەکرد بکرێتە میرى شوێنانەى ئەو لەسەر والى و دەریا ســەدى ــە ل دە و ــەوە ــت ــدۆزێ ــان دەیبازرگانیەکەى بۆ ئەم بێت، هەڵبژاردنى ــان بــە دەســتــى ئەم ــدارەک ــەاڵت دەس

پشتاوپشت ئەمانەش هەموو بێت واتا بە نــەوەکــانــى، بۆ بمێنێتەوە ببێتە شەریکى دەوڵەت لە دەسەاڵتدا. لەگەڵ هەموو ئەمانەشدا ئامادە نەبوو داواکاریەکانی خاڵى یەک لە دەست لەسەر مــســاوەمــەى ــان ی هەڵگرێت گەشتى تر خەڵکى ئەم پێش بکات دۆزینەوەیان کردبوو، بەاڵم هیچ کەس گرانیان وا ــارى داواک ــە دۆزرەوان لەو نەکردبوو نە لە ڕابردووى کۆمەاڵیەتى کــریــســتــۆفــەر و نــەلــە ڕابــــردوودى کەشتى سەرکردایەتى دەریاوانیدا. کەسانى بۆ تەنها ســەردەمــەدا لەو ئێستا وا بەاڵم بوو، بەرزەکان چینە بەڵکو کەشتیەک نەک دەیەوێت ئەو

بکات. ئوستوڵێک ســەرکــردایــەتــى حاکمەکان هەڵبژاردنى بە داواکردنى دەسەاڵتى کردنى مونافەسە واتا بە بەشێوەیەکى ئــەوە لەبەر ــەت دەوڵجوان ئەدەبێکى و نیانى و ــەرم ن

داواکەى ڕەفزکرا.کریستۆف لە پورتوگال دەردەچێت بۆ

ئیسپانیا:پادشا ڕاوێژکارانى دەڵێن هەندێک ــوێ لــە قسەى ــرد گ تــەحــزیــریــان کگەشتیارى جەنەوا بگرێت و وەاڵمێکى چاوەڕێ و نەداتێ کەرەوەى یەکالى پیاوانى زانى بکات. کریستۆف وەاڵم کەشتیان هەندێک دزیـــەوە بە شا پرۆژەکەو لە لێکۆڵینەوە بۆ ناردووە

کەشتیەکانیش بە ئاڕاستەى ڕۆژئاوادا لێیان بەهێز زریانێکى و ڕۆشتوون ــردووە نـــاچـــاربـــوون کە ــ ــى کـ ــەڵ ه

بگەڕێنەوە. ئەو کارەى کریستۆفەرى توڕە کردوو واى لێکرد لە پورتوگال دەربچێت بەرەو بەردەستى خستە پرۆژەکەى ئیسپانیا هەریەک لە شا فێردنیاند پادشاى ئارجۆن قشتاڵە. خاوەنى ئیزابێال ــازادە ش و سەخترین لە ئەو دواى ساڵ حــەوت بۆ دەســووتــا بــوو ژیانى ساڵەکانى جێبەجێ کردنى پرۆژەکەى. هەرچەندە لەگەڵ دەوڵەمەندەکان لە هەندێک پرۆژەکەیدا نەبوون و گاڵتەیان پێدەکرد، بەاڵم هەندێک لە دەست ڕۆشتووەکانى

لێدەگرت. گوێیان پــادشــا کۆشکى کە سیدۆنیا هەموویانەوە لەسەروى بوو، ئیسپانیا پیاوى دەوڵەمەنترین خەریکى کاتەدا لەو شاژن شاو بەاڵم جەنگ بوون لەگەڵ دەوڵەتى ئیسالمیدا لە ئیسپانیا و غەرناتە. سیدۆنیا داواى خۆشەویستى هاوڕێی و مام کوڕە لە سیلی کرد گرنگى بدات بە کریستۆفەرو هاوکارى بکات سیلیش ڕەزامەندى خۆى دەربڕى لەسەر پرۆژەکەى کریستۆفەر. بەاڵم داواکاریە قورسەکانى کریستۆفەر بوو بە کۆسپی سەر ڕێگەیان دواى ئەوە ببینێت کریستۆف هەوڵیدا شاو شاژن توانى چاوى پێیان بکەوێت، بەاڵم وە داواکاریە گرانەکانى ڕێگرێک بوو لەسەر

ڕێکەوتنیان. چاوپێکەوتنى کۆڵۆمپس بە یەکێک لە

میرەکان ڕێگەى بۆ کردەوە: )PALOS( لە سەردانێکیدا بۆ پالۆسبنزۆن ئالۆنزۆ مارتن بە کەوت چاوى کە یەکێک بوو لە میرەکانى خانەوادەى هەبوو، کەشتتى کۆمەڵێک و پادشا گەڕان لە حەزى خۆى مارتن خودى باشى زانیاریەکى وە بوو دۆزینەوە و هەبوو سەبارەت بە کەشتیوانى خەریکى خۆ ئامادەکردن بوو بۆ گەشتێک، بەاڵم پێش ڕۆشتن چاوى بە کۆڵۆمپس کەوت وە ڕێکەوتن خەرجى گەشتەکەى کەوتە

سەر کۆشکى پادشایەتى.

کریستۆڤ کۆڵۆمپس ئەو پیاوەی ئەمریکای دۆزیەوەو: مستەفا سەعید

№

www.jamawarnews.com5 | 32 سێشەممە | 2012/07/31 | ژماره 712 | ساڵی

ئافرەتان

بوارى چاالکوانى مەحمود، هۆزان تایبەتى دیدارێکى لە ئافرەتان دەکات ئەوە بۆ ئاماژە ~»چاوەڕوانى کردن بۆ ئەوەى ئەحزابى سیاسى ئافرەت ڕزگار بکات و بوارى خەیاڵە«. بێت یەکسان بدات پێ ناوبراو هێما بۆ ئەوە دەکات »ڕێژەى ئەو پیاوانەى کە توندوتیژى دەنوێنن لەو زیاترە زۆر ئافرەتان بە بەرامبەر توندوتیژى ئافرەتان کە کەمەى ڕێژە

دەنوێنن بەرامبەر بە پیاوان«.

* ڕۆڵى ئافرەتانى کورد لە دەرەوەى لە هەڵدەسەنگێنیت چۆن کوردستان دونیاى بە کورد دۆزى ناساندنى

دەرەوە؟لە مەبەست بزانین گرنگە سەرەتا دۆزى کورد چییە؟ ئەگەر دۆزى کورد دەگرێتەوە، باشور کوردانى تەنها بە کوردایەتى بزوتنەوەى سەرانى ئەوا خۆیان بەشێکن لە دەوڵەتى عێراق و پەڕلەمانن ئەندام و وەزیر و سەرۆک تیایدا. ئیتر لێرەدا نازانم دۆزى کورد ماناى هەیە یان نا؟ خۆ ئەگەر مەبەست لە دۆزى کورد بە گشتى بێت لە هەموو پرسیارە ئەو ئەوا تردا پارچەکانى هەر چونکە هەڵدەگرێت، زۆر وەاڵم بەشە و کۆمەڵە کێشەیەکى هەیە و بە شێوازى جیاواز و بزوتنەوە جیاوازەکان ئەگەر دەکەن. خۆیان خەباتى کارو مەبەستیش لە سەربەخۆیى کوردستان دۆزى تەنها بە دۆزە ئەو ئەوا بێت، بۆ کارى کە نییه کورد ئافرەتى بکات لە دەرەوەى واڵت. بەڵکو ئەوە پرۆژەى خەڵکە لە کوردستان و گرنگە خەڵک خۆى لەسەر چارەنوسى خۆى بڕیار بدات نەک حیزبەکان بە الڕێیاندا ببات. یان چاوەڕوانى کوردانى دەرەوە کار یان بناسێنن کورد دۆزى کە بن لە بکەن. کوردستان سەربەخۆیى بۆ هەروایە دونیاش شوێنێکى هەموو و واڵتە ئیرادەى خەڵکى بە هەمیشە کۆڵ نەدانیان دەتوانن هەر پرۆژەیەکى سەرەنجامى بە هەبێت سیاسیان ئافرەتان لە هەندێک دیارە بگەیەنن. گرنگیان ڕۆڵى واڵت دەرەوەى لە کێشەى زۆر ناساندنى لە هەبووە جیهانى بە و کوردستان بە تایبەت ئەوەیە گرنگە ئەوەى بەاڵم کردنیان.

کە لە کوردستان دا خەڵک خۆى چى ئایندەى لەسەر کار چۆن و دەکات

سیاسى خۆیان دەکەن؟لەو ئافرەتان سیاسى *بەشدارى کە کوردستان هەرێمى لە ئاستەدایە

کۆمەڵگا چاوەڕوانى لێبکات؟پیاوانى بونى ئایا بڵێین وایە باشتر کورد لە سیاسەتدا لەو ئاستەدایە کە کەس ڕازى بێت لێی؟ ئەو کاتە با بێین باسى بەشدارى سیاسى ئافرەتى کورد هەموو لە کە سیاسەتێکدا لە بکەین نەبێت سیاسەت لە دەچێت شتێک هیچ چونکە ئێمەدا،، واڵتەى لەو بیردۆز و فیکر و ئایدیاڵێکى ئینسانى کە ئافرەتانێک بۆیە نابینرێتەوە. تیا دەبنە بەشێک لە پرۆژەیەکى سیاسى سودیان ناتوانن دڵنیام جۆرە لەم ئاستى لە و کۆمەڵگا بۆ هەبێت چاوەڕوانى کەسدا نابن. دەکرێ بڵێین سیاسییەکان پیاوە وەکوو ئەوانیش موستەفید دەبن لەوەی کە هەیە، لەو نابەرپرسیارێ تییە کە هەیە بەرامبەر بەخەڵک و بە دەنگدەران. وە خۆیان بەکار بەوەى دەدەن خۆبەخشانە مل فێمینایز ئارایشێک وەکوو بهێنرێن پیاوانەى حیزبەکان کردنى سیاسەتى لە کوردستان بۆ بەدەست هێنانى پلەو

پایە.هەرێمى لە مێ ڕەگەزى *ڕێژەى زیاترە نێر ڕێژەى لە کوردستان کۆنترۆڵى نێر ڕەگەزى کەچى و سیاسى و ئابوورى جومگە هەموو هۆکارى کردووە کۆمەاڵیەتییەکانى

ئەمە بۆچى دەگەڕێتەوە؟ئەمە لە زۆرێک لە کۆمەڵگاکاندا هەیە، کوردستان، بە تەنها نییه تایبەت چونکە ئێمە لە کۆمەڵگاى پیاوساالریدا دەژین. تا ئێستاش پیاو بااڵ دەستە و دۆمەینێکى تر بوارەکانى و سیاسەت پیاوانەیە، بەاڵم ئەوەى لە کوردستان هەیە جیاواز لەوەى زۆربەى بوارەکان پیاوانەوە الیەن لە کراوە کۆنترۆل وە ئافرەتان کارى ئەوەشدا لەگەڵ ئافرەتان ئەوبایەخەى کارى بەشدارى

پیاوانى نییه. ئافرەتان کە دەزانم گرنگى بە بۆیە خۆیان چالێنجى ئەم سیستمە بکەن و داواى یەکسانى و ئازادى خۆیان بکەن. ئەحزابى ئەوەى بۆ کردن چاوەڕوانى سیاسى ئافرەت ڕزگار بکات و بوارى

پێ بدات یەکسان بێت خەیاڵە. *نابینرێت ئافرەتان لە ناو دامودەزگا حزبى حکومیەکاندا داواى پۆستى بااڵ بااڵیانەیان پۆستە ئەو یان بکەن کەمتوانایى بۆ ئەمە ئایا پێنادرێت ئافرەتان یان دەگەڕێتەوە ئافرەت دەستى گرتنە لە خواستیان خۆیان

پۆستى بااڵ نییە؟و گشتیدا فەزاى لە ئافرەتان بوونى بواردادیاردەیەکى زۆر لە کارکردن سااڵنى لە تازەیە، ڕادەیەک تا بوارى لە زۆرتر ئافرەتان پێشودا و ئیدارى و مامۆستایەتى کارى بوارى کۆمەڵێک و خزمەتگوزارى بەرتەسک دا بوون. ئەم سااڵنەى دواتر لە کوردستان بەهۆى کەمێک کرانەوەى بەڕووى دونیاى دەرەوەدا ئافرەتان لە کۆمەڵێک بواردا هەن لەوانە سیاسەت و پۆستى بااڵو بڕیاردان. دیارە ئەمەش لەو بەشێکە و کوڕى و کەم لە پڕە هەیە کە دەسەاڵتدارى و سیاسەت حیزبە لەم بۆیە کوردستان. لە هەن، کوردستاندا لە کە پیاوانانەى پۆستى داواى ناوێرێ نەک ئافرەت لە هەیە کە ئەوەى بەڵکو بکات بااڵ ڕێگەى دیارى کردنیان و هەڵبژاردنیانە سەرکردایەتى پیاوانى لەالیەن حیزبەکانیانەوە. ئەگینا تواناى پیاوى کەئافرەتى چییە سیاسەتدا لە کورد هەبێت؟ ڕۆڵەى ئەو نەتوانێ کورد ئافرەتان دونیا واڵتانى لە زۆرێک لە زۆر ڕۆڵى دەتوانن کە سەلماندویانە گرنگ و بەرجەستەیان هەبێت و هەموو لە شکاندوە، ستیریۆتایپانەیان ئەم الى من ئافرەتى کورد گەر بوارى بۆ بڕەخسێ هیچى لە ئافرەتانى ئەوروپى

کەمتر نییه. لە کە توندوتیژیانەى *ئەو کۆمەڵگاى کوردى باسى لێوە دەکرێت چەندە تا ئافرەتان بە بەرامبەر و ڕاگەیاندن ئەوە یان ڕاستە گەورە باسەیان ئەو ڕێکخراوەکانە

کردووە؟نەبێت ئارادا لە توندوتیژى ئەگەر ناکات. حەتمەن باسى لەخۆڕا کەس ڕێژەیەکى زۆر هەیە لە توندوتیژى لە دژى ئافرەت بۆیەش باسى لێ دەکرێ. و میدیاکان من بڕواى بە هەرچەند هێشتا ئافرەتانیش ڕێکخراوەکانى

لەسەر کاریان پێویست پێى بە بە توندوتیژى نەکردوە. پرسە ئەم زۆرە ئەوەندە شێوازەکانیەوە هەموو ماڵ هەموو کە ئێمەدا کۆمەڵگاى لە کۆاڵن خوێندنگاو و کار شوێنى و بڕواى بە گرتۆتەوە. بازاڕێکى و بردنى لەناو بەتەنها توندوتیژى من زۆرجار بەڵکو نییە، جەستەیەک شێوەى و قسە و کردار هەندێک بەکەم و ئافرەت لەگەڵ ڕەفتار

دەچێتە ئافرەت دووى پلە و زانین خانەى توندوتیژى یەوە. هەر بۆیەش دەکرێ لێ باسى ئێمە الى ئەوەى زۆرێک نەک ئافرەتە کوشتنى زۆرتر و توندوتیژى ترى شێوازەکانى لە ترس و تۆقاندنێک کە هەر لە منداڵى یەوە مێینەى پێ پەروەردە دەکرێت. و ڕۆژانە ئافرەت پرسى گرنگە بۆیە بەردەوام کار و قسەى لەسەر بکرێت.

پیاوانى یەکێتى ئێستادا *لە

لە بەرگرى هەیە کوردستان ئەو کوردستان ئایا دەکات پیاوان ئافرەتان یان پێویستە یەکیەتییەى توندوتیژى دەکەن بەرامبەر بەپیاوان تا ڕێکخراویک بەرگرى لە مافەکانى

پیاوان بکات؟کـە پیاوانـەى ئـەو ڕێـژەى دیـارە بـە بەرامبـەر دەنوێنـن توندوتیـژى ئافرەتـان زۆر زیاتـرە لـەو ڕێژە کەمەى دەنوێنـن توندوتیـژى ئافرەتـان کـە دژى مـن دیـارە پیـاو. بـە بەرامبـەر ئـەو تیـۆرەم کـە پێـى وایـە ئافـرەت بێـت. ناتوانێـت توندوتیـژ پاسـیڤە و خسـتوە دەریـان لێکۆڵینـەوە زۆر پیـاو ئەنـدازەى بـە ئافـرەت کـە توندوتیـژ بێـت. توندوتیـژ دەتوانێـت بونـى »پایسـڤ« یـان پیـاو بونـى بەڵکـو و نییـە بایەلۆجیـک ئافـرەت ئـەوە دەگەڕێتـەوە بـۆ ئـەو پـەروەردە نێرینـەى مێینـەو کـە کۆمەاڵیەتییـە دوو لەهـەر دیـارە ڕادەهێنرێـت. پـێ حاڵەتەکـەدا دژى توندوتیژیـم و ئەگەر تێگەیشـتن و مـاف و ئـازادى هەبێـت توندوتیـژى نیـن ناچـار مرۆڤـەکان بنوێنـن بەرامبـەر بـە یەکتـر. هەڵبـەت لـە کوردسـتان دەبینـم پیـاو ئـەوەى دەسـەاڵتێکى موتڵـەق و ڕەهـاى هەیـە و بـەم ڕۆژانـە توندوتیـژى دەنوێنـن، ئـەوەى کـە ئێسـتا لـە ئەنجامـى هەوڵ کۆمەڵـە چـاالک ئافرەتانـى کارى و توندوتیـژى دژى دەرچـوە یاسـایەک یـان ئافـرەت لە هەندێک بـواردا ڕۆڵیان هەیـە لەوانەیـە پیـاوان ئەمە بە هەڕەشـە بزانـن بـۆ سـەر خۆیـان و پیاوەتـى یـان ڕێگەیـان پـێ نـادات کە ئافـرەت داکۆکى لـە خـۆى بـکات و بیەوێت مرۆڤێکى ئازاد و سـەربەخۆ بیت لەدەرەوەى دەسـەاڵتى پیـاوان یەکێتییـەى ئـەم بۆیـە پیـاو. توندوتیـژى باڵوبونـەوەى نەنیشـانەى نـە ئافرەتانـە بەرامبەریـان و بەربـاڵوى ئـەوەش کـە یاسـایەک نەبێـت داکۆکیـان لـێ بـکات. ئـەوەى هەیـە لـە کوردسـتان بـە یاسـا و پۆلیـس و دامـو دەزگاکانـەوە پیاوسـاالریدایە. خزمـەت لـە هەمـوى ئـەم ئـازادن ئـەوان هەربۆیـەش یەکێتییەیـان هەبێـت کـەس ناتوانێت ڕێ یـان لـێ بگـرێ، بـەاڵم دیسـان بـۆ خـۆى پرسـیارێکى گەورەیـە لەسـەرئەو پیاوانـە لـە کـوژراوە ئافـرەت هـەزاران بـە کـە کوردسـتان بـە دەسـتى کـێ کـوژراون.

بۆگەشەپێدان، خەڵک کۆمەڵەی فریاگوزاری رێکخراوی بەهاوکاری راپرسیەکی ئەنجامی نەرویجی گەلی و نیسان لەمانگی کە کرد ئاشکرا کوشتنی لەسەر ساڵدا ئەم ئــازاری نامووسەوە بەبیانووی ئافرەتان ــجــامــدرابــوو، لــەم راپــرســیــەدا ــەن ئهاواڵتی 1000 لە زیاتر بۆچوونی بتوێن پشدەرو و گەرمیان ئیدارەی وایــە پێی 55%ی لــە کــە تێدایە، نامووس لەسەر ئافرەتان کوشتنی

کێشەیە. بۆگرنگیدان و کەمکردنەوەی دیاردەی کوشتنی ئافرەتان و چارەسەرکردنی، ــەی ــەڵ ــاری ســلــێــمــانــی کــۆم ــەشـ لـبەهاوکاری بۆگەشەپێدان خەڵک رێکخراوی فریاگوزاری گەلی نەروجی راپرسیەکی ئەنجامی لەراپۆرتێکدا ئاشکراکردکە لە ئەم ساڵداو لەسنوری ئیدارەی گەرمیان و بتوێن و پشدەر لەنێوان راپرسیەکە دابوو. ئەنجامی چین و مێ نێرو ــەزی رەگ ــەردوو هناوچانە ئەو جیاوازەکان توێژە و لەراپرسیەکەشدا ئەنجامدرابوو، بۆ روو خراوەتە پرسیارێک چەند

ئافرەتان کوشتنى هۆکارى زانینى ــەش، ــ ــ ــەوان ــ ــ ل و

کوشتن و بـــەزۆر هــاوســەرگــیــری لــەســەر شـــەرەف و رۆلــێ

و ســەنــتــەرەکــانــی ــان ــراوەک ــخ ــک رێتوندوتیژی لەکەمکردنەوی ئافرەتان یاسای کاریگەری و ئافرەتان دژی خێزان توندوتیژی بەرەنگاربونەوەی

لەبەرامبەر ئەنجامدەرانی.گشتی بەرێوبەری مونزیر، بەهار گەشەپێدان بۆ خەڵک کۆمەڵەی باردۆخی و راپۆرتە بەم سەبارەت ڕاگەیاند: ~ بە ئافرەتان پاش ئەمساڵەوە نیسانی لەمانگی ناوچەی لە ساکار مامۆستا ئەوەی کەالر لە ئەحمەد شۆخان و پشدەر ئەنجامدانی ــە ل بــیــرمــان ــوژران ــ کناوچانەی لە و کــردەوە راپرسییەک رودەدات تێدا زیاتر کێشانەی ئەم ئەو هاواڵتییانی زاری لە ئەوەی بۆ ببیستین. کێشەکان ــاوچــانــەوە نئەگەر لە ساڵی 1991 وە وتیشی: هیچ ئافرەتان بکەین کوشتنی سەیر کەمی نەکردووە بگرە توندوتیژییەکان و ــووە ب زۆر ئافرەتان کوشتنی و هۆکارەکانیشی لە یەکێک لەوانەیە و تەکیە نــاو ــە ل ــە ک بێت ــەوە ئـئافرەتان مەسەلەی خانەقاکاندا دەسەاڵتیش و دەکرێت چــارەســەر کە شــێــوازانــە ــەو ب دەدات گرنگی مەسەلەی عەشیرەتەکان ــەرۆک س

ئافرەتان چارەسەر دەکەن و ئەمەیەی لە ئافرەتان کوشتنی کە دەکات وا

کوردستان زۆر بێت.حکومەتی ئامارێکی بەپێی هاوکات 2011دا لەساڵی کوردستان هەرێمی دژ تــونــدوتــیــژی حــاڵــەتــی 3766کەلەو ئــەنــجــامــدراوە بــەئــافــرەتــان ــەشــاری ــان ل ــەیـ ــەش زۆربـ ــارەیـ ژمـلەهەرێمی هەروەها بووە، سلێمانی 76 ساڵدا لەهەمان و کوردستاندا وتەی بەپێی کە ــوژراون ک ئافرەت ژمارەیەی ئەو ئافرەتان چاالکانی ئافرەتان کوشتنی لەسەر حکومەت ــەوە کــەمــوکــورتــی ــردوەتـ ــاڵوی کـ بـــەژمــارەکــە ل کوشتنەکان ــەو ــەی هدەکەن بۆئەوە ئاماژەش و زیاترە ئافرەتان ئێستای بارودۆخی ئەگەر کوردستان لەهەرێمى بەوشێوەیە حاڵەتەکانى ــەوا ئ بێت بـــەردەوام بوون رولەزیاد ئافرەتان کوشتنى نیسانی لە9ی راپرسیەکە دەکــات. ئەم ساڵ واتا 2012 بۆ 15ی ئایاری هەمان ساڵ ئەنجامدراوە کە زیاتر لە کردوە. تێدا بەشداریان کەس هەزار 55%ی لە راپرسیەکەدا لەئەنجامی کوشتنی بوایە پیان بــەشــداربــوان ئافرەتان بەبیانووی نامووس کێشەیەو

کێشەنیەو پێیانوایە 14ش لەسەدا تــارادەیــەک پێیانوایە ــش 31%ی لە کوشتنی ئافرەتان بەبیانوی نامووس

کێشەیە.راپــرســیــەکــەدا ــری ت بەشێکی ــە لــات ئــایــا یاسا کــەبــاس لـــەوە دەکـبدات ئەوکەسانە سزای توانیویەتی ئافرەتان بەرامبەر کەتوندوتیژییان پێیانوایە %46 لــە ئــەنــجــامــداوە؟ پێیانوایە 17%ش لە نەیتوانیوەو بۆچونیان 36%یــش لە توانیویەتی سزای یاسا ــەک ــارادەی ت کە ــوە وابئەنجامدەرانی توندنوتیژی ئافرەتانیان رێکخراوەکان بوونی هەروەها داوە. لەسەرکەمکردنەوەی کاریگەرییان و لــە 40%ی ئــافــرەتــان تــونــدوتــیــژی بەشداربوانی ئەو راپرسیە پێیانوابوە 18پێیان لەسەدا و نەبووە رۆڵیان وابوە کە رێکخراوەکان رۆڵیان هەبوە تارادەیەک کە 41%پێیانوابوە لە و رۆڵیان ئــافــرەتــان رێکخراوەکانی توندروتیژی. لەکەمکردنەوەی بینیوە بۆ خەڵک کۆمەڵەی باسە جێگەی کۆمەڵەیەکی PDA پێدان گەشە لەبوارە کــار ناحزبیەو ناحکومی بەشێوەی ــات دەک جــۆراوجــۆرەکــان راپرسى یان وۆرک شۆپ و راهێنان.

هۆزان مەحمود، چاالکوانى بوارى ئافرەتان :

ئافرەتى کورد بوارى بۆ بڕەخسێ هیچى لە ئافرەتى ئەوروپى کەمتر نییه

بەرێوبەری گشتی کۆمەڵەی خەڵک بۆ گەشەپێدان:

کوشتنی ئافرەتان بەبیانووی ناموس کێشەیە

دیمانە: عومەر غواڵمى

ئا: ژاڵە محەمەد

№

بوونى ئافرەتان لە فەزاى گشتیدا و کارکردن لە زۆر بواردا دیاردەیەکى تا ڕادەیەک تازەیە

№

№

www.jamawarnews.com 6 | ساڵی 32 | ژماره 712 | 2012/07/31 | سێشەممەڕاپۆرت

گشتى ــەرى ــوەب ــەڕێ ب حسین، خالید دیدارێکى لە سلێمانى شارەوانییەکانى ئەوە بۆ ئاماژە ~ تایبەتى دەکات »دە هەزار فەرمانى زەویى هەیە، دەبێت نییە، ئامادە زەوییەکە بــەاڵم ئەو بۆ بکەین ئامادە زەوى ــەزار دەه

خەڵکەى کە فەرمانى زەویان هەیە«.موڵکى ســەر بۆ ــادەڕەوى زیـ لــەبــارەى ڕەوى »زیــادە ووتى ناوبراو شارەوانى نەخشەى چــوارچــێــوەى ــورى ــەســن لبنەڕەتى شارەوانییەکان کەمترە وەک لە سەر دەکرێتە دەکرێت ئەوەى دەرەوە،

کشتوکاڵییەکان«. زەوییە

*بــەرنــامــە هــەیــە دابــەشــکــردنــى زەوى دەست پێبکاتەوە؟

بە 2006 ساڵى لە زەوى دابەشکردنى 2006/6/8وە لە )7304( بڕیارى پێى ڕاگیراوە، بەاڵم لە ساڵى 2009وە بە پێى سەرۆکایەتى بڕیارى )3138( بڕیارى ئەنجومەنى وەزیران هاتووە ئەو کەسانەى ڕەزامەندى فەرمانى ڕاگیرانەکە پێش وەزیرانیان ئەنجومەنى سەرۆکایەتى دەکرێتەوە نوێ ڕەزامەندیانە ئەو هەیە بۆ شارەوانییەکان بــۆ دەینێرینەوە ڕێنمای تــازەتــریــن وە جێبەجێکردن ــە هــەمــان شــێــوە لە کــە دەرچــــووە بتا دیــاریــکــردووە وەزیــران ئەنجومەنى ئەم دەکـــات پێویست 2012/12/31ئەوە دواى لە پێبێت کۆتایى مامەاڵنە بڕیارى وەزیــران ئەنجومەنى پێدەچێت نوێ دەربکات ئایا یەکجارى ڕاى دەگرێت یان ئەوەتا مامەڵەیەکى تر لەگەڵ زەویدا

دەکرێت.زەوى دابــەشــبــونــى ــرا ــوت دەگ *پێشتر ــوون چـــارەســـەر ــب کــێــشــەى نــیــشــتــە جــێسەلمێنراوە واقیعى بە ئێستا ناکات، کێشەى وەبــەرهــێــنــان کۆمپانیاکانى نیشتەجێبوون چارەسەر ناکەن ئایا بیر زۆرەى زەوییە ئەم نەکراوەتەوە لەوە

بەو دەدرێــت وەبەرهێنانەوە ڕێگاى لە بۆ ســـودى تــریــن زۆر کۆمپانیایانە، بیر و ڕابگیرێت دەڕوات، کۆمپانیاکان

لە چارەسەرێکى تر بکرێتەوە؟زەوى واقیعى بــارى بێیتەسەر ئەگەر کارى واڵتێکدا هەموو لە دابەشکردن شوێنى نەهێشتنى بۆ دەکرێت لەسەر الى تەحدید بە بەاڵم جێبوونە، نیشتە پارچە ــەزار 150ه بلێم ئەتوانم خۆمان هاواڵتیاندا بەسەر دابەشکراوە زەوى 50هەزارێکى ڕەنگە هــەزارە 150 لــەو بووە ماوەکەى بەاڵم بە خانوو، کرابێت بۆ کڕین و بە دەست خەڵکەوە بە کااڵ مەسەلەى بە تایبەتە ئەوەى فرۆشتن، نزیک و دوور وەبەرهێنان کۆمپانیاکانى نییە، شارەوانییەوە بە پەیوەندى ئەوە وەبەرهێنان ــەى دەســت ــەوەى ــەرئ ــەب لــە لــەگــەڵ ــەخــۆی ــەکــى ســەرب ــەی دەســتتەعامول ئــەوان وەزیراندا ئەنجومەنى

لەگەڵ ئەو بابەتەدا دەکەن.*ئایا زەویەکان زەوى شارەوانى نییە؟

بەڵى، زەوییەکان زەوى شارەوانین، بەاڵم زەوییەکان ئیفرازات، بەشێوەى نەک دەستەى لەگەڵ دۆنــمــات شێوەى بە ئەوانیش ــەوان ب ــت دەدرێ وەبەرهێنان ــەڵ وەبــەرهــێــنــەکــانــى خــۆیــانــەوە ــەگ لدیارى بۆیان کە نەخشەى ئەو بەپێى شوێنى دەکەنە شوێنانە ئەو دەکرێت لە بڵێن سەد ئەتوانین نیشتە جێبوون، بەاڵم نەپێکابێت، خۆى ئامانجى سەد دەبینین هەموو ئاوەدانە و خەڵکى تێدا

نیشتەجێیە.*ئـــێـــوە تــێــبــیــنــیــتــان لـــەســـەر ئــەو لە خەڵک وەک نییە کۆمپانیایانە

دەرەوەى دەیڵێت؟ئەو ئایا کردووە، دروستى کۆمپانیاکە وەریگرتووە دروستکراوە بۆى کەسەى

ئایا کڕیوێتییەوە تا نیشتەجێ دەبێت.بازرگانى لە بەشێک بــووەتــە *ئەمە

کردن؟بە دڵنیایى.

*شارەوانییەکان لە قەزا و ناحییەکاندا

خەڵک لە زۆر هەژارن زۆر دەزگایەکى زیادە ڕەوى دەکاتە سەر موڵکى ئێوە بیر سەر بۆ ــادەڕەوى زی نەکراوەتەوە لەوە

موڵکى شارەوانى ڕابگیرێت؟لەسنورى ڕەوى ــادە زی بڵێم ئەتوانم ــەخــشــەى بــنــەڕەتــى چـــوارچـــێـــوەى نشارەوانییەکان کەمترە وەک لە دەرەوە، زەوییە سەر دەکرێتە دەکرێت ئــەوەى کشتوکاڵییەکان زەوییە کشتوکاڵییەکان لە شارەوانییەکان سنورى دەرەوەى لە لە بڵێم ئەتوانم شارەوانیدا سنورى ناو بکەین ئەوانە زەبتى توانیومانە %95تەقریبەن دیاردەى زیادە ڕەوى نەماوە، بەهۆى دەیکەن خەڵکان کە زیادەڕەوى نەبونى بەهۆى جێبوونە نیشتە شوێنى زەوى ئیفرازکراوە ئەگەر زەوى ئیفرازکراو هەبێت و شوێنى نیشتە جێبوون هەبێت ــادەڕەوى زیـ خەڵکیش بەدڵنیاییەوە بینراوە کاتیشدا زۆر لە بەاڵم ناکات، و موڵک کردۆتە زیادەڕەویان ئەوانەى ماڵى دەوڵەت ئەوانە بوون کە سودمەند هەبووە نیشتەجێبونیان و شوێنى بوون هێنراوە، بەکار بازرگانى کااڵیەکى وەک سنورى دەرەوەى لــە ــەوەى ئـ بـــەاڵم ئەوە بەڕاستى ڕوودەدات شــارەوانــی شارەوانییەوە وەزارەتــى بە پەیوەندى

هەیە.ــر لـــــەوە نــــەکــــراوەتــــەوە ئـــەو ــیـ *بـــەوەى ــەرل زەویـــانـــەى دابــەشــدەکــرێــت بخزمەتگوزارییەکانى ئاوەدانبکرێتەوە ئاو ئاوەڕۆ و کارەباى و ڕێگاو بانى بۆ ئیفراز شوێنەکە کاتە ئەو چاکبکرێت

بکرێت و بکرێت بە خانوو؟هەرێم حکومەتى کە بوودجەیەى ئەو تە شغیلى بوارى بۆ 70%ى لە هەیەتى بۆ دەمێنێتەوە 30%ى لــە دەچــێــت خزمەتگوزارى ئەو جێگایانەى کە خەڵکى بەر ببەیتە پەنا دەبێت لێنیشتەجێبووە خزمەتگوزارى بردنى بۆ شوێنانە، ئەو سەرەتا وەک ئەولەویەت تەماشا دەکرێت ئاوى پێشتر نەبێت ئاوى شوێنێک گەر بــۆ دەبــرێــت و دواتـــر ئــەولــەویــەت بۆ

ئیفراز جێگایەک بەاڵم ترە، بوارەکانى هێشتا دابەشیشکرابێت و کرابێت خەڵکى تێنەچووە ئەو خزمەتگوزاریانەى ئەو ئەوە، بۆ زووبێت ڕەنگە بەریت بۆ بوودجەیەى کە لەبەردەستە بۆ گەیاندنى شوێنانەى ئەو تەقوێى خزمەتگوزارى نیشتەجێبووە تێدا پێبکەین کە خەڵکى پاشان گەر لەوە زیاد بووە حکومەت بیر

لەوە دەکاتەوە.*یاسایەک هەبوو بۆ تەملیککردنى ئەو خانوانەى کە لەسنورى شارەوانیەکاندان

ئەم کارە بە کوێ گەیشتووە؟ئەنجومەنى بــڕیــارى ــەوە ئ نییە یاسا وەزیرانى حکومەتى هەرێمى کوردستانە، پەرلەمانى لە یاساکە ــرۆژە پ هێشتا پێى بە بەاڵم دەرنەچووە، کوردستان

پرۆژە یاسایەکى ئەنجومەنى وەزیران.ئیدارەى سنورى لە هەبووە یاسایەک ئەگەر پێکراوە ــارى ک هەولێر کۆنى

)4( ــارە ژم نەچوبم بەهەڵەدا 1998 1997و ساڵەکانى لە ئیدارەى سنورى لە دەرچــووە ــارى ــڕی ــى ســلــێــمــانــى ب ــۆن ک

کاتەش ئــەو ــووە 241هــەبلێرەشکراوە تەشریعات ــارى 241کــە ــڕی ئــەو بــراوە بۆ ــک ــێ کـــارى پئــەو تەملیککردنى لەسەر کە خانوانەى مــوڵــکــى شــارەوانــى دروســتــکــراون مــەرج ــیــیــە بـــە تــەجــاوز نشوێن بدرێت لەقەڵەم ــى ــەردەم ــەس ــە ل ــەی هعێراقییەوە حکومەتى هـــــــەوڵ نــــــــەدراوە بــەاڵم تەملیکبکرێت، هەبووە بونیشى هــەر ئێمە بـــڕیـــارە ــەو ــ ئــودى ــە س ــیــومــان ــوان ت

بە شوێنانە ئەو لێوەبگرین هەر حاڵەکان واقیعى پێى

شوێنێک ئیفرازکراوە سورەدقەیدى خۆى ئێمە بڕیارەى ئەو بەپێى وەرگــرتــووە تۆمارمان نیشتەجێبووەکانیان لەسەر

کردووە.*ئەوەى نەکراوە لە ئایندەدا دەکرێت؟

لە پێکردووە 7/1کارمان تا بڕیارەکە کارمان ئێستا هاتووە کۆتاى 7/1وە نوێ داوامانکردووە کردووە لەسەرئەوە بکرێتەوە ئەتوانم بلێم لە 60%ی کۆتایى

پێهێناوە.شارەوانییەکان ئەنجومەنى *دەگوترێت ئێوە پەیوەندى نــەمــاوە، شەرعیەتى شــارەوانــیــیــەکــان ئەنجومەنى لــەگــەڵ

چۆنە؟ــە ــ ــەدا ل ــاک ــاس ــرۆژە ی ــ پـ

بڵێت ــووە ــات ــەه نــى ــ ــەت ــ ــی ــ ــەرع ــ شــەاڵم ــاوە، بـ ــ ــەم ــ نئەوەشدا لەگەڵ تر هەڵبژاردنى

ــەر هــەڵــبــژاردنــى تر ــەوە گ ــراوەت ــەک ننەدەما شەرعیەتى ئەوکاتە بکرایەتەوە بڕیارى و ــردووە کـ ــان کــاری تائێستا بڕیارەکانیشیان دەردەکــەن ئەنجومەن تائێستا ئیشى پێدەکرێت، چونکەیاساى هەموو ئەبێت کردووە دیارى 6 ژمارە خۆى ئەنجومەنى شارۆچکەیەک شارو

هەبێت.کوێ بە پرۆژەکانتان *ئەنجامدانی

دەگات؟پرۆژەکانى پرۆژەکان بە سەبارەت شوێنانەى ئەو گەشتۆتە شارەوانى سنورەکان لەسەر تەنانەت کە هەمووشوێنەکان لە شارەوانى بونەتە خزمەتگوزارى پێویستمان پێگەیاندون و بەردەوامیشین لە ناوچە دابڕێنراوەکانیش بە هەمان شێوە پرۆژەکانمان بەردەوامە ساڵى و ڕابردوو ساڵى و ئەمساڵ هەیە پرۆژەمان ئەوەندە ئایندەش بەڵێندەران ئەوەندە کەمن ناپەرژێنەسەر هەیە پرۆژەمان وەریبگرن، کە ئەوەى هیچ کردووە بۆ ڕاگەیاندنمان جار سێ

بەڵێندەرێک نەبووە وەریبگرێت.*ئەوکەسانەى کە فەرمان زەویان هەیە

چەندە؟کە هەیە زەویى فەرمانى هەزار دە ئامادە زەوییەکە بەاڵم وەریبگرێت، ئامادە زەوى دەهەزار دەبێت نییە، فەرمانى کە خەڵکەى ئەو بۆ بکەین

زەویان هەیە.

بەڕێوەبەرى گشتى شارەوانییەکانى سلێمانى:

ئەوانەى زیادەڕەویان کردۆتە سەر موڵک و ماڵى دەوڵەت ئەوانەن کە سودمەند بووندیمانە: ~

№

بەشی دووەم و کۆتایی 1979 سـاڵى شـێوە بەهەمـان داوا الیـەنە تـاک بەعس سـەرانى کە دەکــات سۆسیالست حیزبی لە دانوستان بکەن بەو پێ یە کە حیزبی بووە کاریگەر حزبێکی سۆسیالست بۆ بـوو تۆکمە هێزێکی خاوەنی و عوسمان د.محمود مەبەستە ئــەم )د. لەگەڵ دەکات. بغداد سەردانی عام ئەمنی بەڕێوبەری براک( فاضل کۆدەبێتەوە. ئەمەش بێ ئەنجام بوو. تەنانەت لە دواگفتوگۆدا )صدام( بە دکتۆر دەڵێ عوسمان( )د.محمود ئەویش دەڵێ تیای ئەوە حاڵە تۆی ئەوە فەخرە بۆ من کە پێشمەرگەم، دەستى بە ئەمیش هەفتەیەک دوای

بەتاڵ گەڕایەوە. هەروەها شەڕ درێژەی کێشا تاخولی 1983/10/13 لە مفاوەزات یەکەمی داهاتە کایەوە وەفدێک پێکهات لە مام جەالل و نەوشیروان مصطفى الیەنی بەڕێوبەری احسان( )عقید بەعس ئەمنی هەولێر. بەناوبژیوانی د.قاسملۆ بوو خولی دووەمیش 1984/1/25 بە مصطفى( )نوشیروان نوێنەرایەتی بەڕێوبەری ــراک( ب )فاضل لەگەڵ لە 1984/1/26 کۆبۆوە عام ئەمنی تر ئەندامانی و عزیز گــارق لەگەڵ گیراوە لە هەندێک سەرەنجامیش سیاسیەکان بەردران و دیاریش چەند بوو پارە فەردەیەک و سەیارەیەک وەفدەکەگەڕایەوە هەفتەیەک دوای نێوان لە گفتوگۆ سێهەمى خولى مجید حسن علی و معصوم د.فواد

1984/7/25 ڕۆژی ــە ل بــوو دا خایەند مانگێکی کــۆبــونــەوەکــان ڕێکەوتن خــاڵ هەندێک لەسەر و گفتوگۆ ڕێکنەکەوتن وهەندێکیش تاک ی 1984 ساڵی دانوستانی و الیەنەی یەکێتی نیشتمانی کوردستان

بێ ئەنجام بوو. هەرچەندە ئەم دانوستانەی یەکێتی و حکومەتی عێراق هەلێکی لەبار بوو بۆ پشودانی یەکێتی و لە هەمان کاتیشدا بە دا مۆڵەتێکی عێراق حکومەتی خۆی تا زیاتر بەخۆدا چونەوە بکات هێرش بۆ بکات ئامادە خۆی زیاتر 1987 ساڵی لە تا دان پەالمار و شەش بە کرد پێ دەستی ئەنفال لە گــورز گەورەترین توانی قۆناغ شۆڕشی کوردستان بدات بێ جیاوازی سەر سیاسیەکانى پارتە تێکڕای لە کاتدا هەمان لە خەبات گۆڕەپانی گازە قەدەغەکراوی چەکی هێرشی هەڵەبجەو ــەر س بــۆ کوشندەکان پاشان قەرەداغ و شارباژێڕ و بالیسان عێراق حوکمەتی بەاڵم بادینان. و

لەمەشدا سەرکەوتوو نەبوو. نەیتوانی بەیەکجاری کۆتایی بەشۆڕش شەڕی ئــەوەشــدا لەگەڵ بهێنێت. ڕاوەستابوو، ئێران و عێراق نێوان و دەوڵەتیەکان نێو فشارە بــەاڵم کرد وای بووەکانی کەڵەکە قــەرزە پەالماری کوێت بدات لە ساڵی 1990 دا، بەاڵم عێراق ئەمەشی بۆ نەچووە سەر کۆمەڵگای نێودەوڵەتی گەمارۆی پاشان عێراق. خستەسەر ئابوریان دەرکردنی و هاوپەیمانان پەالماری تەفرو و کوێت لە عێراق سوپای تەنها ئەکرێ تونابوونی کە مەزەندە کەم کوژراو هەزار 150 دا کوێت لە ئەندام هەبووبێ . باری ئابوری کارێکی بە تەنگی کەبرسێتی کردبوو، وای لەگەڵ هەڵچنیبوو، وواڵت خەڵکی کینەی و ڕق هاوپەیمانان پەالماری تەقیەوەو جــەمــاوەر ساڵەی چەند ڕاپەڕینی ئازاری 1991 لە کوردستان کوردیەکان شارە توانرا بوو، بەرپا

کەرکوکیشەوە. بــە بــکــرێ ئـــازاد بەعس لــەرزۆکــی لەهێرشی پاشان سوپا بەکۆکردنەوەی کوردستان بۆ پێکرد. دەستی کــۆڕەو برسیەکەی بەاڵم ویژدانی مرۆڤایەتی جارێکی تر دانانی و هاوکاری و کۆمەک جواڵو هێڵی 36 بۆ کورد گرنگ بوو جارێکی تر حکومەت داوای دانوستانی کرد لە بەرەی کوردستانی. شاندی مفەوەزات بەڕێ کرا بۆ بغداد و دوای ساڵێک لە هاتووچۆ سەرەنجام وەک گفتوگۆکانی جگە نەبوو تیا خێرێکی هیچ تر لەوەی کە بەرەی کوردستانی وەک تێکڕای هێزە کوردیەکان بەشداربوون. ئەوەی بەقازانج بۆ کورد مایەوە ئەو لە کە بوو نێودەوڵەتیە پشتگیریە یەکگرتووەکانەوە نەتەوە ڕێگەی ــاراســت. ئــەوەبــوو لە کــوردیــان دەپ2003/4/9 لە ئەنجامی الساری صدام ئەنجومەنی بڕیارەکانی ژێر نەچونە لە هاوپەیمانان هێرشی ئاسایشەوە توانیان ڕۆژدا 20 لە کەمتر ماوەی ــازاد بکەن ســەرانــســەری عــێــراق ئـڕاپێچی دارودەستەکەشی و صدام تاوانبارەکان پاشان کــران زیندان ئەمەش لەداردران. بەصەدامیشـەوە بۆ بـوو مــێــژووی وەرچەرخانێکى ئـەو عێراقیانەى کـە لەسـاڵى 1958 بەدواوە هیچ خێریان لەدەسـەاڵتەکان وڕاوەدونــان کوشتار تەنها نەبینی کـردن ــى ــدان ــن وزی وئـــاوارەبـــــــوون هاوپەیمانەکانیان ئەمریکاو نەبێ . هـەموو داناو عێراق بۆ حاکمێکیـان هــێــزە پــەڕاگــەنــدەکـــــانــى عــەرەبــی عێراقیان لەواڵتى دراوسـێ و هەندێک کۆکردەوە، لەکوردستان ــدەدراو داڵ

مجلس االنتقالیان دامەزراندن.کــوردســتــان سیاسیەکانى هــێــزە لەگـەڵ بەشـداربوون و هـاوبەش ڕزگارکردنى بـۆ هاوپەیمانان هێزى شتێک هیچ ئەوکـاتە تـا عــێــراق بـگرە عــێــراق، بەنـاوى نەمـابوو جیـاوازى فیکرەى نێوان کەسـایەتیە واى کـارێکى عەرەبەکـان سـیاسییە

کـردبوو کەڕایەڵەى گفتوگۆکان تەنها کوردبوو، تـا یەکیـان بخاتەوە، لەسـەر کـار بکاتەوە کۆیـان گفتوگۆ مێزى گەیشتبـووە ئەوەى هەرالیـەک هـەوڵى و بسـڕێتەوە تر ئـەوى بـوونى ئەدا یەکتریـان گیـانییهکترى کەوتبونە دەسـتورى دەکـــرد. عـام و قەتل %80 نوسـرایەوە تر جارێکى عێراق خەڵکى عێراق دەنگیـان بەدەستوردا. ڕازى تازەیە دەستورە بەو کـورد بـــەالى خەڵکى هــەرچـــــەنــدە بـــــوو کوردستانەوە وەکو پێویست نەبـوو. تەوافقى عێراقێکى هەڵبژاردن دواى هـاتە کـایەوە ئاشـنا بووین بەم جۆرە شیعە عەالوى هـاتنى کردنە. ڕازى مەزهەب بەسـەرۆکى وەزیران پاشـان وەک زۆرینە ابراهیم جەعفەرى جێگاى عەالوى گرتەوە. لەدوا هەڵبژاردنیشـدا هەرچەند کــایــەوە هـاتە مـالیکى هـەبوو زیـاتریان دەنگى سـوننەکان حکومەت تەشکیلى ئـەوان دەبـوایە کۆبونەوە دواى کـورد بـەاڵم بکەن، مالیکى لیستەکەى نێوان نهێنیەکان بەزۆرینە کوردستانى هاوپەیمانى و سـەرۆکى بە کـردەوە یـان مالیکى کوردیەکان هێزە ڕەنگە وەزیـــران. دان بەدەنـگ نەبـووبێ ناحەقیـان بەمـالیکى چونکە ئـەوە ڕاى تێکڕاى تەنـانەت بـوو. کـوردى شـەقـامى هاوپەیمانى جـــــارجـــــارە ئــەگـــــەر لەگـەڵ کۆبونەوەیەکى کوردستان زۆرینەى تێکڕاو بکردایـە سـونەکان خــەڵــک ســـــەرزەنــشــتــى ســـــەرانــى کە پێیەى ــەو ب دەکـــــرد ــان کــوردی

مـالیکى هـاوڕێی شـاخمان بـووە. تێدەگـات لەئازارەکـانمان ئـەو هەر وەک کوردستانەوە خەڵکى لەالیـەن سـەرکردەیەکى دۆسـتى نزیکى کـورد جـارێکى بۆیە دەکـرا بـۆ حیسـابی دا پەرلەمـان ترى لـەخولێکى و تر بـەاڵم بەمـالیکى، درایـەوە دەنـگ بوونە خەونەکانمان ئەمجـارەشیان ڕەوینەوە هیواکان و سـەرئاو بڵقى و نائومێدى بەرۆکى هەموو خێزان و

تـاک بەتـاکى کوردستانى گـرتەوە. ئەوەى لێرەدا مەبەستمە ئامـاژەى بۆ بـکەم گەڕانەوەیە بـۆ المەرکەزیەکەى عبدالسالم عـارف لـە خـاڵى یەکەمى ــەدا دەڵـــێ )نــیــوەى ــەک ــەزی ــەرک المداهـاتى نەوت بـۆ کوردستانە(. )بـە یە کـوردى( زمـانى ناسینی فەرمى و)سنورى المەرکەزى لەحەمرین ەوە دەبێت( )کـاربەدەسـتانى کوردستان

دەبێت کـوردبـن(. هەتـا دوایى. 49 تــێــپــەڕبـــــوونــى دواى ئێستا نێوان ڕێکەوتنامەى بەسـەر سـاڵ شـۆڕشی و ــارف ـــ ع عبدالسـالم عەرەب سـەرانى هێشـتا کوردستان ڕەوا بــەکــورد مـافێک ــۆرە ج هــەر سـواوى گەمەیەکى بـەڵکو نابینن سـیاسی نالۆژیکى یە و چـەند بـارەى دەکـەنەوە. ئەوە دەبینین و دەبیستین لەعێراقی فیدڕاڵ دا مـافەکـانى کورد هێندەى المەرکەزى نیە و ئەوەى 49 سـاڵ پێش ئێستا بەکـورد دەدرا زۆر زیـاترە لەوەى کـە مـالیکى دەیەوێت خۆی بەئـارەزووى و هێز بەزەبـرى بیسـەنێ دەستوریش وەک ئامڕازێک بـۆ بەرژەوەندى یەکانى خۆی بەکـارى

بهێنێ . بەندەکـانى تەمـاشـاى ئــەگـــــەر المەرکەزى بـکەین بـا بۆ فریودانیش لەنـاخى ئــەوەیــە گرنگ بـووبێت ئێستا پێش ســاڵ 49 خۆیـان خەڵـکى بۆ زانیوە بەڕەوا ئەوەیـان

کوردستان بـا نکوڵیشی لـێ بـکەن.حەمرین سـنورى نەک ئێستا بـەاڵم و کفرى تەنانەت نـاکرێت بـاس مەقـان و قوشتەپەو فائیدە بەسنورى دەزانــن کــوردســتــان ڕاستەقینەى کەواتە هەر هەوڵ دانێک بۆ لەیەکتر سیستەمەى ئــەو بەپێی گەیشتن سـفردا لەخـاڵى دەرەنجـام ئێستا

خۆمـان دەبینینەوە. لەخـودى ــدەکــردن ــازن گ و گلەیی ئێمە میوانى دوێنێ کەتا مـالیکى کراوە خزمەت لەکوردستان بـووەو بەڕاستى گێلی یە. چـونکە سروشتى

نـادات ڕێگە کە ئـەوانە مـاوەیی بۆ هاوشـانى بیت. هەمیشـە وەک مـوالى خۆیـان نەتەوەی غەیرە تەمـاشـاى تەماشـاى بەووردى ئەگەر دەکـەن. لـە بکەین لەیەکچـووەکان خـاڵە 1958 سـاڵى ڕێکەوتنەکانى نێوان تــا 2012 دەبینین هەمـان شـێوە و هەمـان هەنگـاو هەڵگرتنە بـۆ دواوە. کەواتە دەڵێن مێژوو هەمیشـە خۆی وابـێ . ڕەنگـە دەکـاتەوە دووبـارە و بەهـەوڵ سـاڵە چـەند ئـــەوەى ناشکرێت هـاتووە بەدەسـت کۆشش نـاکۆکیدا و ملمـانێ لەمیـانەى لەبەینى بەرین بـۆیە خۆڕاگرى و دان سـور و دان هـەوڵ و گرتن بەخۆدا بـوون لەسـەر ئاشتى و پێکەوە ژیـان سـەرشـانى ئەرکى قۆنـاغەدا لەم ــە ــ ــەو ڕەوای ــان ـــ ــەک ــەن ـــ هــەمــوو الیکوردستان ســیاسی سـەرکردایەتى سیاسەتى لەسـەر بێت ــەردەوام بـنەوتى و فراوان کردنى دەسـەاڵتەکان یاسـادا. دەسـتورو لـەچـوارچێوەى لەسـەر بن سـوور ئەوانیش ئەگـەر پیالن دەســـــتــوور کــردنــى پێشێل ئەوا دەستکەوتەکان دژى گێران ڕاستیە ئــەو دەگەینە دەرئەنجـام بـۆ وێنامان کەخۆمـان نەخوازراوەى نەبێت کـەوا هیوادارین کێشابـوو دەنـا ئەو کاتەش خەڵکى کوردستان ناچـار ئەکـرێن بـڕیـارى چـارەنووسی

خۆیـان بـدەن. ســەرچـاوەکان :

یەکەم بەرگى پێشمەرگەیەک ڕۆژمێرى •)1976 – 1981( محمدى حاجى محمود.

بلو، د.جۆلس پڕۆفیسـۆر کـورد دۆزى •. 2004

• لەکەنـارى دانوبەوە بۆ خڕێ ى ناوزەنگ ، )1975 – 1978( ،نەوشیروان موستەفا.

• ئینزیبات خانە / م . بـاقی سعید • مێژووى هاوچەرخى نـوێ م . جمال مجید

فرج ، )2011 – 2012( .أبراهیم ، کۆمەڵە لەمێژووى چەپکێک •

جەالل ، چ3 2012 .لەبیرنەکراوەکانى هەرگیز یە بیرەوەری •مـن ، بەشـى یەکەم ، 2009 ، گـەالوێژ .

کورد لەگەمەى دانوستانەکاندا

عەبدولقادر شکاک

www.jamawarnews.com7 | 32 سێشەممە | 2012/07/31 | ژماره 712 | ساڵی

خوێندن و الوان

ئاکۆ حەمە خەسرەو، بەڕێوەبەرى ــاڵ بە ــچــەم ــەروەردەى چــەم ــ ــ پـ»ئەمساڵ ڕاگەیاند ~مامۆستایانى لە زۆر ژمارەیەکى کەرکوک نقڵى پــەروەردەکــەمــان

دەبنەوە«.ئاکۆ حەمە خەسرەو، بەڕێوەبەرى ــاڵ بە ــچــەم ــەروەردەى چــەم ــ ــ پـ~ وت داواى ژمارەیەکى بۆ کردووە دامەزراندنمان لە زۆر

پەروەردەکەمان.ــى ــدنـ ــەزارانـ ــەمـ ــارەى دانـ ــ ــەب ــ لــى ڕابــــردوو ــااڵن دەرچـــوانـــى سدەرچووى ژمارەیەک وتى ناوبراو ــردوو دانـــەمـــەزراون ــ ســااڵنــى ڕابــدا، ــان ــەم ــەروەردەک لــەســنــورى پئەو نییە زۆر ژمارەکەیان بەاڵم

دەرچوانە.بۆ دایکایەتى مۆڵەتى لەبارەى خەسرەو حەمە ئاکۆ مامۆستایان نزیکەى ڕابــــردوو ســاڵــى وتــى داوە دایکایەتیمان مۆڵەتى 250

بۆ گرفتى ــەپــەروەردەکــەمــان، لــن نــاچــاربــوویــن بە ــردوی دروســکــر ئــەو فــەراغــانــە مــامــۆســتــاى تمۆڵەتى وتیشى پڕبکەینەوە ــوو ــەم دایـــکـــایـــەتـــى مـــافـــى هدەکەین تەمەنا مامۆستایەکە بکرێت، بۆ زیاترمان دامەزراندنى لەبەرئەوەى سنورەکەمان فراوانە و مامۆستاى زۆریشمان دەگوزرێنەوە لــەبــەرئــەوە هێڵى کــەرکــوک بــۆ زۆرى مامۆستایەکى بووە تەماس

کەرکوکى تێدایە.دامەزراندن ئەولەویەتى لەبارەى پــەروەردەى لە پسپۆڕییەکان بە بۆ ئاماژەی ناوبراو چەمچەماڵ هەندێک جار هەندێک کرد ئەوە پلەى داواى ــە هــەی پــســپــۆڕى بکەین زیــاتــریــش ــى ــدن ــەزران داممادەزانستییەکانمان نییه، لێرە مادەکانى هەروەها و پێویستە تریشمان پێویستە، بەاڵم هەندێک جار دەرچووى بەشە زانستییەکان

کەمترە.

ســیــســتــەمــى پـــــــەروەردە ئــایــنــدى خوێندکاران دیارى دەکات و بە تایبەتى ئایندەیان ئامادەیى 12ى خوێندکارانى تاقیکردنەوەى ئەنجامەکانى بە بەندە کۆتایى ساڵ، ئەمساڵ لە خولى یەکەمدا و وێژەیى بە قۆناغە ئەو دەرچــوانــى لە بنەڕەتی 9ی پۆلی و زانستیەوە خوێندکارێکیش نەبوو بەرزدا ئاستێکى ــى ــون ــژەى دەرچ ــ پــێــیــوایــە کــەمــى ڕێخــوێــنــدکــارانــى دوانــــزەى ئــامــادەیــى تاقیکردنەوەکانى بە قورسى پەیوەندى

کۆتاى ساڵەوە هەبووە«. جیاوازى پرسیارەکانى کورسى و نیشتمانی کاریگەرى هەیە لەسەر

ڕێژەى دەرچوونمامۆستا دانا حاسڵى، لەبارەى ژینگەى وتى کوردستان هەرێمى لە خوێندن ژینگەى خوێندن نوێى سیستەمى پێویست وەک ، ــەکــراوە ن لــەبــار بــۆ مامۆستا بۆ فێرکردن هۆکارەکانى

بابەتەکان چونکە نەکراوە، فەراهەم پێویستى بە هۆکارى فێرکردنەوە هەیە.ــى لــەبــارەى کــەمــى ڕێـــژەى دەرچــونبنەڕەتى 9ى قۆناغى خوێندکارانى پرسیارى ــاوازى ــی »ج ــى ووت ــراو ــاوب نکۆرسەکان پرسیارى لەگەڵ نیشتمانى ڕێژەى لەسەر هەبووە کاریگەرى ئەمە

دەرچونى خوێندکاران.کەمى ڕێژەى دەرچونى خوێندکاران

لە 40% پەیوەندى بە خوێندکارانەوە هەیە

ــزەى دوان خوێندکار ســەالح، بێستون وێژەى لەبارەى کەمى ڕێژەى دەرچوونى خــوێــنــدکــارانــى دوانــــزەى ئــامــادەیــى پەیوەندى %40 لە من بڕواى بە وتى وتیشى هــەیــە ــەوە ــنــدکــاران خــوێ ــە بپرسیارەکان قورس بووە بۆیە ژماەیەکى لە ــەچــوون دەرن خوێندکاران لە زۆر و ئامادەیى دوانزەى تاقیکردنەوەکانى ڕۆژى لە پرسیارەکان نەخوێندنەوەى

تاقیکردنەوە. مامۆستاى پسپۆڕ کەمە

دوانــزە خوێندکارى ئیبراهیم، ــدار دینوێى سیتەمى ــارەى ــەب ل ئــامــادەیــى خوێندن وتى سیستەمى نوێى خوێندن نەتوانراوە وەک پێویست جێبەجێبکرێت

لە ناوەندەکانى خوێندندا.ــى ــام ــج ــەن ــارەى ئ ــ ــەبـ ــ ــراو لـ ــ ــاوبـ ــ نـوتى ئامادەیى 12ى تاقیکردنەوەکانى ــزەى دوان دەرچونى ــژەى ڕێ دابەزینى ــۆ کەمى ب ــەوە ــت ــەڕێ دەگ ــى ــادەی ــام ئمامۆستاى پسپۆڕ و کەم کۆششکردنى خوێندکارانى قۆناغى دوانزەى ئامادەیى

هەروەها نەبونى سیستەمێکى گونجاو.تەکنەلۆژیا زیانى لە خوێندکاران داوە

ئامادەیى خوێندکارى والى، سەرخێڵ ــى لــەبــارەى کــەمــى ڕێـــژەى دەرچــونوتــى ــنــەڕەتــى ب خــوێــنــدکــارانــى 9ى دەگەڕێتەوە بۆ خوێندکاران هۆکارەکەى ئامێرى هێنانى ــار ــەک ب هـــەروەهـــا کە خوێندکارانەوە لەالیەن تەکنەلۆژیا

ئەمە زۆر زیانى لە خوێندکاران داوە.باری دەرونی خوێندکار ناجێگیر دەبێت

بۆ دەرچــووە ئەمساڵ محەمەد، چیا

دەڵێت ئامادەیى ــزەى دوانـ قۆناغى قۆناغى دوانزەى ئامادەیى هەستیارترین بۆیە خوێندکارانە، خوێندنى قۆناغى زۆرجار بارى دەرونى خوێندکار لە کاتى

زۆر ئەمە تێکدەچێت تاقیکردنەوەکاندا جار گرفت بۆ خوێندکار دروست دەکات کە نەتوانێت نمرەى بەرز بەدەستبهێنێت.قۆناغى لە خوێندکار دەبێت وتیشى

دوانزە ئامادەیى کاتەکانى بەفیرۆنەدا بۆ ئەوەى نمرەیەکى باش بەدەستبهێنێت و لە پشووى هاویندا هەموو پرۆگرامەکانى

ئەو قۆناغە تەواو بکات.

بەڕێوەبەرى پەروەردەى چەمچەماڵ:

ژمارەیەکى کەم دەرچووانى سااڵنى ڕابردوو دانەمەزراون لە پەروەردەى چەمچەماڵ

خوێندکارێک:

بەکارهێنانى تەکنەلۆژیا زیانى لە خوێندکاران داوە

ئا: ~

ئا: کەیوان قادر

گرنگە خێزان ژینگەیەکی لەبار بۆ خوێندکار دابین

بکات

ــى ــوون دەرچ دەرچــونــى ئەنجامى 9ى و ئامادەیى 12ى خۆندکارانى بنەڕەتى ئاماژیە بۆ ئەوەى کە ئاستى خوێندن ناوەندەکانى لە ــون دەرچئەو کە جۆرێک بە دابــەزیــوە زۆر و نەدەکرا چــاوەڕوان قەت ئەنجامە دەرچوونى ئەنجامى ڕابردوش ساڵى پێویست وەک ــى ــادەی ــام ئ 12ى بوو، خراپدا زۆر ئاستێکى لە نەبوو ئەنجامەکانى ئەمساڵ لە ساڵى ڕابردوو پــەروەردە تائێستا دابەزیوە، زیاتر

هۆکارەکانى دیارینەکردووە.ــى ئــەنــجــامــەکــانــى ــردن ــک ــاش بـــۆ بخوێندکارانى 12ى ئامادەیى پێویستە پێداچونەوە ــەروەردە پـ ــى وەزارەتـڕەوشــى و سیستەمەکە بــە بکات کوردستاندا هەرێمى لە پــەروەردە و گرفتەکان سەر بخاتە پەنجە و ئەنجامى بدات، چارەسەرى هەوڵى ئەمساڵ وێژەیى دوانــزەی قۆناغى یەکەمدا خولى لە ــووە ب %27 لە لە خراپە زۆر ئەنجامێکى ئەمە کە جار زۆر بۆیە کوردستاندا، هەرێمى بۆ دەگەڕێتەوە ئەنجامە ئەو خراپى بەتایبەت و ــەروەردە پ سیستەمى زۆر بەشێکى کە پرۆگرامەکاندا لە شێوازێکى بــە پــرۆگــرامــەکــان لــە خوێندکار و دەخوێنرێت ــەزەرى نتاقیکردنەوەکاندا لەماوەى دەبێت بیخوێنیتەوە بـــەردەوامـــى ــە بمامۆستاى کــەمــى ــۆ ب ــا ــەروەه هخوێندنگادا هەندێک لە پسپۆڕ مامۆستاى نەبونى جــار زۆر کە خوێندندا ناوەندەکانى لە پسپۆڕ بەدواى خوێندکارانى خۆپیشاندانى خوێندا هێناوە، بەاڵم گرفتەکە وەک

خۆى ماوەتەوە.بۆیە گرنگە کە وەزارەتى پەروەردە ــاران ــدک ــن ــەى خــوێ ــجــام ــەن ــەو ئ لـچارەسەر هەنگاوى و بکۆڵێتەوە ئەو کە ئایندە سااڵنى بۆ بنێت ئــەوەى بۆ بەرزبکرێتەوە ڕێژەیە خوێندکاران ئەنجامى باش بە دەست پـــەروەدەش سیستەمى و بهێنن

بەرەو پێشەوە بچێت.ناو لە پێویستە تریشەوە لەالیەکى خوێندکاران بە گرنگى خێزانەکاندا خوێندکارانى تایبەتى بە بدرێت ــەوەى ــۆئ ــى، ب ــادەی ــام دوانــــزەى ئژینگەیەکى لە باریان بۆ بڕخسێنرێت بۆ خوێندن پێدویستییەکانى و دابینبکرێت تابتوانێت بە شێوەیەکى لەو بدەن خوێندن بە درێژە باش ئایندەى کە هەستیارەدا قۆناغە

خوێندکارى پێوە بەندە.

شاخەوان غەریب

ڕۆژنامەنووسیدا کۆنگرەیەکى لە ــرى کــاروبــارى شــەهــیــدان و ــ وەزیهەرێمى حکومەتى ئەنفالکراوەکانى کرێى ــى ــردن ــادک زی ــان، ــت ــوردس کخوێندنى بۆ کوڕو کچى شەهیدان و ئەنفالکراوان و زیندانیانى سیاسى بۆ

100% ڕاگەیاند.کاروبارى ــرى وەزی ئەحمەد ئــارام مەبەستى بە ڕایگەیاند: شەهیدان کەسوکارى بۆ خوێندن ڕەخساندنى ــراوان و ــک ــال ــف ــەن ئ و ــدان ــی ــەه شهۆى بــە کــە سیاسى زیندانیانى خۆشەویستانیان ــەدەســتــدانــى للەدەستچووە، خوێندنیان دەرفەتى %50 ــژەى ڕێ بە هەرێم حکومەتى دابیندەکردن، بۆ خوێندنى کرێى هەرێمى وەزیرانى ئەنجومەنى بەاڵم کوردستان بە بڕیارى 7918 لە 16-7-2012 دا بەخشینى کرێى خوێندن

بۆ 100% زیادبکرێت. سەرجەم بۆ بڕیارە ئەم وتیشی: )باخچەى خوێندن قۆناغەکانى ساوایان تا خوێندنى بااڵ(و هەر چوار پارێزگاى هەولێرو سلێمانى و دهۆک و کەرکوک دەگرێتەوە، بڕیارەکەش بە و دارایى وەزارەتەکانى هەماهەنگى کاروبارى شەهیدان جێبەجێدەکرێت. ساڵێکە چــەنــد وتیشى نــاوبــراو

کرێى کوردستان هەرێمى حکومەتى شەهید کچى کــوڕو بــۆ خوێندن تەنها سەرەتا بەاڵم خەرجدەکات، بڕى 450 هەزار دینار بوو، دواتر لە بە بوو بڕە ئەو شەشەم کابینەى 50% و لە ئێستادا بۆ 100% زیادکرا. ئارام ئەحمەد ئاماژەى بۆ ئەوە کرد ئەو پڕۆسەیە تا ساڵى 2011 نزیکەى

2950 خوێندکار سوودمەند بوون بە ڕێژەى 50% و بۆ ئەو مەبەستە 3-2 خەرجدەکرێت، بۆ دیناریان ملیار هاوبەشەکان خوێندنگا لە جگە کەرتى و تایبەت کەرتى نێوان لە خوێندکار سوودیان 507 کە گشتى

لەو پڕۆسەیە وەرگرتووە.خوێندنى وەزیرى خۆیشییەوە الى

بااڵ د. عەلى سەعید لە کۆنگرەیەکى ساڵى بۆ ڕایگەیاند ڕۆژنامەوانیدا بەسەر گۆڕانکارى خوێندن نوێى لە هاتووە خوێندکاراندا وەرگرتنى ئەو و خوێندکاران تەمەنەوە ڕووى 30 تەمەنیان کە خوێندکارانەى ساڵە دەتوانن لە خوێندنى بەیانیانى بە درێـــژە پەیمانگاکان و زانــکــۆ

ئەو خوێندکارانەى و بدەن خوێندن دەتوانن ساڵە 35 تەمەنیان کە و زانــکــۆ ئــێــوارانــى خوێندنى لــە

پەیمانگاکانى هەرێم بخوێنن.وەزیرى خوێندنى بااڵ ڕایشى گەیاند ژمارەیەک خوێندن ئەمساڵى بۆ کە بەشى نوێمان کردۆتەوە لە زانکۆ و

پەیمانگاکان.

وەزارەتى کاروبارى شەهیدان و ئەنفال کراوەکان کرێى خوێندن بۆ کەسوکارى شەهیدان دابین دەکاتئا: ~

№

№

داوای ژمارەیکی زۆر پلەی دامەزراندمان کردوە بۆ پەروەردەی چەمچەماڵ

№

№

www.jamawarnews.com 8 | ساڵی 32 | ژماره 712 | 2012/07/31 | سێشەممەکورد لە میدیاکانەوە

لــەمــەوپــێــش، ــاڵ سـ بیست )20(ئایسۆن( شە )کلۆد لە هەواڵنێرێک فــەرەنــســاى دەرەوەى ــرى ــ وەزی ى ــا واڵتــێــکــى ــی ــورک پــرســى:»ئــایــا تئەوروپاییە؟«. تائێستاش پرسیارى ئەو

هەواڵنێرە وەاڵم نەدراوەتەوە.باڵى کــە ــا ــەوروپـ ئـ ئــەنــجــومــەنــى ئەوروپایە، پراکتیزەکردنییهکێتى مەرجە ــەو ئ تورکیا کــە ڕایگەیاند بۆ کە کردووە پراکتیزە سیاسییانەى ناو چوونە پێشنیازى شرۆڤەکردنى هەرچەندە کرابوو. دیارى ئەوروپاوە یا قبوڵکردن ڕەسمیانەى ڕاگەیاندنى بۆ تورکیا کاندیدکردنى ڕەتکردنەوەى چوونە ناو یەکێتى ئەوروپاوە، تەنانەت تا واڵتــە ئەم کاندیدێتى قبوڵکردنى بەئەندامبوونى تەواوەتیانەى لە یەکێتى نێوانیان ساڵ چەندین ئەوروپاشدا، دەبێت، بەاڵم ئەوەى ئەنجومەنى ئەوروپا وەاڵمدانەوەیەکى جــۆرە ڕایگەیاند، پۆزەتیڤى ناڕەسمى هەژماردەکرێت بۆ یەکێتى بۆ تورکیا چوونى داخوازیی ئەوروپا. پەیوەستبوونى واڵتێکى )69( شەست ونۆ میلیۆنى تورکیا بۆناو یەکێتى موسڵمان زۆرى دانیشتوانی ئەوروپا، کە دەکــات زیــاد ئەوروپا یەکێتى بۆ پێکهاتووە و مەسیحى ــى ــان واڵت لــە سنورەکانییهکێتى ئەوروپا دەگەیەنێتە واڵتانەى ئەو عێراق، تورکیاو ئێران و کە بەالى زۆرینەى ئەوروپاییەکانەوە بە دراوسێیەکى هێندە خۆشەویست هەژمار

ناکرێن.پردى دەبێتە نێوانەدا لــەم تورکیا دنــیــاى ــیــســالم و ئ جیهانى ــوان ــێ نمەسیحییەت، هەرچەندە نە لە تورکیاو نە لە واڵتانى مەسیحى ئەوروپا، ئایین فاکتەرێکى بە دەوڵەتەکانەوە بەالى

دەستنیشانکەر هەژمار ناکرێت.پێوەرەکانییهکێتى پراکتیزەکردنى بنەماى هێشتا تورکیا، لە ئەوروپا لەم دەوڵــەت ئایین و جیاکردنەوەى

واڵتەدا سەقامگیرتر دەکات.

بە تورکیا پەیوەستبوونى هەروەها یەکێتى ئەوروپاوە، دەتوانێ مەسەلەى کە قەیرانەى ئــەو قوبرس و دژوارى واڵتــەدا ئەم بەسەر باڵى ساڵەهایە کێشاوە، بۆ هەمیشە چارەسەرى بکات و

دووبارە دورگەکە یەکبخاتەوە.بەچاوپۆشین لەو تێڕوانینە جیاوازانەى ــکــى ئـــەوروپـــا لـــەبـــارەى کـــە خــەڵهەیانە، تــورکــەکــانــەوە قبوڵکردنى ئەوروپایش دەوڵــەتــانــی لــە هــەنــدێ کە ــەى ڕۆژان ئەو وەبیرهێنانەوەى بە تااڵنچێتیان ئــەوروپــادا لە تورکەکان سەرسەختانەى دژایەتییەکى دەکــرد، ئەوروپاوە یەکێتى بە تورکیا لکاندنى

دەکەن.لە عوسمانییەکان تورکە قۆشەنى ئــەوروپــا ــى دڵ تــا )1683( ســاڵــى بەرەوپێش چوون و ڤییەناى پایتەختى نەمسایان گەمارۆ داو ئەمڕۆ )فریتیس لە هۆڵەندا نوێنەرى بۆلکنشتاین(ى تورکیا ئەگەر دەڵێت ئەوروپا یەکێتى بێتە ناو ئەم یەکێتییەوە، ماناى ئەوەیە

کە هەوڵى ئەوروپاییەکان بۆ ئازادکردنى ڤییەنا لەو سەردەمەدا، لە کارێکى بێ

ئەنجام پتر نەبووە.ئەندامێتى نەیارى گرنگترین فەرەنسا ئــەوروپــاداو یەکێتى لــە تورکیایە سەرکردەکانى بە ئاشکرا دژایەتى خۆیان یەکێتى بە تورکیا پەیوەستبوونى بۆ لە مشتومڕ خستۆتەڕوو. ئەوروپاوە کرانەوەى کە ئەمەیە لەسەر فەرەنسا بۆ تورکیادا لەگەڵ دانوستان دەرگاى دەبێ ئەوروپاوە، بە پەیوەستبوونى

بخرێتە ڕاپرسییەوە.بەریتانیا ئەڵمانیاو ئەوەدا، لەهەمبەر کە ئــەوروپــان یەکێتى هێزیترى دوو پشتیوانى لە دەستپێکردنى دانوستاندن تورکیا پەیوەستبوونى بۆ دەکــەن هەرچەندە ــاوە، ــەوروپ ئ یەکێتى بە کە ناڵێن ڕاشکاوییەوە بە هیچکامیان بە تورکیان پەیوەستبوونى خوازیارى ڕاستیدا لە ئەوان ئەوروپاوە، یەکێتى تەنها ڕەزامەندیان لەسەر )دانوستاندن( بەاڵم ڕاگەیاندووە. تورکیادا لەگەڵ

پەیوەستبوونى پشتیوانى گرنگترین تورکیا بە یەکێتى ئەوروپاوە؛ ئەمریکایە.لە ڕوانگەى ئەمریکاییەکانەوە، ئامادەگى تورکیا لە ئەوروپادا دەتوانێ هەنگاوێک نێوان درزى لەناوبردنى ــەرەو ب بێت ئاڵوگۆڕەکانى کە خۆرئاوا ئیسالم و ژێــر خستۆتە ــدى ــون ــەت ب جیهانى

کاریگەرییەوە.ــا بۆ ــی ــورک ــد ت ــێ ــوم بــەخــشــیــنــى ئئەوروپادا، یەکێتى لە بەئەندامبوون واڵتە ئــەم کە ــەوەى ئ دەبێتەمایەى لەبەرچاو ئەوروپا پێوەرەکانییهکێتى ئەم بەرژەوەندییەکانى بەرەو بگرێت و

یەکێتییە ببزوێت.لەهەمانکاتدا، هیچ بەڵێنێکیش دروست لەالیەن تورکیا قبوڵکردنى بۆ ناکات

یەکێتى ئەوروپاوە. ــەگــەڵ تــورکــیــادا بۆ دانــوســتــانــدن لچوونى ئەگەرەکانى شرۆڤەکردنى لە چ ئەوروپا، یەکێتى بۆ واڵتە ئەو ڕوانگەى لە چ ڕەزامەندان و ڕوانگەى نەیارانەوە، پانزدە تا بیست ساڵ درێژە

دەکێشێت، کەمیش نین ئەو کەسانەى دانوستاندنانە ئەم وایــە بڕوایان کە سەرەنجام وەاڵمێکى پۆزەتیڤى یەکێتى نەیارانى نابێت. بــەدواوە ئــەوروپــاى هەرچەند تورکیا پەیوەستبوونى جیۆگرافیاییەوە ــەڕووى ل لەالیەکەوە تورکیا ئەوروپیبوونى لەسەر پەنجە دەدانێن و ئامادە نین واڵتێک کە تەنها قاڕەى لە خاکەکەى بچوکى بەشێکى پایتەختەکەشى تەنانەت ئەوروپادایە و شارێکى ئاسیاییە، بە ئەوروپى هەژمار سەرەکى فــاکــتــەرى بـــەاڵم بکرێت،

نیگەرانییەکەیان ئیسالمە.تورکیا بە دانیشتوانێکى )69( شەست و نۆ ملیۆنییەوە کە ئەگەر بچێتە یەکێتى ئەوروپاوە ئەوا دواى ئەڵمانیا کە )82( هەیە، دانیشتوانى میلیۆن هەشتاودوو پڕدانیشتوانى واڵتى دووەمین دەبێتە ئەم یەکێتییە. بەاڵم بەلەبەرچاوگرتنى ئەوەى کە گەشەى دانیشتوان لە تورکیا زیاترە لە ئەڵمانیا، بەئەگەرێکى زۆرەوە بەرلەوەى سەدەى بیست ویەکەم بگاتە

نیوەى، تورکیا دەبێتە پڕدانیشتوانترین ئەندامى یەکێتى ئەوروپا.

تورکیا ســەرکــردەکــانــى هــەرچــەنــدە تەنانەت عەلمانى و بە واڵتــەکــەیــان هەندێکجار بە )نائیسالمى(ش دەناسێنن، لەناو ئیسالمییەکان بیروباوەڕە بەاڵم خەڵکى ئەم واڵتەدا هێندە بەدەسەاڵتە کە ئەوروپاییەکان نیگەرانن لەوەى کە لە ئایندەدا موسڵمانان پڕدانیشتوانترین جواڵنى ــازادى ئ پێکبهێنێت. واڵتیان مرۆڤ و کااڵى ناوخۆى یەکێتى ئەوروپا ئەم بنەڕەتییەکانى پرەنسیپە لــە لەم بەسودوەرگرتن بەاڵم یەکێتیەیە، بنەڕەتە، ملیۆنەها کەس لەو خەڵکەى کە لە نیشتیمانى خۆرهەاڵتى تورکیا لە هەژاریى و دەستەنگیدا دەژین، ئەگەرى بەلێشاو چوونەناوەى ئەوروپایان دەبێت. ئەگەر جوتیارانى ئەنادۆڵ لە گوندەکانى کۆچکردن لەبرى بمێننەوەو خۆیاندا بۆ ئەوروپا، لەسەر زەوییەکانى خۆیان بۆ ــى دارایـ هــەر کێشەى کــاربــکــەن، یەکێتى دەهێننەئارا. ئەوروپاییەکان دۆالر، ملیارد پەنجا سااڵنە ئەوروپا بۆ خۆى بودجەى گشت نیوەى واتا کشتوکاڵ تەرخان دەکات، زۆربەى ئەو

قەرزانەیە کە بە جوتیاران دەدرێت.بۆ تورکی جوتیارى ملیۆنەها چوونى لەکاتێکدا کە ئەویش ئەوروپا یەکێتى دوورە زۆر کشتوکاڵییەکانیان کێڵگە مۆدێرنەکانى کشتوکاڵییە پێوەرە لە ــەورەى ــ ــاواوە، بــەشــێــکــى گ ــ ــۆرئ ــ خدەوێت و ئەوروپاى قەرزەکانییهکێتى جوتیارانى لەناو توند ناڕەزایەتییەکى

ئەوروپایى دەهێنێتەئارا.چارەسەر لەتورکیا کە کــورد پرسی نکراوە دەکەوێتە ژێر یاساکانی یەکێتی بەئەندامبوونی پێیەش بەو ئەوروپا لەسەر کاریگەری یەکێتیە لەو تورکیا

کورد و دۆزەکەی دەبێت.

*ڕبینیۆ ڕۆبنسۆنBBC :سەرچاوە

بەرپرسانى کورد لە هەرێمى کوردستان لە هەوڵی ئەوەدان کە مەسەلەى کەرکوک نەتەوەیەکگرتووەکاندا ڕێکخراوى لە بخەنەڕوو، تا ئەم ڕێکخراوە نێودەوڵەتییە چارەسەرکردنى لە نــاوبــژیــوان ــى ڕۆڵبگرێتەئەستۆ، ــەدا ــەی ــەســەل م ئـــەم ــەو مــەســەلــەیــەى کــە خــەلــیــلــزاد بە ئقەیرانى چەندین لە پڕ )مەسەلەیەکى

ناوخۆیى و ناوچەیى( هەژمارى دەکات. گفتوگۆکانیان لە کورد سەرکردەکانى خستنەڕووی لەگەڵ ئەمریکا، لەگەڵ ــدارى ئــەوە ــۆش ــەم مــەســەلــەیــەدا، ه ئکەرکوک مەسەلەى ئەگەر کە دەدەن کوردەکان لەوانەیە نەکرێت چارەسەر بگرنەبەر. عێراق لە جیابوونەوە ڕێگاى ئەمریکاش پێى وایە:»دەبوایە چاالکییەکى ــارودۆخــى ب ــەوەى ــکــردن ــارام ئ بــۆ زۆر ئەگەر چونکە بدرێت، ئەنجام کەرکوک کەرکوک مەسەلەى ڕێگاچارەسەرەکانى بارودۆخەکان قەیراناویتربوونى بــەرەو بڕیارى ــان ــوردەک ک لــەوانــەیــە بچێت، بەهانەیەکە ئەمەش بدەن و جیابوونەوە کە دەستوەردانى ئێران و تورکیاى بەدواوە ڕێکخراوى لە داواى ــورد ک دەبــێــت«. نەتەوەیەکگرتووەکان کردووە کە ڕۆڵێکى ڕێگاچارەسەرێکى دۆزیــنــەوەى بۆ پتر گونجاو لەپێناو چارەسەرکردنى مەسەلەى

کەرکوک بگرێتە ئەستۆ.قازى ئــەشــرەف زوو هــەر بەرلەمەش نوێنەرى ڕێکخراوى نەتەوەیەکگرتووەکان لەگەڵ گفتوگۆیەکدا لــە ــەغــداد ب لــە

کە ــۆوە ــردب ک جەختى ئــاژانــســەکــان ــى نــاوبــژیــوان بۆ ــادەن ڕۆڵ ــام ئـــەوان ئبگرنە چارەسەرکردنى کێشەى کەرکوک ئەستۆ. هەڵبەتە لەکاتێکدا کە حکومەتى پێشکەش لەوجۆرە داخوازییەکى عێراق بە ڕێکخراوى نەتەوەیەکگرتووەکان بکات. بەاڵم ڕزگار عەلى وەک سەرکردەیەکى کورد و بەرپرسێکى کەرکوکی، لە گفتوگۆیەکدا وتى:»پێموایە ئــاژانــســەکــان لــەگــەڵ لە کــەرکــوک مەسەلەى کە واباشترە چوارچێوەو بەپێ ى دەستورى ڕێکخراوى ئەویش بخرێتەڕوو نەتەوەیەکگرتووەکان ڕێکخراوە ناوەندەکان و کە لەکاتێکدا نەتوانن عــێــراقــدا ــە ل بــەرپــرســەکــان مەسەلەیە ئەم چارەسەرکردنى ئەرکى حکومەتى ئایا ــەاڵم ب بگرنەئەستۆ. خستۆتەگەڕو هەوڵەکانى هەموو عێراق تاوەکو نەبووە، چارەسەرکردنى تواناى ڕێکخراوى بۆ مەسەلەیە ئەم بمانەوێ

نەتەوەیەکگرتووەکان بنێرین؟«.ــە ڕێــکــخــراوى ــەى ک ــەم ــارەى ئ ــ ــ دەرببە ــارەت ســەب نەتەوەیەکگرتووەکان خێراترى هــەرچــى ــى ــردن چــارەســەرکئاستێک و چ لە کــەرکــوک، مەسەلەى هاریکار دەتــوانــێ ئــەنــدازەیــەک چ تا کە لەوبڕوایەدایە عەلى ــار ڕزگ بێت، ڕێکخراوى نەتەوەیەکگرتووەکان تا ئەمڕۆ توانیویەتى ڕۆڵێکى پۆزەتیڤى لە عێراقدا نەیانتوانى ئــەوان کە کاتێک هەبێت و عێراقدا لەهەمبەر پۆزەتیڤیان ڕۆڵێکى ئەوە چــاوەڕوانــى دەبــێ چۆن هەبێت،

بین کە سەبارەت بە مەسەلەى کەرکوک ڕێکخراوى بەڕاستى دەبێت. ڕۆڵەى ئەو چوار مــاوەى لە نەتەوەیەکگرتووەکان ڕۆڵێکى چ عێراق لە ڕابـــردوودا ساڵى

پۆزەتیڤى گرتۆتەئەستۆ.؟گــروپــى ــى ــدام ــەن ئ لیپسنى هێلین هاملتۆنیش - بیکەر لێکۆڵینەوەیى لە عێراق لە ســەردانــەکــەیــدا لەکاتى کەرکوک مەسەلەى دەربارەى دیدارێکدا ڕاپۆرتەکەماندا کرد:»لە ئاشکرا ئەوەى کە کــردووە ئاشکرا مەسەلەیەمان ئەم زۆر مەسەلەیەکى کەرکوک مەسەلەى ئاڵۆزەو لە هەلومەرجى ئێستادا شیاوى سیاسى سیستەمى نییە و چــارەســەر ئێستاى عێراق ئەو دەسەاڵتەى نییە کە بکات کۆنترۆڵ هەلومەرجە ئەو بتوانێ دەرەنجامەکانى ڕاگەیاندنى دواى کە ــاراوە، ــەئ ــت ــوک دێ ــەرک ڕیــفــرانــدۆمــى کئەگەرى هــەیــە: ئــەگــەر دوو چونکە کەرکوک کە ئەوەیە بەهێزتر یەکەم و ئەگەرى کوردەکان و بۆ بگەڕێندرێتەوە دووەمیش ئەمەیە کە کەرکوک نەخرێتە لەهەردوو کوردەکانەوە. دەسەاڵتى ژێر کەوتنەوەى ئەگەرى هەلومەرجەکەشدا دواى بارودۆخەکانى لە توندوتیژیى

ڕیفراندۆمدا زۆر بەرزە«.بەپێ ى کە کــردووە ئاشکراى لیپسن دەرەنـــجـــامـــە بــەدەســتــهــاتــووەکــانــى ڕاپۆرتەکەى ئەنجامى شیکردنەوەى ئامادەگى هێشتا عێراقییەکان ئێمە، بڕیارێکى ڕووبــەڕووى کە نییە ئەمەیان

یەکالکەرەوە بدەن. بەمپێیە لە ڕوانگەى دووربینانەتر ئاقاڵنەترو سیاسییەوە ــر بۆ ــ ــى زۆرت ــەک ــاوەی ــە م ئـــەوەیـــە ککــەرکــوک کێشەى ــى ــردن چــارەســەرکئەوان شیکردنەوەکانى بکەین. تەرخان کە بنیاتنراوە مەسەلەیە ئەم لەسەر )21( درێژایى بە کوردەکان ئەگەرچى ئەزموونێکى خاوەنى ڕابـــردوو ساڵى جۆرە بــوون و دیموکراسیانە ــى دادوەریدەستەبەر سیاسیان پێگەیشتنێکى عێراق گروپەکانیترى بــەاڵم کـــردووە، نییە و ــان ــەی ــوون ــەزم ئ چــەشــنــە ئـــەو بەدەستهاتووەکانى ئەنجامە ناتوانن قبوڵ دیموکراسیانە ڕیفراندۆمێکى بکەن کە لەوانەیە ببێتەهۆى گێڕانەوەى ئێمە بەمپێیە کوردەکان. بۆ کەرکوک بەلەبەرچاوگرتنى ئەو ڕەفتارە سیاسییە دیموکراسییانەى کە کوردەکان لە ماوەى داوە، ئەنجامیان ڕابــردوودا ساڵى )7(ئەم چارەسەرى کە لێدەکەین ــان داوای

مەسەلەیە بە کاتێکیتر بسپێرن.«مەسعود تێڕوانینەکانى لەگەڵ هاوکات کوردستانى هەرێمى سەرۆکى بارزانى دەکاتەوە ئەوە لەسەر جەخت عێراق، کـــورد تــەنــهــا بـــەو شــێــوازە بــیــر لە چارەسەرکردنى ئەم مەسەلەیە دەکەنەوە لەخۆبگرێت کە کە هەموو وردەکارییانە نوێ ى دەستورى )140(ى مــاددەى لە

عێراقدا هاتووە.نوسینى: دۆن مینەرسەرچاوە: ڕۆژنامەى نیویۆرک تایمز

لە ــووس، ــامــەن ڕۆژن دەیڤیدى ــالرا ک)واشنتۆن ــامــەى ڕۆژن لە وتارێکدا گۆڕانکارییەکانى بۆ ئاماژە پۆست( سوریا و دۆخى کورد لەو هاوکێشەیەدا کردووە، ئەمەش بەشێکە لەو وتارە کە

ڕۆڵی کوردی تیادا خستۆتەڕوو: دواى هاتنەئاراى شۆڕش و خۆپیشاندانى )بەشار حکومڕانی سیستەمى دژى سوریا، کۆماری ســەرۆک ئەسەد(ی خەڵکى و ــداران دەســەاڵت ملمالنێ ی ئاستى بەرزترین گەیشتە واڵتەکە هاوکات ملمالنێیەکە ــەم ه خــۆى، بەردەوامى خۆپیشاندانى لەگەڵ بوو ڕەسەنەکانیاندا، شارە لە کوردەکان بە دژ ئیسرائیلیش و تورکیا هــەم

دەوڵەتى سوریان. دیبلۆماسییەکانى پەیوەندییە سوریا ــەو کــــردووە، ــت ــدا پ ــران ــێ ــەڵ ئ ــەگ لــى ــان ــەک هـــەروەکـــچـــۆن لــە ســەردانیەکتر، ــۆالى بـ دیبلۆماتەکانیان خستنەڕوو یەکتریان ئامادەباشى ستراتیژیى هاوپەیمانێکى بوونە بۆ بەرپەرچدانەوەى لەپێناو لەناوچەکەدا کە دەرەکـــى دەستدرێژییەکى هــەر

بیەوێت زیان بەم دوو واڵتە بگەینێت. دەستدرێژیى، لە ئاشکراش مەبەستى بەگژداچوونەوەى هەوڵەکانى ئەمریکاو دروستکردنى بۆ هاوپەیمانەکانییەتى

گۆڕان لەناو ئەو دوو واڵتەدا.بەپێ ى دواتوێژینەوەى دەزگاى ڕاپرسى سوریاش ناوخۆیى بــارى واشنتۆن، زەمینەخۆشکەرە بۆ گۆڕانى سیستەمى حکومڕانى لە واڵتەکەدا، بەتایبەت کە چەندین نەتەوەى وەک کورد، ئەرمەن، هەن و واڵتەکەدا لە تورک چەرکەس و دانیشتوانى بەهەمانشێوەى ئامادەن دەرەکى هێزێکى هەر یاریدەى عێراق لەدەست تا بــدەن ئەمریکا نمونەى ڕزگاریان سوریا عەرەبى بەعسیزمى ببێت. یەکانگیربوونى فاکتەرە ناوخۆیى و دەرەکییەکان بۆ گۆڕانکاریى لەسوریادا، ئامرازێکى کاریگەرە بۆ فەراهەم کردنى نزیکدا. لەئایندەیەکى گــۆڕانــە ئــەو بەردەوامبوونى خۆپیشاندانى کوردەکان حکومەتى ڕووخاندنى بۆ زەمینەى ئەمەش ــردووە، ــ ک ــۆش خ دیمەشق سەرەتاى هەنگاوەکانە بۆ بەدەستهێنانى

مافە زەوتکراوەکانیان.

کورد و ئەوروپی بوونى تورکیا

کوردانی سوریا لەبەردەم گۆڕانداکەرکوک لە بەردەم هاوکێشە نوێیەکاندا

№

www.jamawarnews.com9 | 32 سێشەممە | 2012/07/31 | ژماره 712 | ساڵی

کۆمەاڵیەتی

ئێستادا لە دونیا واڵتــانــى لە زۆر مێژووى واڵتەکەیان بە فلیم و دراماو بە شێوازى هونەرى جیاجیا تۆمار دەکەن و نیشانى واڵتانى دەرەوەى دەدەن تا لەو ڕێگەیەوە مێژووى خۆیان نیشانى لە زۆر ئێستاش لە بدەن، دەوروبەر ڕاگەیاندنەکانى کوردستان گرنگى بەو

فلمە بیانیانە دەدەن.پەخشکردنى زنجیرە دۆبالژکراوەکان کاریگەرى کردووە لەسەر پەیوەندییە

کۆمەاڵیەتییەکانپەیمانگا ــوى دەرچ کــاوە، هەندرین بیانییەکان دراما ~ وت بە بینەرى ــەر س ــە ــردۆت ک کــاریــگــەرى کوردى و بینەرى فلیمە کوردییەکانى

کەمکردۆتەوە.درامــا کاریگەرى لــەبــارەى نــاوبــراو ناتوانین ئێستادا لە وتى بیانیەکان بکەن خــزمــەکــان مــاڵــە ســەردانــى و دارمــایــانــە ئــەو کاریگەرى لەبەر پەیوەندییە سەر کردۆتە کاریگەرى

کۆمەاڵیەتییەکان.بینەرى کوردى دەتوانێ سود لە بەرهەمە دۆبالژکراوەکان وەربگرێت

ئامادەیى ساریا خەسرەو خوێندکارى ــا درام لــە زۆر وت ~ بــە زمانى بۆ دۆبالژکراون کە بیانییەکان کوردى کارێکى زۆر باشە و لە ڕووى سیاسى و کۆمەاڵیەتى و ئابوورى زۆر شتى باشى تێدایە کە بینەرى کوردى هەر لێوەربگرێت، ســودى دەتوانى

بینەرى زۆر کە وایکردووە ئەمەش تایبەت بە کۆمەڵگاکەمان لە هەبێت ئەو درامایانەى کە نزیکە لە کەلتورى

واڵتەکەمان.لەسەر کاریگەرى لەبارەى ناوبراو بەرهەمە کوردییەکان وتى باوەڕناکەم دراما لەسەر هەبێت زیانێکى هیچ

کوردییەکانیش دراما و کوردییەکان بینەرى خۆیان هەیە.

وەک پێویست کرنگى نەدراوە بە بەرهەمە کوردییەکان

ڕێبازى بە هومەرمەند حەمە، بەکر و ڕۆشنبیرى ــى وەزارەت وت ــازادى ئ

نەداوە گرنگى پێویست وەک الوان ناوبراو و کوردیییەکان بەرهەمە بە لەبارەى بەرهەمە دۆبالژکراوەکان وتى کاریگەرى دۆبالژکراوەکان بەرهەمە ــەرهــەمــە ــەر ب ــردۆتـــە سـ ســلــبــى کـدەکاتە کاریگەریش و کوردییەکان نەریتى و داب و کــەلــتــورى ــەر سکۆمەڵگاکەمان، بۆیە پێویستە گرنگى تا کوردییەکان بەرهەمە بە بدرێت خزمەت ڕێــگــەیــەوە ــەو ل بتوانرێت ڕابــردووى ڕووداوەکــانــى و مێژوو بە

میللەتەکەمان.بەرهەمە بیانیەکان بەرهەمە

کوردییەکان الواز دەکاتلەبارەى دەرهێنەر حەسەن، ناسر ــان بە ــ ــراوەک ــ ــالژک ــ ــە دۆب ــەم ــەره بــەوە داخ »بــە ڕاگەیاند ~وتیشى ــە، هــەی زۆرى ــگــەرى کــاریدۆبالژکراوەکان فلیمە سەیرکردنى

ڕۆژانە بووەتە عادات و تەقالید«.»وەرگێرانى وتیشى دەرهێنەرە ئەو ڕاگەیاندنە کەلە بیانییەکان بەرهەمە کوردییەکان لێدەدرێت کاریگەرى هەیە کوردى بەرهەمى بونى الواز لەسەر ڕێگا و تــەواوە خنکاندنێکى ــەوە ئ

نادات بۆ ئەو حاڵەتە.

زانکۆو پەیمانگە دوو دەزگاى زۆر گرنگى پێگەیاندنى کادیرى پسپۆڕو لێهاتوون، ئەم دوو دەزگایە تواناى بەرهەمهێنانى هەیە( بەکارهێنیان یان )بەرهەمهێن ئەو کەسانەى واتایەى بەو بەرهەمهێن دەکەن تەواو خوێندن دەزگایەنە لەم ــى و لــێــهــاتــوویــان ــ ــارەزای ــ ئــاســتــى شلەیەکێک بتوانن بێت بەشێوەیەک بکەن و وەبەرهێنان ژیاندا لەبوارەکانى ئەوکەرتەى پێشخستنى بەهۆى ببن بەو بەکارهێنەر تــێــدادەکــەن، ــارى ک

دەزگایانە ئەم دەرچوەکانى واتایەى کەرتەکەو بەسەر بەمشەخۆر ــن دەبکام لەهیچ نــاتــوانــن کــۆمــەڵــگــەوەو لەجومگەکانى ژیاندا وەبەرهێنان بکەن و بــودجــەى لــەڕێــى دەبــێــت حکومەت هــەروەک ژیەنێت بیان بەکاربردنەوە لەهەرێمى کوردستان دەبینین کەسااڵنە بەردەوام بودجەى بەکاربردن دوو هێندەو وەبەرهێنانەو بودجەى هێندەى سێ بەردەوام بەشە بودجەى بەکاربردن ڕوو

لەزیادبونە.پەیمانگەکانى بەزانکۆو ئاماژە لێرەدا هەنوکە تا کە دەکــەیــن کوردستان گەندەڵ مشەخۆرو کەسانى ئەوەندەى کۆمەڵگە بــۆ درووســتــکــردووە ــان یکەسانێک نەیانتوانیوە نیوهێندە کەببن پێیبگەیەنن پــەروەردەبــکــەن و کۆمەڵگە بەرەوپێشچوونى بــەهــۆى لەڕووى چۆنیەتیەوە، سااڵنە ژمارەیەکى کۆتایى دەزگایانە لەم خوێندکار زۆر بڕوانامەى دەهێنن و خوێندن بەراژەیى

نابینین ــەاڵم ب ــرن، ــ وەردەگ خوێندن بەرهەمى ئەم خوێندکارانە چییە؟ دەبێت خوێندکار بێبەرهەمى بزانین ئەوەش پالنى بۆ دەگەڕێتەوە یەکەم بەپلەى کەئەویش خوێندکار پەروەردەکردنى بەرپرسیارە، لێى هەرێم حکومەتى خوێندن تەواوکردنى دواى هەربۆیە بارگرانى بە دەبــن خوێندکارانە ئەم بەسەر حکومەتەوەو دەبێت حکومەتیش بەاڵم بڕەخسێنێت، بۆ کاریان هەلى بەهۆى الوازى یان تەواو پێنەگەیشتن و خوێندن و کەرتى لەنێوان ناهاوسەنگى بازاڕى کار خوێندکار دەبێت لەچاوەڕوانى بــۆئــەوەى بێت حکومەتدا دەســتــى

دابمەزرێت لەکەرتى گشتى.بەسەیرکردنى نمونەى دوو ساڵى ڕابردوو سیستمێکى لەڕێگەى دامــەزرانــدن بۆ النیکەمى کوردستان لەهەرێمى نوێوە دەبینین خوێندکاران زۆرەى ڕێژە ئەو دامەزراندندان لەچاوەڕوانى کەچۆن ئەمساڵى ــۆ ب دەبــیــنــیــن هــــەروەک

خوێندن کە بڕیارە 17 هەزار خوێندکار هەرێمى لەسەرتاسەرى دابــمــەزرێــت کوردستان بەناوچە دابڕێنراوەکانیشەوە، بێکار 300هــــــەزار ــکــەى ــزی ن بـــەاڵم پڕکردۆتەوە! دامەزراندن بۆ فۆڕمیان ــەکــى زۆر ــەوەى ژمــارەی ــەرەڕاى ئـ ــ سبڕوایان بەپرۆسەکەنیە یان دڵنیان لەو ڕێگەیەوە دانامەزرێن و فۆڕمى دامەزراندن پڕناکەنەوە! پرسیار لێرەدا ئەوەیە ئەو ڕێژە زۆرەى دەرچووى زانکۆو پەیمانگە کەدانامەزرێن دەبێت ڕوو لەکوێ بکەن ــان؟ ژی بــژێــوى دەستەبەرکردنى بــۆ حکومەت جگە لەوەى لەکەرتى گشتى دایانبمەزرێنێت چ شوێنێکى دیکەى بۆ ئەم کەسانە هەیە؟ تواناى ئەم کەسانە چ تا تایبەت لەکەرتى کــارکــردن بۆ

ئاستێکە؟ بەهۆى نەبوونى پەیوەندى لەنێوان کەرتى تایبەت کەرتى کار، بازاڕى خوێندن و لەدەرچووى سوودمەندبێت ناتوانێت زانکۆو پەیمانگەکان هەروەک دەرچووى

ناتوانن پەیمانگەکانیش ــۆو ــک زانسوودمەندبن لەکەرتى تایبەت بەوهۆیەى کەرتى لێهاتووییەى پسپۆڕى و ئــەو لەدەرچووى پێیەتى پێویستى تایبەت بەدڵنیاییەوە پەیمانگەدانییە، زانکۆو ئەمەش خراپى و بێبەرنامەى حکومەتى ــى ــان ــەک وەزارەت بەتایبەت هــەرێــمــە پەروەردەو خوێندنى بااڵ کەنەیانتوانیوە پالنێکى تۆکمە دابنێن بۆئەوەى جۆرێک کەبتوانن پێگەیەنن لەخوێندنکار کاربکەن، گشتى کەرتى لـــەدەرەوەى بەش و لەو هەندێک لە بەسەرنجدان کۆلێژانەى لەزانکۆکانى کوردستاندا هەن ئەو ڕاستیە دەردەکەوێت کەسااڵنە چەند بێکار چەند دەبێت ئیفلیج خوێندکار دەخرێتە ناو کۆمەڵگەوە، بۆیە پێویستە چڕوپڕى پالنێکى هەرێم حکومەتى دۆزینەوەى چارەسەرکردن و بۆ هەبێت ڕێگەچارەیەکى گونجاو و پتەو لەنێوان

کەرتى خوێندن و بازاڕى کاردا.

مانگى ڕەمەزانى پیرۆز چەندین الیەنى و پــیــرۆز قورئانى لــە و هەیە بــاشــەى لە باس پێغەمبەر)د.خ( فەرموودەکانى چەندین الیەنى باشەى ئەم مانگە کراوە، پێغەمبەر)د.خ( ژیانى کاتى لە ڕاستە جگەرە بوونى نەبووە هەتا بە فەرموودەیەک بــەاڵم بــکــات ــەرام حـ جــگــەرە کێشانى لەسەر هەیە ئایەت و فەرموودە چەندین حەرامکردنى ئەو خواردن و خواردنەوانەى زیانیان بۆ مرۆڤ هەیە، جگەرەش بەپێى تەندروستى زیانى چەندین پزیشکان ڕاى زیانى دیکەش لەالیەکى و لەالیەک هەیە ماددی هەیە، بۆیە بەڕاى زانایانى ئاینیش جگەرە بەشتێکى خراپ لە قەڵەمدراوە و

دانراوە، باش کارێکى بە بەکارنەهێنانى ئەوانەى پیرۆزیشدا ڕەمەزانى مانگى لە دەبێت ڕۆژ درێــژایــى بە بــەڕۆژوودەبــن دوربکەونەوە لە جگەرەکێشان بۆیە ئەگەر بتوانن لە شەوانیشدا دان بەخۆیاندا بگرن ئاسانى بە زۆر ئەوا نەکێشن جگەرە و دەتوانن لە مانگى ڕەمەزان و دواى مانگى ڕەمەزانیش بە تەواوەتى واز لەو دووژمنە سەرەکییەى ژیانى خۆیان بهێنن کە بەپێى لە زیاد ڕۆژانــە نێودەوڵەتییەکان ئامارە جگەرەوە کێشانى بەهۆى کەس هەزاران گیان لەدەست دەدەن، پزیشکانیش هۆکارى بۆ بەجگەرەکێشانەوە ئالودەبوونى مرۆڤ هەبوونى ماددەى نیکۆتین دەگەڕێننەوە کە داواى وادەکات لەش دەچێتە خوێنەوە و

نیکۆتینى زیاتر بکات، بەاڵم ئەگەر هاتوو لە ڕۆژدا بۆ ماوەى 12 بۆ 13 کاتژمێر وەاڵمى بدەیتەوە نەخێر بە خوێن ناو نیکۆتینى 11 تەواوى دەتوانى ئاسانى بە زۆر ئەوا کاتژمێرەکەى تریش بە خواردنەوەى ئاوى نەخێر بە جۆراوجۆر خواردنى و ســارد لەو دوربیت و بدەیتەوە نیکۆتین وەاڵمى زیانانەى کە جگەرە بەتەندروستى مرۆڤى چەندین ــۆى ه دەبێتە و دەگەیەنێت شێرپەنجە وەک مەترسیدارى نەخۆشى هەمان لە و هەناوییەکان نەخۆشییە و کاتیشدا وازهێنان لە جگەرەکێشان دەبێتە هۆى سەرف نەکردنى پارە و بەجێهێنانى و ڕەمــەزان مانگى لە ئاینییەکان ئەرکە

دواى مانگى ڕەمەزانیش.

فێرى پیرۆزدا ڕەمەزانى مانگى لە دراماکانى لە یەکێک دەکەن، جنێومان ئێوارانى ڕەمەزان لە کەناڵێکى ئاسمانى لەڕابردووى ئەم پەخشدەکرێت کە باس و سانسۆرێک هیچ بەبێ دەکــات واڵتە ئەو لەسەرشاشەى ئاگادارکردنەوەیەک کەناڵە ئاسمانییە بۆ تەمەنەکان دراماکە چین هەموو بە بینەر و پەخشدەکرێت لە و دەکــات تەماشاى توێژەکانەوە و دراماکەدا بە بەردەوامى وشەى ناشیرین و جنێو بەکار دەهێنرێت مندااڵنیش یەکێکن شاشەکان تەماشاى کە توێژانەى لەو فێر ووشانە ئەو ڕاستەوخۆ و دەکــەن

لەبەرامبەر و دەکــەن لەبەرى و دەبــن هاوڕێکانیان بەکارى دەهێننەوە هەروەها ــەو وشە تــوێــژەکــانــى تــریــش فــێــرى ئنەشیاوانە دەبن و ئەگەر تۆزێک هەڵچون هەمان ووشەى دراماکە بەکار دەهێننەوە لە کۆمەڵگا، بۆیە پێویستە ئەو کەسانەى کە دراما دەکەن ئاگایان لە کاردانەوەى کاریگەریەکى چ بزانن بێت کۆمەڵگا پەخشکردنى لەکاتى بەجێدەهێڵن دراماکاندا و دەبێت دراما بۆ خەڵک بێت هەروەها بێت، جــوان وشــەى فێرى و ئەوە ئاگادارى ڕاگەیاندنیش کەناڵەکانى لەگەڵ دەکەنەوە باڵو درامایەک چ بن و ڕۆشنبیرى وەزارەتى ئەرکى ئەوەشدا

الوانە کە چاودێرى ئەو درامایانە بکات کە پەخشدەکرێت ڕاگەیاندن لەکەناڵەکانى هەبوو خراپى کاریگەرى درامایەک هەر هەروەها و ڕایبگرێت کۆمەڵگا لەسەر هەر درامایەکیش باشبوو خەاڵت بکرێت بــوارى بڕۆنە دراماکانمان ــەوەى ئ بۆ بینەر ئەوەى بۆ باشەوە پێشبڕکێیەکى

سودى لێوەربگیرێت.دراماکان لە هەندێک کــردنــەوەى باڵو کۆمەڵێک وشەى نەگونجاو جوێنى تێدایە بدەین جنێو چۆن دەکــەن فێرمان کە لەسەر کاریگەرى خرپى هەیە ئەمە کە تێدا باشەى الیەنێکى هیچ و کۆمەڵگا

نییە.

زنجیرە دراما بیانییەکان کاریان کردۆتە سەر الواز بوونى پەیوەندییە کۆمەاڵیەتییەکان

بازاڕى خوێندن و بازاڕى کار

وشەی ناو دراماکان کاریگەری دەبێت لەسەر مندااڵنبهێنەلە ڕەمەزانەوە واز لە جگەرەکێشان

ئا: زانا ڕۆستەم

هەوراز زایر

زیرەک مەحمود

ڕۆژوو شە فاعە ت دە کات

ڕۆژوو ترى وسودە کانى گە ورە یى لە بۆ خوا دە کــاالى کە شە فاعە ت ئە وە یە ــو پــارێــزە رێــک وتکا خــاوە نــە کــە ى وە ککارێک بە رگرى دە کات لە خاوە نە کە ى لە ڕیوایە ت ) و حاکمە وە ئە حمە د )ئیمام کراوە لە بە شێکى فە رمودە یە کى درێژدا فە رمویە تی:)الصیام پێغە مبە ر)د.خ( والقران یشفعان للعبد یوم القیامە ( واتە : ڕۆژو قورئان لە ڕۆژى دواییدا تکا دە کە ن بۆ خاوە نە کە یان بە م شێوە یە : ڕۆژوە کە دە ڵێ ئە ى پە روە ردگار من بە ڕۆژ خواردن قە دە غە لێ ئــارە زوم و خــواردنــە وە و کردوە تکایە بە منى ببە خشە ، قورئانیش دە ڵێ خودایە منیش نە م هێشتوە بخە وێ تکام بگرە و لێى خۆشبە، شە فاعە تمان لێ وە رگرە . بە م شێوە یە ڕۆژوو بە فە رز تکاو بۆ مە یدانێ دێنە سونە تە وە و

پاڕانە وە بۆ بە رگرى لە خاوە نە کە یان.تاوانە کانمان لە خوا ڕۆژوە وە بە هۆى سڕینە وە ى هــۆکــارى ڕۆژوو ــورێ دە بـدە فە رموێ :)ان گە ورە تاوانە کانە خواى الحسنات یذهبن السیئات( واتە : کردە وە ڕادە ماڵن خراپە کان کــردە وە چاکە کان پڕیە تى کە ڕۆژوش سڕنە وە دە یــان و سڕینە وە هۆى دە بێتە وچاکە خێر لە ــارە دی تــاوانــە کــانــمــان داپۆشینى و هە یە تاوانمان گوناهو هە مووشمان لە سڕینە وە بیان چاکە کردن بە دە با ئە بو هورە یرە وە )خ( پێغە مبە ر)د.خ( و نوێژە کان پێنج فە رمویە تی:)نێوانى نوێژى هە ینى بۆ هە ینیە کى تر ڕە مە زان تردە بنە )کە فارە ت( ڕە مە زانێکى بۆ گوناهى گــە ر تاوانە کان وداپۆشینى مسلم(چونکە )رواە نە کات( ــە ورە گــە ى ــە وب تـــاوانـــە گـــە ورە کـــان تــە نــهــا تسڕێتە وە ، دە یان ونە صوح ڕاستە قینە پێغە مبە ر )خ( ــرە وە هــورە ی ئە بو لە رمضان صام فە رمویە تی:)من )د.خ( من تقدم ما غفرلە واحتسابا ایمانا بە علیە (واتە :هە رکە س )متفق ذنبە( بیرو باوە ڕە وە ڕۆژوى ڕە مە زانى گرت بۆ ئە وە دواڕۆژ پاداشتى ئومێدى بە خوا دە بــورێ ، ــردوى ڕاب لەتاوانە کانى خوا هە ن تریش وفە رمودە ى لەئایە ت زۆر کە ئاماژە بە وە دە کە ن کە ڕۆژو هۆکارى

سڕینە وە ى گوناهە کانە .

مەریوان تۆفیق

مەال ئەحمەدى قامیشى

№

www.jamawarnews.com 10 | ساڵی 32 | ژماره 712 | 2012/07/31 | سێشەممەهەمەڕەنگ

کۆمپیوتەرى ــە ک هــەیــە کـــەس کـــەم بەکارهێنابێت و ئەو باکگراوەندە سەوزەى نەبینیبێت کە بە شێوەى خودکار لەگەڵ هەیەو ویندۆزێکى »ئێکس پی«دا هەموو شێوەیەکى ئێجگار جوانى پێ بەخشیوە، بەاڵم تا ئێستا نهێنى ئەو وێنەیە ئاشکرا کە Bliss ناوى وێنەیە ئەم نەکراوە. بەماناى »شوێنێکى زۆر خۆش، یان بەهەشت گیراوەو 1996 ساڵى لە و بەکاردێت« پێش بەدیارکەوتنى ویندۆز ئێکس پى لە ساڵى 2000 و تەنانەت پێش دروستکردنى لەالیەن وێنەیە ئەم میلنیۆم. ویندۆز لە گیراوە ئۆریر«ـەوە »شارڵز فۆتۆگرافەر لەیەکێک لە ناوچەکانى سنۆما لە ویالیەتى کالیفۆرنیا لە کێڵگەیەکى تایبەت بە ترێ ئاسایى کامێرایەکى بە کاتدا لەهەمان و ئەو وێنەیەى گرتووەو نەیدەزانى کەڕۆژێک دەبێت. بەناوبانگ وێنەکەى ئــاوا دێت ئەوەى بە نهێنى لەم وێنەیەدا ماوەتەوە، ئەوەیە کە تا ئێستا مایکرۆسۆفت ئاشکراى شارڵزى بە پارە چەندى کە نەکردووە ئەو بەکارهێنانى بۆ داوە فۆتۆگرافەر وێنەیە لە بەناوبانگترین ویندۆزى جیهانی

کاتدا هەمان لە و پی« ئێکس »ویندۆز شارڵزیش الى خۆیەوە ڕەتیکردۆتەوە کە لێدوان لە بارەى ئەو ڕێککەوتنە نهێننییەى

نێوان خۆى و مایکرۆسۆفت بدات. شایەنى ساڵ دە تێپەڕبوونى بۆنەى بە باسە بەسەر دروستکردنى ویندۆز ئێکس پى و

بەکارهێنانى ئەم وێنەیە لەالیەن ناوبراوە، ئەم وێنەى باڵوکردنەوەى بە هەڵسان کێڵگەیە کە ئێستا شێوەکەى زۆر گۆڕاوە.

هۆکارەکەى هاتوچۆ ڕووداوى زۆر ــۆ ســەرقــالــبــوونــى دەگــەڕێــتــەوە بــە واى ــە شــتــێــکــەوە ک شــۆفــێــر بشەقامەکە لــە ــاوى چ دەکـــات لــێ نوێى داهێنانێکى بەاڵم نەمێنێت، ئەڵمانى ــان«ى ــارم »ه کۆمپانیاى ”infra car tech“ ــاوى ن بە ئەم دەکاتەوە. کەم ڕووداوانــە ئەم سوور ژێــر تیشکى تەکنەلۆژیایە بۆ بەکاردەهێنێت ”infra-red“و دەســت جوڵەکانى ناسینەوەى

سەرى شۆفێر کە لە ڕێیەوە چەندین دەکات کۆنتڕۆل جــۆراوجــۆر کــارى وەک هەڵکردن و کوژاندنەوەى ڕادیۆ کەرەوە فێنک کردنى نزم و بەرز و تــەلــەفــۆن کـــردن. ســـوودى ئەم و شۆفێر کە لەوەدایە تەکنەلۆژیایە بدات ئەنجام کارانە ئەم دەتوانێت بەبێ ئەوەى چاوى لەسەر شەقامەکە البدات، زانایان لە ئێستادا کار لەسەر تەکنەلۆژیایە ــەم ئ گەشەپێدانى

دەکەن.

دیاردە لەو یەکێکە مێشک جەڵدەى تەندروستییە ترسناکانە کە بۆ مرۆڤ دادەنــرێــت، لەناوبەر هۆکاریکى بە چونکە هەندێک جار دەبێتە هۆى مردن و لەناوچوونى لەناکاوى ئەو مرۆڤەى کە تووشى دەبێت، جەڵدەى مێشک بەوە لەدەستدانێکى کە دەکرێت پێناسە مێشکە فــەرمــانــەکــانــى ــاوى ــاک ن لــە کۆنترۆڵ سەرهەڵدانى ــاردەى دیـ و ــژەى ڕێ مــرۆڤــە، مێشکى نــەکــردنــى لە کتوپڕە نەخۆشییە بەم تووشبون بەرزبوونەوەدایە و بە گوێرەیى هەندێک جەڵدەى پزیشکییەکان ڕاپۆرتە لە مردنە ــارى ــۆک ه ــن ــی دووەم میشک جەڵدەى جیهاندا، سەرانسەرى لە کەسانە ئــەو تووشى زیاتر مێشک زۆرن، تەمەنێکى خاوەنى کە دەبێت نالەبارییە و ناڕێکى دیاردەى چونکە تەندروستییەکان زۆر تر لە نێوان ئەو تایبەت بە دەبینرێت، بەتەمەنانەدا ئەو دیاردە تەندروستیانەى کە خۆیان جەڵدەى بە توشبون بۆ هۆکارێکن شــەکــرەو نــەخــۆشــى وەک مێشک بەسااڵچوون، و بەرز خوێنى فشارى بەاڵم لەگەڵ ئەوەشدا ئەم نەخۆشییە تەمەنەکانى نێوان لە ڕەنگە کتوپڕە ببنرێت، بەکارهێنانى هەندێک تریشدا هۆکارێکى خواردەمەنییەکانیش لە ئەم دروستبونى لەسەر کاریگەرن

لە هــەنــدێــک چــونــکــە نەخۆشییە ڕۆڵێکى دەتوانن خواردەمەنییەکان سلبى ببینن لەسەر هەڵدانى جەڵدەى ئــەوەشــدا ــەگــەڵ ل بـــەاڵم مێشکدا، هەندێکى تریان دەتوانن ڕۆڵێکى باش ببینن و ببنە هۆکارێک بۆ ڕێگریکردن لەم نەخۆشییە ترسناکە وەک هەندێک توێژینەوە لە یەکێک بەپێى میوەکە دەبێتە هەرمێ و سێو پزیشکییەکان مێشک جەڵدەى لە ڕێگریکردن هۆى نەکراو، چــاوەڕوان زۆر شێوەیەک بە نوێترین لە کە لــەوەى جگە ئەمە لــەبــارەى پزیشکیدا تــوێــژیــنــەوەى کاریگەرییان و میوەکان بەکارهێنانى لەسەر ڕوودانى جەڵدەى مێشک ئەوە دۆزرایەوە کە بەکارهێنانى ئەو میوانەى نــاســراون ترشەمەنییەکان بــە کــە دورخستنەوەى بۆ مەزنن هۆکارێکى مرۆڤ لە توشبوون بە جەڵدەى مێشک و دەبنە هۆى کەمبوونەوەى جەڵدەى ئەم ڕوودانى لە ڕێگریکردن و مێشک نەخۆشییە، بە تایبەت الى ئافرەتان. چونکە تاقیکرنەوەکە لەسەر کۆمەڵێک تێیایدا و دراوە ئەنجام ــافــرەت ئهاتووە کە ئەو ئافرەتانەى کە میوەى دەهێنن بەکار زۆر ترشەمەنییەکان کاریگەرى 19 ســەدا لە ــژەى ڕێ بە کتوپڕى نەخۆشى بــە توشبونیان

جەڵدەى مێشک کەم دەبێتەوە.

1712 لە ساڵی ڕۆســـۆ ژاک ژان »ئیزاک باوکی لە دایکبووە ، لە ژنێڤ ڕۆسۆ« سە عاتچییە کی ناسراو بووە ، دایکیشی »سوزان بێرنارد« ماوە یە ک کۆچی ڕۆســۆ لە دایکبوونی دوای ژاک ژان باوکی ــردووە، کـ دوایــى ڕۆسۆ الیە نگرێکی بە بڕوای دە سە اڵتی کـــۆمـــاری بــــووەو ویــســتــوویــەتــی پە روە ردە شێوە یە بە و کوڕە کە شی پێنج لــە تــە مــە نــی ــۆ ڕۆسـ ــات. ــک ببە کتێب دە ستیکردووە ساڵیە وە خــوێــنــدنــە وە تــا کــۆتــایــی ژیــانــی، نووسە ر خۆشە ویسترین »پلوتارک« پاش ڕۆســۆ، ژاک ژان لە الى بووە بە سە ربردنی چە ندین ساڵ لە تە مە نی ڕۆسۆ بە شارە کاندا، گەڕان تاراوگە و توانستە کانی توێژینە وە ی خە ریکی بە فە لسە فە سە رە تا ــووە. ب خــۆی دە ستى پێکردووەو فە یلە سووفە کانی وە ک »جۆن لۆک، مالێبرانژ، دیکارت، دە خوێنێتە وە ، ڤۆڵتێر« الیبنیتس و

پڕە ــۆ ڕۆس قۆناغەی ــەو ئ ژیــانــی فە ڕە نساو ئیتاڵیاو بە نێو لە گە ڕان فە یلە سوفە کان ڕۆسۆ، سویسرادا. دادە نێت جیهانە ئــە و بە بە شێکی بۆیە ــرن، ــدە گ ــێ ل ڕە خـــنـــە ی ــە کهە موویان گوناهباردە کات بە وە ی کە فە یلە سوفە کان گرنگی بە هێشتنە وە ی دامە زراوە کانی چە وساندنە وە دە دە ن و کاریان بۆ دە کە ن، ژیانی ڕۆسۆ دوای زانست و »دیکسۆرزی باڵوبوونە وە ی کە دە گۆڕێت بە تە واوە تی هونە ر« »دیــکــســۆرزی لە نێو ــت ــرێ ــوان دە تزانست و هونە ر«دا چە ند بیروڕایە کی لە دۆخە »مرۆڤایە تی وە ک ڕۆســۆ »ئە و سە رە تاییە کە ی«و بێگوناەو ــە ری و ــون ــە ی لــــە ڕووی ه ــە وان ــە ت نــوون، ــ ــە وتـ ــ ــە وە دواکـ ــی ــی ــت ــس زانــرن کە ــە روە رتـ ــە سـ ــە وان ــە ت لـــە و نڕۆسۆ دیاریبکرێن. پێشکە وتوون« »ئێرمۆنڤیل لە 1712/7/2 لەڕۆژی

لەفەرەنسا« کۆچی دوایى کردووە.

لێکۆڵینەوەیەک لە زانکۆى »کامبریج«ى کە دەرخست ئــەوەى بەریتانیا واڵتى خواردنى پەنیر لە پێش خەوتن هۆکارێکە خەوى بینینى و خەو تێکچوونى بۆ

ناخۆش. لە لێکۆڵینەوەکەدا زانایان چاودێرى شێوازى

ــن ــدی ژیـــانـــى چــەنــان ــەخــشــی خــۆب

لە و ــرد کـئەنجامدا

بۆیان

زۆربەى کە ــەوت دەرکئەوانەى پەنیر بە چەند کاتژمێرێک پێش هەیە خەویان کێشەى دەخۆن خەوتن هۆکارەکەى دەبینن. ناخۆش خەوى و

ــژەى ــەوە بــۆ زیــادبــوونــى ڕێ ــت دەگــەڕێ ”monoamine oxidase B“لە لەشدا لە کاتى خەودا کە دەبێتە ڕێگر لە هەرس کردنى پەنیر، ئەمەش وا لە ئەندامەکانى هەرس دەکات کەمتر پشوو وەربگرن و پەستانى ــى ــ دەروونـ

زیاد ببێت کە دەبێتە هۆى خــەو. تێکچوونى و نــاخــۆش ــەوى خپەنیرێک هیچ کە باشە پێیان زانایان نەخۆین بۆ ماوەى 2 کاتژمێر لە پێش خەوتن و هەوڵبدەین کە پەنیر دوا ژەمى

ڕۆژەکەمان نەبێت.

»XP« وێنەى سەر دیسکتۆپى ویندۆز

داهێنانێک بۆ کەمکردنەوەی ڕووداوەکانی هاتووچۆ

ڕۆسۆ، فە یلە سوفە کان بە بە شێکی ئە و جیهانە دادە نێت کە ڕە خنە ی لێدە گرن

پەنیر دەبێتە هۆى تێکچونى خەو

سۆزداریدا لەبوارى لـــەئـــەنـــجـــامـــى ناسینێک، یەکتر کى یستیە و شە خۆنوێ لەدایک دەبێت،

سەرنجى خێزانەکەت ڕادەکێشیت و دەکەیت، کێشەیەک چارەسەرى زۆردا، بیرکردنەوەیەکى لەئەنجامى تووشى خەمۆکى و دڵەڕاوکى دەبیت.

ئەم هەفتەیە هەواڵى خۆشى کارەکانت پێ ماوەیە ئەم دەگــات، گونجاوە بەگشتى بــۆ کــارى دارایـــى و

وەردەگریت رەزامەندى بازرگانى و بەنیازى کە ــەک ــرۆژەی پ لەسەر

ئەنجامى بدەیت.

ئەم هەفتەیە هەست ــى ــەت ــدووی ــان ــە م بهەوڵى ــت، ــەی دەکــدەو حـــەوانـــەوە بدۆخێکى لەوانەیە

بەاڵم بکات خەمبارت خێزانى ماوەیە ــەم ئ دەبــێــت، چــارەســەر

کەسێکى ڕۆمانسی دەبینیت.4/20

-3/21

وڕ کــا

№

هەندێک هەوڵبدە ــیــری ــۆشــەگ ــە گ لـــەوە، ــت ــەی ــک ــب ــەم کهۆى دەبێتە چونکە ناخۆشى و ــاژاوەو ئـ

هەلى باش لەدەستدات، گرنگى بدە بە ئەویندارەکەت، یان هاوسەرەکەت، بۆئەوەى لە ژیانێکى خۆشدا بژیت.

10/20-9/21

وو راز

ــه №تـ

5/20

-4/21

ـا گـــ

№

تووشى ماوەیە ئەم خــەمــۆکــى دەبـــى و شاد زیاتر هەوڵبدە بــۆنــەو ــە ل بــیــت و بەشداری یادەکاندا

لەگەڵ کاتەکانت زۆربــەى بکە و دۆستان و هاوڕێ و خۆشەویستەکانت بیت زاڵ هەوڵبدە و بەسەرببە

بەسەر کێشەکانتدا. 11/20-10

/2ک 1

پشوو

№د

ــە ــەی ــت ئــــەم هــەفبۆ هــەوڵــدەدەیــت هەندێک گــۆڕیــنــى کارەکانت و ــى دۆخدواتر پێشهاتەکان،

ئەنجامى باشیان دەبێت و گومانەکان دەبیتەوە، چــاالک ــەوەو ــن دەڕەوێپەیوەندى ــەوەو حــەوان ئاشتى و

باشى تێدایە. 6/20

-5/21

ە وان

دو№

ــە ــەی ــت ئــــەم هــەفرەخنە ــەڕووى رووبـهەست و دەبیتەوە و ــک ــاس ســــــۆزت نــت، بـــەاڵم ــ ــێ ــ دەب

چاالکییەکانت خرۆشەوە بەجۆش و ئەنجام دەدەیت و متمانەت بەخۆت بەلێوەشاوەیى ــێــت و دەب زیــاتــر

بەرپرسیاریتییەکان هەڵدەگریت. 12/20-11

/21

ن ه وا

№ک7/20

-6/21

اڵ قرژ

№

پرۆژەیەکى لەوانەیە دارایـــــى ئــەنــجــام ــەڵ ــەگ ــت، ل ــدەیـ بـهاوسەرەکەت و بایەخ مەسەلەیەکى بــە

دارایى دەدەیت، ئەم ماوەیە ئاماژەى تیایە بۆ دۆستایەتى نوێ و کەشێکى

رۆمانسیت دەبێت.

1/20

-12/21

ک یس

№گ

ــە ــەی ــت ئــــەم هــەفپڕ ڕووداوى دوو روو رۆمــانــســیــەت بـــەاڵم دەدات، کەمێک پێویستە

هەفتەدا لەناوەڕاستى وریابیت، گرنگى هەواڵێکى یان پارە بڕێک تــێــدایــە و هــەنــدێــک پــەیــوەنــدى

گرنگیش ئەنجام دەدەیت. 8/20

-7/21

ێر №ش

لــەگــەڵ دەوروبـــەرو ــدا ــتـ ــانـ ــکـ ــاوڕێـ هـباش هاوڕێیەتیەکى ــت ــى دروس ــوان دەتبکەیت، ئەو هونەرو

هەوڵت ئێستا هەتاکو کە کارانەى بۆ نەداوە یان نەتکردوە لەم ساڵدا

دەتوانى بیکەیت.

2/20

-1/21

ڵ ه ت

№س

ــە ــ ــاوەی ــ ــەم م ــ ــ ئــى و ــزان ــارى خــێ ــ بدەبنە تەندروستى، ــەخــت، ــای ــى ب ــێ جشەممە سێ رۆژى

لێوەربگرە سوودى تۆ بۆ زۆرباشە بارى دیدارەکانت و ئەنجامدانى بۆ دارایت باش دەبێت و هەلى باشترت

بۆ دەرەخسێت. 9/20

-8/21

ک ه ری

№ف

بەهۆى هاوڕێکانتەوە ــدى ــوەن ــەی یـــان پنزیکەوە کاروبارەکانت دەکەن، لەباشى ڕوو ــوت هـــەوڵـــبـــدە خ

و ئاڵۆزی و گرژی لە بگری دوور تاکوو تۆ بۆ پێویستە سەفەرێک دۆخەکەی سەر بێتەوە بتوانیت

جارانت. 3/20

-2/21

گ ه ن

ه ه№ن

قەاڵی شانشین دەڕوانین نیشتمانەکەدا الیەکى بەهەر ، تیادایە دێرینى ئاسەوارى دەیان بە پارچەو پارچە واڵتمان چونکە بــەاڵم خۆمان و بێگانەیە ــەى ــت دەس ژێــر بۆیە ، نین خۆمان نیشتمانى خاوەنى لەسەر بەپێز زانستى توێژینەوەى ئــەم ئــاســەوارانــەمــان نــەکــراوە ، وەک هەر لە ، پێنەدراوە بایەخى پێویست داگیرکەران کوردستاندا پارچەیەکى هەوڵیان داوە بیکەن بە موڵکى باوکیان و ڕووى گەشی مێژووەکەمان بشێوێنن و میلەتەکەمانیان بە پێچەوانەى ڕاستیەوە تێگەیاندووە بۆ نمونە: قەاڵیەکى یەکجار دەربەندیخان نزیک هەیە مێژینەمان لە دەگــەڕێــتــەوە بنیاتنانى مــێــژووى کــە بەدەیان وە ساسانیەکانیش پێش بۆ پەیکەرى گەورە پیاوانى کوردى تیادایەو کــوردە پەیکەرتاشی هونەرى هێماى زۆربەى بەاڵم ، دێرینەدا لەو سەردەمە و نازانن ڕاستیە ئەم ناوچەکە خەڵکى داگیرکەر و شاردونەتەوە لێی دوژمــن کوردى لە خۆى ویستى بە هەڵەو بە گەیاندووە ، بۆیە بەم قەاڵیە ئەڵێن بتخانە باپیرانى پیاوانى گەورە پەیکەرى بە و خۆشیان دەڵێن بت کە لە ڕاستیدا ئەم قەاڵیە ناوى قەاڵى شانشینە نەک بتخانە . ئەمەیە کردارە ناپەسەندەکانى بێگانەو چەواشە ڕاستیى جۆرە بەم داگیرکەر لە خۆشمان شارستانێتى و ــەن دەکڕاسیتدا لەو . میلەتەکەمان ون دەکەن ئەم شوێنەوارە قەاڵیەکى دێرینى کوردەو سەردەمێکى ڕەوایانى فەرمان جێگەى قەاڵى ناوى میلەتەکەمانەو کۆنى زۆر شانشینە نەک بتخانە هەروەکو شاعیرى نادارى کورد مینە جاف لە شیعرێکى زۆر جوانیدا ڕاستى ناوى ئەم قەاڵیەى ڕوون

کردۆتەو وتویەتى : من بتخانە نیم جێگەى شاهانم

نشینگەى تەختى جەمشید جاهانم لەبەر بێ عیلمى سەرتان سوڕماوە

ناوى ئێمەتان بتخانە ناوە

قەاڵى چونگوش قەاڵى چونگوش قەاڵیەکى زۆر گەورەى دیاربەکرە بە سەر چونگوشی ناوچەى لە کوردستانى باکور ئەم قەاڵیە لەسەر بەجۆگەیەک کــراوە دروســت زنــارێــک کردنى دابین بۆ چەمێک بە دەگاتەوە تاوەکو قەاڵکە ناو دانیشتوانى ئــاوى لە هەندێک و دیوارێک چەند ئەمڕۆش پێوە بە چونگوش قەاڵى کەالوەکانى

ماون .

قەاڵى ئاختەمار کڵێسـەیەک و ودورگەیـەک قەاڵیـەک نـاوى بـە باکـور هـەن لـە کوردسـتانى ئەختەمـارەوە . دورگـەى ئەختەمـار لـە نـاو گۆمـى واندایـە ، ئـەم دورگەیـە بـە خۆرئـاواى کەوتۆتـە کیلۆمەتـر پێنـج گونـدى ، )وەسـتان(ەوە شـارى لـەم گونـدە نزیکتریـن پشـیڤانگیش لـە هـەر کافرانیـش گـرێ دورگەیـەوەو خۆرئـاواى دورگەى ئاختەماردایە قزوینى باسـی زاینیـدا سـیانزەیەمى لەسـەدەى دورگـەى لەنـاو کـە کـردووە قەاڵیەکـى ئاختەماردایـە بـە نـاوى قـەاڵى ئاختەمار وە باسـی جوانـى ئـەو قەاڵیـەى کـردووە .مێـژو نوسـی گەورەشـمان شـەرەفخانى بەدلیسـی وتویەتـى :باپیـرەى لـە سـاڵى 939 چەندیـن جـار بـە بەلـەم هێرشـی لـە و ئاختەمـار قـەاڵى سـەر کردۆتـە . کـردووە ڕزگارى داگیرکـەران چنگـى لـەو قەاڵیـەش کڵێسـەیەک لەنـاو جگـە هـەر ئەویـش ئاختەماردایـە دورگـەوى بـە و ناونـراوە ئاختەمـارەوە بەنـاوى جـوان زەخرەفـەى و نیـگار و نەخـش ئێسـتاش تاوەکـو ڕازاوەتـەوە جـوان ئازایەتـى هەیـە کـوردەوارى بەیتێکـى قەشـەی کڵێسـەى ئەختەمار دەگێڕێتەوە کـە نـاوى قەشـە عیسـایەو دژ بـە والـى عوسـمانى لـە شـارى وان وەسـتاوەتەوە بەرگـرى لـە فەقـێ عەلـى ناوێـک کردووە بـووە ئەرمەنیـەک کچـە عاشـقى کـە

مریەمـەوە. بەنـاوى *مێژونووس

لەیالن*

ــەیـــرى خــۆشــەویــســتــى سـکچێک ئەگەر لەوەدایە، ــى خــۆشــبــوێــت ــک ــوڕێ کناو لە پادشایە پێیوایە

هەموو پیاواندا.ڤیرجینیا ڤاندواتر

№

جەڵدەی مێشک و ترشەمەنییەکان

№

www.jamawarnews.com11 | 32 سێشەممە | 2012/07/31 | ژماره 712 | ساڵی

میسی:

ڤیالنۆڤا هیچ جیاوازیەکى نییە لەگەڵ گواردیۆال

نــێــوان ــارى یـ تــە واوبــوونــى دواى بە رشەلۆنە و رجا و بیچاوى سە رکە وتنى 0-8 بە ئە نجامى بە رشەلۆنە یانە ى لە کۆنگرەیە کى لیۆنێل میسى یاریزان ئێستا من ڕایگە یاند: ڕۆژنامە وانیدا لە ژیانێکى نوێ دام دواى ئە و هە موو پشووە ، ئە و پشووە یارمە تیم دە دات هە روە هاسە بارە ت باشتربم، بۆئە وە ى

هیچ ــی: ووتـ ڤیالنۆڤا بــە ڕاهــێــنــە ر ڕاهێنە رى لە گە ل نیە جیاوازێکى پێشوو گواردیۆال هە موومان بە هە مان ڕە فتارى پێشوو ڕاهێنە رى شێوە ى بە تۆپى سە بارە ت دە کە ین، لە گە ڵ یاریزانان :زۆربــە ى ووتــى ئاڵتونى بڕکێ پێش هێنانى ــە دە ســت ــۆب ب

دە کە ن. ئاواتى هە موویاریزانێکە .

ــان ــەک ــام ــەگــەرچــى ڕاپـــۆرتـــە ڕۆژن ئڕیاڵ مەدرید یانەى باڵویان کردۆتەوە تۆتنهام لەگەڵ ڕێکەوتن گەیشتۆتە بەاڵم مۆدریچ، لۆکا بۆگواستنەوەى ــامــەى ڕۆژن ڕاپۆرتێکى بــەگــوێــرەى دا کەتالۆنى دیفەرتڤۆى ئەلمۆندۆ شاهانە یانەى و پرتوگالى ڕاهێنەرى یاریزانى جێگرەوەى ــاوى ن مۆرینۆ کرواتى دیارى کردووە ئەگەر شکستیان گواستنەوەى لە بیر مۆرینۆ هێنا. ئەستێرەى هۆلەندى ویسلى شنایدەرى

یاریزانى هێڵى ناوەڕاستى ئینتەرمیالن قسەى هەمان دەیەوێت دەکــاتــەوە، گالیانى بەر لە چەند ڕۆژێک دەربارەى خۆشەویستى هەندێک وتبووى کاکا هەوڵ مۆرینۆ بۆیە نایەت، کۆتایى دەدات جارێکى تر ویسلى بگەرێنێتەوە یاریگاى بێرنابیۆ هەردووکیان بەیەکەوە کار بکەن هەروەک چۆن دووساڵ بەر نازناوى توانیان پێکەوە ئێستا لە لەگەڵ ئەوروپا پاڵەوانى یانە خولى

ئینتەرمیالن بەدەست بهێنن.

ئیتاڵى ــنــەرى ڕاهــێ مانشینى ڕۆبـــەرتـــۆ ــەوە ــى کــردۆت ــات دووپلەگەڵ بۆند یانەکەى ئیمزا زۆر یــاریــزانــى ــەروەک لە ــ ــات هـ ــاک نــاوەى پــێــشــوو ئــەم ــ مکـــارەى کــرد هــەروهــا بەوە ئاماژەى مانشینى نوێکانى بۆندە کـــردووە یانەى ستیزن لەم هاوینەدا تێپەر ــزان ــاری ی لــە ســێ ناکات و دەڵێت: ئێمە ن یستما پێو

هەیە گـــەورەتـــر ــارى ــەک بلەگەڵ بــەبــەراورد ڕابـــردوو، ساڵى ئێمە بــەڕاســتــى بۆند لەگەڵ هیچ

ئیمزا یاریزانێک تەنیا ــن ــەی ــاک ننەبێت ــە ــەوان ئــن ــوانـ ــە دەتـ کـ

ــارى ــ ــاوک ــ هــەن ئێمە ــ ــک ــ ب

ــت ــ ــەدەس ــ لــــە بلە نــازنــاوەکــان هێنانى جێگەى داهـــاتـــوودا. وەرزى

یانەى ئـــامـــاژەیـــە وەرزى توانى سیتى مانچستەر خولى ــاوى ــازنـ نـ ڕابــــــردوو ئینگلتەرا بەدەست بهێنێت و مانچستەر یونایتد لە بێبەش نازناوەکە بکات. ڕاهێنەرى یـــــانـــــەى

مانشینى ڕۆبەرتۆ سیتى مانچستەر هەیە یانەکەى بەتواناکانى متمانەى کردنى ئیمزا ــەوەى ــردن ک بۆیەکال دەست لە بــەر هاوینە گرێبەستى پێکردنى یاریەکانى وەرزى نوێ خولى ناوەڕاستى مانگى ئاب لە پریمەرلیگ کاتدا هەمان لە پێدەکات، دەســت یاریزانانە ئەو نــاوى ــردەوە ک ڕەتــى کردنیان بۆپەیوەندى بکات ئاشکرا

بەپاڵەوانى خولى پریمەرلیگ.

و گۆڵچى دا پێکەوتنێکى چــاو لە »ئیکەر مەدرید ڕیــاڵ یانەى کاپتنى و کرواتى یاریزانى لە باس کاسیاس« مۆدریچ لۆکا تۆتنهام یانەى ئەستێرەى شایەنى یاریزانە ئەم پێیوایە و دەکات شاهانە درێسى لە پارێزگارى ئەوەیە ئەگەر ــە وای بــڕواى کاسیاس بکات، مۆدریچ پەیوەندى بەیانەى ڕیاڵ مەدرید

بکات دەتوانێت کارێکى جیاواز بکات لە یاریگاى سەنتیاگۆ بێرنابیۆ و دەڵێت: لە ئەوروپا نەتەوەکانى جامى پاڵەوانیەتى توانى ئاستێکى زۆر بەرز پێشکەش بکات، ڕیاڵ لەئاستى ئەو ئاستى وایــە ــڕوام بمەدرید نزیکە، ئەگەر بێت و پەیوەندى بە ئێمەوە بکات ئەوا تیپکەمان هەنگاوێکى تر بەرەو پێش دەچێت بۆ وەرزى داهاتوو.

مۆرینۆ بیر لە هێنانەوەى شنایدەر دەکاتەوە بۆ سانتیاگۆ بێرنابیۆ

مانشینى : بۆ ئەمساڵ زۆر یاریزانى نوێ ناهێنینە یانەکەمانەوە

کاسیاس: مۆدریچ لەو ئاستەدایە کە پەیوەندى بە یانەى شاهانەوە بکات

ئەگێر پەیوەندى دەکات بە بەرشەلۆنەوە

وەرزش

لە ڤیستیڤاڵى یارى خۆیدا لە یەکەم )نۆرواى نەوریج پێ ى جامى تۆپى ــژاردەى تــۆپــى پــێ ى ــب ــەڵ کـــاپ( هیارى کوردستان تازەپێگەیشتوانى تیپى لە بــەبــردنــەوە دەستپێکیان یەکەم لە دەستپێکرد، )تێرتنس(ى هەڵبژاردەى )16( کۆمەڵەى یارى خۆیدا یەکەمى یارى لە کوردستان )تــێــرتــنــس(ى تیپى ڕووبـــــەڕووى ئەم یارییەکانى کە بۆوە نەوریجى )ئێکە نــاوچــەى لــە پاڵەوانێتییە یەکەم گێمى بەڕێوەدەچێت، بێرگ(

نزیک یەک لە ئاستەوە لە هەردووال بەاڵم هێرشەکانى هەڵبژاردەى بوون، کوردستان باشتر بوو هەوڵى زۆریاندا پێش یەکەم گۆڵى تۆمارکردنى بۆ دوو ــە ب گێمە ئـــەم تــەواوبــوونــى )ساڵح هێرشێکدا لە و دەقیقەى کوردستانى هەڵبژاردەى محەمەد( گێمى یەکەم، گۆڵى خاوەنى کردە هێرش بە )تێرتنس( تیپى دووەم کوردستان گۆڵى ســەر بــۆ کــردن بەرگرى هێڵى بەاڵم پێکرد، دەستى دەکردەوە، پووچەڵ هێرشانەى ئەو

جێ ــە ل و )48( ــەى ــق ــی دەق ــە ل)عومەر کۆڕناڵێکەوە کردنى بەجێ کوردستان بۆ دووەمــى گۆڵى بیبۆ( هاندەرێکى ئەم دوو گۆڵە تۆمارکرد، کوردستان یاریزانانى بۆ بــوو زۆر کە بکەن یاریگا کۆنترۆڵى تاوەکو ئەمەش واى کرد هێرشەکانیان چڕتر بکەنەوە و لەیەکێک لەو هێرشانەشدا سێهەمى گۆڵى شێرزاد( )محەمەد کوردستان هەڵبژاردەى و تۆمارکرد گەورەى ئەنجامێکى یاریدا یەکەم لە

دەستەبەرکرد.

هەڵبژاردەى کوردستان یەکەم بردنەوەى دەستەبەر )Norway cup( کرد لە

ڕۆبەرتۆ فریتاس بەڕێوبرەى کارەکانى کرد، ئاشکراى بەرازیلى یاریزانى لەگەل ڕێکە وتن گەشتە سیسینهۆ یانەى ئیشبلیە تاوەکو وەرزى داهاتوو یارى خوان پیز سانشێز لەیاریگاى

)32( تەمەن سیسنهۆى بکات. ساڵ لە ماوەى ڕابردوو لە خولى اللیگا لە ڕیزى ڕیال مەدرید و دواتر کردووە یارى فیاڕیاڵ بەیانەى ــرد ک پــەیــوەنــدى ئاماژەیە جێگەى ڕۆمــا. وەرزى لــە ئیشبیلیە پلەى ــى ــوان ت ــردوو ــ ڕابـخولى ڕیزبەندى نۆیەمى

اللیگا بەدەست بهێنێت.

سیسینهۆ گەڕایەوە خولى ئیسپانی

دانیمارکى بەرگریکارى کردەوە باڵویان بەریتانیا ڕۆژنامەکانى ڕاپۆرتە »دانیال ئەگێر« دەچێتە یانەى بەرشلۆنە، دواى ڕێکەوتنى نێوان یانەى

بلوگرانەو لیڤەرپوڵ.ئامادەیە بەرشلۆنە یانەى کردۆتەوە باڵویان ڕۆژنامەکان

یاریزانى بۆگواستنەوەى بدات یۆرۆ )15(ملیۆن بڕى لیڤەرپوڵ ، یانەى یاریزانى ئەگێر دانیمارکى تاوەکو شوێنى کارلۆس پۆیۆل بگرێتەوە کەزۆربەى کاتەکانى وەرزى ڕابردوو دەینااڵند. پێکانەوە بەدەست لەگەڵ ــدەکــەى ــۆن ب ئەگێر لیڤەرپوڵ لە مانگى یۆنیۆى ــا دێــت، ــۆت ــەک )2014(بیاریزان ئەگێر پەیوەندى ــى ــزان ــاری ــەی دەکــــات بــووی و ــش ــێ ــی پ ــاورێـ هـخافێر بەرشلۆنە ئێستای

ماسکیرانۆ .

№ خاوەنی ئیمتیاز

عەبدوڵـاڵ حاجی مەحمود

№ دیزاین

سەعید ئەحمەد

№ سەرنووسەر

پشدەر بابەکر

№ جێگری سەرنووسەر

عومەر غواڵمی

RebaziAzadi@Gmail.com www.JamawarNews.com 0748 010 8289

ناونیشان: هەرێمی کوردستان سلێمانی - گردی ریعایه - گەڕەکی 115 - کۆاڵنی 7 - دەرگای 6یەکەم ژمارەی ئەم ڕۆژنامەیە لە )1981/5/25( بە ناوی )رێگای ئازادی(یەوە دەرچووە

»نرخ: 500 دینار«

ئاکۆ مەحمود، هونەرمەند:

کاری سینەمایی و ئەکشن دەکەم

گوندی ئافرەتە قژ درێژەکان

عەال، جوانترین کچە بێژەری عەرەب

ستایش دەنگۆکانی ڕەتکردەوە

کچەکەی تۆم کرۆز بوو بە جوانترین منداڵی جیهان

کۆمێدی فیلمی باوکی چاپلن چارلی دەڵێت: گەورەترین ڕۆژ کە لە دەستمان دەردەچێت ئەو ڕۆژەیە کە تیایا پێناکەنین، ئاکۆ مەحمود ناسراو بە »سالە« یەکێکە خۆی کارەکانی بە کە ئەکتەرانەی لەو لە بواری هونەری تەنز زۆر جار پێکەنین دەبەخشێتە ماڵەکان، ئاکۆ مەحمود کە ساڵی لە سەنگاویی ئاکۆ بە ناسراوە دایکبووە لە ناوچەی سەنگاو لە 1984و ئێستا نیشتەجێ سلێمانییە ناوبراو لە دیدارێکی ~ یدا تیشک دەخاتە

سەر ژیانی هونەری خۆی.

*ئایا کاری هونەری الی ئاکۆ مەحمود حەز و خولیا بوو؟ پاڵنەر یان کەسێکی تایبەت بوو کە بێتە هۆی ئەوەی زیاتر

لەم بوارە کۆمیدیە دا بەردەوام بیت؟بەڵێ، دیارە هیچ کارێک بێ حەز نابێت و منیش حەزی خۆم بوو هاتمە ناو دونیای دووهەمی بەشی وەاڵمی بۆ هونەرەوە. ناو لە ناتوانم هەرچەندە پرسیارەکەت بکەم نیشانیان دەست هونەرمەندانەدا کێ زۆر هاندەری من بووە لە بەر ئەوەی و شانازی جێگای هونەرمەندان هەموو ڕێزن الی من و بۆ کوردستانیش، بەاڵم کاک بەختیاری شێخ عەزیز کە هاوڕێەکی لە بووە هاوکارم زۆر و خۆشەویستمە

کارەکانمدا، هاندەرێکی سەرەکیم بووە.*تا ئێستا چەند کاری هونەریت هەیە

وەکوو دراما و فیلم؟دەستم من کە هونەری کــاری یەکەم لە ونبوو« »ئاواتێکی ــای درام پێکرد

هەروەها بوو، ئاواز کاروان دەرهێنانی فیلمی »بەزمی سالە« فیلمێکی کۆمیدی بوو »پیسکە« فیلمی کار سێهەم بوو، محەمەد وەستا ئیحسان کاک لەگەڵ من کاری چوارەم کرد، تێدا بەشداریم فیلمی »سەیارەکەی سالە« بوو، پێنجەم کاریش کە کردم »سولفەی تەعزیە« بوو.لە بەدەستەوەیە چیت تــازە کــاری *

ئێستادا؟ئێستا فیلمێکم ئامادەیە، فیلمێکی ڕەخنە ئامێز و کۆمێدیایە لەگەڵ عیرفان وەستا محەمەد بۆ جەژن باڵو دەبێتەوە، بەاڵم لەم مانگەدا دەست دەکەم بە کارێکی و ئەکشن لە بریتیە کە سینەمایی

تراژدی و کۆمیدی.*تا چەند هونەری سینەما و دراما و تەنز بە سەرکەوتوو دەزانیت لە

کوردستان؟سینەما ــەری هــون باسی ئــەگــەر پێموانییە کوردستان لە بکەین هونەری بۆ هیچمان خۆشمەوە بە ــوو ــێـــــت تــا وەکـ ســیــنــەمــا کــردبلە هیوادارم بەاڵم بێت، سەرکەوتوو

داهاتوودا شتێکی وا بکەین کە هونەری سینەما بەرەو پێش بەرین.

خۆتمان خۆشی بیرەوەریەکی *دەکرێت بۆ باس بکەێت؟

بیرەوەری زۆرە، من تاکوو ساڵی 1999 لە چەمچەماڵ بووم و دواتر هاتمە سلێمانی ئەو کات منداڵ بووین، من و دوو برای تر مندااڵنی وەکــوو گەورەتر خۆم لە دینارێکمان وەردەگرت و دواتر دەچووین فیلمی سەیری و ڤیدیۆ سەیری بۆ هیندیمان دەکرد لە گازینۆکان، شێرەی

ئەکتەرێکی خــائــن بــوو، فیلمەکە ــاو نـیەکێکی دەکوشت ئەوان دەستیان دەکردە گریان و

منیش سەیری ئەوانم دەکرد و دەگریام منیش دەگریان

کە دهاتینەوە دایکمان دەیوت ڕۆڵە ئەوە چی بووە و براکەم دەیوت دایە شێرەی خائن هەر

لە خۆیەوە یەکێکی دایکیشم کوشت، ــوت بــەخــوا ــ دەیـناحەق لە کــەس دیــارە ناکوژرێت کــردووە شتێکی کوشتوویانە، وا نە دەیــوت براکەم لە هەر دایە بەخوا کوشتی، ــەوە خــۆیدایکیشم دەیوت ئەی شێرەی خائن بتدەمە بـــەر شــەقــی خـــوا و

پێغەمبەر. *ئەگەر قسەیەک یان بۆ هەیە پێشنیارێکت هونەر و ئەو کەسانەی لەم بوارەدا کار دەکەن؟

داوکــــــارم لـــە هــەمــوو وکینە با ڕق هونەرمەندا ئەوەی بەر لە نەمێنیت خۆمان الی بۆ جــەمــاوەر رادەکێشین بۆیە پێویستمان

بە رق وکینە نییە.

»82« ــە ک هــوانــگــلــو، ــدى ــون گگوندى بە دەگرێت خۆ لە خانوو ناسراوە، درێــژەکــان قژ ئافرەتە

ئەوەی بەهۆی

ڕێزیان درێژە قژیان سەرجەمیان ئافرەتانى هەروەها لێدەگیرێت، ئەو گوندە بەوە ناسراون بەردەوام ــەرە، ئــەم ــەبـ جــلــى ســـوریـــان لـئافرەتانە قژیان زۆر درێژەو درێژى لە گوندە لەو ژنێک هەر قژى 2.1 م بۆ 1.7 م کەمتر نیە، ئەوەى هۆى بۆتە ئەمەش لە زۆر ژمارەیەکى سااڵنە ئەو سەردانى گەشتیاران ئافرەتانى بکەن. گوندە

تەنیا چینى هوانگلوى گــونــدى دەبرن، قژیان لەژیانیان جار یەک گەیشتە تەمەنیان کاتێک ئەویش ئافرەتان هەروەها و سااڵن )16(بۆ پاراستنى قژیان و درێژکردنیان بەسەرنجراکێشى ــەوەى ــ ئ ــۆ ببمێنێتەوە بەردەوام قژیان بە ئاوى وا 1987 ساڵى تا دەشۆن. برنج باو بووە کە تەنیا هاوسەرەکانیان ببینن، ژنەکان قژى دەیانتوانى

بەاڵم ئێستا ئەوەش نەماوە.

عـــــــەال فـــــارس کــچــە ــی ــ ــوس ــ ــەن ــ ــام ــ ڕۆژنــە ئـــــــەردەنـــــــی کپـــێـــشـــکـــەشـــکـــاری تەلەفزیۆنی لە هەواڵە ــوانـــی تـ »MBC«بێژەری جوانترین نازناوی

بەپێى بەدەستبهێنێت. عــەرەب عەال »لها« گۆڤاری ڕاپرسییەکی ئەردەنی ڕۆژنامەنوسی ــارس فدیکەی بێژەری کچە 9 کێبڕکێى ی %42 توانیویەتی و کـــردووە پلەی و بەدەستبهێنێت دەنگەکان سوهەیر بەدەستبهێنێت. یەکەم لە هـــەواڵ پێشکەکاری قەیسی دووەمــی پلەی عەرەبیە کەناڵی

لە بەدەستهێناوە. ڕاپرسییەکەی ڕاپرسییەکەدا هەشت پێشکەشکاری تر لەسەرجەم کەناڵە ئاسمانییەکان بریتی کە تێداکردبوو بەشداریان میرە ــازار، ع »جیسیکا لە بــوون دیما سویسی، فەزیلە المهیری، دیانا ــرا و، ــ زه فاتیمە صـــادق، ئییمان ئیببراهیم، روال فاخوری،

عیاد«.

کوردانى سوریا پێویستیان بە یەکڕیزى هەیە

لەڕۆژهەاڵتى گرنگ گۆڕانکاریەکى ڕوویــــداوە بەگشتى ــت ــاوەڕاسـ نـبەردەوام گۆڕاناکاریانە ئەو ڕەنگە کورد بۆ گرنگە ئــەوەى بــەاڵم بن، لەو ســوود بتوانن کەچۆن ئەوەیە گــۆڕانــکــاریــانــە وەربــگــرێــت کــە لە تایبەتیش بە ڕوودەدەن ناوچەکەدا ــەى کــوردســتــان ــان ــارچ ــۆ ئـــەو پ بو ــى ــەدەن م مــافــە ــە ب هێشتا کــە نەگەیشتوون، خۆیان سیاسیەکانى ئاسانى بە دەرفەتانە ئەو ڕەنگە تا بوێت ساڵى چەندین ــەدەن ڕوونسیاسی هاوکێشەى شێوەیە لــەو یەکەم جیهانى جەنگى بگۆڕدرێت نەخشەى بۆ بوون گرنگ دووەم و سیاسی جیهان هەروەک هەڵوەشانى خاڵێکى پێشوو سۆڤیەتى یەکێتى مێژوویى وەچەرخانى گرنگى ترى بوو، ئەوەى ئێستا لە واڵتانى عەرەبی زۆرى گرنگیەکى و بایەخ روودەدات هەیە ئاسان نیە زووبەزوو ئەو هەلە ئەوەى ببنەوە ــارە دووب مێژوویانە من دەمەوێت باسی بکەم بارودۆخى نەک گرنگە کورد بۆ کە سوریایە ــاواى کــوردســتــان ــ کــوردانــى ڕۆژئـپارچەکانى تەواوى کوردانى بەڵکو ــى ســوریــا کە ــوردان کــوردســتــان کنەبوون ڕەگەزنامەى سوری خاوەنى مافى وەرگرتنى پاسپۆرتى سورییان نەبوو، مناڵەکانیان مافى خوێندنیان فرۆشتنى و کــڕیــن مــافــى ــەبــوو نزەویان نەبوو چ بگاتە مافە سیاسی هەرچەندە کلتوریەکان و مەدەنى و لەسەرەتاى دیمەشق حکومەتى چەند ناڕەزایەتیەکان سەرهەڵدانى مافى کورد پێدانى بۆ چاکسازیەکى و ئامانج تــەواوى ئەمە بەاڵم کرد، بۆیە نەهێنا بەدی کوردى داواکارى ناوچەکانى ئاشتیانە خۆپیشاندانى کـــوردانـــى ڕۆژئـــــــاواى گــرتــەوە توندوتیژى کەمترین خۆشبەختانە ناوچە کوردیەکانى گرتەوە بەبەراورد ئەوەى سوریا، ترى ناوچەکانى بە ئاشکرایە ــووان ــەم ه الى ئێستا ڕۆژئــاواى گرنگى و زۆر بەشێکى کوردان دەست کەوتۆتە کوردستان نیشتمانى ئەنجومەنى وەلــەالیــەن کورد لە سوریاو وە ئەنجومەنى گەل بەڕێوەدەبرێت، کوردانى سوریا کە وە کوردستانن باکوورى دراوسێی باکوریش هەتا ئێستا لەژێر دەسەاڵتى تورکیادایە دەبێت زۆر وریاى ئەوەبن دەستى ناوخۆى خۆیان کێشەى کە تورکیا لە هەرێمەکەیان دەکاتەوە کە هەرێمێکى بوونى دروست خوازیارى ئەوەى ســوریــادا، لە نییە کــوردى ویارمەتیدەریان هاوکار دەتوانێت ڕوون تێڕوانینێکى کە ئەوەیە بێت و ئاشکرایان هەبێت لە چوارچێوەى ئایندەى بۆ نیشتمانى پڕۆژەیەکى پێیەى بـــەو ســـوریـــادا ــە ل ــورد کـدەتوانن لە دوو ڕیانى بارودۆخەکان بارودۆخى ئەگەر واتە سوودمەندبن ڕێگەی هەرێمایەتى و نێودەوڵەتى بەکەوتنى ئەسەد نەدا ئەوە دەتوانن وەربگرن چاکسازیانە لــەو ســوود پێکردووە دەســتــى حکومەت کــە بەڵێنەکانى لە دەوڵەت بەمەرجێک ئەگەر خــۆ نــەبــێــتــەوە، پــاشــگــەز ڕژێمەکەى ئەسەد نەیتوانى بەردەوام ئۆپۆزسینى لەگەڵ پێویستە بێت هەبێت گەشتنیان لەیەکتر سوریا ئۆپۆزسیۆن کەدەبینین بەتایبەتى لەژێر کاریگەرى تورکیادا زۆر باوەڕى لە نییە، ڕۆژئاوا لە کورد بەپرسی یەکڕیزى کورد بۆ گرنگتر هەمووى و تەباییە یەکڕیزى کورد دەتوانێت بگەیەنێت ئــارامــیــان ــارى کــەن بــە ــەروەک ه وەربــگــرن مافەکانیان و واقیعدا لــە ئـــەوەى بــۆ ــردن ــارک کبۆ هەبێت سەربەخۆیان هەریمێکى دەستوور نوسینى کاتى لە ئەوەى وەک تازەدا حکومەتى وپێکهێنانى دیفاکتۆ مامەڵەیان لەگەڵدا بکرێت.

ئازاد ڕەحمان ئا:~

جارێکی دیکە ئەکتەری ئێرانی نێرگس زنجیرە پــاڵــەوانــی کــە مــحــەمــەدی ئەو ــوو ب »ســتــایــش« تەلەفزیۆنی لە باس کە ڕەتکردەوە دەنگۆیانەی دەستگیرکردنی دەکەن. بەپێى هەواڵی ئێرانی، هونەری ماڵپەڕێکی چەند بۆ بەداخە کە ڕایگەیاندووە ستایش باڵوبونەوەی دەنگۆی دەستگیرکردنی وتویەتی کە ئەو کەسەی لە زینداندایە پەیوەندییەکیشی هیچ نییەو ئــەو

دەڵێت هەروەها نییە. بەوەوە بەڕێگەی ــدەوارە ــێ ــوم ئ

بتوانێت گفتوگۆ ــەو کـــۆتـــایـــى بـدەنگۆیانە بهێنێت.

ئەکتەری کچی ــرۆز کـ ســـوری کرۆز تۆم ئەمەریکی بەناوبانگی ئەنیقترین و جوانترین نازناوی بەدەستهێنا جیهانی منداڵی ڕۆژنامەی ڕاپرسییەکی بەپێى ــوی« بــەریــتــانــی. »تــویــســتــد تـڕاپرسییەکە ئەنجامی بەپیى یەکەم پلەی توانیوتی ســوری لە هەریەکە و بەدەستبهێنێت دووەم پلەی ویــو و ئیفی بلو بەدەستهێناوەو یەمیان سێ و پلەی بێکهامیش دیفید کچەکەی دوای بەدەستهێناوە. پێنجەمی تۆم لــە هۆڵمز کەیت ئـــەوەی تائێستاش جیابوویەوە، کــرۆز لەبارەی پڕوپاگەندەیەک چەند کچەکەیانەوە »سوری« دەکرێت و دەوترێت کە بایى ملیۆنێک دۆالر

جلوبەرگ و پێاڵوی هەیە.