REPUBLIKA CRNA GORA OBRAZOVNI PROGRAM TEHNIČAR ... · - Razvija snalažljivost - LCD Projektor - Obrazlaže potrebu čuvanja robe u skladištu - Opisuje na čin čuvanja robe u skladištu

REPUBLIKA CRNA GORA MINISTARSTVO PROSVJETE I NAUKE

OBRAZOVNI PROGRAM

TEHNIČAR / TEHNIČARKA DRUMSKOG SAOBRAĆAJA

Centar za stručno obrazovanje April 2004.

_________ TEHNIČAR / TEHNIČARKA DRUMSKOG SAOBRAĆAJA __________________________________________________________

3

SADRŽAJ

OPŠTI DIO ..................................................................................................................................................7 1. Naziv programa: ...................................................................................................................................7 2. Nastavni plan.......................................................................................................................................7 3. Ciljevi obrazovanja i vaspitanja: ...............................................................................................................8 4. Uslovi za upis:......................................................................................................................................9 5. Trajanje obrazovanja:............................................................................................................................9 6. Prohodnost: ........................................................................................................................................9 7. Obrazovanje koje se stiče:.......................................................................................................................9

POSEBNI DIO ............................................................................................................................................. 11 1. PREDMETNI PROGRAMI.......................................................................................................................... 11

1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI.............................................................................................................................. 11 1.2.STRUČNO-TEORIJSKI PREDMETI............................................................................................................................ 13

1.2.1. SAOBRAĆAJ........................................................................................................................................ 13 1.2.2. TRANSPORTNA SREDSTVA ....................................................................................................................... 25 1.2.3. BEZBJEDNOST SAOBRAĆAJA .................................................................................................................... 41 1.2.4. ORGANIZACIJA PREVOZA ........................................................................................................................ 59

1.3.PRAKTIČNA NASTAVA........................................................................................................................................ 71 1.3.1. ODRŽAVANJE VOZILA ............................................................................................................................ 71 1.3.2. UPRAVLJANJE VOZILOM ......................................................................................................................... 87

1.4.IZBORNA NASTAVA........................................................................................................................................... 95 1.4.1. MOTORNA VOZILA ................................................................................................................................ 95 1.4.2. ODRŽAVANJE MOTORNIH VOZILA .............................................................................................................111

___________________________________________________________ TEHNIČAR / TEHNIČARKA DRUMSKOG SAOBRAĆAJA _________

4

2. ISPITNI KATALOG STRUČNOG ISPITA......................................................................................................... 127 2.1.ISPIT U PISANOJ FORMI IZ PREDMETA ORGANIZACIJA PREVOZA .....................................................................................127

2.1.1. Putnički saobraćaj...............................................................................................................................127 2.1.2. Teretni saobraćaj ...............................................................................................................................129

2.2.ISPITNI KATALOG USMENOG ISPITA IZ NASTAVNOG PREDMETA: ORGANIZACIJA PREVOZA ......................................................131 2.3.ISPITNI KATALOG USMENOG ISPITA IZ PREDMETA: BEZBJEDNOST SAOBRAĆAJA ..................................................................135 2.4.ISPITNI KATALOG USMENOG ISPITA IZ PREDMETA: TRANSPORTNA SREDSTVA .....................................................................139 2.5.STRUČNI RAD ................................................................................................................................................141

3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA I OCJENJIVANJA UČENIKA .......................................................................... 143 4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK PROGRAMA..................................................................................... 143 5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA ......................................................... 144 6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA ZA OBRAZOVANJE ODRASLIH..................................................................... 144 7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA......................................................................... 144 8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA ............................................................................ 145 9. DRUGA PITANJA OD ZNAČAJA ZA REALIZACIJU NASTAVNOG PROGRAMA .............................................................. 147

9.1.Profesionalna praksa.......................................................................................................................................147 9.2.Slobodne aktivnosti ........................................................................................................................................147


5

Obrazovni program

Opštim zakonom o obrazovanju i vaspitanju određeno je da se obrazovanje ostvaruje na osnovu obrazovnog programa (kurikuluma) (čl. 19).

Obrazovni program postaje javno važeći kada ga usvoji Ministarstvo prosvjete i nauke (čl. 21), na prijedlog nadležnog savjeta (čl. 22 Opšti zakon o obrazovanju i vaspitanju).

Sadržaj obrazovnog programa definisan je članom 21 Opšteg zakona o obrazovanju i vaspitanju.

Obrazovni program sastoji se od opšteg i posebnog dijela. Opšti dio javno važećeg obrazovnog programa utvrđuje Ministarstvo, na prijedlog Savjeta za opšte obrazovanje Crne Gore.

U stručnom obrazovanju, obrazovni programi se pripremaju na osnovu standarda zanimanja, usvojenih od strane Savjeta za stručno obrazovanje.

Ministarstvo objavljuje javno važeće obrazovne programe najmanje 12 mjeseci prije početka njihove primjene (čl. 25 Opšti zakon o obrazovanju i vaspitanju). Novi, javno važeći programi prije primjene, obavezno se eksperimentalno provjeravaju (pilot programi). Ministarstvo, na prijedlog Centra za stručno obrazovanje, određuje ustanove u kojima će se izvoditi eksperimenatlni programi u stručnom obrazovanju (čl. 26 Opšti zakon o obrazovanju i vaspitanju).


7

OPŠTI DIO

1. Naziv programa:

TEHNIČAR/TEHNIČARKA DRUMSKOG SAOBRAĆAJA

2. Nastavni plan

I II III IV Redni broj

Nastavni predmeti - grupe predmeta sedm god sedm god sed god sedm god

Ukupno

A. Opšteobrazovni predmeti

1. Maternji jezik i književnost 3 108 3 108 3 108 3 99 423

2. Matematika 3 108 3 108 3 108 3 99 423

3. Strani jezik 2 72 2 72 2 72 2 66 282

4. Informatika 1 36 36

5. Fizičko vaspitanje 2 72 2 72 2 72 2 66 282

Društvena grupa predmeta

1. Geografija 2 72 - - - - - - 72

2. Istorija 2 72 - - - - - - 72

3. Psihologija - - 2 72 - - - - 72

4. Sociologija - - - - 2 72 - - 72

Prirodna grupa predmeta

1. Fizika 2 72 2 72 - - - - 144

2. Osnovi elektrotehnike 2 72 - - - - - - 72

3. Biologija sa ekologijom - - 2 72 - - - - 72

UKUPNO A 19 684 16 576 12 432 10 330 2022


8

I II III IV Redni broj

Nastavni predmeti - grupe predmeta sedm god sedm god sed god sedm god

Ukupno

B. Stručno-teorijski predmeti

1. Saobraćaj 2 72 3 108 3 108 3 99 387

2. Transportna sredstva 2 72 2 72 2 72 3 99 315

3. Bezbjednost saobraćaja 2 72 2 72 2 72 3 99 315

4. Organizacija prevoza 2 72 3 108 3 99 279

UKUPNO B 6 216 9 324 10 360 12 396 1296

C. Praktična nastava 4 144 4 144 5 180 5 165 633

D. Slobodne aktivnosti 1 36 1 36 1 36 1 33 141

E. Izborna nastava 2 72 2 72 4 144 4 132 420

F. Ukupno časova (A+B+C+D+E) 32 1152 32 1152 32 1152 32 1056 4512

G. Broj radnih sedmica - 36 - 36 - 36 - 33 141

H. Profesionalna praksa - broj radnih dana 10 10 15 - 35

Izborna nastava 1. Motorna vozila 2 72 2 72 2 72 2 66 282 2. Održavanje motornih vozila 2 72 2 72 2 72 2 66 282 3. Putnički saobraćaj - - - - - - 2 66 66 4. Teretni saobraćaj - - - - 2 72 - - 72

3. Ciljevi obrazovanja i vaspitanja:

- Osposobljavanje za rad, planiranje i organizaciju poslova u drumskom, putničkom i teretnom, saobraćaju; - Osposobljavanje za organizaciju i planiranje poslova na održavanju putničkih i teretnih vozila; - Razvijanje sposobnosti za prihvatanje i kritičko procjenjivanje pojava u okruženju; - Osposobljavanje za samostalno odlučivanje i prihvatanje odgovornosti; - Osposobljavanje za racionalno korišćenje vremena, materijala i energije;


9

- Pripremanje za dalje usavršavanje i nastavak školovanja; - Uočavanje značaja zaštite prirode, odnosno čovjekove radne i životne sredine.

4. Uslovi za upis:

- Završena osnovna škola; starosna granica do 17 godina; izuzetno, uz odobrenje nastavničkog vijeća škole, učenik može da se upiše ako ima do 18 godina

- Zdravstvena sposobnost za odabrano zanimanje - U I, odnosno IV razred može se upisati lice koje je završilo dvogodišnju stručnu školu, odnosno trogodišnju

stručnu školu uz položene dopunske i diferencijalne ispite.

5. Trajanje obrazovanja:

- četiri godine.

6. Prohodnost:

- Učenik se upisuje u naredni, viši razred, ukoliko na kraju školske godine ima pozitivne ocjene iz svih predmeta, priloži dokaz o obavljenoj profesionalnoj praksi i obavi predviđene slobodne aktivnosti

- Obrazovanje se završava polaganjem stručnog ispita - Stručni ispit sastoji se iz:

- ispita u pisanoj formi iz maternjeg jezika i književnosti - ispita u pisanoj formi iz matematike ili stranog jezika (po izboru učenika) - ispita u pisanoj formi iz predmeta „Organizacija prevoza“ ili usmenog ispita iz jednog od sledećih predmeta

(po izboru učenika): - „Transportna sredstva“ - „Bezbjednost saobraćaja“ - „Organizacija prevoza“ i

- stručnog rada.

7. Obrazovanje koje se stiče:

Srednje stručno obrazovanje u trajanju od četiri godine.

Naziv: TEHNIČAR/ TEHNIČARKA DRUMSKOG SAOBRAĆAJA.


11

POSEBNI DIO

1. PREDMETNI PROGRAMI

1.1. OPŠTEOBRAZOVNI PREDMETI

1.1.1. MATERNJI JEZIK I KNJIŽEVNOST

1.1.2. MATEMATIKA

1.1.3. STRANI JEZIK

1.1.4. INFORMATIKA

1.1.5. FIZIČKO VASPITANJE

1.1.6. GEOGRAFIJA

1.1.7. ISTORIJA

1.1.8. PSIHOLOGIJA

1.1.9. SOCIOLOGIJA

1.1.10. FIZIKA

1.1.11. OSNOVI ELEKTROTEHNIKE

1.1.12. BIOLOGIJA SA EKOLOGIJOM


13

1.2. STRUČNO-TEORIJSKI PREDMETI

1.2.1. SAOBRAĆAJ

1. Naziv predmeta: SAOBRAĆAJ

2. Broj časova, prema godinama obrazovanja i vrsti nastave

Vrsta nastave Razred

T V P Ukupno

I 45 27 - 72

II 65 43 - 108

III 60 48 - 108

IV 50 49 - 99

Ukupno 220 167 - 387

T - teorijska nastava za sve učenike u odjeljenju V - vježbe za sve učenike u odjeljenju P - praktična nastava

3. Opšti ciljevi nastave:

- Sticanje osnovnog znanja o istorijskom razvoju svih vidova saobraćaja; - Sticanje znanja iz oblasti drumskog saobraćaja; - Upoznavanje sa osnovama iz oblasti manipulacija robom – teretom; - Sticanje znanja o karakteristikama i elementima puteva; - Sticanje znanja o karakteristikama i elementima parkiranja i garažiranja vozila; - Podsticanje učenika na aktivno učešće u nastavi, i podsticanje ka usavršavanju u profesiji.


14

4. Operativni ciljevi

RAZRED: PRVI

Informativni ciljevi Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici izvođenja

- Objašnjava pojam saobraćaja - Nabraja vidove saobraćaja

- Razlikuje vidove saobraćaja - Podstiče motivaciju - LCD Projektor

- Opisuje istorijski razvoj drumskog saobraćaja

- Opisuje istorijski razvoj željezničkog saobraćaja

- Opisuje istorijski razvoj vodnog saobraćaja

- Opisuje istorijski razvoj vazdušnog saobraćaja

- Opisuje istorijski razvoj PTT saobraćaja

- Opisuje istorijski razvoj cijevnog saobraćaja

- Opisuje istorijski razvoj kombinovanog transporta

- Uočava sličnosti i razlike u razvoju pojedinih vidova saobraćaja

- Razvija motivaciju - Podstiče samopouzdanje

- LCD Projektor - CD

- Opisuje karakteristike drumskog saobraćaja

- Opisuje karakteristike željezničkog saobraćaja

- Opisuje karakteristike vodnog saobraćaja

- Opisuje karakteristike vazdušnog saobraćaja

- Opisuje karakteristike PTT saobraćaja

- Opisuje karakteristike cijevnog transporta

- Opisuje karakteristike kombinovanog transporta

- Uočava sličnosti i razlike u karakteristikama pojedinih vidova saobraćaja

- Upoređuje karakteristike pojedinih vidova saobraćaja

- Uočava značaj saobraćajne djelatnosti

- Podstiče samopouzdanje - Film - CD


15


- Nabraja i ilustruje sredstva drumskog saobraćaja

- Nabraja i ilustruje sredstva željezničkog saobraćaja

- Nabraja i ilustruje sredstva vodnog saobraćaja

- Nabraja i ilustruje sredstva vazdušnog saobraćaja

- Nabraja i ilustruje sredstva PTT saobraćaja

- Nabraja i ilustruje sredstva cijevnog transporta

- Nabraja i ilustruje sredstva kombinovanog transporta

- Uočava sličnosti i razlike pojedinih sredstava saobraćaja

- Uočava prednosti i nedostatke pojedinih sredstava

- Upoređuje karakteristike sredstava svih vidova transporta

- Razvija samopouzdanje - LCD Projektor - CD

- Objašnjava komunikaciju putem Interneta

- Uočava značaj Interneta - Podstiče širenje znanja - Računar

- Objašnjava pojam drumskog saobraćaja

- Nabraja sredstva drumskog putničkog saobraćaja

- Navodi podjelu drumskog saobraćaja

- Nabraja sredstva drumskog teretnog saobraćaja

- Razlaže pojam drumskog saobraćaja

- Poznaje sredstva drumskog saobraćaja

- Pronalazi sličnosti i razlike putničkog i teretnog saobraćaja

- Podstiče inicijativnost - Podstiče pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

- LCD Projektor - CD - Test: Poznavanje saobraćaja

- Opisuje pojam voznog parka - Nabraja pokazatelje rada vozila u putničkom saobraćaju i navodi njihove osnovne karakteristike

- Nabraja pokazatelje rada vozila u teretnom saobraćaju i navodi njihove osnovne karakteristike

- Razlaže i definiše elemente voznog parka

- Pronalazi sličnosti i razlike pokazatelja rada vozila

- Uočava značaj praćenja pokazatelja rada vozila

- Razvija samopouzdanje - Prospekti proizvođača vozila


16

RAZRED: DRUGI


- Opisuje pojam robe - tereta - Opisuje vrste robe - tereta - Opisuje karakteristike pojedinih vrsta robe - tereta

- Vrši izbor vozila za prevoz - Poznaje vrste tereta - Razlikuje karakteristike pojedinih vrsta tereta

- Podstiče pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

- CD

- Opisuje pojam ambalažiranja - Uočava značaj ambalažiranja - Ilustruje pojam ambalažiranja

- Podstiče ekonomičnost - LCD Projektor

- Opisuje pojam paketizacije - Uočava razliku ambalažiranja i paketizacije

- Ilustruje pojam paketizacije


- Opisuje pojam standardizacije - Uočava značaj standardizacije - Ilustruje pojam standardizacije

- Podstiče preciznost

- Opisuje način obezbjeđivanja tereta u pojedinim fazama transportnog procesa

- Ilustruje način obezbjeđivanja tereta u pojedinim fazama transportnog procesa

- Ocjenjuje značaj obezbjeđivanja tereta

- Razvija snalažljivost - LCD Projektor

- Obrazlaže potrebu čuvanja robe u skladištu

- Opisuje način čuvanja robe u skladištu

- Poznaje značaj čuvanja robe od spoljnih uticaja

- Razvija ekonomičnost - LCD Projektor

- Opisuje potrebu korišćenja uređaja i postrojenja za rad sa teretom

- Nabraja uređaje i postrojenja za rad sa teretom

- Navodi osnovne karakteristike pretovarnih uređaja i postrojenja

- Uočava značaj i prednosti korišćenja pretovarnih uređaja i postrojenja

- Podstiče samopouzdanje - Razvija smisao za efikasnost i produktivnost

- Posjeta utovarno-istovarnoj stanici

- CD


17


- Opisuje kombinovani transport - Navodi osnovne karakteristike kombinovanog transporta

- Navodi osnovne karakteristike klasičnog transporta robe

- Uočava razliku klasičnog i savremenih sistema transporta

- Razvija samopouzdanje - Razvija smisao za ekonomičnost, efikasnost i produktivnost


- Opisuje pojam paletizacije - Uočava prednost korišćenja paleta


- Opisuje osnove transporta kontejnera

- Navodi vrste kontejnera - Nabraja osnovne karakteristike pojedinih vrsta kontejnera

- Nabraja sredstva za prevoz kontejnera

- Navodi osnovne karakteristike sredstava za prevoz kontejnera

- Nabraja sredstva za pretovar kontejnera

- Navodi osnovne karakteristike sredstava za pretovar kontejnera

- Objašnjava pojam kontejnerskog terminala

- Uočava značaj uvođenja kontejnera u sistem transporta

- Razlaže elemente kontejnerskog sistema transporta robe - tereta

- Uočava značaj prevoza robe kontejnerima

- Uočava prednosti savremenog načina transporta robe

- Razvija motivaciju i samopouzdanje

- Razvija smisao za ekonomičnost, efikasnost i produktivnost

- Podstiče permanentno učenje

- Film - LCD Projektor - Posjeta kontejnerskom terminalu

- CD - Test: Roba i prevoz - pretovar robe

- Opisuje tehnologiju transporta kompletnih drumskih vozila

- Opisuje tehnologiju transporta prikolica i poluprikolica

- Uočava prednosti i mane različitih načina transporta

- Ilustruje način transporta kompletnih drumskih vozila

- Ilustruje tehnologiju transporta prikolica i poluprikolica

- Razvija motivaciju i samopouzdanje

- Podstiče pozitivan odnos prema zanimanju

- LCD Projektor


18

RAZRED: TREĆI

Informativni ciljevi i sadržaji Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici izvođenja

- Opisuje istorijat gradnje puteva

- Opisuje pojam puta - Nabraja vrste puteva

- Upoređuje načine gradnje puteva

- Upoređuje vrste puteva - Ilustruje vrste puteva

- Razvija samopouzdanje - LCD Projektor - Auto karte - CD

- Nabraja vrste klasiranja puteva

- Nabraja puteve po klasama - Nabraja eksploatacione karakteristike puteva

- Opisuje značaj pojedinih karakteristika puta

- Ilustruje način predstavljanja puta

- Poznaje značaj klasiranja puteva

- Razvija samopouzdanje - LCD Projektor

- Opisuje način predstavljanja puta na crtežu

- Analizira elemente prikazivanja puta

- Ilustruje način predstavljanja puta

- Podstiče stabilnost ličnosti - LCD Projektor - CD

- Nabraja konstruktivne elemente puta

- Opisuje konstruktivne elemente puta

- Razlaže elemente puta - Ocjenjuje uticaj elemenata puta na bezbjednost saobraćaja

- Ilustruje konstruktivne elemente puta

- Razvija motivaciju - CD

- Opisuje pojam preglednosti puta u krivini

- Objašnjava pojam preglednosti puta u krivini

- Opisuje kretanje vozila u krivini

- Uočava složenost kretanja vozila kroz horizontalnu krivinu

- Ocjenjuje stepen ugroženosti bezbjednosti saobraćaja

- Podstiče samokontrolu - CD

- Opisuje konstruktivne elemente puta u uzdužnom profilu

- Uočava uticaj elemenata puta na bezbjedno kretanje vozila

- Ilustruje konstruktivne elemente puta u uzdužnom profilu

- Podstiče stabilnost ličnosti - LCD Projektor - CD


19


- Navodi elemente donjeg stroja puta

- Opisuje donji stroj puta i njegove elemente

- Uočava uticaj donjeg stroja na kvalitet puta

- Ilustruje donji stroj puta - Poznaje karakteristike donjeg stroja puta

- Razvija samopouzdanje

- Nabraja elemente gornjeg stroja puta

- Opisuje elemente gornjeg stroja puta

- Ocjenjuje značaj elemenata gornjeg stroja puta

- Ilustruje gornji stroj puta - Poznaje karakteristike gornjeg stroja puta

- Razvija samopouzdanje - LCD Projektor - CD

- Opisuje pojam kolovozne konstrukcije

- Nabraja vrste kolovoznih konstrukcija

- Navodi karakteristike pojedinih kolovoznih konstrukcija

- Uočava razlike pojedinih kolovoznih konstrukcija

- Ocjenjuje uticaj kolovozne konstrukcije na bezbjedno odvijanje saobraćaja

- Podstiče motivaciju - CD

- Opisuje ulice u naselju - Nabraja vrste ulica - Navodi karakteristike pojedinih vrsta ulica

- Navodi karakteristike poprečnih profila ulica u naselju

- Ilustruje ulice u naselju - Uočava sličnosti i razlike pojedinih vrsta ulica

- Razlaže elemente ulice i ulične mreže

- Ocjenjuje uticaj elemenata ulice na dinamički i stacionarni saobraćaj

- Razvija pozitivan odnos prema profesiji

- LCD Projektor - Test: Poznavanje puteva i ulica

- Opisuje dejstvo vozila na kolovoz

- Uočava posljedice kretanja različitih vozila po kolovozu


- Opisuje stanje putne mreže u našoj zemlji

- Opisuje stanje putne mreže u okruženju

- Uočava, upoređuje i ocjenjuje stanje putne mreže u našoj zemlji

- Uočava uticaj kvaliteta putne mreže na nivo usluge u saobraćaju

- Kritičko sagledavanje stanja putne mreže

- LCD Projektor


20

RAZRED: ČETVRTI


- Obrazlaže problem parkiranja - Navodi vrste parkiranja - Nabraja i opisuje karakteristike parkiranja

- Opisuje površinu za parkiranje

- Analizira probleme koji se javljaju u gradovima vezano za stacionarni saobraćaj

- Upoređuje vrste parkiranja - Zna uticaj parkiranja vozila na bezbjednost u saobraćaju

- Ilustruje površinu za parkiranje

- Ilustruje vrste parkiranja

- Obilazak parkirališta

- Navodi faktore koji utiču na veličinu površine za parkiranje

- Navodi i ilustruje dimenzije vozila koje utiču na veličinu površine za parkiranje

- Navodi i ilustruje veličine poluprečnika okretanja vozila

- Opisuje i ilustruje zaštitni prostor oko vozila na parkiralištu

- Opisuje i ilustruje širinu prolaza vozila prilikom parkiranja

- Obrazlaže grafičko rješenje širine prolaza vozila

- Obrazlaže analitičko rješenje širine prolaza vozila

- Nabraja, opisuje i ilustruje uglove parkiranja vozila

- Razlaže uticajne faktore parkiranja

- Analizira elemente od kojih zavisi veličina površine za parkiranje

- Ocjenjuje značaj pojedinih elemenata od uticaja na površinu jednog parking mjesta

- Rješava, grafičkim putem, širinu prolaza na parkiralištu

- Ocjenjuje uticaj načina parkiranja na iskorišćenje prostora

- Ocjenjuje uticaj uglova parkiranja na iskorišćenje prostora

- Razvija motivaciju - Podstiče snalažljivost - Razvija inicijativnost - Podstiče preciznost - Razvija ekonomičnost - Podstiče prilagodljivost

- Obilazak parkirališta - CD

- Objašnjava uticaj trajnosti parkiranja na veličinu parking prostora

- Ocjenjuje uticaj trajnosti parkiranja na izbor veličine površine za parkiranje



21


- Opisuje tendenciju promjene projektovanih dimenzija vozila koje utiču na površinu parking mjesta

- Ocjenjuje uticaj perspektivnih dimenzija vozila na veličinu parking prostora

- Ilustruje tendenciju promjene projektovanih osnovnih dimenzija vozila koje utiču na veličinu parking mjesta

- Podstiče permanentno učenje - LCD Projektor - Prospekti starih i novih tipova vozila

- Opisuje ulično parkiranje - Opisuje vanulično parkiranje - Opisuje organizaciju vanuličnog parkiranja

- Ilustruje ulično parkiranje - Ilustruje vanulično parkiranje - Uočava sličnosti i razlike uličnog i vanuličnog parkiranja

- Razvija motivaciju - Razvija pozitivan odnos prema zanimanju


- Objašnjava uticaj temperature vazduha na tehničko stanje vozila

- Navodi i opisuje mjere za očuvanje ispravnosti vozila pri niskim temperaturama

- Procjenjuje značaj uticaja temperature na tehničko stanje vozila

- Poznaje mjere za očuvanje ispravnosti vozila

- Podstiče motivaciju - LCD Projektor

- Objašnjava pojam parking garaže

- Navodi i opisuje vrste garaža prema namjeni

- Navodi i opisuje vrste garaža prema vezi između spratova

- Nabraja i opisuje garaže: podzemne, nadzemne i u nivou tla

- Objašnjava izbor lokacije parking garaže

- Opisuje opremu parking garaže

- Upoređuje parkiranje vozila u garažama i na otvorenom prostoru

- Ilustruje vrste parking garaže - Uočava sličnosti i razlike pojedinih vrsta garaža

- Ocjenjuje značaj izbora lokacije parking garaže

- Analizira organizaciju rada parking garaža

- Poznaje značaj opreme parking garaže

- Razvija pozitivan odnos prema zanimanju


- Film - LCD Projektor - CD - Grafički rad: Parkiranje i garažiranje vozila


22


- Objašnjava pojam stanice za snabdijevanje gorivom

- Nabraja, opisuje i ilustruje različite lokacije pumpnih stanica

- Opisuje različite vrste pumpnih stanica

- Ocjenjuje značaj pumpnih stanica

- Analizira i razlaže elemente koji utiču na izbor lokacije za pumpne stanice

- Uočava značaj i uticaj lokacije pumpne stanice na bezbjedno odvijanje saobraćaja

- Razvija sigurnost - Podstiče razvijanje ekološke svijesti

- Film - LCD Projektor - CD

5. Okvirni spisak literature i drugih izvora

Preporučena literatura:

- N. Adamović: „Uvod u saobraćaj“ - L. Filković: „Osnove saobraćaja i transporta“ - B. Marković: 'Osnovi puteva i ulica“ - N. Putnik: „Garaže, servisi i parkirališta“ - N. Putnik: „Autobaze i auto stanice“.

Drugi izvori:

- Časopisi i reklamni prospekti - Internet

6. Materijalni izvori za izvođenje nastave

- Računar sa multimedijalnim CD-om - LCD Projektor - Televizor, video-rikorder, kasete, DVD - Šeme


23

7. Obavezni način provjeravanja i ocjenjivanja znanja učenika

- Usmeno, najmanje jedanput u svakom klasifikacionom periodu - Po jedan test u I, II i III razredu - Jedan grafički rad u IV razredu.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta

- U I, II i III razredu - pozitivna zaključna ocjena, izvedena iz ocjena dobijenih u svim klasifikacionim periodima (usmeno i putem testa)

- U IV razredu - za pozitivnu zaključnu ocjenu neophodna je pozitivna ocjena grafičkog rada i pozitivna ocjena na usmenoj provjeri znanja.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika

- Diplomirani saobraćajni inženjer, smjer drumski.

10. Povezanost predmeta

Predmet Tema

SAOBRAĆAJ SREDSTVA I KARAKTERISTIKE DRUMSKOG SAOBRAĆAJA

ORGANIZACIJA PREVOZA DRUMSKI SAOBRAĆAJ – PODJELA, SREDSTVA, KARAKTERISTIKE


25

1.2.2. TRANSPORTNA SREDSTVA

1. Naziv predmeta: TRANSPORTNA SREDSTVA

2. Broj časova po godinama obrazovanja i vrsti nastave


T V P Ukupno

I 40 32 - 72

II 40 32 - 72

III 40 32 - 72

IV 50 49 - 99

Ukupno 170 145 - 315

T – teorijska nastava za sve učenike u odjeljenju V – vježbe za sve učenike u odjeljenju P – praktična nastava

3. Opšti ciljevi nastave

- Poznavanje vozila i njegovih sklopova i uređaja - Razvijanje sposobnosti za organizaciju rada sa vozilima - Briga o poštovanju standarda i normativa - Razvijanje tehničke kulture - Upoznavanje sa pravilima tehničkog skiciranja - Razvijanje osjećaja za preciznost i estetiku - Briga o zaštiti prirode i čovjekove okoline.


26


RAZRED: PRVI


- Objašnjava klasifikaciju i standardizaciju transportnih sredstava, sa i bez računara

- Uočava razlike sredstava transporta

- Uočava značaj računara u funkciji prikupljanja informacija

- Razvija samopouzdanje - CD - Prospekti proizvođača vozila

- Nabraja materijal i pribor za tehničko crtanje

- Objasnjava kotiranje - Navodi vrste i format crteža - Ilustruje i objašnjava vrste linija i slova u tehničkom crtanju

- Izrađuje tehnički crtež u skladu sa standardima

- Shvata značaj izrade tehničkog crteža

- Razvija samopouzdanje - Razvija preciznost

- Materijal i pribor za tehničko crtanje

- Objašnjava i ilustruje primjenu računara u tehničkom crtanju

- Uočava prednosti rada na računaru

- Razvija stabilnost i samopouzdanje

- Računar

- Nabraja i objašnjava mašinske elemente kružnog kretanja: - osovine i vratila - ležišta - ležaji - spojnice

- Uočava sličnosti i razlike pojedinih mašinskih elemenata

- Uočava značaj mašinskih elemenata kružnog kretanja

- Podstiče motivaciju - Posjeta radionici

- Nabraja i objašnjava mašinske elemente za prenos snage: - zupčanici - aiš (remen) - lanci

- Uočava sličnosti i razlike pojedinih elemenata za prenos snage

- Uočava značaj mašinskih elemenata za prenos snage

- Podstiče motivaciju - Posjeta radionici - Grafički rad: crtanje elemenata za prenos snage ili elemenata kružnog kretanja

- Objašnjava nepokretne djelove motora

- Razvrstava djelove motora na modelu

- Razvija samopouzdanje - Model: presjeci motora


27


- Objašnjava pokretne djelove i razvodni mehanizam motora

- Objašnjava sisteme na motoru

- Razvrstava i opisuje sisteme motora na šemama i modelima

- Definiše ulogu, elemente i princip rada spojnice

- Objašnjava princip rada mjenjača

- Definiše elemente transmisije - Upoređuje i razlikuje elemente transmisije

- Razvija sposobnost tehničkog rasuđivanja

- Modeli i presjeci

- Objašnjava princip rada zglobnih prenosnika

- Objašnjava princip rada pogonskog mosta

- Upoznaje točkove i pneumatike

- Uočava značaj zglobnih prenosnika

- Uočava značaj pogonskog mosta

- Uočava značaj točkova i pneumatika

- Razvija osjećaj za stabilnost u radu

- Model vozila

- Upoznaje sistem za upravljanje i navodi ulogu i elemente upravljanja

- Objašnjava ulogu i princip rada servo-uređaja

- Određuje i upoređuje osobine pojedinih vrsta sistema za upravljanje

- Podstiče efikasnost - Model

- Upoznaje sistem za kočenje i navodi ulogu, podjelu i vrste kočnica

- Objašnjava prenosni mehanizam kočnice

- Objašnjava izvršni mehanizam kočnice

- Objašnjava motorni usporač

- Uočava značaj kočionog sistema za bezbjednost saobraćaja

- Poznaje značaj prenosnog mehanizma kočnice

- Poznaje značaj izvršnog mehanizma kočnice

- Poznaje značaj motornog usporača

- Razlikuje različite sisteme kočionog mehanizma

- Razvija samopouzdanje - Model

- Upoznaje sistem za oslanjanje, navodi ulogu i vrste sistema

- Objašnjava mehanizam za vođenje točkova

- Objašnjava elastične oslonce

- Upoznaje i razlikuje pojedine vrste sistema za oslanjanje

- Uočava značaj mehanizma za vođenje točkova

- Uočava značaj elastičnih oslonaca



28


- Upoznaje princip rada amortizera

- Zna princip rada amortizera

- Opisuje ram motornog vozila - Opisuje samonoseću karoseriju putničkog automobila

- Opisuje samonoseću karoseriju teretnog vozila

- Opisuje samonoseću karoseriju autobusa

- Poznaje značaj karoserije vozila

- Razlikuje vrste karoserija za pojedina vozila

- Podstiče stabilnost

- Navodi uslove koje treba da ispune priključni uređaji na vozilu

- Objašnjava vučnu kuku - Objašnjava vučnu viljušku - Objašnjava vučno sedlo - Objašnjava uređaje na priključnom vozilu

- Razlikuje namjenu i vrste priključnih uređaja

- Poznaje značaj vučne kuke - Poznaje značaj vučne viljuške - Poznaje vučno sedlo - Objašnjava uređaje na priključnom vozilu

- Usmjerenost ka razvoju

- Opisuje akumulator - Opisuje generatore struje

- Razlikuje i obrazlaže ulogu akumulatora

- Razlikuje i obrazlaže ulogu generatora - struje

- -Razvija osjećaj za preciznost - Presjeci akumulatora i generatora struje

- Opisuje električne brisače i perače vjetrobrana

- Uočava značaj elekto-instalacije i opreme na vozilu

- Opisuje autokablove, osigurače i prekidače

- Opisuje komandnu tablu - Objašnjava značaj osvjetljenja i signalizacije na vozilu

- Opisuje zvučne signalne uređaje

- Opisuje kontrolno - signalne lampice i kontrolne instrumente

- Razvrstava i opisuje električnu instalaciju i opremu na vozilu

- Poznaje značaj električne instalacije na vozilu

- Poznaje značaj opreme na vozilu

- Razvija marljivost - Modeli i slike opreme na vozilu


29


- Navodi tehničke podatke o vozilu

- Navodi obaveznu opremu vozila

- Navodi posebne uređaje na vozilu

- Navodi savremenu opremu na vozilu

- Navodi podatke na novom primjeru

- Definiše obaveznu opremu vozila

- Upoređuje vrste opreme

- Podstiče efikasnost - Oprema vozila


30

RAZRED: DRUGI


- Objašnjava istorijski razvoj gradnje motora SUS

- Navodi podjelu toplotnih motora i karakteristike SUS motora

- Navodi podjelu motora SUS prema namjeni, načinu hlađenja, brzohodnosti i načinu obrazovanja radne smješe

- Navodi podjelu motora SUS prema broju, položaju i rasporedu cilindara

- Obrazlaže istorijski razvoj motora SUS

- Razvrstava toplotne motore i navodi osobine pojedinih motora

- Poznaje značaj motora SUS

- Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

- Presjeci motora

- Objašnjava realizovanje radnog ciklusa četvorotaktnog oto motora

- Objašnjava realizovanje radnog ciklusa dvotaktnog oto motora

- Definiše stepen kompresije - Objašnjava realizovanje radnog ciklusa četvorotaktnog dizel-motora

- Objašnjava realizovanje radnog ciklusa dvotaktnog dizel-motora

- Ilustruje princip rada oto i dizel-motora

- Skicira taktove motora - Opisuje stepen kompresije - Navodi razlike između oto i dizel-motora

- Razvija komunikativnost i spremnost za pružanje i prihvatanje pomoći

- Presjeci motora

- Opisuje cilindarski blok, cilindarsku glavu, kućište motora i poklopac cilindarske glave

- Razvrstava djelove motora u grupe

- Objašnjava konstrukcijska rješenja i materijal za izradu djelova

- Usmjerenost ka razvoju - Model, slike i presjeci motora


31


- Opisuje klip, klipne prstenove, osovinicu klipa, klipnjaču, vratilo, zamajac, bregasto vratilo podizača, podizače, ventile i klackalice

- pisuje ventilski sklop

- Modelira sklopove i djelove motora

- Uočava značaj klipa, klipnih prstenova i ostalih djelova, i njihov uticaj na pravilan rad motora

- Razvija osjećaj za preciznost - Djelovi motora

- Objašnjava rezervoar za gorivo

- Objašnjava pumpu za gorivo - Objašnjava osnovni karburator - Objašnjava stvaranje radne smješe kod OTO motora

- Nabraja dopunske uređaje na karburatoru

- Opisuje elemente sistema za napajanje oto motora gorivom

- Objašnjava princip rada pojedinih elemenata u sistemu

- Skicira elemente i definiše ih na modelu

- Razvija ekološku svijest - Presjeci pojedinih elemenata na vozilu

- Objašnjava ulogu i elemente sistema za napajanje dizel-motora gorivom

- Objašnjava ulogu pumpe niskog pritiska

- Objašnjava ulogu, elemente i princip rada pumpe visokog pritiska

- Objašnjava ulogu rada brizgaljke

- Opisuje elemente sistema za napajanje dizel-motora gorivom

- Objašnjava princip rada pojedinih uređaja

- Skicira elemente i pokazuje ih na modelu

- Zna principe rada pumpe niskog pritiska

- Zna principe rada pumpe visokog pritiska

- Zna princip rada brizgaljke

- Razvija ekološku svijest - Model sistema za napajanje

- Objašnjava ulogu sistema za hlađenje, navodi vrste hlađenja i princip rada

- Upoznaje elemente sistema za hlađenje motora tečnošću

- Objašnjava princip rada vazdušnog hlađenja motora

- Navodi karakteristike vodenog i vazdušnog hlađenja motora

- Opisuje vrste hlađenja motora SUS

- Opisuje elemente sistema za hlađenje motora tečnošću

-Skicira elemente sistema i obrazlaže vrste hlađenja na primjeru

- Opisuje karakteristike hlađenja motora tečnošću

- Razvija usmjerenost ka radu - Modeli različitih sistema za hlađenje motora


32


- Objašnjava princip rada sistema za podmazivanje

- Definiše i obrazlaže primjenu sistema za podmazivanje

- Skicira šemu podmazivanja

- Pozitivna orjentacija prema zanimanju

- Presjek sistema za podmazivanje

- Opisuje akumulator - Opisuje bobinu, razvodnik paljenja i platinsku dugmad

- Objašnjava princip rada svjećica

- Objašnjava šematski magnetni sistem paljenja

- Skicira šemu baterijskog sistema paljenja

- Obrazlaže proces u akumulatoru

- Obrazlaže princip rada baterijskog sistema na primjeru

- Skicira šemu magnetnog sistema paljenja

- Razvija pozitivan odnos prema kvalitetu rada i ispunjavanju radnih obaveza

- Grafički rad

- Opisuje dinamo-mašinu - opisuje alternator

- Opisuje elektropokretač

- Obrazlaže princip rada dinamo - mašine, alternatora i elektropokretača

- Obrazlaže princip rada regulatora

- Razvija preciznost u radu i maštovitost za rad

- Modeli pojedinih elemenata


33

RAZRED: TREĆI


- Navodi sklopove putničkog automobila

- Navodi sklopove teretnog vozila

- Navodi sklopove autobusa

- Poznaje sklopove putničkog automobila

- Poznaje sklopove teretnog vozila

- Poznaje sklopove autobusa - Upoređuje sklopove pojedinih vozila


- Modeli vozila

- Navodi elemente za prenos snage na vozilu

- Opisuje spojnicu - Objašnjava mehanički komandni mehanizam spojnice

- Objašnjava hidraulični komandni mehanizam spojnice

- Objašnjava pneumatski komandni mehanizam spojnice

- Objašnjava hidropneumatski komandni mehanizam spojnice

- Zna značaj elemenata za prenos snage na vozilu

- Obrazlaže elemente transmisije i spojnicu na modelu

- Opisuje princip rada pojedinih djelova

- Skicira komandne mehanizme spojnice

- Zna princip rada pneumatskog komandnog mehanizma spojnice

- Zna princip rada hidropneumatskog komandnog mehanizma spojnice


- Modeli spojnice

- Opisuje mjenjač i navodi ulogu i elemente mjenjača

- Objašnjava mjenjač - Objašnjava princip rada nesinhronizovanog mjenjača

- Objašnjava princip rada sinhronizovanog mjenjača

- Objašnjava mehaničke kontinuirane prenosnike

- Objašnjava princip rada

- Na modelu mjenjača pokazuje promjenu stepena prenosa

- Grafički predstavlja stepene prenosa

- Poznaje materijal za izradu djelova mjenjača

- Razlikuje sinhronizovane i nesinhronizovane mjenjače

- Obrazlaže princip rada kontinuiranih prenosnika

- Razvija zalaganje za ekonomičnost, efikasnost i produktivnost

- Model i presjek mjenjača


34


hidrodinamičkog mjenjača - Objašnjava reduktor i multiplikator

- Opisuje rad reduktora i multiplikatora i navodi njihovu primjenu

- Navodi zglobne prenosnike, njihivu ulogu i elemente

- Objašnjava sinhrone zglobne prenosnike

- Objašnjava asinhrone zglobne prenosnike

- Opisuje ulogu i način rada zglobnih prenosnika

- Razlikuje sinhrone i asinhrone zglobne prenosnike

- Skicira sinhrone i asinhrone zglobne prenosnike

- Odnos kvaliteta i ispunjavanje radnih obaveza

- Posjeduje preciznost

- Modeli zglobnog prenosa

- Opisuje pogonski most i navodi ulogu i elemente

- Objašnjava glavni prenos

- Pokazuje na modelu elemente pogonskog mosta

- Obrazlaže princip rada pojedinih elemenata pogonskog mosta

- Posjeduje preciznost u radu - Dijapozitivi, LCD Projektor

- Model pogonskog mosta

- Objašnjava diferencijal - Objašnjava poluosovine - Objašnjava pogon motornog vozila na više osovina

- Navodi karakteristike prednje i zadnje vuče

- Skicira elemente prenosnog mosta


- Grafički rad

- Objašnjava ulogu i konstruktivne oblike naplatka

- Objašnjava građu pneumatika - navodi dimenzije pneumatika

- Obrazlaže ulogu i oblike naplatka i pneumatika

- Skicira pneumatike i oznake na njima

- Razvija osjećej za timski rad i spremnost na pomoć

- LCD Projektor - Tabelarni prikaz oznaka pneumatika na primjeru

- Opisuje mehanizam za upravljanje i navodi ulogu i elemente upravljanja

- Objašnjava glavu upravljača - Objašnjava ulogu servouređaja

- Pokazuje na modelu elemente upravljačkog mehanizma

- Obrazlaže princip rada elemenata upravljačkog mehanizma

- Skicira elemente upravljačkog mehanizma

- Razvija marljivost i preciznost u radu

- Model upravljačkog mehanizma


35


- Objašnjava mehanizam za kočenje i navodi ulogu i elemente

- Objašnjava doboš kočnice - Objašnjava disk kočnice - Objašnjava mehaničku kočnicu - Objašnjava hidrauličnu kočnicu

- Objašnjava pneumatsku kočnicu

- Objašnjava motorni usporač - Objašnjava hidropneumatske kočnice

- Pokazuje elemente kočionog uređaja na modelu

- Obrazlaže princip rada pojedinih kočnica

- Skicira elemente kočnica

- Razvija preciznost u radu - Efikasnost - Usmjerenost ka razvoj

- Modeli kočionih uređaja

- Objašnjava elastičnu vezu motornog vozila i navodi elemente veze

- Objašnjava amortizere - Objašnjava stabilizatore

- Razlikuje elemente sistema i oslanjanje po njihovoj funkciji

- Skicira pojedine elemente sistema

- Bira materijal za izradu elemenata sistema

- Razvija osjećaj za timski rad i spremnost na pomoć

- Model pojedinih elemenata sistema

- Opisuje karakteristične konstrukcije karoserije i ramove motornih vozila

- Razlikuje karoserije motornih vozila

- Obrazlaže konstrukcije ramova- Skicira ram i karoseriju


- Opisuje električne brisače i perače vjetrobrana

- Opisuje autokablove, osigurače, prekidače i releje

- Opisuje komandnu tablu i svjetlosno-signalne uređaje

- Opisuje svjetlosno-signalne uređaje

- Opisuje zvučno-signalne uređaje

- Obrazlaže šemu električne instalacije i opreme na vozilu na primjeru

- Modelira izgled komandne table i svjetlosno - signalnih uređaja

- Obrazlaže princip rada zvučno-signalnih uređaja

- Razvija osjećaj za materijalnu odgovornost

- Modeli električne instalacije i opreme na vozilu


36

RAZRED: ČETVRTI


- Objašnjava kretanje točkova po putu

- Objašnjava kretanje pogonskih točkova

- Objašnjava kretanje gonjenih točkova

- Definiše koeficijent prijanjanja

- Definiše koeficijent otpora kretanja

- Razvrstava točkove po funkciji - Skicira pogonski i gonjeni točak

- Obrazlaže koeficijente na primjerima


- Opisuje raspodjelu mase vozila sa tri točka

- Opisuje raspodjelu mase vozila sa 4 točka

- Definiše koordinate težišta

- Obrazlaže raspodjelu mase vozila sa 3 i 4 točka

- Izvodi koordinate težišta na primjeru

- Skicira raspodjelu mase vozila sa 3 i 4 točka

- Skicira koordinate težišta

- Razvija osjećaj za preciznost i tačnost u radu

- Objašnjava otpor pri kotrljanju

- Objašnjava otpor vozila - definiše koeficijent otpora vazduha

- Objašnjava otpor nagiba - Objašnjava otpor inercijalnih sila

- Razvrstava sile otpora pri kretanju vozila

- Obrazlaže sile otpora pri kretanju vozila

- Skicira sile otpora - Izračunava sile otpora

- Razumjevanje odnosa u skladu sa uslovima rada

- Razvija osjećaj za preciznost u skiciranju i izračunavanju

- Objašnjava dinamičke reakcije tla

- Definiše maksimalan uspon - Definiše maksimalnu moguću brzinu

- Definiše maksimalno moguće ubrzanje

- Obrazlaže dinamičke reakcije tla

- Razvrstava granične vrijednosti

- Izračunava uspon, brzinu i ubrzanje

- Razvija usmjerenost ka razvoju


37


- Definiše karakteristike pogonskog motora

- Definiše spoljašnje brzinske karakteristike motora

- Objašnjava mehanički stepen korisnosti transmisije

- Obrazlaže karakteristike motora

- Izračunava karakteristiku motora i stepen korisnosti transmisije

- Skicira karakteristiku motora

- Preuzima odgovornost pri radu

- Definiše silu na pogonskim točkovima

- Objašnjava vučno - brzinske karakteristike vozila

- Definiše dinamičku karakteristiku vozila

- Definiše maksimalnu brzinu vozila

- Obrazlaže vučno - brzinsku i dinamičku karakteristiku vozila

- Izračunava vučnu silu, brzinu i dinamički faktor

- Skicira vučno-brzinsku i dinamičku karakteristiku

- Efikasnost u radu - Razvija preciznost i tačnost u radu

- Definiše ubrzanje vozila - Definiše vrijeme ubrzanja - Definiše put ubrzanja - Objašnjava bilanse snage vozila

- Definiše prenosni odnos glavnog prenosnika

- Definiše prenosni odnos prvog stepena prenosa u mjenjaču

- Definiše međuprenosne odnose u mjenjaču

- Obrazlaže brzinu, ubrzanje, vrijeme i put ubrzanja

- Izračunava brzinu, ubrzanje, vrijeme i put ubrzanja

- Skicira dijagrame brzine, ubrzanja vremena i puta ubrzanja

- Izračunava i skicira bilanse snage vozila

- Obrazlaže prenosne odnose glavnog prenosnika i mjenjača

- Izračunava prenosne odnose - Skicira prenosne odnose na dijagramu

- Razvija osjećaj za preciznost i tačnost

- Definiše jednačinu kretanja u procesu kočenja

- Objašnjava maksimalnu vrijednost sile kočenja

- Obrazlaže proces kočenja - Izračunava maksimalne vrijednosti sila kočenja i raspodjelu sile kočenja

- Odnos kvaliteta kod ispunjavanja radnih obaveza

- Razvija marljivost - Razvija osjećaj za tačnost

- Projektni zadatak


38


- Objašnjava raspodjelu kočnih sila

- Definiše kritičnu brzinu pri kočenju

- Definiše vrijeme kočenja - Definiše stvarni put zaustavljanja

- Obrazlaže uticaj težine vozila na parametre kočenja

- Objašnjava uticaj eksploatacionih faktora na kočnu dinamičnost motornih vozila

- Skicira dijagrame kočenja - Obrazlaže brzinu, vrijeme i put kočenja

- Izračunava brzinu, vrijeme i put kočenja

- Skicira dijagrame brzine, vremena i puta kočenja

- Obrazlaže uticaj težine vozila i eksplatacioni faktori na kočnu dinamičnost motornih vozila

- Navodi karakteristike ekonomičnosti potrošnje goriva

- Objašnjava metode normiranja potrošnje goriva

- Objašnjava uticaj eksploatacionih faktora na potrošnju goriva

- Obrazlaže ekonomičnost potrošnje goriva

- Izračunava potrošnju goriva - Skicira dijagram potrošnje goriva

- Zalaganje i efikasnost

- Objašnjava prohodnost vozila, vučnu silu i silu prijanjanja

- Objašnjava sposobnost savlađivanja uspona

- Objašnjava parametre gabarita

- Objašnjava sposobnost savlađivanja prepreka

- Obrazlaže prohodnost vozila - Izračunava vučnu silu i silu prijanjanja

- Obrazlaže parametre gabarita - Skicira prohodnost vozila

- Preuzima odgovornost u radu

- Objašnjava prevrtanje vozila oko zadnje osovine

- obrašnjava prevrtanje vozila oko prednje osovine

- Obrazlaže stabilnost vozila-uzdužnu i poprečnu

- Skicira uzdužnu i poprečnu stabilnost vozila

- Zalaganje i efikasnost


39


- Objašnjava poprečnu stabilnost vozila

- Izračunava brzinu prevrtanja vozila

- Objašnjava stabilnost upravljanja

- Objašnjava mehaniku upravljajućih točkova

- Objašnjava analizu stabilnosti vozila sa zaokretanjem

- Obrazlaže stabilnost upravljanja i mehaniku upravljačkih točkova

- Obrazlaže stabilnost vozila sa zaokretanjem

- Skicira i izračunava stabilnost upravljanja

- Razvija preciznost i osjećaj za tačnost

- Opisuje viljuškare - Opisuje utovarno-transportna sredstva

- Opisuje manipulativna sredstva kontejnerizacije

- Opisuje građevinske mašine - Opisuje trakasti transporter - Opisuje elevatore - Opisuje pločaste i pužne transportere

- Opisuje hidraulični transporter

- Obrazlaže namjenu viljuškara i utovarno-transportnih sredstava

- Obrazlaže namjenu sredstava kontejnerizacije

- Obrazlaže namjenu građevinskih mašina

- Obrazlaže namjenu transportera i navodi podjelu

- Skicira pojedine transportere - Izračunava kapacitet pojedinih transportera

- Razvija osjećaj za ekonomičnost i produktivnost


Literatura koja se preporučuje:

- J. Lenasi i T. Ristanović: „Motori i motorna vozila“ - N. Janićijević: „Tehnologija obrazovnog profila“ - D. Janković: „Priručnik za automehaničare“ - D. Simić: „Motorna vozila“ - P. Todorović: „Motorna vozila“ - J. Lenasi: „Motorna vozila“.


40

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave

- Model vozila - Šeme - LCD Projektor - Dijaprojektor - Računar.

7. Obavezan način provjeravanja znanja

- Usmeno, najmanje jedanput u svakom klasifikacionom periodu - Po jedan grafički rad u I, II i III razredu i projektni zadatak u IV razredu.


- U I, II i III razredu pozitivna ocjena grafičkog rada i pozitivna zaključna ocjena usmene provjere znanja - U IV razredu pozitivna ocjena projektnog zadatka i pozitivna zaključna ocjena usmene provjere znanja.


- Diplomirani saobraćajni inženjer, smjer drumski - Diplomirani mašinski inženjer odgovarajućeg smjera.


Predmet Tema

TRANSPORTNA SREDSTVA UREĐAJI NA TRANSPORTNIM SREDSTVIMA

MOTORNA VOZILA UREĐAJI I ELEMENTI UREĐAJA NA MOTORNIM VOZILIMA


41

1.2.3. BEZBJEDNOST SAOBRAĆAJA

1. Naziv predmeta: BEZBJEDNOST SAOBRAĆAJA

2. Broj časova prema godinama obrazovanja i vrsti nastave


T V P Ukupno

I 40 32 - 72

II 40 32 - 72

III 35 37 - 72

IV 45 54 - 99

Ukupno 160 155 - 315

T – teorijska nastava za sve učenike u odjeljenju V – vježbe - u III razredu odjeljenje se dijeli u grupe do 16 učenika P – praktična nastava


- Upoznavanje sa strukturom, faktorima i pojmovima bezbjednosti saobraćaja - Primjenjivanje teorijskog znanja u rješavanju praktičnih zadataka iz oblasti bezbjednosti saobraćaja - Sticanje znanja o načinima regulisanja saobraćaja - Upoznavanje sa uzrocima i fazama saobraćajne nezgode - Sticanje osnovnih znanja u pružanju prve pomoći - Podsticanje na permanentno usavršavanje - Aktivno učešće učenika u sprovođenju i realizaciji programa.


42


Razred: PRVI

Informativni ciljevi Formativni ciljevi Socijalizacijski ciljevi Specifični oblici izvođenja nastave

- Objašnjava termin „bezbjednost saobraćaja“

- Opisuje načine mjerenja stepena bezbjednosti saobraćaja

- Navodi faktore koji utiču na stepen bezbjednosti saobraćaja

- Razlaže, kombinuje i pronalazi sličnosti i razlike stepena i faktora bezbjednosti saobraćaja

- Uočava značaj bezbjednosti saobraćaja


- Pronalazi na internetu i prikazuje vrste puteva i njihove elemente

- Definiše elemente puteva i pronalazi sličnosti i razlike kod različitih vrsta puteva

- Na putnoj karti uočava pojedine vrste puteva

- Razvija motivaciju - Putna karta - Računar

- Objašnjava pojmove: kolovoz, kolovozna traka, saobraćajna traka, biciklistička staza, biciklistička traka

- Skicira, analizira i razvrstava elemente i vrste traka i staza

- Razvija motivaciju - LCD Projektor - CD

- Objašnjava pojmove: obilježeni pješački prelaz, pješačko ostrvo, trotoar

- Upoređuje i kombinuje pojmove i uspostavlja uzajamnu vezu

- Podstiče toleranciju - LCD Projektor

- Opisuje pojam naselja - Navodi primjere i razlikuje veličine naseljenih mjesta

- Film sa kasete

- Nabraja i obrazlaže pojmove: - vozilo - vozilo na motorni pogon - motorno vozilo

- Definiše pojmove i pronalazi sličnosti i razlike kod pojmova: vozilo, vozilo na motorni pogon i motorno vozilo

- Razvija motivaciju - LCD Projektor - Prospekti proizvođača vozila

- CD


43


- Opisuje pojmove: - bicikl - bicikl sa motorom i - motocikl

- Definiše pojmove i pronalazi sličnosti i razlike kod pojmova: bicikl, bicikl sa motorom i motocikl

- Podstiče toleranciju - Šeme - LCD Projektor - Prospekti proizvođača vozila

- CD - Navodi i pojašnjava pojmove:

- traktor - zaprežno vozilo

- Definiše pojmove i ističe posebne karakteristike navedenih vrsta vozila

- Podstiče toleranciju - LCD Projektor

- Navodi i pojašnjava pojmove: - skup vozila - priključna vozila

- Definiše pojmove i ističe posebne karakteristike skupa vozila

- Definiše pojmove i ističe posebne karakteristike skupa priključnih vozila

- Podstiče samopouzdanje - LCD Projektor - Prospekti proizvođača vozila

- CD

- Navodi i pojašnjava pojmove: - masa - nosivost - osovinsko opterećenje

- Pravi razliku i vrši proračun navedenih izraza na simuliranom modelu


- Pojašnjava termine: - učesnik u saobraćaju - vozač - pješak - kolona vozila - organizovana kolona pješaka

- Određuje osobine i upoređuje navedene termine sa akcentom na dinamičku interakciju (kretanje)

- Razvija toleranciju

- Navodi i pojašnjava radnje sa vozilom: - pokretanje vozila - uključivanje u saobračaj - zaustavljanje - parkiranje - mimoilaženje - preticanje

- Šematski prikazuje i analizira uključivanje u saobraćaj

- Analizira zaustavljanje - Analizira parkiranje - Šematski prikazuje i analizira mimoilaženje

- Šematski prikazuje i analizira preticanje


- LCD Projektor - Film sa kasete, CD- a, DVD-a


44


- obilaženje - propuštanje

- Šematski prikazuje i analizira obilaženje

- Šematski prikazuje i analizira propuštanje

- Opisuje pojam saobraćajnog toka

- Nabraja i opisuje osnovne faktore koji utiču na veličinu saobraćajnog toka

- Nabraja i opisuje vrste saobraćajnih tokova

- Objašnjava vremensku neravnomjernost saobraćajnog toka

- Izračunava pokazatelje saobraćajnog toka

- Procjenjuje dobijene vrijednosti pokazatelja saobraćajnog toka

- Podstiče motivaciju - Posmatranje odvijanja saobraćaja

- Objašnjava potrebu snimanja (brojanja) saobraćaja

- Nabraja i opisuje metode snimanja saobraćaja

- Vrši snimanje saobraćaja - Razvija samopouzdanje - Podstiče snalažljivost

- Snimanje saobraćajnih tokova na raskrsnici

- Opisuje i ilustruje tabelarni način prikazivanja opterećenja raskrsnice

- Opisuje i ilustruje grafički način opterećenja raskrsnice

- Analizira podatke dobijene snimanjem saobraćaja

- Pravi saobraćajnu sliku opterećenja na osnovu dobijenih podataka

- Podstiče motivaciju - Razvija pozitivan odnos prema zanimanju

- Film - Posmatranje i snimanje (brojanje) saobraćaja na javnom putu

- Opisuje pojam kapaciteta i nivoa usluge javnog puta

- Nabraja i opisuje faktore koji utiču na kapacitet i nivo usluge

- Opisuje karakteristike odvijanja saobraćaja na dvosmjernim putevima sa po

- Upoređuje nivoe usluge javnih puteva

- Analizira odvijanje saobraćaja na dvosmjernim saobraćajnicama

- Analizira odvijanje saobraćaja na jednosmjernim saobraćajnicama

- Razvija samopuzdanje - Razvija pozitivan odnos prema zanimanju

- Posmatranje saobraćaja na javnom putu

- Film


45


jednom saobraćajnom trakom - Opisuje karakteristike odvijanja saobraćaja na dvosmjernim putevima sa više saobraćajnih traka

- Opisuje karakteristike odvijanja saobraćaja na jednosmjernim saobraćajnicama sa jednom i više saobraćajnih traka

- Uspostavlja odnos između vrste saobraćajnice i stepena bezbjednosti saobraćaja


46

Razred: DRUGI


- Navodi i pojašnjava: - uslove odvijanja saobraćaja - kretanje po makadamu i zemljanoj površini

- kretanje po suvom asfaltu - kretanje po mokrom asfaltu - kretanje po snijegu - kretanje u uslovima smanjene vidljivosti

- Uočava razlike i obrazlaže pojedine uslove kretanja po projektovanim modelima (zadati uslovi, uslovi po izboru)

- Poznaje uticaj uslova odvijanja saobraćaja na bezbjednost učesnika u saobraćaju

- Podstiče snalažljivost i prilagodljivost

- LCD Projektor - Film sa kasete, CD-a i DVD-a

- Opisuje i nabraja opasne materije

- Navodi uslove za upravljanje vozilom koje prevozi opasne materije

- Opisuje i ilustruje načine označavanja vozila koja prevoze opasne materije

- Nabraja vozila kojima se vrši prevoz opasnih materija

- Objašnjava način kretanja i brzinu vozila tokom prevoza opasnih materija

- Navodi opremu vozila koja prevoze opasne materije

- Objašnjava potrebu zaštite na radu i očuvanje prirode, odnosno radne i životne sredine

- Vrednuje stepen opasnosti po čovjeka, njegovu radnu i životnu sredinu

- Poštuje propise koji regulišu prevoz opasnih materija

- Poznaje način kretanja vozila tokom prevoza opasnih materija

- Zna ograničenja brzine vozila tokom prevoza opasnih materija

- Zna način upotrebe opreme vozila koja prevoze opasne materije

- Zna način zaštite na radu i očuvanja radne i životne sredine

- Razvija samopouzdanje i snalažljivost

- Razvija osjećanje dgovornosti - Razvija ekološku svijest - Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

- LCD Projektor - Znaci za obilježavanje vozila koja prevoze opasne materije

- Posjeta prevozniku opasnih materija


47


- Navodi i pojašnjava vrijednosti sadržane na tahografskoj traci

- Identifikuje vrijednosti sadržane na tahografskoj traci i izvodi zaključke o režimu kretanja vozila (vrijeme rada, brzina, pređeni put, odmori i dr.)

- Upisuje potrebne podatke za vozača i vozilo prije upotrebe tahografske trake

- Razvija snalažljivost i samopouzdanje

- Tahografska traka

- Navodi i pojašnjava: - rad uređaja za kontrolu brzine vozila na putu

- rad uređaja za kontrolu brzine vozila u vozilu

- rad satelitskih uređaja za kontrolu brzine vozila

- Identifikuje vrste uređaja za kontrolu brzine i vrši očitavanje vrijednosti na simuliranim primjerima

- Razvija stabilnost i prilagodljvost

- Posjeta nadležnoj instituciji za kontrolu saobraćaja na javnim putevima

- Opisuje pojam unutrašnje kontrole

- Objašnjava organizaciju rada službe unutrašnje kontrole

- Nabraja i opisuje sredstva unutrašnje kontrole

- Objašnjava kontrolu tehničke ispravnosti vozila

- Objašnjava kontrolu kretanja vozila i radnog vremena vozača

- Objašnjava kontrolu uslova rada vozača, zdravstvenog i psiho-fizičkog stanja vozača

- Navodi i objašnjava ostale vidove kontrole koji su od uticaja na bezbjednost

- Poznaje sredstva unutrašnje kontrole

- Primjenjuje mjere koje pozitivno djeluju na bezbjednost saobraćaja

- Ocjenjuje značaj unutrašnje kontrole

- Uočava i ispravlja greške u radu vozača

- Poboljšava organizaciona rješenja

- Razvija odgovornost - Razvija inicijativnost - Razvija samopouzdanje

- Dokumenta za vozača i vozilo

- Tehnička sredstva kontrole


48


saobraćaja (primopredaja vozila, stručno osposobljavanje, evidentiranje saobraćajnih nezgoda...)

- Opisuje pješački saobraćaj po kolovozu i van kolovoza

- Nabraja i definiše osnovne pokazatelje pješačkog toka

- Opisuje osnovne karakteristike protoka pješaka

- Analizira kretanje pješaka - Procjenjuje stepen bezbjednosti saobraćaja sa aspekta odnosa pješak – vozilo

- Razvija toleranciju

- Definiše pojam stacionarnog saobraćaja

- Nabraja i opisuje vrste stacionarnog saobraćaja

- Opisuje uticaj stacionarnog saobraćaja na bezbjednost odvijanja saobraćaja

- Opisuje regulativne mjere koje se odnose na stacionarni saobraćaj

- Ocjenjuje i analizira odnos stacionarnog i dinamičkog saobraćaja

- Vrednuje uticaj stacionarnog saobraćaja na bezbjedno kretanje pješaka i vozila

- Razvija samopouzdanje - Razvija motivaciju

- LCD Projektor - Posjeta i obilazak parking prostora na različitim lokacijama

- Opisuje savremene tendencije u građenju puteva od uticaja za bezbjednost saobraćaja

- Ocjenjuje značaj savremenih tendencija u građenju puteva


- Opisuje savremene tendencije u konstruisanju vozila koje su od uticaja na bezbjednost saobraćaja

- Ocjenjuje značaj savremenih tendencija u konstruisanju vozila


- Prospekti proizvođača vozila


49

Razred: TREĆI


- Objašnjava znake koje daju ovlašćena lica prilikom regulisanja saobraćaja: - znaci rukama i položajem tijela

- zvučni znaci - svjetlosni znaci

- Uočava sličnosti i razlike znakova koje daju ovlašćena lica


- Objašnjava: - svjetlosne saobraćajne znake

- znake opasnosti, izričitih naredbi i znake obavještenja, sa dopunskom tablom ili bez dopunske table

- svjetlosne oznake - oznake na kolovozu

- Upoređuje znake i oznake, uočava sličnosti i razlike

- Razvija snalažljivost - Razvija samopouzdanje

- Nabraja i objašnjava različite načine uključivanja u saobraćaj

- Objašnjava kretanje vozila po putu

- Objašnjava odstojanje vozila na putu

- Nabraja ograničenja brzina zavisna od: - kategorije puta - kategorije vozila

- Procjenjuje situaciju na putu - Poštovanje propisa

- Razvija samopouzdanje - Razvija snalažljivost - Podstiče prilagodljivost

- Film


50


- Objašnjava saobraćaj na raskrsnici: - skretanje udesno - skretanje ulijevo - prvenstvo prolaza

- Uočava i analizira kretanje vozila

- Razvija snalažljivost - Razvija samopouzdanje

- CD

- Definiše pojam „Vozila pod pratnjom“ i objašnjava pravila kada su ta vozila uključena u saobraćaj

- Definiše pojam „Vozila sa pravom prvenstva prolaza“ i objašnjava pravila kada su ta vozila uključena u saobraćaj

- Uočava razlike između vozila - Podstiče spremnost i sposobnost za saradnju

- Objašnjava i ilustruje pravila mimoilaženja vozila

- Primjena propisa u različitim situacijama mimoilaženja


- Objašnjava i ilustruje pravila preticanja i obilaženja vozila

- Uočava složenost radnje preticanja

- Razvija snalažljivost i stabilnost

- Podstiče samokontrolu

- Opisuje zvučne i svjetlosne znake upozorenja

- Ocjenjuje značaj znakova upozorenja

- Podstiče inicijativnost

- Objašnjava upotrebu svjetla u saobraćaju

- Ocjenjuje značaj i ulogu svjetla za bezbjedno kretanje vozila


- Nabraja, objašnjava i ilustruje situacije u kojima je parkiranje i zaustavljanje dozvoljeno – zabranjeno

- Poštovanje propisa - Podstiče samopouzdanje - CD

- Opisuje pravila saobraćaja u tunelu

- Uočava složenost kretanja u tunelu

- Razvija prilagodljivost


51


- Objašnjava i ilustruje saobraćaj: - bicikla - bicikla sa motorom - Motocikla

- Uočava sličnosti i razlike pojmova


- Objašnjava i ilustruje saobraćaj: - na auto-putu - na putu rezervisanom za saobraćaj motornih vozila

- Ilustruje auto-put - Ilustruje put rezervisan za saobraćaj motornih vozila

- Uočava razlike u vrsti puteva

- Podstiče stabilnost - Film - CD

- Objašnjava saobraćaj na prelazu puta preko željezničke pruge

- Ilustruje saobraćaj na prelazu puta preko željezničke pruge

- Prosuđuje važnost i složenost ove radnje

- Razvija samokontrolu - CD

- Opisuje pravila vučenja vozila - Ilustruje vučenje vozila - Poštovanje propisa

- Podstiče inicijativnost

- Objašnjava obaveze vozača prema pješacima

- Nabraja i objašnjava pravila koja regulišu prevoz lica

- Ilustruje kretanje vozila u zoni pješačkog prelaza

- Poštovanje propisa

- Razvija samokontrolu - Podstiče toleranciju

- Navodi i objašnjava pojmove: - regulisanje saobraćaja i njegove osnovne karakteristike

- principi i zakonitosti regulisanja saobraćaja

- funkcionalne međuzavisnosti elemenata regulisanja saobraćaja

- faktori koji utiču na regulisanje saobraćaja

- kriterijumi za regulisanje saobraćaja na raskrsnicama

- Razlikuje osnovne karakteristike regulisanja saobraćaja

- Pronalazi sličnosti i razlike u principima, zakonitostima, faktorima i kriterijumima za regulisanje saobraćaja, izračunava ekonomske efekte različitih sistema regulisanja saobraćaja


- Razvija motivaciju - Razvija samopouzdanje - Razvija prilagodljivost

- LCD Projektor - Obilazak raskrsnica


52


- ekonomski efekti različitih sistema regulisanja saobraćaja u gradovima

- Objašnjava kriterijume za postavljanje horizontalne i vertikalne signalizacije i način prihvatanja od strane vozača

- Određuje i kombinuje kriterijume za postavljanje horizontalne i vertikalne signalizacije


- Objašnjava kriterijume za uvođenje svjetlosne signalizacije

- Objašnjava regulisanje saobraćaja pomoću semafora

- Objašnjava regulisanje od strane policije

- Prepoznaje kriterijume za uvođenje svjetlosne signalizacije i uspostavlja međuzavisne odnose boja i dužina trajanja faza na semaforu (veza pješak – vozilo, uslovljena fazama rada semafora)

- Razvija samopuzdanje - Film - CD

- Nabraja i opisuje vrste svjetlosnih saobraćajnih znakova - semafora

- Opisuje i ilustruje način postavljanja semafora

- Opisuje individualan način rada svjetlosnih signala

- Opisuje koordinirani način rada svjetlosnih signala

- Razlaže i definiše elemente signalnih uređaja

- Planira rad više signalnih uređaja na simuliranom modelu

- Ocjenjuje značaj upotrebe signalnih uređaja

- Podstiče inicijativnost - Razvija motivaciju - Razvija samopouzdanje - Razvija pozitivan odnos prema profesiji

- Film - LCD Projektor - Obilazak raskrsnica

- Objašnjava pojmove koji definišu rad semafora: - faza - međufaza - ciklus - talas - širina talasa - brzina talasa - fazni pomak

- Razlikuje pojmove koji definišu rad semafora

- Izračunava fazu, međufazu i ciklus za konkretne uslove u saobraćaju

- Izračunava talas, širinu i brzinu talasa i fazni pomak za konkretne uslove u saobraćaju

- Vrši proračun rada signala



53


- Objašnjava i ilustruje simultani sistem rada semafora

- Objašnjava i ilustruje alternativni sistem rada semafora

- Objašnjava i ilustruje progresivni sistem rada semafora

- Objašnjava i ilustruje zonski sistem rada semafora

- Objašnjava i ilustruje na računaru različite sisteme rada semafora

- Poznaje karakteristike sistema regulisanja

- Uočava sličnosti i razlike pojedinih sistema rada signalnih uređaja

- Uočava prednosti korišćenja računar za prikazivanje rada svjetlosnih signala

- Uočava mogućnost usklađivanja rada svjetlosnih signala

- Razvijaju pozitivan odnos prema zanimanju

- CD - Film


54

Razred: ČETVRTI


- Objašnjava aktivnu bezbjednost vozača

- Objašnjava pasivnu bezbjednost vozača

- Objašnjava aktivnu bezbjednost puta

- Objašnjava pasivnu bezbjednost puta

- Objašnjava aktivnu bezbjednost vozila

- Objašnjava pasivnu bezbjednost vozila

- Opisuje uticaj alkohola, ljekova, droge i cigareta na bezbjednu vožnju

- Objašnjava uticaj prirodnih činioca na bezbjednu vožnju

- Uočava značaj aktivne bezbjednosti vozača

- Uočava značaj pasivne bezbjednosti vozača

- Uočava značaj aktivne bezbjednosti puta

- Uočava značaj pasivne bezbjednosti puta

- Uočava značaj aktivne bezbjednosti vozila

- Uočava značaj pasivne bezbjednosti vozila

- Uočava uticaj ostalih faktora bezbjednosti

- Razvija pozitivan odnos prema profesiji

- LCD Projektor - Film sa kasete - CD

- Objašnjava uzroke saobraćajnih nezgoda

- Opisuje faze saobraćajne nezgode

- Opisuje interne i eksterne načine i mjere kontrole bezbjednosti saobraćaja

- Razvrstava činjenice po značaju

- Vrši ocjenjivanje (vrednovanje) stepena lične i društvene opasnosti

- Razvija stabilnost, prilagodljivost i samokontrolu

- LCD Projektor - CD sa adekvatnim programima

- Navodi i objašnjava termine: - saobraćajna nezgoda - učesnici saobraćajne nezgode

- uviđaj saobraćajne nezgode

- Skicira, unosi elemente i analizira simulirane primjere saobraćajnih nezgoda

- Izrađuje segmentarno i sumarno elemente zapisnika o uviđaj, na primjeru simulirane

- Razvija motivaciju, marljivost i preciznost

- LCD Projektor - Fotografije - CD sa multimedijalnim paketom


55


- zapisnik saobraćajne nezgode

- skica mjesta događaja - foto-elaborat saobraćajne nezgode

- materijalni tragovi saobraćajne nezgode

saobraćajne nezgode - Uočava značaj elemenata koji čine dešavanje, uviđaj i vještačenje saobraćajne nezgode

- Navodi i pojašnjava termine: - tragovi kočenja - tragovi zanošenja - vrste sudara - kočioni put - zaustavni put - putna brzina - brzina vozila na početku tragova kočenja

- sudarna brzina

- Vrši proračun svih elemenata kretanja koristeći odgovarajuće matematičke formule na simuliranim primjerima saobraćajnih nezgoda heterogenog sastava učesnika

- Izračunava brzine i vrijeme koji su mjerodavni

- Razvija samopouzdanje, marljivost, motivaciju i preciznost

- LCD Projektor

- Navodi i pojašnjava termine: - brzina izgubljena u procesu deformisanja

- brzina kretanja pješaka - brzina kretanja zaprežnih vozila

- vrijeme reagovanja vozača - vrijeme porasta usporenja - ukupno vrijeme reagovanja vozača

- Odbačaj pješaka i bicikliste

- Izračunava daljinu odbačaja pješaka i bicikliste

- Izračunava brzine kretnja vozila, pješaka i drugih učesnika u nezgodi

- Uočava uticaj brzine kretanja vozila na mogućnost nastajanja saobraćajne nezgode

- Razvija samopouzdanje, marljivost, motivaciju i preciznost

- LCD Projektor

- Ilustruje i objašnjava: - dužinu puta preticanja - vrijeme preticanja - bezbjedni razmak vozila pri preticanju

- Vrši proračun elemenata kretanja u preticanju u različitim uslovima, koristeći odgovarajuće matematičke formule, na simuliranim

- Razvija stabilnost - LCD Projektor


56


- stabilnost vozila u krivini - bezbjedni razmak vozila pri mimoilaženju

- usporenja koja nastaju kočenjem i zanošenjem vozila

- sile kočenja - kočioni koeficijenti - otpore kotrljanja

primjerima - Vrši proračun bezbjednog razmaka u uslovima mimoilaženja različitih tipova vozila

- Kombinuje upotrebu faktora usporenja, kočionih koeficijenata i otpora pri simuliranom proračunu

- Pojašnjava vremensku i prostornu distribuciju saobraćajne nezgode

- Izrađuje prostorno-vremensku analizu saobraćajne nezgode na simuliranom modelu događaja



- LCD Projektor

- Opisuje značaj pružanja prve pomoći

- Nabraja obaveze učesnika u saobraćajnoj nezgodi

- Pruža prvu pomoć, uz prethodno utvrđivanje stanja povrijeđene osobe

- Razvija inicijativnost - Pribor za pružanje prve pomoći

- Film - LCD Projektor

- Objašnjava obaveze vozača koji naiđe na mjesto nezode

- Obezbjeđuje mjesto saobraćajne nezgode kako se posljedice ne bi pogoršale

- Podstiče snalažljivost

- Opisuje povrede koje nastaju u saobraćajnim nezgodama

- Zna sigurne i nesigurne znake prestanka životnih funkcija


- Opisuje i demonstrira utvrđivanje stanja povrijeđenih

- Demonstrira pružanje prve pomoći u slučaju prestanka rada srca


- Opisuje sigurne i nesigurne znake prestanka svih životnih funkcija

- Demonstrira pružanje prve pomoći u slučaju prestanka disanja

- Podstiče prilagodljivost

- Objašnjava pružanje prve pomoći u slučaju prestanka rada srca

- Demonstrira način pružanja prve pomoći u slučaju preloma kostiju

- Razvija spremnost za pružanje pomoći

- Objašnjava pružanje prve pomoći u slučaju prestanka disanja

- Demonstrira pružanje prve pomoči kod iščašenja i uganuća


57


- Nabraja i objašnjava vrste preloma kostiju

- Demonstrijra pružanje prve pomoći u slučaju krvarenja

- Objašnjava način pružanja prve pomoći kod iščašenja i uganuća

- Nabraja i objašnjava vrste krvarenja i simptome krvarenja

- Objašnjava način pružanja prve pomoći kod povrede kičme

- Demonstrira pružanje prve pomoći kod povrede kičme

- Razvija osjećaj humanosti - Pribor za pružanje prve pomoći

- Film - LCD Projektor

- Opisuje povrede kože i pružanje prve pomoći

- Demonstrira pružanje prve pomoći u slučaju povrede kože

- Razvija spremnost za pružanje pomoći

- Navodi prioritete za prevoz povrijeđenih

- Objašnjava pravilan položaj povrijeđenih lica u transportu

- Vrši izbor položaja povrijeđene osobe za prevoz do medicinske ustanove

- Podstiče humanost



- R. Vukićević: „Regulisanje i bezbjednost saobraćaja“ - Lj. Kuzović: „Kapacitet i nivo usluge drumskih saobraćajnica“ - Zakon o bezbjednosti saobraćaja - Priručnici za polaganje vozačkog ispita.

Drugi izvori:

- Internet, časopisi, statistički podaci itd. - Reklamni i propagandni materijali proizvođača vozila i opreme.


58

6. Materijalni izvori za izvođenje nastave:

- Televizor, video rikorder i kasete - CD, LCD Projektor, šeme itd.

7. Obavezni način provjeravanja i ocjenjivanja učenika:

- Usmeno, najmanje jedanput u svakom klasifikacionom periodu - Putem testa, po dva puta u III i IV razredu - Praktična provjera iz pružanja prve pomoći.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta:

U I i II razredu:

- Pozitivna zaključna ocjena izvedena iz ocjena dobijenih u svim klasifikacionim periodima

U III razredu:

- Pozitivna zaključna ocjena izvedena na osnovu provjere znanja putem testa i usmene provjere znanja u svim klasifikacionim periodima

U IV razredu:

- Pozitivna zaključna ocjena na usmenoj provjeri znanja u svim klasifikacionim periodima, - Pozitivna ocjena barem na jednom testu, - Pozitivna ocjena na praktičnoj provjeri znanja iz pružanja prve pomoći.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika:

- Diplomirani saobraćajni inženjer drumskog smjera - Visoka stručna sprema medicinskog smjera - za dio predmeta koji se odnosi na pružanje prve pomoći.


59

1.2.4. ORGANIZACIJA PREVOZA

1. Naziv predmeta: ORGANIZACIJA PREVOZA



T V P Ukupno

II 40 32 - 72

III 60 48 - 108

IV 50 49 - 99

Ukupno 150 129 - 279

T - teorijska nastava za sve učenike u odjeljenju V – vježbe: u IV razredu odjeljenje se dijeli u grupe do 16 učenika P – praktična nastava


- Upoznavanje sa strukturom i načinom organizovanja drumskog saobraćaja - Primjena teorijskog znanja u rješavanju praktičnih zadataka u putničkom domaćem i međunarodnom

saobraćaju - Upoznavanje sa špediterskim poslovima u domaćem i međunarodnom transportu - Podsticanje učenika na permanentno usavršavanje - Aktivno učešće učenika u realizaciji programa.


60


Razred: DRUGI


- Nabraja vidove saobraćaja i njihove specifičnosti

- Upoređuje i pronalazi sličnosti i razlike

- Podstiče razmišljanje - Film

- Opisuje značaj i ulogu drumskog saobraćaja

- Navodi karakteristike drumskog saobraćaja

- Navodi vrste drumskog saobraćaja

- Objašnjava pojam i podjelu putničkog saobraćaja

- Objašnjava pojam i podjelu teretnog saobraćaja

- Nabraja i klasifukuje robu za transport

- Definiše i analizira elemente drumskog saobraćaja

- Uočava sličnosti i razlike drumskog putničkog i teretnog saobraćaja


- Razvija saomopouzdanje

- LCD Projektor - Posjeta firmi koja se bavi prevozom putnika

- Posjeta firmi koja se bavi transportom robe

- Opisuje značaj putne mreže - Navodi i klasifikuje puteve

- Upoređuje puteve - Podstiče razmišljanje - Auto karta

- Nabraja sredstva drumskog saobraćaja

- Navodi (nabraja) svojstva vozila

- Definiše i objašnjava svojstva vozila

- Upoređuje i razlikuje vozila i njihova svojstva

- Vrši pravilan izbor sredstava za obavljanje transportnog zadatka

- Razvija samopouzdanje - Podstiče razmišljanje

- Prospekti proizvođača vozila

- Objašnjava potrebu organizovanog prevoza putnika i robe

- Razlaže i analizira potrebe društva i pojedinca za prevozom

- Inicira kritičko sagledavanje odnosa između saobraćajne djelatnosti i društvenih potreba

- Opisuje pojam voznog parka i inventarskog voznog parka

- Izračunava pokazatelje rada voznog parka

- Postiče motivaciju - Razvija samopouzdanje

- LCD Projektor


61


- Opisuje pojam transportnog procesa i definiše njegove elemente

- Definiše i objašnjava pojam auto - dana

- Objašnjava bilans voznog parka u časovima

- Definiše i objašnjava koeficijent iskorišćenja vremena u 24 (h)

- Definiše i objašnjava koeficijent iskorišćenja radnog vremena

- Definiše i objašnjava koeficijent tehničke ispravnosti

- Definiše i objašnjava koeficijent iskorišćenja voznog parka

- Definiše i objašnjava koeficijent iskorišćenja ispravnog voznog parka

- Analizira dobijene vrijednosti pokazatelja rada vozila

- Uočava sličnosti i razlike pojedinih pokazatelja

- Poboljšava organizaciona rješenja

- Identifikuje probleme koji se javljaju prije i tokom transportnog procesa

- Koriguje rješenja u pripremi obavljanja transportnog zadatka

- Prosuđuje i rješava probleme u svim fazama transporta

- Razvija preciznost i efikasnost - Razvija marljivost

- Definiše pojam brzine i nabraja brzine u saobraćaju

- Definiše pojam saobraćajne brzine

- Definiše eksploatacionu brzinu - Definiše prevoznu brzinu

- Izračunava saobraćajnu brzinu - Izračunava eksploatacionu brzinu

- Izračunava prevoznu brzinu - Upoređuje brzine

- Razvija preciznost - Razvija analitičnost

- Objašnjava pređeni put vozila - Definiše i objašnjava koeficijent iskorišćenja pređenog puta

- Definiše i objašnjava koeficijent nultog pređenog puta

- Izračunava pređeni put vozila - Izračunava pokazatelje pređenog puta

- Analizira dobijene vrijednosti pokazatelja pređenog puta

- Podstiče motivaciju - Razvija smisao za ekonomičnost

- LCD Projektor


62


- Definiše i objašnjava srednju dužinu jedne vožnje pod teretom

- Definiše i objašnjava srednje rastojanje prevoza jedne tone tereta

- Objašnjava pojam srednje dnevne kilometraže

- Definiše i objašnjava koeficijent statičkog iskorišćenja nosivosti

- Definiše i objašnjava koeficijent dinamičkog iskorišćenja nosivosti

- Izračunava i analizira nivo iskorišćenja nosivosti vozila

- Podstiče smisao za produktivnost

- Pismeni zadatak sa zadacima koji se odnose na organizaciju rada vozila


63

RAZRED: TREĆI


- Objašnjava pojam količine prevezene robe

- Izračunava količinu prevezene robe

- Razvija smisao za produktivnost

- Objašnjava transportni rad - Izračunava transportni rad - Analizira ostvareni transportni rad i traži bolja rješenja

- Razvija smisao za ekonomičnost

- Objašnjava proizvodnost vozila

- Izračunava proizvodnost vozila - Analizira ostvarenu proizvodnost vozila i traži bolja rješenja

- Razvija smisao za produktivnost

- Definiše i ilustruje utovarno - istovarne stanice

- Objašnjava potrebu određivanja propusne moći (kapaciteta) stanice

- Objašnjava potrebu određivanja broja mjesta za utovar - istovar

- Objašnjava i ilustruje promet i protok tereta

- Određuje veličinu prostora za utovar - istovar

- Određuje način postavljanja vozila

- Izračunava propusnu moć - Izračunava broj radnih mjesta - Izračunava promet i protok tereta

- Analizira veličinu prometa i protoka tereta

- Poboljšava postojeća rješenja u prevozu tereta

- Razvija preciznost - Podstiče inicijativnost - Podstiče razmišljanje - Podstiče prilagođavanje različitim uslovima rada

- Pismeni zadatak iz oblasti transporta robe

- Upoznaje se sa pojmom špedicije

- Nabraja i opisuje vrste špediterskih poslova

- Nabraja i opisuje poslove špeditera u domaćem transportu

- Opisuje dokumenta u

- Upoređuje poslove špedicije u domaćem i međunarodnom transportu

- Razlikuje dokumenta i postupak u vršenju špediterskih usluga

- Poznaje dokumentaciju i rad sa njom

- Podstiče inicijativnost - Podstiče snalažljivost - Razvija samopouzdanje - Podstiče marljivost - Preuzimanje odgovornosti

- Dokumenta u domaćem i međunarodnom transportu robe


64


domaćem transportu - Nabraja i opisuje poslove špeditera u međunarodnom transportu

- Poštuje propise

- Opisuje dokumenta u međunarodnom transportu

- Upoznaje se sa pojmom osiguranja u transportu

- Upoznaje se sa osnovnim elementima carinskog postupka

- Opisuje poslove skladištenja robe - tereta

- Poznaje uslove osiguranja u transportu

- Ocjenjuje značaj osiguranja u transportu

- Zna carinski postupak - Samostalno rješava probleme u svim fazama transportnog procesa


- Dokumenta za vozača, vozilo i teret

- Posjeta špediterskom preduzeću

- Navodi i objašnjava troškove prevoza

- Izračunava troškove prevoza - Analizira strukturu troškova ostvarenih u transportu robe

- Poboljšava postojeća rješenja

- Razvija preciznost i inicijativnost

- Obrazlaže pojam planiranja u transportu

- Definiše elemente plana - Ispravlja greške prethodnog plana

- Planira rad voznog parka

- Razvija kritičko razmišljanje i inicijativnost

- Podstiče samopouzdanje

- LCD Projektor

- Objašnjava značaj dispečerske službe u teretnom saobraćaju

- Raspoređuje i kontroliše rad vozača i vozila

- Analizira rad vozača i vozila, uočava greške i ispravlja ih

- Razvija inicijativnost

- Opisuje i ilustruje ponavljajući put prevoza tereta

- Opisuje i ilustruje zrakasti put prevoza tereta

- Opisuje i ilustruje prstenasti put prevoza tereta

- Opisuje i ilustruje zbirni put prevoza tereta

- Vrši izbor putanje za prevoz tereta na konkretnom primjeru

- Pronalazi rješenja koja će dovesti do smanjenja troškova i povećanja proizvodnosti

- Analizira rad vozila, uočava greške i ispravlja ih

- Podstiče razmišljanje


65


- Obrazlaže primjenu vučnih i priključnih vozila

- Obrazlaže primjenu vozila sa samoistovarom tereta

- Organizuje rad vučnih, priključnih i vozila za samoistovar tereta

- Izračunava i upoređuje efekte primjene vučnih i priključnih vozila i vozila za samoistovar tereta

- Podstiče razmišljanje - Prospekti proizvođača vozila

- Pismeni zadatak iz oblasti teretnog saobraćaja


66

RAZRED: ČETVRTI


- Nabraja i objašnjava dokumentaciju u domaćem putničkom saobraćaju

- Nabraja i objašnjava dokumentaciju u međunarodnom putničkom saobraćaju

- Definiše elemente i upoređuje vrste putničkog saobraćaja

- Organizuje rad u novim situacijama

- Uočava probleme i rješava ih - Analizira i koriguje predložena rješenja

- Popunjava i obezbjeđuje potrebna dokumenta

- Razvija samopouzdanje - Dokumenta za vozača i vozilo

- Posjeta preduzeću koje se bavi prevozom putnika

- Objašnjava i ilustruje pojam mobilnosti stanovništva

- Objašnjava i ilustruje pojam prometa putnika

- Objašnjava i ilustruje pojam protoka putnika

- Analizira podatke, karakteriše stanje i predlaže nova rješenja

- Razvija inicijativnost

- Nabraja pokazatelje rada u putničkom saobraćaju

- Objašnjava saobraćajnu brzinu - Objašnjava prevoznu brzinu - Objašnjava brzinu obrta - Objašnjava eksploatacionu brzinu

- Objašnjava srednji put prevoženja putnika

- Objašnjava stepen smjenjivanja putnika

- Objašnjava koeficijent statičkog iskorišćenja kapaciteta vozila

- Objašnjava koeficijent dinamičkog iskorišćenja kapaciteta vozila

- Izračunava pokazatelje rada u putničkom saobraćaju

- Analizira dobijene vrijednosti pokazatelja rada vozila

- Preispituje organizaciju prevoza putnika na konkretnom primjeru

- Uočava i ispravlja greške u organizovanju rada vozila

- Identifikuje probleme koji se javljaju prije i tokom prevoza putnika

- Prosuđuje i rješava probleme u svim fazama prevoza

- Poštuje propise - Izračunava transportni rad - Analizira ostvareni transportni

- Razvija inicijativnost - Razvija samopouzdanje - Razvija snalažljivost - Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

- Razvija smisao za ekonomičnost

- Podstiče smisao za produktivnost i ekonomičnost

- Pismeni zadatak iz putničkog saobraćaja


67


- Objašnjava transportni rad u putničkom saobraćaju

- Definiše pojam proizvodnosti

rad i traži bolja rješenja - Izračunava proizvodnost - Analizira ostvarenu proizvodnost i istražuje bolja rješenja

- Objašnjava pojam međugradskog prevoza putnika

- Nabraja i definiše linije u međugradskom prevozu

- Objašnjava potrebu izračunavanja broja vozila na međugradskoj liniji

- Objašnjava potrebu računanja trajanja obrta vozila

- Analizira dobijene vrijednosti pokazatelja rada (broj putnika, troškovi, prihod...)

- Poštuje propise

- Preuzimanje odgovornosti - Auto karta

- Objašnjava i opisuje pojam autobuske stanice

- Opisuje elemente reda vožnje u međugradskom saobraćaju

- Razlaže elemente funkcionisanja službi na autobuskoj stanici

- Planira i prikazuje red vožnje tabelarno i grafički

- Razvija smisao za odgovornost - Posjeta autobuskoj stanici

- Objašnjava pojam gradskog prevoza putnika

- Opisuje vrste linija u gradskom prevozu

- Objašnjava i ilustruje međustanično rastojanje u gradskom prevozu

- Nabraja i definiše pokazatelje kvaliteta mreže linija

- Objašnjava i ilustruje prevozne zahtjeve putnika

- Objašnjava učestalost i interval vožnje vozila

- Definiše prevoznu sposobnost linije

- Ilustruje i analizira linije u gradskom prevozu

- Poštuje propise - Uočava greške u organizovanju prevoza putnika

- Istražuje nova rješenja - Upoređuje efekte rada na pojedinim linijama

- Razvija samopouzdanje - Podstiče motivaciju

- LCD Projektor - Posjeta preduzeću koje se bavi gradskim prevozom putnika


68


- Objašnjava potrebu izračunavanja broja vozila i vozača na gradskoj liniji

- Opisuje i ilustruje red vožnje u gradskom saobraćaju

- Nabraja uzroke poremećaja reda vožnje

- Opisuje mjere koje otklanjaju poremećaje u redu vožnje

- Opisuje značaj dispečerske službe u gradskom putničkom saobraćaju

- Planira rad vozila - Radi grafički prikaz rada vozila na linijama gradskog prevoza

- Uočava i rješava probleme - Kontroliše odvijanje transportnog procesa

- Razvija inicijativnost - Podstiče efikasnost - Razvija odgovornost

- Objašnjava produktivnost rada u gradskom javnom prevozu

- Izračunava produktivnost rada - Analizira ostvarenu produktivnost

- Podstiče smisao za produktivnost

- Pismeni zadatak iz gradskog putničkog saobraćaja

- Nabraja, objašnjava i ilustruje tarifne sisteme u putničkom saobraćaju

- Poštuje propise - Podstiče komunikativnost

- Nabraja i objašnjava faktore koji utiču na izbor vozila za gradski saobraćaj

- Upoređuje eksploataciono – tehnička svojstva i karakteristike vozila

- Razvija samopouzdanje - Razvija ekološku svijest - Podstiče pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

- Opisuje način rada rent a car službe

- Navodi dokumentaciju za rad u službi

- Opisuje postupak rezervacije i primopredaje vozila

- Nabraja i definiše poslove kontrole tehničke ispravnosti vozila

- Nabraja i opisuje poslove na održavanju i opravci vozila

- Opisuje postupak u slučaju nestanka ili štete na vozilu

- Formira potrebnu dokumentaciju

- Vrši primopredaju vozila - Vrši kontrolu ispravnosti vozila- Vrši kontrolu održavanja i opravki vozila

- Učestvuje i vrši sve radnje do okončanja predmeta u slučaju nestanka ili štete na vozilu

- Obavlja pripremne radnje za registraciju vozila

- Razvija samopouzdanje - Razvija inicijativnost - Podstiče spremnost i sposobnost za saradnju

- Razvija komunikativnost - Razvija pozitivnu orijentaciju prema zanimanju

- Dokumenta za rad rent a car službe

- Posjeta rent a car službi


69


- Opisuje pojam osiguranja vozila

- Navodi i opisuje elemente osiguranja vozila: pregled vozila, utvrđivanje godine proizvodnje vozila i stepen rizika, vrijednost vozila itd..

- Opisuje način obračuna premije osiguranja i vođenja dokumentacije

- Opisuje način obrade primljenih prijava za štete na vozilima

- Opisuje način izrade zapisnika o šteti na vozilu

- Opisuje način čuvanja dokumentacije

- Zna propise iz oblasti osiguranja i procjene štete na vozilu

- Vrši pregled vozila - Utvrđuje stepen rizika osiguranja vozila

- Utvrđuje obim štete na vozilu - Vrši obračun premija osiguranja

- Pravi zapisnik o šteti na vozilu - Zna način vođenja i čuvanja dokumentacije

- Razvija inicijativnost, snalažljivost i prilagodljivost

- Razvija motivaciju i tolerantnost

- Razvija sposobnost za saradnju

- Razvija spremost za preuzimanje odgovornosti

- LCD Projektor - Fotografije - Dokumentacija i formulari za osiguranje vozila

- Posjeta preduzeću koje se bavi osiguranjem vozila



- J. Stanišić i B. Marković: „Organizacija prevoza putnika i robe“ - L. Đokić: „Organizacija drumskog transporta“ - R. Banković: „Javni gradski putnički prevoz“ - M. Adamović: „Uvod u saobraćaj“ - N. Putnik: „Autobaze i autostanice“.

Drugi izvori:

- Časopisi i Internet, - Reklamni i propagandni materijali proizvođača vozila i opreme, - Statistički podaci itd.


70

6. Materijalni uslovi za izvođenje nastave:

- Video rikorder i kasete - Televizor, DVD - LCD Projektor - CD - Šeme.

7. Obavezni načini provjeravanja i ocjenjivanja učenika:

- Usmeno, najmanje jedanput u svakom klasifikacionom periodu - Jedan zadatak u pisanoj formi u II razredu i po dva u III i IV razredu.

8. Uslovi za napredovanje i završetak predmeta:

- U II razredu: Pozitivna zaključna ocjena izvedena iz ocjena dobijenih u svim klasifikacionim periodima - U III i IV razredu: Pozitivna zaključna ocjena na usmenoj provjeri znanja i najmanje jedna pozitivna ocjena na

provjeri znanja u pisanoj formi.

9. Profil stručne spreme nastavnika i stručnih saradnika:

- Diplomirani saobraćajni inženjer drumskog smjera.


Predmet Tema

ORGANIZACIJA PREVOZA DRUMSKI SAOBRAĆAJ – PODJELA, SREDSTVA, KARAKTERISTIKE

SAOBRAĆAJ SREDSTVA I KARAKTERISTIKE DRUMSKOG SAOBRAĆAJA


71

1.3. PRAKTIČNA NASTAVA

I II III IV Predmet

sedm god sedm god sedm god sedm god Ukupno

Održavanje vozila 4 144 4 144 3 108 3 99 495

Upravljanje vozilom - - - - 2 72 2 66 138

Ukupno 4 144 4 144 5 180 5 165 633

1.3.1. ODRŽAVANJE VOZILA

1. Naziv predmeta: ODRŽAVANJE VOZILA



T V P Ukupno

I 72 - 72 144

II 60 - 84 144

III 50 - 58 108

IV 45 - 54 99

Ukupno 227 - 268 495

T - teorijska nastava za sve učenike u odjeljenju V - vježbe P - praktična nastava: odjeljenje se u svim razredima dijeli u grupe do 16 učenika


72


- Razvijanje sposobnosti za organizaciju i kontrolu rada na održavanju vozila - Upoznavanje tehnološkog postupka montaže i demontaže sklopova i uređaja na vozilu - Korišćenje savremene opreme za dijagnostiku vozila i vršenje tehničkog pregleda - Korišćenje savremenih alata, pribora, oruđa i uređaja za rad - Razvijanje radnih navika, tolerantnog odnosa među ljudima i sposobnosti za timski rad - Briga o zaštiti prirode i čovjekove okoline.

4.Operativni ciljevi

RAZRED: PRVI


- Navodi i objašnjava fizičke osobine materijala

- Navodi i objašnjava mehaničke osobine materijala

- Navodi i objašnjava tehnološke osobine materijala

- Navodi i objašnjava hemijske osobine materijala

- Raspoznaje na konkretnim primjerima fizičke, mehaničke, tehničke i hemijske osobine

- Uočava razlike pojedinih osobina i njihov značaj

- Razvija samopouzdanje - Podstiče motivaciju

- Nabraja i opisuje materijale koji se upotrebljavaju u automobilskoj industriji

- Nabraja i opisuje metale i legure

- Raspoznaje materijale na konkretnom primjeru

- Uočava značaj pojedinih materijala


- Posjeta radionici

- Nabraja goriva koja koriste vozila

- Opisuje karakteristike pojedinih vrsta goriva

- Ocjenjuje značaj goriva - Uočava razlike pojedinih vrsta goriva

- Razvija ekološku svijest


73


- Nabraja maziva koja koriste vozila

- Opisuje karakteristike pojedinih vrsta maziva

- Uočava značaj primjene maziva

- Razvija ekološku svijest - Rad u radionici – servisu

- Objašnjava plastične mase i njihovu primjenu na vozilima

- Uočava značaj primjene plastičnih masa


- Objašnjava primjenu gume u automobilskoj industriji

- Objašnjava sastav pneumatika - Navodi vrste i karakteristike pneumatika

- Ocjenjuje značaj primjene gume u automobilskoj industriji

- Razvija ekološku svijest - Razvija pozitivan odnos prema zanimanju

- Posjeta servisu

- Objašnjava potrebu tehničkog održavanja i opravki vozila

- Navodi uzroke promjene tehničkog stanja vozila

- Navodi faktore koji utiču na habanje

- Opisuje prirodno habanje - Objašnjava koroziju - Objašnjava pojam neispravnosti na vozilu

- Obrazlaže način tehničkog održavanja i opravki

- Zna uzroke habanja - Zna uzroke korozije - Zna načine zaštite od korozije - Poznaje uzroke neispravnosti sklopova i mehanizama na vozilu


- Usmjerenost na lični razvoj

- Rad u radionici - Praktične vježbe: vrste habanja na pojedinim djelovima

- Praktična vježba: zaštita od korozije

- Opisuje spoljnu njegu - Objašnjava redovno tehničko opsluživanje

- Nabraja obavezne rokove tehničkih pregleda: dnevni, sedmični, mjesečni i polugodišnji pregled

- Opisuje godišnji i generalni pregled

- Objašnjava način podmazivanja

- Opisuje tekuće održavanje

- Radi na spoljnoj njezi i tehničkom opsluživanju

- Obrazlaže na primjeru obavezne rokove tehničkog pregleda, nomenklaturu i periodičnost održavanja vozila

- Vrši podmazivanje vozila - Zna radnje tekućeg održavanja

- Razvija spremnost i sposobnost za saradnju

- Uputstvo za obavljanje tehničkog održavanja i opravki

- Praktične vježbe iz spoljne njege tehničkih pregleda

- Rad u radionici - servisu


74


- Nabraja i objašnjava opravke vozila: laka, srednja i generalna opravka

- Objašnjava organizaciju opravki (individualna i agregatna metoda)

- Objašnjava vrste radnih mjesta: univerzalna, linijska i mješovita

- Obrazlaže vrste opravki na primjeru

- Upoznaje organizaciju opravki i vrste radnih mjesta

- Razvija tehničku kulturu i tehničko mišljenje

- Alat i oprema radionice - Radna mjesta u radionici

- Nabraja alat mehaničarske radionice: ručni, univerzalni i specijalni

- Opisuje kanale za rad - Opisuje hidrauličke i mehaničke dizalice

- Opisuje specijalna radna mjesta

- Navodi ostalu opremu mehaničarske radionice

- Prepoznaje alat u radionici - Razlikuje kanale za rad - Razlikuje karakteristike pojedinih radnih mjesta

- prepoznaje opremu u radionici

- Razvija spremnost i sposobnost za saradnju i timski rad

- Razvija spremnost za pomoć

- Alat i oprema mehaničarske radionice

- Kanali za rad - Dizalice za rad - Specijalna radna mjesta za pranje vozila i ostala oprema

- Mjerni alati

- Navodi dokumenta za vozilo: račun o nabavci, uputstvo za njegu, održavanje i rukovanje, matična (kolska) knjiga

- Navodi osnovne mjere zaštite na radu

- Opisuje radna mjesta, organizaciju rada, materijalna zaduženja

- Upoznaje dokumenta za vozilo i servisne radove

- Upoznaje radno mjesto i organizaciju rada

- Razvija preciznost i tačnost - Razvija odnos kvaliteta rada i ispunjavanja radnih obaveza

- Dokumenta za vozilo i servisne knjižice

- Objašnjava metalne profile, oznake i veličine

- Objašnjava upotrebu paralelne stege

- Opisuje alat i pribor za obilježavanje metala

- Razlikuje metalne profile i njihove oznake

- Upotrebljava paralelnu stegu, testeru i turpije

- Poznaje način rada reznog alata i pribora

- Razvija sposobnost za samostalan rad

- Rad u radionici - servisu - Praktična vježba: upotreba paralelne stege


75


- Opisuje upotrebu testere - Opisuje upotrebu turpije - Objašnjava rezni alat i pribor - Objašnjava ulogu razvrtača

- Poznaje rad sa testerom - Poznaje rad na turpijanju - Poznaje rad sa reznim alatom i priborom

- Poznaje rad sa razvrtačem

- Navikava se na marljivost i odgovornost prema radu

- Rad u radionici - servisu - Rezni alat i pribor - Praktične vježbe: upotreba testere, turpije, reznog alata i pribora

- Ukazuje na potrebu korišćenja i vrste makaza

- Nabraja automehaničarski alat: izbor i primjena

- Objašnjava i demonstrira upotrebu moment ključa

- Objašnjava primjenu izvlakača

- Pokazuje rad sa automehaničarskim alatom

- poznaje rad sa moment ključem

- poznaje rad sa izvlakačem zna način upotrebe alata

- Razvija marljivost i preciznost - Makaze, automehaničarski alat

- Moment ključ - Izvlakač

- Navodi mjerni i kontrolni alat i njihovu primjenu

- Objašnjava primjenu mikrometra

- Nabraja i opisuje kontrolne alate

- Radi sa kontrolnim alatom - Radi na mjerenju pomoću mikrometra

- Razvija preciznost u radu - Praktični rad u radionici - Mjerni i kontrolni alat, mikrometar

- Praktične vježbe na mjerenju i kontroli

- Objašnjava lemljenje - Objašnjava gasno zavarivanje - Objašnjava električno zavarivanje

- Poznaje postupak lemljenja - Poznaje postupak gasnog zavarivanja

- Poznaje elektro-zavarivanje

- Razvija odgovornost prema radu


- Praktični rad u radionici - Pribor za lemljenje i zavarivanje

- Materijal za lemljenje i zavarivanje


76

RAZRED: DRUGI


- Opisuje vađenje motora - Objašnjava skidanje glave motora

- Objašnjava skidanje zupčanika razvodne kutije

- Objašnjava vađenje klipova i klipnjača

- Objašnjava vađenje košuljice cilindra

- Opisuje vađenje radilice - Objašnjava skidanje ventilskog sklopa

- Objašnjava kontrolu, kvarove i opravku bloka motora

- Objašnjava kontrolu, kvarove i opravku cilindra

- Objašnjava kvarove na glavi cilindra

- Objašnjava kontrolu, kvarove i opravku klipa

- Objašnjava kontrolu kvarova i opravku klipnjače

- Poznaje postupak vađenja motora iz vozila

- Poznaje faze radova pri demontaži motora

- Bira alat i pribor - Poznaje postupak demontaže i montaže motora

- Poznaje postupak vađenja radilice

Poznaje postupak pritezanja glave cilindra

- Stiče sposobnost komunikacije u struci


- Razvija marljiv odnos prema radu

- Razvija sposobnost za saradnju

- Rad u radionici - Alat, uređaji i oprema radionice

- Navodi kvarove radilice - Navodi kvarove zamajca - Navodi kvarove razvodnog mehanizma

- Prepoznaje kvarove na primjeru

- Bira potreban alat, pribor i oruđa

- Poznaje postupak otklanjanja kvarova

- Poznaje postupak regulisanja zazora ventila

- Poznaje postupak montaže motora

- Razvija sposobnost opažanja i prepoznavanja

- Navikava se na marljivost i preciznost

- Osposobljava se za uočavanje grešaka u radu

- Rad u radionici - Alat, pribor, oprema i uređaji radionice

- Motor i djelovi motora


77


- Objašnjava održavanje rezervoara za gorivo

- Navodi kvarove benzinske pumpe

- Objašnjava čišćenje karburatora

- Poznaje način održavanja i navodi moguće kvarove sistema za napajanje gorivom

- Poznaje način održavanja sistema za gorivo

- Poznaje način otklanjanja kvarova na sistemu za gorivo

- Poznaje način održavanja karburatora

- Razvija sposobnost snalaženja i prepoznavanja

- Preuzima odgovornost za rad na sistemu napajanja

- Rad u radionici - Model sistema za napajanje

- Praktična vježba na: rezervoaru za gorivo, benzinskoj pumpi, karburatoru

- Navodi uzroke stvaranja radne smješe i objašnjava njen uticaj na rad motora

- Objašnjava održavanje i navodi moguće kvarove sistema za napajanje i ubrizgavanje goriva kod dizel motora

- Poznaje način održavanja sistema za napajanje

- Poznaje način pronalaženja mogućih kvarova sistema i pojedinih elemenata sistema za napajanje

- Poznaje način otklanjanja kvarova

- Poznaje način ispitivanja ispravnosti pumpe niskog pritiska

- Razvija ekološku svijest - Razvija preciznost pri radu - Razvija odnos kvaliteta rada i ispunjavanja radnih obaveza

- Rad u radionici - servisu - Model sistema za napajanje i ubrizgavanje

- Objašnjava način održavanja i navodi moguće kvarove na sistemu podmazivanja

- Objašnjava opravku pumpe za ulje

- Objašnjava zamjenu ulja i filtera za ulje

- Zna način održavanja sistema - Poznaje način opravke pumpe za ulje

- Radi na pronalaženju kvarova - Obavlja zamjenu ulja i filtera za ulje

- Razvija ekološku svijest - Razvija osjećaj za tačnost i odgovornost

- Razvija marljiv odnos prema radu

- Objašnjava održavanje i navodi moguće kvarove na uređaju za hlađenje

- Opisuje opravku hladnjaka za vodu

- Objašnjava opravku pumpe za vodu

- Opisuje način održavanja sistema i pronalazi kvarove na elementima sistema

- Poznaje način održavanja sistema za hlađenje

- Poznaje način otklanjanja kvarova

- Razvija preciznost i marljivost u radu

- Osposobljava se za uočavanje grešaka u radu

- Rad u radionici - Model sistema za hlađenje


78


- Objašnjava provjeru ispravnosti termostata

- Poznaje način rada pumpe za vodu

- Objašnjava održavanje akumulatora

- Opisuje punjenje akumulatora - Objašnjava konzerviranje akumulatora

- Zna način održavanja akumulatora

- Radi na ispitivanju i punjenju akumulatora

- Poznaje tehnički postupak konzerviranja akumulatora

- Razvija osjećaj za inicijativnost i stabilnost

- Rad u radionici - Model akumulatora - Praktične vježbe na: održavanju, ispitivanju i punjenju akumulatora

- Objašnjava održavanje, ispitivanje i podešavanje sistema za paljenje

- Objašnjava ugao paljenja i pretpaljenja

- Opisuje podešavanje pretpaljenja pomoću stroboskopske lampe i osciloskopa

- Zna način održavanja i ispitivanja sistema

- Zna postupak podešavanja sistema

- Analizira dijagrame sa osciloskopa

- Razvija preciznost i tačnost u radu


- Rad u radionici - Model sistema za hlađenje

- Mjerni listići, stroboskopska lampa i osciloskop

- Objašnjava održavanje i ispitivanje diname na vozilu

- Objašnjava održavanje i ispitivanje alternatora na vozilu

- Objašnjava održavanje i ispitivanje reglera na dinami i alternatoru

- Objašnjava ispitivanje startera - Objašnjava ispitivanje startera na probnom stolu

- Poznaje održavanje i ispitivanje diname na vozilu

- Poznaje održavanje i ispitivanje alternatora na vozilu

- Poznaje održavanje i ispitivanje reglera na dinami i alternatoru

- Poznaje način ispitivanja startera

- Razvija osjećaj odgovornosti - Podstiče marljivost - Razvija preciznost

- Rad u radionici - Presjeci elektro uređaja - Oprema za ispitivanje uređaja


79

RAZRED: TREĆI


- Objašnjava vađenje spojnice iz vozila

- Navodi kvarove spojnice - Objašnjava spojnicu - Objašnjava kontrolu i zamjenu potisnog ležaja

- Objašnjava sastavljanje spojnice

- Poznaje postupak demontaže spojnice

- Bira potreban alat i pribor za rad

- Razvija tehničku kulturu - Razvija spremnost i sposobnost za saradnju i timski rad

- Rad u radionici - Model i presjeci spojnice - Alat i pribor za rad

- Objašnjava održavanje i navodi moguće kvarove na mjenjačima

- Objašnjava vađenje mjenjača iz vozila

- Objašnjava rastavljanje mjenjača

- Objašnjava sastavljanje mjenjača

- Uočava kvarove na mjenjaču - Poznaje postupak vađenja i rastavljanja mjenjača

- Poznaje postupak opravke mjenjača

- Poznaje postupak ugradnje mjenjača

- Razvija spremnost za pomoć - Timski rad

- Rad u radionici - Model, slike i presjeci mjenjača

- Alat i pribor za rad

- Objašnjava održavanje i navodi moguće kvarove na kardanskom prenosu

- Uočava moguće kvarove na kardanskom prenosu bira potreban alat i pribor za rad

- Poznaje postupak opravke

- Razvija spremnost zapružanje i primanje pomoći

- Rad u radionici - Model, slike i presjeci kardanskog prenosa

- Praktična vježba: skidanje i ugradnja kardanskog prenosa

- Objašnjava održavanje i navodi moguće kvarove na pogonskom mostu

- Navodi kvarove na diferencijalu

- Navodi kvarove na glavnom prenosu i poluosovinama

- Uočava kvarove na pogonskom mostu

- Bira potreban alat i pribor za rad

- Poznaje postupak opravke

- Spremnost za pomoć i razvijanje timskog rada

- Preciznost u radu

- Rad u radionici - Model, slike i presjeci pogonskog mosta

- Praktična vježba: održavanje pogonskog mosta


80


- Praktične vježbe: zamjena diferencijala, zamjena glavnog prenosa, zamjena poluosovina

- Navodi moguće neispravnosti na točkovima i gumama

- Objašnjava neispravnosti na gumama

- Objašnjava kontrolu stanja guma

- Objašnjava montažu i demontažu guma

- Uočava neispravnosti na točkovima i gumama

- Radi na kontroli stanja pneumatika

- Radi na montaži I demontaži pneumatika

- Razvija odnos kvaliteta rada u ispunjavanju radnih obaveza

- Rad u servisu - radionici - Slike i presjeci točka - Alat i oprema radionice - Praktična vježba: kontrola stanja pneumatika

- Pokazna vježba: vulkaniziranje pneumatika

- Objašnjava održavanje i navodi moguće kvarove na mehanizmu za upravljanje

- Objašnjava skidanje i pregled glave upravljača

- Bira alat i opremu za vulkaniziranje

- Poznaje način održavanja upravljačkog mehanizma

- Razvrstava kvarove na upravljačkom mehanizmu


- Rad u radionici - Model vozila - Alati i oprema radionice

- Objašnjava održavanje i navodi moguće kvarove mehaničke kočnice

- Objašnjava održavanje i navodi moguće kvarove hidrauličnih kočnica

- Objašnjava potrebu opravke doboš - kočnica

- Objašnjava potrebu opravke disk – kočnica

- Poznaje način održavanja kočnica

- Pronalazi kvarove doboš – kočnica

- Pronalazi neispravnosti disk - kočnica

- Razvija preciznost u radu - Razvija snalažljivost i odgovornost prema radu

- Rad u radionici - Modeli, slike i presjeci kočnica

- Alati, uređaji i oprema radionice


81


- Objašnjava održavanje i navodi kvarove vazdušne kočnice

- Navodi kvarove vazdušno-hidraulične kočnice

- Navodi kvarove motorne kočnice

- Bira alat i pribor za održavanje i opravku

- Prepoznaje neispravnosti na kočnicama

- Poznaje postupak otklanjanja neispravnosti na kočnicama

- Razvija preciznost - Razvija odgovornost

- Rad u radionici

- Objašnjava neispravnosti i vrši opravku rama (šasije)

- Objašnjava neispravnosti samonoseće karoserije

- Uočava neispravnosti na šasiji i samonosećoj karoseriji

- Poznaje rad na opravci šasije i karoserije

- Efikasnost u radu i ekonomičnost

- Rad u radionici - Slike i presjeci rama karoserije

- Objašnjava održavanje i navodi kvarove na sistemu oslanjanja

- Opisuje održavanje i opravku lisnatih gibnjeva

- Opisuje održavanje i opravku amortizera

- Uočava kvarove na sistemu za oslanjanje

- Poznaje rad na održavanju i opravci lisnatih gibnjeva i amortizera

- Bira potreban alat i oruđe za rad

- Snalažljivost u radu - Ekonomičnost

- Rad u radionici - Model, slike i presjeci elemenata sistema

- Alat i oruđa za rad - Rad u radionici - Presjeci elemenata i uređaja

- Objašnjava ispitivanje autokablova

- Objašnjava vrste spojnica za priključenje kablova

- Zna način ispitivanja autokablova

- Radi na spajanju autokablova


- Opisuje prekidače i releje i predstavlja ih šematski

- Objašnjava ispitivanje osigurača i kutije osigurača

- Opisuje podešavanje oborenog svjetla

- Opisuje podešavanje velikog svjetla

- Objašnjava zamjenu automobilskih sijalica

- Radi na skiciranju šema veze pojedinih elemenata i uređaja

- Radi na ispitivanju svjetala - Zna način podešavanja velikog svjetla

- Zna način podešavanja oborenog svjetla

- Vrši zamjenu sijalica

- Razvija preciznost - Razvija odgovornost - Razvija ekonomičnost

- Rad u radionici - Praktična vježba: izrada šema

- Praktične vježbe: podešavanje svjetala, zamjena sijalica


82

RAZRED: ČETVRTI


- Objašnjava pojam tehničkog pregleda i faze radova

- Opisuje razloge dolaska na tehnički pregled

- Objašnjava kontrolu uređaja za davanje svjetlosnih znakova

- Opisuje utvrđivanje kočnih sila i kočnih efekata

- Opisuje kontrolu izduvnih gasova

- Opisuje kontrolu uglova prednjih točkova

- Opisuje kontrolu ispravnosti velikog svjetla na vozilu

- Objašnjava uređaje za mjerenje intenziteta zvuka

- Opisuje mjerenje slobodnog hoda točka upravljača

- Objašnjava administrativne poslove pri vršenju tehničkog pregleda

- Poznaje vrste tehničkog pregleda

- Radi na kontroli uređaja za davanje svjetlosnih znakova

- Radi na mjerenju kočnih sila - Radi na kontroli izduvnih gasova

- Radi na kontroli prednjih točkova

- Radi na kontroli velikih svjetala

- Radi na mjerenju intenziteta zvuka

- Radi na mjerenju slobodnog hoda točka upravljača

- Poznaje administrativne poslove pri tehničkom pregledu

- Razvija tehničku kulturu - Razvija samopouzdanje pri radu

- Razvija marljivost i preciznost - Razvija ekološku svijest

- Rad u servisu - Pravilnik o vršenju tehničkog pregleda

- Linija tehničkog pregleda

- Objašnjava način ispitivanja benzinske pumpe

- Objašnjava nivo goriva u lončetu karburatora

- Objašnjava regulisanje praznog hoda karburatora

- Objašnjava podešavanje sastava smješe za različite režime rada motora

- Poznaje rad na ispitivanju benzinske pumpe

- Poznaje rad na regulisanju nivoa goriva u lončetu karburatora

- Skicira uređaj za prazan hod i radi na njegovom podešavanju

- Poznaje rad na podešavanju sastava radne smješe

Razvija marljivost i preciznost u radu


- Rad u servisu - Šeme i modeli sistema za napajanje oto motora gorivom

- Alat i šema radionice - Praktične vježbe: analiza izduvnih gasova


83


- Objašnjava PVP na probnom stolu

- Opisuje ispitivanje i podešavanje količine ubrizganog goriva

- Opisuje ispitivanje i podešavanje momenta početka ubrizgavanja goriva

- Opisuje ispitivanje i podešavanje regulatora pumpe

- Poznaje postupak ispitivanja PVP na probnom stolu

- Poznaje postupak ispitivanja i podešavanja količine ubrizganog goriva

- Poznaje postupak ispitivanja i podešavanja momenta početka ubrizgavanja goriva

- Poznaje postupak ispitivanja i podešavanja regulatora pumpe


- Preuzima odgovornost za izvršeni rad


- Rad u servisu - Modeli sistema za napajanje goriva kod dizel motora

- Probni sto za ispitivanje PVP

- Objašnjava održavanje i opravku rotacionih pumpi

- Opisuje postupak ispitivanja i podešavanja brizgaljki

- Poznaje rad na opravci rotacionih pumpi

- Poznaje rad na ispitivanju i podešavanju brizgaljki

- Rad u servisu - Uređaj za provjeru ispravnosti brizgaljki

- Objašnjava ispitivanje i podešavanje ugla zatvaranja kontakta prekidača paljenja

- Objašnjava ispitivanje i podešavanje ugla pretpaljenja

- Opisuje upotrebu stroboskopske lampe

- Opisuje ispitivanje sistema paljenja pomoću osciloskopa

- Poznaje rad na ispitivanju i podešavanju ugla zatvaranja kontakta prekidača paljenja

- Poznaje rad na ispitivanju i podešavanju ugla pretpaljenja

- Poznaje rad na ispitivanju sistema paljenja pomoću osciloskopa



- Rad u servisu - Modeli sistema za paljenje oto motora gorivom

- Strobokopska lampa, osciloskop

- Objašnjava statičku, dinamičku i kombinovanu neuravnoteženost točka

- Objašnjava uređaje za kontrolu uravnoteženosti točkova i uslove za ispitivanje

- Objašnjava uravnoteženost točka

- Obrazlaže vrste uređaja za kontrolu i uravnoteženost točka

- Radi na ispitivanju uravnoteženosti točkova pomoću elektronskog uređaja


- Rad u servisu - Uređaji za kontrolu uravnoteženosti točka

- Elektronski uređaj za uravnoteženost točka

- Praktična vježba: ispitivanje i podešavanje uravnotežnosti točka


84


- Objašnjava uređaje za kontrolu uglova prednjih točkova

- Objašnjava kontrolu položaja upravljačkih točkova pomoću projektora

- Objašnjava kontrolu položaja upravljačkih točkova pomoću optičkog mjernog uređaja

- Objašnjava kontrolu položaja upravljačkih točkova pomoću elektronskih uređaja

- Skicira uglove prednjih točkova

- Radi na kontroli položaja upravljačkih točkova

- Radi na kontroli uglova točka na optičkom mjernom uređaju

- Radi na kontroli uglova točka na elektronskom uređaju


- Rad u servisu - Uređaji za kontrolu uglova

- Praktične vježbe: - kontrola položaja upravljačkih točkova projektorom, optičkim i elektronskim uređajima

- Objašnjava pojam servisa i navodi podjelu

- Objašnjava parametre tehničkog održavanja vozila

- Objašnjava tehničko održavanje vozila

- Objašnjava način organizacije tehničkog održavanja

- Bira vrstu vozila i navodi operacije tehničkog održavanja

- Izračunava broj tehničkih održavanja

- Navodi organizaciju tehničkog održavanja

- Izračunava broj tehničkih održavanja vozila

- Usmjerenost na razvoj - Razvija zalaganje, efikasnost i ekonomičnost

- Rad u servisu - Uputstva za tehničko održavanje vozila


Literatura koja se preporučuje:

- L. Filković: „Osnovi saobraćaja i transporta“ - N. Janićijević i D. Janković: „Priručnik za automehaničare“ - N. Janićijević i D. Janković: „Tehnologija obrazovnog profila za automehaničare“ - N. Putnik: „Garaže i servisi“ - Priručnici za pojedine marke i tipove vozila - Autokatalozi i časopisi iz oblasti automobilizma.


85


- Model vozila - Modeli pojedinih sklopova na vozilu - Šeme - Oprema za dijagnostiku stanja vozila - Oprema za vršenje tehničkih pregleda.


- Usmeno, najmanje jedanput u svakom klasifikacionom periodu - Praktični rad.


- Pozitivna zaključna ocjena praktičnog rada u radionici - Pozitivna zaključna ocjena na usmenoj provjeri znanja.


- Diplomirani saobraćajni inženjer drumskog smjera - Diplomirani mašinski inženjer odgovarajućeg smjera - Majstorski ispit odgovarajućeg smjera.


Predmet Tema

ODRŽAVANJE VOZILA TEKUĆE ODRŽAVANJE I OPRAVKE NA TRANSPORTNIM SREDSTVIMA

ODRŽAVANJE MOTORNIH VOZILA ODRŽAVANJE MOTORNIH VOZILA, UTVRĐIVANJE NEISPRAVNOSTI I VRSTE OPRAVKI NA MOTORNIM VOZILIMA


87

1.3.2. UPRAVLJANJE VOZILOM

1. Naziv predmeta: UPRAVLJANJE VOZILOM



T V P Ukupno

III 36 36 - 72

IV 10 - 56 66

Ukupno 46 36 56 138

T - teorijska nastava za sve učenike u odjeljenju V – vježbe - nastava se izvodi pojedinačno P - praktična nastava - izvodi se pojedinačno


- Primjena teorijskog znanja u praksi - Osposobljavanje za samostalno upravljanje vozilom - Prihvatanje i poštovanje pravila saobraćaja - Podsticanje na humani odnos prema drugim učesnicima u saobraćaju - Aktivno učešće učenika u nastavi - Podsticanje učenika na usavršavanje u profesiji - Razvijanje svijesti o potrebi očuvanja radne i životne sredine.


88


RAZRED: TREĆI


- Objašnjava pripremne radnje za vožnju

- Opisuje rukovanje upravljačem

- Objašnjava položaj pedala i njihovu funkciju

- Opisuje funkciju i upotrebu ručne kočnice

- Navodi radnje stavljanja motora u pogon, prekida rada motora i praćenja kontrole rada motora

- Vizuelno pregleda vozilo - Podešava sjedište - Podešava ogledala - Podešava pojas - Razlikuje komande na vozilu - Stavlja motor u rad - Prekida rad motora - Prati i kontroliše rad motora

- Razvija motivisanost - Razvija samopouzdanje - Podstiče preciznost

- Trenažer (simulator)

- Objašnjava postupak pokretanja i zaustavljanja vozila

- Opisuje način promjene stepena prenosa

- Objašnjava rukovanje upravljačem za vrijeme kretanja vozila

- Objašnjava vožnju sa promjenom smjera kretanja

- Objašnjava vožnju unazad - Nabraja načine parkiranja - Objašnjava radnje pri polukružnom okretanju

- Objašnjava polazak na uzbrdici

- Vrši pokretanje i zaustavljanje vozila

- Obavlja promjenu stepena prenosa

- Obavlja prelazak iz višeg u niži stepen prenosa i obratno

- Vrši vožnju unazad - Izvodi parkiranje pod kosim i pravim uglom na obilježenom prostoru

- Izvodi parkiranje između dva vozila

- Izvodi parkiranje hodom unaprijed

- Obavlja polukružno okretanje - Vrši polazak na uzbrdici

- Razvija samopouzdanje - Razvija motivaciju - Podstiče snalažljivost



89


- Opisuje postupak obezbjeđenja vozila pri zaustavljanju i parkiranju na usponu i nizbrdici

- Vrši obezbjeđenje vozila pri parkiranju, na usponu i nizbrdici

- Objašnjava uključivanje u saobraćaj na javnom putu van naselja

- Objašnjava prestrojavanje vozila

- Opisuje postupak preticanja na javnom putu van naselja

- Opisuje postupak preticanja neposredno ispred i u raskrsnici

- Opisuje ostale slučajeve preticanja

- Opisuje postupak obilaženja - Opisuje postupak mimoilaženja u raskrsnici

- Opisuje postupak mimoilaženja u slučaju nedovoljne širine kolovoza i na putu sa podužnim nagibom (sa i bez kretanja unazad)

- Objašnjava upotrebu zvučnih i svjetlosnih znakova

- Nabraja nepovoljne uslove za upravljanje vozilom

- Vrši uključivanje u saobraćaj - Koristi pokazivače pravca i retrovizor

- Vrši prestrojavanje vozila - Obavlja preticanje sa lijeve strane

- Obavlja preticanje sa desne strane

- Vrši obilaženje - Vrši mimoilaženje - Koristi zvučne i svjetlosne znake

- Održava odstojanje između vozila

- Upotrebljava svjetla na vozilu - Poštuje saobraćajne znake na putu

- Vrši kočenje motorom

- Razvija motivaciju - Razvija snalažljivost - Razvija samopouzdanje


- Objašnjava osnovna pravila kretanja u naseljenom mjestu

- Nabraja po redosljedu važnosti načine regulisanja saobraćaja na raskrsnici

- Objašnjava pravilan prekid

- Vrši kretanje kroz raskrsnicu koja nije regulisana saobraćajnim znacima

- Vrši kretanje kroz raskrsnicu koja je regulisana saobraćajnim znacima

- Razvija samopouzdanje - Razvija motivaciju - Razvija snalažljivost

- Trenažer


90


vožnje sa zaustavljanjem na kolovozu

- Nabraja mjesta zabrane zaustavljanja i parkiranja vozila

- Navodi pravila skretanja iz jednosmjernih i dvosmjernih saobraćajnica

- Vrši kretanje kroz raskrsnicu koja je regulisana svjetlosnim znacima

- Vrši kretanje kroz raskrsnicu koja je regulisana od strane policije

- Vrši skretanje ulijevo - Vrši skretanje udesno - Obavlja zaustavljanje i uključivanje na putu sa podužnim nagibom

- Opisuje način prelaska vozila preko željezničke pruge sa branicima ili polubranicima

- Opisuje način prelaska vozila preko željezničke pruge bez branika ili polubranika

- Ocjenjuje stepen rizika i nivo ugroženosti bezbjednosti saobraćaja

- Podstiče motivaciju - Podstiče samokontrolu

- Trenažer

- Opisuje kretanje vozila u tunelu

- Uočava povećanje stepena opasnosti po bezbjedno odvijanje saobraćaja

- Razvija prilagođljivost - Trenažer

- Navodi obaveze vozača prema pješacima na obilježenom pješačkom prelazu

- Navodi obaveze vozača prema pješacima van obilježenog pješačkog prelaza

- Vrši kretanje vozilom bez ugrožavanja pješaka

- Razvija humanost - Razvija toleranciju

- Trenažer


91

RAZRED: ČETVRTI


- Objašnjava postupak pokretanja i zaustavljanja vozila

- Opisuje način promjene stepena prenosa

- Objašnjava rukovanje upravljačem za vrijeme kretanja vozila

- Objašnjava vožnju sa promjenom smjera kretanja

- Objašnjava vožnju unazad - Nabraja načine parkiranja - Objašnjava radnje pri polukružnom okretanju

- Objašnjava polazak na uzbrdici

- Opisuje postupak obezbjeđenja vozila pri zaustavljanju i parkiranju na usponu i nizbrdici

- Vrši pokretanje i zaustavljanje vozila

- Obavlja promjenu stepena prenosa

- Obavlja prelazak iz višeg u niži stepen prenosa i obratno

- Vrši vožnju unazad - Izvodi parkiranje pod kosim i pravim uglom na obilježenom prostoru

- Izvodi parkiranje između dva vozila

- Izvodi parkiranje hodom unaprijed

- Obavlja polukružno okretanje - Vrši polazak na uzbrdici - Vrši obezbjeđenje vozila pri parkiranju na usponu i nizbrdici

- Razvija samopouzdanje - Razvija motivaciju - Podstiče snalažljivost

- Poligon - Kretanje po javnom putu

- Opisuje noćnu vožnju i vožnju u uslovima smanjene vidljivosti u naselju

- Opisuje noćnu vožnju i vožnju u uslovima smanjene vidljivosti van naselja

- Vrši kretanje vozilom noću i u uslovima smanjene vidljivosti u naselju i van naselja

- Razvija snalažljivost - Razvija samokontrolu - Razvija samopouzdanje

- Kretanje po javnom putu

- Objašnjava uključivanje u saobraćaj na javnom putu van naselja

- Objašnjava prestrojavanje vozila

- Opisuje postupak preticanja

- Vrši uključivanje u saobraćaj - Koristi pokazivače pravca i retrovizor

- Vrši prestrojavanje - Obavlja preticanje sa lijeve strane

- Razvija motivaciju - Razvija snalažljivost - Razvija samopouzdanje



92


na javnom putu van naselja - Opisuje postupak preticanja neposredno ispred i u raskrsnici

- Opisuje ostale slučajeve preticanja

- Opisuje postupak obilaženja - Opisuje postupak mimoilaženja u raskrsnici

- Opisuje postupak mimoilaženja u slučaju nedovoljne širine kolovoza i na putu sa podužnim nagibom (sa i bez kretanja unazad)

- Objašnjava upotrebu zvučnih i svjetlosnih znakova

- Nabraja nepovoljne uslove za upravljanje vozilom

- Obavlja preticanje sa desne strane

- Vrši obilaženje - Vrši mimoilaženje - Koristi zvučne i svjetlosne znakove

- Održava odstojanje između vozila

- Upotrebljava svijetla na vozilu - Poštuje saobraćajne znake na putu

- Vrši kočenje motorom

- Objašnjava osnovna pravila kretanja u naseljenom mjestu

- Nabraja po redosljedu važnosti načine regulisanja saobraćaja na raskrsnici

- Objašnjava pravilan prekid vožnje sa zaustavljanjem na kolovozu

- Nabraja mjesta zabrane zaustavljanja i parkiranja vozila

- Navodi pravila skretanja iz jednosmjernih i dvosmjernih saobraćajnica

- Vrši kretanje kroz raskrsnicu koja nije regulisana saobraćajnim znacima

- Vrši kretanje kroz raskrsnicu koja je regulisana saobraćajnim znacima

- Vrši kretanje kroz raskrsnicu koja je regulisana svjetlosnim znacima

- Vrši kretanje kroz raskrsnicu koja je regulisana od strane policije

- Vrši skretanje ulijevo - Vrši skretanje udesno - Obavlja zaustavljanje i uključivanje na putu sa podužnim nagibom

- Razvija samopouzdanje - Razvija motivaciju - Razvija snalažljivost



93


- Opisuje način prelaska vozila preko željezničke pruge sa branicima ili polubranicima

- Opisuje način prelaska vozila preko željezničke pruge bez branika ili polubranika

- Ocjenjuje stepen rizika i nivo ugroženosti bezbjednosti saobraćaja

- Podstiče motivaciju - Podstiče samokontrolu

- -Kretanje po javnom putu na prelazu preko željezničke pruge

- Opisuje kretanje vozila u tunelu

- Uočava povećanje stepena opasnosti po bezbjedno odvijanje saobraćaja

- Razvija prilagodljivost - Kretanje u tunelu

- Navodi obaveze vozača prema pješacima na obilježenom pješačkom prelazu

- Navodi obaveze vozača prema pješacima van obilježenog pješačkog prelaza

- Vrši kretanje vozilom bez ugrožavanja pješaka

- Razvija humanost - Razvija toleranciju



- Preporučena literatura: - Zakon o bezbjednosti saobraćaja - Priručnik za upravljanje vozilom - Priručnik za polaganje vozačkog ispita

- Ostali izvori: - Šeme sa saobraćajnim znacima - Softverski paketi iz oblasti primjene saobraćajnih propisa.

- Dodatna literatura za nastavnike: - Priručnik za instruktore vožnje.


- Putnički automobil, trenažer (simulator).


94

7. Obavezni načini provjeravanja znanja

- U III razredu: Upravljanje vozilom u simuliranim uslovima na trenažeru - U IV razredu: Upravljanje vozilom na poligonu, na javnom putu u naselju i van naselja.


- U III razredu: Pozitivna zaključna ocjena koja se dobija ukoliko učenik zadovolji na vježbama na trenažeru (simulatoru).

U IV razredu: Pozitivna zaključna ocjena koja se dobija ukoliko učenik zadovolji svojom vožnjom i na poligonu i na javnom putu (u naselju i van naselja).

- Napomena: Ukoliko škola organizuje polaganje vozačkog ispita, isti ne predstavlja uslov za završetak obrazovnog programa.


- Nastavu mogu izvoditi diplomirani inženjeri drumskog saobraćaja sa položenim vozačkim ispitom „B“ kategorije, sa tri godine iskustva i instruktori vožnje „B“ kategorije.


95

1.4. IZBORNA NASTAVA

1.4.1. MOTORNA VOZILA

1. Naziv predmeta: MOTORNA VOZILA



T V P Ukupno

I 40 32 - 72

II 40 32 - 72

III 40 32 - 72

IV 35 31 - 66

Ukupno 155 127 - 282

T – teorijska nastava za sve učenike u odjeljenju V – vježbe P - praktična nastava

Napomena: Način izvođenja vježbi na izbornoj nastavi zavisi od broja prijavljenih učenika.


96


- Razvijanje tehničke kulture - Poznavanje vozila i njegovih sklopova i uređaja - Sticanje znanja za praćenje održavanja i opravki vozila - Sticanje znanja za organizaciju održavanja i opravki vozila - Razvijanje sposobnosti za organizaciju rada sa vozilima - Briga o poštovanju standarda i normativa - Briga o zaštiti prirode i čovjekove okoline.


RAZRED: PRVI


- Opisuje izgled prvih motornih vozila

- Opisuje elektromobil - Navodi klasifikaciju motornih vozila

- Zna izgled prvih motornih vozila na primjeru

- Zna karakteristike elektromobila

- Zna klasifikaciju motornih vozila


- Posjeta salonu - muzeju automobila

- Objašnjava gorivo za oto motore

- Objašnjava gorivo za dizel motore

- Objašnjava ulje za podmazivanje

- Navodi maziva - Objašnjava tečnosti za kočnice

- Objašnjava tečnosti protiv smrzavanja

- Zna gorivo za oto i dizel-motore

- Poznaje maziva na vozilu - Poznaje upotrebu tehničkih tečnosti

- Razvija ekološku svijest - Spremnost i sposobnost za saradnju

- Posjeta servisu - Uputstvo za upotrebu tečnosti, ulja i masti


97


- Objašnjava sastavne djelove motora i opremu motora

- Objašnjava pokretne djelove motora

- Objašnjava nepokretne djelove motora

- Razvrstava djelove motora na odabranom primjeru iz kataloga

- Razvrstava pokretne djelove motora na odabranom primjeru

- Razvrstava nepokretne djelove motora na odabranom primjeru

- Spremnost i sposobnost za saradnju

- Preuzimanje odgovornosti

- Katalozi različitih tipova vozila

- Presjek motora

- Objašnjava razvodni mehanizam motora

- Razvrstava elemente razvodnog mehanizma motora na odabranom primjeru

- Opisuje rad spojnice na vozilu - Opisuje rad mjenjača - Opisuje rad zglobnih prenosnika

- Opisuje rad pogonskog mosta

- Obrazlaže princip rada spojnice na odabranom primjeru

- Obrazlaže princip rada mjenjača na primjeru

- Obrazlaže rad zglobnih prenosnika na primjeru

- Obrazlaže rad pogonskog mosta na primjeru

- Razvija spremnost za pomoć - Katalozi

- Opisuje točkove i pneumatike na sportskim vozilima

- Analizira točkove i pneumatike na primjeru sportskih vozila

- Usmjerenost na razvoj - Presjek pneumatika

- Objašnjava upravljački mehanizam na vozilu

- Objašnjava geometriju upravljačkih točkova

- Obrazlaže princip rada upravljačkog mehanizma na primjeru

- Obrazlaže geometriju upravljačkih točkova na primjeru

- Razvija kritičnost do tehničkog razvoja

- Katalozi


98


- Objašnjava kočni uređaj i njegov princip rada

- Objašnjava glavni kočni cilindar i radne cilindre na točku

- Objašnjava vazdušnu kočnicu - Objašnjava motornu kočnicu

- Obrazlaže princip rada kočnog uređaja na primjeru

- Obrazlaže princip rada kočnih cilindara na primjeru

- Obrazlaže namjenu vazdušnih kočnica na primjeru

- obrazlaže namjenu motorne kočnice na primjeru


- Razvija timski rad

- Katalozi

- Opisuje elemente sistema za oslanjanje

- Opisuje pneumatsku vezu sistema oslanjanja

- Razvrstava elemente sistema za oslanjanje na primjeru

- Obrazlaže pneumatsku vezu sistema na primjeru

- Zalaganje i efikasnost u radu - Katalozi

- Opisuje samonoseću karoseriju za međugradske autobuse

- Objašnjava vučnu kuku na putničkom automobilu

- Obrazlaže samonoseću karoseriju autobusa na primjeru

- Obrazlaže ulogu i način ugradnje vučne kuke na putničkom automobilu

- Razvija sposobnost postizanja kompromisa

- Katalozi

- Opisuje olovne akumulatore - Opisuje čelične akumulatore - Opisuje punjenje akumulatora izvan vozila

- Obrazlaže olovni akumulator na primjeru

- Obrazlaže ulogu čeličnih akumulatora

- Objašnjava postupak punjenja akumulatora izvan vozila

- Obrazlaže šemu električne instalacije na primjeru

- Razvija samokontrolu - Presjek olovnih akumulatora

- Presjek čeličnih akumulatora

- Olovni akumulator - Katalozi

- Opisuje šemu električne instalacije na vozilu

- Opisuje električne brisače na savremenim vozilima

- Opisuje prekidače na vozilu - Opisuje glavne farove i farove za maglu

- Opisuje princip rada signalnih uređaja na vozilu

- Obrazlaže način rada brisača na primjeru

- Obrazlaže rad prekidača na primjeru

- Obrazlaže način rada glavnih farova i farova za maglu na primjeru

- Obrazlaže rad signalnih uređaja na primjeru

- Razvija samopouzdanje u radu


99


- Opisuje komandnu tablu - Nabraja kontrolne signalne lampice

- Opisuje kontrolne instrumente - Opisuje električne podizače stakla

- Modelira elemente i uređaje na komandnoj tabli na novom primjeru

- Opisuje način rada lampica i instrumenata na novom primjeru

- Model vozila

- Objašnjava upotrebu sigurnosnih pojaseva

- Navodi tehničke podatke o motornom vozilu

- Obrazlaže argumente za i protiv upotrebe sigurnosnih pojaseva

- Upoređuje tehničke podatke motornih vozila

- Razvija kritičko razumjevanje odnosa tehnike, prirode i društva

- Film (reklama) proizvođača sigurnosnih pojaseva različitih tipova vozila

- Katalozi


100

RAZRED: DRUGI


- Objašnjava „V“ raspored motora

- Objašnjava boks raspored motora

- Objašnjava zvjezdasti raspored motora

- Skicira šemu „V“, boks i zvjezdastih motora

- Definiše elemente motora i obrazlaže njihov rad


- Posjeta servisu

- Opisuje Vankelov motor - Opisuje princip rada gasne turbine

- Obrazlaže način rada Vankelovog motora

- Obrazlaže način rada gasne turbine

- Usmjerenost na razvoj - Posjeta servisu

- Objašnjava teoretski dijagram četvorotaktnog oto motora

- Opisuje stvarni dijagram četvorotaktnog oto motora

- Opisuje teoretski dijagram dvotaktnog oto motora

- Opisuje stvarni dijagram dvotaktnog oto motora

- Opisuje teoretski dijagram četvorotaktnog dizel motora

- Opisuje stvarni dijagram četvorotaktnog dizel motora

- Određuje osobine teoretskih procesa

- Obrazlaže način rada oto i dizel-motora

- Skicira dijagram oto i dizel-motora


- Razvija osjećaj za rad

- Objašnjava kružni dijagram četvorotaktnog oto motora

- Objašnjava kružni dijagram dvotaktnog oto motora

- Objašnjava šematski taktove kod četvorotaktnog oto motora

- Objašnjava šematski taktove kod dvotaktnog oto motora

- Obrazlaže princip rada motora na kružnom dijagramu

- Skicira kružne dijagrame motora

- Skicira pojedine taktove radnog ciklusa motora

- Razvija sklonost i posjeduje samopouzdanje


101


- Opisuje razvodni mehanizam motora sa stojećim ventilima

- Opisuje razvodni mehanizam sa visećim ventilima

- Opisuje konstrukcijska rješenja klipnih sklopova

- Objašnjava konstrukcijska rješenja ventilskih sklopova

- Skicira šemu razvodnog mehanizma motora

- Obrazlaže na primjerima, konstrukcjiska rješenja klipnog i ventilskog sklopa

- Poznaje rad razvodnog mehanizma

- Poznaje rad klipnog sklopa - Poznaje rad ventilskog sklopa

- Preuzima odgovornost u radu

- Objašnjava sistem za napajanje oto motora gorivom

- Objašnjava prečistače goriva, vazduha i benzinsku pumpu

- Skicira šemu sistema za napajanja oto motora gorivom, na primjeru

- Obrazlaže ulogu prečistača goriva i maziva na primjeru

- Razumijevanje odnosa u skladu sa uslovima rada

- Katalozi

- Objašnjava uređaje za hladno startovanje motora

- Objašnjava pumpu za ubrzavanje

- Opisuje karakteristične konstrukcije karburatora

- Razlikuje dopunske uređaje na karburatoru, na primjeru

- Skicira dopunske uređaje na karburatoru

- Obrazlaže konstrukcijska rješenja karburatora

- Opisuje rotacionu pumpu i objašnjava princip rada

- Opisuje konstrukcijska rješenja PNP

- Objašnjava princip rada PVP i centrifugalnih regulatora

- Objašnjava princip rada vakumskog regulatora

- Navodi konstrukcijske izvedbe brizgaljki

- Skicira i obrazlaže način rada rotacione pumpe

- Skicira šeme PNP - Obrazlaže princip rada PVP, centrifugalnog i pneumatskog regulatora na primjeru

- Razlikuje tipove brizgaljki

- Razvija usmjerenost ka radu - Razvija sposobnost postizanja kompromisa

- Katalozi


102


- Objašnjava toplotni bilans motora

- Objašnjava otvoreni sistem hlađenja

- Objašnjava zatvoreni sistem hlađenja

- Skicira toplotne bilanse motora na primjeru

- Skicira otvoreni i zatvoreni sistem hlađenja motora i poznaje njihov sistem rada

- Razvija snalažljivost i motivisanost u radu

- Katalozi

- Objašnjava konstruktivna rješenja hladnjaka za vodu i pumpe za vodu

- Objašnjava konstruktivna rješenja termostata za vodu

- Objašnjava karakteristične konstrukcije vazdušnog hlađenja

- Zna način rada hladnjaka, pumpe i termostata na novim primjerima

- Zna ulogu vazdušnog hlađenja na novim primjerima

- Objašnjava električne veličine akumulatora

- Objašnjava elektronsko paljenje motora

- Uočava greške u radu akumulatora i razlikuje električne veličine akumulatora

- Zna elektronsko paljenje motora na primjeru

- Razvija efikasnost u radu - Razvija preciznost i tačnost u radu

- Katalozi

- Opisuje uslove u kojima radi dinamo-mašina

- Opisuje alternator i tranzistorske regulatore

- Navodi vrste elektro-pokretača

- Poznaje uslove rada dinamo-mašine

- Poznaje način rada alternatora i tranzistorskih regulatora na primjeru

- Poznaje princip rada elektro-pokretača po sistemu „BENDIX“ i „BOSH“ na primjeru

- Preuzima odgovornost u radu - Katalozi


103

Razred: TREĆI


- Opisuje sklopove putničkih automobila

- Opisuje sklopove teretnog vozila i autobusa

- Analizira sklopove vozila na primjerima


- Katalozi i modeli sklopova na vozilu

- Opisuje način rada i elemente spojnice

- Opisuje centrifugalnu spojnicu - Opisuje hidrauličnu spojnicu - Opisuje elektromagnetnu spojnicu

- Analizira ulogu i vrstu spojnice na primjerima

- Analizira centrifugalnu, hidrauličnu i elektromagnetnu spojnicu na primjerima

- Razvija samopouzdanje - Katalozi i modeli spojnica

- Objašnjava mjenjač i njegove dijelove

- Objašnjava stepenaste mehanizme mjenjača

- Objašnjava kontinuirane mjenjače

- Objašnjava elektromagnetne mjenjače

- Analizira ulogu i podjelu mjenjača

- Uočava nove primjere stepenastih kontinuiranih i elektromagnetnih mjenjača


- Katalozi i modeli mjenjača

- Opisuje kardanske zglobove - Prepoznaje na novom primjeru kardanske zglobove

- Podstiče efikasnost - Katalozi

- Opisuje pogonski most i njegove elemente

- Poznaje nove primjere pogonskog mosta

- Razvija tehničko mišljenje i tehničku kulturu

- Katalozi

- Opisuje blokadu diferencijala - Definiše ulogu reduktora

- Zna način blokade diferencijala na primjeru

- Zna ulogu reduktora na novom primjeru

- Objašnjava pneumatike - Navodi faktore koji utiču na vijek trajanja pneumatika

- Navodi oznake pneumatika

- Pojašnjava ulogu i vrste pneumatika na primjerima

- Analizira faktore koji utiču na vijek trajanja pneumatika na primjerima

- Razvija principijelnost i tačnost

- Katalozi, modeli


104


- Pojašnjava oznake na pneumaticima na novim primjerima

- Opisuje upravljački mehanizam

- Navodi vrste konstrukcije upravljačkog mehanizma

- Prepoznaje, na novim primjerima, konstruktivna rješenja upravljačkog mehanizma


- Katalozi upravljačkog mehanizma

- Opisuje kočni mehanizam na vozilu

- Objašnjava hidrauličnu kočnicu

- Objašnjava glavni kočni cilindar

- Objašnjava jednovodnu kočnu instalaciju

- Opisuje kočni (podpedalni) ventil

- Objašnjava dvovodne kočnice

- Razvrstava kočne mehanizme na vozilu

- Prepoznaje način rada kočnih elemenata na novim primjerima

- Skicira pojedine elemente kočnih uređaja

- Shvata i razvija odnos kvaliteta rada i ispunjavanja radnih obaveza

- Kritičko razumjevanje odnosa tehnike, prirode i društva

- Katalozi

- Objašnjava kočnu instalaciju prikolice

- Opisuje princip rada motornog usporača

- Poznaje značaj kočnu instalacije prikolice

- Zna ulogu i značaj motornog usporača

- Razvija samopouzdanje - Katalozi

- Navodi elemente sistema za oslanjanje vozila

- Objašnjava pneumatsku i hidro-pneumatsku elastičnu vezu

- Objašnjava rad amortizera i stabilizatora

- Razvrstava elemente sistema za oslanjanje vozila

- Poznaje princip rada pneumatske i hidro-pneumatske elastične veze

- Zna rad amortizera i stabilizatora na primjerima


- Katalozi i modeli sistema za oslanjanje

- Objašnjava ulogu karoserije kod kombinovanih vozila

- Objašnjava ulogu karoserije teretnih vozila i autobusa

- Analizira izgled karoserija kod kombinovanih vozila na primjeru

- Analizira izgled karoserija teretnih vozila i autobusa na primjeru

- Razvija tehničko mišljenje i tehničku kulturu

- Katalozi


105


- Opisuje šemu električne instalacije za putničke automobile

- Opisuje šemu električne instalacije za motocikle

- Opisuje šemu električne instalacije kod teretnog vozila

- Opisuje šemu električne instalacije na autobusu

- Analizira šeme električne instalacije na primjerima

- Skicira šeme električne instalacije

- Razvija spremnost i snalažljivost u radu

- Katalozi

- Opisuje električne brisače, perače i grijače za sušenje zadnjeg stakla

- Opisuje autokablove, osigurače i osiguračku kutiju

- Opisuje glavne farove - Nabraja signalne uređaje na vozilu

- Opisuje zvučne uređaje na vozilu

- Nabraja elemente uređaja za grijanje i ventilaciju

- Nabraja elemente komandne table na vozilu

- Analizira način rada brisača, perača i grijača zadnjeg stakla na primjerima

- Analizira auto-kablove, osigurače i osiguračke kutije na novom primjeru

- Upoređuje karakteristike glavnih farova na različitim tipovima vozila

- Zna princip rada automobilskih sijalica

- Prepoznaje signalne i zvučne uređaje na motoru na novim primjerima

- Zna način rada uređaja za grijanje i ventilaciju

- Zna princip rada kontrolno-signalnih lampica i instrumenata na komandnoj tabli

- Razvija preciznost i tačnost - Zalaganje i efikasnost

- Katalozi uređaja i opreme na vozilu


106

RAZRED: ČETVRTI


- Objašnjava kotrljanje točkova na putu

- Objašnjava pojavu histerezisa - Objašnjava klizanje točkova - Objašnjava kotrljanje točkova pod dejstvom bočne sile

- Poznaje i analizira stepen kotrljanja

- Obrazlaže kotrljanje točkova i pojavu histerezisa

- Objašnjava klizanje točkova i kotrljanje točkova pod dejstvom bočne sile


- Navodi statičke reakcije tla i koordinate težišta u fazi projektovanja vozila

- Obrazlaže statičke reakcije tla i koordinate težišta u fazi projektovanja vozila


- Definiše sile otpora pri kretanju motornih vozila

- Objašnjava aerodinamičnost vozila

- Objašnjava dinamičke reakcije tla i granične vrijednosti

- Objašnjava bočne reakcije tla

- Zna uticaj otpornih sila pri kretanju motornih vozila na primjeru

- Radi na ispitivanju aerodinamičnosti vozila

- Zna dinamičke teakcije tla, granične vrijednosti i bočne reakcije tla

- Razvija samopouzdanje - Podstiče snalažljivost u radu

- Objašnjava izlaznu karakteristiku motora SUS

- Definiše stepen kompresije - Objašnjava bilans vuče vozila

- Obrazlaže izlaznu karakteristiku motora SUS na primjeru

- Skicira izlaznu karakteristiku - Obrazlaže stepen kompresije na primjeru

- Skicira bilans vuče vozila na primjeru


- Podstiče zalaganje na radu i efikasnost

- Objašnjava stabilnost vozila pri kretanju

- Opisuje vučno-brzinske karakteristike vozila

- Objašnjava prenosne odnose u mjenjaču

- Analizira stabilnost kretanja vozila na primjeru

- Ocjenjuje vučno-brzinske karakteristike vozila

- Računa prenosne odnose u mjenjaču

- Razvija osjećaj za efikasnost - Razvija tehničku kulturu


107


- Objašnjava uticaj eksploatacionih faktora na vučnu dinamičnost motornih vozila

- Zna uticaj faktora na vučnu dinamičnost vozila

- Definiše izmjeritelje kočne sposobnosti motornih vozila

- Objašnjava eksperimentalno određivanje pokazatelja kočne sposobnosti

- Objašnjava funkciju korektora kočne sile motornih vozila

- Opisuje antiblok uređaj - Objašnjava kočnu dinamičnost auto-vozova

- Objašnjava put kočenja

- Zna izmjeritelje kočne sposobnosti vozila

- Eksperimentalno određuje pokazatelje kočne sposobnosti vozila

- Zna ulogu korektora kočenja i antiblok uređaja

- obrazlaže kočnu dinamičnost auto-vozova

- Izračunava put kočenja

- Preuzima odgovornost za rad

- Definiše izmjeritelje i pokazatelje potrošnje goriva motornih vozila

- Rješava i obrazlaže jednačinu potrošnje goriva i pokazatelje potrošnje


- Definiše jednačinu potrošnje goriva

- Eksperimentalno definiše karakteristiku ekonomičnosti potrošnje goriva

- Nabraja eksploatacione faktore od uticaja na potrošnju goriva

- Eksperimentalno određuje karakteristiku ekonomičnosti potrošnje goriva

- Obrazlaže uticaj eksploatacionih faktora na potrošnju goriva

- Razvija ekonomičnost i produktivnost u radu

- Navodi parametre vučne sposobnosti savlađivanja uspona

- Objašnjava uticaj transmisije vozila na parametre vuče

- Objašnjava formiranje

- Analizira uticaj parametara vuče na prohodnost vozila

- Analizira obrazovanje kolotraga

- Analizira gabarite i zakonska ograničenja dimenzija vozila

- Razvija osjećaj za timski rad


108


kolotraga - Navodi gabarite i zakonska ograničenja dimenzija vozila

- Definiše sposobnost savlađivanja velikih neravnina

- Definiše sposobnost savlađivanja mekog tla i vodenih prepreka

- Analizira sposobnost savlađivanja velikih neravnina

- Analizira sposobnost savlađivanja mekog tla i vodenih prepreka

- Objašnjava uzdužnu stabilnost vozila

- Poznaje značaj uzdužne stabilnosti vozila

- Analizira uzdužnu stabilnost vozila na novom primjeru

- Razvija inicijativnost i snalažljivost u radu

- Objašnjava poprečnu stabilnost vozila na poprečno-nagnutom putu

- Objašnjava zaokretanje vozila na horizontalnom i poprečno-nagnutom putu

- Definiše klizanje jedne osovine

- Analizira poprečnu stabilnost vozila na primjerima

- Opisuje sposobnost upravljanja vozilom

- Definiše stabilnost pri kočenju - Objašnjava proklizavanje točkova

- Objašnjava ponašanje vozila pod dejstvom bočnog vjetra

- Objašnjava moment upravljanja pri zaokretanju u mjestu

- Upoređuje sposobnost upravljanja vozila u različitim uslovima i režimima rada

- Skicira zaokretljivost vozila - Poznaje značaj stabilnosti vozila pri kretanju

- Zna posljedice proklizavanja točkova

- Analizira ponašanje vozila u kretanju sa, i bez bočnog vjetra

- Razvija usmjerenost ka razvoju



- Projektni zadatak

- Opisuje motorni viljuškar - Poznaje način rada motornog viljuškara

- Zna mjesta primjene motornog viljuškara



109


- Opisuje samohodne karete i auto-karete

- Opisuje elevator - Opisuje dozere i grejdere - Opisuje pneumatski transport

- Zna način rada samohodnih kareta i auto-kareta

- Poznaje rad elevatora - Razvrstava dozere i grejdere i poznaje način rada

- Poznaje ulogu pneumatskog transporta

. Razvija ekonomičnost - Razvija tehničku kulturu

- Prospekti proizvođača sredstava i uređaja transporta



- J. Lenasi i T. Ristanović: „Motori i motorna vozila“ - N. Janićijević i D. Janković: „Tehnologija obrazovnog profila“ - D. Simić: „Motorna vozila“ - V. Radovanović: „Tehnička eksploatacija motornih vozila“.


- Video-rikorder - LCD projektor - Televizor - Kasete sa filmovima, CD, DVD - Šeme - Modeli.


- Usmeno, najmanje jedanput u svakom klasifikacionom periodu - u I, II, III i IV razredu - Projektni zadatak u IV razredu.


110


- Pozitivna zaključna ocjena na usmenoj provjeri znanja u I, II i III razredu - Pozitivna zaključna ocjena iz projektnog zadatka i usmene provjere znanja u IV razredu.


- Diplomirani saobraćajni inženjer drumskog smjera - Diplomirani mašinski inženjer odgovarajućeg smjera.


Predmet Tema

MOTORNA VOZILA UREĐAJI I ELEMENTI UREĐAJA NA MOTORNIM VOZILIMA

TRANSPORTNA SREDSTVA UREĐAJI NA TRANSPORTNIM SREDSTVIMA


111

1.4.2. ODRŽAVANJE MOTORNIH VOZILA

1. Naziv predmeta: ODRŽAVANJE MOTORNIH VOZILA



T V P Ukupno

I 36 - 36 72

II 32 - 40 72

III 32 - 40 72

IV 30 - 36 66

UKUPNO 130 - 152 282

T - teorijska nastava za sve učenike u odjeljenju V - vježbe P - praktična nastava

Napomena: Način izvođenja praktične nastave za ovaj izborni predmet zavisi od broja prijavljenih učenika.


- Razvijanje sposobnosti za organizaciju, rad i kontrolu održavanja vozila - Upoznavanje tehnološkog postupka montaže i demontaže sklopova i uređaja na vozilu - Korišćenje savremene opreme za dijagnostiku vozila i vršenje tehničkog pregleda - Poznavanje savremenih alata, pribora, oruđa i uređaja za rad - Razvijanje radnih navika, tolerantnog odnosa među ljudima i sposobnosti za timski rad - Briga o zaštiti prirode i čovjekove okoline.


112


RAZRED: PRVI


- Objašnjava mjerenja i kontrolisanja

- Objašnjava upotrebu mjerila za mjerenje dužina

- Objašnjava mjerila za kontrolu uglova

- Objašnjava mjerila za kontrolu ravnosti površina, za zazore i zaobljenja

- Opisuje čuvanje i održavanje mjerila i kontrolnih alata

- Poznaje značaj mjerenja i kontrolisanja

- Vrši mjerenje dužina - Obavlja kontrolisanje uglova - Vrši kontrolu ravnosti površina, zazora i zaobljenja

- Obavlja radnje na čuvanju mjernih i kontrolnih alata



- Praktične vježbe iz mjerenja i kontrolisanja

- Objašnjava zadatak, značaj i podjelu pribora za stezanje

- Nabraja pribor za stezanje

- Zna da koristi pribor za stezanje

- Objašnjava ulogu i podjelu pribora za stezanje na primjeru

- Razvija zalaganje i efikasnost - Pribor za stezanje i pridržavanje

- Praktična vježba na priboru

- Objašnjava nasađivanje turpija

- Objašnjava održavanje turpija i načine turpijanja

- Objašnjava postupak rada na mašinama za turpijanje

- Zna mjesta primjene turpijanja

- Objašnjava zadatak i vrste sječenja i odsijecanja

- Opisuje rukovanje čekićem i tehniku rada sjekačem

- Obrazlaže vrste sječenja i odsijecanja

- Razvija sposobnost za saradnju, timski rad i spremnost za pomoć


113


- Opisuje postupak i tehniku rada testerom

- Objašnjava održavanje, podmazivanje, čišćenje i mjere zaštite pri sječenju i odsijecanju

- Objašnjava značaj i primjenu lima i profila

- Navodi mjere zaštite na radu - Opisuje ispravljanje materijala

- Opisuje savijanje i oblikovanje materijala

- Poznaje postupak ispravljanja materijala

- Poznaje postupak savijanja i oblikovanja materijala

- Zna postupak primjene zaštitnih mjera


- Objašnjava lemljenje - Objašnjava autogeno zavarivanje

- Objašnjava električno zavarivanje

- Poznaje postupak lemljenja - Poznaje postupak autogenog zavarivanja

- Poznaje postupak električnog zavarivanja


- Razvija osjećaj za preciznost i efikasnost u radu

- Objašnjava pojam, svrhu i alat za bušenje i upuštanje

- Opisuje postupak pri bušenju i upuštanju

- Opisuje rezanje navoja i održavanje bušilica

- Objašnjava zadatak, podjelu i katakteristike rendisaljki

- Opisuje postupak rendisanja

- Poznaje postupak bušenja i upuštanja

- Zna postupak održavanja bušilice

- Upoređuje pojedine vrste rendisaljki

- Razvija samopouzdanje i preuzima odgovornost

- Objašnjava primjenu i podjelu strugova, njihove karakteristike, opis djelova i princip rada

- Nabraja alate za obradu - Opisuje pripremu mašine za rad

- Bira alat za obradu - Obavlja pripremu mašina za rad

- Poznaje primjenu, podjelu i karakteristiku strugova

- Razvija marljivost, preciznost, preuzimanje odgovornosti

- Razvija snalažljivost, kritičnost i samopouzdanje


114


- Opisuje obradu različitih profila na strugu

- Opisuje čišćenje i održavanje struga i mjere zaštite na radu

- Poznaje rad na obradi profila pomoću struga

- Zna mjere na održavanju struga

- Zna primijeniti mjere zaštite na radu

- Razvija sampouzdanje

- Objašnjava primjenu, podjelu, karakteristike i glavne djelove glodalice

- Objašnjava primjenu glodalice - Opisuje obradu površina glodanjem

- Poznaje postupak glodanja - Zna primjenu glodalice

- Razvija osjećaj za preciznost i materijalnu odgovornost

- Glodalica, alati za glodanje

- Objašnjava primjenu, podjelu, karakteristike i nabraja dijelove brusilica

- Nabraja alat za brušenje - Opisuje postupak brušenja

- Poznaje način upotrebe brusilica

- Razvija osjećaj za preciznost i estetsko oblikovanje

- Brusilice i alati za brušenje

- Navodi različite vrste obrade - Opisuje zadatak termičke i termohemijske obrade

- Poznaje način termičke obrade

- Poznaje način termo-hemijske obrade

- Upoređuje različite načine obrade



115

RAZRED: DRUGI


- Opisuje tehnološki postupak vađenja motora iz vozila

- Opisuje skidanje glave motora, poklopca glave i kartera

- Opisuje vađenje cilindričnih sklopova, košuljica i klipnjače

- Opisuje vađenje razvodnog mehanizma vozila i radilice

- Opisuje bušenje glave motora

- Poznaje rad na skidanju nepokretnih djelova motora na novom primjeru

- Poznaje rad na vađenju cilindričnih klipnih sklopova i klipnjače na odabranim primjerima

- Vrši demonstraciju razvodnog mehanizma i radilice na odabranim primjerima


- Katalozi, alati, pribor i uređaji za rad

- Opisuje bušenje cilindra - Objašnjava ugradnju cilindarskih košuljica

- Opisuje demontažu klipnog sklopa i klipnjače, vrši zamjenu i ugradnju

- Objašnjava kontrolu i opravku radilice

- Objašnjava kontrolu razvodnog mehanizma

- Poznaje rad na mjerenju ispravnosti cilindra i njihovoj obradi i ugradnji na odabranom primjeru

- Poznaje rad na demontaži, zamjeni i ugradnji klipnog sklopa i klipnjače na odabranom primjeru

- Radi na kontroli elemenata razvodnog mehanizma na odabranom primjeru


- Razvija samopouzdanje i efikasnost pri radu

- Razvija sposobnost za timski rad

- Katalozi - Alati, pribor i uređaji za rad

- Objašnjava kontrolu i zamjenu podizača i šipki podizača

- Objašnjava kontrolu i zamjenu opruga, vođica i ventilskih sjedišta

- Objašnjava kontrolu i opravku ventila

- Poznaje postupak kontrole i zamjene podizača i šipki podizača

- Poznaje postupak kontrole i zamjene opruga, vođica i ventilskih sjedišta

- Poznaje postupak kontrole i opravke ventila



116


- Objašnjava reglažu razvodnog mehanizma

- Opisuje ispitivanje i probu motora poslije generalne opravke

- Poznaje rad na reglaži razvodnog mehanizma na određenom primjeru

- Poznaje rad na ispitivanju i probi motora

- Razvija preciznost i odgovornost prema radu

- Preuzima odgovornost

- Katalozi - Alat, pribor i oruđe za rad

- Opisuje skidanje i opravku benzinske pumpe i rezrervoara za gorivo

- Opisuje skidanje, čišćenje i opravku karburatora

- Objašnjava ispitivanje ispravnosti PNP, brizgaljki i prečistača

- Objašnjava kontrolu i opravku PVP

- Poznaje rad na opravci benzinske pumpe, rezervoara za gorivo i karburatora

- Poznaje rad na ispitivanju ispravnosti PNP, brizgaljki i prečistača

- Poznaje rad na kontroli i opravci PVP na odabranom tipu

- Razvija ekološku svijest - Razvija ekološku svijest - Preuzima odgovornost


- Objašnjava kontrolu i opravku turbo-kompresora

- Navodi kvarove pumpe sa direktnim ubrizgavanjem goriva

- Poznaje rad na održavanju, kontroli, opravci i ugradnji turbo-kompresora

- Poznaje rad na održavanju i opravci pumpe sa direktnim ubrizgavanjem goriva

- Razvija ekonomičnost i sigurnost


- Opisuje održavanje uređaja za podmazivanje

- Opisuje opravku pojedinih elemenata u sistemu za podmazivanje motora

- Poznaje rad na održavanju i otklanjanju kvarova sistema na odabranom primjeru

- Marljivost i preciznost u radu - Katalozi - Alat, pribor i oruđe za rad

- Opisuje održavanje sistema za hlađenje vozila

- Opisuje opravku pojedinih elemenata u sistemu za hlađenje motora

- Poznaje rad na održavanju sistema




117


- Opisuje održavanje akumulatora

- Opisuje spravljanje elektrolita

- Radi na održavanju akumulatora i spravljanju elektrolita za odabrani tip

- Razvija efikasnost - Praktične vježbe: održavanje akumulatora, stvaranje elektrolita

- Opisuje ispitivanje sistema za paljenje motora

- Poznaje rad na ispitivanju i podešavanju baterijskog i elektronskog sistema paljenja na odabranom primjeru



- Opisuje podešavanje pretpaljenja pomoću stroboskopske lampe

- Opisuje ispitivanje i podešavanje paljenja pomoću osciloskopa

- Poznaje način podešavanja pretpaljenja pomoću stroboskopske lampe

- Poznaje način podešavanja paljenja pomoću osciloskopa

- Razvija preciznost

- Objašnjava ispitivanje dinamo-mašine

- Objašnjava ispitivanje reglera za dinamo-mašine

- Objašnjava ispitivanje alternatora

- Objašnjava ispitivanje reglera za alternatore

- Objašnjava ispitivanje elektro-pokretača na probnom stolu

- Opisuje mjerenje napona i pad napona

- Poznaje postupak ispitivanja dinamo-mašina i reglera na odabranom primjeru

- Poznaje postupak ispitivanja alternatora i reglera na odabranom primjeru

- Poznaje postupak ispitivanja elektro-pokretača

- Poznaje postupak mjerenja napona i pada napona

- Razvija osjećaj za preciznost i tačnost

- Razvija sigurnost i preciznost u radu



118

RAZRED: TREĆI


- Opisuje vađenje spojnice iz vozila

- Poznaje postupak vađenja spojnice iz vozila na odabranom primjeru



- Opisuje opravku lamele, potisne ploče i opruga spojnice

- Objašnjava zamjenu potisnog ležaja

- Opisuje sastavljanje spojnice i ugrađivanje na vozilu

- Poznaje postupak opravke lamele, potisne ploče i opruge spojnica na odabranom primjeru

- Poznaje postupak zamjene potisnog ležaja na odabranom primjeru

- Poznaje postupak sastavljanja spojnice i ugrađivanje na vozilo na određenom primjeru

- Razvija osjećaj za sigurnost - Razvija samopouzdanje - Razvija samopouzdanje

- Opisuje vađenje i rastavljanje mjenjača

- Objašnjva održavanje mjenjača

- Objašnjva opravku sinhronog uređaja

- Opisuje sastavljanje mjenjača i ugrađivanje u vozilo

- Poznaje postupak vađenja i rastavljanja mjenjača na određenom primjeru

- Poznaje postupak održavanja mjenjača na odabranom primjeru

- Poznaje postupak opravke sinhronog uređaja na odabranom primjeru



- Opisuje održavanje zglobnih prenosnika

- Opisuje opravku zglobnih prenosnika

- Poznaje postupak održavanja i opravke zglobnih prenosnika na odabranom primjeru

- Usmjerenost na razvoj - Katalozi - Alat, pribor i oruđe za rad


119


- Opisuje održavanje pogonskog mosta

- Zna postupak održavanja pogonskog mosta

- Razvija samopouzdanje i efikasnost


- Opisuje opravku pogonskog mosta

- Poznaje postupak održavanja i opravke pogonskog mosta na odabranom primjeru

- Opisuje održavanje točkova i pneumatika

- Opisuje vulkaniziranje i balansiranje točkova

- Poznaje postupak održavanja točkova i pneumatika na odabranom primjeru

- Poznaje postupak vulkaniziranja i balansiranja točkova na odabranom primjeru

- Preuzima odgovornost u poslu - Katalozi - Alat, pribor i oruđe za rad

- Praktične vježbe: održavanje točkova i pneumatika, vulkaniziranje pneumatika balansiranje točkova

- Opisuje održavanje uređaja za upravljanje

- Opisuje skidanje i pregled glave upravljača

- Opisuje opravku servo-uređaja

- Poznaje postupak održavanja uređaja za upravljanje na odabranom primjeru

- Poznaje postupak skidanja i pregleda glave upravljača

- Poznaje postupak opravke servo-uređaja



- Opisuje održavanje hidrauličnih i mehaničkih kočnica

- Opisuje održavanje pneumatskih kočnica

- Opisuje održavanje vazdušno-hidraulične kočnice

- Opisuje zamjenu diska i doboša kočnica

- Poznaje postupak održavanja mehaničkih, hidrauličnih i pneumatskih kočnica na odabranom primjeru

- Poznaje postupak zamjene doboša i diska kočnica na odabranom primjeru

- Razvija zalaganje i efikasnost u radu

- Preuzimanje odgovornosti u radu

- katalozi - alat, pribor i oruđe za rad


120


- Opisuje održavanje i opravku motorne kočnice

- Opisuje održavanje i opravku šasije vozila

- Opisuje održavanje i opravku samonoseće karoserije putničkog automobila

- Poznaje postupak održavanja i opravke motorne kočnice na odabranom primjeru

- Poznaje postupak održavanja i opravke šasije vozila na odabranom primjeru

- Poznaje postupak održavanja i opravke samonoseće karoserije putničkog automobila na odabranom primjeru

- Zalaganje i efikasnost - katalozi - alat, pribor i oruđe za rad

- Opisuje ugradnju vjetrobranskih stakala i vozačkih ogledala

- Opisuje održavanje sistema oslanjanja vozila

- Opisuje opravku lisnatih gibnjeva i opruga

- Opisuje opravku stabilizatora i amortizera

- Poznaje postupak ugradnje vjetrobranskih stakala i vozačkih ogledala na odabranom primjeru

- Poznaje postupak održavanja i opravke pojedinih elemenata sistema za oslanjanje vozila na odabranom primjeru

- Razvija inicijativnost i snalažljivost


- Objašnjava ispitivanje i podešavanje nagiba točka, osovinice i zatura točka

- Objašnjava ispitivanje i podešavanje položaja točkova

- Poznaje postupak ispitivanja i podešavanja položaja točkova na odabranom primjeru

- razvija preciznost i tačnost u radu

- Katalozi - Alat, pribor i uređaji za rad

- Praktične vježbe: ispitivanje položaja upravljačkih točkova

- Opisuje zamjenu brisača i perača vjetrobrana

- Poznaje postupak zamjene brisača i perača vjetrobrana na odabranom primjeru

- Razvija usmjerenost na radu - Katalozi - Alat, pribor i uređaji za rad


121


- Opisuje zamjenu kontakt brave, prekidača i osigurača

- Opisuje zamjenu auto-kablova i ugradnju alarmnih uređaja

- Objašnjava ispitivanje i podešavanje svjetala na vozilu

- Objašnjava ispitivanje i podešavanje signalnih uređaja na vozilu

- Objašnjava opravku uređaja za grijanje i ventilaciju

- Poznaje postupak zamjene kontakt brave, prekidača i osigurača na odabranom primjeru

- Poznaje postupak ispitivanja i zamjene auto-kablova i ugradnje alarmnih uređaja na odgovarajućem primjeru

- Poznaje postupak ispitivanja i podešavanja svjetala na vozilu na odabranom primjeru

- Poznaje postupak ispitivanja i podešavanja signalnih uređaja na vozilu na odabranom primjeru

- Preuzimanje odgovornosti za rad

- Razvija ekonomičnost

- Praktične vježbe: zamjena brisača i perača vjetrobrana

- Zamjena kontakt brave, prekidača i osigurača

- Zamjena auto-kablova - Ugradnja alarmnih uređaja

- Ispitivanje i podešavanje svjetla na vozilu

- Ispitivanje i podešavanje signalnih uređaja na vozilu

- Opravka uređaja za grijanje i ventilaciju


122

RAZRED: ČETVRTI


- Objašnjava strukturu dijagnostike stanja motornih vozila

- Objašnjava dijagnostiku kod motornih vozila

- Navodi parametre koji se koriste pri dijagnostici vozila

- Poznaje postupak dijagnosticiranja vozila

- Skicira sisteme dijagnostike kod motornih vozila

- Skicira tabelarni dijagram dijagnostičkih parametara

- Razvija inicijativnost, stabilnost i snalažljivost

- Razvija maštovitost, samopouzdanje i efikasnost u radu

- Praktične vježbe: rad na dijagnostičkim uređajima

- Objašnjava metode dijagnostike

- Objašnjava dijagnostiku stanja upravljačkog sistema

- Objašnjava provjeru postavljanja prednjih točkova

- Objašnjava provjeru pritiska vazduha u pneumaticima

- Objašnjava dijagnostiku sistema oslanjanja

- Objašnjava dijagnostiku stanja prigušivača

- Skicira tabelu dijagnostičkih parametara pri ocjeni motornog vozila i njegovih sistema

- Poznaje postupak dijagnosticiranja stanja upravljačkog sistema

- Poznaje postupak provjere postavljanja prednjih točkova i provjere pritiska vazduha

- Poznaje postupak sistema za oslanjanje

- Poznaje postupak dijagnostici prigušivača

- Razvija sposobnost komunikacije

- Razvija preciznost

- Dijagnostički uređaji - Mototester

- Objašnjava dijagnostiku elemenata i sistema od bitnog značaja za bezbjednost saobraćaja

- Objašnjava objekte za vršenje dijagnostike

- Objašnjava dijagnostiku motora i motornih agregata

- Objašnjava rad na mototesteru

- Skicira slike objekata za vršenje dijagnostike

- Poznaje postupak rada na dijagnostičkim uređajima

- Poznaje postupak rada na mototesteru

- Razvija marljivost i preciznost - Praktične vježbe: na dijagnostičkim uređajima


123


- Objašnjava glavne karakteristike motora SUS

- Opisuje ispitni sto za utvrđivanje karakteristika motora

- Opisuje postavljanje motora na ispitni sto

- Poznaje postupak rada na ispitnom stolu pokazuje mjerne i kontrolne uređaje i zna način njihovog korišćenja

- Razvija snalažljivost i stabilnost

- Ispitni sto za utvrđivanje karakteristika motora SUS

- Praktične vježbe: utvrđivanje karakteristika motora

- Pokazuje mjerne, kontrolne i signalne uređaje

- Objašnjava način ispitivanja motora

- Objašnjava tabelarni pregled veličina ispitivanog motora

- Objašnjava skiciranje zajedničkog dijagrama karakteristika

- Zna postupak korišćenja uređaja

- Zna postupak ispitivanja motora

- Ocjenjuje kvalitet dobijenih karakteristika

- Skicira karakteristike motora na zajedničkom dijagramu

- Razvija preciznost i odnos kvaliteta rada

- Objašnjava zakonske propise i način vršenja tehničkog pregleda

- Opisuje raspored uređaja i opreme na liniji tehničkog pregleda vozila

- Objašnjava tehnologiju rada na liniji tehničkog pregleda

- Opisuje pregled kočnog sistema

- Opisuje način kontrole kočnica - Objašnjava pregled sistema za upravljanje

- Skicira liniju tehničkog pregleda

- Poznaje postupak rada linije tehničkog pregleda


- Razvija marljivost i preciznost - Razvija sposobnost za ispunjavanje radnih obaveza

- Uređaji i oprema na liniji tehničkog pregleda

- Praktične vježbe: utvrđivanje tehničke ispravnosti vozila

- Objašnjava kontrolu ispravnosti pomoću uglomjera i nagazne ploče

- Poznaje način kontrole usmjerenosti i jačine svjetala

- Poznaje način kontrole buke

- Razvija ekološku savjest - Razvija marljivost i preciznost

- Rad na liniji tehničkog pregleda


124


- Objašnjava kontrolu usmjerenosti i jačine svjetala

- Objašnjava kontrolu buke vozila

- Objašnjava kontrolu uređaja za osvjetljavanje puta i davanje svjetlosnih znakova

- Objašnjava kontrolu uređaja za davanje zvučnih znakova i indikatora

- Objašnjava kontrolu izduvnih gasova

vozila - Poznaje postupak kontrole uređaja za osvjetljavanje puta i davanje svjetlosnih znakova

- Poznaje postupak kontrole uređaja za davanje zvučnih znakova i indikatora

- Poznaje način kontrole izduvnih gasova

- Ispunjava zapisnik tehničkog pregleda

- Nabraja administrativne radove pri tehničkom pregledu motornih i priključnih vozila

- Opisuje ulogu CD-a na tehničkom pregledu vozila

- Obavlja tehnički pregled - Poznaje postupak izrade dokumentacije sa i bez CD-a

- Razvija samopouzdanje - CD - Rad u servisu



- N. Prigolinja i I. Pribićević: „Opšta mašinska praksa“ - S. Golubović: „Priručnik za drumski saobraćaj i unutrašnji transport“ - N. Janković i D. Janković: „Priručnik za automehaničare“ - D. Jankov i Č. Duboka: „Održavanje motornih vozila – dijagnostika“ - Pravilnik o vršenju tehničkih pregleda motornih vozila - Prospekti i katalozi vozila.


125


- Modeli pojedinih sklopova na vozilu - CD sa potrebnom opremom i programima - Kasete sa filmovima - Televizor - Šeme - Oprema za dijagnostiku stanja vozila - Oprema za vršenje tehničkih pregleda.


- Usmeno, najmanje jedanput u svakom klasifikacionom periodu u I, II, III i IV razredu - Praktično - u I, II, III i IV razredu.


- Pozitivna zaključna ocjena izvedena iz usmenih i praktičnih provjera znanja.


- Diplomirani saobraćajni inženjer drumskog smjera - Diplomirani mašinski inženjer odgovarajućeg smjera - Majstorski ispit odgovarajućeg smjera.


PREDMET TEMA

ODRŽAVANJE MOTORNIH VOZILA ODRŽAVANJE MOTORNIH VOZILA, UTVRĐIVANJE NEISPRAVNOSTI I VRSTE OPRAVKI NA MOTORNIM VOZILIMA

ODRŽAVANJE VOZILA TEKUĆE ODRŽAVANJE I OPRAVKE NA TRANSPORTNIM SREDSTVIMA


127

2. ISPITNI KATALOG STRUČNOG ISPITA

Stručni ispit, osim ispita iz maternjeg jezika i književnosti i ispita iz matematike ili stranog jezika u pisanoj formi, sastoji se iz:

a) Ispita u pisanoj formi iz nastavnog predmeta Organizacija prevoza, ili usmenog ispita iz jednog od sljedećih predmeta: - Organizacija prevoza - Bezbjednost saobraćaja - Transportna sredstva, i

b) Stručnog rada.

2.1. ISPIT U PISANOJ FORMI IZ PREDMETA ORGANIZACIJA PREVOZA

Na ispitu se rade tri zadatka iz putničkog ili teretnog saobraćaja.

2.1.1. Putnički saobraćaj

U zadacima se izračunavaju:

- Pređeni put i koeficijenti pređenog puta vozila - Prevozna, eksploataciona, saobraćajna i brzina obrta - Pokazatelji i koeficijenti vremenskog bilansa rada vozila - Koeficijent statičkog i dinamičkog iskorišćenja kapaciteta - Transportni rad vozila - Proizvodnost voznog parka - Potreban broj vozila na međugradskoj liniji - Trajanje obrta na liniji - Stepen izmjene putnika na liniji - Red vožnje - Pokazatelji kvaliteta mreže linija u gradskom saobraćaju - Učestalost i interval vožnje na liniji gradskog saobraćaja - Prevozna sposobnost linije gradskog saobraćaja - Potreban broj vozila na liniji gradskog saobraćaja


128

- Potreban broj vozača za određeni broj vozila u voznom parku - Produktivnost rada vozila u gradskom saobraćaju - Efikasnost gradskog prevoza - Koeficijenti:

- tehničke ispravnosti voznog parka - iskorišćenja vozila i - iskorišćenja ispravnog voznog parka.


129

2.1.2. Teretni saobraćaj

U zadacima se izračunavaju:

- Pređeni put i koeficijenti pređenog puta vozila - Vremenski bilans rada vozila - Koeficijenti:

- tehničke ispravnosti voznog parka - iskorišćenja vozila i - iskorišćenja ispravnog voznog parka

- Saobraćajna, eksploataciona i prevozna brzina - Količina prevezene robe - Transportni rad vozila - Potreban broj vozila za različite uslove prevoza robe (rastojanje, količina robe, vrijeme utovara i istovara robe

itd) - Proizvodnost voznog parka (radna i puna) - Fiksni (nepromjenljivi) troškovi vozila - Varijabilni (promjenljivi) troškovi vozila - Cijena koštanja usluge po kilometru, času i tonskom kilometru - Propusna moć utovarno-istovarne stanice - Broj mjesta za utovar i istovar robe, ritam rada i interval vožnje - Pokazatelji rada voznog parka ponavljajućim putem vožnje - Pokazatelji rada voznog parka radijalnim putem vožnje - Pokazatelji rada voznog parka prstenastim putem vožnje - Pokazatelji rada voznog parka zbirnim putem vožnje - Broj poluprikolica pri različitom broju vučnih vozila u konkretnim uslovima prevoza tereta (transportna daljina,

količina tereta, kapacitet vozila itd.) - Pokazatelji rada u slučaju primjene kiper vozila - Uporedni pokazatelji rada različitih tipova vozila.

Napomena: Učenici biraju da li će raditi zadatke iz putničkog ili teretnog saobraćaja.


131

2.2. ISPITNI KATALOG USMENOG ISPITA IZ NASTAVNOG PREDMETA: ORGANIZACIJA PREVOZA

Pitanja koja treba objasniti, definisati ili ilustrovati:

1. Značaj i uloga drumskog saobraćaja 2. Karakteristike drumskog saobraćaja 3. Tehničko-eksploataciona svojstva vozila 4. Vozni park, inventarski vozni park i njihova podjela 5. Transportni proces i njegovi elementi 6. Vremenski bilans voznog parka 7. Koeficijent tehničke ispravnosti voznog parka 8. Koeficijent iskorišćenja voznog parka 9. Koeficijent iskorišćenja ispravnog voznog parka 10. Koeficijent iskorišćenja vremena u 24 časa 11. Koeficijent iskorišćenja radnog vremena 12. Saobraćajna brzina 13. Eksploataciona brzina 14. Prevozna brzina 15. Pređeni put vozila 16. Koeficijent iskorišćenja pređenog puta 17. Koeficijent nultog pređenog puta 18. Srednja dužina jedne vožnje pod teretom 19. Srednje rastojanje prevoženja jedne tone tereta 20. Srednja dnevna kilometraža 21. Količina prevezene robe 22. Transportni rad vozila 23. Proizvodnost voznog parka 24. Teretni saobraćaj; pojam, podjela, karakteristike 25. Pojam robe (tereta) i klasifikacija robe(tereta) 26. Dokumentacija u domaćem teretnom saobraćaju 27. Dokumentacija u međunarodnom saobraćaju 28. Troškovi – pojam i podjela 29. Dispečerska služba 30. Planiranje rada voznog parka 31. Utovarno – istovarne stanice


132

32. Propusna moć utovarno – istovarne stanice 33. Kombinovani transport 34. Promet (obrt) tereta 35. Ponavljajući put prevoza tereta 36. Zrakasti put prevoza tereta 37. Prstenasti put prevoza tereta 38. Zbirni put prevoza tereta 39. Primjena različitih vrsta teretnih vozila 40. Putnički saobraćaj – pojam, podjela, karakteristike 41. Mobilnost, promet i protok putnika 42. Saobraćajna brzina u putničkom saobraćaju 43. Prevozna brzina u putničkom saobraćaju 44. Brzina obrta u putničkom saobraćaju 45. Eksploataciona brzina u putničkom saobraćaju 46. Stepen smjenjivanja putnika 47. Koeficijent statičkog i dinamičkog iskorišćenja kapaciteta autobusa 48. Transportni rad u putničkom saobraćaju 49. Proizvodnost voznog parka u putničkom saobraćaju 50. Međugradski prevoz putnika – podjela i proračun potrebnog broja vozila za rad na liniji 51. Autobuske stanice 52. Red vožnje u međugradskom putničkom saobraćaju 53. Gradski saobraćaj – pojam i vrste linija 54. Pokazatelji kvaliteta mreže linija u gradskom saobraćaju 55. Prevozni zahtjevi putnika 56. Učestalost i interval vozila na liniji gradskog saobraćaja 57. Prevozna sposobnost linije gradskog saobraćaja 58. Određivanje potrebnog broja vozila i vozača 59. Red vožnje u gradskom saobraćaju 60. Poremećaji u redu vožnje i mjere za njihovo otklanjanje 61. Produktivnost rada u gradskom saobraćaju 62. Tarife u putničkom prevozu 63. Izbor vozila za prevoz putnika 64. Pojam rent a car službe 65. Dokumentacija za rad rent a car službe 66. Pojam osiguranja vozila


133

67. Vrste osiguranja vozila 68. Potrebna dokumentacija i način vođenja dokumentacije na osiguranju vozila 69. Taksi prevoz 70. Savremeni sistemi komunikacije i organizacija putničkog i teretnog saobraćaja.

Način provjeravanja i ocjenjivanja znanja:

- Usmeno - Učenik na ispitu može da koristi:

- šeme, dijagrame - dokumenta za vozača, vozilo i teret - formulare i dokumenta potrebna za rad rent a car službe - formulare i dokumenta službe osiguranja vozila - prospekte i kataloge proizvođača vozila - računar itd.


135

2.3. ISPITNI KATALOG USMENOG ISPITA IZ PREDMETA: BEZBJEDNOST SAOBRAĆAJA

Pitanja koja treba opisati, definisati, ilustrovati:

1. Pojam bezbjednosti saobraćaja 2. Faktori bezbjednosti saobraćaja 3. Kolovoz, kolovozna traka, saobraćajna traka, biciklistička staza, biciklistička traka 4. Saobraćajne trake: za prinudno zaustavljanje, za spora vozila, za ubrzavanje i usporavanje 5. Pješačko ostrvo, obilježeni pješački prelaz 6. Vozilo, vozilo na motorni pogon, motorno vozilo 7. Putnički automobil, autobus, trolejbus, kombinovano vozilo, teretno vozilo 8. Motocikl, bicikl s motorom, bicikl, zaprežno vozilo, traktor 9. Priključno vozilo, poluprikolica, laka prikolica, skup vozila 10. Nosivost, masa vozila, ukupna masa, najveća dozvoljena masa, osovinsko opterećenje 11. Put, javni put, autoput, put rezervisan za saobraćaj motornih vozila 12. Međunarodni, magistralni, regionalni, lokalni, nekategorisani i zemljani put 13. Parkiranje, zaustavljanje, mimoilaženje, preticanje, obilaženje, propuštanje 14. Učesnik u saobraćaju, pješak, vozač 15. Smanjena vidljivost, kolona vozila, saobraćajna nezgoda 16. Saobraćajni tok - pojam i podjela 17. Osnovni faktori koji utiču na saobraćajni tok 18. Karakteristike saobraćajnog toka 19. Snimanje (brojanje) saobraćaja 20. Načini prikazivanja opterećenja saobraćaja 21. Nivo usluge javnog puta 22. Faktori koji utiču na nivo usluge javnog puta 23. Odvijanje saobraćaja na dvosmjernim putevima (ulicama) sa jednom i više saobraćajnih traka 24. Odvijanje saobraćaja u jednosmjernim ulicama sa jednom i više saobraćajnih traka 25. Odvijanje saobraćaja u različitim vremenskim uslovima 26. Uticaj kolovoznog zastora na odvijanje saobraćaja 27. Prevoz opasnih materija - podjela, uticaj na okolinu i mjere zaštite u pojedinim fazama transporta 28. Prevoz opasnih materija - uslovi za upravljanje vozilom, označavanje vozila, kretanje i zaustavljanje vozila 29. Unutrašnja kontrola - pojam, podjela, sredstva kontrole 30. Kontrola odvijanja saobraćaja od strane policije 31. Savremeni sistemi kontrole odvijanja saobraćaja


136

32. Pješački saobraćaj 33. Savremena rješenja u građenju puteva od uticaja na bezbjednost saobraćaja 34. Savremena rješenja u automobilskoj industriji od uticaja na bezbjednost saobraćaja 35. Načini regulisanja saobraćaja 36. Kriterijumi za izbor načina regulisanja saobraćaja 37. Efekti različitih načina regulisanja saobraćaja 38. Svjetlosni saobraćajni znaci - pojam, podjela, način rada 39. Pojmovi koji definišu rad semafora - faza, međufaza, ciklus, talas, širina talasa, brzina talasa, fazni pomak 40. Individualni i koordinirani način rada svjetlosnih signala 41. Simultani, alternativni i progresivni sistem rada svjetlosnih signala 42. Savremeni sistemi komunikacije i regulisanja saobraćaja 43. Aktivna i pasivna bezbjednost vozača 44. Aktivna i pasivna bezbjednost vozila 45. Aktivna i pasivna bezbjednost puta 46. Saobraćajne nezgode 47. Uzroci saobraćajnih nezgoda 48. Faze saobraćajne nezgode 49. Rad i uloga saobraćajnog vještaka 50. Određivanje brzine kretanja vozila u saobraćajnoj nezgodi 51. Obaveze učesnika u saobraćajnoj nezgodi i vozača koji naiđe na mjesto saobraćajne nezgode 52. Vrste povreda učesnika u saobraćajnoj nezgodi 53. Utvrđivanje stanja povrijeđenih u saobraćajnoj nezgodi 54. Način pružanja prve pomoći 55. Prevoz povrijeđenih u saobraćajnoj nezgodi - prioriteti za prevoz, položaj povrijeđenih, praćenje stanja

povrijeđenih 56. Stacionarni saobraćaj 57. Mjerenje stepena bezbjednosti saobraćaja 58. Stepen bezbjednosti saobraćaja na magistralnim putevima u Crnoj Gori 59. Stepen bezbjednosti saobraćaja na regionalnim putevima u Crnoj Gori 60. Stepen bezbjednosti saobraćaja na lokalnim putevima u Crnoj Gori.


137


- Usmeno - Učenik na ispitu može da koristi:

- šeme, dijagrame - prospekte i kataloge proizvođača vozila i opreme na vozilu - opremu za pružanje prve pomoći - zapisnik i dokumentaciju o saobraćajnoj nezgodi itd.


139

2.4. ISPITNI KATALOG USMENOG ISPITA IZ PREDMETA: TRANSPORTNA SREDSTVA

Pitanja koja treba objasniti, definisati, ilustrovati ili demonstrirati:

1. Transportna sredstva - pojam i podjela 2. Uređaji i elementi putničkog automobila 3. Uređaji i elementi autobusa 4. Uređaji i elementi motocikla, bicikla i bicikla sa motorom 5. Uređaji i elementi teretnog vozila, prikolica i poluprikolica 6. Uređaji i elementi kombinovanog vozila 7. Uređaji i elementi vozila za specijalnu namjenu 8. Vrste i karakteristike motora 9. Pokretni djelovi motora 10. Nepokretni djelovi motora 11. Četvorotaktni benzinski motori 12. Dvotaktni benzinski motori 13. Četvorotaktni dizel motori 14. Dvotaktni dizel motori 15. Sistem za hlađenje motora 16. Sistem za podmazivanje motora 17. Električni uređaji na vozilu 18. Sistem za prenos snage na vozilu 19. Točak sa pneumatikom 20. Sistem za kočenje na transportnim sredstvima 21. Sistem za upravljanje vozilom 22. Sistem za oslanjanje vozila 23. Okvir (ram) i karoserija vozila 24. Kretanje vozila - kotrljanje točka, koeficijent prijanjanja točka 25. Sile koje djeluju na vozilo 26. Snaga motora i spoljna brzinska karakteristika 27. Obrtni moment motora 28. Specifična potrošnja goriva 29. Bilans vuče 30. Dinamički faktor 31. Bilans snage vozila


140

32. Mogućnost savlađivanja uspona 33. Ubrzanje vozila 34. Put ubrzanja 35. Prenosni odnos u pogonskom mostu 36. Prenosni odnos u mjenjaču 37. Uzdužna i poprečna stabilnost vozila 38. Kočenje vozila i pokazatelji kočnih svojstava vozila 39. Dijagram kočenja 40. Pravolinijsko i krivolinijsko kretanje vozila 41. Savremena rješenja u konstrukciji motora 42. Savremena rješenja u konstrukciji upravljačkog mehanizma 43. Savremena rješenja u konstrukciji sistema za kočenje 44. Klasična i savremena oprema na raznim vrstama vozila.


- Usmeno - Učenik na ispitu može da koristi model vozila ili model njegovih elemenata, zatim dijagrame, šeme, prospekte

i kataloge proizvođača vozila itd.


141

2.5. STRUČNI RAD

Teme za stručni rad:

1. Na određenoj raskrsnici regulisati odvijanje saobraćaja postavljanjem semafora – na osnovu stvarnih podataka dobijenih snimanjem (brojanjem) saobraćaja i dobijene saobraćajne slike sa detaljnom distribucijom tokova; izračunati sve elemente rada semafora, kao i plan tempiranja

2. Na 3 do 5 raskrsnica ostvariti linijsku koordinaciju rada svjetlosnih signala simultanim sistemom rada semafora 3. Na 3 do 5 raskrsnica ostvariti linijsku koordinaciju rada svjetlosnih signala alternativnim sistemom rada

semafora 4. Na 3 do 5 raskrsnica ostvariti linijsku koordinaciju rada svjetlosnih signala progresivnim sistemom rada

semafora 5. Bezbjednosni uslovi na putu Podgorica – Kolašin 6. Bezbjednosni uslovi na putu Nikšić - Žabljak 7. Bezbjednosni uslovi na putu po izboru učenika 8. Analiza saobraćajnih nezgoda u Crnoj Gori (za određenu godinu) 9. Analiza saobraćajnih nezgoda u Podgorici (za određenu godinu) 10. Analiza saobraćajnih nezgoda u gradu po izboru učenika (za određenu godinu) 11. Ulično i van ulično parkiranje u Podgorici 12. Ulično i van ulično parkiranje u gradu po izboru učenika 13. Rješavanje problema parkiranja izgradnjom podzemne ili nadzemne (ili podzemne i nadzemne) garaže, na

lokaciji koju odredi nastavnik, a u gradu – po izboru učenika 14. Struktura i organizacija preduzeća za prevoz putnika u gradskom i prigradskom saobraćaju 15. Struktura i organizacija preduzeća za prevoz putnika u međugradskom saobraćaju - u domaćem i

međunarodnom saobraćaju (uzeti u obzir i potrebe turizma) 16. Analiza transporta boksita iz rudnika u Nikšiću 17. Analiza transporta uglja iz rudnika u Pljevljima 18. Transport robe u međunarodnom saobraćaju (organizacija i rad špediterskog preduzeća) 19. Analiza transporta goriva u “Jugopetrol”-u Kotor (za određenu godinu) 20. Prevoz opasnih materija i zaštita prirode 21. Razvoj drumskog saobraćaja i uticaj na čovjekovu radnu i životnu sredinu 22. Analiza rada vozila za određenu godinu u preduzeću po izboru učenika 23. Autobuska stanica za gradove preko 100.000 stanovnika 24. Autobuska stanica za manje gradove


142

25. Kontrola odvijanja saobraćaja u gradu sistemom kamera, i kompjutersko usklađivanje rada semafora na više raskrsnica

26. Satelitsko praćenje saobraćaja 27. Značaj i uloga savremenih komunikacionih sistema u drumskom saobraćaju 28. Stanje putne mreže u Crnoj Gori – nivo usluge, bezbjednost, povezanost sa okruženjem itd. 29. Analiza rada auto-škola (zakonska regulativa, stanje, predlozi) 30. Osiguranje vozila i robe 31. Uviđaj saobraćajne nezgode 32. Organizacija i rad rent a car službe 33. Zaštita na radu u saobraćajnom preduzeću 34. Osnovni faktori bezbjednosti saobraćaja 35. Vozila za prevoz lakokvarljive robe 36. Vozila za prevoz specijalnih tereta 37. Motori sa unutrašnjim sagorijevanjem 38. Savremena rješenja na motorima sa unutrašnjim sagorijevanjem 39. Vozila Formule 1 40. Savremena rješenja na kočnom mehanizmu vozila 41. Savremena oprema na putničkim i teretnim vozilima 42. Uporedni pokazatelji putničkog automobila i vozila Formule 1 43. Održavanje i opravka putničkog automobila 44. Održavanje i opravka kombinovanog vozila 45. Održavanje i opravka teretnog vozila 46. Održavanje i opravka autobusa 47. Otkrivanje kvarova na putničkom automobilu 48. Otkrivanje kvarova na teretnom vozilu 49. Otkrivanje kvarova na autobusu 50. Servisi mješovitog tipa 51. Servisi za putnička vozila 52. Servisi za teretna vozila 53. Tehnički pregled vozila (oprema i način rada) 54. Uloga saobraćajne policije (organizacija rada, preventivno djelovanje, specifičnosti i karakteristike) 55. Vozila pod pratnjom i vozila s pravom prvenstva prolaza (uticaj na odvijanje saobraćaja, obaveze učesnika u

saobraćaju i karakteristike njihovog učešća u saobraćaju).


143

3. OBAVEZNI NAČINI PROVJERAVANJA I OCJENJIVANJA UČENIKA

Nastavni predmet Način provjere i ocjenjivanja

SAOBRAĆAJ - usmeno - test u prvom, drugom i trećem razredu - grafički rad u četvrtom razredu

TRANSPORTNA SREDSTVA - usmeno - grafički rad u prvom, drugom i trećem razredu - projektni zadatak u četvrtom razredu

BEZBJEDNOST SAOBRAĆAJA - usmeno - po dva testa u trećem i četvrtom razredu - praktična provjera iz prve pomoći

ORGANIZACIJA PREVOZA - usmeno - u pisanoj formi

ODRŽAVANJE VOZILA - usmeno - praktično

UPRAVLJANJE VOZILOM - praktično

MOTORNA VOZILA - usmeno - projektni zadatak u četvrtom razredu

ODRŽAVANJE MOTORNIH VOZILA - usmeno - praktično

4. USLOVI ZA NAPREDOVANJE I ZAVRŠETAK PROGRAMA

Učenik se upisuje u viši razred ukoliko na kraju školske godine ima pozitivne ocjene iz svih predmeta, priloži dokaz o obavljenoj profesionalnoj praksi i koji je obavio slobodne aktivnosti.

Učenik završava četvorogodišnje obrazovanje polaganjem stručnog ispita.

Učenik je položio stručni ispit, odnosno uspješno završio ovaj obrazovni program, ako ima pozitivne ocjene iz svih elemenata stručnog ispita.


144

5. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA UČENICIMA SA POSEBNIM POTREBAMA

Škola je obavezna da uradi program za učenike sa posebnim potrebama.

Taj program mora biti usaglašen sa važećim obrazovnim programom za tehničara drumskog saobraćaja.

6. NAČIN PRILAGOĐAVANJA PROGRAMA ZA OBRAZOVANJE ODRASLIH

Škola, socijalni partneri i zainteresovani subjekti mogu, u skladu sa svojim potrebama i mogućnostima, da organizuju nastavu i polaganje ispita po dogovorenom i prilagođenom programu obrazovanja.

Taj program mora biti usaglašen sa važećim obrazovnim programom za tehničara drumskog saobraćaja.

7. PROFIL STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA

Predmet Profil stručne spreme nastavnika ili stručnog saradnika

SAOBRAĆAJ - Diplomirani saobraćajni inženjer, smjer drumski

- Diplomirani saobraćajni inženjer, smjer drumski TRANSPORTNA SREDSTVA

- Diplomirani mašinski inženjer, odgovarajućeg smjera

- Diplomirani saobraćajni inženjer, smjer drumski BEZBJEDNOST SAOBRAĆAJA - Visoka ili viša školska sprema medicinske struke za dio

predmeta koji se odnosi na pružanje prve pomoći

ORGANIZACIJA PREVOZA - Diplomirani saobraćajni inženjer, smjer drumski

- Diplomirani saobraćajni inženjer, smjer drumski

- Diplomirani mašinski inženjer odgovarajućeg smjera ODRŽAVANJE VOZILA

- Majstorski ispit odgovarajućeg smjera

- Diplomirani saobraćajni inženjer, smjer drumski, položen vozački ispit "B" kategorije i 3 godine radnog iskustva UPRAVLJANJE VOZILOM

- Instruktor vožnje „B“ kategorije


145

Izborna nastava

Predmet Profil stručne spreme nastavnika ili stručnog saradnika

PUTNIČKI SAOBRAĆAJ - Diplomirani saobraćajni inženjer, smjer drumski

- Diplomirani saobraćajni inženjer, smjer drumski MOTORNA VOZILA

- Diplomirani mašinski inženjer odgovarajućeg smjera

- Diplomirani saobraćajni inženjer, smjer drumski

- Diplomirani mašinski inženjer odgovarajućeg smjera ODRŽAVANJE MOTORNIH VOZILA

- Majstorski ispit odgovarajućeg smjera

TERETNI SAOBRAĆAJ - Diplomirani saobraćajni inženjer, smjer drumski

8. OBLIK ORGANIZACIJE IZVOĐENJA OBRAZOVNOG PROGRAMA

Obrazovni program izvodi se u školskom obliku.

Tabela: Broj časova po godinama obrazovanja, vrsti i načinu izvođenja nastave

Broj časova Broj časova kod kojih se odjeljenje

dijeli u grupe PREDMET RAZRED Ukupno T V P

T V P

Broj učenika u grupi

I 72 45 27 - - - - -

II 108 65 43 - - - - -

III 108 60 48 - - - - - SAOBRAĆAJ

IV 99 50 49 - - - - -


146

Broj časova Broj časova kod kojih se odjeljenje

dijeli u grupe PREDMET RAZRED Ukupno T V P

T V P

Broj učenika u grupi

I 72 40 32 - - - - -

II 72 40 32 - - - - -

III 72 40 32 - - - - - TRANSPORTNA SREDSTVA

IV 99 50 49 - - - - -

I 72 40 32 - - - - -

II 72 40 32 - - - - -

III 72 35 37 - - 28 - do 16 BEZBJEDNOST SAOBRAĆAJA

IV 99 45 54 - - - - -

II 72 40 32 - - - - -

III 108 60 48 - - - - - ORGANIZACIJA PREVOZA

IV 99 50 49 - - 25 - do 16

I 144 72 - 72 - - 67 do 16

II 144 60 - 84 - - 79 do 16

III 108 50 - 58 - - 53 do 16 ODRŽAVANJE VOZILA

IV 99 45 - 54 - - 49 do 16

III 72 36 36 - - 36 - 1 UPRAVLJANJE VOZILOM

IV 66 10 - 56 - - 56 1

Napomena: Način izvođenja izborne nastave zavisi od broja učenika.


147

9. DRUGA PITANJA OD ZNAČAJA ZA REALIZACIJU NASTAVNOG PROGRAMA

9.1. Profesionalna praksa

Profesionalna praksa obavlja se van škole, u objektima institucija ili preduzeća, gdje se učenici mogu upoznati sa:

- organizacijom prevoza putnika i robe u domaćem saobraćaju - organizacijom prevoza putnika i robe u međunarodnom saobraćaju i - održavanjem i opravkom putničkih i teretnih vozila.

9.2. Slobodne aktivnosti

Slobodne aktivnosti učenika organizuju se u školi.

Preporuka je da slobodne aktivnosti budu usmjerene na korišćenje Interneta sa temama iz oblasti drumskog saobraćaja.


148

Za obrazovni program TEHNIČAR / TEHNIČARKA DRUMSKOG SAOBRAĆAJA kataloge znanja uradili su:

Ratko Pavićević, dipl.ing., JU SSŠ „Ivan Uskoković“, Podgorica

Mr Đorđije Vučeljić, dipl.ing., PP „Minić“, Podgorica

Srećko Kljajić, dipl.ing.,JU SSŠ „Ivan Uskoković“, Podgorica

Dragan Despotović, dipl.ing., JU SSŠ, Pljevlja

Miloje Bajčeta, dipl.ing., JU SSŠ, Pljevlja


149

Obrazovni programa TEHNIČAR/TEHNIČARKA DRUMSKOG SAOBRAĆAJA

usvojen je na XVII sjednici Savjeta za stručno obrazovanje održanoj 09.06.2004. godine.

Documents

REPUBLIKA CRNA GORA OBRAZOVNI PROGRAM TEHNIČAR ... · - Razvija snalažljivost - LCD Projektor - Obrazlaže potrebu čuvanja robe u skladištu - Opisuje na čin čuvanja robe u skladištu