19
e-Öğrenme Yasem�n GÜLBAHAR 3. Baskı

-Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

  • Upload
    others

  • View
    7

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

e-ÖğrenmeYasem�n GÜLBAHAR

3. Baskı

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 2: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR

e-ÖĞRENME

ISBN 978-605-4282-09-8DOI 10.14527/9786054282098

Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

© 2017, PEGEM AKADEMİ

Bu kitabın basım, yayım ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ye aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile sa-tılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz.

Pegem Akademi Yayıncılık, 1998 yılından bugüne uluslararası düzeyde düzenli faa-liyet yürüten uluslararası akademik bir yayınevidir. Yayımladığı kitaplar; Yükse-köğretim Kurulunca tanınan yükseköğretim kurumlarının kataloglarında yer almak-tadır. Dünyadaki en büyük çevrimiçi kamu erişim kataloğu olan WorldCat ve ayrıca Türkiye’de kurulan Turcademy.com ve Pegemindeks.net tarafından yayınları taranmaktadır, indekslenmektedir. Aynı alanda farklı yazarlara ait 1000’in üzerinde yayını bulunmaktadır. Pegem Akademi Yayınları ile ilgili detaylı bilgilere http://pe-gem.net adresinden ulaşılabilmektedir.

1. Baskı: Eylül 2009, Ankara2. Baskı: Eylül 2012, Ankara3. Baskı: Eylül 2017, Ankara

Yayın-Proje: Özlem SağlamDizgi-Grafik Tasarım: Ayşe Nur YıldırımBölümlerin Giriş Fotoğrafları: Filiz Yılmaz

Kapak Tasarımı: Pegem Akademi

Baskı: Ay-bay Kırtasiye İnşaat Gıda Pazarlama ve Ticaret Limited ŞirketiÇetinemeç Bulvarı 1314.Cadde No:37A-B

0312 472 58 55

Yayıncı Sertifika No: 14749Matbaa Sertifika No: 33365

İletişim

Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARAYayınevi: 0312 430 67 50 - 430 67 51

Yayınevi Belgeç: 0312 435 44 60Dağıtım: 0312 434 54 24 - 434 54 08

Dağıtım Belgeç: 0312 431 37 38Hazırlık Kursları: 0312 419 05 60

İnternet: www.pegem.netE-ileti: [email protected]

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 3: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR

1988 yılında Eskişehir Anadolu Lisesi’nde öğrenimini tamamladı. Orta Doğu Teknik Üniversitesi (ODTÜ) Fen Fakültesi Matematik Bö-lümünden 1992 yılında mezun olan yazar, aynı yıl ODTÜ Bilgi İşlem Daire Başkanlığı’nda göreve başladı. Daha sonra 1998 yılında ODTÜ Eğitim Fakültesi Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi (BÖTE) Bölümüne araştırma görevlisi olarak geçti. Önce 1999 yılında ODTÜ Eğitim Fakültesi Fen Bilimleri Eğitimi alanında yüksek lisans derecesini ve 2002 yılında ODTÜ Eğitim Fakültesi BÖTE alanında Doktora dere-cesini aldı. Bu tarihten sonra yaklaşık 9 yıl Başkent Üniversitesi Eğitim Fakültesi BÖTE Bölümünde görev yapan yazar, 2011 yılından itibaren Ankara Üniversitesi Enformatik Bölümü’nde görev yapmaktadır. Yazar, 2004 yılında Yrd. Doç., 2009 yılında Doçent ve 2014 yılında Profesör unvanlarını almıştır.

Yasemin Gülbahar bugüne kadar programlama dilleri, problem çözme ve algoritmalar, öğretim teknolojileri, öğretim tasarımı, materyal tasarımı ve geliştirme, uzaktan eğitim, web tasarımı, ölçme ve değer-lendirme, araştırma yöntemleri, öğretim yöntemleri, yazılım geliştirme, teknoloji entegrasyonu ve planlanması gibi konularda dersler yürütmüş, ulusal ve uluslararası düzeyde yayınlar yapmıştır.

Page 4: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

ÖN SÖZ

Günümüzde tüm eğitim kurumları farklı şekillerde İnternet ve web teknolojilerinden yararlanmaktadır. Önümüzdeki yıllarda bu teknolojiler aracılığı ile desteklenen dersler farklı düzeylerde gittikçe yaygınlaşacak, e-öğrenme yaklaşımı tüm eğitim kurumlarında uy- gulanır hale gelecektir.

Kitabın üçüncü baskısında önceki iki baskıda ele alınan konu-lar güncellenerek korunmuş, ayrıca alandaki yenilikleri yansıtacak biçimde yeni bölümler eklenmiştir. Bu bağlamda e-Öğrenme hem kuramsal hem de uygulamalı olarak tüm boyutları ile ele alınmaya çalışılmıştır.

Bu kitabın hazırlanması sırasında bölüm yazarlığı konusunda katkıları nedeni ile meslektaşım Doç. Dr. Filiz Kalelioğlu’na çok te-şekkür ederim. Kişisel fotoğraflarını benimle paylaşan Filiz Yılmaz’a ve kitabı dil bilgisi ve imla açısından inceleyen Hülya Yamen’e de teşekkürlerimi sunarım. Ayrıca bana her zaman destek olduğu için Prof. Dr. İsmail Güven’e çok teşekkür ederim.

E-öğrenme sürecini yaşayan veya yaşayacak olan tüm paydaşla- ra yararlı olması dileğimle...

Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR

Page 5: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

İÇİNDEKİLERÖn Söz �������������������������������������������������������������������������������������������������������������v

1. BÖLÜM

e-ÖĞRENME’NİN TEMELLERİ1� e-Öğrenme’nin Temelleri �������������������������������������������������������������������������2

1�1� e-Öğrenme Yaklaşımları �����������������������������������������������������������������4

1�2� Farklı Yaklaşımların Karşılaştırılması ������������������������������������������8

1�3� e-Öğrenme İçin Sistem Modeli ����������������������������������������������������10

1�4� e-Öğrenme İçin Etkileşimi Temel Alan Bir Model �������������������15

1�5� e-Öğrenme Türleri �������������������������������������������������������������������������17

1�5�1� Kendi Kendine Öğrenme �����������������������������������������������������17

1�5�2� Yönlendirilmiş e-Öğrenme �������������������������������������������������18

1�5�3� Eğitmen Önderliğinde e-Öğrenme ������������������������������������19

1�5�4� Harmanlanmış e-Öğrenme �������������������������������������������������20

1�5�5� Bütünleşik e-Öğrenme ���������������������������������������������������������21

1�5�6� Tele-Danışmanlık ve e-Koçluk ��������������������������������������������22

1�6� Sonuç �����������������������������������������������������������������������������������������������22

2. BÖLÜM

e-ÖĞRENME TARİHİNE BAKIŞ2� e-Öğrenme Tarihine Bakış ���������������������������������������������������������������������28

2�1� Uzaktan Eğitimin Yararları ve Sınırlılıkları ��������������������������������30

2�2� Türkiye’deki Uzaktan Eğitim ve e-Öğrenme Uygulamaları ������33

2�2�1� Uzaktan Eğitim Konusunda Yapılan Çalışmalar ��������������34

2�2�2� e-Öğrenme Uygulamaları ���������������������������������������������������38

2�3� Dünyadaki Uzaktan Eğitim ve e-Öğrenme Uygulamaları��������40

2�3�1� Almanya ���������������������������������������������������������������������������������40

2�3�2� Hollanda ���������������������������������������������������������������������������������41

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 6: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

viii e-Öğrenme

2.3.3. İngiltere .................................................................................41

2.3.4. Kanada ...................................................................................42

2.3.5. Çin Halk Cumhuriyeti ........................................................42

2.3.6. Amerika .................................................................................43

2.3.7. İsveç .......................................................................................43

2.3.8. Norveç ....................................................................................44

2.3.9. Japonya ...................................................................................45

2.3.10. Rusya ...................................................................................46

2.4. Sonuç ...............................................................................................47

3. BÖLÜM

e-ÖĞRENME SÜRECİNDE KURAM, YÖNTEM VE YAKLAŞIMLAR

3. e-Öğrenme Sürecinde Kuram, Yöntem ve Yaklaşımlar ......................503.1. Davranışçı Öğrenme Kuramı .......................................................513.2. Bilişsel Öğrenme Kuramı ..............................................................523.3. Yapılandırmacı Öğrenme Kuramı................................................533.4. Yetişkin Eğitimi Kuramı ................................................................543.5. Bağımsız Çalışma Kuramı .............................................................563.6. Öğretimin Sanayileşmesi Kuramı ................................................573.7. Bağlantıcı Öğrenme Kuramı .........................................................583.8. Sosyal Öğrenme Kuramı ...............................................................613.9. Etkileşim ve İletişim Kuramı ........................................................643.10. Çevrimiçi Öğrenme ve Öğretim Yöntemleri ............................65

3.10.1. Sunuş Yoluyla Öğretim Yöntemi .......................................673.10.2. Doğrudan Öğretim .............................................................683.10.3. Kavram Öğretimi ................................................................683.10.4. İşbirliğine Dayalı Öğretim .................................................693.10.5. Problem Tabanlı Öğretim ..................................................70

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 7: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

ixİçindekiler

3�10�6� Tartışma �������������������������������������������������������������������������������71

3�11� Etkileşim Desenleri ����������������������������������������������������������������������72

3�12� Sonuç ���������������������������������������������������������������������������������������������76

4. BÖLÜM

e-ÖĞRENME KONUSUNDA YAPILAN ARAŞTIRMALAR4� e-Öğrenme Konusunda Yapılan Araştırmalar �������������������������������������80

4�1� e-Öğrenme ve Uzaktan Eğitim İçin Araştırma Alanları �����������80

4�2� e-Öğrenme Konusunda Yapılan Araştırma Sonuçları ��������������85

4�2�1� Öğrenci Başarısı ��������������������������������������������������������������������85

4�2�2� Öğrenci Algıları ��������������������������������������������������������������������86

4�2�3� Öğrenci Özellikleri ���������������������������������������������������������������86

4�2�4� Etkileşim ��������������������������������������������������������������������������������88

4�2�5� Uzaktan Eğitim Teknolojileri ����������������������������������������������89

4�2�6� Etkililik �����������������������������������������������������������������������������������90

4�2�7� Ders Kalitesi ��������������������������������������������������������������������������90

4�2�8� Eğitmen Özellikleri ���������������������������������������������������������������91

4�2�9� Ekonomik Boyut �������������������������������������������������������������������92

4�2�10� Öğrenci Memnuniyeti ��������������������������������������������������������93

4�2�11� e-Öğrenme Konusunda Karşılaşılan Güçlükler ��������������95

4�3� Sonuç �����������������������������������������������������������������������������������������������96

5. BÖLÜM

e-ÖĞRENME TEKNOLOJİLERİ VE MEDYA5� e-Öğrenme Teknolojileri ve Medya ����������������������������������������������������100

5�1� e-Kitap, e-Rehber, e-Dergi, e-Gazete ve e-Bülten ��������������������102

5�2� Radyo ve Televizyon Desteği ������������������������������������������������������103

5�3� Çoklu ortam (Görsel-İşitsel) Uygulamaları ������������������������������103

5�4� Akışkan Ses �����������������������������������������������������������������������������������104

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 8: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

x e-Öğrenme

5�5� Akışkan Video ������������������������������������������������������������������������������1055�6� İtme Teknolojiler ve Veri Kanalları ��������������������������������������������1065�7� Sesli ve Görüntülü Sohbet/Konferans ���������������������������������������106

5�7�1� Google Hangouts ����������������������������������������������������������������1075�7�2� Skype ������������������������������������������������������������������������������������108

5�8� Öğrenme Nesneleri ����������������������������������������������������������������������1095�9� Medyanın Zaman ve Mekân Boyutu �����������������������������������������1095�10� Medyanın Pedagojik Özellikleri �����������������������������������������������1105�11� Eğitsel Medyanın Pedagojik Özellikler AçısındanAnalizi ����1155�12� Eğitsel Medyanın İletim Türleri Açısından Analizi ���������������1165�13� Medya ve Teknoloji Seçim Süreci ��������������������������������������������1215�14� Sonuç �������������������������������������������������������������������������������������������124

6. BÖLÜM

e-ÖĞRENME SÜRECİNDE İLETİŞİM VE İŞBİRLİĞİ ARAÇLARI6� e-Öğrenme Sürecinde İletişim ve İşbirliği Araçları ��������������������������128

6�1� Forum ��������������������������������������������������������������������������������������������1306�1�1 Forum Ne Zaman ve Nasıl Kullanılır? ������������������������������132

6�2� Sohbet ��������������������������������������������������������������������������������������������1336�2�1� Sohbet Ne Zaman ve Nasıl Kullanılır? �����������������������������134

6�3� e-Posta �������������������������������������������������������������������������������������������1356�4� Blog ������������������������������������������������������������������������������������������������1366�5� Wiki �����������������������������������������������������������������������������������������������1386�6� RSS �������������������������������������������������������������������������������������������������1406�7� Ses, Video, Ekran Kaydı Yayınları ve Canlı Yayın ��������������������141

6�7�1� Ses Kaydı Yayını (Podcast) ������������������������������������������������1416�7�2� Video Kaydı Yayını (Videocast) ����������������������������������������1446�7�3� Ekran Kaydı Yayını (Screencasting) ���������������������������������1476�7�4� Canlı Yayın (Live Streaming) ��������������������������������������������148

6�8� Sonuç ���������������������������������������������������������������������������������������������149

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 9: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

xiİçindekiler

7. BÖLÜM

SOSYAL MEDYA7� Sosyal Medya �����������������������������������������������������������������������������������������152

7�1� Giriş �����������������������������������������������������������������������������������������������1527�2� Neden Sosyal Medya? ������������������������������������������������������������������1537�3� Twitter �������������������������������������������������������������������������������������������1577�4� Flickr ����������������������������������������������������������������������������������������������1597�5� Facebook ���������������������������������������������������������������������������������������1617�6� Sosyal Medya Uygulamalarının Eğitim Amacıyla Kullanılması �����������������������������������������������������������������������������������������1647�10� Sosyal Medya Sınıflandırması ��������������������������������������������������1667�11� Sosyal Medya Uygulamaları ve Eğitsel Öneriler ��������������������1707�12� Sonuç �������������������������������������������������������������������������������������������173

8. BÖLÜM

AÇIK ERİŞİM ve KİTLESEL AÇIK ÇEVRİMİÇİ DERSLER8� Açık Erişim ve Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler ��������������������������������180

8�1� Açık Öğretim ��������������������������������������������������������������������������������1818�1�1� İlköğretim ve Lise Düzeyinde Uygulamalar��������������������1828�1�2� Yüksek Öğretim ������������������������������������������������������������������1848�1�3� Meslekî Gelişim �������������������������������������������������������������������186

8�2� Açık Erişim �����������������������������������������������������������������������������������1878�2�1� Açık Ders Malzemeleri�������������������������������������������������������189

8�3� Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler ��������������������������������������������������1908�3�1� Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler Nedir? ���������������������������191

8�4� Kitlesel Açık Çevrimiçi Ders Türleri �����������������������������������������1928�4�1� Oluşturmacı Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler �����������������1928�4�2� Genişletilmiş Kitlesel Açık Çevrimiçi Dersler ����������������193

8�5� KAÇD İçin Güçlü ve Sınırlı Yönler ��������������������������������������������194

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 10: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

xii e-Öğrenme

8�5�1� e-Derslerin Güçlü Yanları ��������������������������������������������������1948�5�2� e-Derslerin Sınırlılıkları �����������������������������������������������������195

8�6� Telif Hakları, Fikri Haklar ve Dijital Hakların Yönetimi ��������1978�6�1 Telif Hakları ��������������������������������������������������������������������������1988�6�2 Fikri Haklar ��������������������������������������������������������������������������1998�6�3 Dijital Hak Yönetimi – DRM ���������������������������������������������1998�6�4 Creative Commons – Adil Kullanım���������������������������������199

8�7� Sonuç ���������������������������������������������������������������������������������������������202

9. BÖLÜM

e-ÖĞRENME İÇİN ÖĞRETİM VE İÇERİK YÖNETİM SİSTEMLERİ

9� e-Öğrenme İçin Öğretim ve İçerik Yönetim Sistemleri��������������������2069�1� Temel Kavramlar ��������������������������������������������������������������������������2069�2� ÖYS Temel Bileşenleri �����������������������������������������������������������������208

9�2�1 Araç Seti/Özellikler �������������������������������������������������������������2089�2�2� Arayüzün Kullanışlılığı ������������������������������������������������������2109�2�3� Öğrenmeye İlişkin Teknolojik Konular ���������������������������212

9�3� İYS Temel Bileşenler ��������������������������������������������������������������������2139�3�1� İçerik Oluşturma �����������������������������������������������������������������2139�3�2� İçerik Yönetimi ��������������������������������������������������������������������2149�3�3� Yayınlama�����������������������������������������������������������������������������2159�3�4� Sunum ����������������������������������������������������������������������������������216

9�4� ÖİYS Temel Bileşenler �����������������������������������������������������������������2179�5� Açık Kaynak Kodlu bir ÖİYS: Moodle ��������������������������������������2199�6� Açık Kaynak Kodlu bir Sanal Sınıf Yazılımı: BigBlueButton��2229�7� Başka Bir Örnek: Google Classroom �����������������������������������������2239�8� Geliştirilmesi Gereken Noktalar ������������������������������������������������2249�9� Sonuç ���������������������������������������������������������������������������������������������225

Page 11: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

xiiiİçindekiler

10. BÖLÜM

e-ÖĞRENME İÇİN ÖĞRETİM TASARIMI10� e-Öğrenme İçin Öğretim Tasarımı ve e-İçerik ��������������������������������230

10�1� e-Öğrenme’nin Bileşenleri ��������������������������������������������������������23010�2� Öğretim Aracı olarak Web Ortamı ������������������������������������������23210�3� Öğretim Tasarımı Yaklaşımları ������������������������������������������������233

10�1�1� Öğretim Tasarım Sistemlerinin Kuralları ����������������������23710�1�2� Planlama Sürecinin Bileşenleri ���������������������������������������238

10�4� Web Tabanlı Tasarım İçin Modeller ����������������������������������������23910�4�1� Doğrusal-Tasarlanmış Öğretim ��������������������������������������24010�4�2� Dallandırarak Tasarlanmış Öğretim ������������������������������24110�4�3� Hiper İçerik Olarak Tasarlanmış Öğretim ��������������������24110�4�4� Öğrenci-Yönlendirmeli Tasarım �������������������������������������242

10�5� Öğrenme Ortamı ve Öğrenen Topluluklar �����������������������������24310�6� e-Öğrenme İçin Ders Tasarım Süreci ��������������������������������������24510�7� e-Ders İzlencesi ��������������������������������������������������������������������������24610�8� Esnek Bir Öğretim Tasarımı Modeli ���������������������������������������24810�9� Sonuç �������������������������������������������������������������������������������������������249

11. BÖLÜM

e-İÇERİK11� e-İçerik ��������������������������������������������������������������������������������������������������258

11�1� e-İçerik Türleri ���������������������������������������������������������������������������25811�2� Çoklu Ortam Uygulamaları ������������������������������������������������������259

11�2�1� Jing ��������������������������������������������������������������������������������������26011�2�2 Educreations �����������������������������������������������������������������������26111�2�3 Webspiration ����������������������������������������������������������������������26311�2�4 Bubbl�us ������������������������������������������������������������������������������26511�2�5 Glogster �������������������������������������������������������������������������������267

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 12: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

xiv e-Öğrenme

11�2�6 Camtasia Studio �����������������������������������������������������������������26911�2�7 GoAnimate �������������������������������������������������������������������������27111�2�8 Storybird �����������������������������������������������������������������������������27211�2�9 Pictochart ����������������������������������������������������������������������������27311�2�10 Wordle �������������������������������������������������������������������������������27511�2�11 Powtoon ����������������������������������������������������������������������������27611�2�12 Diğer Web 2�0 İçerik Geliştirme Araçları ���������������������277

11�3� Örnek: Sesli ve Görüntülü Konferans Tasarımı ���������������������27811�3�1� Sesli Konferans Tasarımı �������������������������������������������������27811�3�2� Görüntülü Konferans Tasarımı ���������������������������������������278

11�4� e-Öğrenme Sürecinde Roller ve Sorumluluklar ��������������������27911�4�1� İçerik Geliştirme Süreci ���������������������������������������������������28011�4�2� İçerik İletim ve Kontrol Süreci ����������������������������������������282

12. BÖLÜM

e-ÖĞRENCİ12� e-Öğrenci ����������������������������������������������������������������������������������������������286

12�1� e-Öğrenci Özellikleri �����������������������������������������������������������������28612�1�1� Tutum ve Motivasyon ������������������������������������������������������28612�1�2� Deneyim�����������������������������������������������������������������������������28712�1�3� Bilişsel Beceriler ����������������������������������������������������������������28812�1�4� Öğrenme Stilleri ����������������������������������������������������������������288

12�2� e-Öğrenci Sorumlulukları ���������������������������������������������������������28912�2�1� Kullanılan Araç-Gereçler �������������������������������������������������28912�2�2� Derse Devam ve Katılım ��������������������������������������������������29012�2�3� Yanıtların Tonlaması ��������������������������������������������������������29012�2�4� Zamanlama ������������������������������������������������������������������������29112�2�5� Donanım Gereksinimleri ������������������������������������������������29112�2�6� Teknik Bilgi Düzeyi ����������������������������������������������������������292

Page 13: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

xvİçindekiler

12�2�7� Teknik Güçlükler ��������������������������������������������������������������29212�2�8� Ödev ve Projeler����������������������������������������������������������������292

12�3� Değişen Öğrenci Özellikleri �����������������������������������������������������29312�4 e-Öğrenci Yeterlikleri �����������������������������������������������������������������29412�5 e-Öğrenci için Öneriler ��������������������������������������������������������������29712�6� e-Öğrenci Başarısını Etkileyen Faktörler ��������������������������������29812�7� e-Öğrenme Size Uygun mu? �����������������������������������������������������29912�8� Dijital Yerli misiniz yoksa Dijital Göçmen mi? ����������������������30212�9� Sonuç �������������������������������������������������������������������������������������������303

13. BÖLÜM

e-EĞİTMEN13� e-Eğitmen ���������������������������������������������������������������������������������������������306

13�1� Öğretim Sürecinde Farklılaşma �����������������������������������������������30613�2 e-Eğitmenin Görevleri ���������������������������������������������������������������307

13�2�1 Ders Öncesinde ������������������������������������������������������������������30713�2�2 Ders Sırasında ��������������������������������������������������������������������30813�2�3 Ders Sonrasında �����������������������������������������������������������������311

13�3� Etkili Öğretim ve e-Eğitmen �����������������������������������������������������31213�4� e-Eğitmen’in Nitelikleri �������������������������������������������������������������31513�5� e-Eğitmen’in Yeterlikleri �����������������������������������������������������������31813�6� Performansın Gözlenmesi ve Eğitim Sırasında Ödevin Önemi �������������������������������������������������������������������������������������32413�7� Uzaktan Öğretme �����������������������������������������������������������������������32513�8 İstenmeyen Davranışlarda Alınabilecek Önlemler ����������������32713�9� e-Eğitmenler İçin Bazı Öneriler �����������������������������������������������32913�10� Sonuç �����������������������������������������������������������������������������������������330

Page 14: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

xvi e-Öğrenme

14. BÖLÜM

e-ÖĞRENME SÜRECİNDE DEĞERLENDİRME ve KALİTE14� e-Öğrenme Sürecinde Değerlendirme ve Kalite �����������������������������334

14�1� e-Öğrenme Sürecinde Değerlendirme ������������������������������������33414�2� Klasik Değerlendirme Yaklaşımları �����������������������������������������33414�3� Alternatif Değerlendirme Yaklaşımları �����������������������������������337

14�3�1� e-Portfolyo Değerlendirme ���������������������������������������������33814�3�2� Proje Tabanlı Örnek Bir Yaklaşım: Web Macerası (WebQuest) ������������������������������������������������������������������������������������34014�3�3� Tartışmaların Değerlendirilmesi ������������������������������������342

14�4� Neleri Değerlendireceğiz? ���������������������������������������������������������34314�5� e-Öğrenme İçin Kritik Başarı Faktörleri ���������������������������������34514�6� e-Öğrenme İçin Değerlendirme Yaklaşımları ������������������������34614�7� e-Derslerin Değerlendirmesi İçin Örnek Bir Dereceleme Ölçeği ����������������������������������������������������������������������������������������������������34814�8� e-Öğrenme Sürecinde Kalite ����������������������������������������������������34914�9� Kalite ile İlgili Temel Kavramlar ����������������������������������������������351

14�9�1� İstatistikler ve Göstergeler �����������������������������������������������35114�9�2� Performans Göstergeleri ��������������������������������������������������35114�9�3� Standartlar �������������������������������������������������������������������������35114�9�4� Kriterler (Ölçütler) �����������������������������������������������������������35214�9�5� Kıyaslama ���������������������������������������������������������������������������353

14�10� Uzaktan Öğretimde Kalite ������������������������������������������������������35314�11� Eğitmen Yeterlikleri �����������������������������������������������������������������35614�12� Öğrenci Memnuniyeti �������������������������������������������������������������35814�13� Sonuç �����������������������������������������������������������������������������������������360

pegem
Sticky Note
Marked set by pegem
Page 15: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

xviiİçindekiler

15. BÖLÜM

DEĞİŞİM VE DÖNÜŞÜMLER15� Değişim ve Dönüşümler ���������������������������������������������������������������������364

15�1� Harmanlanmış Öğretim (Blended Learning) ������������������������36715�2� Harmanlanmış Öğretim Süreci ������������������������������������������������36915�3� Yaşam-Boyu Öğrenme ��������������������������������������������������������������37015�4� e-Öğrenme ve Kişiselleştirme ��������������������������������������������������37115�5� Küreselleşme �������������������������������������������������������������������������������37115�6� Mobil Öğrenme (M-öğrenme) �������������������������������������������������37415�7� Oyunlar ve Oyunlaştırma ���������������������������������������������������������37615�8� Öğrenme Analitikleri ����������������������������������������������������������������37615�9� Nesnelerin İnterneti �������������������������������������������������������������������37915�10� Giyilebilir Teknolojiler ������������������������������������������������������������37915�11� Yeni Nesil Dijital Öğrenme Ortamları ����������������������������������38015�12� Arttırılmış Gerçeklik (Augmented Reality) �������������������������38215�13� Sonuç �����������������������������������������������������������������������������������������383

Kaynaklar ����������������������������������������������������������������������������������������������������387

Page 16: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

Bu bölümü bitirenler, e-öğrenme yaklaşımları, e-öğrenme sürecinde kullanılan farklı modelleri ve e-öğrenme türleri

hakkında bilgi edinecek, bu yaklaşım ve modelleri karşılaştırarak yorum yapabileceklerdir.

e-ÖĞRENME’NİN TEMELLERİ

1. BÖLÜM

Page 17: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

2 e-Öğrenme

1. e-Öğrenme’nin Temelleri

Geçmişten günümüze uzanan sürece baktığımızda teknoloji-deki değişimlere paralel olarak eğitim ve öğretim kavramlarının da değiştiğini görmekteyiz. Bilginin iletiminde ve paylaşımında kul-lanılan tüm teknolojiler bir şekilde eğitim-öğretim süreçlerinde de karşımıza çıkmaktadır. Bilginin taşlar ve kâğıtlar üzerindeki yolcu-luğu, radyo dalgaları, uydu yayınları ve ağ kabloları üzerinde devam etmekte, gelişen teknoloji her geçen gün daha fazla bilginin daha fazla bireye ulaşmasını sağlamaktadır.

Günümüzde kullandığımız bilgi ve iletişim teknolojileri ile bil-gi, elektronik ortamlarda sürekli yer değiştirerek yolculuğuna de-vam etmektedir. Bu yolculuğu eğitim-öğretim kapsamında düşün-mek gerekirse, karşımıza e-öğrenme (elektronik öğrenme) kavramı çıkmaktadır. En basit biçimde e-öğrenme, “öğretim etkinliklerinin elektronik ortamlarda yürütülmesi veya bilgi ve becerilerin elektro-nik teknolojiler aracılığıyla aktarılması” olarak tanımlanabilir.

e-Öğrenme, aslında uzaktan eğitim kavramı içerisinde yer alan bir kavramdır. Bu nedenle e-öğrenme kavramını tanımlama-dan önce uzaktan eğitim kavramını tanımlamak yararlı olacaktır. Uzaktan eğitim, farklı mekânlardaki öğrenci, eğitmen ve öğretim materyallerinin iletişim teknolojileri aracılığı ile bir araya getirildiği kurumsal bir eğitim faaliyetidir. Farklı bir ifade ile uzaktan eğitim, farklı biçimlerle, farklı ortamlarda, birden fazla eğitmenin olduğu veya olmadığı, farklı eğitim örgütlerinde, değişik öğrenme seviyesi ve yaşlarda, değişik teknolojilerle, farklı öğretim yöntem ve yakla-şımlarıyla, farklı felsefi ve stratejik motivasyonlarla gerçekleşebilir (Simonson, Smaldino, Albright ve Zvacek, 2003).

Öğretimin sanal ortamlarda gerçekleşmesi ile birlikte “sanal okul” veya “sanal kampüs” gibi terimler de ortaya çıkmıştır. Eğitim kurumlarına ait binalar, derslikler, laboratuarlar gibi somut ortam-lar yerlerini sohbet odaları, forumlar ve tartışma listeleri gibi soyut ortamlara bırakmıştır. Bireylerin sosyalleşmesi ve bilgi alışverişi,

Page 18: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

3e-Öğrenme’nin Temelleri

teknoloji desteği ile artık elektronik ortamlarda gerçekleşmektedir. Ancak bu ortamlarda sosyalleşme kadar, kendi kendine öğrenme be-cerisi de önem taşımaktadır.

Diğer eğitim ortamlarda olduğu gibi, sanal ortamları eğitim amaçlı kullanmanın da bir bedeli vardır. Teknoloji desteği ile etki-leşimi olası en üst düzeye taşıyabilmek, ancak yazılım, donanım, altyapı ve insan gücüne yapılacak finansal yatırımlarla gerçekleşe-bilmektedir. Günümüzde pek çok kurum, e-öğrenme olarak adlan-dırılan uzaktan eğitim çözümlerine yatırım yapmış olup, zaman ve mekândan bağımsız, hayat boyu öğrenme yaklaşımı doğrultusun-da öğretim programlarını resmi olarak yürütmektedir. e-Öğrenme amacı ile yapılan yatırımların miktarı başta çok yüksek olmasına rağmen, zaman içerisinde bu harcamaların örgün eğitim için gerekli yatırım miktarlarından çok daha az olabildiği görülmektedir. Bura-da özellikle karar verilmesi gereken nokta, teknolojinin e-öğrenme ortamında ne düzeyde kullanılacağıdır. Teknolojinin, kendi içerisin-de basitten karmaşığa doğru giden ve maddi yönden paralel olarak değeri artan bir yapı olduğu unutulmamalıdır. Bu noktada bilgi ve iletişim teknolojileri ile neleri kapsadığımızı biraz daha açabiliriz. e-Öğrenme için kullanılan bilgi ve iletişim teknolojileri başta bilgi-sayarlar olmak üzere, İntranet ve İnternet gibi yerel ve geniş alan ağlarını, world wide web (www) ve ftp gibi İnternet servislerini, te-levizyon ve radyo gibi telekomünikasyon araçlarını, ses ve görüntü iletiminde kullanılan uydu vb. diğer yayın araçlarını kapsamaktadır. Şu ana kadar e-öğrenme kavramını anlatmak için kullandığımız kavramları ele alarak, daha kapsamlı bir tanım yapmaya çalışalım.

Bilgi ve iletişim teknolojileri yardımı ve İnternet/İntranet gibi yerel ve geniş alan ağları aracılığı ile zaman ve mekândan bağımsız olarak bilgiye erişimi ve çoklu ortam uygulamaları ile etkileşim sağ-lanarak, öğretim etkinliklerinin elektronik öğrenme ortamlarında yürütülmesi “e-öğrenme” olarak tanımlanabilir (Şekil 1-1).

Page 19: -Öğrenme ogren.pdf · Prof. Dr. Yasemin GÜLBAHAR e-ÖĞRENME ISBN 978-605-4282-09-8 DOI 10.14527/9786054282098 Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir

4 e-Öğrenme

Şekil 1–1 e-Öğrenme Sürecinin Bileşenleri

e-Öğrenme eğitim-öğretim hizmeti yürüten bir kurum tara-fından verilebileceği gibi, yalnızca bu amaçla bir sanal kurum da kurulabilir. Çevremizdeki örnekler, genellikle itibar düzeyi yüksek olan kurumların e-öğrenme yaklaşımını uygulamaya koyduğunu göstermektedir. Bunun nedenleri arasında, e-öğrenme yöntemi ile gerçekleşen öğretime duyulan güven eksikliği, e-öğrenme yöntemi ile alınan diplomaların çevrede tanınma konusundaki sorunlar gibi farklı güçlükler yatmaktadır. Bu nedenle, e-öğrenme seçeneği sunan kurumlar, bu konuda başarılı olamadıkları gibi, yalnızca maddi ka-yıplara uğrayacaklardır. Oysaki amacı yalnızca e-öğrenme ile eğitim vermek olan bir kurum, sanal olarak kurulmuş olsa bile, çok daha ağır kayıplar verebilecektir.

1.1. e-Öğrenme Yaklaşımları

e-Öğrenme, farklı öğretim ortamlarında, eğitmenin olduğu veya olmadığı, değişik öğrenme düzeylerinde, farklı teknolojilerin kullanıldığı, çeşitli öğretim yöntem ve teknikleri, özel öğretim ta-sarımları, farklı felsefi ve stratejik yaklaşımlarla gerçekleştirilebilir. Bu farklılıklar değişik şekillerde gruplandırılabilir. Coldeway (1986), tüm öğretim uygulamaları için zaman ve mekân kavramlarının bile-şimini göz önüne alarak dört şekilde incelediği bir yapı önermiştir: