Ref Memorandum of Association

5/13/2018 Ref Memorandum of Association - slidepdf.com

http://slidepdf.com/reader/full/ref-memorandum-of-association 1/7

I

MEMORANDUM OF ASSOCIATIOTI.. ERMINOLOGIAZWIĄZANA ZZ^WIĄZANIEN,I I REJESTRACJĄ SPoŁKI

COMPANY LIMITED BY SHARES

Łuc-jl Bicl

Autorkutst doktorcnt ttukunruni.yryc;n,\,LILdiunklan*,Zaktutl:ic atlannud I,r1,klutlenKllnuntkuc1ą Ędzykulturolvt1 1nstvtuctenglistvkt ł ttwersylettttlanskiego, lunt<lczentteksttjw konomiczno.prawnic:ychtlumaczen r.ySię Śb)m.e'yt b'solwentkąransIatoryki aFilologii Angielskiej Jniwerrttetu agiello .rkiego, choolof Anterican Ltw (Chicago-Kent

Schoolof Law i IJG) i {Jniversinof CambritlgeDiploma in English and. uropean [JnionLaw.

o il e w przypadku erminologi ipolskiegoprawas pÓ e kmożnamÓwic o wypra-cowanymuzusie ranslacyjnym e wz8lęduna trzy powszechnie ostępne ł umacz,eniana ęzyk angielski Kodeksu s pÓ e khandlowych (KSH) wydawnictw: Translegis,Za -kamycze Beck oraz liczne przewodnikidl a inwes torÓwZagranicznych pracowywa-ne np . przez PA|iIZ, ktÓre z reguly powielają ednolite angielskie ekwiwalenty pol-skich term inÓw, o tł umaczenieerminologi ibrytyjskiegoprawa spÓ ek moŹe nastrę-czac t rudnoś c i .rytyjskie (ak i amerykariskie) rawo s pÓ e k es t slabo omÓwion e wIitcraturze olskojęzycznej, w angielsko.polskich ł ownikachprawniczych ł a twie jznal eź c kierunkowane a ęzyk ŹrÓdlowy angieI skie kwiwalenty polskich terminÓwni ż autentycznezwłaszcza e nowsze) erlninyprawabrytyjskiego.Brak uzusu trans-lacyjnegopowoduje niski stopien zakorzenieniaekwi walen tÓw w ś w ia domoś c id-biorcy, a co Za tym idzie d łuŻszy zas ich przetwarzania mniej ef.ektywną omunika.'J t.

Brvtyjskiepra. 'vo pćl ł ek rzechtldzi statnioe ł ębokie miany (.. is n a State ff lux' ' ,Lowry i Dignam 2006: vi)' związane zę ś c i owo harmonizacją prawemunij-l lytl l .Dotychczas pcrdstawowynr rcgulowilnlclu ! tynl zakrcsic byl; ustawy rt spol-kach kapitalowych (Companies Act) z roku 1985 1989' kt re zostaną stopniowozastąpione eformującą upraszczającąprawo spÓ ek ustawąCompanies Act z 2006 r.obowiązującą pe ł n i d 1' l0.2009 r. w Anglii, Walii, Szkocji , a takż ew Irlandii PÓ -nocnej. icząca760 stronustawa es t dostępna a stroniehttp://www.opsi.gov.uVacts/acts2006/pdf/ukpga-20060046_en.pdf warto do niej sięgnąć'

Ustawa wprowadza stotneZ-mianv treś ci funkcji dokunrentuMemorrlndrłntof Association, będącego przedmiotem niniejszej analizy. Za podstawę opracowaniapostużyCompanies Act z 2006 r. (CA 2006) oraz tzw. Table B i Table F, czyli wzor-cowe memorandum, odpowiednio dla private company lintited by shares i public com-pany limited bv .shares, tÓre są bIiskimi odpowiednikami polskiej sprił kiz ograniczo.

ną odpowiedzia lnoś ciąsp . z o.o.) oraz s pÓ k i akcyjnej (S.A.) (szerzejo rÓż nicachmiędzyspÓ kami Biel 2007).Za punktodniesienia la polskich ekwiwalent w funk-cjonalnych ł u ży odeks s pÓ e khandlowych.

Na początkuwarto zwrÓcić uwasę na istotną ÓŹnicę kulturową w postrzeganiuspÓ ek kapitał owych w systemie contł ,tonaw i civil law. W systenie common law

l0

wyraź nieoddziela się pojęcie spr5ł ki sobowej Qlartnership) od kapitał owej compa.

ny), ktÓra jest regulowana odrębnymi aktami prawnymi. Natomiast w ramach danegotypu spÓ ek następujepewna integracjapojęciowa. Jak podkreś laMayson i in'' brytyj.skie prarvosp<ilek radycyjnie uważ aspÓ ki prywatne publiczne za dwa wariantyjednej bazowej formy organizacji, z kolei w systemach Europy kontynentalnej odpo-wicdniki tych spÓ ck traktowane ą odrębnie.Wraz r' przystąpieniem jednoczonegoKrÓestwa do Uni i Europejskiej stopniowąharmonizacją prawaz3czętoprzykł adaćwiększą wagę do rozrÓż niania pr i łek ublicznych od prywatnych,np . wprowadzającobowiązkowe oznaczenia fbrmy prawnej w nazwie społ ki: ,,before 1980 people de-al ing with companies did not usual ly know, or care, whether hey were public or

priVate'' (Mayson i in.2006: 64-65).Ta integracjapojęciowa ma takż eodzwierciedle-nie w makrostrukturze ustaw Companies Act, w ktÓrych spÓ ki kapitałowe zdefinio-wane sąpraktycznie na ednej stronie (s' 3-6 w CA 2006)' a pozostałe ozdziały oma-wiają zagadnienia wspÓnie dla wszystkich spÓ ek' W rezultacie w odniesieniu dospÓ ek kapitatowych stosowana est jednolita terminologia (zob. tabela poniż ej).PoI.ski Kodeks zawiera odrębne dział y poś więcone oszczegÓnym spÓ komosobowym ikapitał owym, o wiąż e ię rÓwnież ze stosowaniem iekiedy odmiennej erminologi idla funkcjonalnie zbliż onychpojęć.

Tabela . PodstawoweÓż nice erminologiczne iędzy p. z o.o.a S.A.

I tak odpowiednikiem terminu udziat w spÓ cez o.o. est w spÓce akcyjnej -

akcja, z kolei w omawianych spÓ kach brytyjskich zarÓwno prywatnych, jak i pu-blicznych jest share. W spÓ cez o.o. (oraz w większoś ci pÓ ek osobowych) posiada-czem udział u est wspÓnik, a jego odpowiednikiem w S.A. jest akcjonariusl. W bry.tyjskich spÓłkachosobowych występuje partner' z kolei w spÓkach kapitałowych'bez względu na ich fbrmę prawną _ member (zwany rÓwni eż shareholder w spÓ kachmających kapitał zakł adowy share capital |ub stockholder w USA). Czasami spotkasię bł ędne ł umaczeniemember jako cztonek. Tł umacząc z języka angielskiego musi-my podjąc decyzję, czy dana spÓ ka est bardziej zbliżona do spÓ ki z o.o. czy S.A.

(kierując się np, wysokoś cią kapitału zakł adowego lub moż l iwoś c iąobjęcia ak-cji/udzialÓw), a nast ęPnie konsekwentnie stosowac terminologię dla danego rodzajuspÓ ki. I tak member nazywa się wspÓnik w odpowiedniku sp. z o.o. lub akcjonariuszw odpowiedniku S.A' Warto wspomnieć na marginesie' ż e erminy shareholder i stoc-kholder nie są toż sameze stakeholder (interesariusz), ktÓry ma szersze znaczenie i

1 t

Angielskiesprił ki apitałowe: Polskie sp tki kapitał oweprlvute I puuatc cun,pun!

by sharessp ł kazograniczonąodnowiedzinlnoś cia

spÓ ka akcyjna

sltare udział akcia

mentber wsn lnik akcionariu.ęzMe morattdum Articles ofAssociation

umowa sp tki statut sptitki

Gttt.rul , l l ct l t i l t Z t rt ł wd:t n c v ł n i n kti t Wl lne: .qntmud:<,n ie



obejrnuje Óż negrupy inte resÓw:praco wnik Ów' klient w, dostawccirv, anki. wierzy-cieli czy spolecznoś ćokalną por.Birds 2004:343).

Prze1dź 'myerltz o omÓwicni a nazwy dokumentu vIctttorutulutnf 't l r.s 'stlc i tt l i t l tt.Aby zbadać ej zakrcs semantyczny,niezbędne ęd ą odniesieniado Artic les, u ł |O|v 'v. spć ł k i ,;|aIutLt.p<ił ki rvtyjskic. arriwnopuhlicznc. ak i nicpublicznc' sptlrzl1dzlj:ttl uu l r l ręh l le. l kutncn(r

. Mcm. l r: lndun llf Ąssrrc i : I t ion

. Articles of Association.

Przed l856 r. sp lki przygotowywał y ylko eden dokument zwany deed of set-tlentent Birds i in . 2004:4) . Wedlug ustawyCA 1985h,lemorandum Arlicies stano-wią ł ącznie ,,konstytucję'' spÓ ki - Conlpany con.stittttion.Memorandum zawieraogÓne infbrmucje o spÓce (outwartl.looking tlocttmen|).a jego nlakrostruktura wdotychczasowym brmacieobejmLrje rzede wszystkim oznaczenie firmy, siedziby.przedmiotud zi a ł a l noś c i wysokoś c i ap i ta ł u akł adowegozob. tabelapon iż e j) . r-ticles je ł umową pomiędzy spÓką a.1ejws p lnikami/ akcjonariuszami. trjra egulujestosunki wewnątrz spÓ ki 1lnr,r'rrrrl-Iooking,ot:utnent), k re ś l a vladze spÓ ki , z-akresich obowiązk w i uprawnien, spostib podejmowania uchwał oraz szczegÓ owezasadyzwiązane z kapitał em pÓki (Lowry i Dignam 2006: 1). Jeżel i spÓ ka nie zł oŻ'y rtic-Le's, znacza to, Źe przyjęł awersję wzorcową tego dokumentu, zwaną Table A.

Ustawa CA 2006 rvprorvadzlrewolucl'jną znl i lnę w granicach onlltwieIlycIlpojęc ,,konstytucja ' 'pÓki ma obejmować edynie Articles oraz niekt<j re Óż niejszeuchwlły org anÓw sprił ki (s. l7). Nowe (tzw. new-style) Mennrttrulirln zostalo wyłą -

czonez. 'konstytuc j i ' 'znaczn ie okrojone zob. abe la ). Ma zaw i era c y l ko oś w i ad.czenie za ł oż yc iel i l chęci z- lrwiązaniap ł ki ob.jęciu kc.j i l t lc lz i ll l t iws. 8) . Dokurnentbędzic I lria l znaczcnie historycznc nie będzic n1oina go zlnieniac 1objaś n ieniaot l s t l rvr ,EN2006 l l ) ' Z k i l l c i n t l r rc 1r/ l r . /r ' rc t l11j l rk we c( l l i c j r r ' ' ! r l I t l r r l rćl ts l t t l l 'funkcjonowania p<i łk i 'ednak zmieni się ch ranga, onieważ ęd ągł wnym sktarlni .kiem,,konstytucji ' ' pÓ ki ' P rzyję to' że dane, ktÓre był y zamieszczanew starym fbr.macie Memorandum (np' przedmiot dział atnoś ci),taną się częś ciąArticles, dziękiczemu spÓ ki nie będą musiał y mieniać brmatu dotychczasowychdoku ment Ów (s .28). Informacje o kapitale zakladowym oraz udział ach/akcjach ędą ok reś l a newoś wiadczeniu ttlternent lf capital and initial shareholtling (s. l0), a dane dotyczącef irmy, siedziby.ograniczenia dpowiedzia lnoś c ifbrmy prawnej polki po1awią ię wzaś wiadczeniuejestracyjnynl Ce t it'ate of Incorpo ut on.

Nieco inny podział pola semantyczne.qo ystępujew terminologii ameryka -sk ie j .P rawospolek egu lowunees t na poz iomie tcnowym.więc te rminolog ie tost l -

wana w poszczegÓ nych tanach ywa odmienna. tak odpowiednikiemMenlorandutnof Association sąArticles of Ittcorporatitln, Cer|iJicate of lncorporation |ub CorporateCharter, a odpowiednikien Articles of Associtltion _ bylttws. Warto wspomnieć' ż eakt zalożycielski stosowany w stanie Delaware, t1 .Certificate of Incorporation, moŻ ew innych stanach oznaczac - jak w Wielkiej Brytanii _ zaś wiadczenieo rejestracjispri lki ,T re ś ć okumentuamerykanskiego a|eŻy d prawa stanowego, le na jczęś c ie jjest on bardziej ozbudowanyni ż ego brytyjski odpowiednik (rriwnieżw starym br -

t 2

macie).Może to wynikać z faktu, ż do rejestracj i p ł ki merykairskiejwystarczy naogÓ zloź lyć ylko Arliclc.s ttf Incorporatiorr(Gubby 2004: 220). a np. w stanie Delawa-rc n l oż naw Cart(icutt, t; f Inctlrporutiol lzun lieś c i ć bl igatoryjne ub |akuItatywnepostanowienia rzewidzianeprzez prawo stauowedla bylaws.Kluczowym dokumen-tc m ,' vStanachZjcdnoczonych es t zatcm Artitle.s f Inc'oporutitur, kole i w WiclkicjBrytani i po wej ś c ir rv ż ycie ustau,y A 2006 - Arl i r ' l r, l .;J .s'st. l t. i tt|i t l t l '

Wracającdo dokum entÓw bryty.1skich.j ' fuIenuł randumArtic le 'r.w sVStemiepolskim odpowiada m jeden dokument untowa spÓ ki w przypadku Sp. z o.o. ubstatut w przypadku S.A.' ewentua|nie ednostronna czvnnoś c rawn(I (akt założ yciel-

ski) dl a s pÓ k i ednoosobowej. oniż sza abelazawiera porÓwnani e maklostrukturyZakresu tematycznego starego no'uvego ormatu Memorąndum i Articles oraz unowysp. z o.o. statutu .A.

.Umowa' i .statut'są pojęciamizbl iż onyrni, ho c ni e identycznymi' ob a do .kumenty wymagają ormy aktu notarialnego , rÓż nią ię m.in.zakresempostanowienobligatory jnych, tÓre został ywyszczegÓnionew powyż sze j abeli. Statut art.304KSH) - oprÓcz informacji, ktÓre pojawiają ię w umowie sp. z o. o. (art. 57 KsH) _

musi zawieracdodatkowe nfbrmacje, j. punkty od 7 do 14 .Punkty od I do 5 (zazna-czone kursywą) są niemal identyczne w obu dokumentach, okrywając si ę prawiecalkowicie z obowiązkową zawartoś ciąMentorandum w starym formacie. Z ko|eipunkty od 7 do l. l statutu awierają ostanowienia ypowe d|aArticles' W odniesieniudo pos tanowieli obligatoryj nych nloż na strvierdzic 'Źe pole seInantyczne errniny,'umowa''pokrywa się z polem Memorandum, kolei pole semantyczne erminu 'sta-tut'' obejmuje zarÓwno po|eMemorandum, jak Articles. Re acja między omawiJnymi

czterema pojęciarni est jednak znacznie bardziej skomplikowana _ zak'res reś c iowylvlentorandunt Artic les.jeststosunkowosztvwny, z kolei umowv spri lkowe stututvsą w praktyce znacznie bardziej rozbudowane i zawierają Szereg postanowien fakul-tat),\Ąnych. trtowaspti ł ki u*icru z:rruunUpUstJIl t l\\lcnta churaktcrzo l l lo\ł n}l l l ,ja k i statutowym: jest najważ niejszym okumentem umoż liwiając ym arÓwno po -wstan ie pÓ ki ' ak i regulującym ej funkcjonowanie o zarejestrowaniu. ostanowie-nia umowy spÓ ki odnosząsię nie tylko do stosunkÓwwewnętrznych, le mogą miećistotny wpł yw na stosunki Zewnętrzne' ' Kidyba 2005: 149). Rozbudowana umowaspÓ ki nie pokrywa się w tak duż ym stopniu ze starym fbrmatem VIemorandum ak wprzypadku postanowienobl igatoryjnych,ponieważ zawiera rÓwniez postallowieniatypowe dla Articles.

Inną waż ną Óż nicąpomiędzy umową spÓ ki a Statutemes t rola dokumentuwprocesie zawiązania spÓki. KSH wprowadza rozrÓż nieniemiędzy zawią:anie,, lapowstaniem p Ó k i.MÓwią c w pewnym uproszczeniu, pÓ ka zost l je zawiązana cs -

sociation)po podpisaniu ktu zał ozycie lskiego rzezza|ozvcie l i ,a powstaje incorpo-rltior1/formation)po wpisie do rejestru(registration). W okresie między zarviązanienla rejestracją odmiot okreś la ię mianem:sp tka w organizacji. Podpisanie umowy sp.Z o'o. skutkuje zawiązaniemspri ł ki utworzeniems pÓ k i w organizacji. D la spÓ kiakcyjnej ,statuta ś ciś lejego przyjęcie,podpisanieprzez zaloŻycie l i) ie es t sklad.nikie lnc zynnoś c i awiązania pÓ ki ' ' Potrzeszcz Siemiątkowski2003: 5f).

l3



}d\$ f ż.qń.Ę P.tE

+ś J3 Ę : g'a5E?=sEż =i*ś =tEBĘŻ*:

! v - Ń Ź

- i i . : . 1 s % -> - q . c .- .7

-ł $i =xt=.$i5$lĘ

ł I e*Ę;. ń - E 9 t s > - "ś ę cp:EEvĘ3!E3:3E E'r5:EeiEE.!ąsaE;Bź ż€a-E

; HaE N E E:EĘ -aEś --!a€ ń;:' E 3E=gry:EE=s EEEĘ u

Eg Fś !.ł ,€,Rt 'ź ?

I

. = j

>, 4= ,!lx : ,

a ą: >

Ę

< ą |Ą

. N

Ę ąX ( ,ź ąt r 9- !ź ą6 >.a .a

vl

s.{

ł

\

!

> . i. N F

Ć ! qN F

bEO

EE= >

n

3

{

E.Bś 5ii Ę

Ę ! }ą i5iiRga;.1i=sł Ę .9ś źsUi1iE€ i€:! .i;'=:€!atgBel:ia3gĘEEź Ei!:i:as;i.i;.ał ł a!iEg.*Ęs;;.=;i[€;3H.Eę g; sEF;:ł iś 5ą€EtEl,:ź ii:€E.1; i .l

E,iź iit E:=x ł ź ;E=Ei:Ę} *ił ź 'i;1i : =B:.ą E*i ęaE !:ią iĘ ;ił -q.iiEg;:is;iĘ Fa.ge.; i; ts $E.EE.€E.ąś E€ź ='i.Z.:iFĘ iistś a![:sJĘ iEEHf:E;.3Ę ii

Ęł ś;Ei a: gBaEgE=s;aś Bił ii.sś Ei*iai;ieź ł ł ei =.a.*5= ń!iEg$=ł.€ś l a;i źś a€gł i;: i€5 = eĘ t ś =.ź ł ł 1-ł z€ai?giiEcś 3ei.#ił 6;



Tabela4. Angielskie ekwiwa lenty umowt sp tk i stututuw tlumaczeniachKS H

Translesis CH Beck ZakamyczeUmowasp tki Deed of the c lmDat ly A r t it : e s o f A.t .s c ia t io tt A rticlcs ut Ass1ciarit)nSrarut Articles <tf oittt

st0ck conu:at*,S!ututes Sru!utes

Widac rtiwnicż niesp j no ś ć trl l legi i 'v drlborzeekwiwltlent w. W prtlprlzycj iCH Beck i Zakamycze terminranowa rpri l t lodclanopoprzez ekwiwalent ukierunko-wany na ęzyk docelowy Articles of Association, z ko lei statutprzez ekwiwalent zo -rientowany na zrÓdlo, tj. termin unijny dotyczący spÓ ki europejskiej Societas europa-

ed. odbiorcy brytyjsk iemu i amerykansk iemu ermin stalutes będzie si ę kojarzyłprzedewszystkim z ustawą podobne naczeniebylo obecnew języku polskim _ sla.tury maztlyyieckie). tatute w znaczeniu.sI.]I'I,l sp ł ki nic |iguruje w ostatl)ich wyda-niachpopularnychangielskich lownik w prawniczych,np. OxJordDictionam of Lawczy Black,s Law Dictionary, moi.e byc więc niejasny dla klienta brytyjskiego, azwł iszcza dla ameryka skiego. choć Z pewnoś cią ędzie zrozumiał y dla odbiorcy zinnych pa stw unijnych. Ze wzg|ęduna znaczny stopien przystawalnoś ci ojęć slalrł lArticles epszym ekwiwalentemdla odbiorcy brytyjskiego es t ukierunkowlnx na ę-zyk docelowy propozycja Translegis articles of a joirtt-stock company, choc jeszczelepszy był by ekwiwalent funkcjonalny Articles of Association, zwaź Lywszy a uzustranslacyjny w innych krajach europejskich (np. holenderski statuten, f. Gubby 2004:220) oraz rozszerzen ie akresu podnicsienic angi cgodokumentu rzezCA 2006.

Pomimo funkcjonalnego kwiwalentu d\a Statutu, ranslegis ł umaczy erminuilOv)a spÓ ki przez nlalo czytelną kalkę ukierunkowaną na ęzyk zrridł owy_ tle d r'lf

the conpanv, kt<jry ie mp likuje, e many do czynienia Z aktemza łoż yc iel sk irnpÓ -ki ' ale z bardziej tbrmalizclwaną mową ub czYnnc lś c iąri lwnądtlkonvw.aną imic-n iu spÓ ki (np. ,,toacknowledge his Power of Attorney as th e act and deed oi th eCourpany" l .Uzusadn icn ic la u i l c ia tc rnr inu./r . ' / bardzrc l l zc j rz l s t1 l ckrrrrr i rlencie ukierunkowanym na ŹrÓdł o, j. deed of association, przedstawita Kierzkowska,argumentując,ż umowa spÓ k i wymaga formy aktu notarialnego 2002: 1l2). Ni esposÓb nie zauwaiyć, ie chociaz statut rÓwnieŻ wymaga formy aktu notarialnego (aArticles nie muszą by ć podpisywane prze.r- a loż ycie l i)nie uwypukla Się tego faktue.tplicitew angieIskinr kwiwalencie. o na leż yUznac a brak konsekwencji. onadtonasuwa ię pytanie, zy fbrmaaktu notarialne.qoes t rzeczywiś c ieechą wymagającąeksplikacji. Z pewnoś cią aproponowany r zez Kierzkowską ekwiwalentcteed J as-sociation, będący modyfikacją Memorąndum/Articles of Association jest dobrymekrviwalentem kierunkowanymna ź rÓdlo, onotującym ewnąobcoś ć ' i e rzkowskapodkreś l aÓwnież moż l iwoś ć astosowaniaekwiwalentćlw unkcjona|nychdla od.

biorcy bliskiego, i. Articles of lncorporation dla odbiorcy amerykanskiego i Memo-randum of Association dla odbiorcy brytyjskiego (2002: 113). Warto podkreś l ić , efuIenorandumobejmuje wyłącznieobligatoryjne postanowienia umowy spÓ ki. Nale.ż a lobywięc ustal ić, zy tł umaczona mowa spÓ ki zawiera wytącznieobl igatoryjnepostanowienia i jest bliż sza Memorrłndwn czy rcŻ ma na tyle duzo postanowien fa-kultatywnych, ż e staje się bliż sza Articles. Wejś c ie w ż ycie nowego formatu brytyj.

l6

skich aktÓw za łoż yc iel sk i ch ozwiąż e en problem, ponieważ dzięki zblizeniu pojęć

ekwiwalentenr unkcjonalnym la umowy spÓ ki taną ię Artic lc.s.Prz'e-;dznlyerrr z lo omÓwienia procesu rejestracjisp ł ek, czyl i registration of a

compan! (UK)/J\l insof a corporrl t i l l l l US ) (por.Gubby 2004:2l7). Spci lkizakładanew Anglii ' Walii iSzkocji re.|estrujeię nie w sądzie, le w urzędzie ejestrowym ol lr-ptlnies House (www.companieshouse.gov.uk)' torym kieru.je rzędl l ik Registrar r. lJ

Ctlntpunie5.W lrlandii analtlgiczny urząd nrlsi nal'wę Ctlnpunie's lł c.qi'stru!itltl l.lice(wrt'w.cro. ic).V Stanach Zjednocz'ony'chp Ó k i rcjestrujc ię u.sekretarza tanu (.sd-

Cretaryof State). atomiast w Polsce spÓ ki wpisywane są do rejestru rzedsiębior.

cÓw (Register of Entreprenerrrs). ednego z trzech |ejestrÓw Krajowego Rejestru Są-

dowego (Nationtll Court Register)' prowadzonego przez sądy rejestrowe Minister-stwo Sprawiedl iwoś ci.

Do rejestracj i pÓ ki w Wielkiej Brytanii konieczne es t obecnie tj .przed wej-

ś c ie mw ż yc ie ustawy CA 2006) zł ozenieopr1cz Memorandum i Articles, |ormularza

nr I0 (Form /0), okreś lającego ierwszych dyrek torÓw, sekretarza (secretary) pro-

ponowany adres siedziby spÓ ki, oraz formularza nr If (Fornl 12), zawierl .1ącego

oś wiadczenie speł nieniuwszystkichwymogÓw rejest racyjnych stututo11,eclara-tion of compliance).

M emo andum oJ As.socationA rtic e of Assoc ut on

Fonn l0Fonn l2 - .\tulltlo^'d(cldralirrtt tr.fcompliance

M emo andLł t of As so c ttt onArticles oJ Association

Appl ic at ttn fo r re gist at onS!otem(nt >l apital antl nit iul sltttrclutldingsStatement of proposed fficers

SpÓ ka wnosi opłatę a rejestracjęw trybie zwyktym _ registratio|1ee lub eks.

presowym - prenium Service ee' co poś wiadcza krągł apieczęć na Menorandum.

Pieczęć awiera z reguly datę napis fi C - '20 FEE PAID CoMPANIES HOUSE' ' '

w ktÓrym skr tit ,NC' ' oznacza,,new orporation...zyl i nową osobęprawną.Corpo-

ratiotlw ternl inologi ibrytyjskiejma szersze naczenieni ż w angielszCzyznie rmery.

kanskiej i oznacza osobę prawną. Następnie urząd rejestrowy wydaje spÓce z'aś wiad.

czenie o rejestracji certificate of incorporatio't)' ktÓre zawiera podstawowe nforma-

cje o spÓ ce,w tym rÓwnieŹ jej numer rejestracyjny (registered nuntber).SpÓ ka pu.

bliczna musi poczekać na wydanie dodatkowego zaś wiadczenia, zw. trading certifi.

cate (s.76l CA 2006), umożIiwiającegoozpoczęciedz iał a lnoś c i zaciąganie obo-wiązari .W wyniku rejestracj i pci lka taje iębodv Corporate s. 16 CA 200Ó)' tj. uzy-

skuje osobowoś ćprawną (corporate/Iegal personality), zwaną rÓwnież juristic |lbjuridical persortalit.l (Mayson i in. 2006: 3)' osoba flzyczna to najczęś ciej atural

person.

Tabela 5. Dokumentv reiestracvine ramachCA 1985 CA 2006.

Dokumentv wvmagane do zareicstrorvania s limited bv shares

t7



*ltP

Istnieje rÓwni eż moż l iwoś ć upienia gotowej spo|ki (off-the.shelfcompany) odpodmiotu specjalizującego się w zakł adaniu odsprzedaż y sp łek (Dine 2005: I7).SpÓ ki ak ie są , ,uś p ione ' 'dormant) o czasuwykupieniaprzez kl ienta.

osoba dział ająca imieniu spÓ ki przed ej rejestracją k reś l a naes t w termi-nologii brytyjskiej mianem promoter, a w Slanach Zjednoczonych rÓwnieŹ incorpo-rattlr' Jej z'adaniem est zarejestrorvanie clkum entÓw założ ycielskich ntetnorandun,turticle,s) Ctlt l lpattieslousc oraz zawarcic niezbędrlych ttl tjww irrl icniunie islnic.1ą-ce j eszcze s pÓ k i (prc- i l lCOrpora|ionontracts). o zarejestrow,aniuprl lki konieczncJestprzeprowadzenie rocesunovation, j ' zastąpienia mÓw nowymi, w ktÓryc h stro.nąJest utworzona spÓka,ponieważ umowy zawarte przed rejestracją pÓ ki nie są dla

n iej w iąż ące .Wynika to m.in. z rÓznic pomiędzy postrzeganiem p Ó k i w orgunizacji.Jak podkreś la l icz, w prawie angielskim nie ma pojęcia .spÓka w organizacji' cz y.przedspÓ ka ' ,a,,tazaorganizacji p Ó k iprzed ejestracją ie ma znaczeniaprawnego''(2007:3):,,unti la company s registeredt has no exisrence f any kind" (Dine 2005:83). Z k olei prawo polskie (art. 1 KSH) przyznaje spÓ ce w organizacji ,,szeregatry.butÓw oso by prawnej: posiada zdolnoś ć rawną zdol noś ć o c zynnoś c i rawnych,zdol noś ćądową posiadawł asnymajątek' ' Kidyba 2005: 146).Nalezy zatem uważ acna termln promotion' ktÓry w odniesieniu do stadium organizacji spÓ ki nre zawszeoznaczadział unia romocyjne'a organizację tworzenie p Ó k i. ak np . w następują-cym z-daniu MemorandurTr: ,to pay all costs, charges and expenses ncurred in con-nectionwith the promotion nd establishmenr f rhecompany" IEFP (9 ) 2000 221).

Przejdżmy teraz do omowienia poszczegÓnych postanowien Mennrandun wdotychczasowym, zw . , 'starym'' ormacie.W c zę ś c i oczątkowej kreś la ięcompanyname/registered name (US corporate name), czyli firmę (nazwę), pod ktÓrą spÓ ka

będzie zarejestrowanaw rejestrzespÓ ek prowadaonym przez Companies House. Fir-nla sp(llki yp u1;ri 'ruc inittd zarr. icr: 'rkrti tLt d (Limited)' i rnla spti ł ki ubl i t, inti tt,t l- plc, ktrire o skrÓty stanowią ntegra lną zęś c i rmy, od sy ł a o w ła ś c iwegovstemuprawnego w zwtązku Z tym nle naleiy ich tł umaczyc. po ł k lmogą w obroctestoso.wać inne nazwy niż ' te, pod ktrirymi są zarejestrowane są to tzw. trading na-me/business am e (Mayson in.2006: 75; oDL). Użyc ie ego odzaju nazw es t ś ciś leregulowane przez ustawę Business Acts Name 1985, ktÓrej postanowienia zostanąZastą)ione przez CA 2006. odpowiednikiem ameryka skim trading name jestassumed/fictitioLts business) nane (BLD). Nazwę inną niż zarejestrowana irma po-prze<1z'aię zwrotem trttdingas (UK)/doing btlsiness .s US) Iub skrÓem /a w wersjibrytyjskiej i DBA lub d/b/a w wersji amerykariskiej, np. Starbucks Corporation dbaStarbucks Coffee Company. SpÓ ki uż ywające ssumedname w USA mają obowiązekich zgł oszeniaw odpowiednim urzędzie (DBA fiI ins). Pon iż sza abela przedstawiaprzykł adowezwroty Z porÓwnywalnych dokumentÓw zał ozycielskich.

Tabela . Firma pÓki.

UK US PLThe company's name is ...The nune of the t'omnanv is...

The name of the corporation, J ' . . .

Sp ł kadziatapod irmą '.Finna sprjtki rzmi ..

Termin company/corporatename odnosi się do spÓ ek kapitał owych'W przy.padku spÓek osobowych spotyka się partnership/firm name. Warto podkreś l ic, e

finn jest ,,fałszywymprzyjacielem'', ponieważ na ogÓ oznacza spÓ kę osobową nie.będącą osobą prawną (ct..Garner 1995:357). Polsk ąJirmę reguluje art. 43 kodeksucywilnego (kc)' ktÓry stanowi' e przedsiębiorca ział a od firmą ktÓrą ujawnia się wodporviednim ejestrze.Zgodnie z KSH f irma powinna zawierać oznaczenie typusp lki (sp. z o.o. lub S.A.). Ponadto f irma musi byĆ okrcś lonaw umowie/statucicspÓ k i ,a w razieniedopełnieniaegowymogu sąd ejestrowymoż e ozwiązać pt i ł kę 'A zatem firma jest funkcjonalnym ekwiwalentem company/corporate name' a więcnazwy, ktÓra jest okreś lonaw Memorandun i widnieje w rejestrzeCompanies House.

Podobny ter min, name of the SE, pojawia się ako odpowiednik f rmy w rozporządze.niu w sprawie statutu spÓ ki europejskiej. Jednak we wszystkich angielskich tł uma-czeniach KSH zastosowano mylący ekwiwalent business name.

Przepisy prawa brytyjskiego zabraniają spÓ kom przyjmowania firm ł udzącopodobnych do nazw istniejących spÓ ek.Jest to delikt (tort) zwany passing-off. Usta-wa CA 2006 przewiduje ustanowienie nowej funkcji company names adjudicator,czyli arbitra ds. firm' do ktÓrego spÓ ki będą mogł y zgłaszać agrozenie ub narusze.nie prawa do firmy.

Memorandum musi ponadto okreś l ić erytorium, na ktÓrym będzie mieś cić ięsiedziba spÓ ki reglslered office. Siedziba spÓ ki peł n i rolę adresu do doręcze , naktÓry wysył ane są wszelkie zawiadomienia ustawowe (,,A company must at al| timeshave a r egistered oftlce to which all communications and notices may be addressed",s. 86 CA 2006) oraz adresu, pod k tÓrym przechowywana jest dokumentacja spÓ ki.Dokł adny adres siedziby zg|asza ię w formularzu nr 10 (intended ituation of registe-

red ofice). W analogicznych amerykariskich dokumentach zał oŹycielskich należ ypodlć dokladny adres np .stl lnDelarvare) ub wył ącznie azwęhrabstwa colnr. l) np .

stan Nowy Jork). Z kolei w polskich aktach zał oż ycielskichpojawia się oznaczenietnic.';sctlwtlsct, kttirc.; rliesci się siedziba: ,,siedzibą -lsoby rawnej cst rllrcjsut-lwtls.:.w ktÓrej ma siedz ibę jej organ zarządzający,, art. 4l kc); moż e się rÓwni eż pojawićadres pÓ kistanowiący onkretyzację iedziby (Kidyba 2005:79).

Tabela7. Siedziba oÓ ki .

UK US PLThe company,s r4j;!ś !9.do-lfice is to be situated inEnsland and Wales.

The repistered oftice is to be located atNo. ... Street, in the City of ..., in theCounry of ..., n the State of Delawctre.

Siedzibą sp łki jest

miasto stoteczneWarsz.aw'a.

W zdaniu ,,The company's registered office is to be situated n England and

Wales', podkreś lonyzwrot wprowadza niekiedy w konsternację początkujących tł u-maczy ktlrzy przekładają danie przez |iczbę mnogą ako ,,siedziby sp ł ki mieszcząsię w Anglii i w Walii'' zamiast przez|iczbę pojedynczą. W Memorand&m okreś la ięjedynie' czy siedzibabędzie się mieś c ić Ang li i i Walii (traktowaneako jedno tery.torium) czy w Szkocji. Jeź LeIiiedziba ma się mieś c ićw Walii (Welsh company), ten

l 8 19



fakt może byc cldnotowany w | vIenorandum, ezclijednak w Ang|ii _ stosujesię rvy-lączn ie kreś lenie,i nEngland and Wales'' (EFP 2000:20 l )'

Ameryka sk i odpowiednik wyr.rzu siedziba es t bardziej problematyczny zewzględuna |l lkt, ż sp lki często ejestr.ująię w jednynl stanie (. '/.]/d f i ttcorpora-tiott). w ktÓym mają siedzibę registered oJJ'ice np. De|aware)llegal address/ofiice ofIh c cor7lorution, Ic dzia la lnoś c rowadząw innvm stanie,w ktrlrynl mĄą principalplace of business (..theplace ol a corporation's chicf executive offlces" BI-D) czyprittcipulpIuc'c lJ.operu|it l tts czyl i nl icjscc rvykonywania z ia la lnoś c i ospodarczej.Wedł ug anychz urzędowej trony stanuDelarvare onad 507os pÓ e kgieł dowych'wtym 60vo spÓek z l isty Fortune 500 ma siedzibęw tym stanie m.in. ze względunaprzyjaz'ne

laprzedsiębi orcÓwprzepisy procedury(z

tego względu odniesieniadoterminologi ianlerykalrskiejw niniejszym artykule opierają si ę w duż e j mierze naprawie s pÓ e k stanu Delaware' poniewaz es t ono dobrze znane rvie lu prawnikomamerykanskim)'W terminologi iamerykanskiej ojawia się r wnież termin corporatedomic'ile definiowany przez BLD przede wszystkim jako miejsce' w ktÓrym spÓkama siedzibę ub _ rzadziej miejsceprowadzenia z i ał a l noś c i :,the lace consideredby law as the center of corpo rate af'fbirs,where the corporation's functions are dis-charged; he legal home of a co rporation, usu. its state of incorporation or the state nwhich it maintains ts principal place of business". p lki w StanachZjednoczonychmuszą ponadto podac dane pelnomocnika_ osoby fizycznej lu b prawnej - do dorę-czen pism procesowych, czy|i reł istered clgent _ zwanego rÓwni eż resident agent,.tlLtIut()'1'.r.gclrlub ał ent t) r sarvit'e tJprocess.

W an gielskich tlumaczęni achKSH sierl: iba es t t ł umaczonaako Seat przezTrans|egis Beck oraz registerctl office przez'Zakamycze. Jak podkreś la ossini. sto-

sorvanie ca l w kontekś c ieiedziby spt ił k i es t b ł ędem:,airplanes nd stock exchan-ge s havc sca ts . ompanies o not" (1998: l3). Za funkc jona lnvm kwiwa lenteme-gistered oJJit:cprzenawia fakt' iż est on powszechnie zrozumiał y i stosowany row-l l i c .ż tc rrt l i l l t l I tu i i p i j11g1.lI ] \ ł rr l z1 l t l rz l1tIzc tt i r rr ] | 57/1()() lrr kt t i r l I l l ()s tJ lprzetłumaczon jako s edzi ba s atutow .

Menorandtun okreś la wnież przedmiot działa lnoś cipÓki' czyli objects (UK)|ub (corporatc) purprlses (US). ProwldZęnie pŻef spÓ kę dzia lalnoś ciwykraczrjącejpoza zdefiniowany przedmiot okreś lasię nrianelll ullru vira's (beyond the powers)(Mayson i in' 2006: 83).Wedł ugustawy CA 2006 przedmiotd z ia ł a l noś c ip t i ł k i es tok re ś l any Artic les, a nie ak dotychczasw Memorattdttm. eze|i w Arlicla.r nie mawzmianki o przedrniocie z i ał a l noś c i ,rzyJmuJe ię, e es t on nieograniczony s. 3l).W polskich dokumentach pojawia się zwrot pr7'etlntiot ł iatalnclś ci p lki, kt<iry ta.nor,vi 'konkretyzację spÓnego celu. rv akim jest utrvorzona p<j łka ' 'ktÓry zr,stąpi łtermin priedtniot przedsiębiorstwa stosowany we wcześ niejszejwersji KSH' q. w

Kodeksie handlowym z 1931 . (Kidyba 2005: 80).Pon iż sza abelaprzedstawia rzy-kł adowe daniaokreś la iacerzedmiotd z ia ł a l noś c i .

W polskich dokumentach rzedmiotd z ia ł a l noś c ies t częstook re ś l any rzy po-

mocy kodÓw Polskiej Klasyfikacji Dzia lalnoś ci PKD. w brytyjskim Mentorandumdział a lnoś c i ie są przypisane kody, ale w rocznych formularzach aktualizacyjnychannual returns (Form 363). w ktÓrych spÓ ki podają swoje aktualne dane na dzieri

sporządzenia |ormularza (n,nde.up date) przedmiot dzialalnoś ciokreś la ię przy po-

mocy kod Ów SIC (UK Standard Industricll Classificatiotl of Economic Activities)'W brytyjskichdokumentach ał oŹycie lskich ie oznacza ię czasu rwanias pÓ -

ki ' natomiast,takie dnotł c jemoż na spotkać w dokumentachamerykariskich pol-

sk i ch.

Tabela ' Czes rwrn ia poł k i

C:a.r r - r r .r i ll ł l q l t)/ i i l jc 'st lt C l :tttll' i.<lltt,/

nrco,qrantczonv.Spotku zostatu utworzonu ltu cTus nrctl nac zony/ eo kr e o n

Menlorandun okreś . laonadto wysokoś ć apitału zakł adowego hare capital ijego podzia l na shares, j ' udział y dl a odpowiednika olskiej sp. z o.o.) ub akcje (dla

odpowiednika S.A.) oraz ich wartoś ć ominalną (nominal/par value). WarIo podkre-

ś l ić ' e KSH posł uguje ię wył ącznie terminem kapitat zakladowv zar wno w odnie-sieniu do sp . z o.o., ak i S.A.

Tabela 0. Kapita] akł adowvpÓ ki .

TltL' L'ot'pot'dli(tn sltrtll e.rist perpc'turtlltunless dissolved according. to law.'l'he

peru.t<1J Lts lurutron s perpetuul.

21

Tabela 8. Przedmiotdz i al a l noś c i o Ó k i

UK US PLThe Company's obiects are:the carriage of passengersand goods in motor vehiclesbetween such places as lhecomparry may from time tolinte determine and tlrc doingof all such other things as areincidental or conductive tothe attainment oJ that object.

objects for which the conlpanvis established are:

. The purpose or purytose.sforwhich the corporatiln $

fttrme,Uorganiled ure ...' T l t< 'purpus ( { t l t r C tn t '

panv is to engaqe in tuttIuwJ'ul utt or uLtivir\ Iorwhiclt t'orporations tnuv beorganizetl under the Gen-eral Corporation Law of the

State of DeLaware.

Pr:.edntiotemdziałuLntl""ciSpÓIki jest ...lrail!p0r! drc,'.q(rw! Iovt'urrjwpuju:tlunti spe-cjttli:owanymt(PKD 60.21.A).

UK US PL

The company's share capitalis 100,000 pounds dividedinto 100.000 shares of onepoundeacł t.

The aggregate/total number ofshares of all classes of capital.stock which the Corporation isauthorized tct issue is 100,000shares of the par value of $l pershare.

Kaoitał zakladowySp ł kiwynosi 100.000,- z! idzieli się na l00.000 akcjina okazicieląo noninal-nej wartoś ci,- zł azda.

20



il:il11Yj:::::: :".j:::::T::T!:'' andwe sreeo akehe"".b"'';;;;J::.WestGrouP',!'. '-

OOtt Oxfi,,rtl ictionary f Luw. (rcd.) . A. Martin, . Law 2006.Oxtbrclpccificdoppositeou r respective ames

,:ł :"::T,y"::;..#l.:::lli:r::".:::;i:]:'],^:::i'dczeniezał oż Y-;ij*':':.j1lj:i::f.:'.,*.;lj":''i.1]: o.."{ l 1; ; ;ililjx.3ś l-:J1?l".'* ?:::::..:']]l:^l'::!l.:d'ział/akcjit'pi."I..i.t;:,,""fi1:'T;ut.." ,.:,:ou:.:n^:

l:l.y-.tof shles specified pposite ur respecriveames,,):

J1*,*::*:1,::l:"_,:::_T::To"t o as.o.ati,in,i,"'i. rl'rmerrn o

Yi'.^ly :".::T:'-T^1::i]:ew makrosru tu ze fynkcj dokume Ów zał oŻy

::::*::n":lul::_T1i,"cierskiego,meryta'ishegop;ilil;;",;il;J ffi:1::3]::9:.:l1:].|l'v|tajł c1{erriinÓw

"iu,,iiuł ł ;{;;".;;i""';;"-';.;:.iT-

Tego rodzaju oś wiadczenie przystąpieniu do spÓ ki będzie stanowić kluczowąt reś ć emorandum w nowym formaiie. s ł Jwo suÓscrlÓ-"'';;;;;;"ię

p"opi,";ą.ą(sygnatariusza) Memorand'um, a więc w rezultacie zatoĄciela spÓki (foun-ding/fuundermember). Podpis skł adany.1..tno ogÓ w obecnoś c i wiadka wuness6he above signatures).

I jeszcze trywialna uwaga na koniec: tł umaczączwrotnames of subscribers na-eż y sprawdzić,czy założ ycieLsą osobami fizycznymi ) imioną i.nązwiska zatozy-cieli czy osobami prawnymi ) nazwa/firma zaioź ycieli.

ikaz stownikriw encYkloPedii

EFp: Encyclopediaf Forms ndPrecedents,. 9, Companies:art , 2000Re-

f lś sue .exisNexis.ufil*- SLp, Black's Law Dictionary. red.)B. A. Garner.Wyd. 8. 2004.St. Paul:

.Bibliografia

Bie l , Ł.(2oO.7)', ,Anal izaorÓwnawcza nazw spÓek w prawie polskim, angiel-

skim ameryka skim w wybranychsł ownikach' ' ,ingua Legis |5' 65-74.

Birds, J. iin. (2004),Boyle and Birds'Comprtny Law. Wyd.5. Bristol: ordans

Ltd.Dine, J. (2005),CompanyLaw'Wyd.5' Basingstoke: algraveMacmillan.

Garner,B. A. (1995),A Dictionary of Modern English Usage.Wyd- 2. Oxford:

OUP.Glicz, M. (f00.|), ,,Europejska spÓ ka akcyjna w stadium organizacji''

<http://usfies.us.szc.pl/pliki/plik- 19029312l.doc>.

Gubby, H. (2004), English Legal Terminology: Legal Concepts in Language.

Haga:Boom Juridischeuitgevers.Kidyba' A. (2005), Spc ił kaz ograniczoną odpowiedz ia lnoś c ią . omentarz.

Wyd.4. Warszawa:C.H. Beck.Kierzkowska, D. (2002), Ttumaczenie prawnicze. Warszawa: Wydawnictwo

Tepis.Lowry, J. . A. J. Dignam (2006). Companv Law. Wyd- 3. Warszawa: Lex-

isNexis.Mrysotr , S. W. , D. Frcnch.Ch. R-v ln (:006). l l Lt ts t tn . re tuh (rn( l \ ' ( t , t 't I

Company Law 2006-07. Wyd. 23. Oxford: OUP.Potrzeszcz, R., T. Siemiątkowski (red.) (2003), Komentarz do Kodeksu spÓek

handlowych. SpÓk a akcyjna i przepisy kame. Tom 1.Warszawa: LexisNexis'Rossini, Ch. (1998),English as a Legal Language. London: Kluwer Law Inter-

national.

SU]ITMARY

The article discusses the basic terminology connected with the formation and incorpo-

ration of companies limited by shares n the United Kingdom. The main focus is placed on the

Memorandum of Association and changes in its prescribed content and status under the new

Companies Act 2006, i.e., the so-called new-style Memorandum. The semantic field of theMemorandum is described with reference to the complementary document, Articles of Asso-

ciation, as well as to two parallel Polish documents umowa sp. z o.o. and statut S.A. The re-

maining part of the article examines registration terminology and major terms of the old-style

Memorandum, including company name, objects, registered ofice, subscriber, and promoter.

maczenieMemorandum of Associati.onjest ylko pozornie ł atwym,za.to bardzo pasjo-nującym zajęciem. Dokument.ten dobrze obrazuje stał y konflikt,*y,ę|ują.y * ttu-maczeniach prawniczych pomiędzy wiernoś cią iumaczenia' *y.ogu.,ą.ą ukierunko-wan|ana tekst zrÓdł owy, a funkcjonalnoś cią ł umaczenia,*ymagajf,cą.ukierunkowa-nia na.tekstdocelowy. Zadaniem tł umacza.jest na|ezienie iot,,{o s.jto Jo.,o,o*u-negodo sytuacjikomunikacyjnej.

Wykaz aktÓw prawnych

Companies Act<w,w,t+',opsi.gt'lv' .uUucts/ucts200Ó/pdf/ukpga_200Ó004Ó_en.pdJ>

i Explanatory<http://www'opsi.gov.uVact st actszoosiitukpgaen-20060oł o-en.por>.

.Grcneral Corporation Law of th. State of Delaware. Title<http://delcode.delaware.gov/titleg/c00l/index.shtml#p_ O>.

2006Notes

Kodeks SpÓ ekHandlowych.Polish CommercialCompaniesCode (2006).Wyd.4.Tł .K. Michał owska.arszawa:.H.Beck.Kodeks SpÓek Handlowych.Polish Code of CommercialPartnerships ndCompanies(2004). CD-R.M. Tł . E. Goł ębiowska,A. Setkowicz-Ryszka.Te-pis/Rzeczpospolita.KodeksSpÓ ekHandlowych. ode of CommercialCompanies 2OO4), yd. 2.Tl. R. Bem,E. Kucharska, . M-arynowicz,.Mączka. KrakÓw:zar.amycie.Rozporządzenie ady (WE) nr 2|57/2001z dnia 8 paź dziernika001 r. wsprawie tatutu pÓki uropejskiejSE) (Dz.U.L 294 l0' 1.)00' str. z ;Ustawaz dnia 23 kwietnia 1964 . Kodeks cywilny <hnp://isip.sejm.gov.pl/

servlet/Search?todo=open&id=WDUI9640 60093>.

,,.

Documents

Ref Memorandum of Association