ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME DERSİNE YÖNELİK TUTUM VE … Sayı Son/04.pdf · Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Dersine Yönelik Tutum Ölçeği: Eğitim

Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi Kafkas University Journal of the Institute of Social Sciences

Sonbahar Autumn 2017, Sayı Number 20, 361-375 DOI:10.9775/kausbed.2017.023

Gönderim Tarihi: 27.01.2017 Kabul Tarihi: 27.011.2017

ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

DERSİNE YÖNELİK TUTUM VE YETERLİK ALGILARININ

İNCELENMESİ An Investigation of Prospective Teachers’ Attitudes towards and Perception of

Competency Level at Measurement and Evaluation Lesson

Ayşegül ALTUN Yrd.Doç.Dr. Ondokuz Mayıs Üniversitesi

Eğitim fakültesi Eğitim Bilimleri

[email protected]

Çalışmanın Türü: Araştırma

Öz Bu çalışmada öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme dersine yönelik

tutumları ve yeterlik algıları çeşitli değişkenler açısından incelenmiştir.

Çalışmaya 732 öğretmen adayı katılmıştır. Katılımcıların “Öğretmen

Adayları için Ölçme ve Değerlendirme Genel Yeterlik Algısı Ölçeği” ve

“Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Dersine Yönelik Tutum Ölçeği”ne

verdikleri cevaplardan elde edilen verilerle korelasyon, t testi ve Mann

Whithney U testi uygulanmıştır. Analiz sonuçları öğrencilerin derse yönelik

tutumlarının formasyon öğrencisi olup olmama, mezun olup olmama ve

cinsiyete göre farklılık göstermediğini ortaya koymuştur. Benzer şekilde

derse yönelik yeterlik algısının cinsiyete göre farklılık göstermediği ancak

formasyon öğrencileri ile Eğitim Fakültesi öğrencileri ve mezun öğrenciler

ile lisans öğrencilerinin yeterlik algılarının farklı olduğu belirlenmiştir.

Öğrencilerin ölçme ve değerlendirme dersine yönelik tutum ve yeterlik

algıları; yaş ve yeterlik algısı; yaş ve yeterlik algısı ve genel başarı

değişkenleri arasında düşük ilişki bulunurken tutum ve başarı arasında

anlamlı bir ilişki bulunamamıştır.

Anahtar Kelimeler: Ölçme ve değerlendirme, tutum, yeterlik algısı

Abstract This study examines pre-service teachers’ attitudes and perception of

competency in measurement and evaluation lesson in terms of same

variables. 732 pre-service teachers participated in the study. Data gathered

participants completion of “Measurement and evaluation common

competency perception scale for prospective teachers” and “Attitude scale

for an educational measurement and evaluation Course”. Then correlation

and t test was applied to the gathered data. As a result, attitudes do not

differ between educational faculty students and pedagogical training

program students; graduates and current students; and males and females.

Similarly, there is no difference about perception of competencies according

to gender. However, there is a significant difference between graduates and

current students as well as education faculty students and others in terms of

perception of competencies. Results also indicate low correlation between

attitude towards measurement and evaluation course and perception of

Ayşegül ALTUN / KAÜSBED, 2017; 20; 361-375

362

competencies of measurement and evaluation; perceptions of competencies

and achievement; age and perception of competencies and age and attitude.

Keywords: Measurement and evaluation, attitudes, perception of

competency

GİRİŞ

İnsanın dünyaya geldiği andan itibaren çevresinden almış olduğu

kültürel etkiler ve bunun sonucunda kendisinde meydana gelen davranış

değişiklikleri bizi zorunlu olarak eğitim yoluyla öğrenme ve öğretme

süreçleriyle karşı karşıya getirir. Dolayısıyla bu durum yeni bir insan, yeni

bir bakış, yeni bir dünya görüşü ile karşı karşıya kaldığımızı gösterir.

Toplum kendi devamlılığını sağlayabilmek için bireylerin belirli bilgi,

beceri, tutum ve alışkanlıklara sahip olmasına ihtiyaç duyar. Toplumdaki

bireylerin sahip olması gereken bu özellikler öğrenme yoluyla gerçekleşir ve

öğrenmenin olduğu her durumda insan davranışlarını değiştiren bir eğitim

süreci söz konusudur (Tekin, 1991). Öğrenci, program ve öğretmen eğitimin

vazgeçilmez temel unsurlarıdır ( Demirel, 1996).

Öğretmenler aynı zamanda eğitim sisteminin hedeflerine

ulaşmasında önemli rol oynarlar. Çok yönlü olmayı gerektiren öğretmenlik

mesleğini yapan bireylerin öncelikle iyi bir alan bilgisine sahip olmaları

gerekir. Alan bilgisinin yanı sıra öğretmenlerin aynı zamanda pedagojik

formasyon bilgisine de sahip olmaları gerekmektedir (Özkan, 2012).

Okuldaki eğitim-öğretim etkinliklerinin etkili bir şekilde

yürütülmesinde öğretmenler sorumludur (Özçelik,1982). Okulların ve

öğretmenlerin verdikleri eğitimin amacına ulaşıp ulamadığı veya ne derece

amacına ulaştığı ve etkililiği hakkında bilgi toplanması gerekmektedir.

Bireyler hakkında bilgi toplamak için kullanılan testler ve bunun yanında

kullanılan diğer ölçme araçları önemlidirler ve bu araçları geliştiren ve

uygulayan kişilerin nitelikli olması gerekmektedir (Tekindal, 2015).

Öğretmen adaylarına verilen ölçme ve değerlendirme dersi ile bu niteliklerin

kazandırılması amaçlanmaktadır.

Bu amaçla dünyada meydana gelen gelişmelere paralel olarak

kurulan ve öğretmen yetiştiren kurumlar ile öğretmen istihdamı konusunda

yetkili olan Milli Eğitim Bakanlığı (MEB) öğretmen atamalarında

14.06.1973 tarihinde kabul edilen 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanunu

Madde 43. Maddesine göre alan bilgisi, genel kültür bilgisi yanında

pedagojik formasyonu yasal olarak talep etmektedir.

MEB, öğretmen

yetiştiren kurumlar olan eğitim fakülteleri ile alan bilgisine sahip olmakla

birlikte pedagojik formasyon sertifikasına sahip olamayanların katıldıkları

Aysegul ALTUN / KAUJISS, 2017; 20; 361-375

363

Pedagojik Formasyon Sertifika Programı yoluyla öğretmen ihtiyacını

karşılamaya çalışmaktadır.

Ancak her iki öğretmen yetiştirme programının da var olan

durumunun ortaya konulması, eksikliklerinin belirlenmesi önemlidir.

Özellikle ölçme-değerlendirme açısından var olan tutumların belirlenmesi ve

yeterliklerin saptanması gerekmektedir. Öncelikle araştırmanın amacına

ulaşabilmesi için bu çalışmanın da hareket noktasını oluşturan tutum ve

yeterlik kavramlarının açıklanması gerekmektedir.

Tutum, içsel anlama ve hissetme durumuna göre ortaya konan

kişisel eylemler olarak tanımlanırken (Driscoll, 2005). tutum aynı zamanda

bireylerin ne çeşit eylemde bulunacağına dair seçimlerini etkileyen veriler

olarak (Gredler, 2005) da tanımlanmaktadır. Bir başka açıklamada tutum,

kişisel davranışları belirleyen içsel inanışlardır ve cömertlik, dürüstlük gibi

karakteristik özelleri yansıtır (Shunk, 2000). Gagne 1985’e göre genel olarak

tutumun üç farklı boyutu içerdiği düşünülmektedir. Bunlardan ilki bilişsel

boyutudur, ikincisi ise duyuşsal boyuttur, bir diğeri ise davranışsal boyuttur

(Aktaran, Gredler, 2005). Öğretmenlik mesleğine yönelik tutum ise, kişilerin

bu mesleğe yönelik duygu-düşünce ve ortaya koydukları performans olarak

tanımlanabilir (Camadan & Duysak, 2010). Burada karşımıza çıkan bu

karakteristik durum; kendi içerisinde oluşturduğu bir bütünlük ile doğru,

objektif ve güvenilir karar vermede öğretmeni bütüncül bir varlık olarak

görmektedir.

Buna karşılık yeterlilik ise;

fiziksel veya entelektüel yetenek, beceri veya her ikisi;

bilmek ve bilmek için bir performans kapasitesi;

bir başka şekilde standart koşullar altında gerçekleştirilen bir beceri;

bir seviyeye veya performans standardına göre "yeterli", "doğru", "uygun" veya "nitelikli" olarak değerlendirilen;

geliştirilebilen;

altta yatan karmaşık bir yetenek ve

gerçek hayatta gözlemlenmesi gereken (Shavelson, 2010) şeklinde tanımlanmaktadır.

Bir başka tanıma göre yeterlik; eylem ve bu eylem ile başarılan şeyin

doğrulanmasını gerektirir. Dahası, yeterlilik hareketi yetkinliğin bir refleksif

özelliğini vurgular: Yansıtıcı ve kritik davranışlar yoluyla yetkin bir

performans elde edilir, bir diğer ifade ile kaynakların ne zaman, nerede ve

nasıl düzenleneceği ve bunların nasıl değiştirileceğini anlama yeteneği elde

edilir (Esposito, Freda & Bosco, 2015).

Eksikliklerine rağmen kamusal faaliyet olan eğitimin birey ve okul


364

arasında güven duygusu meydana getirebilmesi için bilginin derinliği azlığı

çokluğu bir tarafa ölçme-değerlendirme faaliyetlerinde tutum oluşturma ve

yeterliklerini geliştirmede etkilenmektedir. Dolayısıyla öğretmen adaylarının

ölçme ve değerlendirme dersine yönelik yeterlik algılarının ve tutumlarının

ölçme ve değerlendirme etkinliklerinin başarılı bir şekilde yürütülmesine

etkisi olduğu açıktır.

Dolayısıyla bu çalışmanın problem durumunun belirlenmesine

alanyazında var olan ilgili çalışmalar hazırlayıcı olmuştur. Alanyazın

incelendiğinde öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik

tutumlarının araştırıldığı (Kartal &Afacan, 2012; Çapa & Çil, 2000)

pedagojik formasyon alan öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine karşı

tutumlarının (Özkan, 2012)

ve davranışlarının, öğretmen adaylarının ölçme

ve değerlendirme dersine yönelik tutumlarının (Yaşar, 2014), eğitim

fakültesi öğrencileri ve pedagojik formasyon öğrencilerinin ölçme ve

değerlendirme dersine yönelik tutumlarının (Polat, 2013; Süral, 2014)

araştırıldığı görülmektedir. Ayrıca öğretmen adaylarının ölçme ve

değerlendirme konusunda yeterlik algılarının (Yeşilyurt, 2012), öğretmen

adaylarının öz yeterlik algılarının (Şahin & Uysal, 2013) ve öğretmen

adaylarının alternatif ölçme ve değerlendirme yöntemlerine yönelik öz

yeterlikleriyle(Şaşmaz-Ören, Ormancı & Evrekli, 2011; İzci, Göktaş & Şad,

2014) ilgi çalışmalara da rastlanmaktadır.

Bu çalışmada ise öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme

dersine karşı tutum ve yeterlik algılarının çeşitli değişkenler açısından

incelenmesi amaçlanmaktadır. Alanyazında ölçme ve değerlendirme dersine

yönelik yeterlik algıları ve tutumlarının araştırıldığı çalışmalar mevcuttur.

Ancak bu çalışma her iki durumun birlikte ele alınması ve pedagojik

formasyon öğrencileri ile eğitim fakültesi öğrencilerinin karşılaştırılmasının

yapılması açısından önem kazanmaktadır.

Öncelikle öğretmen adaylarının tutumlarının ve yeterlik algılarının

formasyon öğrencisi veya eğitim fakültesi öğrencisi olma, mezun veya lisans

öğrencisi olma ve cinsiyete göre karşılaştırılmıştır. Ayrıca tutum ile yeterlik

arasında ilişki olup olmadığı da araştırılmıştır.

YÖNTEM

Bu araştırma ölçme ve değerlendirme dersini alan öğrencilerin derse

karşı tutum ve yeterlik algılarını çeşitli değişkenler açısından ortaya koymayı

amaçlamayan betimsel bir çalışmadır. Betimsel araştırmalarda var olan

olguların müdahale olmaksızın var olduğu haliyle saptanması söz konusudur

(Sönmez & Alacapınar, 2013). Bu çalışma da var olan durumu ortaya

koymayı amaçlayan tarama modelinde bir yöntemi benimsemiştir.


365

Çalışma grubu:Çalışmaya 2015-2016 yılı güz döneminde Karadeniz

bölgesinde bir üniversitede ölçme değerlendirme dersini alan 732 öğrenci

katılmıştır. Çalışmada örneklem seçilmemiş, bu dönemde dersi olan ve

gönüllü olan herkes çalışmaya dâhil edilmiştir. Katılımcıların 329’u Eğitim

Fakültesi öğrencisi ve 403’ü formasyon öğrencisidir. Öğrencilerin 111’i

mezun 594’ü ise lisans öğrencisidir. Araştırmaya katılanların 235’i erkek

492’si kadındır.

Veri toplama Araçları: Araştırmada veri toplama aracı olarak

“Öğretmen Adayları için Ölçme ve Değerlendirme Genel Yeterlik Algısı

Ölçeği” (Natgün, 2008) ve “Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Dersine

Yönelik Tutum Ölçeği” (Yaşar, 2014) kullanılmıştır.

Öğretmen Adayları için Ölçme ve Değerlendirme Genel Yeterlik

Algısı Ölçeği: Eğitim fakültesi ve pedagojik formasyon öğrencilerinin ölçme

ve değerlendirme dersine yönelik yeterlik algılarının belirlenmesi için

kullanılan bu ölçek üç boyut ve toplamda 24 maddeden oluşmaktadır. Birinci

boyutta 6 madde yer almakta ve temel kavramlar olarak

isimlendirilmektedir.

İkinci boyut 9 maddeden oluşmakta ve ölçme teknikleri olarak

isimlendirilmektedir. Üçüncü boyut istatistiksel çözümleme ve raporlama

boyutu olup 9 maddeden oluşmaktadır. Ölçeğin güvenirlik katsayısı 0,87’dir.

Boyutlara göre ise güvenirlik katsayısı itibariyle sırasıyla 0,84; 0,79; 0,77

şeklindedir. Ölçeğin 20 gün arayla iki defa uygulanmasıyla elde edilen

sonuçlarla test tekrar test güvenirlik katsayısı ise 0,91 olarak hesaplanmıştır.

Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Dersine Yönelik Tutum Ölçeği:

Eğitim fakültesi ve pedagojik formasyon öğrencilerinin ölçme ve

değerlendirme dersine yönelik tutumlarının belirlenmesi için kullanılan bu

ölçek üç faktör ve 20 maddeden oluşmaktadır. Birinci faktör ölçme ve

değerlendirme dersine yönelik olumsuz yaklaşım olarak isimlendirilmekte ve

11 maddeden oluşmaktadır. İkinci boyut ise beş maddeden oluşmakta ve

ölçme ve değerlendirme dersine verilen önem olarak adlandırılmaktadır. Son

boyut ise dört maddeden oluşmakta ve bilişsel yeterlik olarak

isimlendirilmektedir. Ölçeğin güvenirlik katsayısı 0,94’tür. Ölçeğin birinci

ve ikinci boyutunun güvenirlik katsayılarının yüksek iken, üçüncü boyutuna

ait güvenirlik katsayısının ise orta düzeyde olduğu görülmektedir.

Verilerin analizi: Verilerin öncelikle betimsel istatistikleri

belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının tutumlarının ve yeterlik algılarının

formasyon öğrencisi veya eğitim fakültesi olma, mezun veya lisans öğrencisi

olma ve cinsiyete göre karşılaştırması t testi ile yapılmıştır. Bunlara ek

olarak tutum ile yeterlik arasındaki ilişki de Pearson r korelasyon katsayısı


366

ile belirlenmiştir.

BULGULAR

Çalışmaya katılanların hem tutum hem de yeterlik algıları

ölçeklerden alınabilecek en yüksek puanların %60 civarındadır. Verilerin

öncelikle normal dağılıp dağılmadığı tutum ve yeterlik algısı değişkenlerinin

çarpıklık ve basıklık katsayıları, Q-Q Plots ve Histogramları incelenerek

kontrol edilmiş Yeterlik algısı değişkeninin çarpıklığı -,337 basıklığı ise ,685

olarak hesaplanırken tutum için ise çarpıklık ,289 ve basıklık ,822 olarak

hesaplanmıştır.

Aşağıda turum ve yeterlik değişkenlere ait histogramlar verilmiştir.

Grafik 1: Tutum ve yeterlik algıları değişkenlerine Histogramlar

Yukarıda verilen histogramlara göre verilerin normal dağıldığı söylenebilir.

Aşağıda yeterlik ve tutum değişkenlerine ait P-P Plots lar verilmiştir.

Grafik 2: Tutum ve yeterlik algıları değişkenlerine P-P Plots

Yukarıdaki grafikler turum ve yeterlik algıları değişkenlerinin normal dağıldığı

söylenebilir.

Öğrencilerin ölçme ve değerlendirme dersine yönelik tutumlarının

ve yeterlik algılarının eğitim fakültesi veya formasyon öğrencisi olup


367

olmamasına, cinsiyete ve mezun olup olmama durumuna göre farklılaşıp

farklılaşmadığını test etmek için t testi kullanılmıştır. Öğretmen adaylarının

ölçme ve değerlendirme dersine yönelik yeterlik algıları ve tutumları

program türüne göre karşılattırılmış ve elde edilen sonuçlar aşağıdaki

tabloda verilmiştir.

Tablo 1. Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme dersine yönelik yeterlik

algılarının ve tutumlarının program türüne göre karşılattırılması

n Ortalama S Sd t p

Yeterlik

Algısı

Eğitim Fakültesi

Öğrencileri

297 79,01 14,23 649 8,09 ,000

Formasyon

Öğrencileri

354 69,54 15,61

Tutum

Eğitim Fakültesi

Öğrencileri

290 61, 66 9,47 548 ,511 ,610

Formasyon

Öğrencileri

260 61, 23 10,34

Tablo 1 incelendiğinde öğrencilerin derse karşı yeterlik algısının

eğitim fakültesi veya formasyon öğrencisi olma durumuna göre farklılık

gösterdiği (t(649)= 8,09; p˂0,05) ancak tutumların farklılık

göstermediği(t(548)=,51; p>0,05) görülmektedir. Eğitim fakültesi

öğrencilerinin yeterlik algıları ( 79,01x ) formasyon öğrencilerininkinden

( 69,54x ) daha fazladır.

Ölçme ve değerlendirme dersine yönelik tutumlar ve yeterlik algıları

genel olarak karşılaştırıldıktan sonra alt boyutlarına göre farklılık olup

olmadığı da incelenmiş ve aşağıdaki bulgulara ulaşılmıştır.


algılarının boyutlarının program türüne göre karşılattırılması n Ortalama S Sd t p

Yeterlik

Algısı

Temel

Kavramlar

Eğitim

Fakültesi

Öğrencileri

324 21,80 4,25 718 7,85 ,000

Formasyon

Öğrencileri

396 19,16 4,68

Ölçme

Teknikleri

Eğitim

Fakültesi

Öğrencileri

314 30,20 6,13 689 6,66 ,000

Formasyon

Öğrencileri

377 26,99 6,48

İstatistiksel

çözümleme

ve

raporlama

Eğitim

Fakültesi

Öğrencileri

316 26,97 6,94 693 6,70 ,000

Formasyon

Öğrencileri

379 23,34 7,24


368

Yukarıdaki tabloya göre yeterlik algıları temel kavramlar

(t(718)=,177, p˂0,05), ölçme teknikleri (t(689)=,405, p˂0,05) ve

(t(693)=,217, p˂0,05) eğitim fakültesi veya formasyon öğrencisi olma

durumuna göre farklılık göstermektedir. Her üç boyut için de eğitim

fakültesi öğrencilerinin ortalamalarının formasyon öğrencilerinin

ortalamasına göre daha yüksek olduğu görülmektedir.

Ölçme ve değerlendirme dersine yönelik tutumlar program türüne

göre karşılaştırılmış ve sonuçları Tablo 3’te verilmiştir.

Tablo 3. Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme dersine yönelik tutum

boyutlarının program türüne göre karşılaştırılması n Ortalama S Sd t p

Tutum

Olumsuz

Yaklaşım

Eğitim

Fakültesi

Öğrencileri

310 31,42 10,36 578 1,73 ,840

Formasyon

Öğrencileri

270 32,99 11,40

Önem

Eğitim

Fakültesi

Öğrencileri

316 18,34 4,11 707 4,69 ,000

Formasyon

Öğrencileri

393 16,58 5,58

Bilişsel

Yeterlik

Eğitim

Fakültesi

Öğrencileri

320 11,99 2,19 715 1,77 ,760

Formasyon

Öğrencileri

397 11,68 2,40

Yukarıdaki tabloya göre öğrencilerin ölçme değerlendirme dersine

yönelik tutumlarının boyutlarından olumsuz yaklaşım (t(578)= 1,73;

p˂0,05) ve bilişsel yeterlik (t(715)= 1,77; p˂0,05) eğitim fakültesi veya

formasyon öğrencisi olmaya göre farklılık göstermemektedir. Ancak

(t(707)=4,69; p˂0,05) önem boyutu eğitim fakültesi veya formasyon

öğrencisi olma durumuna göre farklılık göstermektedir. Önem boyutunda

eğitim fakültesi öğrencilerinin ortalaması ( = 18,34) formasyon

öğrencilerinin ortalamasına ( = 16,58) göre daha fazladır.

Ölçme ve değerlendirme dersine karşı tutum ve yeterlik algıları

cinsiyete göre de karşılaştırılmış ve aşağıdaki sonuçlar elde edilmiştir.


algılarının ve tutumlarının cinsiyete göre karşılaştırılması n Ortalama S Sd t p

Yeterlik Algısı Kadın 436 74,38 15,17 645 1,14 ,252

Erkek 211 72,87 16,76

Tutum Kadın 378 61,03 9,35 547 1,15 ,116

Erkek 171 62,46 10,92


369

Tutumun cinsiyete göre farklılık göstermediği belirlenmiştir

(t(547)=1,15, p>0,05). Benzer şekilde, yeterlik algıları da cinsiyete göre

(t(645)=1,14, p>0,05) farklılık göstermemektedir.

Ölçme ve değerlendirme dersine yönelik tutumun boyutlarının

cinsiyete göre değişip değişmediği karşılaştırıldığında aşağıdaki sonuçlar

elde edilmiştir.

Tablo 5. Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme dersine yönelik tutum

boyutlarının cinsiyete göre karşılaştırılması n S Sd t p

Tutum

Olumsuz

Yaklaşım

Kadın 396 31,77 10,56 576 1,30 ,192

Erkek 182 33,04 11,56

Önem Kadın 475 17,54 4,62 703 1,32 ,188

Erkek 230 17,00 5,89

Bilişsel

Yeterlik

Kadın 484 11,67 2,27 710 2,67 ,008

Erkek 228 12,17 2,39

Tablo 5’e göre öğrencilerin ölçme değerlendirme dersine yönelik

tutumlarının olumsuz yaklaşım (t(576)=1,30; p>0,05) ve önem (t(703)=

1,32; p>0,05) boyutları cinsiyete göre farklılık göstermemektedir. Ancak

(t(710)= 2,67; p˂0,05) bilişsel yeterlik boyutu cinsiyete göre farklılık

göstermektedir. Bilişsel yeterlik boyutunda kadınların ortalaması ( =

11,67) erkeklerin ortalamasına ( = 12,17) göre daha azdır.

Ölçme ve değerlendirme dersine yönelik yeterlik algısının alt

boyutlarının cinsiyete göre değişip değişmediği incelendiğinde Tablo 6’daki

sonuçlar elde edilmiştir

Tablo 6. Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme dersine yönelik yeterlik algı

boyutlarının cinsiyete göre karşılaştırılması n Ortalama S Sd t p

Yeterlik

Algısı

Temel

Kavramlar

Kadın 483 20,63 4,62 713 2,2 0,23

Erkek 232 19,78 4,74

Ölçme

Teknikleri

Kadın 467 28,75 6,37 685 1,28 0,75

Erkek 220 27,80 6,73

İstatistiksel

çözümleme ve

raporlama

Kadın 463 24,95 7,25 688 ,31 0,75

Erkek 227 25,14 7,53

Yukarıdaki tabloya göre öğrencilerin ölçme değerlendirme dersi

yeterlik algısı, alt boyutlarına göre incelendiği zaman temel kavramlar

(t(713)= 2,2; p˂0,05) cinsiyete göre farklılık göstermektedir. Temel

kavramlar boyutunda kadınların ortalaması ( = 20,63) erkeklerin

ortalamasından ( = 19,78) daha yüksektir. Ölçme teknikleri (t(685)=

1,28; p>0,05) ve istatistiksel çözümleme ve raporlama (t(688)=,31, p>0,05


370

boyutları cinsiyete göre farklılık göstermemektedir.

Ölçme ve değerlendirme dersine karşı tutum ve yeterlik algıları

mezun olup olmamaya göre de karşılaştırılmış ve Tablo 7’de verilen

sonuçlar elde edilmiştir.


algılarının ve tutumlarının mezuniyet durumuna göre karşılaştırılması n Ortalama S Sd t p

Yeterlik

Algısı

Mezun 530 74,65 15,42 629 2,63 ,009

Mezun Değil 101 70,16 17,19

Tutum Mezun 461 61,76 10,02 530 1,03 ,304

Mezun Değil 71 60,46 8,97

Tutumun mezuniyet durumuna göre farklılık göstermediği

belirlenmiştir (t(530)=1,03; p>0,05). Ancak yeterlik algısı mezuniyet

durumuna göre (t(629)= 2,63; p˂0,05) farklılık göstermektedir. Mezun

olanların ortalaması( = 74,65) mezun olmayanların ortalamasına( =

70,16) göre daha yüksektir.

Ölçme ve değerlendirme dersine yönelik tutumun boyutlarının

mezuniyet durumuna göre değişip değişmediği incelendiğinde elde edilen

sonuçlar Tablo 8’de verilmiştir.

Tablo 8. Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme dersine yönelik tutumun

boyutlarının mezuniyet durumuna göre karşılaştırılması n S Sd t p

Tutum

Olumsuz

Yaklaşım

Mezun 485 32,29 10,83 558 ,23 ,882

Mezun Değil 75 31,99 11,10

Önem Mezun 574 17,50 4,82 682 1,28 ,204

Mezun Değil 110 16,72 6,10

Bilişsel

Yeterlik

Mezun 583 11,76 2,31 688 1,22 ,223

Mezun Değil 107 12,06 2,23

Yukarıdaki tabloya göre öğrencilerin ölçme değerlendirme dersine

yönelik tutumlarının boyutlarından olumsuz yaklaşım (t(558)=,23; p>0,05),

önem (t(682)= 1,28; p>0,05) ve bilişsel yeterlik (t(688)= 1,22; p>0,05)

boyutları mezuniyet durumuna göre göre farklılık göstermemektedir.

Ölçme ve değerlendirme dersine yönelik yeterlik algısının

boyutlarının mezuniyet durumuna göre değişip değişmediği incelendiği

zaman aşağıdaki gibi sonuçlar elde edilmiştir


algılarının boyutlarının mezuniyet durumuna göre karşılaştırılması n Ortalama S Sd t p

Temel

Kavramlar

Mezun 583 20,58 4,61 691 3,10 ,002

Mezun

Değil

110 19,07 5,04


371

Yeterlik

Algısı

Ölçme

Teknikleri

Mezun 565 28,76 6,50 667 2,69 ,007

Mezun

Değil

104 26,88 6,82

İstatistiksel

çözümleme ve

raporlama

Mezun 562 25,23 7,26 668 1,44 ,151

Mezun

Değil

108 24,12 7,74

Tablo 9’a göre öğrencilerin ölçme ve değerlendirme dersi yeterlik

algısı boyutlarına göre incelendiği zaman temel kavramlar (t(691)= 3,10,

p˂0,05) mezuniyet durumuna göre farklılık göstermektedir. Temel

kavramlar boyutunda mezun olanların ortalaması ( =20,58) mezun

olmayanların ortalamasından ( =19,07) daha yüksektir. Ölçme teknikleri

de(t(667)= 2,69, p˂0,05) mezuniyet durumuna göre farklılık göstermektedir.

Ölçme teknikleri boyutunda da mezun olanların ortalaması ( = 28,76)

mezun olmayanların ortalamasından ( = 26,88) daha yüksektir.

İstatistiksel çözümleme ve raporlama (t(668)=1,44, p>0,05) mezuniyet

durumuna göre göre farklılık göstermemektedir.

Tutum ve yeterlik algısı arasında ilişki olup olmadığını belirlemek

için Pearson Korelasyon katsayısı hesaplanmış ve elde edilen bulgular

aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Tablo 10. Tutum-yeterlik algısı arasındaki ilişki İlişki p r

Yeterlik Algısı-Tutum ,000 -,225

Tablo 10 incelendiği zaman tutum ve yeterlik algısı arasında r= -

,225’lik düşük, negatif ve anlamlı (p0,05) görülmektedir. Başarı ile yeterlik algıları arasında ise,

r=0,192’lük pozitif, düşük ve anlamlı (p


372

değişmediği de incelenmiştir.

Öğrencilerin ölçme ve değerlendirme dersine yönelik tutumlarının

cinsiyet, formasyon öğrencisi veya eğitim fakültesi öğrencisi olma, mezun

veya lisans öğrencisi olma durumlarına göre farklılık göstermediği

bulunmuştur. Bu sonuç alan yazında var olan çalışmaların bulgularıyla

farklılık göstermektedir. Alan yazında yapılan çalışmalardan birinde

pedagojik formasyon öğrencilerinin eğitim fakültesi öğrencilerine göre daha

yüksek tutuma sahip oldukları ifade edilmektedir (Polat, 2013). Bir diğer

çalışmada da öğretmen adaylarının ölçme değerlendirme dersine yönelik

tutumlarının cinsiyete, başarı düzeylerine ve algılanan başarı düzeylerine

göre farklılık gösterdiği sonucuna ulaşılmıştır (Yaşar, 2014). Çalışmanın

bulguları, alan yazında var olan öğrencilerin ölçme değerlendirme dersine

yönelik tutumları cinsiyete ve genel başarı not ortalamasına göre

değişmekte; bunlara ek olarak eğitim fakültesi öğrencileri ile formasyon

öğrencileri arasında eğitim fakültesi öğrencileri lehine fark bulunmaktadır

(Süral, 2014) sonucuyla da farklılık göstermektedir.

Ölçme ve değerlendirme dersine yönelik tutum alt boyutlarına göre

de incelenmiş, mezun veya lisans öğrencisi olmaya göre tutum boyutlarında

da farklılık olmadığı görülmüştür. Cinsiyete göre ise tutumun olumsuz

yaklaşım ve önem boyutlarında bir farklılık olmadığı ancak bilişsel yeterlik

boyutunda erkekler lehine bir farklılık olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Cinsiyete göre yapılan karşılaştırmada olan bilişsel yeterlik alt boyutunda

erkeklerin puanlarının daha fazla olması kendilerini bilişsel yeterlik

boyutunda daha yeterli görmelerinin nedeni olabilir. Program türüne göre bu

karşılaştırma yapıldığı zaman olumsuz yaklaşım ve bilişsel yeterlik

boyutunda farklılık gözlenmezken önem boyutunda farklılık olduğu ve

eğitim fakültesi öğrencilerinin önem verme düzeyinin daha yüksek olduğu

sonucuna ulaşılmıştır. Eğitim fakültesi öğrencilerinin ait oldukları fakültenin

öğretmen yetiştirmesi ve dolayısıyla eğitim sistemindeki ölçme ve

değerlendirmenin öneminin daha fazla farkında olmalarından kaynaklanıyor

olabilir.

Öğrencilerin ölçme ve değerlendirme dersine yönelik yeterlik

algıları cinsiyete göre farklılık göstermezken eğitim fakültesi öğrencilerinin

yeterlik algılarının formasyon öğrencilerine göre daha yüksek olduğu;

mezun öğrencilerin yeterlik algılarının da lisans öğrencilerine göre daha

yüksek olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu sonuçlar alan yazındaki öğretmen

adaylarının ölçme ve değerlendirmeye yönelik öz-yeterlik algılarının

cinsiyet, öğretim durumu, sınıf değişkeni ve bölüm değişkenlerine göre

istatistiksel olarak önemli bir farklılık göstermediği (Şahin & Uysal, 2013)

sonucuyla desteklenmektedir. Ancak sosyal bilgiler öğretmenlerinin ölçme


373

ve değerlendirme öz-yeterlik algıları cinsiyete göre anlamlı bir farklılık

gösterdiği ve erkek öğretmenlerin kadın öğretmenlere göre kendilerini daha

yeterli algıladıkları sonucuyla (Üztemur & Metin, 2015)

farklılık

göstermektedir. Eğitim fakültesi öğrencilerinin yeterlik algılarının

formasyon öğrencilerinden daha fazla olması ait oldukları okulun öğretmen

yetiştiren bir kurum olmasından kaynaklanıyor olabilir.

Yeterlik algısı temel kavramlar, ölçme teknikleri ve istatistiksel

çözümleme ve analiz alt boyutlarına göre incelendiği zaman her üç alt

boyutunda da eğitim fakültesi öğrencelerinin yeterlik algısının daha yüksel

olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu durum eğitim fakültesi öğrencilerin derse

daha fazla önem vermesinden kaynaklanıyor olabilir.

Cinsiyete göre bu alt boyutlar karşılaştırıldığında temel kavramlar

boyutunda kadınların kendilerini daha yeterli algıladıkları sonucuna

ulaşılmıştır. Diğer iki boyutta cinsiyete göre bir farklılaşma yoktur. Mezun

veya lisans öğrencisi olmaya göre ise cinsiyete benzer şekilde temel

kavramlar konusunda mezunlar lehine fark varken diğer iki boyutta fark

gözlenmemiştir.

Bulgular ışığında öğretmen adaylarının tutum ve yeterlik algılarının

artırılmasına yönelik çalışmaların planlanması önerilmektedir. Eğitim

fakültesi öğrencilerinin kendilerini daha yeterli algılamalarının nedenlerinin

daha detaylı araştırılması ve pedagojik formasyon öğrencilerinin de yeterlik

algı düzeylerinin artırılması konusunda çalışmalar yapılması önerilebilir.

Ayrıca, çalışmada ele alınmayan bölüm değişkenine göre ölçme ve

değerlendirme yeterliklerinin incelenmesi, branşlar bazında hizmet içi

eğitimlerin planlanmasını kolaylaştıracaktır.

Bunlara ek olarak, boylamsal bir çalışmayla öğretmen olmadan

önceki ve sonraki tutum ve yeterlik algılarının karşılaştırılması; bireylerin

algı/inançlarıyla gerçek hayattaki tecrübeleri arasında fark olup olmadığının

anlaşılmasına yardım edeceği düşünülmektedir.

KAYNAKLAR Camadan, F. & Duysak, A. (2010). farklı programlardaki öğretmen adaylarının

öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının çeşitli değişkenler açısından

araştırılması: Rize üniversitesi Örneği. TheJournal of SAU

EducationFaculty, 20, 30-42

Çapa, Y. & Çil, N.(2000). Öğretmen adaylarının öğretmenlik mesleğine yönelik

tutumları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 18, 69-73

Demirel, Ö. (2000). Planlamadan uygulamaya öğretme sanatı (2. Baskı). Ankara

:Pegem Yayıncılık.

Driscoll, M. P. (2005). Psychologyof learning for Instruction (Third

Edition).USA:Pearson,


374

Esposito, G., Freda, M. F. & Bosco, V. (2015). Examining perception of

competency through practicum competencies outline. European Journal

of Training and Development, 39(8), 700-720

Gredler, M. E. (2005). Learnin and ınstruction theory into practice (Fifth Edition).

USA:Pearson Merill Prentice Hall.

İzci, E., Göktaş, Ö. ve Şad, S.Ö. (2014). Öğretmen adaylarının alternatif ölçme ve

değerlendirmeye ilişkin görüşleri ve yeterlik algıları. Ahi Evran

Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 15(2), 37-57

Kartal, T ve Afacan, Ö. (2012). Pedagojik formasyon eğitimi alan öğretmen

adaylarının öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının incelenmesi.

Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,12( 24), 76 - 96 Nartgün, Z. (2008). Öğretmen adayları için ölçme ve değerlendirme genel yeterlik

algısı ölçeği: geçerlik ve güvenirlik çalışması. Abant İzzet Baysal

Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,8(2),81-94.

Özçelik, D.A.(1982). Okullarda ölçme ve değerlendirme. Ankara: ÜSYM Yayınları,.

Özkan, H.H. (2012). Öğretmenlik formasyon programındaki öğretmen adaylarının

öğretmenlik mesleğine ilişkin tutumlarının incelenmesi (SDÜ örneği).Ahi

Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD), 13( 2), 29-

48

Polat, S. (2013). Pedagojik formasyon sertifika programı ve eğitim fakültesi

öğrencilerinin öğretmenlik mesleğine yönelik tutumlarının incelenmesi. e-

uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(2), 48-60.

Schunk, D.H. (2000). Learning theories an educational perspective (Third Edition).

USA:Merrill.

Shavelson, R.J. (2010)On the measurement of competency. Empirical Research in

Vocational Educationand Training,. 2(1), 41-63.

Sönmez, V. ve Alacapınar, F.G. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri (2.Baskı).

Ankara: Anı Yayıncılık.

Süral, S. (2014). Eğitim fakültesi öğrencileri ile pedagojik formasyon alan

öğrencilerin ölçme değerlendirme dersine yönelik tutumlarının incelenmesi.

Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1( 3), 63-

75.

Şahin, M. ve Uysal, İ.(2013). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme

konusundaki öz-yeterlik algılarının incelenmesi. Bartın Üniversitesi Eğitim

Fakültesi Dergisi, 2(2), 171-189.

Şaşmaz-Ören, F., Ormancı, Ü. ve Evrekli, E. (2011). fen ve teknoloji öğretmen

adaylarının alternatif ölçme-değerlendirme yaklaşımlarına yönelik öz-

yeterlilik düzeyleri ve görüşleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri,

11(3), 1675-1698

Tekin, H. (1991). Eğitimde ölçme ve değerlendirme(22. Baskı). Ankara:Yargı

Yayınları.

Tekindal, S.(2015.) Okullarda ölçme ve değerlendirme(3. baskı). Ankara: Nobel

Yayınları

Üztemur, S. S. ve Metin, C. (2015). Sosyal bilgiler öğretmenlerinin ölçme ve

http://www.emeraldinsight.com/author/Esposito%2C+Giovannahttp://www.emeraldinsight.com/author/Freda%2C+Maria+Francescahttp://www.emeraldinsight.com/author/Bosco%2C+Valentina


375

değerlendirme alanındaki kavram yanılgıları ve öz-yeterlik inançlarının

incelenmesi. Anadolu Eğitim Liderliği ve Öğretim Dergisi, 3(2), 41-67.

Yaşar, M. (2014a).Eğitimde ölçme değerlendirme dersine yönelik tutum ölçeğinin

geliştirilmesi. Eğitim Bilimleri Araştırma Dergisi. 4(1), 259-279.

Yaşar, M. (2014b). Öğretmen adaylarının “eğitimde ölçme ve değerlendirme”

dersine yönelik tutumlarının bazı değişkenler açısından incelenmesi.

Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 64-83

Yeşilyurt, E. (2012). Öğretmen adaylarının ölçme ve değerlendirme alanına

ilişkin genel yeterlik algıları. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal

Bilimler Enstitüsü Dergisi,9(17), 377-395.

Documents

ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME DERSİNE YÖNELİK TUTUM VE … Sayı Son/04.pdf · Eğitimde Ölçme ve Değerlendirme Dersine Yönelik Tutum Ölçeği: Eğitim