Renamed Inflamaoautac(SCosta)

Embed Size (px)

Citation preview

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    1/60

    Inflamao e Autacides (BMF 115)Soraia K P Costa

    ICB-I, Sala 334 [email protected]

    Objetivos da aula:

    1. Conhecer a Fisiopatologia e Farmacologia da

    Inflamao.2. Durao e fisiologia dos sinais cardinais da

    Inflamao frente ao agente lesivo.

    3. Aprender sobre os mecanismos moleculares dainfiltrao celular no processo inflamatrio.

    4. Conhecer os componentes/mediadores qumicosenvolvidos na resposta inflamatria.

    5. Conhecer seus e eitos locais e sistmicos.

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    2/60

    1- The Pharmacological Basis of Therapeutics. Goodman &Gilmans. 10th ed. (2001). McGraw-Hill Medical PublishingDivision, New York.

    2- Farmacologia. H. P. Rang, M.M. Dale., J.M. Ritter, P.K.Moore. 5th ed. (2003). Elservier Ed.

    3- Farmacologia Integrada. Roberto de Lcia & Ricardo M deOliveira Filho, 2 ed. (2004). Revinter Ed.

    4- Pain and Neurogenic Inflammation. S.D. Brain, P.K. Moore.(1999). Ed. Birkhauser Verlag, Switzerland.

    5- Pathological Basis of disease. Cotran, Kuman & Robbins. 5thed. Saunders.

    Referncias

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    3/60

    Resposta protetora doorganismo, cujo maiorobjetivo remover o agent

    causador da agresso ereparar o tecido lesado

    Robbins pg. 51

    O que Inflamao?

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    4/60

    Causas da Inflamao

    InfecoFerida contaminadaPneumonia

    Hepatite aguda

    Estmulos

    Leso/Irritao

    Agentes fsico/qumicoInfarto

    Corpo estranhoSutura/implanteSlica

    Respostatissular

    Resposta

    Eliminado estmulo

    Remoono imediata

    Progressoda doena

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    5/60

    Sinais Biolgicos da Inflamao

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    6/60

    Fisiologia

    Aspectos Clnicos da Inflamo

    Liberao de mediadores solveis

    Vasodilatao

    Aumento fluxo sg

    Extravasamento de fludos (perm)Influxo Celular (quimiotaxia)

    Metabolismo celular aumentado

    Sintomas

    Calor

    Rubor

    TumorDor

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    7/60

    Aguda (minutos, horas e dias) Extravasamento de fludos e protenas (edema) Polimorfonucleares (quimiotaxia)

    Reao Inflamatria - Histopatologia

    Crnica ou proliferativa (semana/anos)

    - Mononucleares, linfcitos e fibroblastos- Regenerao/reconstruo da matriz conjuntiva- Degenerao tecidual e fibrose

    C t d I fl

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    8/60

    Componentes da Inflamao

    Cels TecidoConjuntivo

    Matriz TecidoConjuntivo

    Vasos(cels sg)

    Mediadores qumicossolveis ou no

    Complemento, Cascata coag, sistema cinina,(neuropeptides, AA metabolites, NO, amines,

    Mast cellMast cell MacrophageMacrophage FibroblastFibroblast

    End

    othe

    liu

    End

    othe

    liu

    Smooth muscle

    cells

    Intima PMNPMN

    MonocytMonocytee

    LymphocytLymphocyt

    ee

    PlateletsPlateletsElasticElastic FibersFibers CollagenCollagen FibersFibers ProteoglycansProteoglycans

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    9/60

    Componentes da Inflamao - Celular

    A- Polimorfonuclear

    B

    M

    B

    B- Mononuclear

    ML

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    10/60

    Componentes da Inflamao(Mediadores Qumicos)

    Substance P,

    CGRP, NPY

    Sensory nerves

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    11/60

    Leso tissular (queimadura)

    Inflamao Resposta Vascular

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    12/60

    Inflamao - Resposta Celular

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    13/60

    Inflamao - Resposta Celular

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    14/60

    PneumoniaNormal Lung

    Si i l i d I fl

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    15/60

    The accumulation of neutrophil polymorphs within the

    extracellular space is the diagnostic histological feature of

    acute inflammation

    Sinais clnicos da Inflamao

    Staphylococcus aureusosteomyelitis

    R I fl t i

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    16/60

    Efeitos Benficos (exsudato)- diluio de toxinas/entrada de Ac

    - transporte de drogas/formao de fibrina

    - fornecer nutrientes e O2/ativa resposta imune

    Reao Inflamatria

    Efeitos Benficos x Deletrios

    Efeitos Deletrios (exsudato)- destruio/digesto de tecido ntegro/normal- edema

    - resposta inapropriada/exacerbada (sistmica)

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    17/60

    Mediadores Inflamatrios

    (Autacides)

    Histamina

    Eicosanides e PAF (derivados delipdeos)

    Serotonina, NO Peptdeos (Cininas, neuropeptdeos,citocinas)

    M di d I fl t i

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    18/60

    Grego:Autos

    (auto) eakos

    (remdio)

    ConceitoSubstncias naturais do organismo comestruturas qumicas e atividades fisiolgicas efarmacolgicas variadas.

    Caractersticas- rapidamente metabolizados, atuam em locaisespecficos.

    Mediadores Inflamatrios

    Autacides

    Hi t i

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    19/60

    Histamina

    Mastcitos Basfilo

    Substance P,

    CGRP, NPY

    Plaquetas e Nervos

    Hi t i Ti d R t

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    20/60

    H1

    H2

    H3

    H4

    Usual/te

    Gq/11

    Usual/te

    Gs

    Usual/teGi/o

    Usual/te

    Gi/o

    Ativa PLC

    (SNC,

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    21/60

    Histamina Reao de hipersensibilidade (Tipo I)

    + YFc

    Fa,b

    IgE

    Mast

    Histamina

    Grnulos

    Ncleo

    Receptor

    X(Cromocalin sdico)

    - (anti-histamnicos; ex.: cetirizina)

    Reao alrgica aguda (IgE; hay fever)

    Exploso de mediadores (PAF, cininas, 5-HT, PGs)/efeitos farmacolgicos:brnquioconstrio, < presso sangnea, > permeabilidade capilar, edema.

    Histamina Tecido Cutneo

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    22/60

    Resposta Trplice de Lewis Dilatao capilar e Rubor local Dilatao das arterolas e Rubor

    Aumento de Permeabilidade/ Edema - Reflexo Axnico

    Brain et al (Nature, 1985)

    Histamina Tecido Cutneo

    Bloqueio (ex.: pirilamina, cetirizina*(rec H1)(rec H1)

    (rec H1 e H2)

    * Isento de aosedativa,

    Histamina Sistema Respiratrio

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    23/60

    Receptor H1-Produo de muco

    -Contrai ML dos brnquios e bronquolos

    Receptor H2

    - Discreto efeito dilatadorUsos Clnicos (antagonistas H1)

    -asma atpica leve, rinite

    -polinose,irritao de garganta e narinas(ex. Levocabastina, Loratidina, clorfeniramina+)

    Pulmo

    Histamina Sistema Respiratrio

    Alergia

    Receptor H2 em Basfilo- Histamina causa inibio da degranulao do basfilo (-feedback)

    Histamina Trato Digestrio

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    24/60

    Receptor H2- Potente agente secretagogo ( H+)- liberao catecolaminas/reflexo vagal

    g

    Clula parietal

    MastcitoH

    GsACGi +-

    PGE

    AAtropina

    Nervovago

    AMPc ATP

    PK+

    H+K+

    H+H+/K+ATPase

    K+

    Cl-

    lcera pptica

    Esofagite de

    refluxo

    X Antagonistas H2- Cimetidina- Famotidina

    - Nizatidina

    Reduz secreo basal cida

    Tratamento lcera duodenal

    Tratamento lcera pptica

    Profilaxia - lcera de estresse

    Esofagite de refluxo

    Histamina Sistema Nervoso

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    25/60

    H1 - Estimulante/excitanteH1 Aumenta ApetiteH3 Pr-sinptico - inibe a liberao de

    de neurotransmissores de terminaisnervosos, possui ao sedativa, antagonizaaes dos receptores H1.-Aumenta ingesta de lquidos/comida

    -Controla temperatura corporal-Percepo de dor

    Anti-H1Anti-depressivo(dibenzoxepina) e sedativos(prometazina)Doenas de movimento, cinetose(cinarizina, ciclizina)

    Anti-H3impromidina, tioperamida

    Anti-histamnicos Efeitos Adversos

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    26/60

    Anti histamnicos Efeitos Adversos

    Cefalia, vertigem, dor muscular,

    ginecomastia, diminuio funosexual e potencializao drogas(inibe cit P450)

    H2Cimetidina

    Ao anti-colinrgica, aosedativa potente

    H1Fenotiazinas(prometazina)

    Deprime SNCH1Piperazinas

    (ciclizina)

    Tontura > que os demais,zumbido, fadiga, estimula SNC

    H1Alquilaminas(clorfeniramina)

    Sedao, aes TGIH1Etilenediaminas(pirilamina)

    Sedaes, aes anti-muscarnicasH1Etanolamina(difenidramina)

    Nusea, tontura, aescolinrgicas

    H1Dibenzoxepina(Doxepin)

    EfeitosReceptorGrupo

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    27/60

    Autacides derivados de

    lipdeos

    -Eicosanides

    -PAF- PAF

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    28/60

    Fontes de AA

    Obtido na dieta ou sintetizado a partir doObtido na dieta ou sintetizado a partir docidocido linolicolinolico..

    Arachidonic acid

    COOH

    AA, a 20-C poly-unsaturated fatty acid (5,8,11,14-eicosatetraenoic acid

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    29/60

    Fosfolipase A2 (PLA2)

    Carro chefe na liberao do AA e sntesedos eicosanides

    PLA2 2 formas1. Intracelular: sntese de eicosanides.

    2. Extracelular: sntese de lisoglicerofosforil-colina, o precursor do PAF.

    Enzimas - Fosfolipases

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    30/60

    Fosfolipases

    Phosphatidyl inositol

    C HO

    CH2O

    H2C O C R1

    O

    CR2

    O

    P O

    O

    O-

    H

    H

    OHOH

    HH

    OH

    OHH

    OH H

    Site of cleavage by

    Phospholipase A2

    Site of cleavage by

    Phospholipase C

    COOH

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    31/60

    COOHO

    O

    OH

    COOHO

    O

    OOH

    2 O2

    2 e

    arachidonic acid

    PGG2

    PGH2

    Cyclooxygenase

    Peroxidase

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    32/60

    Existem 2 isoformas de PGH2 sintase: COX-1e COX-2 (Ciclooxigenase I e II).

    COX-1 constitutiva.Mantm a integridade do epitlio TGI.

    COX-2 induzvelNveis elevados em estados inflamatrios.

    COOHCatalyzed by 5-Lipoxygenase:

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    33/60

    COOH

    COOH

    COOH

    OOH

    O

    O2

    H2O

    5-HPETE

    arachidonate

    leukotriene-A4

    Biossntese Eicosanides Via COX

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    34/60

    Membrana Cel (Fosfolipdeos)

    Fosfolipase A2

    cido Araquidnico

    Endoperxidos cclicosPGG2, PGH2

    PGI2 (endotlio)- Vasodilator- hiperalgsico- anti-agregante

    PGF2 (tero)-broncoconstrictor

    PGD2 (mast)-Inibe plaquetas

    PGE2 pulmo, macrfagoHiperalgsico, proliferao

    TXA2 (plaquetas)- trombtico- vasoconstrictor (> PA)

    PAF

    - vasodilator- perm microv- brococonstrictor- quimiottico

    COX(I e II)

    +

    TXA2Synthase

    PGI2Synthase

    Eicosanides via LO

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    35/60

    cido Araquidnico

    5-HPETE

    LTA4

    LTB4LTC4

    LTD4

    Antagonistasde receptores

    QuimiotaxiaHiperalgesiaBroncoespasmo

    permeab. vascularEdema Inflamatrio

    Eicosanides via LO

    5-Lipoxigenase

    Inibidores deenzimas

    Proteo da Mucosa Gstrica

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    36/60

    ratamento de lcera pptica

    Anlogos de PGE1 (misoprostol/Citotec*)Anlogos de PGE2 (Emprostil) *Aborto!!

    Liberao e papel das PGs na

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    37/60

    PGs released from endothelial cellsand inflammatory cells

    p p

    Inflamaosensory nerve

    Inflammatory cells

    PGs potentiate oedema formation

    PGs sensitise nerves (hyperalgesic)

    PGs increase blood flow (vasodilate)

    Intervalo: 15 min

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    38/60

    Intervalo: 15 min

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    39/60

    Autacides derivados de

    lipdeos

    - PAF

    - Eicosanides

    Fator de Ativao Plaquetria

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    40/60

    Acyl-PAF

    Acyl transferease Phospholipase A2

    O-ROH

    [PC]

    Libera cidos graxos(ex AA)

    PGs, LTs, HETEs

    Acetyl CoA

    Lyso-PAF

    Acetyl hydrolase Aetyl transferase

    PAF

    Acetyl CoAAcetylgroup

    Fonte: maioria das cels inflamatrias ativadas(neutrfilos, macrfagos, mastcitos, plaquetas).

    PAF Principais aes

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    41/60

    Ativao Celular (endotelial, inflamatria e tissular)

    PAF (PLA2)

    Contrai

    Msculo liso

    VasculaturaAtiva Neutrfilo e

    macrfago

    Ativa

    PlaquetasVasoconstrio

    Vasodilatao*

    Aumentapermeabilidade

    vascular*

    Liberagrnulos

    Agregaoe adeso

    Quimiotaxia

    Produz prodsintermediriosoxignioProduo

    Eicosanoide

    * 100 a 10 000 X mais otente ue histamina

    p

    Anti-PAF Usos clnicos

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    42/60

    Ao anti-inflamatria dos glicocorticides deve-se, em parte, inibio de sntese do PAF.

    Estudos clnicos (fase III) - Antagonistacompetitivo PAF e lyso-PAF acetil transferase na asma

    - (WEB2086) potente anti-inflamatrio usado em pesquisaexperimental

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    43/60

    Serotonina

    5-Hidroxitriptamina(5-HT)

    Serotonina Biossntese e Distribuio

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    44/60

    Histrico

    Page (1948) identificou 5-hidroxitriptamina (5-HT) em plaquetas

    Hoje: SNC, SNP, cels cromafins, msculo liso visceral e vascular,

    plaquetas etc.

    Urine

    Serotonina Receptores

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    45/60

    N Cout

    in

    5-HT3- ionotropic receptors

    SNC vasos (1D)

    SNC, SNP, msculo liso, plaquetas (A) TGI (1B) SNC, plexo coride (C)

    SNC, SNP (TGI; 4)

    SNC (5 e 6) SNC. TGI, vasos (7)

    SNC SNP

    Serotonina Principais Aes e Usos Clnicos

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    46/60

    Agonistas de Receptores 5-HT1- Inibio neuronal (mese, distrbios do humor, ansiedade)

    Ex.: buspirona- Vasoconstrio cerebral (enxaqueca)Ex.: sumatripan, ergotamina

    - Contrao uterina (previne hemorragia ps-parto)Ex.: ergometrina)

    Agonistas de Receptores 5-HT2- Excitao neuronal, distrbios comportamentais (LSD)- Contrao (fundo gstrico) (a-Me-5-HT)- Secreo LCR (SNC/plexo coride) (a-Me-5-HT e LCD)

    Serotonina Principais Aes e Usos Clnicos

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    47/60

    Agonistas de Receptores 5-HT3mese, efeitos comportamentais (clorofenilbiguanida)

    Agonistas de Receptores 5-HT4

    Sndrome do intestino irritado, motilidade TGI(Tegaserode, metaclopramida)

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    48/60

    Cininas- bradicinina

    -calidina

    Cininas - Biossntese

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    49/60

    XIIa

    Pr-calicrena Calicrena

    (tissular/plasm)Cininognio Bradicinina (9aa)(alto e baixo PM)

    Aumenta perm vascular

    VasodilataoDor

    Bradicinina e calidina: peptdeos formados pela ao de enzimas(calicrinas) sobre substratos proticos cininognio (-globulinas)

    des-Arg-BK

    Cininase I

    Cininas Receptores e principais aes

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    50/60

    Receptor Agonista Antagonista

    B1 Calidina>BK (induzvel) Des-ArgHoe140

    B2 BK>calidina (constitutivo) Hoe 140

    Vasodilatao dependente do endotlio (NO)Aumenta permeabilidade microvascular (vnulas)

    Dor: sensibiliza terminais nervosos sensoriais

    Contrao de msculo liso intestinal e uterino

    Cininas/anti-cininas Principais usos clnico

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    51/60

    Somente ferramentas farmacolgicas!!!!

    Estudos clnicos/experimentais com-antagonistas B2 HOE140, WIN64338

    -antagonistas B1 leu8-desArg9BK

    Sugere-se alvio em:- Processo alrgico-Sndorme carcinide-Desordens TGI-Pancreatite (dor)

    Neuropeptdeos

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    52/60

    SNC

    SistemaNervoso Central

    Sistema NervosoPerifrico

    NervosSensoriais

    (aferente)

    NervosSomticos(eferente)

    Nervos

    Autonmicos(eferente)

    Fibras C, A Sim tico/Parassim tico/Entrico

    Mast cell

    Mast cellInflamao

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    53/60

    Bloodvessel

    K+, H+

    Kinins

    ATP, 5HT

    CGRPSub P

    CGRPSub PSOM

    Inflamao

    neurognica

    CapsaicinaHistamina

    Neuropeptdeos Principais aes

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    54/60

    Neu opept deos c pa s aes

    NK1 (substncia P>NKA>NKB) Extravasamento plasmtico, vasodilatao, angiognese, dor

    up-regulated em locais inflamados, periodontite

    (ensaios clnicos: analgsico, antiinflamatrio, antiemtico)

    NK2 (NKA>NKB>>substncia P) Broncoconstrio, ativa leuccitos, causa dor

    NK3 (NKB>NKA>substncia P) Efeito Central

    CGRP1 (peptdeo relacionado ao gene da calcitonina)

    - Potente vasodilatador (enxaqueca) Trials (BIBN)

    xido Ntrico (NO)- Sntese

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    55/60

    Sintese de NO em outras cels (macrfagos) envolve iNOS

    (cNOS)

    xido Ntrico (NO) Efeitos

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    56/60

    Biolgicos

    Regula presso sangunea Defesa: reage com O2- formando radicais

    citotxicos (ex.: ONOO) capaz de causarmorte celular.

    Neurotransmisso (NANC)

    Dor, edema, acmulo de leuccitos

    Inibe agregao plaquetria.

    Citocinas

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    57/60

    So protenas regulatrias capazes deregular mecanismos fisiolgicos epatolgicos, incluindo resposta imune,aes endcrinas e hormonais.

    Possuem efeitos autcrino, parcrino e

    endcrino.

    Citocinas

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    58/60

    Principais: interleucinas (1, 6 e 8), fator denecrose tumoral (TNF).

    Papel na inflamao:

    - aumenta o influxo celular- ativa endotlio e fibroblastos

    - efeitos sistmicos na inflamao (febre)- estimula liberao de esterides da adrenal

    (anti-inflamatrio glicocorticides)

    At Sbado!!

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    59/60

    RESUMO

  • 7/26/2019 Renamed Inflamaoautac(SCosta)

    60/60

    ESTMULO LESIVOESTMULO LESIVO

    RESOLUORESOLUO CRONIFICAOCRONIFICAO

    AMINAS (histamina, 5AMINAS (histamina, 5--HT)HT)

    BK/NEUROPEPTDEOSBK/NEUROPEPTDEOSEICOSANIDES/PAFEICOSANIDES/PAF

    RESPOSTA INFLAMATRIARESPOSTA INFLAMATRIA

    INFILTRAOINFILTRAO

    CELULARCELULAR

    VASODILATAOVASODILATAO

    PERMEABILIDADPERMEABILIDAD

    VASCULARVASCULAR