16
ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis gazeTi gamodis 1927 wlidan www.tsu.ge newspaper @ tsu.ge rogor vebrZoloT parazitul tkipebs? `Tu ar ici ucxo ena, dasaqme- bis naklebi Sansi gaqvs!” _ am realobas dRiTidRe uswore- ben Tvals is axalgazrdebi, romlebic profesias umaRles saswavleblebSi euflebian da romelTac ucxo enis swavlis wyurvili swored pragmatulma midgomebma gaumZafraT. albaT, qveynisTvis urigo ar aris, Tuki studentebi moiTxoven kidec imaze ukeTesad swavlebas, vidre dRes aswavlian da, am mxriv, maTi agresiuli tonic ki misaRebia. pasuxad Tbilisis saxelmwifo universitetis magaliTze is SeiZleba iTqvas, rom ucxo enebis gaZlierebuli Seswavlis sakiTx- ebze muSaoba ukve dawyebulia, Tumca problema bolomde jer ar mogvarebula. oqtomberi, orSabaTi, 2011 w. ¹12 31 uzrunvelyofs Tu ara saswavlo literatura xarisxian ganaTlebas? problema, romelic ara televiziiT, aramed universitetSi unda gadawydes gv. 3 magistrantTa da doqtorantTa raodenobis zrdis tendencia Tsu-Si gv. 6 rogori gagrZeleba mohyveba Tsu-sTan Serwymas? gv. 11 qarTuli filologia CemTvis miwis yiviliviT iyo gv. 13 memorandumiT garantirebuli moswavleTa aqtiuroba gv. 15 gv. 4 reqtorTan pirispir me-4 gverdze me-5 gverdze SevinaxoT Tu ara axlad dabadebuli bavSvis Wiplari? gv. 5 vaxtang imnaiSvili: e s qveyana marto lamazi buneba ar aris. ucxoeli rom migyavs da Zeglebs aTvalierebineb, unda Se- geZlos mas is warwerebic amoukiTxo, romlebic maT kedlebzea amotvifruli... araferi qarTuli ucxoe- Tis muzeumebSi ar mina- xavs, amitom Cven mxolod Cveni sami anbaniT, isto- riiT, sakuTari kulturis codniT SegviZlia maT Tavi movawonoT. gv. 13 marina gariSvili, iuridiuli fakultetis asocirebuli profesori: _ Cemi, rogorc romis sa- marTlis specialistis Tx- ovnaa, rac SeiZleba meti pirvelwyaro Seagrovos universitetma. SegviwyobT Tu ara xels aseTi unika- luri monografiebisa da inglisurenovani, rusu- lenovani, germanuleno- vani pirvelwyaroebis SeZe- naSi? _ am sakiTxTan dakavSire- biT SemiZlia giTxraT, rom fa- kulteti roca adgens Tavis biujets, iq unda iyos miTiTe- buli, rom mas sWirdeba gark- veuli Tanxa pirvelwyaroebis SesaZenad, raTa Semdeg, momava- li wlis biujetSi es gaiTvalis- winon. gogi goqsaZe, socialur da politikur mecnierebaTa fakultetis sazogadoebrivi geografiis mimarTulebis profesori: _ fakultets aqvs gamoyo- fili 20 000 lari wignebis SesaZenad, magram ukve 3 welia ver moxerxda bibli- oTekis Sevseba. ar xerxdeba tenderis Catareba, romel- ic gamoavlenda kompanias, romelic uzrunvelyofda wignebis SeZenas. ra keT- deba am problemis gadasaW- relad? _ wignebis SeZenac fakul- tetebis problemaa, rac Tavad unda moagvaron. SekiTxvis avtoris naTqva- midanac Cans, rom faqtia _ gazeTi ,,Tbilisis universiteti“ agrZelebs iniciativas _ sauniversiteto sazogadoebis (pro- fesorisa Tu studentis) mxridan dasmuli yvela kiTxva, sakiTxi Tu problema reqtoris yuramde mivides, raTa universitetis xelmZRvanelmac, Tavis mxriv, SeZlos situaciis analizi da Sesabamisi pasuxebis gacema. yvela maTganis interesis dakmayofilebas rubrikiT _ ,,reqtorTan pirispir“ Cven periodulad SevecdebiT da SemogTavazebT Tsu-is reqtoris aleqsandre kvitaSvilis pasuxebs yvela im kiTxvaze, rac ki universitetis wiaRSi Cndeba. ? ? me-3 gverdze proeqti ucxo enis swavlis gasaumjobeseblad soflis meurneobis ganvi- Tarebis saxelmwifo progra- ma TavisTavad gulisxmobs im mecnierTa xelSewyobas, rom- lebic samecniero kvlevebiTa da axali aRmoCenebiT cdi- loben am dargSi siaxleebis danergvas. swored am niSniT SevarCieT proeqti, romelic saqarTveloSi mecxoveleo- bis ganviTarebas Seuwyobs xels da fermerebs pirutyvis movlaSi daexmareba. proeqti gulisxmobs cx- ovelTa parazituli tkip- ebis sawinaaRmdego axali gaxangrZlivebuli moqmede- bis preparatis Seqmnas, mis gamocdas da dadebiTi Sede- gebis miRebis SemTxvevaSi, warmoebas. preparati ukve Seqmnilia da mas mecnierebma `giome- trini~ uwodes. is iafia, aqvs wvimisadmi gamZleoba da ufro xangrZlivi moxmare- bisaa, vidre misi ucxouri analogebi. vaJa-fSavela 150 gv. 7-10

reqtorTan pirispir - ივანე ჯავახიშვილის ... filologia CemTvis miwis yiviliviT iyo gv. 13 memorandumiT garantirebuli moswavleTa aqtiuroba gv. 15 gv

Embed Size (px)

Citation preview

ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis gazeTi gamodis 1927 wlidan

www.tsu.ge [email protected]

rogor vebrZoloT parazitul tkipebs?

`Tu ar ici ucxo ena, dasaqme-bis naklebi Sansi gaqvs!” _ am realobas dRiTidRe uswore-ben Tvals is axalgazrdebi, romlebic profesias umaRles saswavleblebSi euflebian da romelTac ucxo enis swavlis wyurvili swored pragmatulma midgomebma gaumZafraT. albaT, qveynisTvis urigo ar aris, Tuki studentebi moiTxoven kidec imaze ukeTesad swavlebas, vidre dRes aswavlian da, am mxriv, maTi agresiuli tonic ki misaRebia. pasuxad Tbilisis saxelmwifo universitetis magaliTze is SeiZleba iTqvas, rom ucxo enebis gaZlierebuli Seswavlis sakiTx-ebze muSaoba ukve dawyebulia, Tumca problema bolomde jer ar mogvarebula.

oqtomberi, orSabaTi, 2011 w. N¹1231uzrunvelyofs Tu ara saswavlo literatura xarisxian ganaTlebas?

problema, romelic ara televiziiT, aramed universitetSi undagadawydes gv. 3

magistrantTa da doqtorantTa raodenobis zrdistendenciaTsu-Si gv. 6

rogori gagrZeleba mohyvebaTsu-sTan Serwymas? gv. 11

qarTuli filologia CemTvis miwis yiviliviTiyo gv. 13

memorandumiT garantirebulimoswavleTa aqtiuroba gv. 15

gv. 4

reqtorTan pirispir

me-4 gverdze

me-5 gverdze

SevinaxoT Tu ara axlad dabadebulibavSvisWiplari? gv. 5

vaxtang imnaiSvili:

es qveyana marto lamazi buneba ar aris. ucxoeli

rom migyavs da Zeglebs aTvalierebineb, unda Se-geZlos mas is warwerebic amoukiTxo, romlebic maT kedlebzea amotvifruli... araferi qarTuli ucxoe-Tis muzeumebSi ar mina-xavs, amitom Cven mxolod Cveni sami anbaniT, isto-riiT, sakuTari kulturis codniT SegviZlia maT Tavi movawonoT. gv. 13

marina gariSvili,iuridiuli fakultetis

asocirebuli profesori:

_ Cemi, rogorc romis sa-marTlis specialistis Tx-ovnaa, rac SeiZleba meti pirvelwyaro Seagrovos universitetma. SegviwyobT Tu ara xels aseTi unika-luri monografiebisa da inglisurenovani, rusu-lenovani, germanuleno-vani pirvelwyaroebis SeZe-naSi?

_ am sakiTxTan dakavSire-biT SemiZlia giTxraT, rom fa-kulteti roca adgens Tavis biujets, iq unda iyos miTiTe-buli, rom mas sWirdeba gark-veuli Tanxa pirvelwyaroebis SesaZenad, raTa Semdeg, momava-li wlis biujetSi es gaiTvalis-winon.

gogi goqsaZe,socialur da politikur

mecnierebaTa fakultetis sazogadoebrivi geografiis

mimarTulebis profesori:

_ fakultets aqvs gamoyo-fili 20 000 lari wignebis SesaZenad, magram ukve 3 welia ver moxerxda bibli-oTekis Sevseba. ar xerxdeba tenderis Catareba, romel-ic gamoavlenda kompanias, romelic uzrunvelyofda wignebis SeZenas. ra keT-deba am problemis gadasaW-relad?

_ wignebis SeZenac fakul-tetebis problemaa, rac Tavad unda moagvaron.

SekiTxvis avtoris naTqva-midanac Cans, rom faqtia _

gazeTi ,,Tbilisis universiteti“ agrZelebs iniciativas _ sauniversiteto sazogadoebis (pro-fesorisa Tu studentis) mxridan dasmuli yvela kiTxva, sakiTxi Tu problema reqtoris yuramde mivides, raTa universitetis xelmZRvanelmac, Tavis mxriv, SeZlos situaciis analizi da Sesabamisi pasuxebis gacema. yvela maTganis interesis dakmayofilebas rubrikiT _ ,,reqtorTan pirispir“ Cven periodulad SevecdebiT da SemogTavazebT Tsu-is reqtoris aleqsandre kvitaSvilis pasuxebs yvela im kiTxvaze, rac ki universitetis wiaRSi Cndeba.

??

me-3 gverdze

proeqti ucxo enis swavlis

gasaumjobeseblad

soflis meurneobis ganvi-Tarebis saxelmwifo progra-ma TavisTavad gulisxmobs im mecnierTa xelSewyobas, rom-lebic samecniero kvlevebiTa da axali aRmoCenebiT cdi-loben am dargSi siaxleebis danergvas. swored am niSniT SevarCieT proeqti, romelic saqarTveloSi mecxoveleo-bis ganviTarebas ASeuwyobs xels da fermerebs pirutyvis movlaSi daexmareba.

proeqti gulisxmobs cx-ovelTa parazituli tkip-ebis sawinaaRmdego axali gaxangrZlivebuli moqmede-bis preparatis Seqmnas, mis gamocdas da dadebiTi Sede-gebis miRebis SemTxvevaSi, warmoebas.

preparati ukve Seqmnilia da mas mecnierebma `giome-trini~ uwodes. is iafia, aqvs wvimisadmi gamZleoba da ufro xangrZlivi moxmare-bisaa, vidre misi ucxouri analogebi.

vaJa-fSavela150 gv. 7-10

Tbilisis universiteti

[email protected] www.tsu.gewww.tsu.ge

2vorqSofi

maia toraZe

kavkasiis regioni bolo 20 wlis gan-mavlobaSi msoflios erTerT cxel wer-tiladaa miCneuli, radganac ruseTis agresiis gamo igi bevrjer gaxda omebisa da SeiaraRebuli dapirispirebis adgili. specialistebi miiCneven, rom daZabuli fsiqologiuri fonis gamo es regioni gansakuTrebul yuradRebas imsaxurebs da saWiroa maRalkvalificiuri speciali-stebis momzadeba fsiqotravmis kvlevisa da reabilitaciis kuTxiT. fsiqologiuri mecnierebis saerTaSoriso gaerTianebam am mizniT daiwyo saswavlo kurikulu-mis SemuSaveba, romelSic saqarTvelos, azerbaijanisa da somxeTis fsiqologebi CaerTvnen.

fsiqologiuri mecnierebis saerTa-Soriso gaerTianebis oficialuri warmo-madgeneli saqarTveloSi, fsiqologiis doqtori, profesori Tea gogotiSvili miiCnevs, rom es programa xels Seuwyobs praqtikosi fsiqologebisa da fsiqo-travmis mkvlevarTa aRzrdas, raSic sa-qarTvelo erTgvari centris funqcias SeiTavsebs. `es gaxlavT fsiqologiuri mecnierebis saerTaSoriso gaerTianebis prezidentis, profesor rainer silbrai-zenis idea. misi ZalisxmeviT ramdenime Cvenma eqspertma, maT Soris, mec, gaviareT kvalifikaciis amaRlebis kursi uSualod am kuTxiT. Tqven iciT, rom fsiqotravmi-sagan arc erTi Cvengani ar varT dazRveu-li yoveldRiur cxovrebasa da stresul garemoSi, magram am kurikulumis mniSv-neloba mis regionul datvirTvaSia. sam-wuxarod, amierkavkasiaSi bunebrivi Tu omebiT gamowveuli ubeduri SemTxvevebis Semdeg uamravi iZulebiT gadaadgilebu-li piri gvyavs. amitom davdeqiT im aqtu-alobis winaSe, rom maRalkvalificiuri fsiqologiuri daxmareba gavuwioT sazo-gadoebas~, _ ganacxada man.

fsiqotravmis kvleva da reabilitacia aris akademiuri kurikulumi universite-tebisTvis, romlis SemuSavebis procesi ramdenime etapad mimdinareobda. bolo vorqSofze, romelic 2-8 oqtombers Tbi-lisSi, sastumro `qorTiard mariotSi~ gaimarTa, kurikulumis SemuSavebaSi Car-

Tuli iyvnen amierkavkasiis samive respu-blikis warmomadgenlebi da msoflios wamyvani samecniero eqspertebi. programa pirvel etapze ivane javaxiSvilis saxe-lobis Tbilisis saxelmwifo universite-tsa da saqarTvelos sapatriarqos wmi-da andria pirvelwodebulis saxelobis qarTul universitetSi dainergeba. misi ganxorcielebis survili gamoTqves aseve ilias universitetis Sesabamisi profi-lis profesor-maswavleblebmac.

`aris perspeqtiva, rom ganvaxorcie-loT distanciuri, on-line swavleba post-sabWoTa qveynebisTvis, rasac dRemde analogi ar aqvs. es aris saerTaSoriso standartebis akademiuri programa, ro-melic msoflioSi mxolod ramdenime wa-myvan universitets aqvs. imedi maqvs, rom qarTuli fsoqologiuri skola, rogorc erTerTi umniSvnelovanesi mimarTuleba Tanamedrove msoflioSi, mogvcems saSu-alebas, Cvens bazaze davaSenoT sruliad axali Tanamedrove swavlebis meTodolo-gia, romelic Cveni mecnierebis warmate-buli moRvaweobis winapirobaa~, _ gana-cxada Tea gogotiSvilma.

vorqSofis bolo dRes, 8 oqtombers, organizatorebma `qorTiard mariotSi~ gamarTes mrgvali magida, romelsac Tsu-is reqtori aleqsandre kvitaSvili da saqarTvelos sapatriarqos universite-tis sameTvalyureo sabWos Tavmjdomare giorgi andriaZec daeswrnen. umaRlesi saswavleblebis reqtorebma mzadyof-na gamoTqves saswavlo kurikulumis _ `fsiqotravmis kvleva da reabilitacia~ amoqmedebisaTvis da ganacxades, rom pro-gramis amuSaveba damokidebulia finansu-ri da teqnikuri sakiTxebis mogvarebaze, rac sagranto proeqtis farglebSi Tavad fsiqologiuri mecnierebis saerTaSori-so gaerTianebam iTava.

`saqarTvelos sapatriarqo jer kidev wminda andria pirvelwodebulis saxelo-bis qarTuli universitetis daarsebamde axorcielebda mxardaWeras fsiqologi-uri proeqtebisa, romelTac profesori Tea gogotiSvili xelmZRvanelobda. es gaxldaT narkomanebis mkurnaloba da prevencia. ase rom, ara mxolod samec-niero, aramed fsiqologiis praqtikuli gamoyenebis kuTxiTac Cven mravalwliani

gamocdileba gvaqvs. momavalSi aqtiurad viqnebiT dainteresebuli, rom viTanamS-romloT saqarTvelosa da ucxoeTis fsi-qologebTan fsiqologiis Teoriuli da praqtikuli gamoyenebis kuTxiT~, _ ga-nacxada saqarTvelos sapatriarqos wmida andria pirvelwodebulis saxelobis qar-Tuli universitetis sameTvalyureo sab-Wos Tavmjdomarem giorgi andriaZem.

Tsu-is reqtorma aleqsandre kvitaS-vilma saintereso uwoda saerTaSoriso vorqSops da imedi gamoTqva, rom saer-TaSoriso eqspertebis monawileobiT SemuSavebuli erToblivi kurikulumi, romlis Tanamonawilecaa ienis universi-teti, maRali donis swavlasa da swavlebas ganapirobebs fsiqotravmebis kvlevisa da reabilitaciis kuTxiT.

mrgvali magida Seajama fsiqologiuri mecnierebis saerTaSoriso gaerTianebis (IUPsyS) prezidentma, ienis universitetis ganviTarebis fsiqologiis departamen-tis xelmZRvanelma, profesorma rainer silbraizenma. `am programas aqvs uzarma-zari mniSvneloba qveynisaTvis, radganac saqarTveloSi, iseve, rogorc mTel amier-kavkasiaSi, misi ganxorcielebis realuri moTxovna arsebobs. es aris bunebrivi ka-tastrofebisa da omebiT gamowveuli st-resebis mxare da maRali klasis profesio-nali fsiqologebis momzadebas iTxovs. realurad Cveni qveynebi aseTi SemTxveve-bisTvis mzad unda iyvnen, radganac, roca adgili aqvs aseT samwuxaro garemoebebs, unda arsebobdnen maRali donis mkvleva-rebi da saerTaSoriso donis praqtikuli fsiqologebi, romlebic moaxerxeben sa-zogadoebisaTvis Tanamedrove standar-tebis fsiqologiuri daxmarebis gawevas~, _ ganacxada man.

axali saswavlo programa _ `fsiqo-travmebis kvleva da reabilitacia~ umo-kles droSi amoqmeddeba. saswavlo pro-cesSi CarTulni iqnebian rogorc ucxo-eli, aseve, saerTaSoriso sertifikatis mflobeli qarTveli leqtorebi. dagegmi-lia, gadamzaddes is fsiqologebic, rom-lebsac survili eqnebaT studentebs es specialoba Seaswavlon.

iniciativa fsiqologiuri daxmarebis mizniT

Tamar dadiani

Tbilisis saxelmwifo uni-versitetma 7-10 seqtembers umaspinZla saerTaSoriso vor-qSofs, romelSic centraluri evropisa da kavkasiis regionis universitetebis profesorebma miiRes monawileoba. vorqSofi tardeboda proeqtis _ `bizan-tia da kavkasia Sua saukuneebSi~ farglebSi. igi gaimarTa evro-pis universitetis profesore-bis: nils gaulis da iStvan per-selis organizebiT.

proeqtis seqciur muSaobas koordinatorebi xelmZRvane-lobdnen. vorqSofSi monawi-leobdnen TurqeTis, erevnis, budapeStis, ienis, romis, lon-donis, oqsfordis, getingemis universitetebis profesor-maswavleblebi; aseve, qarTveli profesorebi - zaza aleqsiZe, zaza sxirtlaZe, Tina doliZe, magda mWedliZe, Tamar oTxme-zuri (xelnawerTa instituti), levan gigineiSvili (ilias uni-versiteti) da sxvani.

proeqti 6 Tematur seqciad iyo dayofili: istoria, same-

fo xelisufleba da Zalauf-leba, xelovnebaTmcodneoba, filosofia, literatura da xelnawerTmcodneoba. proeqtis farglebSi gaimarTa aseve gaer-Tianebuli samuSao Sexvedrebi, plenaruli sxdomebi, sadac ve-nis universitetis profesorma verner saitma da ienis univer-sitetis profesorma ana gretma saintereso leqciebi waikiTxes bizantiur-aRmosavlur ur-TierTobebze.

garda samecniero kvleve-bisa, proeqti iTvaliswinebs saswavlo procesisadmi xel-Sewyobasac, rac aseve mniSvne-lovania xarisxiani swavlebis TvalsazrisiT. am mizniT mo-mavalSi momzaddeba saswavlo silabusebi, romlebic Semdgom sxvadasxva qveynis warmatebul universitetebSi dainerge-ba. proeqti qarTvel doqto-rantebs saSualebas aZlevs gaecnon sxvadasxva qveynis universitetebSi mimdinare samecniero kvlevebs da gai-ziaron ucxoeli specialiste-bis gamocdileba.

`saerTaSoriso vorqSofi weliwadSi 2-jer tardeba, sad-

ac qarTveli mecnierebi yvela-ze farTod arian warmodgenil-ni. pirveli vorqSofi Tsu-Si gaimarTa da mixaria, rom Cveni qveyana ase mimzidvelia ucxo-eli mecnierebisTvis. proeqti mniSvnelovani gaxldaT samec-niero kvlevebis gacnoba-Se-fasebis TvalsazrisiTac. vor-qSofisTvis mzadebis pirvelive etapze daisva sakiTxi, CagverTo Tu ara proeqtSi is mecnierebi, romlebic samecniero kvlevebs

nacionalur enaze werdnen. sa-bolood gadawyda, rom maTac mieRoT monawileoba proeqtis ganxorcielebaSi~, _ aRniSna ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo univer-sitetis profesorma, proeqtis erTerTma koordinatorma be-Jan javaxiam.

proeqtis monawileebma 3 dRis ganmavlobaSi aqtiurad da nayofierad imuSaves; sadavo sakiTxebi, kvlevebis mimdina-reoba da specifika erTmaneTs SeuTanxmes; imsjeles da ur-TierTTanamSromlobis samomav-lo perspeqtivebic dasaxes.

amave proeqtis farglebSi, venis universitetis profe-sorma verner saitma leqciebi waikiTxa saqarTvelos xelna-werTa erovnul centrSi, xolo Tsu-is profesorebi zaza aleq-siZe da zaza sxirtlaZe budape-Stis saxelmwifo universitet-Si miiwvies. mniSvnelovania, rom momaval wels Tsu-Si evropis universitetis profesori nils gauli waikiTxavs leqciebs.

meore vorqSofi somxeTSi gaimarTeba, SemdegSi ki mecnie-rebs TurqeTi umaspinZlebs.

warmomadgenlobiTi vorqSofi

2011 wlis 12 oqtombers ivane java-xiSvilis saxelobis Tbilisis

saxelmwifo universitetis humanitarul mecnierebaTa fakultetis profesors ana-stasia zaqariaZes konstancas `ovidiusis~ saxelobis universitetis (rumineTi) sapa-tio profesoris wodeba (DOCTOR HONORIS CAUSA) mieniWa.

universitetis senatis sazeimo sxdo-maze Sedga sapatio wodebis sertifikatis gadacemisa da doqtoris mantiiT Semosvis tradiciuli ceremoniali. wardgineba-Si `ovidiusis~ universitetis reqtorma profesorma viqtor ciupinam da Teolo-giis fakultetis dekanma, tomis eparqiis arqiepiskoposma, profesorma Teodosiem (petresku) aRniSnes, rom qarTvel mecniers sapatio wodeba eniWeba ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universi-tetsa da konstancas `ovidiusis” universi-tetebsa da ori qveynis samecniero wreebs Soris urTierTobis ganviTarebaSi Setani-li wvlilisaTvis, qristianuli eTikisa da bioeTikis sferoebSi nayofieri saqmianobi-sa da samecniero gamokvlevebisaTvis.

profesori anastasia zaqariaZe 2008 wlidan “ovidiusis” universitetis sami msoflio monoTeisturi religiis Seswav-lisa da kvlevis centris (The Center for Reli-gious and Juridical-Canonical Study and Research of the Three Monotheistic Religions.) saerTaSoriso samecniero Jurnalis `dionisianas” sare-daqcio sabWos, xolo 2009 wlidan univer-sitetisa da centris mier mowyobili saer-TaSoriso konferenciebis saorganizacio komitetis wevria.

dajildoebis Semdgom konstancas uni-versitetis sapatio profesorma universi-tetis senatis, profesorebis, studente-bisa da mowveuli stumrebisaTvis sajaro leqcia waikiTxa. moxseneba exeboda adami-anis xvedris problemas Tanamedrove sa-myaroSi, pirovnebisa da identobis eTikur perspeqtivebs.

2011 wlis 20-22 oqtombers konstancaSi gamarTuli konferenciis muSaobaSi CarTu-li iyo ocze meti qveynis wamyvani Teologi, iuristi, politikuri, sasuliero, sazoga-doebrivi da akademiuri wreebis warmomad-geneli. maT Soris Tsu-is filosofosTa delegacia. konferencia msjelobda ojaxi-sa da qorwinebis problemebze sam msoflio religiaSi.

Tsu-sa da konstancas `ovidiusis~ uni-versitetebs Soris 2010 wlis 13 noembers daido xelSekruleba samecniero da sas-wavlo sferoebSi TanamSromlobis Sesa-xeb. Tsu-Si swavlebis pirveli etapisaT-vis momzadda Teologiis mainor saswavlo programa, romlis SeqmnaSi monawileobdnen konstancas universitetis proreqtori, centris direqtori Teologiis doqtori, profesori nikolae dura, Teologiis fa-kultetis warmomadgenlebi da saqarTve-los sapatriarqos Teologiuri akademiisa da seminariis RvTismetyvelebi. programis amuSaveba humanitarul mecnierebaTa fa-kultetze 2011-2012 saswavlo wlisaTvis igegmeba. Tsu-s delegaciam Sexvedrebi `ovidiusis” universitetis xelmZRvanelo-basTanac gamarTa, or universitets Soris dadebuli CarCo xelSekrulebis farglebSi damuSavda saswavlo da samecniero kvleviT sferoebSi momavali TanamSromlebis gegma. kerZod, profesor nikolae duras uSualo iniciativiT momzadda Tsu-is universi-tetis filosofiis institutsa da centrs Soris xelSekrulebis proeqti, romelic gulisxmobs sxvadasxva samecniero da sas-wavlo proeqtebis ganxorcielebaSi rumi-nuli mxaris aqtiur CarTulobas, uaxloes momavalSi dasaxulia anTimoz iverielis saxelobis filosofiur–Teologiuri kv-levebis sauniversiteto centris Seqmnac.

sazogadoebasTan urTierTobisdepartamenti

mokled

sapatio profesoris

wodeba

universitetSi fsiqologiis mi-marTulebiT axali saerTaSoriso sas-wavlo programis ganxorcieleba iwyeba. programis iniciatoria fsiqologiuri mecnierebis saerTaSoriso gaerTianeba (IUPsyS), romelmac ienis universitetTan erTad, germaniis akademiuri gacvliTi programis (DAAD) grantis farglebSi kurikulumi _ `fsiqotravmis kvleva da reabilitacia~ SeimuSava.

beJan javaxia

Tbilisisuniversiteti

[email protected]

3kiTxva-pasuxis reJimSi

rekomendacia

pirveli gverdidan

biujetSi aqvT 20 000 lari da 3 welia bi-blioTekis Sevseba ver moxerxda. ratom xdeba ase, ar vici... Tu wignia dasabeWdi, universitetSi funqcionirebs gamomcem-loba, Tu wignia SesaZeni, arsebobs tende-ris forma... mimarTon dekans da fakul-tetis egidiT moagvaron es problema. sxva pasuxs ver gagcemT am SemTxvevSi.

zurab seferTelaZe,zust da sabunebismetyvelo mec-

nierebaTa fakultetis geografiis mimarTulebis profesori:

_ geografia sabunebismetyvelo da sazogadoebriv mecnierebaTa mWidrod dakavSirebuli erTiani sistemaa da moicavs fizikur da ekonomikur geografias. ramden-ime wlis ukan moxda mecnieru-lad araswori ram _ maTi gaxleCa. fizikuri geografia darCa zust da sabunebismetyvelo mecnierebaTa fakultetze, ekonomikuri geogra-fia ki aRmoCnda socialur da poli-tikur mecnierebaTa fakultetze. rogor uyurebT am sakiTxs? Sesa-Zlebelia Tu ara maTi gaerTianeba?

_ erTi nawili, romelic darCa zust da sabunebismetyvelo mecnierebaTa fa-kultetze da meore nawili, romelic gadavida socialur da politikur mec-nierebaTa fakultetze Seikribon, moi-fiqron _ rogor sjobs da Tu orive

mxares unda gaerTianeba, amis problema ar aris. axal fakultets universitetSi ver SevqmniT. geografebis mimarTuleba ZaliT Tu gaxliCes, ZaliTve xom ver ga-vaerTianebT, anu am or ganStoebas Soris konsensusi unda iyos, rom gadawyvetile-ba miviRoT.

mixeil gedevaniSvili,zust da sabunebismetyvelo

mecnierebaTa fakultetisbiologiis mimarTulebisasocirebuli profesori:

_ Zalian mawuxebs asistent-profe-sorebisa da laborantebis kompe-tenciis done. maTi kvalifikaciis asamaRleblad Tu aris SesaZlebe-li maTi mivlineba sazRvargareTis wamyvan universitetebSi, magali-Tad 6 TviT samuSaod? ra azris xarT am winadadebaze?

_ am winadadebaze dadebiTi azris var, magram maTi donis amaRleba unda moxdes jer aq, universitetSi. eWvi me-pareba imaSi, rom Tu laborantebis kom-petenciis sakiTxi dgas, romelimes saz-RvargareTis wamyvan universitetebSi gagzavniT codnis dones avumaRlebT, radgan Tu aq ar icis ra xdeba, amas iqac naklebad gaigebs. amitom, jer erTi, unda aviyvanoT kvalificiuri kadri, SesaZloa aseTi gamovZebnoT Cvens magistrantebsa da doqtorantebSi, romelTac asisten-tebad davasaqmebT, da meore, isini unda flobdnen ucxo enas, raTa maT sazRvar-gareT mivlinebas azri hqondes.

marine lomiZe,socialur da politikur

mecnierebaTa fakultetisJurnalistikis mimarTulebis

asistent-profesori:

_ ra SesaZleblobebi aqvs univer-sitets samecniero mivlinebisTvis da ra principiT SeirCeva is profe-sori, romelsac samivlinebo Tanx-ebs universiteti uxdis?

_ rogorc wesi, yvela fakultets aqvs gamoyofili Tavisi samivlinebo Tanxebi. kriteriumi Zalian martivia _ es unda iyos samecniero kuTxiT maRali donis saqmianobasTan dakavSirebuli da raRac sikeTis momtani universitetisT-

vis. Tuki am pirobis damakmayofilebeli mivlinebis dasafinanseblad fakultets fuli aRar aqvs da gairkva, rom dagegmi-li konferencia an samecniero forumi metad mniSvnelovania, am SemTxvevaSi, mogvmarTaven. administracia cdilobs, rom daafinansos yvela, vinc aseT serio-zul RonisZiebaze daswrebis survils gamoTqvams.

saerTod, roca saubaria seriozul konferenciebze, vorqSofebze, semina-rebsa Tu msgavs RonisZiebebze dasaswre-bad saWiro mivlinebebze, rogorc wesi, maTi Catarebis Sesaxeb informacia erTi wliT adre unda iyos cnobili. amitom ar unda xdebodes ise, rom uceb viRac aRmoaCens, rom Turme zeg midis sadRac da maSinve iTxovs fakultetisgan fuls. es problema mibmulia biujetis sworad dagegmvis sakiTxTanac. Cven daviwyebT momavali wlis biujetis normalurad da-gegmarebas da SevecdebiT, yvelas hqondes gawerili samivlinebo Tanxa imis mixed-viT _ vin sad, rodis da ratom midis, raTa naklebad moxdes gauTvaliswinebe-li xarjebis gaCena wlis SuaSi an wlis bolos. gasagebia, rom 100 procentiani sizustiT yvelafers ver gamoTvlian da, am SemTxvevisTvis, raRac rezervi iqneba gaTvaliswinebuli, magram mosalodneli xarjebi biujetSi unda iyos asaxuli.

erekle kalatoziSvili,iuridiuli fakultetis

me-3 kursis studenti:

_ xom ar igegmeba uaxloes momaval-Si distanciuri swavlebis meTodis danergva universitetSi?

_ sul ramdenime Tvis win kanonSi Sevida cvlilebebi, ramac distanciuri tipis swavleba dauSva. imas ver getyviT, Tu rodidan daiwyeba es procesi, radgan amas normaluri danergva da pilotireba sWirdeba, Tumca yvelanairi winapiroba arsebobs distanciuri swavlebis meTo-dis asaTviseblad. aqamde amis ganxor-cieleba ver moxerxda mxolod imitom, rom kanoni ar gvaZlevda amis saSuale-bas. axla kanonma amis ufleba mogvca da ianvridan Tu ara, Semdegi semestridan mainc ukve SesaZlebeli iqneba distanci-uri swavlebis meTodis danergva.

_ rogor gesaxebaT universitetSi swavlis donis amaRlebis gzebi?

_ am kiTxvaze vrceli saubaria saWi-ro, Tumca mokled SemiZlia gipasuxoT, rom swavlebis donis amaRleba mesaxeba konkursebiT da maRali kvalifikaciis mqone profesor-maswavlebelTa univer-sitetSi moyvanis gziT, kvlevis donis gaumjobesebiT da im resursisa Tu bazis gamoyenebiT, rac universitetsa da im 14 samecniero-kvleviT institutSia Tav-moyrili, romelic Tsu-s SemouerTda.

dimitri gegenava,saqarTvelos axalgazrda

mecnierTa sazogadoebisprezidenti:

_ ramdenadac CvenTvis cnobilia, stambis problema uaxloes momav-alSi gadawydeba. Tu moxerxdeba ax-algazrduli organizaciebisTvis xelSewyoba, raTa Cvens mier SeTava-zebuli Sromebi daibeWdos?

_ am kiTxvaze Zalian martivi pasuxi arsebobs. stamba, romelsac Cven vyidu-lobT, iqneba maRali warmadobis da imedi gvaqvs, rom am etapze raRacebis beWdva-sTan dakavSirebuli yvela sayuradRebo moTxovnis dakmayofilebis Semdeg stam-biT sargebloba SeeZleba studentebsac sakuTari Sromebis dasabeWdad. stambas saSualeba eqneba gare tenderebSic mi-iRos monawileoba da Tavi Seinaxos.

moamzadanino kakuliam

reqtorTan pirispir

?

?

?

? ?

?

_ reqtoris mrCevelTa sabWos wina sxdomaze aseTi sakiTxebi davayeneT: magaliTad, saxelmZRvaneloebiT stu-dentTa uzrunvelyofa. vfiqrob, am mx-riv, universitetSi problema ar unda iyos da arc aris. ramdenadac CemT-vis cnobilia, gamocdili pedagogebi am bolo dros bevr saxelmZRvanelos weren, bevric gamoqveynda, magram ram-denad xarisxiania esa Tu is saxelmZRva-nelo, es sxva problemaa. ar momismenia studentebis SeniSvnebi imasTan dakavSi-rebiT, rom esa Tu is saswavlo litera-tura arasrulyofilad aris Sedgenili, Tumca im studentTa gamosvlas, rom-lebmac am Temaze televiziidan dagviwy-es saubari, Zalian uaryofiTad vafaseb. mimaCnia, rom es ar aris satelevizio eTerSi salaparako Tema, vfiqrob, rom es problema universitetSi unda gairk-ves. Tu ar arsebobs is saxelmZRvanelo, romelic studentebs sWirdebaT, es sa-

kiTxi maT reqtoris winaSe unda dasvan da reqtoric, Tavis mxriv, gascems gan-kargulebas, raTa saWiro saxelmZRvane-lo saswrafod momzaddes. ramdenadac vici, garda amisa, arsebobs ukve gamo-cemuli saxelmZRvaneloebis xarisxis problemac, risi gadawyvetis gzas Cven reqtors SevTavazebT. Cemi azriT, ga-momcemlobam piradad unda aiRos Tavis Tavze saxelmZRvaneloebis recenzireba. ai, maSin ukve SegviZlia vimsjeloT kon-kretuli wignis xarisxze.

kidev erTi sakiTxi unda davayenoT reqtoris winaSe _ dasanania, rom dRes universitetSi aRar ewyoba konkursebi kargi saxelmZRvaneloebis, monogra-fiebis gamosavlenad da ratomRac da-viviwyeT is saxelobiTi premiebi, rac adre dawesebuli iyo da atarebda Cveni universitetis damfuZneblebis saxels. vfiqrob, es sakiTxi unda damuSavdes da gadawydes.

amaswinaT televiziiT movismine, ram-denad aZlevs universiteti students xarisxian ganaTlebas. movismine stu-dentTa argumentebic, rasac seriozuls ver davarqmev, radgan zogisTvis SeiZle-ba leqcia `mZime” iyos mxolod imis gamo, rom am leqciis mosasmenad is, ubralod,

mzad ar aris. `ver gavige~ _ niSnavs ima-sac, rom studenti SeiZleba marTlac ver igebdes leqciebis arssa da Sinaarss. leqtorebma sakmaod rTuli konkursebi gaiares da ar mgonia, rom universitet-Si iseTi profesorebi iyvnen, romlebic studentis dones ver akmayofileben.

samwuxarod, gamoikveTa is faqtic, rom Cvenma bevrma profesor-maswavle-belma ar icis ucxo ena. ver warmomid-genia, rogor SeiZleba dRes iyo mimar-Tulebis xelmZRvaneli da enis codnis problema gqondes? vfiqrob, es sakiTxi seriozul gansjas moiTxovs. asevea es Tema gansaxilveli magistrantebTan da doqtorantebTan mimarTebaSic.

aris kidev erTi problema, romelic yuradsaRebia. adre sabunebismetyve-lo, kerZod ki biologiis fakultetze iyo saswavlo praqtikebi. Cven gvinda am sakiTxis dasma da ganxilva, Tu rogor xorcieldeba dRes saswavlo-sawarmoo praqtika?

Cveni sabWos wevrebi, aseve, dainte-resebulni arian fakultetebis akade-miuri sabWos muSaobaSi miiRon mona-wileoba. Cven SeiZleba xmis ufleba ar gvqondes, magram Cveni azri unda gamovT-qvaT xolme. magaliTad, me maqvs garkveu-li SeniSvnebi fakultetebis akademiuri sabWoebis moqmedebasTan dakavSirebiT.

problema, romelic ara televiziiT, aramed universitetSi unda gadawydes

reqtoris mrCevelTa sabWo, romelic metad pativsacemi profesorebisgan aris dakompleqtebuli, periodulad ikribeba da universitetis wiaRSi arsebuli aqtua-luri sakiTxebis garSemo bWobs. maT rekomendaciebs reqtori xSirad iTvaliswinebs da, ramdenadac CvenTvis cnobilia, mudam interesdeba am gamocdili adamianebis mosazrebebiT. amjerad raze TaTbiroben mrCevelTa sabWos wevrebi da ra sakiTxebis mogvareba miaCniaT nomer pirvel amocanad universitetSi? _ reqtoris mrCevelTa sabWos Tavmjdomare nugzar aleqsiZe CvenTan saubarSi araerT sayuradRebo aq-cents svams.

Tbilisis universiteti

[email protected] www.tsu.gewww.tsu.ge

4

nato obolaZe

marTldeba Tu ara maTi molodini? ra aris saWiro imisaTvis, rom maT miiRon ma-Rali xarixis umaRlesi ganaTleba? izi-areben Tu ara im studentebis garkveuli jgufis mosazrebas, romlebic Tsu-Si mimdinare saswavlo procesis dabal do-neze saubroben? _ am kiTxvebze pasuxis misaRebad Cven Tbilisis saxelmwifo universitetis biblioTekebSi, korpuse-bis foieebSi da ezoSi Semxvedri studen-tebi gamovkiTxeT.

`Cemi azriT, Tbilisis saxelmwifo universitetSi maRali donis ganaTle-bis miReba SesaZlebelia, radgan Zalian kargi leqtorebi gvaswavlian, saswavlo masalis nawili qarTulenovania, nawi-li ki inglisur enaze unda viswavloT. ucxo enas vflob da amitom es CemTvis did sirTules ar warmoadgens. xandaxan barierebi mxolod im SemTxvevaSi gveqm-neba, Tu fakultetis administraciaSi rame informaciis miReba gvWirdeba~, _ gviTxra socialur da politikur mec-nierebaTa fakultetis politologiis mimarTulebis II kursis studentma omar WiWeiSvilma.

`universitetSi arsebuli sagnebi da leqtorebi sruliad akmayofilebs Cems moTxovnebs. vfiqrob, Tbilisis saxelm-wifo universitetSi kargi umaRlesi ganaTlebis miReba namdvilad SeiZleba. momwons biblioTekac, sadac Zalian be-vri CvenTvis saWiro wignia~, _ ganacxada

Tsu-is iuridiuli fakultetis III kursis studentma eTo beglaraSvilma.

studentebis nawili fiqrobs, rom Tbilisis saxelmwifo universitetSi, pirvel rigSi, mosagvarebelia biuro-kratiuli problemebi. socialur da politikur mecnierebaTa fakultetis politologiis mimarTulebis students TamTa SaviZes Tsu-is III korpusSi Sevxv-diT. TamTa mobilobis wesiT gadmovida saqarTvelos universitetidan. miiCnevs, rom Tsu-Si swavlis done sakmaod maRa-lia da profesionalad Camoyalibebas SeZlebs. erTaderTi sirTule, rac mas Seeqmna, gadmosvlis procesSi sabuTebis mowesrigebasTan dakavSirebuli sakiT-xebia.

Tsu-is III korpusidan VI korpusSi gadavinacvleT, sadac, ZiriTadad, so-cialur da politikur mecnierebaTa

fakultetis Jurnalistikis mimarTule-bis studentebs utardebaT leqciebi. aq dRis ganmavlobaSi bevri axalgazrdis naxva SegiZliaT, romlebic seminarze Se-sasvlelad saswavlo masalas imeorebs. am fakultetis studentebis moTxovniT ukve Seqmnilia specialuri mTargmne-lobiTi jgufi, romelic socialur da politikuri mecnierebebis dargSi arse-buli ucxoenovani literaturis Targm-naze muSaobs.

`ZiriTadad vswavlobT leqtorebis mier SemoTavazebuli masaliT, romlis aslebsac ,,qseroqsis” saSualebiT vi-RebT. aseTi gziT Cven yvela informacias vecnobiT, rac ama Tu im sakiTxis Sesas-wavlad gvWirdeba. Cveni leqtorebi am saswavlo masalas sxvadasxva literatu-ridan da saxelmZRvaneloebidan kreben da Cven ukve gamzadebul informacias gvawvdian. silabusebSi miTiTebuli gva-qvs damatebiTi literaturac, romelTa wakiTxvac biblioTekebSi SegviZlia. Tsu-Si Seqmnili saswavlo garemo sruliad makmayofilebs da mimaCnia, rom SevZleb kargi umaRlesi ganaTlebis miRebas~, _ ganacxada socialur da politikur mec-nierebaTa fakultetis Jurnalistikis mimarTulebis III kursis studentma lika sanTelaZem.

`riderebTan dakavSirebiT meqmneba garkveuli saxis problemebi. es saswav-lo masala internetSic aris ganTavsebu-li da SegviZlia ,,qseroqsis” saSualebiT aslebic gadaviRoT, Tumca internetSi mocemuli riderebi xSirad inglisuri SriftiTaa akrefili. CemTvis rTulia qarTuli teqsti inglisuri asoebiT wa-vikiTxo, umjobesi iqneba Tu es gamos-wordeba~, _ aRniSna socialur da poli-tikur mecnierebaTa fakultetis I kur-sis studentma daviT TvalTvaZem.

studentebi ucxoenovani literatu-ris qarTul enaze Targmnis procesis dawyebas dadebiTad afaseben. miiCneven, rom es saswavlo process ufro efe-qturs gaxdis.

`xSirad gvixdeba saswavlo masalis ,,qseroqsiT” gadaReba, radgan iseTi wignebi gvWirdeba, romlebic ramdeni-me wlis win gamoica da axla maTi yidva SeuZlebelia. gvaqvs ucxoenovani sa-xelmZRvaneloebidan naTargmni masale-bic, romlebsac leqtorebi gvawvdian. magaliTad, saganSi _ `masobrivi komuni-kaciis saSualebebi~ mocemuli naTargmni saswavlo masala nawilobriv rTulad da areuladaa dawerili, magram Tu leqcia-sac daeswrebi da Semdeg waikiTxav, misi aRqma yvelas gaumartivdeba~, _ gviTxra socialur da politikur mecnierebaTa fakultetis I kursis studentma Tamar vaxtangiSvilma.

qveyanaSi rom mZime socialuri fonia, es studentebTan saubris drosac Sesam-Cnevia. bevri studenti amjobinebs le-qtoris mier miTiTebuli saxelmZRvane-loebis aslebi ,,qseroqsis” saSualebiT gadaiRon, radgan es gza wignis yidvaze gacilebiT iafi jdeba.

`ramdenime saganSi wignis yidva gada-vifiqre, radgan ,,qseroqsis” saSualebiT aslis gadaReba ufro iafia. jerjerobiT saswavlo masalasTan dakavSirebiT rame gansakuTrebuli sirTule ar Semqmnia da mimaCnia, rom Tsu-is damTavrebis Semdeg aucileblad Zlier specialistad Camo-vyalibdebi~, _ ganacxada socialur da politikur mecnierebaTa fakultetis I kursis studentma nino gvaberiZem.

am statiaze muSaobisas, Tbilisis saxelmwifo universitetis studente-bis raodenobidan gamomdinare, ra Tqma unda, Cven ver movaxerxeT umravlesobis gamokiTxva, Tumca yvela maTganma, vi-sac gavesaubreT, erTxmad aRniSna, rom Tbilisis saxelmwifo universitetSi xarisxiani umaRlesi ganaTlebis miRe-ba SesaZlebelia. amisTvis ki mxolod universitetisa da administraciis mon-domeba ar kmara, upirvelesad, Tavad students unda surdes swavla da Zlier specialistad Camoyalibeba.

uzrunvelyofs Tu ara saswavlo literatura xarisxian ganaTlebas?

reportaJi

aqtualuri

`erTian erovnul gamocdeb-ze inglisuri ena Cavabare. imedi mqonda, rom ucxo enis Seswavlas Tbilisis saxelmwifo univer-sitetSic gavagrZelebdi 4 wlis manZilze, magram mxolod ori se-mestri viswavleT. minda giTxraT, rom diploms ise ver aviRebT, Tu ucxo enac maRal doneze ar gve-codineba. am droisTvis ingli-sur enas saSualo doneze vflob, rac, ra Tqma unda, arasakmarisia. vswavlob xelovnebaTmcodneobis mimarTulebaze, sadac, ZiriTa-dad, inglisur an rusul enebze gvixdeba saswavlo literaturis gacnoba, rac sakmaod gviWirs~, _ gviTxra humanitarul mecniereba-Ta fakultetis xelovnebaTmcod-neobis mimarTulebis studentma.

analogiuri problemis wina-Se dgas socialur da politikur mecnierebaTa fakultetis poli-tologiis mimarTulebis III kur-sis studenti Salva uruSaZec: `inglisuri ena ori semestris ganmavlobaSi gvaswavles. ukeTe-si iqneba, Tu ucxo enis leqciebi kidev Cagvitardeba, radgan Cven ar viciT is terminologia, rac politologiis dargSi arsebuli literaturis gasacnobad gvWir-deba. vcdilob, damoukideblad vimuSao inglisuri enis codnis gaRrmavebaze, magram es sakmaod rTulia. saerTaSoriso mimarTu-lebis studentebi ucxo enas me-3 semestrSic swavloben, rac Zalian kargia. politologiis mimarTu-lebazec inglisuri enis swavle-bis gagrZeleba aucilebelia~.

ucxo enebis swavleba rom pro-blemuria, am mosazrebas Tsu-is humanitarul mecnierebaTa fa-

kultetis dekani darejan TvalT-vaZec iziarebs. am mizniT man Sei-muSava proeqti _ `Tsu-is humani-tarul mecnierebaTa fakultetze ucxo enebis swavlis gasaumjobe-seblad~. proeqtis mixedviT, am fakultetis yvela mimarTulebis bakalavriatis studentebs in-glisuri, germanuli da franguli enebis Seswavla rvave semestris ganmavlobaSi SeuZliaT.

`ucxo enebis swavlis gareSe Tanamedrove saganmanaTleblo sivrceSi studenti xarisxian um-aRles ganaTlebas ver miiRebs. cxadia, am mimarTulebiT umaRles-ma saswavlebelma da, upirvelesad, Tsu-m Tu seriozuli nabijebi ar gadadga, SeiZleba uaryofiTi Se-degebi miviRoT. 2009 wels Tbi-lisis saxelmwifo universitetis akademiurma sabWom miiRo dadge-nileba, romlis mixedviT 2009-2010 saswavlo wlidan Caricxuli yvela studenti valdebulia _ diplo-mis aRebamde testirebis Sedegad daadasturos ucxo enis codna B1 doneze. Cven ucxo enebis swavle-bis gaZlierebis mizniT gadavwyvi-teT gangvexorcielebina proeqti `Tsu-is humanitarul mecniereba-Ta fakultetze ucxo enebis swav-lis gasaumjobeseblad~. proeqtis farglebSi humanitarul mecnie-rebaTa fakultetis studentebs SeuZliaT programiT gaTvalis-winebuli 10 savaldebulo kredi-tis garda, inglisuri, germanuli da franguli enebi kidev 40 kredi-tis farglebSi Seiswavlon. yvela students TiToeul semestrSi, saswavlo programis mixedviT, 10 Tavisufali krediti aqvs da swo-red am kreditebis saSualebiT SeuZliaT maT airCion ucxo ena. sanam studenti am proeqtis farg-lebSi ucxo enis swavlas daiwyebs,

mas utardeba testireba da Sede-gebis mixedviT Sesabamisi safe-xuridan iwyebs enis dauflebas. magaliTad, Tu pirvelkurselma inglisuri ena A1 doneze icis, Ta-visufali kreditebis farglebSi, mas mTeli 4 wlis manZilze SeuZlia ucxo enis swavla da bakalavria-tis damTavrebisas inglisuri ena ukve B2 doneze ecodineba~, _ ga-nacxada Tsu-is humanitarul mec-nierebaTa fakultetis dekanma darejan TvalTvaZem.

proeqti `Tsu-is humanitarul mecnierebaTa fakultetze ucxo enebis swavlis gasaumjobeseblad~ Tsu-is enebis centris mier Semu-Savda. Sedga silabusebi. proeqtis farglebSi studentebi kviris gan-mavlobaSi ucxo enas 4 saaTis gan-mavlobaSi swavloben.

`Tavisufali kreditebis farglebSi ucxo ena jerjerobiT ar amirCevia, Tumca momdevno se-mestrSi aucileblad gavagrZeleb inglisuri enis swavlas. aseTi saxis proeqtis ganxorcieleba saWiro iyo Cvens fakultetze da vfiqrob, yvela studentma unda gamoiyenos ucxo enis codnis gaRrmavebis SesaZlebloba~, _ gviTxra humanitarul mecniereba-Ta fakultetis xelovnebaTmcod-neobis mimarTulebis studentma giorgi Sengeliam.

ucxo enebis swavlebis xarisxis gazrdis mizniT Tbilisis saxelm-wifo universitetSi cvlilebebi ukve ganxorcielda. programebis gaumjobesebis procesi axlac mimdinareobs. magaliTad, zust da sabunebismetyvelo mecnierebaTa fakultetis studentebi Tu adre 2 semestris ganmavlobaSi kviraSi 2-3 saaTi ismendnen inglisuris leqciebs, axla mecadineobis dro 4 saaTamde gaizarda. am mxriv vi-

Tareba gaumjobesda medicinis fakultetzec. medicinis spe-cialobis studentebi 4 semestris manZilze Seiswavlian inglisur enas, Tumca swavlis xarisxis gaum-jobesebis mizniT I kurselebs or semestrSi da II kurselebs erT semestrSi kviraSi 2-is nacvlad 3 leqcia CautardebaT. cvlilebebi ganxorcielda Tsu-is socialur da politikur mecnierebaTa fa-kultetzec.

`adre socialur da politi-kur mecnierebaTa fakultetze yvela studenti valdebuli iyo erTi weli eswavla inglisuri ena. isini, vinc inglisuris Seswavlas nulidan iwyebdnen, enis kargad dauflebas ver axerxebdnen. is evropuli enac, romelic erTi-an erovnul gamocdebze hqondaT Cabarebuli, aviwydebodaT. Cven socialur da politikur mecnie-rebaTa fakultetis administra-ciasTan erTad gadavwyviteT, rom inglisur enasTan erTad saswav-lo programaSi Segvetana fran-

guli, germanuli, rusuli enebi. Sesabamisad, axla am fakultetis studentebs SesaZlebloba aqvT erTi wlis ganmavlobaSi im enaSic gaiRrmavon codna, romelic erTi-an erovnul gamocdebSi Caabares da masTan gaiaron dargobrivi ena, xolo meore kursidan 4 semestris ganmavlobaSi inglisuri ena iswav-lon. aRsaniSnavia is faqtic, rom studenti bakalavriatis dasru-lebisas valdebulia inglisuri enis codna B2 doneze daadastu-ros, xolo vinc erTian erovnul gamocdebze sxva ucxo ena Caabara, is B1 doneze unda flobdes in-glisur enas. vfiqrob, saswavlo procesSi inglisuri enis gaZlie-reba axalgazrdebs am gamocdebis Tavisuflad gadalaxvis SesaZ-leblobas miscems.

samwuxaroa, rom zogierTi leqtori Cvens materialur ba-zas _ yursasmens, magnitofonebs saswavlo procesSi ver iyenebs, radgan leqciebs Tsu-is sxva kor-pusebSi atareben. imedi maqvs, rom rodesac yvela ucxo enis leqcia V korpusSi Catardeba, es proble-mac aRmoifxvreba~ _ ganacxada Tsu-is enebis centris xelmZRva-nelma, asocirebulma profesorma rusudan doliZem.

aRsaniSnavia, rom Tsu-is ene-bis centri Tanamedrove moTxov-nilebebis Sesabamisad mudmivad aaxlebs silabusebs da, daaxloe-biT, 2 an 3 weliwadSi erTxel cv-lis saxelmZRvaneloebsac, ucxo enebis pedagogebs sistematurad utardebaT treningebic, rac, ra Tqma unda, studentebisTvis ucxo enis xarisxianad Seswavlis piro-bebs qmnis.

moamzada nato obolaZem

proeqti ucxo enis swavlis gasaumjobesebladpirveli gverdidan

bolo ramdenime welia Tbilisis saxelmwifo universitetSi erTiani erovnuli gamocdebis Cabarebis Sedegad abiturientebis saukeTeso nakadi agrZelebs swavlas. Tsu-Si didia mobilobis wesiT gadmosuli studentebis ricxvic, rac safuZvels gvaZlevs davrwmundeT, rom es axalgazrdebi xarisxiani ganaTlebis miRebas swored Tbilisis saxelmwifo universitetSi moelian. socialur qsel www.facebook.com-ze Tsu-is gazeTis profilis saSualebiT studentebma mogvawodes sakuTari mosazre-bebic, Tu ras miiCneven saWirod, rom kargi umaRlesi ganaTleba miiRon. pasuxebi sakmaod mravalferovani gaxldaT: Zlieri leqtori, kargi saxelmZRvaneloebi, kar-gad Targmnili wignebi, dalagebuli saswavlo cxrilebi, qarTulenovani saswavlo masala da a.S. _ es aris is CamonaTvali, rac studentebs xarisxiani ganaTlebis miRebisTvis sWirdebaT.

rusudan doliZe

Tbilisisuniversiteti

[email protected]

5komercializacia

pozicia

maia toraZe

`giometrini~ Tsu-is petre meliqiSvi-lis fizikuri da organuli qimiis da ele-qtroqimiis institutis da saqarTvelos agraruli universitetis mecnier-Ta-namSromlebis erToblivi proeqtia, ro-melic warmatebiT dasrulda. proeqtis ganxorcielebaSi monawileobdnen mec-nierebi: omar lomTaZe, lili SalvaSvili (Tsu-is fizikuri da organuli qimiis in-stituti), guguli goderZiSvili, levan mataraZe, givi CimakaZe, ciuri xmiadaS-vili (saqarTvelos agraruli universi-teti). aqve unda aRvniSnoT, rom petre meliqiSvilis fizikuri da organuli qimiis instituti Tbilisis saxelmwifo universitetTan SemoerTebul samecnie-ro kvleviT institutTa Soris erTer-Ti yvelaze warmatebuli da samecniero proeqtebis komercializaciis kuTxiT saintereso institutia. aq mecnierTa jgufebi muSaoben proeqtebze, romelTa did nawilsac rusTavelis erovnuli sa-mecniero fondis dafinanseba aqvs mopo-vebuli. es imas niSnavs, rom institutis samecniero personali zustad grZnobs – ra moTxovnebia dRes Tanamedrove mec-nierebis mimarT.

`giometrinis~ Semqmnelebi am etapze misi komercializaciisTvis emzadebian. ra safexurebi aqvT gasavleli maT da rogor apireben preparatis realize-bas? am sakiTxebze gvesaubreba proeqtis erTerTi Tanaavtori, qimiis doqtori omar lomTaZe.

_ batono omar, rodis daiwyo cxov-elTa parazituli tkipebis sawinaaRm-dego gaxangrZlivebuli moqmedebis preparatze muSaoba da ra aris am prepa-ratis yvelaze niSandoblivi siaxle?

_ proeqtze muSaoba, faqtobrivad, 2008 wels daviwyeT. maSin Cven movipoveT erovnuli samecniero fondis granti, romelsac erqva `cxovelTa parazituli tkipebi da maTTan brZola saqarTvelo-Si~. es gaxldaT orwliani proeqti, rom-lis farglebSic Cven davamuSaveT gaxan-grZlivebuli moqmedebis parazituli tkipebis sawinaaRmdego preparati.

raSi mdgomareobs preparatis arsi? cxovelTa parazituli tkipa cxovelis kanTan Sexebisas masSi uSvebs sisxlis ga-maTxelebel nivTierebas Semdeg sisxliT ikvebeba. mas SeuZlia gaavrcelos infeq-ciuri, invaziuri da virusuli daavade-bebi, romlebic arasaTanado mkurnalo-bis Semdeg pirutyvis dacemasac ki iwvevs. amitom am parazitis winaaRmdeg brZola yovelTvis mimdinareobs misi aqtiuro-bis periodSi _ aprilidan oqtombramde. adre tkipebis aqtivoba gazrdili iyo aprilidan seqtembris CaTvliT, dRes ki globaluri daTbobis gamo es periodi TiTqmis erTi TviT gaizarda.

preparati ucxour analogebTan Se-darebiT ukeTesi damcavi saSualebaa. zogadad cxovelTa parazituli tkipe-bis sawinaaRmdego preparatebis TiTqmis asi procenti ucxoeTidan Semodis, rad-ganac saqarTveloSi ar mzaddeba. maTi moqmedebis xangrZlivoba, cxovelis da-muSavebis Semdeg, aris mxolod 10-12 dRe. Cven gvsurda, Segveqmna iseTi preparati, romelsac 10-12 dReze meti moqmedebis vada eqneboda.

saTanado samuSaoebis Catarebis Sem-deg Cven miviReT emulsiuri preparati, romelsac ucxourTan SedarebiT mini-mum sami upiratesoba aqvs: 1) xangrZli-vi moqmedebis vada (Tu ucxouri pre-paratiT saqonlis damuSaveba sezonze saWiroa 5-jer mainc, Cveni preparatiT 3-jer damuSavebac sakmarisia); 2) prepa-rati ucxourze gacilebiT iafia (erTi litri ucxouri preparati daaxloebiT 25 laramde Rirs. mas yiduloben, afaso-eben da yidian 5 mililitrs 2,5 larad, rac imas niSnavs, rom wamlis Rirebuleba fermerisTvis kidev ufro izrdeba. Cve-ni wamali litri Rirs – 18 lari, xolo dafasoebuli ampula, 1,30 lari _ TiT-qmis orjer naklebi; 3) wvimisadmi gamZ-leoba (ucxouri wamali moqmedebs mxo-lod wvimidan wvimamde, anu wvimis wyali am wamals recxavs da saqoneli Tavidan unda damuSavdes. Cveni wamali ki iseTi nivTierebisganaa damzadebuli. rom misi Camorecxva ar xdeba).

_ gamoicada Tu ara preparati uSu-alod pirutyvze da ra Sedegebi mi-iReT?

_ am preparatis gamogonebisTvis Cven ukve vflobT patents, radgan misi analogi veterinariaSi ar aris. Cven is gamovcadeT bolnisis, dmanisis da marn-eulis fermebSi da saukeTeso Sedegi aCvena. fermerebi dResac gvexvewebian, rom davamzadoT da gavugzavnoT `giome-trini~, magram Cven amis saSualeba ar gva-qvs. preparati jer mxolod laborato-riul pirobebSia miRebuli. mis warmoe-bas ki sxva finansebi sWirdeba.

garda imisa, rom Cven mier gamogoni-li preparati iafi da xangrZlivi moq-medebisaa, is ekologiurad sufTaa. sa-qme isaa, rom Tu preparati iwvevs kanis gaRizianebas, gadadis sisxlSi da mis moxmarebas sxvadasxva uaryofiTi gver-diTi movlenebi mohyveba, misi gamoyeneba arasasurvelia. amitomac CavatareT sx-vadasxva kvlevebi am preparatze, Cvenma kolegebma agraruli universitetidan Seiswavles _ xom ar gamoiwvia man kanis

gaRizianeba, moxvda Tu ara toqsikuri nawilakebi sisxlSi, iqonia Tu ara raime gavlenaD Sinagan organoebze, gadavida Tu ara romelime nivTiereba rZeSi da a. S. dadginda, rom am preparatis gamoyenebis Semdeg saqonlis mimarT msgavs uaryofiT gverdiT movlenebs adgili ar aqvs.

_ rogor apirebT am proeqtis CarT-vas komercializaciis procesSi?

_ Semdegi etapi aris preparatis sa-warmoo damuSaveba _ ras niSnavs es? `gi-omertinis~ miReba iyo mxolod labora-toriuli reglamenti. gakeTda sacdeli kvlevebi, romelmac gviCvena, rom misi gamoyeneba SeiZleba. axla viwyebT ukve mis komercializaciaze zrunvas.

pirvel rigSi, preparatma unda gaiaros licenzireba _ Catardes kidev erTxel misi gamocda da daidos veteri-narebis daskvna, rom is vargisia veteri-nariis sferoSi farTo moxmarebisTvis. amas garkveuli Tanxebi sWirdeba. ami-tom Cveni proeqti SevitaneT rusTave-lis erovnuli samecniero fondis mier gamocxadebul sagranto konkursSi, ro-melic samecniero proeqtebis komercia-lizacias iTvaliswinebs. am grantisTvis daiwera biznesgegma, daiTvala yvela-feri, rac gvWirdeba da dadginda, rom proeqtis Rirebuleba aris 60 500 lari. amaSi Sedis teqnologiuri xarjebi, li-cenzirebis Tanxebi, preparatis dafaso-eba da bazarze sacdeli gatana.

sagranto konkursi moiTxovs, rom ko-mercializaciisTvis gankuTvnil samec-niero proeqts hyavdes Tanadamfinanse-beli, anu is biznespartniori, romelic

dainteresebulia misi ganxorcielebiT. amitom proeqtSi mivaniSneT, rom Cveni Tanadamfinanseblebi arian amerikis gan-viTarebis fondi da Sps `imunogeni~, ro-melic veterinarul preparatebs aqamdec amzadebda, magram mas cota sxva mimar-Tuleba _ ineqciebi, Sratebi, jilexis sawinaaRmdego vaqcina cxovelTa profi-laqtikuri acrebisTvis. Cveni proeqti am firmisTvisac sainteresoa, radganac preparatebis asortiments gazrdis. Sps `imunogeni~ grantis Rirebulebis 10 procents afinansebs.

sabolood, rusTavelis erovnul samecniero fondSi komercializaciis konkursSi Setanili iyo 40-mde proeqti. pirveli etapi gadalaxa rvam. maT Sori-saa Cveni proeqtic. amjerad daiwyo kon-kursis meore etapi, romlis farglebSic proeqtis pirveli prezentacia noembris bolos Catardeba.

_ rogor fiqrobT, iqneba Tu ara es preparati konkurentunariani ba-zarze?

_ Cven ukve gamovTvaleT, ra sididis bazaria saqarTveloSi. es moicavs daax-loebiT milionnaxevar msxvilfexa rqo-san pirutyvs, 700-800 aTas Txas da cxvars da naxevar milion Rors, rac am wamlidan mogebis miRebisTvis TiTqos araa bevri, magram unda gaviTvaliswinoT is faqto-ri, rom igi icavs pirutyvs daavadebebisa da dacemisagan. amave dros, am prepara-tis warmoebiT saqarTvelo 100%-iani importiori qveynidan SesaZloa eqspor-tiorad iqces. amitom mis komercializa-ciaze Tanxis gaReba Rirs.

rogor vebrZoloT parazitul tkipebs?

Tbilisis saxelmwifo universitetis medicinis fakultetis mowveuli profe-sori, SvedeTis lundis universitetis profesori da Rerovani ujredebis cen-tris direqtori zaal kokaia ukve wlebia am mimarTulebiT muSaobs. mis mier araer-Ti saintereso kvleva Catarda Rerovani ujredebis Tvisebebis da maTi medicinaSi gamoyenebis Taobaze, amitomac, davinte-resdiT, ramdenad Seesabameba simarTles gavrcelebuli mosazreba Wiplaris Rero-

vani ujredebis meSveobiT sxvadasxva daava-debis mkurnalobis Sesaxeb, miT ufro, rom socialur mediaSi, kerZod, erTerT blog-ze gamoqveynda misi werili, sadac igi wers: `misasalmebelia, roca sainformacio saSu-alebebi yuradRebas uTmoben aseT Taname-drove da aqtualur sakiTxebs, magram, rad-ganac sakiTxi medicinas da janmrTelobas exeba, didi sifrTxile gvmarTebs. Rerovani ujredebis Sesaxeb mosaxleoba saTanadod informirebuli ar aris. es sakiTxi sakmaod

did eTikur winaaRmdegobebTanaa dakavSi-

rebuli da amitom nebismieri miwodebuli

azri an debuleba Zalian zusti, gawonaswo-

rebuli da sando unda iyos~.

Cven SvedeTSi davukavSirdiT baton zaals, romelic interviuze dagvTanxmda da CvenTvis saintereso sakiTxebze amomwu-ravi pasuxebi gagvca.

_ batono zaal, ra etapzea Rerovani ujredebis Seswavlis procesi da ratom gaCnda mosazreba, rom Wiplaris SenaxviT adamians momakvdinebel daavadebebs avac-ilebT Tavidan?

_ Rerovani ujredebis kvleva da maTi samkurnalod gamoyenebis gzebis Zieba in-tensiurad mimdinareobs msoflios mraval kvleviT centrsa da klinikaSi. Tamamad SeiZleba iTqvas, rom Rerovani ujredebis kvleva warmoadgens Tanamedrove biomedi-cinis erTgvar flagmans. amis safuZvels iZleva am ujredebis ukve aRmoCenili po-tenciali, romlis klinikuri gamoyeneba dRes mxolod sisxlis daavadebebis, imun-uri sistemisa da Zvlis tvinis funqciebis darRvevaTa samkurnalod xdeba. es istoria TiTqmis 50 wels moicavs. am xnis manZilze, Zvlis tvinidan miRebuli Rerovani ujre-debis gadanergvam mravali sisxlis daava-debis mqone adamiani gadaarCina an gauxan-grZliva sicocxle. rac Seexeba Wiplaris Rerovan ujredebs, maT Zvlis tvinis Rero-

SevinaxoT Tu ara axlad dabadebulibavSvis Wiplari?

me-12 gverdze

bolo dros saqarTveloSi aqtiurad alaparakdnen Rerovani ujredebis gamoy-enebaze. Seiqmna STabeWdileba, rom axlad dabadebuli bavSvis Wiplari, romelic am ujredebs uxvad Seicavs, saukeTeso saSualebaa momavalSi adamianis sxvadasxva ukurnebeli daavadebisgan dasacavad. am mosazrebas bevri mimdevari hyavs samedi-cino sferoSi. ukanasknel xans ki maT Seematnen kerZo firmebi, romlebic msurve-lebs, garkveuli safasuris sanacvlod, Wiplars specialur konteinerebSi unaxaven. medikosebis erTi nawilis mtkicebiT, is panaceaa iseTi daavadebebisTvis, romelTa gankurneba SesaZlebelia dazianebuli an daRupuli ujredebis axliT CanacvlebiT.

am sakiTxebze saubrebi telemediis saSualebiTac gaxSirda. satelevizio gad-acemebSi umeteswilad is medikosebi monawileoben, romlebic Rerovani ujredebis samkurnalo SesaZleblobebs pozitiurad afaseben. sawinaaRmdego mosazrebebi am sakiTxebze naklebad ismis, amitomac mayurebels eqmneba STabeWdileba, rom Tu Wiplaris Rerovan ujredebs ar Seunaxavs STamomavlobas, amiT gamousworebel Sec-domas Cadis.

aucilebelia Tu ara bavSvis Wiplaris Senaxva momavalSi warmoqmnili daavadebe-bis prevenciis mizniT? am kiTxvaze pasuxi mxolod profesionalTa prerogativaa. amitomac SevecadeT dazustebuli pasuxebi mogvesmina im mecnierisgan, romelic uSualodaa CarTuli Rerovani ujredebis kvlevaSi.

Temis respondenti

zaal kokaia

omar lomTaZe

Cven mier gamogonili pre-parati iafi da xangrZ-livi moqmedebisaa, is ekologiurad sufTaa.

Tbilisis universiteti

[email protected] www.tsu.gewww.tsu.ge

6analizi

nato obolaZe

Tbilisis saxelmwifo universitetis magistraturasa da doqtoranturaSi stu-dentebis miReba wels damTavrebulia. Tsu-is saswavlo procesis marTvis departamen-tis informaciiT, akademiuri ganaTlebis am safexurebze mosaxvedrad 2011-2012 saswavlo wels, SarSandelTan SedarebiT, gacilebiT didi konkursi iyo da eqsive fakultetis mimarTulebebze Caricxul ma-gistrantTa da doqtorantTa raodenobac, gasul saswavlo welTan SedarebiT, ufro metia. magaliTad, SarSan Tsu-is magistra-turaSi swavla sul 954 studentma daiwyo, wels ki 1154-ma aplikantma moipova akademi-uri ganaTlebis meore safexurze swavlis ufleba. gasul wels Tu Tsu-is doqtoran-turaSi 217-ma axalgazrdam daiwyo codnis gaRrmaveba, 2011-2012 saswavlo wlidan 232 doqtoranti Seecdeba doqtoris xarisxis mopovebas.

Tbilisis saxelmwifo universitetis fakultetebis mixedviT magistraturaSi Caricxul studentTa raodenoba ase gamoi-yureba: ekonomikisa da biznesis fakulte-ti _ 378 magistranti; humanitarul mec-nierebaTa fakulteti _ 223 magistranti; socialur da politikur mecnierebaTa fa-kulteti _197 magistranti; iuridiuli fa-kulteti _ 196 magistranti; zust da sabu-nebismetyvelo mecnierebaTa fakulteti _ 115 magistranti; medicinis fakulteti _ 9 magistranti. rac Seexeba doqtoranturas, studentTa ricxovnobis TvalsazrisiT pirvel adgilze humanitarul mecniereba-Ta fakulteti dgas: kerZod, humanitarul mecnierebaTa fakultetze 78 doqtoran-tia; socialur da politikur mecnierebaTa fakultetze _ 42; ekonomikisa da biznesis

fakultetze _ 40; zust da sabunebisme-tyvelo mecnierebaTa fakultetze _ 32; iuridiul fakultetze _ 20; medicinis fa-kultetze _ 18.

ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetSi akademiuri ga-naTlebis magistraturisa da doqtorantu-ris safexurebze Cabarebis msurvelTa da, Sesabamisad, Caricxuli aplikantebis rao-denoba rom didia, amas rogorc Tsu-is aka-demiuri personali, aseve, administraciis warmomadgenlebic adastureben.

`gasul welTan SedarebiT gaizarda sa-doqtoro da samagistro programebze swav-lis msurvelTa da Caricxul studentTa raodenobac, radgan, vfiqrob, rom Tsu-is ekonomikisa da biznesis fakultetis sama-gistro da sadoqtoro programebs, sxva um-aRlesi saganmanaTleblo saswavleblebis programebTan SedarebiT, upiratesobebi gaaCnia, radgan CvenTan samagistro da sa-doqtoro programebi emyareba aprobire-bul da Tanamedrove moTxovnebis sinTezs; unda iTqvas isic, rom programebis ganxor-cielebaSi CarTuli maRalkvalificiuri akademiuri personali aqtiurad monawi-leobs saerTaSoriso kvleviT da saswavlo gacvliT programebSi; saswavlo procesSi CarTulni arian ucxoeli wamyvani univer-sitetebis profesorebic. programebis srulyofisas gaTvaliswinebulia maTi re-komendaciebi. aRsaniSnavia, rom programe-bis saerTaSoriso standartTan miaxloveba amartivebs studentebis monawileobas gacvliT programebSi~, _ ganacxada eko-nomikisa da biznesis fakultetis xarisxis uzrunvelyofis samsaxuris ufrosis mo-valeobis Semsrulebelma, profesorma eka lekaSvilma.

socialur da politikur mecniereba-Ta fakultetze acxadeben, rom mimdinare saswavlo wels yvelaze metma studentma fsiqologiis mimarTulebis samagistro programebze Caabara, Tumca iyvnen magi-strobis kandidatebic, romlebic, paral-elurad, sxva umaRles saswavleblebSic abarebdnen da sabolood arCevani Tsu-ze SeaCeres. mcire raodenobaa magistratura-Si Cabarebis msurveli im konkursantebisa, vinc swavla Tbilisis saxelmwifo univer-

sitetSi ar ganagrZo. wels mniSvnelovnad gaizarda socialur da politikur mecnie-rebaTa fakultetis doqtorantebis ricx-vic. aRsaniSnavia, rom aqedan umravlesobam magistratura sazRvargareT daamTavra da inglisur enaSi gamocdis Cabarebis gareSe Cairicxa.

`wels yvelaze meti studenti magi-straturis pirvel kursze Sromisa da or-ganizaciis fsiqologiis specialobaze swavlobs. aRsaniSnavia, rom am mimarTule-baze aswavlian maRali donis profesor-maswavleblebi, romelTac adamianuri resursebis marTvaSi didi gamocdileba aqvT. bevri magistranti gvyavs ganaTlebis fsiqologiis programaze, aseve, Sromisa da organizaciis specialobaze. mogviwia ram-denime samagistro programaze adgilebi dagvematebina, radgan misaReb gamocdebze bevrma studentma miiRo maRali qulebi. sxva umaRles saswavlebelSi gadavida ram-denime Caricxuli magistranti, radgan ro-gorc amboben, iq Sida dafinansebis miReba SeuZliaT, Tumca warCinebul studentebs swavlis gadasaxads Cvenc vunazRaurebT~, _ ganacxada socialur da politikur mec-nierebaTa fakultetis dekanis moadgilem revaz jorbenaZem.

zust da sabunebismetyvelo mecniere-baTa fakultetze tradicia ar darRveula da yvelaze meti magistranti swavlas in-formaciuli teqnologiebis mimarTuleba-ze agrZelebs. rogorc fakultetis dekanma ramaz boWoriSvilma gviTxra, es bunebri-vicaa, radgan zust da sabunebismetyvelo mecnierebaTa fakultetis bakalavriatSic yvelaze meti studenti, swored, am mimar-TulebiT swavlobs.

`zust da sabunebismetyvelo mecnie-rebaTa fakultetze wels 14 samagistro programa gaixsna. yvelaze cota studenti qimiisa da qimiuri eqspertizis samagistro programaze miviReT. akademiuri sabWos ga-dawyvetilebiT programaze 2 magistrantic rom iyos Caricxuli, is mainc ixsneba. minda aRvniSno, rom maTematikisa da informa-tikis mimarTulebebze 50%-ze meti CaiWra specialobis gamocdaSi. am programaze mi-saRebad Cven sakmaod maRali zRvari gvaqvs dawesebuli~, _ ganacxada zust da sabune-

bismetyvelo mecnierebaTa fakultetis de-kanma ramaz boWoriSvilma.

wels humanitarul mecnierebaTa fa-kultetze didi raodenobiT magistran-ti Cairicxa gansakuTrebiT saqarTvelos istoriis mimarTulebaze. fakultetis administraciaSi acxadeben, rom yvela maT-gani Tsu-is bakalavriatis warCinebuli kursdamTavrebulia. is faqti, rom studen-tebis interesi am specialobis mimarT gai-zarda, dadebiTad unda Sefasdes, radgan wina wlebSi saqarTvelos istoriis samagi-stro programaze mxolod 3 an 5 studenti abarebda, rac sakmaod mcire raodenobaa.

`mimdinare saswavlo wels didi rao-denobiT magistrantebi gvyavs anglistikis samagistro programaze _ es upreceden-to raodenobaa. 38 kandidatidan 36 darCa, radgan 2-ma maTganma ver moaxerxa swavlis gagrZeleba sxvadasxva mizezis gamo. am studentebs SeTavazebuli aqvs 4 saspe-cializacio moduli, esenia: inglisuri enis, inglisuri literaturis, britaneT-mcodneobis da leqsikografiis moduli. bevri magistranti Cairicxa ganaTlebis mecnierebebis programebze, aseve, Targma-nisa da kulturaTSorisi urTierTobebis specialobazec, sadac adgilebis damateba dagvWirda. adgilebis davamateT inglisur filologiazec. unda aRvniSno saxviTi xe-lovnebis samagistro programac, romelic wels pirvelad amoqmedda da 6-ma magi-strantma ukve daiwyo swavla.

tradiciulad, Cven doqtoranturaSic Zalian bevri studenti gvyavs. yvela seme-strSi vacxadebT miRebas da Zalian kargi ganaTlebis mqone axalgazrdebi modian~, _ ganacxada humanitarul mecnierebaTa fa-kultetis dekanma darejan TvalTvaZem.

2011-2012 saswavlo wels, gasul welTan SedarebiT, magistrantebis raodenoba 11-mde gaizarda Tsu-is evropuli kvlevebis institutis samagistro programazec _ evropis mcodneoba. Tsu-is turizmis saer-TaSoriso skolaSi amjerad 2 magistranti ganagrZobs swavlas. am droisTvis Tsu-is magistrantebi saxelmwifo grantebis gada-nawilebis Sedegebs elian, Tsu-Si varaudo-ben, rom maTi umravlesoba swavlis dafin-ansebis miRebas SeZlebs.

Tsu-Si kiolnis universitetis samagi-stro programis „Master of Laws“ (LL.M.)

kusrdamTavrebulTaTvis diplomebis ga-dacemis sazeimo ceremoniali gaimarTa. kiolnis universitetis samagistro pro-gramis mizani qarTveli studentebisTvis germanuli da evropuli samarTlis dar-gebis swavlebaa. studentebs samagistro programis dasrulebis Semdeg praqtiku-li saqmianobis dawyebasTan erTad, aseve, SeuZliaT kiolnis universitetSi swavla doqtoranturaSi ganagrZon. mniSvnelova-nia, rom programis „Master of Laws“ (LL.M.) magistrantebi saqarTveloSi ismenen leq-ciebs, romlebsac germaneli da is qarTve-li profesor-maswavleblebi kiTxuloben, romlebmac umaRlesi ganaTleba germaniaSi miiRes. kiolnis samagistro programa erT-wliania da aqedan 2 Tve magistrantebi ger-maniaSi, kiolnis universitetSi swavloben.

`Cveni axalgazrdoba cdilobs, rom wa-vides evropaSi da iq daamTavros umaRlesi saswavlebeli, radgan miiCnevs, rom evropa-Si gacilebiT ukeTes ganaTlebas miiRebs, vidre saqarTveloSi. me maT vurCev, rom ar wavidnen arsad, Caabaron kiolnis universi-tetis samagistro programaze da saqarTve-loSive miiRon maRali xarisxis evropuli ganaTleba. axla vmuSaob saqarTveloSi, did kompaniaSi da minda aRvniSno, rom es im profesor-maswavleblebis damsaxure-bacaa, romlebic am erTi wlis manZilze mikiTxavdnen leqciebs~, _ gviTxra kiol-

nis universitetis samagistro programis kursdamTavrebulma qeTevan buaZem.

Tsu-Si kiolnis universitetis sama-gistro programis „Master of Laws“ (LL.M.) kusrdamTavrebulTaTvis diplomebis ga-dacemis sazeimo ceremonials programis xelmZRvaneli profesori karmen Smidti, germaniis saelCosa da DAAD-is (germanuli akademiuri urTierTgacvlis samsaxuri) warmomadgenlebi da Tsu-is iuridiuli fa-kultetis dekani irakli burduli daeswr-nen. aRniSnuli samagistro programa Tsu-Si 2007 wlidan xorcieldeba da mas ukve 21 kursdamTavrebuli hyavs.

kiolnis universitetis samagistro programa „Master of Laws“ (LL.M.) kiolnis universitetsa da Tsu-is iuridiul fa-kultets Soris gaformebuli urTierTTa-namSromlobis xelSekrulebis safuZvelze gaxsnili saerTo samagistro programis `LL.M. zu Köln~ farglebSi, DAAD-is mxar-daWeriT xorcieldeba. programa gankuTv-nilia yvela im iuristisTvis, romlebsac bakalavris akademiuri xarixsi aqvT miniWe-buli da romlebic germanul enas B2 doneze floben. swavlis gadasaxadi semestrSi 2500 lars Seadgens, Tumca, Tuki studentebi pirvel semesters warCinebiT daamTavreben, meore semestris safasuri an Seumcirde-baT, an saerTod moexsnebaT. wels samagi-stro programaze „Master of Laws“ (LL.M.) 14 studenti Cairicxa.

nato obolaZe

magistrantTa da doqtorantTa raodenobis zrdis tendencia Tsu-Si

24 oqtombers ivane javaxiSvilis saxelo-bis Tbilisis saxelmwifo universite-

tis reqtori aleqsandre kvitaSvili da fa-kultetebis xelmZRvaneloba saqarTveloSi Camosul im ucxoel studentebs Sexvdnen, romlebic gacvliTi programis farglebSi 2011-2012 saswavlo wels Tsu-Si iswavlian. sagareo urTierTobis departamentis xe-lmZRvanelis Tea gergedavas informaciiT, programa gulisxmobs studentebis gacvlas partnior universitetebs Soris dadebuli xelSekrulebis safuZvelze.

wels Tsu-Si tartus, vilniusis, vi-tautas, magnus, Carlzis, komeniusis, poc-damis, fridrix-Sileris ienas, Teiranis, ruses, kadisis universitetebisa da viana do kastelos politeqnikuri institutis studentebi socialur da politikur mec-nierebaTa, ekonomikisa da biznesis, aseve humanitarul mecnierebaTa fakultetebze gaagrZeleben swavlas.

`ucxoeli studentebi saqarTveloSi, daaxloebiT, 3 kviris win Camovidnen da ukve gadanawildnen maTTvis sasurvel fakul-tetebze. isini Tbilisis saxelmwifo uni-versitetSi inglisurenovan programebze iswavlian. universitetis xelmZRvanelobi-sa da qarTvel studentebTan am Sexvedris mTavari mizania, ukeT gavacnoT maT Cveni sauniversiteto garemo da gamovxatoT Ta-nadgoma~, _ aRniSna Tea gergedavam, romel-mac vrclad isaubra gacvliTi programebis mniSvnelobaze. misi TqmiT, aseTi programe-bi mniSvnelovania im TvalsazrisiTac, rom pirvel rigSi, es aris kargi SesaZlebloba universitetebis internacionalizaciis da qveynis popularizaciis procesSi. Tbi-lisis saxelmwifo universitets mudmivi komunikacia aqvs partnior universiteteb-Tan, rac momavalSi kidev ufro gafarTov-deba.

ucxoel studentebs Tbilisis saxelm-wifo universitetis reqtori aleqsandre

kvitaSvili miesalma, romelmac vrclad isaubra gacvliTi programebis mniSvnelo-baze da aRniSna, rom universitetis xelmZ-Rvaneloba ucxoel studentebs adaptacia-Si daexmareba.

`Cven Zalian vafasebT da vufrTxilde-biT saerTaSoriso kontaqtebs, amitom mo-mavalSic maqsimalurad vecdebiT gaizar-dos rogorc Tsu-Si swavlis gagrZelebis msurvelTa, ise partnior universitetebSi qarTvel studentTa raodenoba. amave dros SevecdebiT droTa ganmavlobaSi gavaum-jobesoT im studentebis sayofacxovrebo pirobebi, romlebsac TbilisSi uwevT cxovreba. imedi gvaqvs, rom TqvenTvis aSen-deba specialuri saerTo sacxovrebeli da aRar mogiwevT binebis daqiraveba~, _ mimarTa aleqsandre kvitaSvilma studen-tebs.

Sexvedraze qarTuli kulturis gacno-bis mizniT improvizebuli koncertic gai-marTa, romelSic monawileoba miiRes Tsu-is ansamblebma `gordelam~ da `Tbilisis universitetma~.

SurTxia beroSvili

ucxoeli studentebi swavlasTsu-Si gaagrZeleben

kiolnis samagistro programis kursdamTavrebulebsdiplomebi gadaecaT

Tbilisisuniversiteti

[email protected]

7

SurTxia beroSvili

Tsu-is literaturis in-stitutis direqtorma irma ratianma sastumro `Seraton metesi palasSi~ gamarTul sazeimo ceremonialze vr-clad isaubra vaJa-fSavelas Semoqmedebaze, simpoziumis mniSvnelobaze da pasuxi gasca kiTxvas _ Tu ramdenad sain-tereso da mniSvnelovania va-Jas Semoqmedeba Tanamedrove msoflio filologiuri sa-zogadoebisTvis?

irma ratianma xazi gausva im faqts, raoden didi dat-virTva aqvs dRes interkul-turuli komunikaciebis mzar-di ganviTarebisa da gaRrma-vebis epoqaSi vaJa-fSavelas, rogorc qarTuli literatu-ruli azrovnebis gamorCeuli warmomadgenlis Semoqmede-

bis axlebur interpretacias da misi Semoqmedebis CarTvas farTomasStabian kultura-TaSoris dialogSi, radgan va-Ja-fSavelas Semoqmedeba didi xania gascda saqarTvelos sazRvrebs da igi saerTaSori-so kulturuli memkvidreobis Semadgenel nawilad iqca.

`saqarTvelos istoriaSi arian pirovnebebi, romelTac saetapo roli aqvT Sesrule-buli qarTul, da ara marto qarTul samwerlobo Tu sa-mecniero, sazogadoebriv Tu politikur asparezze. maTgan erTerTi upirvelesTagani vaJa-fSavelaa da qarTveli eri movalea, saTanado pativi miagos mas. yoveli epoqa axa-li gamowvevebis winaSe ayenebs mwerlis danatovars da misi gaazrebis inovaciur SesaZ-leblobebs gvTavazobs. swo-red amgvari inovaciebis Zieba udevs safuZvlad wlevandel simpoziums. vaJa-fSavelas li-teraturuli memkvidreoba, misi TemebiTa da miznebiT, gviani realizmis epoqis kla-sikuri nimuSia da zedmiwevniT zustad aireklavs im uaRresad saintereso mimarTebebs, ro-melic arsebobs XIX saukunis msoflio literaturul da qarTul modelebs Soris. misi Semoqmedeba nasazrdoebia progresuli filosofiuri da literaturuli princi-

pebiT, igi erTgvari simZimis centria, romelsac efuZneba XX saukunis qarTuli litera-turuli procesebis _ Tamami modernistuli tendenciebisa Tu eqsperimentebis Sinagani kavSiri tradiciul qarTul mwerlobasTan da, am Tval-sazrisiTac, mwerlis roli da funqcia utoldeba mis ramde-nime genialuri Tanamedrovis kulturul-istoriul misias. vaJa-fSavela aris dRevande-li qarTuli da (ara marto qarTuli) sazogadoebisaTvis aqtualur `kavkasiis Temaze~ iSviaTi sisworiT orienti-rebuli Semoqmedi, misi mwer-loba erovnuli identobis dacvis niSniTaa aRbeWdili da erovnulobis idea pirdapir kavSirSia `kavkasielis~ cne-bis istoriuli Rirebulebis aRorZinebasTan. miuxedavad imisa, rom vaJas personaJTa

yofa-cxovrebiTi lokali mikroeTnografiuli xasia-Tisaa, Txzulebebi zogadka-cobriulia TavianTi Sinaar-siT, xolo teqstebSi asaxuli eTnografiuli samyaro so-cialurad imdenad arqaulia, rom misi bevri elementi spe-cialistebisaTvis mxolod va-Jas poeziiT xdeba maxlobeli.

simpoziumi ver Semoifarg-leba mxolod didi mwerlis kulturuli memkvidreobis warmoCeniT. igi miznad isaxavs vaJa-fSavelas samwerlobo ge-niis egidiT, sxvadasxva xalx-Ta miTologiuri azrovnebisa da zepirsityvierebis kvle-vas SedarebiTi literaturis konteqstSi, miTologiuri arqipetebis gavlenis Ziebas msoflios sxvadasxva mweral-Ta SemoqmedebaSi, xalxuri sityvierebis ara mxolod mxatvrul-gamomsaxvelobi-Ti xerxebis, aramed yofiTi kulturisa da msoflmxed-velobriv warmodgenaTa si-stemebis warmoCenas. am Tval-sazrisiT, umniSvnelovanes wa-mowyebad migvaCnia evropuli da kavkasiuri urTierTgamoc-dilebis gaziareba, vinaidan, miTebis migraciis cnobili procesis gamo lokaluri miTi SeiZleba inaxavdes kacobrio-bis uZvelesi kulturis pla-stebs. simpoziumis mizania, va-

Ja-fSavelas inteleqtualuri memkvidreobis axleburad wa-kiTxva da masStaburi kvle-va Tanamedrove procesebis WrilSi. Sesabamisad, simpozi-umi miznad isaxavs, erTi mx-riv, miTo-folkloruli az-rovnebis nakads, meore mxriv, msoflios xalxTa miTosuri da folkloruli azrovnebis Sedegad Seqmnili kulturul-literaturuli Rirebulebe-bis warmoCenasa da gaazrebas~, _ aRniSna moxsenebaSi irma ra-tianma.

vaJas `dafaruli~samyaro

Tsu-is literaturis in-stitutSi gamarTuli simpo-ziumi: `miTosuri azrovneba, folklori da literatu-ruli diskursi – evropuli

da kavkasiuri gamocdileba~ 3 dRes gagrZelda, sadac 19 qveyana iyo warmodgenili. sim-poziumis farglebSi SesaZle-beli gaxda sxvadasxva qveyne-bis mecnierTa gamocdilebis urTierTgaziareba.

mecnierebi TavianT mox-senebebSi Seecadnen aqcenti gaekeTebinaT vaJa-fSavelas cxovrebis ucnob detalebze, analizi gaekeTebinaT mwer-lis Semoqmedebis `dafarul~ mxareebze da Tanamedrove konteqstSi ganexilaT misi Se-moqmedeba. am TvalsazrisiT saintereso iyo mweral zaza abzianiZis moxseneba `erTi leqsis sivrce~ (vaJa-fSavelas `Cemi vedreba~).

zaza abzianiZis azriT, va-Jas leqsi `Cemi vedreba~ mis lirikul Sedevrebs ar gane-kuTvneba da amitomac es le-qsi giorgi leoniZesa da ale-qsandre abaSels mis krebul-Sic ki ar SeutaniaT, Tumca, mwerals miaCnia, rom drom am leqsisadmi damokidebuleba Secvala.

`Cemi vedreba~ iseTive pro-gramuli nawarmoebia vaJasT-vis, rogoricaa ilias `poeti~ an akakis amave saxelwodebis leqsi. iliac da akakic erT-sulovanni arian imaSi, rom poetis misiaa iyos mxsneli, zecasa da miwas Soris `Suama-

vali~, RmerTTan molaparake da eris winamZRoli, Tumca vaJas poetur kredoSi ver Sex-vdebiT eris winamZRolobis ambicias. misi SemoqmedebiTi kredo misive msoflSegrZne-bidan gamomdinareobs. leqsSi `Cemi vedreba~ sul sxva sur-vilia gacxadebuli. vaJa am-bobs: `balaxi viyo saTibi, ara mwadian celoba, cxvradve ma-myofe iseva, oRond amSordes mgeloba, ar wamixdino meufev, es Cemi wminda xeloba~. Tu kargad CavukvirdebiT `Cemi vedrebis~ survilTa nusxas, SesaZloa, vifiqroT, rom le-qsSi xazgasmulia cxovrebis usamarTlobiT SeZrwunebuli mavedreblis muxlmodreka da, amave dros, erTgvari Sefaru-li polemikacaa iliasTan da akakisTan. SesaZloa vifiqroT, rom maTdami ganuzomeli mowi-webis miuxedavad, vaJam mainc gadawyvita leqsad ganecxa-debina Tavisi SemoqmedebiTi kredo, rogorc kidev erTi da-sturi sulieri avtonomiisa~, _ aRniSna zaza abzianiZem.

konferenciis erTerTi aqtualuri Tematika iyo vaJa-fSavela da qarTuli emigra-cia, romlis Sesaxeb moxseneba warmoadgina naTela Citaurma. mkvlevaris azriT, dRes gansa-kuTrebiT sainteresoa emi-grantTa gadasaxedidan dana-xuli vaJa-fSavela, romelic yovelTvis didi siyvaruliT sargeblobda maT Soris. mainc vin iyvnen es emigranti mwerle-bi? naTela Citauri moxseneba-Si vrclad saubrobs, Tu ro-gori damokidebuleba hqonda qarTvel emigracias mwerlis SemoqmedebasTan. `cnobilia, grigol robaqiZis araerTi siRrmiseuli mosazreba vaJa-fSavelas Semoqmedebis iseT problematur sakiTxebze, rogoricaa damokidebuleba religiasTan, miTosTan, xal-xur sityvierebasTan. aseve, rusTvelologma da mkvle-varma viqtor nozaZem Jurnal `kavkasionSi~, XX saukunis 60-ian wlebSi, parizSi ramdeni-me werili miuZRvna vaJa-fSa-velas Semoqmedebas. erTerT werilSi igi ixsenebs vaJasTan Sexvedras, romelic 1913 wels Sedga. sainteresoa misi gamou-qveynebeli naSromi ̀ gardasul dReTa saqmeni da ambavni~, ro-melic 1948 wels safrangeTSi dawera. viqtor nozaZis azriT, vaJas msoflmxedveloba ver Tavsdeba romelime moZRvre-bis CarCoSi.

vfiqrobT, dRes kultu-raTa integraciis, kultura-TaSoris kveTis konteqstSi srulfasovnebisTvis aucile-belia mwerlebis, gansakuTre-biT klasikosebis kvlevam moi-cvas kritikuli azris ganvi-Tarebis yvela sfero da etapi, Tundac ucxoeTSi moRvawe

TanamemamuleTa naazrevi~, _ aRniSnavs naTela Citauri moxsenebaSi.

simpoziumis monawileTa gansakuTrebuli interesi ga-moiwvia julieta gaboZis mo-Ziebulma masalebma, romelic vaJasa da akakis urTierTda-mokidebulebas exeba. mkvleva-ri Seecada naTeli moefina am urTierTobisTvis da gaefan-ta sazogadoebaSi damkvidre-buli araswori Sexeduleba, rom TiTqos vaJa da akaki erT-maneTisadmi arc Tu ise kargad iyvnen ganwyobilni.

`vaJas gamoCenas litera-turul sarbielze arasworad Sexvdnen. Jurnal `kvalsa~ da `mnaTobSi~ uari uTxres le-qsebis dabeWdvaze, 1888 wels jer petre mirianaSvilma gaa-kritika vaJas ena, 1890 wels ki niko nikolaZem, magram va-Jas mexotbeni da gulSemat-kivrebic mravlad hyavda. aka-ki wereTelma 1890 wels gazeT `TeatrSi~ gamoqveynebul sa-gangebo statiaSi `werilebi Cvens mwerlobaze~ Tavgamode-biT daicva axalgazrda poeti niko nikolaZis kritikisagan. 1899 wels ki akakim kirionisa da grigol yifSiZis mier gamo-cemul `sityvierebis Teo-riaze~ daweril recenziaSi `bibliografiuli SeniSvnebi~ vaJas Semoqmedebas aseTi Sefa-seba misca: `erTi ukeTesTaga-nia Cvens mwerlobaSi, wvril-mani leqsebi,… sazogadod, sam-argalito Sairebia, proza xom kidev ukeTesia~. Tumca amave werilSi gakritikebulia ram-denime leqsis enobrivi mxare, magram am SemTxvevaSi akaki imowmebs ara vaJas, aramed ba-Canasa da Tedos leqsebs. 1890 wels vaJam gamoaqveyna Sesa-niSnavi publicisturi werili `ena~, romliTac amomwuravi pasuxi gasca yvela kiTxvas, magram rogorc Cans, yvelaze metad vaJas 1913 wels naTqvami mxcovani poetis sityvebi ewy-ina: `enas giwuneb fSavelo~, _ aRniSnavs julieta gaboZe.

unda iTqvas, rom warmod-genil naSromSi Tavmoyrilia XIX–XX saukunis memuarul-sa-mecniero literaturaSi arse-buli masala am orsaukunovani polemikis Sesaxeb. akakisa da vaJas axlad gamovlenili da naklebad cnobili werilebis mixedviT warmoCenilia am kama-Tis pirvelmizezebi da realu-ri istoria, rac am gadasaxedi-dan udavod sainteresoa.

simpoziumis muSaobis dros mravalferovani Tema-tika gamoikveTa: miTisqmna-doba da mxatvrul saxeTa si-stema; kavkasiuri da qarTuli folklori; universaluri arqetipebi da nacionaluri miTebi; miTologiuri diskur-si da kulturis tipologia; miTo-folkloruli azrovne-

vaJa-fSavela _ 150wminda xelobis didostati

2011 weli UNESCO-m, rogorc vaJa-fSavelas 150 wlis iubilis weli, saerTaSoriso mniSvnelobis saiubileo TariRebis nusxaSi Seitana. amasTan dakavSirebiT, saqarTvelos masStabiT, RonisZiebebi mTeli wlis manZilzea dagegmili. ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetis literaturis instituti msoflio donis mwerlis iubilis aRsaniSnavad gansakuTrebulad moemzada. vaJa-fSavelas iubiles miZRvna saerTaSoriso simpoziumi, sadac qarTvel mkvlevrebTan erTad ucx-oelma mecnierebmac miiRes monawileoba.

me-8 gverdze

balaxi viyo saTibi,ara mwadian celoba,

cxvradve mamyofe iseva,oRond amSordes mgeloba,

ar wamixdino meufev,es Cemi wminda xeloba

vaJa

Tbilisis universiteti

[email protected] www.tsu.gewww.tsu.ge

8

SurTxia beroSvili

eTer TaTaraiZe gulqanTan ukanas-knel Sexvedras auRelveblad ver ixse-nebs da CvenTan saubarSi im detalebis gacocxlebas cdilobs, romelic vaJa-fSavelas da misi qaliSvilis cxovrebis-eul niuansebze mravlismetyvelia.

_ rogori iyo masTan pirveli Sexve-dris STabeWdileba?

_ is aTi dRe, romelic gulqanTan gavatare, Cems cxovrebaSi yvelaze ST-ambeWdavi da dauviwyari iyo. Rameebs Te-Trad vaTenebdi, ver viZinebdi, rodesac vacnobierebdi, visTan mqonda urTier-Toba. rodesac warmovidgendi, rom iq, im ezo-karSi, im adgilebSi dadioda vaJa, amis garda veRaraferze vfiqrobdi. wig-nis daweris ideac maSin momivida: Seveca-de, mkiTxvelamde Seulamazeblad mo-metana misi naubari, mogonebebi mamaze.

is marTlac Rirseuli memkvidre iyo Tavisi mamisa _ sxvebisgan marTlac rom gamoirCeoda, amave dros ganzogadebuli

tipic iyo fSaveli qalisa. gulqans saocari intuicia hqonda

da SexvedrisTanave grZnobda, mis winaSe rogori adamiani idga _ keTili Tu bo-roti, guliani Tu ugulo. amis mixedviT adekvaturad iqceoda. rodesac grZnob-da, rom gulwrfel adamianTan hqonda urTierToba, pasuxebsac gulwrfelad iZleoda. Tavidanve movixible misiT da, albaT, igrZno Cemi siTbo da siyvaruli, amitom masTan urTierToba ar gamWirve-bia.

_ Tavadad gulqans Tu hqonda gac-nobierebuli, ras niSnavda vaJa-fSave-las Sviloba?

_ amaze Cems wignSic vwer. igi meubne-boda: `metyviano, rom Tamamad Tqvio, nu iyuJebio, ra garcxvenso _ Sen xom im-xela mamis Svili xaro!~ mere sinanuliT dasZenda: ̀ eee, bumberazi mamis Svili var, magram an iman ra naxa am qveynad amis safa-surio, me ra var, swavla ara maqv, codna ara maqv, sofel-qveyana ar minaxav, me ra var, mamas scemen pativsa~... sxvaTa Soris, sityva `genioss~ is xSirad xmarobda da

kargadac icoda misi mniSvneloba. misTvis is mainc mama iyo da ara vinme

pirovneba. saocrad maRelvebda da guli miCqardeboda, rodesac is Tbilad ityo-da: `Cemi mamai~... `Cemi biZai~.

_ qarTvelma xalxma didi xania gaacnobiera, Tu ramxela genia iyo va-Ja-fSavela. albaT, yvelas sircxvilia, rom misi Svili aseT gaWirvebaSi cxov-robda...

_ es, saerTod, calke saubris Temaa, rac Zalian mtkivneulia yvela qarTve-lisTvis. gulqani marTlac ukidures siRaribeSi cxovrobda. maxsovs, zamTa-ri iyo, Tebervali, cioda CargalSi. ro-desac me da Cemi meuRle _ amirani mis saxlSi SevediT, oTaxSi iseTi kvamli idga, TviTon arc Canda. kvamli Rumelis gafuWebuli milidan gamodioda. gulqa-ni fexSiSveli ijda taxtze da windebis Cacmas ver axerxebda. meubneboda: diliT rom avdgebi, sicivisagan `gamsalavso~ anu, gamyinavso. janmrTeloba Seryeu-li hqonda, momvlelad kargi adamiani hyavda miCenili, magram is qali `gaRma~ cxovrobda da Tavisi saqmec hqonda xol-me sakeTebeli, Tanac bevrs ki ar uxdid-nen mis movlaSi.

me da amirani gulqans xSirad vstum-robdiT, Zneli wlebic iyo, magram amis miuxedavad, am ambavs dResac Zalian gan-vicdi da miWirs saubari _ TiTqos wyev-lasaviT moewia mTel saqarTvelos, rom vaJa-fSavelas qaliSvili aseT pirobebSi cxovrobda. Cven jer kidev ver vacnobie-rebT, rom vaJas sulis nawili mis qaliS-vilSic iyo darCenili.

_ ras ixsenebda mamaze, Tavis bavS-vobaze?

_ gasaxsenebeli marTlac bevri hqon-da, erTi mogoneba gansakuTrebiT sainte-resoa, radgan vaJas cnobil leqss exeba: `maSin cxra-aTi wlisa viqneboi. ZroxaSi viyav. yvelas mouvida patroni da saxve-vebi moutanes, me aravina. Mmama Cargals ar iyo. gamyina, Zalian gamyina. movida uceba cxeli mze. gavTbi, momSivda kideca, erTi patara puri mqonda, isic gamxmari, dav-fiqrdi: me ro oboli ar vyofiliyav, gana egre viqnebodio da vTqvi:

`rad gamaCine ufalo, ratom ar moved wvimada, amiTvisebdnen Rrubelni,Tan matarebdnen Svilada~...Cemi obloba da mwyemsoba emag or-sam

sityvaSi Cavxate. mamam miTxra, ego, Zalian geniosuri

sityvaa, Senao, gogoo, Cemze meti niWi gqoniao. dawere, rac mogagondeba eseTi, qvebze da momitane, Cavwero. dabeWdilic yofila ega.... davwerdi, gamiavdrdeboda, gadamirecxavda...~

meubneboda: `rac goni maqv, qveyana mexveva da ambavs mekiTxebian mamisasa,

magram, Sen Cemo qalo, Sen ro mkiTxav, mamas sizmarSi ara xedavo, _ davberdi da Cemi lamazi mamis suls geficebi, Sens mets aravis ukiTxav. Semdeg ki miambo: im dResa vnaxe mamai sizmarSi. karebi Samaa-Ro da Samaixeda. Aar momagonda sikvdili, cocxaliviT Sevxvdi. Samovida da miTxra: aba, gogoo, rogor xar, ranairaT xaro, Sen ese ver iqnebio... ra iqneboda sizmar-Si mainc meambna mamisTvina....

me Tu rame miSavdeba, mamisgana vgebu-lob, erTxel meubneba sizmarSi: Svilo, cota gafrTxildio, marTla gadavrCi gansacdelsa~.

gulqanis yvela mogoneba saintere-soa. masTan urTierToba advili ar iyo, sakmaod mZime xasiaTic hqonda, ambobda: aravis davindob, yvelas pirSi vetyvi si-marTleso! yvelaze advili Seugnebeli adamianis cxovrebaa, rodesac adamianma ar icis, vin ras warmoadgens, advilad akadrebs ukadrebelso. Zalian samarT-liani adamiani iyo, amasTan, gamWriaxi da iumoris grZnobiT dajildoebuli.

TebervalSi kidev erTxel movinaxu-le. Cemi xma rom gaigona, cremlebi wa-mouvida ulamazesi mwvane Tvalebidan da leqsad gamoxata Tavisi emocia: `vimZ-levimca xar, mercxalo, moxveda, Wik-Wikelao, gamarjvebisamc iqneba, Seni aq gadmafrenao!~

Tavs bednier adamianad vTvli da ase mgonia, rom masTan Sexvedra didi wyal-oba iyo uflisgan. vicnobdi vaJa-fSave-las qaliSvils da Tu rame gamikeTebia cxovrebaSi, Tu xmamaRal naTqvamad ar CamomarTmevT, erTerTi yvelaze saWi-ro _ es aris wigni gulqan razikaSvilis mogonebebi: `mamama RmerTs Camahyra sa-xeli~.

me da mamam wuTisoflisa veraferi gavigeT...`maubaraSvilis qalma miTxra, tyuilad gairjebi, iseTi Taviseburi xasiaTisaa,

SeiZleba `gamarjobaze~ arc ki gipasuxos, ambebis mosmenisa da Caweris imedi ki saer-Tod nu geqneba...~ _ ase gadauwura imedi vaJa-fSavelas qaliSvilTan Sesaxvedrad CargalSi Casul eTer TaTaraiZes gulqan razikaSvilis mezobelma. `magram, rode-sac marTam CaufSaura da gulqans uTxra: es TuSis qali Sens gasacnobad amovida, TuSurad leqsebs ro swers, is ariso, nel-nela moixeda, xeli gamomiwoda, Cemi xeli muxlebze daido, gamxdari TiTebiT uxmod momefera da, erTaderTi, rac miTxra, es iyo: iii, axla Sen SegWamen, exla Sen amogaZroben sulsa... mere saubaric TavisTavad aewyo~, _ ixsenebs poeti da folkloristi eTer TaTaraiZe vaJa-fSavelas qaliS-vilTan pirveli Sexvedris niuansebs.

TiTqmis daujerebelia, magram vaJa-fSavelas qaliSvilma gulqan razikaSvilma ukidures siRaribesa da martoobaSi gaatara cxovreba. eTer TaTaraiZem igi sicocxlis bolo wlebSi ramdenjerme moinaxula da erT patara wignSi moaqcia misi mogonebebi, romlis saSualebiT qarTveli eris bumberazi mwerlis cxovrebis mraval ucnob detals moefina naTeli.

amonaridi gulqan razikaSvilis naambobidan

`me da mamas erT kalapotSi gvidga fexebi da eTnairad davberdiT... mamaCemi iyo tanjuli da axla mena var aseTi. Mme da mamam wuTisoflisa veraferi gavigeT... Tavisi dedis saxeli damarqva _ gulqani. sikvdilis wuTebSi eTqo, gulqani damrCa Sua gzazedao. xuT SvilSi marto menaRa var damrCali buviviTa. TxuTmetis viyav, mama ro dameRupa, moxrili var, Zliv dav-cocav, veraferi ver vici wuTisoflisa, xalxi aqamde maSinebda, exla miveCvie....

dRe-Rames asworebda mamai, me Wraqs uzidavdi saqonidan, Rame imas unTebdi da isa swerda. ro daswerda, mkiTxavda, mogwonso? albaT mcdida, rogor esmiso. Kkargia, mamao, ro vetyodi, saxesa naTeli gadauvlida. gana mesmoda, magrama, mama ro miyvarda, vetyodi, kargia mamao, kar-gio.... yoCaR, Cemo qalo, yoCaRo!... beCavi mamai~.

eTer TaTaraiZe

ba da vaJa-fSavelas literaturuli memkvidreoba; vaJa-fSavela _ epoqa da Semoqmedi; miTi, rituali da sim-bolo; kavkasiuri miTologia da qar-Tuli folklori; miTofolkloruli azrovneba da vaJa-fSavelas litera-turuli memkvidreoba. aRniSnuli se-qciebis muSaobaSi qarTvel mkvlevreb-Tan erTad aqtiurad monawileobdnen ucxoeli mecnierebic: iordan luck-anovi (maswavleblisa da genialuri Segirdis miTi adreuli modernizmis literaturaSi), gabriela voevoda-engstleri (serbiuli nacionalizmi, miTi da folklori jevad karapasanis romanSi (`Nocno vijece~), devid Jaki (isev da isev dro: axali mosazreba vespasi-anes banakis mniSvnelobaze stounhen-jis peizaJSi), pile-riin larmi (eston-uri miTopoezia) da sxva.

simpoziumze, aseve, farTo spe-qtriT iyvnen warmodgenilni qarTve-li mecnierebi: Tamar barbaqaZe (`vaJa-fSavelas `Rame mTaSi~ da vefxistyao-sani~), manana kvaWantiraZe (`Sexvedris koncepti vaJa-fSavelas poemebSi~), nestan kutivaZe (`vaJa-fSavelas li-teraturuli zRapari~), inga milorava

(`miTis mxatvruli transformacia mo-dernistul teqstSi~), manana fxakaZe, raul Cagunava (`oqros sawmisi _ miTi da realoba~), maka elbaqiZe (`arqeti-pis transformacia arturis ciklis romanebSi~), irma ratiani (`msxverpli-sa da msxverplSewirvis~ anTropolo-giuri Teoria da al. yazbegis proza~), tristan maxauri (`vaJa-fSavela da xalxuri meleqseni~), gaston buaCiZe (`mindializacia, anu tkbili salami mwvanisa~) da sxva.

aRsaniSnavia, rom wlevandeli sim-poziumi SoTa rusTavelis erovnuli samecniero fondisa da aseve Tsu-is organizebiTa da xelSewyobiT gai-marTa. literaturis instituts vaJa-fSavelas saiubileo TariRTan dakavSirebiT dagegmili aqvs gamos-ces rogorc simpoziumis masalebi, ise interdisciplinaruli Sinaarsis samecniero krebuli _ `vaJa-fSavela 150~. rogorc simpoziumis sazeimo gaxsnaze ivane javaxiSvilis saxelo-bis Tbilisis saxelmwifo universite-tis reqtorma aleqsandre kvitaSvil-ma ganacxada: `vaJa-fSavelas iubilis amgvari masStabiT aRniSvna qarTveli mwerlis sidiadeze kidev erTxel mi-uTiTebs~.

wminda xelobis didostatimeSvide gverdidan

Tbilisisuniversiteti

[email protected]

9

vaJa-fSavela (luka razikaSvili) qarT-veli xalxis dauSreteli erovnuli energi-is gamomxatveli xelovania. ase Seafasa igi jer kidev ilia WavWavaZem da ase danaxuli vaJa yvela im ucxoelis mier, visac adreve da dResac am didi poetis literaturuli memkvidreobasTan kontaqtis bedniereba hqonia. XX saukunis dasawyisSive germane-li mwerali artur laistic SemTxveviT ar uwodebda mas `qarTuli xelovnebis sulis ganmasaxierebel genioss~. imdenad STambeWdavia genialuri poetis saxelis sakacobrio rezonansi, rom wels iuneskos dadgenilebiT msoflioSi aRiniSneba misi dabadebidan 150 weli. 53 weli icocxla vaJam, aqedan 35 weli WeSmariti xelovani-saTvis niSandoblivi, daZabuli da aqtiuri SemoqmedebiTi cxovrebiT icxovra. am xnis manZilze is xan gorSia, xan TbilisSi, To-neTsa da mcire xniT peterburgSi. magram yvelaze didi dro, 27 weli, man Tavis mSob-liur sofelSi gaatara, erTob mZime fizi-kuri Sromisa da jafis pirobebSi. qarTuli sazogadoebisagan ar yofila igi didi yur-adRebiT ganebivrebuli. miuxedavad amisa, poetis SemoqmedebiT procesebze princi-pulad damabrkolebeli gavlena ar moux-denia cxovrebis tvirTis simZimes. man am ga-remoSic SeZlo Seeqmna 37 poema, sadac mTe-li sisruliT gamovlinda axali drois am marTlac `udidesi epikosis~ (t. tabiZe) ge-nialoba, 400-ze meti lirikuli leqsi. kon-stantine gamsaxurdias sityviT, `sagangebo monografiis Rirsia vaJas lirika~, imitoma, rom `igi gansxvavebulia rogorc qarTuli, ise evropuli nimuSebisagan~. am leqsTagan 200-ze mets `simRera~ hqvia da, galaktionis Tqmisamebr, `maTgan gamokrTis umaRlesi suli~. man dagvitova 118 moTxroba, romle-bic `kvlav moelis Tavis mkiTxvels~ (t. ta-biZe), 5 piesa, 140 kritikul-literaturuli da publicisturi werili, sadac reliefu-rad Cans didi mgosnis inteleqtis siRrme da sifarTove. vaJa Targmnis mraval rus da ucxoel mwerals: m. lermontovs, h. haines, f. Silers, l. bernes nawarmoebebs da erTi pirvelTagani acnobs qarTvel sazogadoe-bas edgar pos `Sav yorans~.

cxadia, am usazRvrod uxv masalaSi va-Jam metad mravalferovani Semoqmedebi-Ti interesebi gamoavlina, magram yoveli didi mwerlis mimarT bunebrivad dgeba mainc kiTxva: ra TvisebiT aris SeWrili Tanamedrove adamianis cxovrebaSi, an es exeba maTi Semoqmedebis motivTa rogorc zogadkacobriul, ise erovnul aspeqtebs. da unda iTqvas, rom mocemul SemTxvevaSic vaJa-fSavela Cveni eris didi winaswarmety-veli da sakacobrio fiqrTa mpyrobelia. adamianis fiqris erTi `saqeburi Tviseba~ ki, misi sityviT, ̀ movlenaTa mizezis Ziebaa~. vaJac maZiebeli sulis xelovania. amitomac `mSvenieris~ idealis mgosans Zalumad aqvs momadlebuli erisa da kacobriobis winaSe mdgar sasicocxlo moTxovnilebaTa aRqma-gaazrebis realuri unari. misTvis, rogorc poetisa da qarTvelisaTvis, sicocxlis sa-fuZveli samSoblo-qveyana da misi siyvaru-lia... da is aris swored xidi kacobriobis siyvarulisa. moyvasis siyvaruli, adamis modgmis siyvaruli _ esaa xedva fSavis xev-Si Sobili WeSmariti qarTvelisa, romlis warmodgenaSi imTaviTve `warmarTuli ele-menti qristianuls dauZlevia~. codna-ga-naTlebis gaRrmavebasTan erTad xedvis are ise gafarToebia, rom `tanjuli silamazis~ momRerlad qceula da locva da damdgari evedreba gangebas: `suli Seni, leSi miwasa~, oRond ki `RmerTo, samSoblo micocxle...~ `Zalian miyvars ieso...~ vaJas es poeturi fraza, misi SemoqmedebiTi mizanswrafvis sayrdeni, viTarca qarTvelisa da msoflio moqalaqis, ideologiuri kredoa, romel-Sic is kvaldakval mihyveba, misive TqmiT, yoveli drois `saqarTvelos ideologis~ didi ilias gzas. aq iZleva poeti Cvens sinamdvileSi urwmuno da usaxur ̀ daselTa~ mZafr kritikas, romlebmac saxe ucvales qristianuli rwmenisa da kulturis niadag-ze saukuneebiT ganmtkicebul sulier Ri-rebulebebsa da orientaciebs. vaJas TqmiT, `damaxinjebulma kosmopolitizmma~, axla rom internacionalizms uwodeben, `qarT-vel kacs aaRebina xeli Tavis pirovnebaze, moukla erovnuli grZnoba, dauxSo energia, dauketa gza TviTcnobierebisaken~, magram es xorcieldeba `mxolod patriotizmis, nacionalizmis meoxebiT~, partiul siji-utes~ ayolil dajgufebebs `ver gamoaqvT azri qveynis xsnisa, misi naTeli~, radgan `sibriyves aSinebs naTeli, aSinebs simarT-le~. vaJa darwmunebulad amtkicebs, rom `Tu vinme ityvis... yvela eri erTnairad miyvarso styuis, TvalTmaqcobs, an Wkua-naklulia~, radgan `pirvelyovlisa, visac

mSobeli deda ar uyvars, is sxvas rogor Seiyvarebs~. am poziciidan `nacionaliz-mi~ mudam iqneba jansaRi da arasdros igi Sovinizmad, fanatizmad ar gadaiqceva~... magram dReniadag poetis safiqrali, `damx-Sobi mzis da mTvarisa~, isaa, rom qarTvels ise ar uyvars qarTveli, rogorc unda uy-vardes qristesmier adamians. amis mizezi ki isaa, rom `SxamiT Sededda zneoba~, `vah, Sen droebav, ra giTxra, risTvis gvtanjav, razed, risTvis dagvbada ufalma cotani qveyanazed?~ magram simcirec ar gviSlis, sxva mizezi gvaqvs wyeuli~; amis mizezs vaJa `zneobriv qurdobas~ uwodebs, romlis arsi isaa, rom `Svilis sikeTe mSobels Surs~, ver viferebT, `kargi Svilebi rad gvebadeba~... TiTqos dRevandeli saqarTvelos mRelva-re gulisZgeras, mis SinaaSlilobas ugdebs yurs genialuri mgosani, roca wers: `me misi araferi mwams, vinc erTgulia qveynisa da sxvisa erTgulebaze xalxs acqerinebs eWvi-Ta, sxvisTvis Surs igive grZnoba, risic mt-virTveli TviT aris. misTana qveynis erTgu-li, RmerTma gvaSoros vinc ari~. amis Sedegi bunebrivad isaa: `Wkvians Wkvas aRar hkiTxa-ven, mitom rom yvela Wkvianobs~... erTiani saqarTvelos mexotbea poeti, romelsac erTnairad xiblavs sidiade rogorc ameri-sa, ise `lixs iqiTa~, `lamazi mxaris~, sadac `erTobiT cxovrobs xalxica, `imer-megre-li-afxazi~; am kavSirs rRveva mis warmodge-naSi eris daRupvis sawindaria da amitomac mZafrad esxmis Tavs yvela imaT, vinc eTno-konfliqtebs aRvivebs: `gadaamterebs erT-maneTsa qarTlsa, imereTs, kaxeTsa, sakuTar anbans Seudgens samegrelos da svaneTsa~... aseT pirobebSi mxolod erovnuli idealis erTianoba aris qarTvelTa gadarCenis pi-roba. xsnis gzaa erToba da ara interesTa sxvaoba. `vina Tqva erToba gvawyens, gvar-gia sxvadasxvaoba, bevrsa tyuian Zvelebic, tyuis axali Taobac~ - wers vaJa erTgan da mudam qadagebs, rom `qarTveli iqces qarTvelad~, saqmiT uyvardeT `qarTvelebs saqarTvelo~. `ers daaberebs mxolod mo-noba~, - gvaxsenebs vaJa da mkacrad ilaS-qrebs monuri fsiqologiis tyveobaSi myof adamianTa mimarT. eris gadarCenis erT-aderT gzad poeti sxvisi imediT cxovrebas ki ara, sakuTar Zalebze dayrdnobiT, moT-minebiT, tanjviT mopovebul Tavisuflebas saxavs. `TviT upatroneT Tavis Tavs, nu ime-dovnebT sxvebzeda~, _ dResac gvafrTxi-lebs vaJa, Seaxsenebs qarTvelebs, ra drois urTierTqiSpia, roca `kvdeba, sulsa hlevs veSapi~... STambeWdavad JRers sadReisod genialuri poetis sityvebi: `ruseTi gone-baze mova TandaTan da namdvili WeSmaritis ZlierebiT SeiZleba Seimosos, maSin ufro gagviWirdeba Cveni imasTan brZola da ami-tom vidre sneuli loginSi wevs~... droa qarTvelebma meti aqtiuroba gamoiCinono. am poziciidan gmobs is im Tvalsazrisis uniadagobas, romlis mixedviT, qarTvelebi mxolod `gaZlierebuli ruseTis~ `demo-kratiuli centralizaciis~ wyalobiT ezi-areba Tavisuflebas da sikeTes. `visa hSurs gaZliereba ruseTisa?~ _ kiTxulobs poe-ti da pasuxobs: `agreTve aravis, oRond wvril erebsac hqondeT micemuli saSu-aleba gaZlierebisa~. roca saamiso niSnebs ver xedavs, vaJa kategoriulad moiTxovs, rom `merusuleobis pirobebSi uxeiro de-centralizacia jobia saukeTeso mowyobil centralizaciaso~.

vaJas miaCnia, rom `saqarTvelo ruse-Tis sxeulSi, ruseTis organizmSi ki ar unda iyos gaTqvefili, rogorc usulo sa-novage, aramed mas edges gverdiT, rogorc cocxali, saRi arseba, ruseTTan erTad mo-siarule progresis gzaze, Tavis Tavisa da kargis mgrZnobeli~...

arsebobis am mZime pirobebSi gza xsnisa esaa qristianuli urTierTsiyvaruli, rom-lis cecxli istoriuli bedukuRmarTobis gamo minavlebula da urTierTsiZulvilis energiad qceula. `piradi siZulviliT da siyvaruliT gamsWvaluli moRvawe metad sazizRaria, metad mazarebeli da mavne-beli, radgan igi sazogadoebis mteria~ _ wers poeti da miaCnia, rom amis mizezi eris TviTcnobierebis moumwifeblobaa. `ganu-viTarebeli-gauzrdeli xalxi, rogoric unda demokratiuli mmarTveloba daars-des, mainc mmarTvelTa saTamaSo burTi... iqneba~. roca `virebi bedauroben~, `bedau-ris azrebs ver hguobs cxovreba, radgan virazrebis wixli mwvavea… mravalze umrav-lesia~ da `Zalac umravlesobaSia mudam~, am ubnelesi Zalebis monuri sulis wiaRSi aR-zevdebian xolme `diqtatorebi da demago-gebi~, romelTac `swyinT da unda ewyinoT~ _ `sinaTle da siamrTle~. vaJa guldaTuT-qulia imiT, rom bunebiT raind qarTvelSi is xedavs mowinaaRmdegis Rirsebis aRiare-

bis qrobis process, rac eris azrovnul-kulturul donis daqveiTebis simptomad miaCnia. `SexedeT ingliselebs, daukvirdiT gladstons. aba, kai biWi xar da qarTvels... aTqmevine Tavisi mowinaaRmdegis Sesaxeb, rom Tumca erTsa styui, magram erTi mainc ki simarTle sTqvio. raki mowimaaRmdege xar, sruliad TaviT bolomde mtyuani xar... amas vamCnev da guli mtkiva~... vaJas TqmiT, amis mizezi isaa, rom Cveni axalgazrdani `moklebulni arian erovnul aRzrdas~, isi-ni cru demokratiuli ideebiT sazrdooben: demokratia ki, rogorc cnobilia, sulis umaRless aristokratizms gulisxmobs, rac WeSmariti Tavisuflebis wyaro da nia-dagia. am mZime da erTob sapatio amocanis gadasaWrelad, anu `erovnuli aRzrdis~ misaRwevad vaJa ara marto Tavisi pirovne-biT warmoadgenda moqalaqeobriv da Semoq-medebiTi gmirobis nimuSs, aramed pirdapir qadagebda kidec: `moqalaqeobriv simamacis gamoCena sjobian gaCumebaso~. `moqala-qeobrivi simamacis~ asparezad poets in-teligenciis moazre cxovreba esaxeboda, radgan inteligencia miaCnda eris winamZ-Rolad, misi sulieri potencialis mixed-viT zomavda is eris arseboba-ararsebobis, e.i. konkretul SemTxvevaSi, Tavisuflebis mopovebis SesaZleblobebs. marto qone-brivi uzrunvelyofa ar aris garantia, rom erma SeinarCunos Tavisufleba, ukeTu mas ar axlavs eris saerTo gonebrivi simwife, ganaTleba, codna~... wers erTgan mgosani.

vaJa-fSavela iseTi tipis moazrovnea, romelsac Rrmad hqonda awonil-dawonili eris sicocxlisunarianobis ganmsazRvreli faqtorebi. igi aRniSnavda: `deda ena iseTi kuTvnilebaa erisa, rom Tu imas dasTmobs eri, sxva yvelafersac ugulebelyofs, te-ritoriazedac xels aiRebs~; vaJas mrwam-siT, samSoblos fxizeli guSagi swored in-teligencia unda iyos, mSromel masas unda Tavkacobdes da gonebrivad gzas ukafavdes WeSmariti inteligenti. igi, pirvel yovli-sa, unda icavdes burjs erovnebisas _ enas, magram didi poeti imasac dasZenda, rom provinciul inteligenciaa es ar ZaluZs. igi eyrdnoba ra ilia WavWavaZis moRvaweo-bis magaliTs, rogorc erovnuli saqmisaT-vis Tavganwirvis nimuSs, erovnuli indife-rentizmiT Sepyrobil zogierT moRvaweTa saqmianobaSi xedavs `vnebas da gaTaxsirebas sazogadoebisas~. didi poeti ilias ukvdav mxatvrul saxes aqcevs garkveul cnebad, imarjvebs termins, `TaTqariZeobas~ da fiqrobs, `sxvadasxva pirobebSi Cavardnil TaTqariZeobas sxvadasxva Sedegi mosdevs~, rac Tavis gamoxatulebas sulze xorcis gabatonebaSi, qristianuli siyvarulis qrobaSi, Suris da egoizmis ganviTarebaSi poulobs. mxolod `erovnuli aRzrda~ aris sulieri amaRlebis piroba da qarTvelTa politikuri gadarCenis garanti. ase dgas dRevandeli, mRelvare politikuri vnebe-biT datvirTuli saqarTvelos Wirisufali vaJa da, misi perifraziT rom vTqvaT, `sama-ridanac ki samsaxurs uwevs~ Tavis qveyanas.

*vaJas zogierTi qmnileba poetis sicocx-

leSive Targmna germanelma artur laistma. misi TqmiT, poetis Txzulebebis gacnobam `evropaSi aRtaceba~ gamoiwvia. rusi sazo-gadoebisaTvis vaJa-fSavelas Semoqmedebis wardginebis erTerTi cda ekuTvnis iseT did xelovans, rogoric aleqsandre sumba-

TaSvili-iuJini iyo. 1902 wels mas sajarod waukiTxavs vaJas nawarmoebTa a. xaxanaSvili-seuli Targmanebi. 1906 wels a. xaxanaSvilma rusul enaze gamocemul Tavis ̀ narkvevebSi~ sayuradRebod daaxasiaTa misi Semoqmedeba. 1911 wels vaJas Sesaxeb rusul presaSi ga-moqveynda grigol robaqiZis statiac. am droidan moyolebuli vaJasadmi interesi rusul literaturul samyaroSi ufro da ufro izrdeboda. SeiZleba iTqvas, rom arc erTi qarTveli poetis nawarmoebebis imde-ni Targmani araaa Sesrulebuli rusulad, ramdenic vaJasi. vaJa-fSavelas Semoqmede-biTi nimuSebi Targmnili aqvT iseT gamoCe-nil rus poetebs, rogoricaa: b. pasternaki, n. zabolocki, m. cvetaeva, o. mandelStami, n. tixonovi, v. derJavini, a. tarkovski, b. sere-briakovi, e. evtuSenko da sxvani.

jer kidev vaJas sicocxleSi iyo cdebi, rom poeti eTargmnaT inglisurad, frangu-lad da esperantos enebze.

amJamad vaJa naTargmnia germanulad, in-glisurad, frangulad, italiurad, Cexu-rad, bulgarulad, ungrulad, polonurad, ukrainulad, belorusulad, somxurad, azer-baijanulad, latviurad da a.S. vaJas icnoben indoeTSi, vietmanSi, iaponiasa da koreaSi _ msoflios TiTqmis yvela kuTxeSi.

vaJas fenomeni qarTul erovnul suls gamoxatavs yvela SemTxvevaSi da Cve-ni xalxis niWisa da Zlierebis etalonad aRiqmeba yovelTvis, amitom zRvardaude-beli aRmoCnda misi zemoqmedebis fargle-bi... Tu ra gavlenas axdens da ra adgils iWers didi mgosani qarTvel (da ara marto qarTvel) mweralTa gonebriv cxovrebaSi, es ukve karga xania Seunelebeli kvleva-Ziebis obieqtia. magram vaJa-fSavelas pi-rovneba da Semoqmedeba xelovnebis sxva sferoTa warmomadgenelTaTvisac uSreti STagonebis wyarod iqca. qarTuli Teatris istorikosTa (n. uruSaZe), musikaTmcodne-Ta (e. ZiZaZe), kinomcodneTa (a. baqraZe) da saxviTi xelovnebis mkvlevarTa (l. SaniZe, m. karbelaSvili) mier jerovnad aris na-Telyofili vaJas saxelisa da mxatvruli samyaros is maimpulsirebeli mniSvneloba, ramac dasabami misca mravali Teatraluri, kinematografiuli, ferweruli da grafi-kuli Tu musikaluri Sedevrebis Seqmnas. amgvari Seunelebeli interesi vaJasadmi imis dadasturebaa, rom Tanamedrove adami-anis sulier moTxovnilebebs swored Rrma da uaRresad Tanamedrove xedvis xelovan-Ta siaxlove sWirdeba, raTa man erTianoba-Si SeZlos warsulis, awmyosa da momavlis Sefaseba da warmosaxva.

*dRes, XXI saukunis gariJraJze, mec-

nierul-teqnikuri civilizaciis aRzeve-bis epoqaSi, atomisa da raketebis droSi adamianTa sulSi SeiWra da gansakuTrebiT gamZafrda SiSis fsiqozi... samyaros daR-upvis da warRvnis apokalifsuri gancda Cveni cxovrebis yoveldRiurobis Tanmdev gancdad iqca. am mxriv, rogorc cnobilia, Tanamedrove dasavlur literaturisa da xelovnebis nawarmoebebi savsea koSmarul-katastrofuli xilvebiT. sinamdvileSi am TvaliT danaxvis procesSi sayovelTao SiSis grZnoba adamianTa gaTiSvis pirobad gamodis, xdeba e.w. `gaucxoeba~(z. kakabaZe); magram adamianis sulieri SesaZleblobe-bisadmi vaJas cxovelmyofeli rwmena da si-cocxlis siyvaruli mis TxzulebaTa mkiTx-velis warmodgenaSi sZlevs amgvar gancdebs da adamianebs ki ar TiSavs erTmaneTisgan, aramed mouwodebs maT: `siyvarulze meti Wiri da lxini RmerTs ar gauCenia~; amito-mac `giyvardeT kacno erTmaneTi~...

iuza evgeniZehumanitarul mecnierebaTa

fakultetis asocirebuli profesori

sakacobrio fiqrTa mpyrobeliqarTveli geniosi

iuza evgeniZe

Tbilisis universiteti

[email protected] www.tsu.gewww.tsu.ge

10

vaJa-fSavelas Semoqmedebis erTerTi mTavari xibli misi miTo-folkloruli esTetikaa. mTielTa adaT-wesebi, rwmena-warmodgenebi, romlebic saukuneebis manZilze zepirad gadaecemoda Taobi-dan Taobas, vaJa-fSavelas SemoqmedebaSi mxatvrulad aris asaxuli. samwuxarod, misi poeturi enisa da msoflmxedvelo-bis Sesaxeb araerTi mcdari mosazre-ba gamoTqmula da amis erTerTi mizezi didi qarTveli Semoqmedis poeziisa Tu prozis araswori gaanalizebac gaxldaT. poetis poemebisa Tu prozauli nawarmo-ebebis ukeT Sesacnobad ki aucilebelia vicodeT, Tu ra folklorul elemen-tebs iyenebs avtori.

vaJa-fSavelas Semoqmedebaze 20 wlia-ni muSaobis Semdeg Tsu-is humanitarul mecnierebaTa fakultetis folklori-stikis mimarTulebis xelmZRvanelma, filologiis mecnierebaTa doqtorma Teimuraz qurdovaniZem saavtoro wigni `vaJa-fSavela da qarTuli folklori~ gamosca. wigni qarTuli folkloriTa da mwerlobiT dainteresebuli mkiTx-velisTvis aris gamiznuli. masSi mo-cemulia vaJas Semoqmedebis im nawilis ganxilva, romelic fSav-xevsureTSi gavrcelebuli Tqmulebebis niadagze warmoiSva da, amave dros, gamoirCeva Ta-visi originalurobiT. masSi Tanamedro-ve saqarTveloSi arsebuli problemebic aris warmoCenili. wigni `vaJa-fSavela da qarTuli folklori~ 12 Tavisagan Sedgeba. esenia: vaJa-fSavelas Semoqmede-bis dro da fSaur xevsuruli cxovrebis wesi; vaJa-fSavela xalxuri sityvierebis specifikasa da mis individualur Semoq-medebasTan mimarTebaze; universaluri

miTuri Temebis interpretacia; demiTo-logizacia, rogorc realoba; zneobrivi gmiris Zieba; mamulis maradiuli grZno-ba, opozicia: adamiani _ buneba; axali dro: pirovneba da tradiciuli sazo-gadoeba; siyvarulis saxeliT codviT dacemis Tema; literaturuli zRaprebi; socialuri alegoria TxrobaSi; vaJa _ xilulad mTxrobeli. wigni 200 egzem-plarad gamoica.

`vaJa-fSavela geniosi iyo da mas ar SeeZlo mxolod zepirsityvierebas dayrdnoboda, Tumca aqvs ramdenime ise-Ti nawarmoebi, sadac Tavis Tavs mainc-damainc ar avlens rogorc Semoqmedi, misdevs xalxur nawarmoebs, inarCunebs folklorul wils. wigni `vaJa-fSavela da qarTuli folklori~ gamoveciT, raTa mkiTxvels Seeqmnas warmodgena vaJa-fSavelas SemoqmedebasTan folkloris mimarTebaze. davamuSave sakiTxi, Tu ra xdeboda fSavSi da xevsureTSi vaJas moR-vaweobis periodSi, rogor cxovrobda es xalxi. wignis meore TavSi ganxilulia, rogori iyo Teoriuli Tvalsazrisi va-Jas xalxur SemoqmedebasTan mimarTebaSi. es iyo Zalian progresuli Tvalsazrisi, radgan vaJa-fSavela TviTonac aRniS-navs, rom `me ise veqceodi folklorul nimuSebs, rogorc Seqspiri da goeTe,~ mogexsnebaT, es bumberazi saxelebia. wi-gni didi xnis muSaobis Sedegad Seiqmna, radgan, es Tema advilad dasaZlevi ar iyo, igi vaJas 150 wlis saiubileod ga-moveciT~, _ aRniSnavs avtori Teimuraz qurdovaniZe.

wignSi `vaJa-fSavela da qarTuli folklori~ dawvrilebiT aris ganmar-tebuli `monadire~, `xis beWi~, `gvelis

mWameli~, moTxroba `rogor gaCndnen buebi qveyanazed~, `baxtrioni~, leqsi `kai yma~, `ivane kotoraSvilis ambavi~ da ase Semdeg. Sesabamisad, es gamocema mxo-lod studentebisa da dainteresebuli pirebisTvis ar aris gamiznuli, igi fas-daudebeli wyaroa sajaro skolebis qar-Tuli enisa da literaturis pedagoge-bisTvisac, romelTa uSualo movaleobaa moswavleebi Rrmad Caaxedon iseTi didi geniosis SemoqmedebaSi, rogoric vaJa-fSavela gaxlavT.

`Sevexe mxolod iseT nawarmoebebs, romelSic gamovlenilia vaJa-fSavelas

mimarTeba folklorTan. mniSvnelova-nia – ra iyo da risgan Seqmna axali ori-ginaluri nawarmoebi. is iseTi Semoqme-di iyo, rom patara motivic ki sakmarisi gaxldaT, raTa misi azrovnebisaTvis biZgi mieca. ase Seqmna nawarmoebi `gve-lismWameli~. am poemaSi mxolod marti-vi da patara folkloruli motivia imis Sesaxeb, rom gvelis xorcis SeWma an misi sisxlis daleva adamians ajildoebs yve-lafris mcodneobis niWiT. amis niadagze Seiqmna gmiri mindia, romelic sruliad sxva cxovrebiT acxovra vaJa-fSavelam. Znelia sakuTar wignze laparaki, Tumca masSi didi informaciaa Tavmoyrili, Tu ra adgili uWiravs vaJas SemoqmedebaSi folklors. vfiqrob, aucilebelia es naSromi waikiTxon skolis moswavleebma da studentebmac~, _ gviTxra Teimuraz qurdovaniZem.

Semoqmedis genialuroba imaSic gamoi-xateba, rom mis SemoqmedebaSi wamoWrili Temebi wlebis Semdegac aqtualuria da mkiTxvelis rTuli viTarebidan swor ga-mosavalze miuTiTebs. vaJas nawarmoebe-bic, swored, aseTi ideis matarebelia.

amJamad, Tsu-is humanitarul mecnie-rebaTa fakultetis folkloristikis mimarTulebis xelmZRvaneli, filolo-giis mecnierebaTa doqtori Teimuraz qurdovaniZe saxelmZRvanelos _ `qar-Tuli xalxuri sityvierebis istoria~ amzadebs, romelic 2012 wels gamoicema. saxelmZRvaneloSi saswavlo masala ba-kalavriatis studentebis garda magi-strantebisTvisac iqneba mocemuli.

moamzada nato obolaZem

vaJa-fSavela _ 150

`vaJa-fSavela da qarTuli folklori~

SurTxia beroSvili

mwerals tolerantobisa da maRali faseulobebis gamomxatveli im magali-Tebis popularizacia surs, rac qarTvel ers axasiaTebda warsulSi. `roca Zleul, damarcxebul mterSi Rirseul vaJkacs xedav da miwaze dacemulsa da danarcxe-

buls Tavmoyvareobas aRar ulaxav _ es, uwinares yovlisa, mis adamianobasa da znesrulobaze metyvelebs. aseTi ram Zvel saqarTveloSi xSirad xdeboda. guram asa-Tians rom davesesxo _ `SurismaZiebloba arasodes qceula qarTveli xalxis ero-vnul ideologiad arc literaturaSi, arc samarTlebriv principebSi, arc su-liskveTebaSi~, _ aRniSnavs wignis avto-ri da sakuTar SemoqmedebaSive umyarebs safuZvels am erovnul xasiaTs.

wigni _ `vaJkacobisas amboben~ zneobrivi mtrebis gmirobis ambebs mog-viTxrobs. mwerali ambobs, rom wignSi araferia gamogonili da rom mTiel-Ta cxovrebaSi marTlac iyo SemTxve-vebi, rodesac gamarjvebuli Zleuls daindobda, mklavs ar mosWrida da ar klavda _ sicocxles unarCunebda, mi-uxedavad imisa, rom zogjer damnaSave sikvdils namdvilad imsaxurebda. amiran arabulis azriT, gareSe kacis pozicii-dan Zneli asaxsnelia, romeli `kanoniT~ moqmedebdnen adamianebi, romelTaTvi-sac upirvelesi zneobrioba iyo. aq sak-maod rTul fsiqologiur faqtorTan gvaqvs saqme, amitomac TiToeuli ambis moyolisas, realobidan gamomdinare, av-tori mkiTxvels Tavis varauds uziarebs. igi cdilobs miagnos mizezs, Tu ra aris mTavari motivi Rirseuli mtris dando-bisa da pativiscemisa, rasac sakmaod be-vri sagulisxmo magaliTi moeZebneba ro-gorc qarTul zepirsityvierebaSi, aseve mxatvrul literaturasa da saistorio mwerlobaSi.

wigns eqod mihyveba vaJa-fSavelas na-warmoebTa siRrmiseuli motivebi, rac,

upirveles yovlisa, gulisxmobs mahmadi-anTa da qristianTa Soris urTierTobas (`stumar-maspinZeli~, `aluda qeTelau-ri~). avtoris azriT, vaJas rCeuli gmi-rebis amgvari saqcieli motivirebulia TviT poetis piradi cxovrebiT, misi xa-siaTidan da bunebidan gamomdinare, rad-gan vaJa Tavad iyo didbunovani da mimte-vebeli _ amis magaliTebi bevri iyo mis pirad cxovrebaSi.

wignSi gansakuTrebiT bevria xalxuri siuJetebi, folkloruli ambebi, romle-bic realurad moxda mTielTa cxovreba-Si. amiran arabulis informaciiT, SesaZ-loa zogjer mTxrobeli zogierT ambavs azviadebs, magram es yvelaferi mainc namdvil ambebzea dafuZnebuli.

wigni `vaJkacobisas amboben~ cal-keul monakveTebad aris dayofili da ara aqvs erTiani siuJeturi xazi, Tumca mas-Si warmodgenil fragmentebs saerTo Te-matika akavSirebs. avtori sainteresod saubrobs `vefxisa da moymis baladaze~, arsena oZelaSvilsa da sxva zneobriv gmi-rebze. sakmaod vrceli monakveTi eTmoba zurab aragvis erisTavis cxovrebasa da mTielebTan brZolis sakmaod STambeWdav epizodebs. aqvea naCvenebi zurabisadmi mTxrobelTa orgvari damokidebuleba _ mTielebi mas xan miwasTan asworeben, xan ki RvTiur Zalebs miaweren.

amiran arabuli erTerT TavSi sain-teresod saubrobs ivane javaxiSvilisa da vaxtang kotetiSvili. urTierTobaze. miuxedavad imisa, rom es ori pirovneba zogierT sakiTxze ver Tanxmdeboda da xSirad kamaTobda, erTmaneTs saTanadod afasebdnen da pativs miagebdnen.

wigni _ `vaJkacobisas amboben~ vaJa-fSavelas dabadebidan 150 wlisTavs mieZ-Rvna da, avtoris TqmiT, es naSromi dag-vianebuli Sexmianebaa guram asaTianis, akaki baqraZisa da zviad gamsaxurdias `marTalTa Sina~ davanebuli sulebis sawuxarTan, saxsovarTan da satkivar-Tan.

avtorisaTvis es wigni imiTac aris mniSvnelovani, rom misi garekani cno-

bilma qarTvelma mxatvarma Tengiz mirzaSvilma Seqmna. `Tengizi icnobda Cems Canafiqrs. muSaobis procesSi mas araerTi rCeva da SeniSvnac moucia. ro-desac wignis garekanis gaformeba vTxo-ve, man Cveuli ostatobiT Seasrula es sapatio misia. rom dascloda da wignis damTavrebasac moswreboda, albaT, bevr xarvezzec mimiTiTebda da naSromic, aqedan gamomdinare, ukeTesi iqneboda. gansakuTrebiT ki is faqti maxarebs, rom naSromi uwmidesisa da unetaresis, sru-liad saqarTvelos kaTolikos-patriar-qis ilia II-is locva kurTxeviT daibeW-da~, _ ambobs amiran arabuli.

aRsaniSnavia, rom wignis prezentacia sastumro `Seraton metexi palasSi~ vaJa-fSavelas 150 wlisTavisadmi miZRvnili simpoziumis gaxsnaze Sedga. vaJkacobis zogjer daujerebelma ambebma qarTveli mkiTxvelis siyvaruli ukve moipova.

mtroba zneobrivi magaliTebiT`dRes, rodesac urTierTdandoba lamis sanatreli gagvxdomia, rodesac moSli-

lia zneobis uzenaesoba da darRveulia adaTobrivi normebi, bevri sargeblis motana ZaluZs im marTali da ara vinmes `Tual-axmad~ mogonili ambebis warsulidan gamox-mobas, riTac esoden mdidaria qarTuli zepirsityviereba, mxatvruli literatura, `WeSmaritebis metyveli~ saistorio mwerloba~, _ ambobs cnobili folkloristi, mwerali da mecnieri amiran arabuli, romlis axali wigni _ `vaJkacobisas amboben~ im saxalxo gmirebis zneobriv cxovrebaze mogviTxrobs, romelTa saxelebic mravlad moipoveba qarTuli xalxuri poeziis nimuSebsa da vaJa-fSavelas SemoqmedebaSi.

Tbilisisuniversiteti

[email protected]

11

iniciativa

Tamar dadiani

3-5 oqtombers kanadaSi nato-s egidiT gamarTul samedicino seqtoris simpoziumze, romlis Tema iyo `naRmiTa da feTqebadi iaraRiT miRebul travmebTan dakavSirebuli problemebi~, mox-senebiT warsdga Tsu-is medici-nis fakultetis gadaudebeli da kritikuli medicinis departa-mentis profesori, medicinis mec-nierebaTa doqtori zurab CxaiZe. simpoziumis muSaobaSi, agreTve, monawileobdnen samxedro medi-cinis muSakebi amerikidan, ingli-sidan, safrangeTidan, kanadidan, sloveniidan, CexeTidan... aRsaniS-navia, rom postsabWoTa sivrcidan da axlo aRmosavleTis evropuli qveynebidan, saqarTvelos garda, simpoziums arc erTi momxsenebe-li ar hyolia.

zurab CxaiZis moxseneba _ `naRmfeTqebadi tramvebi da misi qirurgiuli menejmentis sakiTxe-bi (2008 w. agvistos omi) Tbilisis erovnuli samedicino centris gamocdilebiT~ Seexeboda saomar

periodSi daWrilebis mkurnalo-bis taqtikasa da Taviseburebebs; srulad moicavda informacias daWrilebis raodenobis Sesaxeb, daavadebebis simZimesa da mkur-nalobaze, romelic mecnierma Ru-duSauris erovnuli samedicino centris saavadmyofos monacemebis mixedviT Seiswavla. moxsenebaSi gaanalizebuli iyo, rogor moxda 24 saaTSi samoqalaqo hospitalis

samxedro hospitlad gadakeTeba natos wesebis gaTvaliswinebiT, rogor mimdinareobda Wrilobe-bis simZimis mixedviT daWrilebis `daxarisxeba”, saTanado kvalifi-ciuri samedicino daxmarebis aR-moCena da Semdeg sxva klinikebSi drouli gadanawileba. moxsenebaSi moyvanili iyo statistikuri mo-nacemebi (agvistos omis dros kli-nikaSi mkurnaloba gaiara 739-ma daWrilma, aqedan 253 stacionarSi darCa, xolo 486-ma ambulato-riuli mkurnaloba Caitara). zu-rab CxaiZis moxsenebam simpoziumze didi interesi gamoiwvia, radgan, 2008 wlis agvistos omi dResac rCeba msoflio samecniero sazo-gadoebis yuradRebis arealSi.

simpoziumze gansakuTrebiT gamaxvilda yuradReba jariskacis samxedro aRWurvilobis gaumjo-besebaze, raTa dartymis an afeT-qebis dros maT momavalSi mainc Tavidan aicilon sxeulis serio-zuli dazianebebi. aseve isaubres ukve dainvalidebuli avadmyofe-bis socialur adaptaciaze. maTT-vis iqmneba klubebi, sadac vete-ranebi erTmaneTs xvdebian, aqve

xdeba maTi samedicino gamokvleva da fsiqologiuri reabilitacia.

cnobisTvis: medicinis mec-nierebaTa doqtori zurab CxaiZe wlebis ganmavlobaSi moRvaweobda Tbilisis saxelmwifo samedicino institutis gadaudebeli eqstre-maluri situaciebis kaTedris gamged. am periodSi, samSvidobo misiis farglebSi, igi gaigzavna eraySi, sadac 6 Tvis ganmavlobaSi muSaobda amerikul hospitalSi. Semdgom man saqmianoba gaagrZela natos jarebis samxedro bazaze germaniaSi, samxedro hospital-Si. mas intensiuri TanamSromlo-ba hqonda amerikis da natos sxva qveynebis samxedro eqimebTan. igi monawileobas iRebda sxvadasxva saerTaSoriso samecniero konfe-renciebSi.

baton zurab CxaiZis TqmiT, au-cilebelia saqarTveloSi aRdges samxedro-samedicino fakulte-tis funqcionireba.

`msoflioSi ar arsebobs sa-xelmwifo, sadac samxedro-sa-medicino fakultetze swavleba ar mimdinareobdes. zogan, maga-liTad, amerikaSi, samxedro-sa-

medicino akademiebi funqcioni-rebs, CexeTSi _ samxedro same-dicino institutia da sxva. omis pirobebSi eqims fsiqologiuri da specifikuri fizikuri momzadeba sWirdeba, mkurnalobis taqtikac gansxvavebulia. erTia, roca mS-vidobian periodSi eqimi erTi saa-Tis ganmavlobaSi ramdenime avad-myofs iRebs, xolo omis periodSi – ormocdaaTs! amitom samxedro samedicino fakultetis gauqmeba iseT qveyanaSi, rogoric saqarT-veloa, ara marto didi Secdomaa, aramed danaSaulis tolfasia. Tu Cveni mTavroba miiRebs gadawy-vetilebas samxedro-samedicino ganaTlebis aRdgenis Taobaze, amis realurad ganxorcieleba SesaZlebeli iqneba Cveni univer-sitetis medicinisPfakultetis bazazec. me saqmiani kavSirebi ma-qvs natos, gaerosa da sxvadasxva qveynebis samedicino wreebTan da darwmunebuli var, rom maTi mxri-dan mxardaWera da realuri daxma-reba gveqneba~, _ ganacxada zurab CxaiZem da imedi gamoTqva, rom sa-qarTveloSi samxedro samedicino ganaTleba aRdgeba.

samxedro-samedicino ganaTlebis qomagi

Tamar dadiani

_ batono ramaz, ekonomikis institu-ti ramdenime aTeul wels iTvlis. sainter-esoa, rogor gaTavisuflda is sabWoTa ide-ologiuri marwuxebisagan, rogor mimdin-areobda sabWoTa ekonomikuri azrovnebis transformacia da ra tendenciebi mohyva sabazro ekonomikaze gadasvlas?

_ instituts arsebobis didi periodi socialistur wyobilebas emTxveva. mogex-senebaT, zogierTi sxva mecnierebisgan gansxvavebiT (maTematika, fizika, fsiqolo-gia da a.S.), ekonomikuri mecniereba Zlier ideologizirebuli iyo. izRudeboda sa-kuTari azris gamoTqma da mowinave, pro-gresuli ideebis gamJRavneba, ris gamoc samecniero naSromebic, ZiriTadad, socia-listuri wyobis Sesaferisi gaxldaT (Tum-ca mimaCnia, rom am naSromebs sruliad ar daukargavT mniSvneloba. isini momavalSi mecnierebs xels Seuwyobs sabWoTa epoqis SeswavlaSi), xolo kavSirebi sazRvargare-Tis qveynebTan amorfuli iyo. CvenTan ar arsebobda samecniero kvlevebis dafinan-sebis sagranto sistema, ucxouri grantebis miReba ki SeuZlebeli gaxldaT. aseve, mcire iyo SekveTebi sawarmoebisa da saxelmwifos mxridan. dafinansebis ZiriTad wyarod bi-ujeti rCeboda.

damoukideblobis mopovebis Semdeg md-gomareoba Seicvala: mTlianad moixsna cen-zura, SesaZlebeli gaxda ekonomikuri mec-nierebis msoflio miRwevaTa aTviseba da saerTaSoriso samecniero urTierTobebSi Cabma, ekonomikuri mecnierebis kvlevis axali formebis danergva. qveyanaSi Seiqm-na da viTardeba samecniero kvlevebis da-finansebis sagranto sistema, Tumca, unda aRiniSnos, rom jerjerobiT saqarTveloSi ar aris ekonomikuri ganviTarebis is done, romelic saSualebas mogvcems ekonomikuri profilis institutebi mxolod sagranto da biznesTan saxelSekrulebo dafinan-sebis sistemaze gadaviyvanoT. amisaTvis

saWiroa Seiqmnas sagranto dafinansebis mravaldoniani sistema (magaliTad, aSS-Si grantebi arsebobs federalur, uwyebebis, Statis, raionis, umaRlesi dawesebulebe-bis, kompaniebis da sxv. doneze), raTa yvela karg proeqts SeeZlos ama Tu im grantis mopoveba. marTalia, Cveni institutis Ta-namSromlebis garkveuli nawili moipovebs rogorc saerTaSoriso, ise saxelmwifo (rusTavelis erovnuli samecniero fon-dis) grants, magram am TanxebiT institu-tis arseboba SeuZlebelia. aucilebelia, instituts garda sagranto dafinansebisa, ar Seuwydes saxelmwifo dafinanseba. mec-nierTa axali Taoba, ZiriTadad, ufrosi Taobis mecnierTa naSromebze izrdeba da es memkvidreobiToba ar unda moiSalos.

_ monawileobda Tu ara instituti qveynis sabazro ekonomikaze gadasvlis koncefciis SemuSavebaSi?

_ jer kidev gardaqmnis periodSi Cven-ma institutma muSaoba daiwyo sabazro eko-nomikaze gadasvlis koncefciis Seqmnaze. momzadda 3 dokumenti: `ekonomikurad da-moukidebeli saqarTvelos konceptualur-normatiuli modeli” (xelmZRvaneli _ profesori vl. papava), `suverenuli sa-qarTvelos ekonomikis ganviTarebis mode-li” (xelmZRvaneli _ akademikosiA a. gunia), `saqarTveloSi sabazro ekonomikaze ga-dasvlis koncefcia” (xelmZRvaneli _ pro-fesori vl. papava). maTSi Camoyalibebuli iyo sabazro ekonomikis formirebis Zireu-li principebi.

_ iTvaliswinebda Tu ara saqarTve-los mTavroba qveynis ekonomikis Sem-dgomi ganviTarebis TvalsazrisiT im re-komendaciebs, midgomebsa da ekonomikur xedvas, romelsac institutis mecnier-TanamSromlebi sTavazobdnen?

_ rasakvirvelia, iTvaliswinebda. transformaciis procesi sruliad axali procesia, amitom ucxoel specialistebTan erTad Tavidan iqmneboda gardamavali eko-nomikis Teoriuli safuZvlebi. Cveni mec-

nierebi am procesSi aqtiurad monawileobd-nen. axali instituciebis Seqmnis saqmeSi ekonomikis institutis mecnierTa wvlili Zalze didia. mogexsenebaT, rom 1995 wels, ro gorc qarTvel reformatorTa, ise saer-TaSoriso orga ni za ci e bis mier, SemuSavda saqarTveloSi ekonomikuri stabilizaciis programa, romelmac 1998 wlamde efeqtu-rad imuSava: TandaTan ganxorcielda kupo-nis infla ci is moTokva, momzadda pirobebi erovnuli valu tis Se mo Re bisaTvis. amis Se-degadac kidev ufro Semcirda inf la cia da damyarda stabiluri sacvleli kursi axal ero vnul valutas – larsa da aSS dolars Soris. mTavrobam gamosca sxvadasxva saxis kanonebi, romlebmac, Ziri Tadad, Se a vses sabazro ekonomikaze gadasvlis sakanon-mdeblo ba za. mTlianad damTavrda mcire da saSualo sawarmoTa privatizaciis pro-cesi, gaZlierda ucxouri inves ti ciebis mo zi d va, nawilobriv gaumjo besda sakre-dito sistema, moxerxda warmoebis vardnis pro ce sis SeCereba da zrdis tendenciis Ca-moyalibeba. 1996-1997 wlebSi saqarTvelos ekonomikis swrafi tempebiT zrda aRiniSna – weliwadSi saSualod 11%-iT, magram 1998 wlidan daiwyo miRweuli ekonomikuri zr-dis maRali tempebis Semcireba, rasac va-lutis kursis dace ma da inflaciis donis gazrda mohyva. yovelive amis mizezi iyo saxelmwifo ekonomikuri politikis gadax-veva im kursidan, romelsac 1995 wels miRe-buli ekonomikuri stabilizaciis programa iTvaliswinebda da rasac Sedegad ̀ vardebis revolucia~ mohyva.

_ rogori meTodebiT zrunavs insti-tutis xelmZRvaneloba samecniero po-tencialis ganviTarebisTvis?

_ bolo wlebSi TiTqmis gavasammageT erTi wlis ganmavlobaSi gamocemuli naS-romebis (monografiebis, broSurebis, sa-mecniero da publicisturi statiebis) raodenoba.

samecniero donis amaRlebis mizniT, 2008 wels da ars da perioduli gamocema `paata guguSvilis ekono mikis institutis samecniero Sromebis krebuli~, romlis I-III tomi ukve gamovida. yovelwliurad ga-moicema institutis mier Catarebul kon-ferenciaTa masalebis krebuli.

2009 wels dafuZnda institutis sadis-kusio darbazi, romel Sic monawile oben Cveni qveynis mecnier da praqtikos ekono-mistTa saukeTeso warmo mad gen lebi. ase-ve Seiqmna rekomendaciebis SemmuSavebeli ko mi sia, romelic mecnierTa Sromebis sa-fuZvelze Sei mu Savebs rekomendaciebsa da winadadebebs. gansakuTrebiT mniSvnelova-nia `di di qarTuli ekonomikuri enciklo-pediis” gamocemis gadawyve ti leba. am miz-niT, 2009 wels Seiqmna da funqcionirebas Seudga `didi qarTuli ekonomikuri encik-lo pediis~ mTavari re daqcia.

2008 wels da vaarseT saerTa Sori so samecniero-ana li tikuri Jur na li `ekono-misti”. misi mTavari mi zania ekonomikuri mecniere bisa da qveynis ekonomikis ganvi-TarebisaTvis xelSew yo ba, ekonomistis, ro-gorc profesiis, popula ri za cia, farTo sazo ga do ebisTvis institutis saqmia no bis gacnoba, samec niero kadrebis aR z rdaSi monawi leoba da sxv.

_ Tbilisis saxelmwifo universitet-Tan ekonomikis institutis integracia ra Sedegebis momtani iqneba?

_ am gadawyvetilebas Tu swori gagrZe-leba mohyveba, gamarTlebulia. sworad unda CaiTvalos, rom institutebi ivane ja-vaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitets SeuerTdnen, rogorc damou-kidebeli samecniero-kvleviTi dawesebu-lebebi. rodesac organizacia flobs avto-nomiis garkveul xarisxs, misi movaleobebi, avtoriteti, moqmedebis areali (finansu-ri saxsrebis mopovebis TvalsazrisiT) da, Sesabamisad, Sedegebic gacilebiT didia, es ki sasargebloa, rogorc integrirebuli institutisTvis, aseve, universitetisTvi-sac. amdenad, am statusis xelyofa Secdoma iqneba.

universitetis sivrceSi Cven TanamS-romloba SegviZlia ara mxolod ekonomi-kisa da biznesis, aramed socialur da po-litikur da zust da sabunebismetyvelo mecnierebaTa fakultetebTan, turizmis saerTaSoriso skolasTan, istorikosebTan (ekonomikis istoria), filologebTan (eko-nomikuri terminologia) da sxv. TanamSrom-loba SeiZleba mravalmxrivi iyos, kerZod, leqciebis wakiTxva; silabusebis momzade-ba; samagistro, sadoqtoro programebis, saxelmZRvaneloebis Seqmna; samecniero kadrebis aRzrda da sxv.

darwmunebulebi varT, rom universi-tetis xelmZRvaneloba mxars dagviWers da Cvens instituts kidev ufro farTo spe-qtris samecniero saqmianobis SesaZleblo-ba miecema.

rogori gagrZeleba mohyvebaTsu-sTan Serwymas?

meore msoflio omis wlebSi akademikos paata guguSvilis iniciativiTa da uSualo xelmZRvanelobiT daarsda ekonomikis instituti, romelic dRes misi saxelobisaa. instituti wlebis ganmavlobaSi mecnierebaTa akademiis sistemis nawili iyo. amJamad, saqarTvelos mTavrobis dadgenilebis safuZvelze, rogorc damoukidebeli samecniero-kvleviTi erTeuli, ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitets SeuerTda.

instituti 65 welia arsebobs, romelic 2009-2010 wlebis Sedegebis mixedviT zedized aRiares qveynis saukeTeso samecniero-kvleviT dawesebulebad sazogadoebriv mecniere-baTa dargSi. aq mecnierTa saqmianoba or ZiriTad samecniero mimarTulebad iyofa: fun-damenturi (Teoriuli) da gamoyenebiTi. kvlevebi mimdinareobs iseT aqtualur sakiTx-ebze, rogoricaa sabazro ekonomikis funqcionirebis srulyofis Teoriul-meTodolo-giuri problemebi; msoflio ekonomikis globalizaciis tendenciebi; Tanamedrove msof-lio ekonomikuri krizisis mizezebi; ekonomikuri ganviTarebis Taviseburebebi postko-munistur qveynebSi; saqarTvelos ekonomikis funqcionirebisa da evoluciis Teoriuli problemebi; saqarTvelos mdgradi ekonomikuri ganviTarebis ZiriTadi mimarTulebebi da sxva.

paata guguSvilis ekonomikis institutis miRwevebsa da Tsu-Tan integraciis mniS-vnelobaze gvesaubreba institutis direqtori, ekonomikis mecnierebaTa doqtori, pro-fesori ramaz abesaZe:

TviTdamkvidrebisTvis

ramaz abesaZe

Tbilisis universiteti

[email protected] www.tsu.gewww.tsu.ge

12

pozicia

CERN-Si

vani ujredebis msgavsi Tvisebebi aqvT da xSir SemTxvevaSi ufro efeqturicaa, vidre Zvlis tvinis ujredebi. maTi mopoveba kvleviTi an samedicino saqmianobisTvis ga-cilebiT ufro advilia da nakleb eTikur Tu samedicino problemeb-Taanaa dakavSirebuli. sisxlis da metaboluri daavadebebis garda, Wiplaris da sxva tipis Rerovani ujredebis klinikaSi gamoyeneba mxolod eqsperimentulia da didi gzaa gasavleli, vidre es meTo-debi daimkvidrebs Tavis adgils klinikaSi. Rerovan ujredebs da maTze dafuZnebul mkurnalobas samomavlod didi potenciali aqvs, magram dRes maTi panacead monaTvla naadrevia.

_ anu,U Tqven winaaRmdegi xarT Wiplaris Senaxvisa da misi daavadebebis sawinaaRmdegod gamoyenebisa?

_ sworad gamigeT, Rerovani ujredebis kvlevis da maTi medi-cinaSi gamoyenebis winaaRmdegi ar var. piriqiT, mTeli Cemi saqmi-anoba emsaxureba Rerovani ujre-debis dargis ganviTarebas da am ujredebis gamoyenebis klinikur translacias, anu samkurnalo meTodebis Seqmnas. ufro metic, lundis universitetTan da hos-pitalTan arsebuli Rerovani ujredebis instituti, romels-ac me vxelmZRvanelob, mTlianad Rerovani ujrdebis medicinaSi gamoyenebis samecniero da klini-kuri meTodebis SemuSavebaze mu-Saobs. me imis winaaRmdegi var, rom adamianebs ar mivawodoT sruli da kvalificiuri informacia, ar vuTxraT pacientebs simarTle, Tu ras unda moelodnen mkurnalobis ama Tu im meTodidan da rogoria prognozi. me ar minda, rom saqarT-veloSi viyenebdeT mecnierulad da klinikurad dausabuTebel me-Todebs. mimaCnia, rom arasworia, roca wamlis warmoeba an mkur-

nalobis meTodi jer nebadarTu-lia da mere iwyeba imaze fiqri, Tu rogor da sad Catardes kliniku-ri gamocda. samwuxarod, swored ase xdeba dRes saqarTveloSi da vSiSob, Tu es gagrZeldeba, Cveni qveyana biomedicinaSi dakargavs saerTaSoriso ndobas. amis gamo Cven im qveynebis gverdiT aRmov-CndebiT, romlebsac arc erTi am dargis wamyvani qveyana ar aRiqvams seriozulad da Cvengan miRebul nebismier samecniero Tu klini-kur monacemebs yvela undoblo-biT moekideba.

_ davakonkretoT, ra winaaRm-degobebi arsebobs am meTodis gamoyenebis TvalsazrisiT? ratom ar aris Wiplaris sisx-lidan Rerovani ujredis gadan-ergva panacea? ra dadebiTi da uaryofiTi Sedegebi fiqsird-eba am sakiTxTan dakavSirebiT aqamde Catarebuli kvlevebis mixedviT?

_ Tanamedrove medicinaSi dadgenili da miRebulia, rom Tu axaldabadebuli bavSvis dedmamiS-vils ar aqvs raime saxis sisxlis an metaboluri daavadeba an ojaxis wevrebs ar aqvT genetikuri mi-drekileba simsivnuri daavadebis mimarT, kerZo bankSi samomavlod individualuri moxmarebisTvis Wiplaris Rerovani ujredebis Senaxva, arc ekonomiuri da arc samedicino TvalsazrisiT, araa gamarTlebuli. albaToba, rom Senaxuli sakuTari Rerovani uj-redebi momavalSi SesaZloa jan-mrTel bavSvs gamoadges, imdenad mcirea, rom amis gamarTleba Znelia. aseve, isic unda gaviTva-liswinoT, rom hematologiuri daavadebebis samkurnalod erTi Wiplaris sisxlidan miRebuli Rerovani ujredebi sakmarisia mxolod bavSvisTvis. amdenad, zrdasrul adamians erTi Wipla-ridan miRebuli Rerovani ujre-debi rogorc wesi, ar hyofnis. arc isaa cnobili, xangrZlivad

gayinvas ra gavlena aqvs Wiplaris ujredebis efeqturobaze da iq-neba Tu ara igi usafrTxo pacien-tebSi gamosayeneblad. swored am mizezis gamo, SvedeTSi arsebuli erTaderTi sazogadoebrivi ban-ki Wiplaris Rerovan ujredebs mxolod 20 wlis manZilze inaxavs. genetikuri da sisxlis simsivnuri daavadebebis dros sakuTari Wi-plaridan miRebuli Rerovani uj-redebis gamoyeneba gaumarTlebe-lia, radganac, savaraudod, es uj-redebic Seicaven igive genetikur defeqts. isic unda vicodeT, rom yvela WiplarSi erTi da igive rao-denobis sisxli araa da miRebuli ujredebis raodenoba sakmaod gansxvavebuli SeiZleba iyos.

TavisTavad Wiplaris sisxli araCveulebrivi wyaroa Rerova-ni ujredebis misaRebad. rogor SeiZleba rame sawinaaRmdego mqondes am wyaros an maTi medici-naSi samkurnalod gamoyenebis mi-marT! aq laparakia imaze, Tu ram-denad gamarTlebulia Wiplaris Rerovani ujredebis Senaxva indi-vidualuri moxmarebisTvis. yvela Cems mier CamoTvlili mizezebis gamo, dasavleTis qveynebSi ufro miRebulia Wiplaris sisxlis do-nacia sazogadoebrivi bankebisT-vis, romlebic Rerovan ujredebs usasyidlod inaxaven da im paci-

ents aZleven, visac es sWirdeba da visTvisac es ujredebi Tavsde-badia. sazogadoebrivi bankebidan es ujredebi xelmisawvdomia aseve samecniero da klinikuri kvleve-bisTvis.

kargad unda gaviazroT, rom dRes, umeteswilad, sisxlis da erTeuli sxva daavadebebis garda, Wiplaris Rerovani ujredebi, ro-gorc dadgenili Terapiuli saSu-aleba, ar gamoiyeneba.

Cvenma mosaxleobam isic unda gaiTvaliswinos, Tu ramdenad iqne-ba SesaZlebeli saWiroebis SemTx-vevaSi Senaxuli Wiplaris ujrede-bis saqarTveloSi gamoyeneba. rac Seexeba saeWvo reputaciis mqone kerZo klinikebs, isini mravladaa mTel msoflioSi da maT, sasur-velia, ar vendoT, radganac isini yidian imeds da sanacvlod iZle-vian, ukeTes SemTxvevaSi, arafers, xolo uares SemTxvevaSi _ pacien-tis mdgomareobis damZimebas.

_ am etapze mec im adamian-Ta rigSi Cavdgebi, romlebsac SesaZloa gauCndeT kiTxva _ ki, magram, xom SeiZleba medicinam dRes ara da xval miagnos Wipla-ris medicinaSi gamoyenebis efeqtur xerxebs. mere xom gvian iqneba?

_ geTanxmebiT, gamoricxu-li araferia, magram Tanamedro-ve biomedicina, da gansakuTre-biT, Rerovani ujredebis dargi, iseTi tempebiT viTardeba, rom ufro meti albaTobaa, momavalSi Rerovan ujredebze dafuZnebuli mkurnalobis sxva alternatiuli meTodebi Seiqmnas. am dargSi axa-li codna iseTi siswrafiT grov-deba, rom janmrTeli bavSvisTvis Wiplaris Rerovani ujredebis Segroveba da Senaxva emsgavseba gasul saukunis popularul ideas – avadmyofi adamiani gaeyinaT da momavalSi, roca am daavadebis mkurnaloba SesaZlebeli iqnebo-da, gaednoT da moerCinaT.

warsulSi Cemma nacnobebma

ramdenjerme mTxoves rCeva – maT hqondaT axlad gaCenili Svilebis Wiplaris Rerovani ujredebis Senaxvis SemoTavazeba da ainte-resebdaT Cemi azri amis Taobaze. Cemi pirveli da bunebrivi kiTx-va iyo, Tu ratom unda SeenaxaT ujredebi? razec yvela iZleoda stereotipul pasuxs, rom amaze ukeTes saCuqars ver gaukeTebd-nen Tavis axaldabadebul bavSvs. roca davinteresdi, uTxres Tu ara eqimebma, Tu ra daavadebebis gankurnebas SeZlebdnen momaval-Si am ujredebiT, identurad mpa-suxobdnen _ praqtikulad yve-lafris! Cemi rCeva ki yvelasTvis aseve identuri iyo: me rom SemeZi-nos bavSvi, ar Sevinaxavdi da arc aravin vici Cems garSemo SvedeT-Si, rom vinmes Wiplaris Rerovani ujredebi kerZo moxmarebisTvis Seenaxos. pasuxi Cems nacnobebs, rogorc wesi, akmayofilebdaT da sakiTxis ufro detalurad gan-xilva da argumentis moyvana sa-Wiro aRar iyo. axla ki, rogorc am dargis specialisti, Tavs valde-bulad vTvli, rom yvela dainte-resebul adamians miewodos ufro detaluri da dasabuTebuli in-formacia.

– sabolood, ras urCevT Rerovani ujredebis Senaxvis msurvelT – Seinaxon TavianTi Svilebis Wiplari Tu ara?

– veravis avukrZalav Wiplaris Rerovani ujredebis Senaxvas. amis arc iuridiuli da arc moraluri ufleba ar maqvs. erT rames ki yve-las vurCev: sanam gadawyvetT, rom es „saCuqari” gaukeToT Tqvens Svils, kargad dafiqrdiT, moi-TxoveT da moiZieT obieqturi, miukerZoebeli da kvalificiuri informacia, gaerkvieT sakiTxis arsSi, SeafaseT arsebuli alter-nativebi da egeb ukeTesi da ufro gamosadegi saCuqari moifiqroT Tqveni, an sxvisi SvilebisTvis.

moamzada maia toraZem

SevinaxoT Tu ara axlad dabadebulibavSvis Wiplari?

mexuTe gverdidan

maia toraZe

Tbilisis saxelmwifo universitetma 17-21 oqtombers meeqvsed umaspinZla tra-diciul samecniero konferencias `fizika didi adronuli kolaideris epoqaSi~.

konferenciaSi monawileobdnen mecnie-rebi CexeTis, saberZneTis, amerikis, evro-pis birTvuli kvlevebis centrisa (CERN) da dubnis (ruseTi) birTvuli kvlevebis gaer-Tianebuli institutis sxvadasxva samec-niero laboratoriebidan. sakonferencio Temebi Seexeboda CERN-is did adronul kolai-derze mimdinare eqsperimentebs _ ATLAS-sa da SMS-s, romlebSic qarTveli fizikosebic monawileoben. moxsenebebSi, romelic ms-menels hans vander Smidtma (cerni), vladimer nikitinma (dubna), vaxtang qarTveliSvilma (van kasteris universiteti), iren viCoum (amerika) da sxvebma warudgines, saubari iyo eqsperimentis dawyebidan dRemde mopovebu-li monacemebis analizsa da perspeqtivebze.

konferencia, romelic saqarTveloSi or weliwadSi erTxel imarTeba, tradici-ulad datvirTulia siaxleebiT, romelic didi adronuli kolaideris eqspluata-ciaSi gaSvebas da masze miRebul pirvelad monacemebs Seexeba. igi Tbilisis saxelm-wifo universitetSi saqarTvelos ganaT-lebisa da mecnierebis saministrosa da saqarTvelos mecnierebaTa erovnuli aka-demiis mxardaWeriT gaimarTa. mecnierTa SefasebiT, konferencia saintereso da produqtiuli iyo, radganac gamomsvlele-bi saubrobdnen ara mxolod perspeqtivaze, aramed im siaxleebze, rac CERN-Si guSin da guSinwin xdeboda.

konferenciis erTerTma organizator-ma, Tsu-is zust da sabunebismetyvelo mec-nierebaTa fakultetis maRali energiebis fizikis institutis mTavarma mecnier-Ta-namSromelma, qarTuli jgufis xelmZRva-nelma CERN-Si, profesorma jemal xubuam CvenTan saubarSi aRniSna, rom konferencia ara mxolod qarTveli, aramed ucxoeli mecnierebisTvisac saintereso iyo, rad-gan miuxedavad imisa, rom, jerjerobiT revoluciuri siaxle damzerili ar aris, eqsperimentze samecniero kvlevebi mimdi-nareobs da TandaTan ikribeba monacemebi, romelmac SesaZloa axal aRmoCenebTan mig-viyvanos.

saqarTvelos warmomadgenelma dubnis birTvuli kvlevebis gaerTianebul insti-tutsa da evropis birTvuli kvlevebis centrSi, fizikosma irakli minaSvilma mim-

dinare konferenciis mniSvneloba imiTac Seafasa, rom wels studentTa meti nawili dainteresda mecnierTa gamosvlebiT. `ne-bismieri samecniero konferenciis mniSv-neloba isaa, rom mecnierebma erTmaneTs gauziaron siaxleebi, romelic maT kvle-vebSi iCens Tavs. dRevandel konferencias ki damatebiT is mniSvneloba aqvs, rom stu-dentebisTvis reklama gavukeToT funda-mentur mecnierebas~.

rac Seexeba siaxles adronul kolai-derze, batonma iraklim ganacxada, rom amaCqarebeli muSaobs da mecnierebi, sx-vadasxva monacemis gaanalizebis garda, dakavebulni arian kolaideris da dete-qtorebis gaumjobesebis sakiTxiT, raTa 10-15 weliwadSi maT kidev ufro meti da zusti informaciis mowodeba SeZlon. `rac Seexeba pirvel Sedegebs, am etapze Cveni

amocanaa higs-bozonis damzera, romelic nawilakebisTvis masis miniWebis mizezia da msoflios arc erT eqsperimentze jer ar damzerila. vfiqrobT, mokle xanSi pirveli monacemebi xelT gveqneba~, _ aRniSna man.

dubnis birTvuli kvlevebis institutis warmomadgenelma, profesorma vladimer nikitinma, garda konferenciis samecniero mniSvnelobisa, xazgasmiT aRniSna saqarTve-loSi vizitis kidev erTi dadebiTi mxare _ urTierTobebis aRdgena-gaRrmaveba qarT-vel mecnierebTan da qarTuli kulturis gacnobis iSviaTi SesaZlebloba, romelic mas konferenciis organizatorebma misces. `zogadad, aseT konferenciebze yvela-ze mTavari aris samecniero siaxleebi da mecnierTa Soris urTierTobebi, Tumca am konferenciaze aranakleb sainteresod mo-meCvena adamianebi, romlebsac saqarTvelo-Si Sevxvdi da qarTuli kultura, romelsac aqamde arc Tu kargad vicnobdi. magaliTad, daveswari `erisionis~ koncerts da gaoce-buli var am iSviaTi sanaxaobiT. vuyurebdi qarTul cekvebs, vusmendi qarTul simRe-rebs da vgrZnobdi, rogor momdioda crem-lebi. rac Seexeba mcxeTas, romelic dava-Tvaliere, es saocari sanaxaobaa, qarTuli istoriis namdvili saxe. didi madloba kon-ferenciis organizatorebs, rom saintere-so da siaxleebiT datvirTuli samecniero konferenciis garda, maRali donis kultu-rasTan ziarebis saSualeba momces~, _ gana-cxada vladimir nikitinma.

konferenciis monawileni SeTanxmdnen, rom ori wlis Semdeg samecniero konferen-cia isev gaimarTeba da maRali energiebis fizikis siaxleebs gaaanalizeben.

jerjerobiT revoluciuri siaxle`damzerili~ ar aris

Tbilisisuniversiteti

[email protected]

13profili

fesvebi

gaizarda cnobili mecnieris _ ivane imnaiSvilis ojax-Si. mis irgvliv imdenad iyo gamefebuli wesiereba, ur-TierTpativiscema da wignis siyvaruliT gamTbari garemo, rom arasodes ufiqria, raime Seecvala _ marTali urTier-Toba uyvarda yovelTvis, wigni eZvirfaseboda da im foli-antebs dahkankalebda, romelTa sidiades mamam jer kidev patara asakSi aziara.

`mama moridebuli kaci iyo. bevrs muSaobda da arasodes xmaurobda. batoni akaki SaniZis Semdeg, Tu vinmes rame gau-keTebia Zvel qarTulSi, maT Soris mamaCemic gaxldaT. uz-ado mexsierebis wyalobiT, SeeZlo zustad miegno uZveles xelnawerebSi im frazis an sityvisTvis, romelic sWir-deboda. arasodes aravin Seuwuxebia jildoebisTvis, arc uZebnia isini... werda, muSaobda da Svilebsac iseTi sikeTiT gvzrdida, rogoric TviTon iyo,~ _ ixsenebs mamas batoni vaxtangi da mogonebebis arc Tu mkrTal furclebs gadag-viSlis. am mogonebebSi yvelaze didi adgili mamas uWiravs, Tumca arc dedis damsaxureba aviwydeba: `deda Zalian uwy-obda xels. Tavadac brwyinvale pedagogi iyo. skolaSi mu-Saobda da cdilobda, yvelaferi mamasTan erTad ekeTebina. mas endoboda, radganac icoda, rom gverdiT didi mecnieri edga~.

ojaxi is savanea, romelSic kargad dapurebuli jejili jansaR TavTavs iZleva. batoni vaxtangic im ojaxis sarkea, sadac sikeTe mxolod wignebSi amokiTxuli sityva ar iyo, niWiereba – saCuqari da adamianoba _ biologiuri sawyisi. am ojaxSi Sroma da Sinagani Tavisufleba noyieri niadagi iyo warmatebisa, romelic, SesaZloa, cotas igvianebda, ma-gram sabolood mainc Tavis adgils ikavebda xolme.

arCevani

baton vaxtangs misaRebi gamocdebi Caubarebia ara fi-lologiis, aramed fizikis fakultetze. `araCveulebrivi leqtorebi myavdnen, magram mainc filologiam gadamZlia, radganac amas Tavisi mizezi hqonda,~ _ ambobs axla da im mizezebze gviambobs, romlis gamoc rva Tvis ganmavlobaSi ver bedavda mamisTvis eTqva, rom filologiis fakultet-ze surda swavlis gagrZeleba. `bevrs egona, rom mamam Se-macvlevina arCevani, magram aravin icis, rom Zalian didxans ver vbedavdi, misTvis Cemi gadawyvetileba gamemxila. saqme isaa, rom mamas Zalian cudi kaligrafia hqonda, me – kargi. amitom xSirad gadamawerinebda xolme Tavis nawerebs da uZveles qarTul xelnawerebTan urTierToba, samecniero Zieba CemTvis ucxo ar iyo. amas emateboda isic, rom miyvar-da Zveli warwerebis kiTxva freskebze, ris gamoc xSirad vstumrobdi Cems deduleTs _ mcxeTas da yovel 14 oqtom-bers _ sveticxovels.... mere mamasTan da mis kolegebTan erTad vsaubrobdi sxvadasxva sakiTxze. ase rom, qarTuli filologia CemTvis miwis yiviliviT iyo.~ _ batoni vaxtan-gis argumentebis am wyebas verafers mouZebni, radgan `mi-wis yivili~ warmatebuli arCevani gamodga. mamis msgavsad, manac bevri ram SesZina qarTuli enisa da literaturis ara mxolod kvlevas, aramed popularizaciasac.

manamde ki, sanam misi wili warmateba movidoda, win edo universitetSi swavlisa da mecnieruli Ziebis grZeli gza. fizikis fakultetis meoTxe kursis dasrulebis Semdeg igi filologiis fakultetis mesame kursze gadaiyvanes, magram gadawyvita, meore kursze damjdariyo, radganac gaiTvaliswina mamis rCeva: `Tu ginda filologi gamoxvide, meore kursidan daiwye da varlam Tofurias mousmineo~...

pedagogebi

`mamas davujere da arc minania. batoni varlami araCveu-lebrivi pedagogi gaxldaT _ Tbili, yuradRebiani da kar-gi mecnieri. mis leqciebze veziare qarTuli sityvis madls da Sevicani siaxlis SecnobiT gamowveuli sixarulis gemo.~ _ ase gamoxata madliereba pedagogis mimarT batonma vax-tangma da gaixsena, rom universiteti misTvis arasodes yofila mxolod studentobiT gamowveuli sixaruli, is mudam asocirdeboda codnasTan, SemecnebasTan da azrov-nebis TavisuflebasTan, rasac misi pedagogebi wveT-wveTo-biT awvdidnen axalgazrdebs.

`kargi pedagogebi myavda. fizikis fakultetidan max-sovs elizbar wiTlanaZe, arCil sulaqveliZe, givi xuciSvi-li, guram WilaSvili da gogi aleqsandria. filologebidan ki mzeqala SaniZe, ivane qavTaraZe, farnaoz erTeliSvili da givi maWavariani. gansakuTrebiT maxsendeba oTar uri-dia, SesaniSnavi praqtikosi da pedagogi, romelic momT-xovni, magram samarTliani iyo. verc mamaCems gamovtoveb, radganac misganac bevri ram SeviZine, rogorc studentma.

am adamianebs kargad vicnobdi. maT wreSi xSirad vtri-alebdi da SemeZlo amiT mesargebla, magram piriqiT viqceo-di _ vcdilobdi, kargad meswavla da iseTi ram arasodes gamekeTebina, rac maT uxerxulobaSi Caagdebda da mamaCemis saxels Crdils miayenebda.~ _ brZana batonma vaxtangma.

mecnierebisaken

Tuki sxva mxolod sauniversiteto ganaTlebis miRe-bis Semdeg SeeWideboda xolme mecnierebis sirTuleebs, vaxtang imnaiSvilma Tavidanve icoda, rom mecnieri unda yofiliyo. Zvel qarTul xelnawerebSi CaRrmaveba, qarTu-li zmna da saxelebi, sityviereba da marTlwera, romels-

ac axla is siamovnebiT aswavlis momaval filologebsa da Jurnalistebs, yovelTvis iyo misi interesis sagani. Sede-gad misma punqtualobam da Tavdauzogavi Sromisadmi gamZ-leobam bevri ram SesZina qarTul filologias.

aspirantura akaki SaniZis xelmZRvanelobT daasrula da 1970 wels daicva sakandidato disertacia `kompozite-bi Zvel qarTulSi~. sul raRac Svidi wlis Semdeg ki wignis _ `mamaTa cxorebani~/britaneTis muzeumis qarTuli xe-lnaweri XI saukunisa~, safuZvelze daicva sadoqtoro di-sertacia. am naSromma samarTlianad daikava adgili mniSv-nelovan samecniero kvlevaTa Soris.

vaxtang imnaiSvilis kvlevaTa Sorisaa monografiebi `uZvelesi qarTuli xelnawerebi avstriaSi~ (2004 w. naS-romma miiRo ivane javaxiSvilis saxelobis sauniversiteto premia) da `ardaviwyeba moyvrisa~ (2006 w). mamasTan Tanaav-torobiT Seqmnili 2-tomiani monografia `zmna Zvel qar-TulSi~ 1996 wels gamosca mainis frankfurtSi. am naSromma akaki SaniZis saxelobis sauniversiteto premia daimsaxura. igi avtoria 160 samecniero naSromisa (maT Soris, 15 daibe-Wda avstriis, germaniisa da niderlandebis samecniero JurnalebSi).

igi jer kidev 1975 wlidan, samecniero mivlinebebis dros, muSaobda uZvelesi qarTuli xelnawerebis Seswav-laze. kerZod, ikvlevda venis nacionaluri biblioTekisa da gracis universitetis Zvel qarTul xelnawerebs, aseve hugo SuxarTis arqivis qarTul masalebs gracSi. batoni vaxtangi sxvadasxva dros iyo miwveuli profesori venis (avstria, 1983, 2005, 2006 ww.), bernis (Sveicaria, 1994w.) da mainis frankfurtis (germania, 1995-1996 ww.) universite-tebSi.

1996-1997 wlebSi ciurixSi (Sveicaria) iolanda marSev-Tan erTad gamosacemad moamzada vrceli germanul-qarTu-li leqsikoni, romelic 1999 wels daibeWda germaniaSi.

igi ukve oTx aTeul welze metia moRvaweobs Tbilisis saxelmwifo universitetSi. kiTxulobs qarTuli enis mor-fologiasa da sintaqss, agreTve qarTuli enis praqtikul kursebs da studentebs yovel Sexvedraze aqvT bedniereba _ iswavlon adamianisgan, visTvisac sityva xelze daxveu-li maTraxiviTaa da visac qarTuli ena amouwurav saganZu-rad miaCnia.

studentoba guSin... dRes...

studentTa erTerTi yvelaze sayvareli leqtori maTi mwiri ganaTlebis Sesaxeb seriozulad wuxs, radganac wignebTan maTi zerele damokidebuleba codnazec aisaxe-ba.

miuxedavad simkacrisa, im studentebs Soris, visac igi aswavlis, ver naxavT axalgazrdas, romelic mas cudad daa-xasiaTebs an Tundac forumebSi augad moixsenebs. amitom Cvenc CavekiTxeT _ `ar CanxarT rbili da damTmobi, ris gamoc studentebs leqtorebi xSirad uyvardebaT, Tqveni azriT, ra aris imis mizezi, rom pativs gcemen da madlobis

werilebsac xSirad gweren?~. kiTxvaze batonma vaxtangma RimiliT upasuxa: `mkacri SeiZleba var, magram usamarTlo _ ara. veravis proteqcias ver gaviTvaliswineb. mirCev-nia erTi nacnobi gadavimtero, vidre ocdaxuTma wyvilma Tvalma Semomxedos sinanuliT _ es ra CaidineT, maswavle-belo... me mamaCemis Svili var da amas ver gavakeTeb. bevri yofili studenti Semxvedria da uTqvams: mkacri ki iyaviT, magram me ar davCagrulvar, Tqven marTali iyaviT Cem mi-marTo.~

mecnierebis miRma samyaro

_ vin arian Tqveni megobrebi?_ ar myavs bevri megobari. moqeife kaci ara var da Cems

garSemo bevri adamiani ar trialebs. yvelaze axlo megoba-ria ruben enuqaSvili, romelTanac Wadrakma damaaxlova. cnobisTvis, Wadraki aris Cemi gataceba. wlebis ganmavlo-baSi fakultetis Cempioni viyavi da ara erTi CempionisT-vis gamiwevia winaaRmdegoba. magaliTad, erTdrouli Tama-Sis seansSi momigia mark taimanovisTvis (sabWoTa kavSiris mravalgzis Cempioni gaxldaT), daviT bronSteinisTvis (msoflios viceCempioni, romelsac botvinikmac ver mougo matCi). damimarcxebia msoflios viceCempioni nana aleqsan-driac, Tumca sxva dros nanam erToblivi seansis dros me da Tamaz kvaWantiraZe gagvanadgura...

_ axlac TamaSobT Wadraks?_ ara, aRar mcalia... Tumca Zalian miyvars da bevri

kargi ram maxsovs amasTan dakavSirebiT... kidev magidis CogburTi miyvarda. seriozulad vTamaSobdi, sanam travma ar miviRe.

_ Tqven da wignebi..._ bavSvobaSi mrgval baRTan vcxovrobdi. puSkinis in-

stitutTan erTi biblioTeka iyo. iq davdiodi da vkiTxu-lobdi. maSin wavikiTxe balzaki, fenimor kuperi, stendali, draizeri, valter skoti, o henri... patara viyavi da bevri ram arc mesmoda, magram kiTxva miyvarda da rac xelSi momx-vdeboda, waukiTxavs ar vtovebdi. mogvianebiT wavikiTxe Jiul verni... Tqven axla gagecinebaT, radgan miCneulia, rom Jiul verni sabavSvo mweralia. arada, es adamiani iyo geniosi, romelmac 150 wlis win iwinaswarmetyvela wyal-qveSa gemis arseboba da adamianis mTvareze gaSveba. man dros gauswro.

am bolos mogonebebis kiTxva Semiyvarda... _ garda mecnierebisa, riT xarT gatacebuli?_ mogzauroba miyvars. namyofi var msoflios 33 qveya-

naSi. marto vmogzaurob, radganac marSruts Tavad vadgen da ar minda, vinmem xeli SemiSalos. mkvdar zRvaSic mibana-via... aqlemiTac mivlia ierusalimSi... spilozec vmjdar-var ceilonze da indoeTSi... Tqven warmoidgineT, avstriis umaRles mwvervalzec avsulvar, oRond liftiT... alpini-stebis ar mesmis... uazro riski mgonia...

_ yvelaze metad romeli qveyana mogewonaT? _ Sveicaria – tbebis qveyana, romelSic an asfaltia, an

– balaxi, miwas ver naxavT, isea movlili iqauroba. Zalian mowesrigebuli xalxia da me es momwons.

_ rogor fiqrobT, garedan rom SexedoT Tqvens Tavs, rogori xarT?

_ bevri araferi SemiZlia vTqva. var punqtualuri, mowesrigebuli adamiani... Zalian maqvs ganviTarebuli pa-suxismgeblobis grZnoba. sxvas verafers mogaxsenebT. vici is, rom studentebs vuyvarvar, radgan samarTlianobas grZnoben. roca auditoriaSi pirvelad Sevdivar, studen-tebs vekiTxebi _ qarTul enas vin unda mouaros? argenti-nelma? kanadelma? _ ara, mxolod qarTvelma, Tqven unda upatronoT mas. mis ucodinrobas aravis vapatieb, pirvel Sualedurze asomTavruli unda Camabaron, meoreze _ nusxuri. mimaCnia, rom Seni istoriis codna marto Tari-RebiT ar ganisazRvreba da es qveyana marto lamazi buneba ar aris. ucxoeli rom migyavs da Zeglebs aTvalierebineb, unda SegeZlos mas is warwerebic amoukiTxo, romlebic maT kedlebzea amotvifruli... araferi qarTuli ucxoeTis muzeumebSi ar minaxavs, amitom Cven mxolod Cveni sami anba-niT, istoriiT, sakuTari kulturis codniT SegviZlia maT Tavi movawonoT.

ar miyvars iseTi eqskursia, romelsac arafris motana ar SeuZlia. ramdenime wlis win aq ucxoelebi iyvnen da eqskur-siaze waiyvanes kaxeTisken. isini kiTxulobdnen, aq ra weria, is ra Zeglia, ra istoria aqvso da Tqven warmoidgineT, pasu-xis normalurad gamcemi aravin hyavdaT.

ho, kidev, Zalian ar miyvars tyuili. TuU SegpirdebiT rames, aucileblad gavakeTeb, Tu vera – getyviT, rom ver gavakeTeb. arc pirferoba mexerxeba.

_ Tqveni ojaxi da Tqven... _ meuRle, qeTevan beriZe, Cemi yofili studentia. sa-

dac mivdivar, yovelTvis vcdilob, isic Tan maxldes, rad-ganac minda, manac naxos da ganicados is, rasac me ganvicdi. meuRle marto diasaxlisi araa, is Seni megobaria, is rom ar myoloda gverdiT, dRes sxvanairi vaxtang imnaiSvili viq-nebodi.

sami Svilis mama var. arcerTma ar moindoma Cemi spe-cialobis gagrZeleba da axla SviliSvilebs Sevcqeri, iqneb maT mainc gadawyviton filologoba, radganac umdidresi biblioTeka maqvs da ar minda upatronod darCes. Cemi ime-dia patara vaxtang imnaiSvili, romelic jer sul sami wli-saa. is sulac araa iseTi, rogoric me viyavi _ gacilebiT Wkviania da minda, rom es Wkua qarTul saqmes moaxmaros.

moamzada maia toraZem

qarTuli filologia CemTvismiwis yiviliviT iyo

am adamianTan Sexvedrisas aucileblad gagaxsen-debaGgabriel garsia markesis cnobili esses saTauri: `icxovre, raTa mohyve~... mas amisTvis ar ucxovria, magram ganvlili gza bevris moyolis saSualebas aZlevs.

is Cven Soris dadis da qarTul kulturas, qarTul sityvas sdarajobs, aswavlis imas, rasac Tavis droze aswavlidnen, cxovrobs ise, rogorc unda icxovros zneobrivma, ganaTlebulma, Rirsebis mqone adamianma. mas kolegebi afaseben, studentebs ki uyvarT..

vaxtang imnaiSvilze mogaxsenebT, universitetis profesorze, romelsac aRzrdilebi dResac sweren werilebs, raTa madloba uTxran im saaTebisTvis, romlebic mis leqciebze gautarebiaT.

Tbilisis universiteti

[email protected] www.tsu.gewww.tsu.ge

14konferencia

wignis Taro

SurTxia beroSvili

Tsu-is kavkasiologiis institutSi xangrZ-livi muSaobis Sedegad momzadda axali saxelmZ-Rvanelo ̀ CeCnuri ena~, romlis avtori filolo-giis mecnierebaTa doqtori, lingvisti da kavka-siologi rostom fareuliZea. saxelmZRvanelos prezentacia Tbilisis saxelmwifo universitet-Si 12 oqtombers gaimarTa. rogorc RonisZieba-ze kavkasiologiis institutis xelmZRvanelma cira baramiZem aRniSna, aqamde am dargSi saxelmZ-Rvanelo ar arsebobda da arsebuli xarvezi am TvalsazrisiT gamosworda. `saxelmZRvanelos prioritetad SeiZleba CaiTvalos is, rom mas Tan erTvis CeCnur-qarTuli da qarTul-CeCnuri leqsikoni, romelic saswavlo procesTan dakav-SirebiT ZiriTad leqsikas moicavs. wigni Sedge-nilia axali meTodikiT, enis Taviseburebis gaT-valiswinebiT. masSi praqtikuli masala Zalian kargad aris mocemuli. es aris saukeTeso nimuSi, Tu rogor unda gakeTdes SemdgomSi gamosacemi saxelmZRvaneloebi. amJamad kavkasiologiis in-stituti Cerqezuli enis saxelmZRvaneloze ama-

ve meTodikiT muSaobs, romelsac Cveni TanamS-romeli Tamar ujuxu amzadebs~, _ aRniSna cira baramiZem. misi informaciiT, Tbilisis saxelmwi-fo universiteti pirvelia msoflio masStabiT, romelic kavkasiuri enebis saxelmZRvaneloebs am formatiT gamoscems.

prezentaciaze aRiniSna, rom wigni ukve ad-aptirebulia da studentebis didi mowonebiT sargeblobs. naSromSi naxur enaTmecnierebaSi arsebuli gramatikuli memkvidreobis garda, gaTvaliswinebulia avtoriseuli daskvnebi.

naSroms aqvs rogorc praqtikuli, ise sa-mecniero xasiaTi. masSi rTuli da specifikuri gramatikuli sakiTxebi, SesaZleblobis farg-lebSi, martivad aris ganxiluli. saxelmZRva-nelo ar Seexeba im sadavo sakiTxebs, romelTa Sesaxeb saenaTmecniero literaturaSi azrTa sxvadasxvaobaa. aqvea mocemulia CeCnuri enis struqturis, fonetikis da morfologiis Zi-riTadi sintaqsuri movlenebis analizi.

saxelmZRvanelo gankuTvnilia Tsu-s stu-dentebisTvis, am sferoSi momuSave speciali-stebisa da CeCnuri enis SeswavliT dainterese-buli mkiTxvelisTvis.

CeCnuri enis saxelmZRvanelo

SurTxia beroSvili

berZnulma civilizaciam kulturaTa dialogis unikaluri tradicia jer kidev e.w. kolonizaciis periodidan (Zv.w. IX-IV ss) Seqmna, rodesac mTeli xmelTaSuazRvispi-reTi da SavizRvispireTi berZnuli dasax-lebebiT moifina, elinebsa da adgilobriv mosaxleobas Soris mravalmxrivi kultu-ruli da ekonomikuri urTierTobebi Ca-moyalibda. mravali xalxi eziara elinTa mier SemoTavazebul civilizaciis gzas. swored kulturaTa intensiurma dialogma misca biZgi evraziul sivrceSi civiliza-ciaTa saocar aRmavlobas. SeiZleba iTqvas, rom kacobriobis udidesi nawili am gzas saukuneebis ganmavlobaSi mihyveboda da mi-hyveba dResac. rac mTavaria, berZnuli ci-vilizaciis memkvidred sakuTari Tavis aR-qmaSi dRes kacobriobas arc mentaluri da arc ideologiuri Tu religiuri faqtore-bi ar uSlis xels, amitomac farTovdeba de-damiwaze im regionTa wre, romlebsac surT berZnuli civilizaciis miRwevebs eziaron.

dRes, rodesac globalizaciis paral-elurad, msoflioSi kulturaTa, menta-litetTa urTierTdapirispirebis ten-denciebi sakmaod reliefurad ikveTeba, TavisTavad ismis kiTxva: ra aris saWiro imisTvis, rom moxdes opoziciis _ (da-savleTi – aRmosavleTi, an evropa – azia) neitralizacia, ra gamocdileba daagrova kacobriobam am mimarTulebiT antikurobi-dan moyolebuli. am metad aqtualur sakiT-xebs exmaureba Tsu-is klasikuri filolo-giis, bizantinistikisa da neogrecistikis institutis direqtori rismag gordeziani, romelic acxadebs, rom saqarTvelos ela-dasTan akavSirebs urTierTobis aTaswl-eulebi _ egeosuri kulturebisa da ar-gonavtebis epoqidan moyolebuli dRemde. Sesabamisad, jer antikur, Semdeg bizan-tiur samyaroebTan, aseve, Tanamedrove sa-berZneTTan dialogis sakmaod didi gamoc-dileba dagrovda.K

`Tsu-is klasikuri filologiis, bizan-tinistikisa da neogrecistikis instituti,

romelic didi qarTveli mecnierebis, eli-nologebis grigol wereTlisa da simon Yyaux-CiSvilis tradiciebs agrZelebs, swored berZnul-qarTuli dialogis produqtia, radgan igi universitetSi adre arsebuli elinologiuri struqturuli erTeulebis gaerTianebis safuZvelze Seiqmna saqarT-veloSi saberZneTis saelCosa da berZnuli mxaris TanadgomiT. Cveni konferencia _ `berZnuli civilizacia da kulturaTa dia-logi” miznad isaxavs am kiTxvebze qarTvel da ucxoel mecnierTa Tvalsazrisebis ur-TierTgaziarebas. warmodgenili moxsenebe-bis gamoqveynebas didi interesiT Sexvdeba samecniero sazogadoeba,~ _ aRniSna rismag gordezianma konferenciis gaxsnisas.

`berZnul-qarTuli kulturul-lite-raturuli dialogi: platoni, aristote-le, rusTveli~ _ am saTauriT warmoadgina konferenciaze Tavisi moxseneba profe-sorma zaza xinTibiZem, romelSic berZnul da qarTul civilizaciaTa Soris konta-qtebzea saubari. rogorc mecnierma aRniS-na, es urTierTobebi saukuneTa siRrmeebi-dan iRebs dasabams da am dialogis uZvelesi etapi legendarul saburvelSia gaxveuli, misi kvali ki miTopoeturma azrovnebam Se-mogvinaxa, romlebic, Sesabamisad, berZnul miTebsa da qarTul xalxur TqmulebebSia dafiqsirebuli.

zaza xinTibiZis informaciiT, gaci-lebiT ukeTesadaa Seswavlili berZnul-qarTuli kulturuli kontaqtebis, piro-biTad, meore etapi, romelic TiTqmis mTel Sua saukuneebs moicavs.

mecnieri Tavis moxsenebaSi yuradRebas amaxvilebs berZnul-qarTul literatu-rul kontaqtebze, rasac qarTuli kultu-ris dRevandeli saxiT CamoyalibebisaTvis gadamwyveti mniSvneloba hqonda.

`vefxistyaosnis~ berZnul kultura-sTan mimarTebis sakiTxze msjelobisas zaza xinTibiZem mecnierebs Tavisi mosazreba gauziara: `saqme isaa, rom rogorc erTer-Ti gamokvlevidan xdeba naTeli, rusTvelis mier naxsenebi platoniseuli `sibrZne”, ro-melsac poeti Tavisi poemis protagonisti raindis avTandilis sityvebiT gadmoscems, marTlac srulad Seesabameba berZeni fi-losofosis eTikur moZRvrebas samarTlia-nobis Sesaxeb, romlis Taobazec platoni dawvrilebiT msjelobs Tavis sayovelTaod cnobil dialogSi `saxelmwifo anu poli-tikuri samarTlianobis Sesaxeb~. vxedavT, platoniseuli debuleba, miuxedavad imisa, rom misi arsi Secvlili ar aris, sakmaod bundovnadaa damowmebuli da amdenad, vfi-qrob, misi pirvelwyaros dausaxeleblad mkiTxvelisaTvis gaugebari gaxdeboda, Tu vin iyo misi avtori. swored amitom, Tavisi poemaSi rusTvelma saWirod miiCnia aluziis Semcveli pasaJis pirvelwyaros dasaxeleba, anu saxeldebiT moixsenia platoni.

rac Seexeba aristoteles, zaza xinTi-biZis azriT, rusTveli mas daumowmeblad imitom iyenebs, rom Sua saukuneebis sa-qarTveloSi aristotele imdenad popu-laruli iyo, xolo qarTul enaze arsebu-li filosofiuri naSromebis Targmanebis wyalobiT misi naazrevi imdenad cnobili gaxldaT, rom `vefxistyaosnis~ mkiTxvels ar sWirdeboda sagangebo miTiTeba _ ari-stoteles saxeldebiT xseneba,~ _ ganmar-tavs mecnieri.

moxsenebis bolos zaza xinTibiZem sin-anuliT aRniSna, rom rusTvelis `vefxi-styaosani~, romelic sruliad samarTlia-nadaa Sesuli msoflio literaturis sagan-ZurSi, dRemde ar aris bolomde Targmnili berZnulad. `vfiqrob, rom am samwuxaro

xarvezis gamosworeba saukuneebis siRrme-Si Casaxuli berZnul-qarTuli kulturu-li dialogis axali, Tanamedrove etapis dasawyisis mauwyebeli gaxdeba~, _ aRniSna mkvlevarma.

maia SuxoSvilma samecniero konferen-ciaze liberaluri ganaTlebis aspeqtebze isaubra. rogorc mkvlevarma aRniSna, kaco-brioba Zveladve dafiqrda codnis gadace-mis gzebisa da meTodebis Ziebaze. uZvelesi droidan moyolebuli dRemde ganaTlebis sxvadasxva sistema Camoyalibda, romel-Tagan zogierTma Cven droSic ganagrZo funqcionireba. misi azriT, ganaTlebis sistemaSi erTerTi yvelaze gamorCeuli adgili e.w. liberalur ganaTlebas ukavia, romelic saTaves antikurobidan, kerZod ki, Zveli saberZneTidan iRebs. moxsenebis mizanic swored es iyo: antikuri – Zvel-berZnuli da Tanamedrove gagebis, koncef-ciisa da miznebis sakiTxebTan dakavSirebu-li ramdenime aspeqtis ganxilva.

konferenciis monawileebi didi inte-resiT gaecnen rismag gordezianis moxsene-bas `berZnuli faqtori opoziciaSi evropa – azia~, aseve sxva mecnierebis moxsenebebs: iakovos aRcoRlus, marTa pilias (trapi-zonis zogadi marTvis saxe hijariT 1322 (1904-1905), emanuil varvunisis (berZnuli xalxuri wes-Cveulebebi aRmosavleTsa da dasavleTs Soris: kulturaTSorisi dialo-gis sakiTxi religiur eTnografiaSi), iamze gaguas (epikuri gmiris moraluri kodeqsi (homerosis, vergiliusis da rusTavelis poemebis mixedviT), ilias petropulosis (Zveli berZnebi kolxeTSi: ori kulturis dialogis adgili), manana RaribaSvilis (an-tikuri motivebi qarTvel simbolistebTan), rusudan burjanaZis (antikuroba uaxlesi qarTuli literaturis arealSi), qeTevan gardafxaZis (berZnuli simbolika galak-tionis poeziaSi), ani Ciqovanis (saqarTvelo dimitri nolasis SemoqmedebaSi) da sxva.

Tbilisis saxelmwifo universitetSi gamarTuli konferenciis gaxsnas daeswrnen da mis mniSvnelobaze isaubres Trakiis uni-versitetis delegaciis wevrebma, profe-sorebma: iakovos aqcoRlum, maria dimasma, emanuil varvunisma, maria verRetma, ilona manelidum, Tbilisis saxelmwifo univer-sitetis kursdamTavrebulma da konferen-ciis erTerTma organizatorma vasilios Rramatikasma, evropis neogrecistTa aso-ciaciis prezidentma, berlinis Tavisufa-li universitetis profesorma, Tsu-is neogecistikisa da bizantinistikis insti-tutis sapatio profesorma konstantinos dimadisma, saberZneTis sruluflebianma da sagangebo elCma saqarTveloSi geor-gos xaZimixelakisma, Tbilisis saxelmwifo universitetis proreqtorma, profesorma levan aleqsiZem da Tsu-is humanitarul mecnierebaTa fakultetis dekanma, profe-sorma darejan TvalTvaZem.

konferenciaze rismag gordezianma aR-niSna, rom momaval wels instituts arse-bobidan 15 weli usruldeba. ,,vimedovneb, rom institutis funqcionirebis manZilze dRes ukve rigiT me-5 saerTaSoriso kon-ferenciis Catareba gaxdeba sawindari mo-mavalSi Cveni warmatebuli partniorobisa berZen kolegebTan,~ _ ganacxada rismag gordezianma.

berZnuli civilizacia da kulturaTa dialogi2011 wlis agvistoSi xeli moewera

Trakiis demokrites saxelobis univer-sitetsa da ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo universitetebs Soris partnioruli urTierTTanam-Sromlobis xelSekrulebas, rasac Tsu-is klasikuri filologiis, bizantinis-tikisa da neogrecistikis institutSi erToblivi saerTaSoriso samecniero konferenciiT gamoexmaurnen.

`CvenTvis uaRresad sasiamovnoa, rom am xelSekrulebis ganxorcieleba elinologiis sferoSi konferenciiT daiwyo. miuxedavad amJamad Seqmnili arcTu saxarbielo globaluri ekonomi-kuri da politikuri viTarebisa, Traki-is universitetis komotinelma kolegeb-ma moaxerxes Camosuliyvnen Cvens pirvel erTobliv konferenciaSi monawileobis misaRebad da gamonaxes SesaZlebloba am RonisZiebis organizebisTvis~, _ aRniS-na rismag gordezianma konferenciis _ `berZnuli civilizacia da kulturaTa dialogi” gaxsnis ceremonialze.

Tbilisisuniversiteti

[email protected]

15

mokled

sabavSvo universiteti

nato obolaZe

Tbilisis saxelmwifo universitetSi `Tsu _ sabavSvo universiteti~ ukve ram-denime welia warmatebiT funqcionirebs. Tbilisisa da regionebis sajaro skole-bis moswavleebisTvis kargad aris cno-bili, rom zust da sabunebismetyvelo, humanitaruli, ekonomikis, medicinis, samarTlis, politmecnierebebis mimar-TulebiT Tsu-Si sabavSvo universitetis farglebSi araerTi saintereso leqcia tardeba. Sesabamisad, mecadineobebze daswrebis msurveli moswavleebis ricx-vic TandaTan matulobs.

sajaro skolebTan urTierTobis gaRrmavebis mizniT, ivane javaxiSvilis saxelobis Tbilisis saxelmwifo univer-sitetma, 25 oqtombers, Tbilisis kla-sikur gimnaziasTan, #6, #23, #55, #98, #161, #173 sajaro skolebTan da `mermi-sis~, `baqsvudis~ (rober Sumanis sax. sas-wavlebeli) kerZo skolebTan urTierT-TanamSromlobis memorandumi gaaforma. `Tsu _ sabavSvo universiteti~ am sko-lebTan ukve didi xania TanamSromlobs, Tumca memorandumis gaformeba skolebs universitetTan ufro mWidro da mra-valferovani TanamSromlobis saSuale-bas aZlevs. dokumentis mixedviT `Tsu _ sabavSvo universiteti~ valdebulebas iRebs, rom Tsu-is profesor-maswavleb-lebma da doqtorantebma moswavleebs leqciebi da interaqtiuli mecadineobe-bi Cautaron; gaacnon maT uaxlesi in-formacia mecnierebis sxvadasxva sfero-Si arsebuli aRmoCenebisa da miRwevebis Sesaxeb; moswavleTa monawileobiTa da Tsu-is materialur-teqnikuri bazis ga-moyenebiT Caataron martivi laborato-riul-praqtikuli samuSaoebi; moswav-leTa codnis sistemaSi moyvanisa da war-moCenis mizniT gamarTon konferenciebi, diskusiebi, olimpiadebi, viqtorinebi da sxva..

`memorandumi maSin unda gaform-des, rodesac ukve arsebobs garkveuli TanamSromlobis gamocdileba. es aris aRiareba imisa, rom urTierToba pro-duqtiuli iyo. im skolebis direqto-rebTan, romlebTanac memorandumi ga-formda, TanamSromlobis gamocdileba gvaqvs da viciT, am skolebSi moswavlee-bis normalur, ganaTlebul, inteligent

adamianebad Camoyalibebas didi yurad-Reba eqceva. universitetis da skolis urTierToba Zalian mniSvnelovania. Cven saswavlo programas leqciebiT ki ar vanacvlebT, aramed moswavleebs vawv-diT damatebiT SemecnebiT informacias maTTvis gasageb samecniero-popularul enaze. es skolis moswavleebs mravali TvalsazrisiT exmareba _ axalgazrdebi

ufro meti interesiT ekidebian swavlas da surT sakuTari codna gaiRrmavon. konferenciebsa da diskusiebSi monawi-leobis dros moswavleebi sakuTari az-ris Camoyalibebas, logikurad dasabu-Tebas, diskusiaSi Tavisi mosazrebis ar-gumentirebulad dacvas swavloben. mos-wavleebisTvis mniSvnelovania, agreTve, im mecnierebebisa Tu profesiebis gacno-ba, rac skolaSi ZiriTadi sagnis saxiT ar iswavleba, magaliTad, ekonomika, Jur-nalistika da sxva. norCi ekonomistebis skolaSi ki moswavleebs saSualeba aqvT am dargis Sesaxeb leqciebi moisminon da gaarkvion, marTla ainteresebT es sfero Tu ara, rasac profesiis arCevisas didi

mniSvneloba aqvs. Zalian sayuradReboa moswavlis mo-

qalaqeobrivi aRzrda. socialur da politikur mecnierebaTa fakultetis profesorebTan erTad vgegmavT am fa-kultetze arsebul studentur sadisku-sio klubSi studentebTan erTad moswav-leebis monawileobas, rac maTi, rogorc moqalaqis CamoyalibebisTvis uaRresad

mniSvnelovania. ase rom, `Tsu _ sabavSvo universitets~ didi aRmzrdelobiTi da SemecnebiTi funqcia akisria~, _ aRniS-na Tsu-is reqtoris mrCevelma, sabavSvo universitetis koordinatorma marine lomourma.

urTierTTanamSromlobis memoran-dumi garkveul valdebulebas uyenebs sajaro skolebis administraciis warmo-madgenlebsac: maT unda miawodon infor-macia moswavleebs ,,Tsu _ sabavSvo uni-versitetis” saqmianobis Sesaxeb; sajaro skolebSi miwveuli Tsu-is profesor-maswavleblebi unda uzrunvelyon leq-ciis an Sexvedris CatarebisaTvis saTana-do pirobebis SeqmniT; `Tsu _ sabavSvo

universitetis~ mier organizebul Ro-nisZiebebSi aqtiurad unda CarTon maTi skolis pedagogebi da sabavSvo universi-tetis samuSao jgufs winaswar miawodon informacia, Tu romeli sakiTxis mimarT iCenen moswavleebi gansakuTrebul in-teress, rac cikluri leqciebis Tema-tur gegmaSi iqneba gaTvaliswinebuli.

`mimaCnia, rom es proeqti, romelic Tbilisis saxelmwifo universitetma Se-mogvTavaza, yvela skolisaTvis mniSvne-lovania. sabavSvo universitetis farg-lebSi Catarebuli leqciebis mosmena moswavleebs did codnas da gamocdile-bas Sematebs. maqsimalurad davuWerT mxars am proeqts da Cveni skolis maRali klasebis moswavleebic aqtiur monawi-leobas miiReben sabavSvo universite-tis mier gamarTul sxvadasxva RonisZie-bebSi~, _ ganacxada #23 sajaro skolis direqtorma Temur kiknaZem.

imisaTvis, rom universitetma sx-vadasxva dargSi Zlieri specialiste-bi aRzardos, upirvelesad, saWiroa im axalgazrdebma, romlebic umaRles sas-wavlebelSi apireben swavlis gagrZele-bas, kargi saSualo ganaTleba miiRon da momavali profesiac gaazrebulad airCi-on. swored am mizniT Camoyalibda `Tsu _ sabavSvo universiteti~, romlis war-matebiT funqcionirebisaTvis Tbilisis saxelmwifo universitetis administra-ciac aqtiurad muSaobs.

`Zalian kargia, rom sajaro sko-lebTan Cveni urTierToba Rrmavdeba. proeqti `sabavSvo universiteti~ mniSv-nelovania da universiteti maqsimaluri SesaZleblobebiT aris masSi CarTuli. gvinda, rom skolis moswavleebma aqti-uri monawileoba miiRon sauniversite-to ganaTlebis procesebSi da Semdeg Zlier specialistebad Camoyalibdnen. es proeqti xels uwyobs Tsu-is popula-rizaciasac. aRsaniSnavia, rom urTierT-TanamSromlobis memorandumi ukve ga-vaformeT rusTavis #24 sajaro skola-sTan da kerZo skola `mileniumTanac~, _ ganacxada Tsu-is reqtorma aleqsandre kvitaSvilma.

aRsaniSnavia, rom ,,Tsu _ sabavSvo universiteti” 2011 wels evropis sabavS-vo universitetebis gaerTianebaSi gawe-vrianda, rac misi warmatebuli muSaobis garantiacaa da aRiarebac.

memorandumiT garantirebulimoswavleTa aqtiuroba

iivane javaxiSvilis saxelobis Tbi-lisis saxelmwifo universitets,

Tsu-is evropuli kvlevebis institutis organizebiT, 25 oqtombers, rumineTis parlamentis Tavmjdomare roberta alma anastase ewvia.

Sexvedraze, romelsac Tsu-is reqto-ri aleqsandre kvitaSvili, Tsu-is pro-fesor-maswavleblebi da studentebi eswrebodnen, ori qveynis urTierTobeb-ze imsjeles. saubari Seexo politikur-ekonomikur da kulturul sferoebSi TanamSromlobis gaRrmavebis auci-leblobas.

`rumineTsa da saqarTvelos ara mxo-lod politikuri TanamSromloba, ara-med istoriuli da religiuri erTia-noba akavSirebs. rumineTi saqarTvelos erTerTi yvelaze aqtiuri mxardamWeria evroatlantikur struqturebSi inte-graciis gzaze. buqaresti am kurss moma-valSic gaagrZelebs. Cven vfiqrobT, sa-qarTvelosTan dakavSirebiT, SevimuSaoT igive politika, rac rumineTs moldova-sTan akavSirebs, rumineTi saqarTvelos teritoriuli mTlianobis mxardamWe-ria. rumineTi dainteresebulia, saqarT-veloSi mSvidobisa da stabilurobis SenarCunebiT”, _ ganacxada roberta

alma anastasem. man agreTve isaubra sa-qarTvelosa da rumineTSi mimdinare ga-naTlebis reformaze da gamocdilebis gaziarebisa da gacvliTi programebis mniSvnelobazec gaamaxvila yuradReba.

„rumineTsa da saqarTvelos Soris nayofieri urTierToba arsebobs. ime-di maqvs, es Sexvedra kidev ufro gaaZ-lierebs TanamSromlobas ganaTlebis kuTxiT~, – ganacxada Tsu-is reqtorma aleqsandre kvitaSvilma.

rumineTis parlamentis Tavmjdoma-rem roberta alma anastasem gulTbili miRebisTvis madloba gadauxada Tsu-is reqtors da ganacxada, rom saqarTvelo-sa da rumineTs ganaTlebis sferoSi ms-gavsi prioritetebi gaaCnia.

diplomatiuri urTierTobebi rumi-neTTan 1992 wlis 25 ivniss damyarda. sa-qarTvelo rumineTisTvis strategiuli partnioria da gansakuTrebiT dainte-resebulia rumineTis evrokavSirSi in-tegraciis gamocdilebis gacnobiT.

Tbilisis saxelmwifo universitetis humanitarul mecnierebaTa fakul-

tetze, niko yiasaSvilis saxelobis kabi-netSi, 7 oqtombers saerTaSoriso samec-niero konferencia gaimarTa Temaze _ `modernizmi da postmodernizmi~.

am literaturuli mimdinareobis sx-vadasxva aspeqtze imsjeles Tsu-is pro-fesor-maswavleblebma, mecnierebma da studentebma. konferenciaze, mowveuli iyo oqsfordis universitetis profe-sori karl Smidti. man Tanamedrove in-gliseli poetebis jefri hilisa da Sei-mas hinis poezia mimoixila. Tomas elio-tis poezias Seexeboda profesor Temur kobaxiZis moxseneba, postmodernizmis erTerT aqtualur problemas, interte-qstualobas airis merdokis Semoqmede-baSi profesori manana gelaSvili Seexo. profesorma giorgi yufaraZem Einterte-qstualoba da postmodernizmi ganixila margaret vudis Semoqmedebis mixedviT. postmodernistuli literaturis poe-tikas Seexeboda profesor Tamar kobeS-aviZis gamosvla, xolo profesorma kon-stantine bregaZem msmenels rok-poeziis saintereso interpretacia SesTavaza.

konferenciaze moxsenebebiT warsd-gnen axalgazrda mkvlevarebi, Tsu-is doqtorantebi: maria qurdaZe, daTo ma-ziaSvili, laSa CaxvaZe da qeTevan grZe-liZe. maT isaubres iseT aqtualur da

mniSvnelovan avtorebze rogoric arian _ jeims joisi, uiliam batler ieitsi, tom stopardi da sxv.

konferencia Seajama profesorma karl Smidtma, romelmac aRniSna mosme-nil moxsenebaTa maRali done da madlo-ba gadauxada organizatorebs, profe-sor manana gelaSvilsa da fakultetis dekans, profesor darejan TvalTvaZes.

vizitis farglebSi, karl Smidtma Tsu-is inglisuri filologiis mimarTu-lebaze doqtorantebisa da magistrante-bisTvis leqciebi waikiTxa.

Tamar dadiani

rumineTis parlamentis

Tavmjdomare Tsu-Si

modernizmi da postmodernizmi

[email protected] www.tsu.gewww.tsu.ge

poloneli qarTuli aqcentebiT

nato obolaZe

varSavidan Tbilisamde

qristof lukianoviCma qar-Tuli enis Seswavla jer ki-dev poloneTSi yofnis dros daiwyo. varSavis saxelmwifo universitetis aRmosavluri evropis centris magistratu-raSi swavlisas gaicno qarTve-li profesori daviT kolbaia da misi daxmarebiT saqarT-velos Sesaxeb araerTi sain-tereso informacia moismina. samagistro naSromis dawerac saqarTvelosa da poloneTis urTierTobebze gadawyvita. swored am mizniT estumra pir-velad Tbiliss Tsu-isa da var-Savis saxelmwifo universite-tis erToblivi gacvliTi pro-gramis farglebSi. paralelu-rad `varSavis universitetis aRmosavleT evropis kavkasiis kvlevis centris~ Tsu-is fili-alSi staJirebasac gadioda da qarTveli axalgazrdobisTvis polonuri enisa da kulturis ukeT gacnobis mizniT sxvadasx-va programis ganxorcielebaSi iRebda monawileobas. gacvli-Ti programis dasrulebis Sem-deg qristof lukianoviCi sam-SobloSi dabrunda.

`saqarTvelo CemTvis axlo-beli qveyana gaxda da amitom isev gadavwyvite aq dabruneba. `vardebis revoluciis~ Semdeg es qveyana ara mxolod polo-neTSi, aramed dasavleT evro-paSi sakmaod cnobili gaxda. saqarTvelos Sesaxeb iwereba bevri statia, wigni, keTdeba tele-gadacemebi. me mxolod politikuri movlenebis gamo ar davinteresebulvar am qveyniT, saqarTvelo kulturis, isto-riis da bevri sxva Tvalsazrisi-Tac mimzidvelia CemTvis. msia-movnebs aq cxovreba, muSaoba...

minda aRvniSno, rom saqarT-velo poloneli turistebisT-

vis kargi dasvenebis adgilicaa. mixaria, rom bolo dros Tbi-lisis quCebSi sul ufro met polonels vxvdebi~, _ gviTxra qristof lukianoviCma.

saqarTveloSi dabrunebis Semdeg man Tsu-is konfliqtebis analizisa da marTvis sadoqto-ro programaze gadawyvita swav-lis gagrZeleba.

ratom konfliqtologia?

qristof lukianoviCi sa-qarTveloSi 2008 wlis agvisto-Si dabrunda. dagegmili hqon-da turne qveynis kulturuli Zeglebis mosanaxuleblad, Tumca gegmebi agvistos movle-nebis gamo Seecvala. man ruseT-saqarTvelos omis dawyebis Sesaxeb mcxeTaSi yofnis dros Seityo.

`am movlenebis mowme SemTx-veviT gavxdi da dRemde Tvalwin midgas omis suraTi. maSin gadav-wyvite konfliqtebis marTvisa da analizis sadoqtoro pro-gramaze swavlis gagrZeleba, radgan es aris specialoba, ro-melic saSualebas momcems Cemi wvlili Sevitano mSvidobis da-myarebaSi. mainteresebs konfli-qtebis prevencia. saqarTveloSi aris regionebi, sadac axla ara, magram ramdenime wlis Semdeg konfliqtebis gaRvivebaa mosa-lodneli. poloneTSi konfli-qtebis Tema arc ise didi xnis win Zalian aqtualuri iyo, sabednie-rod axla germaniasTan da ru-seTTanac megobruli urTier-Toba gvaqvs. rogorc poloneTi, aseve, germaniac evrokavSiris we-vri qveynebi arian. minda saqarT-veloSi konfliqtebze muSaobis dros polonuri gamocdilebac gamoviyeno~, _ ganacxada polo-nelma doqtorantma.

sainteresoa is faqtic, rom varSavis universitetis kursdamTavrebuli poloneli axalgazrda dadebiTad afasebs Tsu-Si moqmed saswavlo pro-

gramebsa da mimdinare saswavlo process. miiCnevs, rom pirvel qarTul universitetSi qarT-vel studentebs saSualeba aqvT kargi umaRlesi ganaTleba mi-iRon da Zlier specialistebad Camoyalibdnen.

`vfiqrob, bevri ram aris adamianze damokidebuli. me, magaliTad, aravin maiZula mes-wavla qarTuli ena. miuxedavad imisa, rom dasawyisSi sakmaod rTuli iyo, es mainc movaxer-xe. vici, ra sagnebi iswavleba saerTaSoriso urTierTobebisa da istoriis mimarTulebaze da dadebiTad vafaseb. students SesaZlebloba aqvs iswavlos ucxo enebic, rac dRes Zalian saWiroa. mniSvnelovania, rom maT sakuTari profesiiT staJi-rebis gavlis saSualebac eZle-vaT, Tumca dasaqmebis problema saqarTveloSi mwvaved dgas~, _ aRniSna qristof lukianoviCma.

qarTveli patarZali

qristof lukianoviCi mxo-lod qarTuli kulturiT, eniT, istoriiT ar moxiblula. igi erTerTi `msxverplia~ qarTve-li qalis silamazis. sul raRac

daaxloebiT sami Tvis win co-lad qarTveli gogona TaTia am-bardniSvili, Tsu-is socialur da politikur mecnierebaTa fakultetis studenti SeirTo. `es iyo Zalian lamazi istoria~ _ ase ixsenebs igi momaval meuR-lesTan Sexvedrisa da gacnobis dros.

`Cven erTmaneTi Tbilisis sa-jaro biblioTekaSi gavicaniT, maSin TbilisSi gacvliTi pro-gramis farglebSi vimyofebodi. qarTuli ena kargad ar vicodi, is ki erTerTi wignis TargmanSi mexmareboda. mere poloneTSi davbrundi, magram kontaqti mudmivad gvqonda. es iyo Zalian sasiamovno istoria _ biblio-Tekidan eklesiamde jvrisweriT damTavrebuli. saqarTveloSi vapirebT cxovrebas da Cveni Svilebic marTlmadidebeli qristianebi gaizrdebian~, _ gviTxra qristof lukianoviCma.

marTlmadidebluri religi-iT igi jer kidev saqarTveloSi pirvelad Camosvlisas dainte-resda. aRsaniSnavia, rom misi

winaprebic, romlebic meore msoflio omamde belorusiaSi cxovrobdnen, marTlmadide-blurad iyvnen monaTlulni.

punqtualuroba polonurad

qarTuli kulturisa da istoriis Sesaxeb jer kidev po-loneTSi yofnisas kiTxulobda bevrs. rogorc TviTon ambobs, wakiTxulisgan sakuTari Tva-liT nanaxi mainc gansxvavdeba da gansakuTrebiT moswons saqarT-veloSi adamianebis urTierTda-mokidebuleba, qarTuli buneba da xasiTi, maTi Sromismoyva-reoba, samzareulo. erTaderTi, rac Camosvlisas gansakuTrebiT eucxova, es qarTvelebisTvis damaxasiaTebeli arapunqtual-obaa.

`yvelafers, rasac aq vnaxu-lob da vecnobi, vcdilob aRvi-qva, rogorc kulturis nawili. adamianebis garkveuli nawili sazRvargareT yofnisas Zalian bevr rames akritikebs, radgan miiCnevs, rom sakuTari ukeTesia. me ase ar vfiqrob. saqarTveloSi vcxovrob Cemi stiliT da vcdi-lob fexi avuwyo adgilobrivi cxovrebis riTms. magaliTad, Cemi ojaxi nawilobriv qarTu-lia da nawilobriv polonuri, samzareuloc xan polonuria, xan qarTuli. rac Seexeba pun-qtualurobas, es namdvilad po-lonuria~, _ gviTxra qristof lukianoviCma.

qristof lukianoviCi amJamad `varSavis universitetis aRmo-savleT evropis kavkasiis kvlevis centris~ Tsu-is filialis xe-lmZRvanelia. centris mizani var-Savisa da Tbilisis saxelmwifo universitetis Soris samecniero TanamSromlobis gaaqtiurebaa. amisaTvis orive umaRles saswav-lebelSi polonuri da qarTu-li enis kursebi funqcionirebs, qveyndeba publikaciebi, tardeba samecniero konferenciebi, stu-denturi konkursebi, moqmedebs gacvliTi programebi studente-bisaTvis. centris organizebiT oqtombris bolos poloneTis damoukideblobis aRdgenis 93 wlisTavisadmi miZRvnili stu-denturi konkursis Catarebac igegmeba. aRsaniSnavia, rom wels pirvelad polonuri enis Seswav-la Tsu-is studentebs arCeviTi sagnebis farglebSi SeeZlebaT.

nato obolaZe

`warmoaCine saqarTve-lo, misi kultura da isto-ria” _ am mizans emsaxure-boda dokumenturi filme-bis scenarebis konkursi `Cemi saqarTvelo~, romels-ac organizeba gauwia Svede-Tis samefos organizaciam _ `film holandi~ da sa-qarTvelos arasamTavrobo organizaciam _ `ei-di-si~. konkursSi 5 umaRlesi sas-wavleblis _ Tsu-is, ili-aunis, saqarTvelos teqni-kuri universitetis, SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo universi-tetisa da kavkasiis biznes-skolis studentebi iRebd-nen monawileobas. pirveli adgilis mflobeli Tsu-is

humanitarul mecniereba-Ta fakultetis kino-tele xelovnebis mimarTulebis studenti qeTevan nacvliS-vili gaxda. qeTevan nacv-liSvilis scenarma Jiuris gansakuTrebuli mowoneba daimsaxura, radgan avtor-ma masSi saqarTvelos yvela kuTxis kulturisTvis da-maxasiaTebeli Tavisebure-bani moaqcia, rac weris in-dividualuri maneriT gad-mosca. Tsu-is studentis qeTevan nacvliSvilisa da SoTa rusTavelis Teatrisa da kinos saxelmwifo uni-versitetis studentis da-viT Citaias (romelic kon-kursis gamarjvebulicaa) scenarebis mixedviT ukve mimdinareobs dokumenturi filmis gadaReba, romelic evropis axalgazrdul kino-festivalebze gaigzavneba.

aRsaniSnavia, rom qeTe-van nacvliSvils, miuxeda-vad imisa, rom igi Svilis aRzrdiTacaa dakavebuli, Tsu-is humanitarul mec-nierebaTa fakultetis ki-no-tele xelovnebis mimar-Tulebis profesor-maswav-

leblebi erTerT saukeTeso studentad asaxeleben.

`mimaCnia, rom konkurs-Si `Cemi saqarTvelo~ gamar-jveba Cemi leqtorebis dam-saxurebaa. scenaris idea erT RameSi daibada. muSao-bisas vcdilob, dRis gan-mavlobaSi Tuki saintereso mosazreba gamiCndeba, Cavi-niSno da Semdeg is ganvavr-co. rogorc dedas, ojax-Sic didi pasuxismgebloba makisria da am movaleobis swavlasTan SeTavseba, cota ar iyos, miWirs. miuxedavad amisa, vcdilob, Tavisufal dros profesiul zrdazec vizruno~, _ gviTxra qeTe-van nacvliSvilma.

misi scenari konkursze gasagzavnad Tsu-Si Semdg-arma Jiurim SearCia, rom-lis SemadgenlobaSic iyv-nen Tsu-is humanitarul

mecnierebaTa fakultetis kino-tele-xelovnebis mi-marTulebis profesor-maswavleblebi: kote miria-naSvili, irakli solomo-naSvili da nino gelovani. maTi damsaxurebacaa Tsu-is studentis gamarjveba sakmaod farTo masStabis mqone konkursSi. rogorc nino gelovanma CvenTan saubrisas aRniSna, miuxeda-vad mcire teqnikuri bazisa, yvelanairad cdiloben Seqmnan Rirebuli studen-turi filmebi, scenarebi, Seaswavlon axalgazrdebs montaJis xelovneba. ped-agogebi studentebs saav-toro filmebis gadaRebis procesSic aqtiurad rTa-ven.

`Zalian mniSvnelovania, rom saqarTveloSi bolo wlebSi ukve xSirad tardeba

studenturi festivalebi. axalgazrdebis waxalise-bis kuTxiT aseTi saxis Ro-nisZiebebs didi datvirTva aqvs, kerZod, maT ematebaT stimuli da cdiloben, be-vri imuSaon. qeTevan nacv-liSvili ki Cvens fakul-tetze erTerTi saukeTeso studentia. misi scenarebi sxarti da dinamiuria. mi-uxedavad imisa, rom jer ar Camoyalibebula rogorc profesionali, xandaxan iseT raRacas akeTebs, rac profesionals axasiaTebs. misma scenarma mowoneba daimsaxura kino-centris mier gamocxadebul anima-ciuri filmebis konkurs-zec~, _ gviTxra nino ge-lovanma.

aucileblad unda aRi-niSnos, rom maT filmebis gadaReba da montaJi sakmaod

mwiri materialur-teqniku-ri bazis saSualebiT uwevT. ori video-kamera da kompi-uterebi, romlebic sakmaod gaumarTavia, saswavlo pro-cesSi rogorc studentebs, aseve, profesor-maswavleb-lebs seriozul problemebs uqmnis. Tumca, rogorc nino gelovanma CvenTan saubri-sas aRniSna, Tsu-is humani-tarul mecnierebaTa fa-kultetis administracia da studenturi TviTmmarTve-loba maT xSirad exmareba.

gamarjvebul scenarSi aRbeWdili `Cemi saqarTvelo~

igi saqarTveloze Seyvarebuli polonelia. daamTavra varSavis saxelmwifo universiteti, ma-gram jer kidev swavlis periodSi dainteresda qarTuli enisa, kulturis, istoriis SeswavliT. 2008 wels saqarTveloSi pirvelad Camovida. aRfrTovanebulia qarTuli proziTa da poeziiT; didi siamovnebiT kiTxulobs vaJa-fSavelas, konstantine gamsaxurdias, guram fanjikiZis, merab kosta-vas Semoqmedebas, rogorc qarTul, aseve, mSobliur enaze; polonur enaze gaecno SoTa rusTavelis `vefxistyaosans~. igi Tbilisis saxelmwifo universitetis socialur da politikur mecnierebaTa fakultetis doqtoranti qristof lukianoviCia, romelic, paralelurad, Tsu-Si `varSavis uni-versitetis aRmosavleT evropis kavkasiis kvlevis centris~ filialis xelmZRvaneli gaxlavT. Cven mas Tbilisis saxelmwifo universitetSi SevxvdiT. poloneli doqtoranti araCveulebrivad flobs qarTul enas da misi samomavlo gegmebic saqarTvelos ukavSirdeba. ufro konkretulad ki surs Cvens qveyanaSi arsebuli konfliqtebis mogvarebasa da mis prevenciaSi sakuTari wvlili Seitanos.

Tbilisis universiteti16

nino gelovaniqeTevan nacvliSvili

www.tsu.ge

ÌÈÀÅÀÒÉÒÄÃÀØÔÏÒÉ

ÌÈÀÅÀÒÉÓÐÄÝÉÀËÉÓÔÉ

ÔÄØÍÉÊÖÒÉÒÄÃÀØÔÏÒÉ

fÏÔÏÊÏÒÄÓÐÏÍÃÄÍÔÉ

ÊÏÌÐÉÖÔ.ÖÆÒÖÍÅÄËÚÏ×À

nino kakulia

maia toraZe

manana jurxaZe

lika petriaSvili

zaza gulaSvili

ÌÉÓÀÌÀÒÈÉ: ÉËÉÀ àÀÅàÀÅÀÞÉÓ

ÂÀÌÆ. 11À

ÒÄÃÊÏËÄÂÉÉÓßÄÅÒÄÁÉ:rismag gordeziani, nodar belqania, iago kaWkaWiSvili, lado minaSvili, nino CixlaZe, Temur nadareiSvili,

nodar xaduri, marine CitaSvili, vaJa kiknaZe, diana ZiZiguri,

nana WiRlaZe, Tea juReli

(Tsu-is me-3

korpusi)

2 22 36 62

[email protected]