ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI ORTAOKUL - iklimicindegisin.org fileİklİm deĞİŞİklİĞİ farkindalik gelİŞtİrme projesİ Ünİte 1 İklİm deĞİŞİklİĞİ İle İlgİlİ genel

ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABIORTAOKUL

2 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ

ÖĞRE

TMEN

KIL

AVUZ

KİTA

BI |

ORTA

OKUL

BİR DERSİN İŞLENİŞ AŞAMALARIBir dersin işleniş aşamaları giriş, gelişme ve sonuçlandırma olmak üzere

üç kısımdan oluşur. Bu aşamaların içinde de değişik aşamalar uygulanabilir. Bir veya iki ders saatinin düzenlenmesinde aşağıdaki sıra takip edilebilir:

GİRİŞ ETKİNLİKLERİ

1. Dikkat Çekme

Öğretmen sözel uyarıcı olarak öğrencilerin gelişim özelliklerine ve ka-zandırılacak davranışlara göre derse giriş yaparken konuyla ilgi kurulabile-cek günlük bir örnek olay, anı, fıkra anlatılabilir. Bir problem durumundan söz edilebilir. Cevabı dersin sonraki bölümlerinde olan dikkat çekici sorular sorularak “bunların cevabını bu dersi dikkatle takip ettikten sonra verebile-ceksiniz” denebilir. Sorular kazandırılacak hedef davranışın seviyesine göre seçilmelidir. Görsel uyarıcı olarak konu ile ilgili bir afiş, tepegözle yansıtılan ilginç bir şekil, grafik, şema veya slayt gösterimi ile derse başlanabilir. Hem görsel hem de sözel uyarıcılar bir arada sunulabilir. Bunun için dramatizas-yon, oyun, rol oynama yöntemleri kullanılabilir, sesli ve görüntülü video filmler gösterilebilir. Gösterilen film veya slaytlar en can alıcı yerlerinden kesilerek sorularla öğrencilerin dikkatleri çekilebilir. Bu etkinliklerin süresi 4-5 dakikayı geçmemelidir. Görsel ve sözel uyarıcıların aynı anda kullanıl-ması diğerlerine göre daha dikkat çekicidir. Bunlardan başka dersin girişin-de sessiz kalınarak da dikkatler çekilebilir. Ders süresi içinde öğrencilerin dikkatlerine süreklilik kazandırmak için zaman zaman kasıtlı yanlışlıklar yapılabilir.

2. Güdüleme

Bu aşamada derste yapılacak etkinlikler hakkında bilgiler verilerek öğ-rencilerin merak ve ilgileri çekilebilir. İşlenecek konuyla ilgili olarak öğ-rencilerin bildikleri bilgilere zıt fikirler ortaya atılarak bir problem durumu oluşturulabilir. Öğrencilere derste edinecekleri bilgi ve becerilerin hayatta ve sonraki derslerde ne işe yarayacağının örnekleriyle ortaya konulması öğrencileri öğrenmeye istekli kılar.

ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI | ORTAOKUL | 3

3. Hedeften Haberdar Etme

Öğrencilerin derste nelerin öğretileceğinin, öğrenilenlerin nerelerde kullanılacağının söylenmesidir.

4. Giriş

Hedeflere ulaşmada gerekli olan ön koşul öğrenmeleri hatırlatmak. (Bi-linenden bilinmeyen ilkesi) Yeni öğrenecekleri ile daha önceden bildikleri arasında ilişki kurması amaçlanır.

GELİŞTİRME ETKİNLİKLERİGelişme bölümü derste verilmek istenen davranışların tamamının ka-

zandırılacağı aşamadır. Bu aşamada, öğrencinin yaşına, cinsiyetine, psiko-lojisine, hazır bulunuşluğuna, değerlerine, eğitim biliminin verilerine uy-gun olarak tüm etkinlikler gerçekleştirilmelidir.

Gelişme aşamasında seçtiğimiz etkinliklerde belirlediğimiz öğretim yön-tem ve teknikleri kurallara uygun olarak uygulanabilir. Seçilen yöntemlere uygun ders araç gereçleri kullanılmalıdır. Öğrenciye yeteri kadar uyarıcı, ipucu, pekiştireç, geri bildirim vb. verilmelidir. Gelişme aşamasında bir iki defa ara özet yapılabilir. Yine bu aşamada çok kısa olarak biçimlendirme ve yetiştirmeye yönelik (soru cevap vb. tekniklerle) değerlendirme yapılarak öğrencinin neyi ne kadar öğrendiği belirlenir. Eksikler varsa tamamlanarak derse devam edilir.

SONUÇ ETKİNLİKLERİ Dersin kapanış aşamasında son özet, tekrar güdüleme ve değerlendir-

me etkinlikleri yapılır. Değerlendirme yapılırken dersin hedeflerinin ne ka-dar gerçekleştiğini öğrenmek için sorular sorulur. Varsa eksikler ve öğrenci soruları cevaplandırılarak, bir sonraki dersin konusu söylenerek ve ödevler verilerek ders bitirilir.

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ FARKINDALIK GELİŞTİRME PROJESİ

ÜNİTE 1

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER

ÜNİTE 1 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER | 5

ÜNİTE 1 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER

KONULAR Ò Güneş Işınları ve Dünya

Ò İklim Nasıl ve Neden Değişir?

AMAÇ

İklim değişikliği kavramını anlamak. Hava durumu ve iklim kavramlarını anlar ve aralarındaki ilişkiyle farkı kavrar.

KAZANIMLAR

• Hava durumu ve iklim kavramlarının tanımını yapar.

• Hava durumu ile iklim arasındaki farkı bilir ve ilişkileri açıklar.

• Dünyada birbirinden farklı iklim tipleri olduğunu bilir.

• Bir bölgenin ikliminin, orada yaşayan bitki ve hayvan türlerini etki-lediğini bilir.

• İklimin bölge halkının yaşam biçimini etkilediğinin farkına varır.

• Hava olaylarını ve iklim etmenlerini fark eder.

• İklimlerin değişimini ve fiziksel sebeplerini açıklar.

• İklim değişikliği ile küresel ısınma kavramları arasındaki ilişkiyi açık-lar.


ÜNİTE

1

Ders Sayısı : 2

Dersin Süresi : 40+40 dk.

Kavramlar : Hava Durumu, İklim, İklim Değişikliği, Küresel Isınma

Ders Materyali : Akıllı tahta, bilgisayar, etkinlik kağıtları, eğitici el kitabı

Derse Hazırlık : http://www.iklimicindegisin.org/uniteler adresinden ders ile ilgili dökümanlar indirilip çoğaltılır.

ÖRNEK DERS İŞLENİŞİ

5 Dakika

5 Dakika

15Dakika

5Dakika

10Dakika

Derse giriş yapıldıktan sonra, öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeyini ölçmek için çeşitli sorular sorulur. Örneğin, “Bugün hava nasıl?” sorusu yöneltilir, ardından “Bugün iklim nasıl?” sorusu sorularak iki kavram arsındaki fark tartışmaya açılır.

www.iklimicindegisin.org/videolar linkinden konu ile ilgili video seçilerek izletilir.

www.iklimicindegisin.org/sunum linkinden PowerPoint sunumu eşliğinde anlatım yapılır.

Sunum sonunda, sunum içeriği ile ilgili bir değerlendirme yapılıp, yapılandırmacı bir yaklaşımla konu tartışmaya açılır.

Etkinlik tablosundan örnek etkinlik seçilerek öğrencilere uygulanır.


ETKİNLİK 1.1

A-Z BEYİN FIRTINASIHer bir harf için iklim değişikliğinin çağrıştırdığı ve ünitede kullanılan ke-

limeleri bulmaya çalışın. Her harften bir kelime bulmak zorunda değilsiniz.

A M

B N

C O

Ç Ö

D P

E R

F S

G Ş

H T

I U

İ Ü

J V

K Y

L Z

Örnek Çağrışımlar

Atmosfer / Buzul / Canlı / Çevre / Deniz / Enerji / Fırtına / Güneş / Hava / Isı / İklim, İklim Değişikliği / Karbon, Kasırga, Küresel Isınma,

Kyoto Protokolü / Metan / Oksijen, Ozon , Okyanus / Önlem / Sanayi Devrimi, Sel, Sıcaklık / Tayfun, Tasarruf / Ülke / Yağış


ÜNİTE

1

ETKİNLİK 1.2

GEÇMİŞTE VE ŞİMDİ İKLİMEtkinlik Süresi: 40+40 dakika

Özet

Öğrenciler 2 hafta süreyle aile çevrelerinde yada mahallelerinde 55 yaş üstü kişilerle görüşürler. Onlardan kendi yaşamları sürecinde iklim değişik-liği ile ilgili gözlemlerini anlatmalarını isterler.

Amaç

Öğrencilerin, hava koşulları ve iklim ile ilgili kişisel algılarını etkileyen fak-törleri araştırmalarını sağlamak, yerel iklim değişikliği konusunda sözlü tarih verileri toplamak, tarihsel olarak yaşadıkları şehirdeki iklim değişiklik-lerini incelemelerini sağlamak.

Hedeflenen Kazanımlar

Hava durumu ve iklim arasındaki farkları bilir. Hava olaylarını ve iklim et-menlerini kavrar.

Öğrenciye Kazandırılacak Beceriler

İletişim, araştırma, gözlem, sosyal katılım.

Gerekli Malzemeler

Soru formları

Uygulama

Öğrencilerin çevrelerindeki yaşlı kişilerle konuşmaları ve iklimin yaşamları-nı ne şekilde etkilediği yada iklim ile ilgili son 30 yıl içerisindeki gözlemle-rini anlatmaları istenir. Her öğrenci en az 2-3 kişiyle görüşmesi konusunda yönlendirilir. Öğrenciler görüşme formuna göre görüşmelerini tamamlar-lar. Bu cevaplardan yararlanarak yerel kişilerin gözlemleri ile genel iklim karakterleri arasındaki ilişkiyi irdeleyen bir rapor hazırlarlar.

Tartışma

Yaşadığınız bölgede iklim değişikliği gözleniyor mu?

ÜNİTE 1 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE İLGİLİ GENEL BİLGİLER | 9Ya

z M

evsi

min

de H

ava

Geç

miş

e G

öre

Şim

di N

asıl?

Dah

a Sı

cak

Bira

z D

aha

Sıca

kAy

nıBi

raz

Dah

a Ilı

man

Çok

Dah

a Ilı

man

Değ

işm

edi

Kış

Mev

sim

inde

Hav

a G

eçm

işe

Gör

e Şi

mdi

Nas

ıl?D

aha

Soğu

kBi

raz

Dah

a So

ğuk

Aynı

Bira

z D

aha

Ilım

anÇo

k D

aha

Ilım

anŞa

rtla

r D

eğiş

med

i

Geç

miş

e G

öre

Hav

anın

Ano

rmal

Sıc

ak O

lduğ

u G

ün S

ayıs

ı Şim

di N

asıl?

Çok

Dah

a Fa

zla

Bira

z D

aha

Fazl

aAy

nıBi

raz

Dah

a A

zÇo

k D

aha

Az

Emin

Değ

ilim

Geç

miş

e G

öre

Hav

anın

Aşı

rı So

ğuk

Old

uğu

Gün

Say

ısı Ş

imdi

Nas

ıl?Ço

k D

aha

Fazl

aBi

raz

Dah

a Fa

zla

Aynı

Bira

z D

aha

Az

Çok

Dah

a A

zEm

in D

eğili

m

İklim

Şar

tları

Geç

miş

e G

öre

Şim

di N

asıl?

Dah

a Ya

ğışl

ıBi

raz

Dah

a Ya

ğışl

ıAy

nıBi

raz

Dah

a Ku

rak

Çok

Kura

kEm

in D

eğili

m

İlk D

onun

Ger

çekl

eştiğ

i Tar

ih G

eçm

işe

Gör

e Şi

mdi

Nas

ılÇo

k D

aha

Erke

nBi

raz

Dah

a Er

ken

Aynı

Bira

z D

aha

Geç

Çok

Dah

a G

eçEm

in D

eğili

m

Kuşl

arın

Göç

Zam

anı G

eçm

işe

Gör

e Şi

mdi

Nas

ıl?Ço

k D

aha

Erke

nBi

raz

Dah

a Er

ken

Aynı

Bira

z D

aha

Geç

Çok

Dah

a G

eçEm

in D

eğili

m

Baha

rda

Kar E

rimes

i Geç

miş

e G

öre

Şim

di N

asıl?

Çok

Dah

a Er

ken

Bira

z D

aha

Erke

nAy

nı D

eğiş

im

Yok

Bira

z D

aha

Geç

Çok

Dah

a G

eçEm

in D

eğili

m

Eski

ye G

öre

Sel Ş

imdi

Dah

a Ço

k Ke

sinl

ikle

Ka

tılıy

orum

Doğ

ru O

labi

lirKa

tılm

ıyor

umKe

sinl

ikle

Ka

tılm

ıyor

umEm

in D

eğili

m

Eski

ye G

öre

Hav

a Şi

mdi

Dah

a Ku

rak

Kesi

nlik

le

Katıl

ıyor

umD

oğru

Ola

bilir

Katıl

mıy

orum

Kesi

nlik

le

Katıl

mıy

orum

Emin

Değ

ilim

Eski

ye G

öre

Kar Y

ağış

ı Şim

di D

aha

Çok

Kesi

nlik

le

Katıl

ıyor

umD

oğru

Ola

bilir

Katıl

mıy

orum

Kesi

nlik

le

Katıl

mıy

orum

Emin

Değ

ilim


ÜNİTE

1

ETKİNLİK 1.3Öğrencilerden aşağıda verilen örnek kavram haritasına benzer kavram

haritası yapmaları istenir.

7

İKL

İM v

e H

AV

A D

UR

UM

U K

AV

RA

M H

AR

İTA

SI

‘e g

öre

daha

kıs

a

sür

elid

ir.

‘n

u i

ncel

er

Kem

osfe

r

Trop

osfe

r

S

trato

sfer

Şem

osfe

r İ

yono

sfer

Et

ki e

der.

İKL

İM

BA

SIN

Ç v

e R

ÜZG

AR

LAR

NEM

LİLİ

K v

e Y

AĞ

IŞ

SI

CA

KLI

K

BİT

Kİ

ÖR

TÜSÜ

A

KA

RSU

R

EJİM

İ K

ON

UT

TİPL

ERİ

NÜ

FUS

DA

ĞIL

IŞI

HA

VA

DU

RU

MU

MET

EOR

OLO

Jİ

ATM

OSF

ER


ETKİNLİK 1.4

SÖZCÜK KARALAMA

ATMOSFER / RADYASYON / HAVA / KARBON / OKYANUS / GAZ / AĞAÇ / SANAYİ / SERA / TAŞIT

S D F V B E A L R E

I A W E N I T M A H

M G N H D V M T D U

Y M K A R B O N Y O

T U P V Y G S G A B

G A Z A O İ F E S R

A I V L K V E O Y A

E Ğ E R Y T R R O K

A X A K A J I Y N R

H N M Ç N H L Ş M P

S E R A U O N O A O

J G S A S P U I V T


ÜNİTE 2

SERA ETKİSİ VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

ÜNİTE 2 | SERA ETKİSİ VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ | 13

ÜNİTE 2 SERA ETKİSİ VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ

KONULAR Ò Sera Etkisi

Ò Sera Gazları

Ò İklim Değişikliğine Sebep Olan Etmenler

AMAÇ

Sera etkisini ve sera gazlarının hangi özelliğinin bu etkiye sebep olduğu-nu anlamak. İnsan kaynaklı ve doğal kaynaklı etmenlerin iklim üzerindeki etkisini incelemek.

KAZANIMLAR• Sera etkisi kavramını ve sera gazlarını bilir. • Sera etkisine yol açan nedenleri bilir. • İnsanların yaptıkları faaliyetlerin doğal döngüler üzerindeki etkisini

fark eder.• Karbon döngüsünü açıklar. • Karbon döngüsünün öneminin farkına varır.• Karbondioksitin bir sera gazı olduğunu bilir. Atmosferde karbon-

dioksitin miktarındaki artış ile sıcaklık değişimleri arasındaki ilişkiyi kurar.

• Gelişmiş ülkelerin atmosferdeki karbondioksit düzeyine katkısının geçmiş dönemlerden bu yana diğer ülkelere oranla neden daha faz-la olduğunu bilir.


ÜNİTE

2

Ders Sayısı : 2


Kavramlar : Sera Etkisi, Sera Gazları, İklim Değişikliği




5 Dakika

5Dakika

15Dakika

5Dakika

10Dakika

Konu ile ilgili bölüm anlatılmadan önce sera etkisinin atmosferdeki diğer değişiklikler ile birleşince küresel ısınmanın

etkileri, Mars ve Dünya örnekleri üzerinden tartışılabilir.




Öğrencilerin katılımı sağlanır.



ETKİNLİK 2.1

DOĞAL DÖNGÜDE KARBONUN ÖNEMİEtkinlik Süresi: 40 dakika

Özet

Bir gün önceden hazırlanmış deney sınıfa getirilir. Deneyin aşamaları açık-lanır. Güneş ışığının karbon döngüsündeki önemi anlatılır. Sorularla kar-bondioksitin döngü içindeki rolü incelenir. Öğrencilere, bir grup çalışması ile “olumlu – olumsuz – ilginç” başlıkları altında karbondioksitin önemi tar-tışılır.

Amaç

Karbondioksit salımlarını gözlemlemek ve dengeli oranlardaki karbondi-oksit miktarının doğal döngü için önemini anlatmak.


Karbon döngüsünün öneminin farkına varır.


Problem çözme, gözlem.

Gerekli Malzemeler

Küçük yeşil yapraklı bitki, bitkiyi içine alacak kadar büyüklükte kapaklı ka-vanoz, kireçli su veya kireç suyu, küçük bardak, pipetler, A4 yada A3 kağıt-lar, tahta.

Uygulama

Bitki kavanozun içine yerleştirilir. Bitkinin yanına içine kireç suyu konmuş bardak koyulur. Kavanozun kapağı sıkıca kapatılır. Karanlık bir yerde bekle-tilir. Kavanoz ertesi gün sınıfa getirilir. Öğrencilere, döngü anlatılır. Nefesle salınan karbondioksit miktarını gözlemleyebilmek için birkaç öğrencinin pipet yardımıyla kireç suyunun olduğu bardağa nefeslerini üflemeleri sağ-lanır. Tepkime gözlemlenir. (Hemen tepkime olmayabilir, biraz beklenir.) Ders sonuna doğru öğrenciler 4-5 kişilik gruplara ayrılır ve her birine A3 veya A4 kağıt verilerek “ olumlu-olumsuz-ilginç” çalışması yaptırılır.


ÜNİTE

2

Tartışma

“Olumlu-olumsuz-ilginç” çalışması sonrasında her öğrencinin bir cümle ile karbondioksit hakkında ne öğrendiğini yazmaları ve sırayla okumaları is-tenir.

OLUMLU OLUMSUZ İLGİNÇ


ETKİNLİK 2.2

SERA ETKİSİNİ ANLAMAK

Etkinlik Süresi: 40 dakika

Özet

Öğrenciler bir cam kavanoz kullanarak yapacakları deney ile sera etkisini anlamaya çalışırlar.

Amaç

Öğrencilerin sera etkisinin işlevselliğini anlamalarını sağlamak.


Sera etkisi kavramını bilir. Termometrenin nasıl kullanılacağını ve okunaca-ğını öğrenir.


Gözlem, karşılaştırma, sebep sonuç ilişkisi kurma.

Gerekli Malzemeler

İki termometre, büyük bir cam kavanoz, kalem, kağıt.

Uygulama• Termometrenin birisi T1, diğeri T2 olarak etiketlenir. • Güneşli bir günde, T1 ve T2 olarak işaretlenen termometreler açık ha-

vada aynı yüzey üzerine yerleştirilir. • Her iki termometre tarafından ölçülen hava sıcaklıkları kaydedilir. • Daha sora T2 olarak etiketlenmiş olan termometrenin üzerine kavanoz

yerleştirilir. • 30 dakika beklenir ve her iki termometre tarafından ölçülen hava sı-

caklıkları tekrar okunup kaydedilir. • T2 etiketli termometre üzerindeki kavanoz kaldırılır ve bir saat bekle-

nir. • Bir saat sonra termometreler tarafından ölçülen sıcaklıklar tekrar oku-

nur.


ÜNİTE

2

Gözlem

T2 etiketli termometre, T1 etiketli termometreden daha yüksek sıcaklık öl-çecektir. Bu “sera etkisi” olarak adlandırılan durum nedeni ile meydana ge-lir. Her iki termometreye de aynı miktarda güneş ışığı çarpmaktadır, ancak T2etiketli termometrenin üzerindeki cam kavanoza giren güneş ışınları, ka-vanozun içerisindeki havayı ısıtır. T2 etiketli termometreyi örten kavanoz, aynen bir seradaki gibi ısıyı hapseder ve dışarıya kaçmasına engel olur. Sonuç olarak; cam kavanoz içerisindeki hava sıcaklığı, açık havadakinden daha yüksektir. Bu nedenle, cam kavanoz içerisindeki T2 etiketli termomet-re, açık havadaki T1 etiketli termometreden daha yüksek bir sıcaklık gös-terir.

Tartışma

Deney tamamlandığında, bitkilerin neden sera içerisinde tutulması gerek-tiği, sera içerisinde ve dışında tutulan bitkiler arasındaki farklar açıklanır. Öğrencilerden, seranın içinde ve dışında hissedecekleri sıcaklık ile deney arasında ilişki kurmaları istenir. Öğrencilerle, iklim değişikliğine neden olan değişik insan faaliyetlerinin neler olabileceği tartışılır.


ETKİNLİK 2.3

Etkinlik Süresi: 40 +40 dakika

Özet

Öğrencilere doğal sera etkisini anlatmak, bu etkinin iklim değişikliği ile bağlantısını ortaya koymak.

Amaç

Öğrencilerin doğal sera etkisinin işlevselliğini anlamalarını sağlamak.


Doğal sera etkisi kavramını bilir ve açıklar.


Eleştirel düşünme, sebep-sonuç ilişkisi kurma.

Gerekli Malzemeler

Köşeleri belirtecek renkli kartonlar.

Uygulama

• Öğrencilere “Doğal sera etkisinin varlığı neden önemlidir?” sorusu yö-neltilir.

• Öğrencilere yöneltilen soru karşısında öğrencilerden çok kısa alterna-tifler alınır.

• Daha sonra her bir alternatif için bir köşe (masa) oluşturulur.

• Aynı alternatifi sunan öğrenciler köşeye toplanırlar ve kendi içlerinde konuyu tartışırlar.

• Düşüncelerini ve gerekçelerini savunan bir rapor hazırlarlar.

• Her gruptan bir temsilci çıkarak grubun tezini sınıfa açıklar.


ÜNİTE 3İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖZLENEBİLİR

VE ÖNGÖRÜLEN ETKİLERİ

ÜNİTE 3 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖZLENEBİLİR VE ÖNGÖRÜLEN ETKİLERİ | 21

ÜNİTE 3 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN GÖZLENEBİLİR VE ÖNGÖRÜLEN ETKİLERİ

KONULAR Ò Tarıma Etkileri Ò Buzulların Erimesi ve Küçülmesi Ò Deniz Seviyesinde Yükselme Ò Aşırı Hava Olayları Ò İnsan Sağlığına Yönelik Tehditler

AMAÇ

İklim değişikliğinin olası etkilerini tartışmak.

KAZANIMLAR• İklim değişikliğinin etkilerini açıklar, irdeler ve değerlendirir. • İklim değişikliğinin doğaya ve insan yaşamına olan farklı etkilerini

ve doğurabileceği sonuçları bilir.• Küresel ortalama sıcaklık artışının deniz ve okyanusların ısınmasına,

genleşmesine ve buzulların erimesine neden olduğunu bilir, sonuç-larını açıklar.

• Olağan dışı hava olayları ile iklim değişikliğinin ilişkisini kurar. • İklim değişikliği ile bu olayların sıklığının veya şiddetinin artabile-

ceğini bilir. • İklim değişikliğinin insan sağlığına doğrudan ve dolaylı etkilerinin

nedenlerini açıklar. • Ölümlere varan sonuçlar doğuracağının farkına varır. • Deniz seviyesinin yükselmesinin şehirleri, yaşadığımız bölgeleri, ka-

rasal alanları, alçak konumlu kıyıların iç kesimlerini ve tarım alanları-nı nasıl etkileyeceğini açıklar.


ÜNİTE

3

Dersin Sayısı : 2


Kavramlar : Kasırga, Sel, Deprem, Erozyon, Deniz Seviyesi, Biyolojik Çeşitlilik, Sıtma.




5 Dakika

5Dakika

15Dakika

5Dakika

10Dakika

Konuya giriş yapmak ve ilgi çekmek için, öğrencilere “Son zamanlarda dünya üzerinde gerçekleştiğini duyduğunuz veya

gördüğünüz doğa olayları var mı?” gibi sorular yöneltilebilir. Daha sonra “Yaşadığınız bölgede gözlemlediğiniz hava olayları neler-

dir?” vb. sorular yöneltilerek öğrencilerin yorumlamaları sağlanır.







ETKİNLİK 3.1 DENİZ SEVİYESİNDEKİ DEĞİŞİMİ ANLAMA DENEYİ

Etkinlik Süresi: 40 dakika (Bu deneyin uygulanmasında yetişkin gözetimi şarttır.)

Özet

Öğrenciler iklim değişikliğinin etkileriyle deniz seviyesindeki değişimi an-lamak için basit bir deney yapar.

Amaç

Öğrencilerin, dünya atmosferi fazla ısı depoladığında buzulların eriyeceği-ni ve bu nedenle deniz seviyesinin yükseleceğini anlamalarını sağlamak.


Küresel ortalama sıcaklık artışının deniz ve okyanusların ısınmasına, gen-leşmesine ve buzulların erimesine neden olduğunu bilir, sonuçlarını açık-lar. (Isı iletimi, ısının sıcak maddelerden soğuk maddelere aktarımı, ısınan suyun genleşmesi konularını bilir.)


Gözlemleme, problem çözme.

Gerekli Malzemeler

Elektrik ocağı, ısıya dayanıklı deney şişeleri, tava, su, buz küpleri.

Uygulama

1. Adım

• Bir şişe ağzına kadar soğuk su ile doldurulur.

• Şişe boş bir tavaya konur ve tava elektrik ocağının üzerine yerleştirilir.

• Elektrik ocağı açılır ve 10 dakika beklenir.

• Şişenin içindeki su seviyesindeki değişimler gözlemlenir.


ÜNİTE

3

2. Adım

• Bir şişenin içine iki buz kalıbı konur ve neredeyse ağzına kadar su ile doldurulur.

• Bu şişe de boş bir tavaya koyulur.

• Buzlar erirken şişedeki su seviyesi gözlemlenir.

Gözlem

İlk adımda, ısınan su genleşir ve yavaşça bardağın kenarlarından dışarıya taşmaya başlar. İkinci adımda şişeden hiç su taşmaz. Eriyen buz şişedeki su seviyesini yükseltmez, çünkü buz zaten su içerisinde yüzmekte ve kendi hacmi kadar bir yer kaplamaktadır.

Tartışma

Deneyin tamamlanmasından sonra öğretmen, deney ile buzulların erimesi ve deniz seviyesinin yükselmesi arasında bağlantı kurar.

Birinci adımda gözlendiği gibi, küresel ısınma nedeni ile okyanus sularının ısınarak yükseleceği, kıyıları ve küçük adacıkları kaplayacağı anlatılabilir.

İkinci adımda ise suda yüzmekte olan buzun erimesi su seviyesini değiş-tirmez.

Deniz seviyesinin yükselmesi için karadaki buzun eriyip su haline gelerek okyanusa karışması gerekir.


ETKİNLİK 3.2 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN ETKİLERİ


Özet

Öğrencilerin iklim değişikliğinin etkileri hakkında görsel malzeme hazırla-yıp, bu resimler üzerinden iklim değişikliğin etkilerini tartışmaları istenir.

Amaç

Öğrencilerin, iklim değişikliğinin etkilerinin yaratığı çağrışımları görsel ola-rak ifade etmelerini ve görsellere dayanarak karşılıklı tartışmalarını sağla-mak.


İklim değişikliğinin etkilerini açıklar.


Yaratıcı düşünme, iletişim, ilişkilendirme, karşılaştırma, sebep sonuç ilişkisi kurma.

Gerekli Malzemeler

A4 boyutunda kağıtlar, renkli kalemler, makas, yapıştırıcı.

Uygulama

Önce iklim değişikliğinin etkileri anlatılır. Öğrenciler 5-7 kişilik gruplara ay-rılır. Gruptaki her bir öğrencinin resim malzemelerini kullanarak bir kart ha-zırlaması ve kartın bir yüzüne iklim değişikliğinin herhangi bir etkisi ile ilgili bir resim yapması ve arkasına etkinin ne olduğunu yazması istenir. ( kart A4 kağıdının dörtte bir boyutunda olabilir). Sıra ile gruptaki her bir öğrenci bir kart seçer. Resme bakarak etkinin ne olduğunu anlatır. Daha sonra kartın arkasını çevirip doğru tahmin edip etmediğini kontrol eder. Genel olarak etkilerin ne olduğu ve ne gibi sonuçlara yol açtığı bir liste yapılarak tartışılır.

Tartışma

Bu etkileri azaltmak için neler yapabiliriz? Sizce en önemli etki nedir?


ÜNİTE

3

ETKİNLİK 3.3DEĞİŞEN İKLİM VE SAĞLIĞIMIZ

Etkinlik Süresi: 40+40 dakika

Özet

Öğrencilerden iklim değişikliğinin hastalık taşıyıcı canlılar üzerindeki doğ-rudan ve dolaylı etkilerini araştırmaları ve sunum yaparak sınıfla paylaşma-ları istenir. Daha sonra gruplara ayrılan öğrenciler tarafından iklim deği-şikliğinin genel olarak hastalık taşıyıcı canlılar üzerindeki etkileri bir beyin fırtınası aracılığı ile açıklanır.

Amaç

İklim değişikliğinin hastalık taşıyıcı canlılar üzerindeki doğrudan ve dolay-lı etkilerini öğrenmek, iklim değişikliğinin sağlığımız üzerindeki etkilerini tartışmak.


İklim değişikliğinin insan sağlığına bir takım doğrudan ve dolaylı etkileri olduğunu bilir ve nedenlerini açıklar. Ölümlere varan sonuçlar doğuracağı-nın farkına varır. Bu sağlık sorunlarından en çok çocuklar, yaşlılar ve kadın-ların etkileneceğini bilir.


Araştırma, eleştirel düşünme, karşılaştırma.

Gerekli Malzemeler

Atlas, kitap, dergi, internet, büyük resim kağıdı yada A3, A4 kağıtları.

Uygulama

Birinci derste iklim değişikliğinin sağlık üzerindeki etkileri anlatılır. Özellik-le hastalık taşıyıcı canlıların, sıcaklık ve neme bağlı değişikliklerden farklı şekillerde etkileneceği aktarılır. Örneğin; Kuzey Amerika’da dağılımı çok sı-nırlı olan ve sıtmaya yol açmayan sivrisinek türünün yaşam alanı Kanada’ya kadar genişleyecektir. Öğrenciler ilk dersin sonunda yedi gruba bölünür. Her gruptan hastalık taşıyıcı canlılardan birini seçmeleri istenir. Seçtikleri


canlıya göre araştırma yapmaları istenen öğrencilerden aşağıdaki soruları cevaplamaları ve sınıfa sunmak üzere 3-4 dakikalık kısa bir sunum hazırla-maları istenir.

Hastalık Taşıyıcı Canlı ve Hastalık

• Sıtma - Anofel cinsi sivrisinek

• Sarı Humma - Sivrisinek

• Şiztozomiyaz - Su salyangozları

• Batı Nil Humması - Sivrisinek

• Kırım Kongo Kanamalı Ateşi - Kene

• Şark Çıbanı - Parazit ve Sinek

Cevaplanacak Sorular

• Canlı, hastalığa nasıl yol açıyor?

• Hastalık insandan insana nasıl bulaşıyor? (Hastalığın insana nasıl bulaş-tığını ve insandan insana nasıl geçtiğini anlatan bir resim çizebilirler.)

• Kuluçka süresi ve etkileri nelerdir?

• İklim değişikliği hastalık taşıyan canlıyı doğrudan nasıl etkiliyor?

• İklim değişikliği (sıcaklık, nem değişikliği, rüzgar, kışların kısa sürmesi, ekstrem hava olayları vb.) canlının yaşadığı alanı nasıl etkiliyor?

• Hastalık hangi bölgelerde daha yaygın görülüyor?

• İklim değişikliği ile birlikte hangi bölgeler hastalıktan etkilenebilir?


ÜNİTE 4

İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ

ÜNİTE 4 | İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ | 29

ÜNİTE 4 İKLİM DEĞİŞİKLİĞİNİN TÜRKİYE’YE ETKİLERİ

KONULAR

Ò İklim Değişikliği Türkiye’yi Nasıl Etkileyecek?

AMAÇ

İklim değişikliğinin ülkemizdeki olası etkilerini ve karşılaşabileceği so-runları fark etmek.

KAZANIMLAR

• İklim değişikliğinin Türkiye’yi ve yaşadığı bölgeyi nasıl etkileyece-ğini irdeler.

• İklim değişikliği nedeni ile kendi bölgesinde karşılaşabileceği so-runların farkına varır.

• Türkiye’de ilkim değişikliğinin etkileri ile bazı hastalıkların riskinin artabileceğinin ve daha sık görülmeye başlayabileceğinin farkına varır.

• İklim değişikliği sonucunda, bazı türlerin ve yaşam alanlarının yok olma tehlikesi ile karşı karşıya olduğunu fark eder.

• Ürünlerin nerede ve nasıl yetiştiğini, sofraya gelene kadar geçirdiği aşamaları, doğal kaynakları ve iklimi etkilediğini bilir.


ÜNİTE

4

Dersin Sayısı : 2


Kavramlar : Sel, Heyelan, Kuraklık, Ekosistem, Endemik Tür.




5 Dakika

5Dakika

15Dakika

5Dakika

10Dakika

Derse giriş ve dikkat çekmek ve öğrencilerin hazır bulunuşluk düzeylerini tespit etmek için konu ile ilgili sorular sorulur. Örneğin,

“Sizce iklim değişikliği Türkiye’yi nasıl etkiliyor?” sorusu ile başlanabilir.







ETKİNLİK 4.1TÜRKİYE VE İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ


Özet

Öğrenciler; önce tek başlarına, sonra tahtada sınıf arkadaşlarıyla birlikte ekteki iklim değişikliğinin Türkiye’ye, yaşadıkları bölgeye etkileri ve alına-bilecek önlemler ile ilgili tabloyu doldurur.

Amaç

Öğrencilerin iklim değişikliğinin etkileri ile ilgili öğrendiği bilgileri pekiştir-mek. İklim değişikliğinin etkilerinin küresel boyuttan ulusal ve yerel ölçeğe taşınarak bu küresel sorunun kendi bölgelerini, ailelerini ve yaşamlarını na-sıl etkileyeceğini bütüncül olarak görmelerini sağlamak.


İklim değişikliğinin Türkiye’yi ve yaşadığı bölgeyi nasıl etkileyeceğini irde-ler. İklim değişikliği nedeniyle kendi bölgesinde karşılaşabileceği sorun-ların farkına varır. İklim değişikliğinin etkilerine uyum sağlamaya yönelik önlemlerin alınmasının gerekliliğini bilir.


İlişkilendirme, araştırma, değişim ve sürekliliği algılama.

Gerekli Malzemeler

Kalem ve ekteki tablonun fotokopileri

UygulamaÖğrencilere, iklim değişikliğinin Türkiye’ye ve yaşadıkları bölgeye etkileriy-le ilgili konu aktarıldıktan sonra ekteki tablo dağıtılır. Tablodaki kutular dört gruba ayrılmıştır: İklim değişikliğinin tarım üzerindeki etkileri, iklim deği-şikliğinin insan sağlığı üzerindeki etkileri, iklim değişikliğinin su kaynakları üzerindeki etkileri, iklim değişikliğinin bitki ve hayvan türleri üzerindeki et-kileri. Öğrencilerden yaklaşık 15 dakika içinde ekteki tabloyu doldurmaları istenir. Daha sonra tablonun aynısı tahtaya hazırlanır ve tablo öğrencilerin katılımıyla toplu bir şekilde tamamlanır.


ÜNİTE

4

TartışmaTahtadaki tablo toplu olarak doldurulduktan sonra beraberce bu bilgiler tartışılır. Tartışma için açık uçlu sorular tercih edilebilir. Örneğin; “Tabloya baktığınızda sizi en çok şaşırtan şey nedir? “, “Tabloya baktığınızda ne görü-yorsunuz? “ gibi açık uçlu sorular kullanılabilir.

İklim

D

eğiş

ikliğ

inin

Et

kile

ri

Türk

iye’

de

Şehr

imiz

de

İlçem

izde

Kö

yüm

üzde

İklim

Değ

işik

liğin

in

Etki

lerin

e U

yum

ve

Alın

abile

cek

Önl

emle

r

Tarım

İnsa

n Sa

ğlığ

ıSu

Ka

ynak

ları

Bitk

i ve

H

ayva

n Tü

rleri


ETKİNLİK 4.2Aşağıdaki etkinlikte verilen bilgi doğru ise D, yanlış ise Y yönünde iler-

leyiniz.

Sıca

klık

ların

art

mas

ı bi

yolo

jik ç

eşitl

iliği

et

kile

r

1. Ç

IKIŞ

2. Ç

IKIŞ

3. Ç

IKIŞ

4. Ç

IKIŞ

5. Ç

IKIŞ

6. Ç

IKIŞ

7. Ç

IKIŞ

8. Ç

IKIŞ

İklim

değ

işik

liğin

in

Türk

iye’

deki

orm

anla

ra

olas

ı etk

ileri

vard

ır

Şehi

rleşm

e ek

osis

tem

i etk

ileye

n in

san

kayn

aklı

fakt

örle

rden

dir

Biyo

lojik

çeş

itlili

ği b

itki

ve h

ayva

nlar

olu

ştur

ur

Kura

klık

, sel

, he

yela

n gi

bi d

oğal

af

etle

rle m

ücad

ele

edeb

ilmek

için

ül

kem

izde

çal

ışm

alar

ya

pılm

akta

dır

Den

iz s

eviy

esin

in

yüks

elm

esin

in

Türk

iye’

de k

ıyıla

ra

ve d

elta

lara

etk

isi

olac

aktır

İklim

değ

işik

liğin

in

Türk

iye’

de in

san

sağl

ığın

a yö

nelik

et

kile

ri ol

acak

tır

D

D D

Y

Y Y

D D DY Y Y YD


ÜNİTE 5

ÇÖZÜMARAYIŞLARI

ÜNİTE 5 | ÇÖZÜM ARAYIŞLARI | 35

ÜNİTE 5 ÇÖZÜM ARAYIŞLARI

KONULAR Ò İklim Değişikliği ile Küresel Mücadele

Ò Türkiye’de İklim Değişikliği ile Mücadele

Ò Bireysel Olarak Alınabilecek Önlemler

AMAÇİklim değişikliğinin küresel bir sorun olduğunu ve çözüm için ülkelerin,

iş dünyasının, sivil toplum kuruluşlarının ve bireylerin hep birlikte hareket etmesi gerektiğini anlatmak. İklim değişikliği ile mücadele için yapılabile-cekler konusunda bireylerin düşünmesini sağlamak.

KAZANIMLAR• İklim değişikliği ile mücadeleye birey olarak katkıda bulunabilece-

ğinin farkına varır. • Doğru tüketim alışkanlığı ve tasarruf kavramlarını bilir. • Kendi yaşantısında iklim değişikliği ile mücadele için gerekli adım-

ları atar. • Çevresindekileri bilgilendirir ve teşvik eder. • Enerji tasarrufu yaparak iklim değişikliği ile mücadele çabalarına

katkı sağlayacağını bilir ve uygular. • İklim değişikliğinin etkilerine uyum sağlamaya yönelik çözümlerin

önemini bilir. İklim değişikliği ile mücadele ve çözüm için geniş kit-lelerin bilinçlendirilmesinin ve katılımın gerektiğini fark eder.


ÜNİTE

5

Dersin Sayısı : 2


Kavramlar : Kyoto Protokolü, Paris İklim Değişikliği Konferansı, Tasarruf.




5 Dakika

5Dakika

15Dakika

5Dakika

10Dakika

Derse giriş ve dikkat çekme unsuru olarak, öğrencilere, geçtiğimiz dönemlerde gerçekleştirilen Paris İklim Değişikliği Konferansı’nın basına yansıyan çıktılarından haberdar olup olmadıkları sorulur.







ETKİNLİK 5.1İKLİM DEĞİŞİKLİĞİ İLE MÜCADELEDE BEN NE YAPABİLİRİM?

Etkinlik Süresi: 40+40 dakika

Özet

Öğrencilerden, iklim değişikliği ile mücadele konusunda yapabileceklerini gruplar halinde tartışmaları ve bir poster hazırlayarak sunmaları istenir.

Amaç

İklim değişikliği ile mücadele konusunda yapılabileceklerle ilgili öğrencile-rin düşünmesini sağlamak. Öğrencileri, ailelerini ve arkadaşlarını bu konu-da bilgilendirmeleri için özendirmek.


İklim değişikliği ile mücadele çabalarına birey olarak katkıda bulunabilece-ğinin farkına varır. Doğru tüketim alışkanlığı ve tasarruf kavramlarını bilir. Kendi yaşantısında iklim değişikliği ile mücadele için gerekli adımları atar, çevresindekileri bilgilendirir ve teşvik eder.


Grup içinde çalışma, yorumlama, kavramları ilişkilendirme, yaratıcı düşün-me ve bilgi paylaşma.

Gerekli Malzemeler

Her grup için bir karton (yoksa A3 veya A4 kağıtları, arkası boş müsvette kağıtlar bantlanıp birleştirilebilir), renkli kalemler ve keçeli kalemler, yapış-tırıcı, posterlerde kullanılabilecek görsel malzeme içeren gazete ve dergi-ler, makas.

Uygulama1. AdımBu etkinlik orta zorlukta bir grup çalışması gerektirmektedir. Bu nedenle öğretmenlerin grupları oluştururken özen göstermesi önemlidir. Sınıftaki öğrenci sayısına göre grupların 3-5 kişiden oluşması tercih edilir. Gerekir-se grup içinde görevlerin eşit paylaşılması için öğrenciler yönlendirilebilir. Grupların ders sırasında paylaşılan bilgilerden hareketle, sorulacak soruya sözlü olarak çeşitli yanıtlar aramaları istenir.


ÜNİTE

5

Soru

“İklim değişikliği ile mücadelede bireysel olarak neler yapabiliriz?”

Öğrencilerden yanıtları bir kağıda not etmeleri istenir. Bu notlardan hare-ketle, grup olarak posterleri için bir ana mesaj veya slogan ile alt mesajlar belirlemeleri istenir. Yol göstermesi için öğrencilere mesaj veya slogan ör-nekleri verilebilir (Örneğin; ana mesaj/slogan olarak “İklim değişikliğini durdur!”, “Dünya’yı birlikte kurtaralım” vb; alt mesaj olarak “Yürümeye ne dersin?” , “Torbadaki çöpler sence nereye gidiyor?”, “Işıkları açık unutma!” vb). Bu ana mesaj veya slogandan hareketle grupların ellerinde-ki karton, renkli kalemler ve keçeli kalemler ile gazete ve dergilerden kese-cekleri resimleri kullanarak birer poster tasarlamaları istenir.

2. Adım

Her gruba yaklaşık beşer dakika verilerek posterlerinin sınıftaki diğer öğ-rencilere sunmaları istenir. Sunum sırasında neden bu mesajı seçtiklerini ve postere yazdıklarını anlatmaları istenir. Sunumlarını yaparken yaratıcı yöntemler (şarkı, tiyatro vb.) kullanmaları özendirilir.

Tartışma

• İklim değişikliği ile mücadelede günlük yaşantımızda, okullarımızda, evlerimizde neler yapabiliriz?

• Ailemizin, arkadaşlarımızın ve çevremizdeki diğer kişilerin iklim deği-şikliğinin nedenleri ve sonuçları konusunda bilgilenmesi için ne yapa-biliriz?

• Bizler ve çevremizdekiler iklim değişikliğinin gerçekleşmesine neden olan günlük alışkanlıklarımızı nasıl değiştirebiliriz?

• Belediye ve valilik bu konuda neler yapabilir?


ETKİNLİK 5.2BULMACA

1. Araba yerine kullanabileceğin bir araç

2. Güneş, rüzgar, su, vb. ............... türleridir.

3. Küresel ısınmayla birlikte ............... artar.

4. ............... ısınıyor

5. Okyanus ve deniz suları ............... lar eridiği için yükseliyor.

6. ............... güneş enerjisini kendilerine çekerler ve depolarlar.

7. ............... arabaya binmekten daha ekolojiktir.

1

4

3

6

5

2

7

1. Bisiklet / 2. Enerji / 3. Sıcaklık / 4. Hava / 5. Buzul / 6. Paneller / 7. Yürümek

Yanıtlar


NOTL

AR

Documents

ÖĞRETMEN KILAVUZ KİTABI ORTAOKUL - iklimicindegisin.org fileİklİm deĞİŞİklİĞİ farkindalik gelİŞtİrme projesİ Ünİte 1 İklİm deĞİŞİklİĞİ İle İlgİlİ genel