Upload
eugen-pinak
View
31
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
Sztab Generalny Oddział VII (naukowy)
PRZEPISY SŁUŻBOWE
REGULAMIN
Artylerji Polowej LekkiejCZĘŚĆ I
W ARSZAW A 1919. NAKŁADEM KSIĘGARNI WOJSKOWEJ.
ĆW ICZENIA DZIAŁONU.
www.cbw.plCBW
C E N T R A L N A
B I B L I O T E K A
W O J S K O W A
Sztab Generalny Oddział VII (naukowy)
PRZEPISY SŁUŻBOWE
REGULAMIN
Artylerji Polowej LekkiejCZĘŚĆ I
ĆWICZENIA DZIAŁONU
W ARSZAW A 1919. NAKŁADEM KSIĘGARN I WOJSKOWEJ.
www.cbw.plCBW
Zatwierdzony jako regulamin tymczaso-
wy rozkazem Sztabu Generalnego No VII/443.
Opracowała Komisja przy inspektoracie Artylerji.
DRUK L. BILIŃSKIEGO I W. MASLANKIEWICZA WARSZAWA, NOWOGRODZKA 7
U W A G I O G Ó LN E .
1. Linią frontu czyli krócej frontem nazywa się linja, utworzona /przez ustawionych lub poruszających się obok siebie żołnierzy, działa lub wozy.
Kierunkiem frontu, nazywa się prostopadła do linji frontu w tę stronę, w którą szyk jest zwrócony twarzą, względnie przy zaprzężonych działach ku dyszlom, przy odczepionych działach ku wylotom luf. Końce linji frontu noszą nazwę prawego i lewego skrzydła, zależnie od kierunku frontu.
2. Odstępy m ierzy się wzdłuż linji frontu, w artylerji od środka jednej do środka sąsiedniej jednostki, (n. p. od środka jednego zaprzęgu do środka następnego, lub od wylotu lufy do wylotu lufy sąsiedniego działa).
Odległości mierzy się wzdłuż kierunku frontu, od końca jednostki do początku drugiej, (n. p. od wylotu lufy do głów koni przodowych następnego zaprzęgu, lub od ogona konia do głowy następnego)..
www.cbw.plCBW
D Z IA ŁO N .— SKŁAD O SO B IST Y
I O B O W IĄ Z K I OBSŁUGI.
3. Działo i jaszcz z obsługą i zaprzęgami tworzą niepodzielną jednostkę, nazwaną działonem.
4. Skład osobisty działonu stanowią:a) dowódca działonu—podoficer zwa
ny działonowym;b) obsługa złożona z 7 do 9 kano-
nierów, a. m.celowniczy . . . . N° 1. zamkowy . . . . . N° 2. kierowniczy . . . . N° 3. ładowniczy . . . . N° 4 . skalowniczy . . . . N° 5. jaszczowy . . .. . N° 6.
i jeden do trzech amunicyjnych — Ne 7, 8, 9. Pięciu pierwszych przy dzieło- nych jest do działa, reszta do jaszcza.
c) 6 ciu kanonierów jezdnych.5. Działonowy, jako dowódca dzia
łonu, wybiera miejsce dla ustawienia działa, o ile mu nie zostało dokładnie wska- zanem; działo ma stać o ile możności na równem i twardem miejscu, i nie narażać na niebezpieczeństwo sąsiednich dział przy strzale; zależnie od gruntu, zarządza opuszczenie lemiesza, ostrogi lub użycie ha-
4
mulca kołowego; zarządza wykonanie wszelkich potrzebnych robót ziemnych; bada wycinek ogniowy swego działa, zwracając uwagę na przedmioty, mogące przeszkadzać przy strzelaniu i każe je usunąć w miarę możności; na pozycji zakrytej baczy, by celowniczy określił najmniejszą odległość strzału z tej pozycji; zapisuje liczby wszystkich komend; dozoruje wogóle sprawności działania obsługi, zwracając szczególną uwagę na prawidłowe nastawianie przyborów celowniczych, na dokładne celowanie działa i skalowanie pocisków.
6. Celowniczy jest dowódcą działa i zastępcą działonowego; jego najważniejszym obowiązkiem jest szybkie i dokładne uchwycenie celu, nastawianie przyborów celowniczych i wykonanie celowania. Przy celowaniu wprost ma baczyć -na wszelkie zmiany w celu i oznajmiać je głośno, nie przerywając celowania.
7. Każdy kanonier obsługi wykonuje czynności wskazane jego mianem, możliwie cicho, dokładnie i szybko. Kanonie- rzy obsługi powinni znać wszystkie czynności niezbędne dla obsłużenia działa, by w razie potrzeby zastępować się wzajemnie, lub nawet, by jeden spełniał czynno- ści przeznaczone dla kilku. Działon musi
5www.cbw.plCBW
podtrzymać ogień nawet wtedy, gdy z obsługi pozostanie tylko dwu ludzi.
8. Jezdni prowadzą zaprzęgi, muszą jednak w razie potrzeby umieć zastąpić poszczególnych kanonierów obsługi, z wyjątkiem celowniczego.
D Z IA ŁO N O D C ZEP IO N Y .
9. Przy odczepionym działonie jaszczyk stoi zasadniczo po lewej stronie działa. (Tylna część jaszcza). O ile tego wy
magają specjalne warunki, jaszczyk może stać po prawej stronie działa.
10. Obsługa w postawie zasadniczej stoi podług rysunku 1-go
11. Na komendę: „obsługa za działo!— marsz!", kanonierzy ustawiają się w dwuszereg za działo, frontem ku działu, o trzy kroki za końcem kierownicy.
12. Na komendę: „obsługa do działa!— marsz! obsługa przyjmuje postawę zasadniczą.
13. W postawie zasadniczej obsługa stoi. Na komendę: „klęknij!", obsługa klęka i wykonuje swe czynności dalej w tej pozycji. Na komendę: „powstań!", obsługa podnosi się z klęczek.
PRZET A CZA N IE D ZIA ŁO N U .
14. Do przetoczenia działa na komendę: „przetocz wprzód!" kierowniczy chwytą za kierownicę i podnosi ogon łoża, inni kanonierzy, obsługujący działo, chwytają za szprychy kół i przetaczają działo, aż padnie komenda: „stój!“- Przy działach niektórych systemów koniecznem jest, by skalowniczy a czasem także i ładowniczy pomagali kierowniczemu przy podnoszeniu i prowadzeniu ogona łoża.
15. Na komendę: „przetocz w tył!“ kierowniczy, skalowniczy i ładowniczy podnoszą ogon łoża, reszta obsługi chwyta za szprychy kół. Obsługa przetacza działo, aż padnie komenda: „stój!”.
Rys. 1
www.cbw.plCBW
16. Po przetoczeniu działa skalowni- czy i ładowniczy wracają do jaszczyka i przetaczają go wraz z jaszczowym i amunicyjnym.
P R Z Y G O T O W A N IE D Z IA ŁO N U
D O STRZAŁU.
17. Aby odczepiony działon przygotować do strzału, daje się komendę: „przygotuj!". Na tę komendę:
a) Celowniczy zdejmuje pokrowiec z celownika, składa go w odpowiedniem miejscu, wyjmuje sam lub odbiera od zamkowego przyrządy celownicze, zakłada je we właściwe gniazda, nastawia wszystkie skale n o r m a l n i e , t. j. na liczby zasadnicze, sprawdzając przytem prawidłowe działanie wszystkich śrub i nadaje mechanizmem wzniesień lufie położenie mniej więcej poziome, wreszcie współdziała z zamkowym przy podniesieniu górnej, a opuszczeniu dolnej części tarczy.
b) Zamkowy zdejmuje pokrowiec z zamka i składa go w odpowiedniem miejscu, bada sprawność działania i dostateczne naoliwienie zamka, wyjmuje przyrządy celownicze, zależnie od systemu, i podaje je celowniczemu, wreszcie podnosi górną
8
część tarczy, a opuszcza dolną przy porno cy celowniczego oraz przygotowuje sznur kurkowy.
c) Kierowniczy zdejmuje kaptur z wylotu lufy i składa go w odpowiedniem miejscu, potem nadaje działu kierunek mniej więcej prostopadły do linji frontu według wskazówki działonowego, wreszcie opusrcza lemiesz z pomocą ładowniczego i jednego amunicyjnego.
d) Ładowniczy otwiera zaczepę kołyski, potem schówek w łożu, wyjmuje klucz do skalowania i oddaje go skalowniczemu, pomaga dalej kierowniczemu przy opuszczeniu lemiesza.
e) Skalowniczy odbiera klucz do skalowania od ładowniczego i przygotowuje po jednym ładunku każdego rodzaju pocisków do skalowania, względnie ładowania. .
f) Jaszczowy z amunicyjnym otwierają jaszczyk, (tylna część jaszcza), wyjmują po jednej skrzynce (koszu) każdego gatunku pocisków, układają je na ziemi, otwierają i przygotowują wraz ze skalowniczym po jednym ładunku z każdej skrzynki do skalowania, względnie ładowania. Dalej odbiera jaszczowy klucz do skalowania od ładowniczego.
9www.cbw.plCBW
Po wykonaniu przepisanych czynności każdy z obsługi przyjmuje postawę zasadniczą.
Na komendę „złóż!“ obsługa wykonuje czynności odwrotne do wykonywanych na komende .przygotuj!", doprowadzając działo i jaszcz do pogotowia marszowego.
Ł A D O W A N IE , C E L O W A N IE
I STRZELAN IE .
18. Wycelować działo można bezpośrednio (wprost) lub pośrednio za pomocą punktu utrwalenia.
19. Dla celowania wprost podaje się komendy:
N. P. „Kawalerja na wprost na lewym skraju lasku!" „celuj wprost!" „szra- pnele!" „celownik 25!“ „palnik 25!“ albo: „Tyraliera w kierunku białego domku!' „celuj wprost!” „szrapnele!" „celownik 32!“ „Palnik na uderzenie!" albo: „Okopy na stoku w kierunku ciemnego lasu!“ „celuj wprost!" „granaty!" celownik 45!“
20. Dla celowania pośredniego za pomocą punktu utrwalenia nadaje się działu przedewszystkiem kierunek zasadni- czy za pomocą busoli lub innym sposobem. Utrwalenie kierunku zasadniczego
10
następuje na komendę: „punkt utrwalenia n. p. „komin fabryczny na lewo wtył, lewy bok!“ Na tę komendę celown czy wizuje panoramą na punkt utrwalenia, obracając przy panoramach z dwoma skalami bęben ze skalą poprawek, odczytuje datę i woła głośno: „utrwalenie n. p. 46, 58!“ Działonowy notuje tę liczbę. Wycelowanie działa wykonuje się na komendę: N. P. „cel — okop piechoty pod lasem!" „kąt16, 45!“ „libela 204!“ „szrapnele!" „celownik 32“ „palnik 33!“—albo: „cel-baterja za wzgórzem" „kąt 40, 72!“ „iibela 195!“ „szrapnele!" „nabój 4!“ „celownik 24“ „Pal nik 30, 50!“ albo: „cel punkt obserwacyjny na wieży!" „kąt 29, 801“ „Iibela normalnie!" „granaty!" „nabój dodatkowy!1' „celownik 76!"
21. a) Działonowy notuje liczby komendy, pomaga celowniczemu ws odszukaniu i uchwyceniu celu. Przy celowaniu wprost zarządza utrwalenie kierunku działa za pomocą punktu utrwalenia, oraz określenie kąta terenowego. Przy celowaniu pośredniem kontroluje nastawienie przy- borów celowniczych i wykonanie celowania, i czuwa wogóle nad sprawnością i dokładnością działania obsługi. Gdy działo
uwww.cbw.plCBW
jest gotowe do strzału podnosi rękę i woła: „gotowe!”.
b) Celowniczy odszukuje cel, wskazuje ręką kierowniczemu ogólny kierunek przesunięcia ogona łoża, nastawia przyrządy celownicze podług komendy, bacząc, czy skale niewymienione w komendzie są nastawione normalnie, wycelowuje działo przy pomocy kierowniczego i mech. wzniesień uskuteczniając drobne boczne poprawki mechanizmem zwrotów, i wyłączając wpływ nachylenia osi kół, przez wgranie* libeli poprzecznej; na zarządzenie działonowego przy celowaniu wprost utrwala kierunek boczny działa oraz określa wymiar kąta terenowego i podaje te daty działonowemu. Po wycelowaniu, podniesieniem ręki daje znak działonowemu o gotowości działa.
c) Zamkowy otwiera zamek, zagląda w lufę, bacząc, czy przed wylotem niema jakiejś przeszkody lub w lufie jakichś ciał obcych. Przy działach mających podzielny ładunek dosuwa pocisk stemplem ładowniczym ruchem wolnym, równym, a silnym. Po naładowaniu zamyka zamek, chwyta za sznur kurkowy i staje w gotowości do oddania strzału.
d) Ładowniczy odbiera ładunek od amunicyjnego, sprawdza datę palnika
12
i wsuwa ładunek do komory, dosuwając go silnie ręką, aż do napotkania oporu. Przy ładunkach podzielnych ładowniczy odbiera pocisk i po skontrolowaniu daty palnika wsuwa pocisk rękami w tylną część komory, a po dosunięciu pocisku przez zamkowego wsuwa nabój do komory.
e) Kierowniczy nadaje działu ogólny kierunek podług komendy, a potem, bacząc na ruchy ręki celowniczego współdziała z nim w dokładnem wycelowaniu.
f) Skalowniczy skaluje palnik pocisku, trzymanego odpowiednio przez amunicyjnego. ,
g) Jaszczowy i amunicyjni wyjmują ładunki ze skrzynek (koszów), zdzierają kapturki i podają pocisk do skalowania palników skalownicze mu, zbierają łuski wystrzelone i chowają je, oraz zdarte kapturki do pustych skrzynek (koszów).
22. Na komendę: „działo!" lub „Nr działa!“ (n. p. drugie), działonowy podaje komendę: „ognial“. Dopóki działo nie osadzi się należycie, obsługa usuwa się od działa tak, by nie ponieść szwanku przy ruchu wstecznym łoża, poczem zamkowy pociąga silnie za sznur kurkowy. Po strzale obsługa doskakuje do działa, celowniczy wycelowuje działo podług ostat
13www.cbw.plCBW
niej komendv przy pomocy kierowniczego, zamkowy otwiera zamek i baczy na prawidłowość działania hamulca hydraulicz- nego oraz dosyłacza, oznajmiając o ewentualnych niedokładnościach działonowmu; ładownicza chwyta łuskę, wypadającą z ko
mory działa i podaje ją amunicyjnemu lub odkłada na bok, skalowniczv skaluje po- dług ostatniej komendy palnik następneg o) pocisku trzymanego przez amunicyjnego.
23. Podczas dalszego strzelania celowniczy i smalowniczy dostosowują swe czynności do nowych komend, reszta obsługi postępuje jak przy pierwszym strzale.
24. Na komend : „stój!“, która paść może każdej chwili, lub na kilkakrotna gwizdnięcie, obsługa przerywa wszelkie czvnności i zwraca całą uwagę na dowódcę.
25. Na komendę: „przybory normalnie!" celowniczy n a stawia wszystkie skale przyborów celowniczych i mech. zwrotów na liczby zasadnicze, zamkowy zamyka zamek,
26. Na komendę: „wyładuj!", którą należy stosować tylko w wyjątkowych wypadkach, zamkowy otwiera zamek powoli, ładowniczy wyciąga ładunek i podaje amunicyjnemu, który go chowa do skrzynki (kosza). Przy podzielnym ładunku ładow
14
niczy wyciąga najpierw nabój, poczem, po zerknięciu zamyka przez zamkowego, kie- rowniczy wkłada w wylot lufy kubek do wyładowania wydrążeniem skierowany do pocisku, wsuwa o trzonk iem wyciora dolufy i spokojnym, równym naciskiem obluź n ia pocisk w komorze, posuwa go potem powoli ku zamkowi Z a mkowy, o twiera zamek kierowniczy posuwa da lej pocisk który ła downiczy ostrożnie chwyta i oddaj e amunicyjnemu. Przed wylądowaniem oś lufy należy ustawić poziomo.
Ćwiczenia zaprzężonego działonu
UWAGI OGÓLNE.
27. Chody. Dla ruchu używa arty- Ierja następujących chodów:
stępa — 114 kroków na miautę kłusa — 275 „ „galopu — 500 » „Długość kroku wynosi 80 cm.
Tempo chodu w razie potrzeby może być zmniejszone na komendę: „skróć tempo!".
28. Jaszcz stoi i jedzie zasadniczo za działem, kryjąc je starannie, w razie
15www.cbw.plCBW
potrzeby można zarządzić ustawienie jaszcza obok działa lub przed niem.
siedzi na dziale i jaszczu podług rysunku 2-go przy działach mających siedzenia na
Rys. 2.Rys. 3.
29. Odległość jaszcza od działa wynosi 3 kroki, w galopie powiększa się do 10 kroków.
ST A N O W ISK A OBSŁU G I
SC
30. W marszu i na miejscu, o ile jezdni siedzą na koniach, obsługa zasadniczo
16
osi; podług rysunku 3 go przy działach bez nich. Jeżeli jezdni nie siedzą na koniach, lub na komendę: „obsługa zeszkocz!“, obsługa staje obok działa i jaszcza podług rysunku 4-go. Obsługa na specjalny rozkaz może się znajdować na jednej stronie działonu, lub za działem i jaszczem.
2 .www.cbw.plCBW
31. Działonowy przed rozpoczęciem ruchu stoi przy czołowym zaprzęgu obok przodowego jezdnego. W marszu zmiewa miejsce w granicach swego działonu w miarę p otrzeby i baczy na dobry kierunek i tempo chodu, o aż ścisłe wykonanie zwrotów.
32. Jezdni zwracają uwagę na równomierność pracy koni i na należyte krycie i równanie.
is
W S IA D A N IE I ZS IA D A N IE
JE ZD N Y C H I OBSŁUGI.
33. Przed wsiadaniem podaje się komendę; „do wsiadania!”. Jezdni i działono- wy wyrównywują konie bacząc, aby postronki były zlekka naprężone, poczem stają przy koniach siodłowych twarzą naprzód, trzymając cugle prawą ręką. Na komendę: „na koń!“. Jezdni i d ziałonowy wsiadają, obsługa wskakuje na siedzenia.
34 Przed osiadaniem podaje się komendę: „do zsiadania!“. Na tę komendę działonowy, jezdni i obsługa przygotowują się do zsiadania, a na komendę „z koni!" działonowy i jezdni zsiadają, obsługa zeskakuje z siedzeń.
R O ZP O C ZĘ C IE I ZA T RZYM A N IE
M ARSZU.
35. Dla rozpoczęcia marszu stępem podaje się komend : „kierunek!" n. p. „za mną, na duże drzewo albo wzdłuż drogi!“ i t. p. „stępem! marsz!".
36. Na komendę: „kierunekI... kłusem marsz!" zaprzęgi ruszają i przechodzą 3 kro- ki stepem, na następnych 3 krokach przechodzą w kłus.
19
Rys. 4
www.cbw.plCBW
37. W galop przechodzi się tylko z kłusa.
38 Celem zmiany chodu na szybszy komenderuje się: „kłusem! (galopem) marsz!“ ze stępa w kłus zaprzęgi przechodzą na przestrzeni 3 kroków, z kłusa w galop na przestrzeni 10 kroków.
39. Dla zmiany chodu na wolniejszy daje się komendę: „kłusem! (stępem)". Z galopu przechodzi się tylko w kłus.
40. Zmiany chodu zaprzęgi powinny wykonywać stopniowo i spokojnie.
41. Na komendę: „stój!” zaprzęgi zatrzymują się ze stępa na przestrzeni 3 kroków, z kłusa na przestrzeni 6 kroków, z galopa po porzedniem przejściu w kłus.
42. Na komendą: „równaj!—marsz!“ czołowy zaprząg rusza wprost naprzód, przyczem jezdni starannie kryją przodowego. Na komendę: „stój!" zatrzymuje się. Wtedy tylny zaprząg dociąga do czołowego na odległość 3 kroków, starannie go kryjąc. Konie zaprzęgowe mają stać zrównane w parach z postronkami lekko naprężonymi.
43. Aby postawić jaszcz w jeden rząd z działem daje się komendę: „jaszcz w prawo!, (w lewo!) marsz! Jaszcz podjeżdża kłusem na Odstęp 6 krokow w je-
20
den rząd z działem. Działo, o ile szło kłusem przechodzi w stępa. Po zrównaniu się działon przechodzi na znak działonowego w poprzedni chód.
44. Dla przestawienia działa, lub jaszcza naprzód daje się komendę: „działo (jaszcz) naprzód! marsz!". Na tę komendę, zaprząg czołowy, o ile idzie kłusem, przechodzi w stępa, zaprząg tylny wyprzedza go, kłusem objeżdżając z prawej strony na odstępie 6 kroków, poczem na znak działonowego oba zaprzęgi wracają do poprzedniego chodu.
Z M IA N Y K IERU N KU M ARSZU.
45. Dla zmiany kierunku marszu w stronę skrzydła, daje się komendę: „w prawo (w Jewo) zajeżdżaj!— marsz!“ Na tę komendę zaprząg czołowy zwraca w stronę, wskazaną przez komendę, idąc po łukuo promieniu 8 X Na komendę: „kierunek n. p. wysoki komin!" przerywa zajeżdżanie1 maszeruje dalej w nakazanym kierunku. Tylny zaprząg idzie w ślad za czołowym.
46. Dla zmiany kierunku marszu w przeciwną stronę daje się komendę: „w lewo (w prawo) w tył!—marsz!" Na tę komendę zaprząg czołowy zawraca w tył, za
21www.cbw.plCBW
kreślając półkole o promieniu 8 X . Po wykonaniu zwrotu przyjmuje nowy kierunek marszu na komendą: „kierunek n. p. wieża z czerwonym dachem!* Zaprząg tylny wykonuje zwrot w miejscu, gdzie go czołowy wykonał.
47. Dla zmiany kierunku marszu na równoległy daje się komendę: „Na prawo (na lewo) wskos! mar*z!“ kierunek n. p. śpiczaste drzewo na skraju lasu!“ Na tę komendę oba zaprzęgi równocześnie zwra^ cają, czołowy maszeruje w kierunku podanym przez komendę, tylny zaś tak, żeby linja, łącząca przodowych jezdnych, pozostała równoległa do dotychczasowego kieru- ku mars u. Na komendę: „kierunek n. p. za mną“! Oba zaprzęgi zwracają znowu równocześnie i przyjmują nowy kierunek marszu.
48. Przed rozpoczęciem zwrotu, przy zwrotach z miejsca zaprzęgi idą 3-y kroki wprost.
49. O ile warunki terenu (wąskie przejście przez bagna, głębokie rowy, mu- ry, las) nie pozwalają wykonać zwrotu w tył podług powyższego przepisu, podaje się komendę: „zwrot w tył z odczepieniem!" „m a r s z ! Na tę komendę obsługa zeskakuje, odczepia działo i jaszczyk, obraca je
22
o 180°, ładowniczy i jeden amunicyjny odczepiają wagi z końców dyszli, poczem jezdni dyszlowi zagracają przodki, a jezdni przodowi i środkowi objeżdżają je. Po zaczepieniu wag do dyszli zaprzęgi prowadzą przodki d o ddała i jaszczyka, a po zaczepieniu idą w nowym kierunku poprzednim chodem.
O D C ZEP IA N IE I ZA C ZE P IA N IE
DZIA LON U .
50. Przed odczepieniem, o ile dzia- łon jest w ruchu, należy go wpierw za- trzymać na komendę: „stój!“.
51. Dla odczepienia w tył (rys. 5) daje się komendę: „w tył odczep!". Jaszcz podjeżdża kłusem z prawej strony działa, biorąc odstęp 6-ciu kroków. Zaprząg ja- szczowy równa się z zaprzęgiem działa. Obsługa zeskakuje, działonowy oddaje konia środkowemu jezdnemu działa i wybiera miejsce dla działonu; celowniczy staje po stronie naręcznej, zamkowy i kierowni- czy po stronie siodłowej łoża, ujmując za chwyty na ogonie łoża. Celowniczy wyciąga zatyczkę z haka (sworznia) przodkowego, poczem łącznie zdejmują Ogon łoża. Na komendę celowniczego „marsz"! przo
23www.cbw.plCBW
dek odjeżdża na 1 krok i zatrzymuje się, a kanonierzy opuszczają ogon łoża na ziemię; kierowniczy stawia kierownicę; osłu - ga działonu przyjmuje postawę zasadniczą.
Na komendę: „przodki n. p. za pagórek za lewem skrzydłem, lub „za lasek!”
24
lub na 20 kroków za działo)! marsz! przodki odjeżdżają zasadniczo kłusem na wskazane miejsce i ustawiają się zależnie od terenu. Jednocześnie w analogiczny sposób kanonierzy amunicyjni pod kierunkiem ja- szczowegp, odczepiają jaszczyk i zwracają go o 180o naokoło lewego koła tak, aby stał podług rysunku 1-go.
52. Dla odczepienia wprzód (rys. 6) daje się komendę: „wprzód odczep!" Jaszcz kłusem podjeżdża z lewej strony, zaprząg jaszczowy wyrównywuje się z zaprzęgiem działowym. Obsługa zeskakuje i odczepiwszy działo jak w p. 51, obraca działo około lewego koła o 180°, przyczem ładowniczy i skalowniczy pomagają przy kołach. Jaszczowy i amunicyjni odczepiają jaszczyk. Przodki zawracają na lewo w tył i odjeżdżają jak w p. 51.
53. Dla odczepienia w stronę skrzydła (rys. 7 i 8). daje się komendę: „w prawo (lewo) odczep!" Jaszcz kłusem podjeżdża obok działa na stronę przeciwną komendzie. Obsługa zeskakuje, odczepia działo i zwraca je o 90° około zewnętrznego koła wylotem w kierunku wskazanym komendą, jaszczyk po odczepieniu obsługa przetacza na miejsce. Przodki odjeż*
25
Rys. 5.
Rys. 6
www.cbw.plCBW
dżają, wykonując zwrot w stronę przeciwną komendzie.
pia i wykonywuje wszystkie czynności jak na komendę „przygotuj!"
ZA CZEP IA N IE .
Na komendę: „przodki podaj!" przodki podjeżdżają kłusem do działonu.
56. Dla zaczepienia wprzód (rys. 9) daje się komendę: „wprzód zaczep!", skoro przodki zbliżyły się do działonu. Przodek działowy , podjeżdża z prawej strony działa, jaszczowy z lewej strony jaszczyka. Przodki przechodzą w stępa, gdy konie czołowe znajdują się na linji działonu i zatrzymują się skoro osie przodków przejechały 2 kro- ki poza osie kół łoża (jaszczyka). Tymczasem kierowniczy składa kierownicę, jaszczowy podnosi podporę rozwory jaszczyka. Obsługa chwyta i podnosi ogon łoża. Po podjechaniu przodków, kanonierzy przy dziale obracają je na prawo w tył, około prawego koła i zakładają ucho łoża na hak (sworzeń) przodkowy, celowniczy wkłada zatyczkę do haka. Równocześnie jaszczowy z amunicyjnymi zaczepiają jaszczyki jaszczowy wkłada zatyczkę.
57. Dla zaczepienia w tył (rys. 10) daje się komendę „w tył zaczep!" przodki
27
54. Dla natychmiastowego rozpoc/ę cisi ognia z marszu daje się komendę: s tój!‘ „ogień wprzód!* (w tył, w prawo, w lewo!*) Na tę komendę obsługa odcze
pi
fys.s.
www.cbw.plCBW
zajeżdżają łukiem z prawej strony, przy- czem przodek jaszczowy objeżdża działo, robiąc zwrot w tył, i staje w pozycji naj-
Rys.9.
dogodniejszej do zaczepienia. Obsługa cofa działo na 2 kroki, zwraca ogon łoża na lewo wskos i po podjechaniu przodka zaczepia. Jaszczyk zwraca się do zaczepienia
28
na lewo w tył około lewego koła po przyjechaniu przodka.
58. Dla zaczepienia w stronę skrzydła (rys. 11 i 12) daje się komendę: „w prawo! (w lewo!) zaczep! marsz!"
29
Rys.10.
www.cbw.plCBW
przodki podjeżdżają łukiem, zwracając się w kierunku oznaczonym przez komendęi zatrzymuja sie w pozycji najdogodniej-
szej do zaczepienia. Przodek jaszczowy objeżdża przytem działo. Obsługa zwraca działo i jaszczyk ku przodkom i zaczepia, postępując, jak przy zaczepieniu wprzód.
SPIS RZECZY.
Uwagi ogólne . . . . Działon . . . . .
Działon odczepiony
Przetaczanie działonu .
Przygotowanie działonu do strzału .
Ładowanie, celowanie i strzelanie
Ćwiczenia zaprzężonego działonu
Stanowiska obsługi na miejscu
Wsiadanie i zsiadanie jezdnych i obsługi
Rozpoczęcie i zatrzymanie marszu .
Zmiany kierunku marszu
Odczepianie i zaczepianiu działonu .
Zaczepianie
str.
3
4
67
8 10
15
16
19 19
21 23 37
www.cbw.plCBW
WYDAWNICTWA KSIĄŻKOWE
Oddziału VII (naukowego)
SZTABU GENERALNEGO
W D R U K U .
www.cbw.plCBW
CBW Warszawa
nr inw.: SZ - 7118
MG 23673 Cz. 1 1919 r.
www.cbw.plCBW