RICHTLIJN TOEGANKELIJKHEID ZIEKENHUIZEN · Richtlijn Toegankelijkheid Ziekenhuizen 1e druk 1e druk juli 2006 2e druk juni 2007 3e druk februari 2009 kleine wijziging juli 2011 Auteur

RICHTLIJNTOEGANKELIJKHEIDZIEKENHUIZEN3e herziene druk

Richtlijn Toegankelijkheid Ziekenhuizen1e druk 1e druk juli 2006

2e druk juni 2007

3e druk februari 2009

kleine wijziging juli 2011

Auteur J.J.M. Haug

Bouw Advies Toegankelijkheid

Sjanghaidreef 1

3564 JN Utrecht

tel 06 50 846 154

E-mail [email protected]

Web www.batutrecht.nl

INHOUDSOPGAVE

RICHTLIJN VOOR DE TOEGANKELIJKHEID VAN ZIEKENHUIZEN 4

OVERZICHT VAN DOELGROEPEN . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 5

OMGEVING . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Bewegwijzering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Voetpaden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 6

Vervoer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

GEBOUW (entree, algemene ruimten voor patiënten en voor bezoekers van patiënten) . . . . . . . . . . 9

Bewegwijzering . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Entree . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9

Nooduitgang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Verkeersruimte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13

Receptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 19

Toilet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 21

Ruimten. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24

GEBOUW (poli voor patiënten en voor begeleiders van patiënten). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Entree . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Nooduitgang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Receptie/balie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Wachtruimte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Behandelkamers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 31

Spreekkamer. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 33

Toilet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34

GEBOUW (spoedeisende hulp) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Nooduitgang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Observatorium. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

Nachtapotheek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35

GEBOUW (opname/klinische afdeling) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Entree . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Nooduitgang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Verkeersruimte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Receptie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Patiëntenkamers . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 36

Ruimten voor patiënten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 41

GEBOUW (voor personeel en voor bezoekers van het personeel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Entree . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Verkeersruimte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Toilet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Ruimten (algemeen) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42

Ruimten (personeel) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43

GEBOUW (medische ruimten). . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

Operatiekamers. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44

APPARATUUR (bezoekers en patiënten) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

Apparatuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45

KWALITEITSCRITERIA ZIEKENHUIZEN 46

Kwaliteitscriteria 47

1 Naar het ziekenhuis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Bereikbaarheid algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Bereikbaarheid van de polikliniek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Bereikbaarheid via telefoon en Internet. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

Wachttijden/lijsten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 48

2 In het ziekenhuis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Ziekenhuisopname algemeen. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Ontvangst in het ziekenhuis bij een geplande opname. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Verblijf in het ziekenhuis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Ontvangst bij spoedeisende klachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 49

Behandeling . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

Communicatie algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

Informatie bij onderzoek/behandeling/opname . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50

Informatieoverdracht tussen verschillende zorgverleners. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Bejegening . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 51

Bejegening door artsen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Begeleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

3 Uit het ziekenhuis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Nazorg door het ziekenhuis. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52

Nazorg door andere hulpverleners . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

4 Patiëntenrechten in het ziekenhuis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

5 Organisatie van het ziekenhuis . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

Algemeen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 53

Ketenzorg . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 54

Financiële toegang . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Deskundigheid . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Transparantie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Veiligheid. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55

Fysieke omgeving en voorzieningen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 56

6 Samen met het ziekenhuis (cliëntenparticipatie) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57

BIJLAGE 58

Lettergrootte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Verlichtingssterkte . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Helderheidscontrast . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

Ringleiding of infraroodinstallatie en RF installaties. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 59

NEN 1814. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

Glasdeuren & grote glasvlakken . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

Specificatie van een helling. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60

Specificatie van een personenlift. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

Specificatie van een toilet in een gebouw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61

Begrippen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62

Gebruikte literatuur. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 63

ADRESSEN 64

ORGANISATIES DIE AAN DEZE RICHTLIJN HEBBEN MEEGEWERKT 65

VOORWOORD

Voor mensen mét maar ook zonder beperking is het belangrijk dat openbare

gebouwen goed toegankelijk en overzichtelijk zijn. De ervaring leert echter dat mensen

met een beperking allerlei obstakels op hun weg tegenkomen.

Daarom ligt voor u de tweede uitgave van de Richtlijn Toegankelijkheid Ziekenhuizen.

Hij is gebaseerd op praktische ervaringen, wensen en ideeën van mensen

(cliënten/patiënten) zelf. Maar ook op ervaringen van ziekenhuismedewerkers, die aan

dit thema werken en/of al eerder betrokken zijn geweest bij ver- en

nieuwbouwtrajecten in een ziekenhuis.

De richtlijn is een programma van eisen en wensen, dat eenvoudig door de architect

kan worden ingepast bij planontwikkeling. Maar bijvoorbeeld ook door cliëntenraden

als ze meedenken bij visieontwikkeling voor een nieuw ziekenhuis of een verbouwing.

Het is eenvoudig opgebouwd, per ruimte en/of per onderwerp.

De eerste uitgave van de richtlijn is ontstaan door de intensieve samenwerking met het

Meander Medisch Centrum, die in Amersfoort een nieuw ziekenhuis wilden bouwen. In

een vroeg stadium is een constructief overleg ontstaan tussen BAT en het

projectbureau Nieuwbouw van het ziekenhuis. Beiden constateerden dat het toetsen

van toegankelijkheid bij bouwprocessen veelal in een te laat stadium plaatsvindt.

Eventuele aanpassingen zijn dan meestal technisch niet meer uitvoerbaar of de

ingreep kost veel geld. Deze richtlijn geeft u in een heel vroeg stadium inzicht in de

wensen van mensen met beperkingen.

Op verzoek van Zorgbelang Zuid-Holland, regio West (Den Haag e.o) is voor deze

tweede uitgave de doelgroep Migranten toegevoegd en is het hele document met

belangengroepen uit de regio doorgesproken en aangevuld met nieuwe suggesties.

Wij hebben de richtlijn met veel plezier geschreven en hopen van harte hiermee de

ziekenhuizen te helpen hun ziekenhuis voor patiënten, bezoekers en medewerkers

toegankelijk te maken.

Job Haug

Bouw Advies Toegankel i jkheid 1 Richtlijn Toegankelijkheid Ziekenhuizen

INLEIDING

Wat is toegankelijkheid

Met toegankelijkheid bedoelen we de bereikbaarheid, de toegankelijkheid, de

bruikbaarheid en de veiligheid van gebouwen. Kort gezegd BTBV.

Bezoekers, patiënten en medewerkers komen overal in het ziekenhuis. Ook steeds

meer vindt in het ziekenhuis overleg plaats met vertegenwoordigers van patiënten- en

consumentenorganisaties. In het ziekenhuis werken ook mensen met een beperking.

Dus niet alleen de patiëntenkamers, ook de entree, de winkel en de kantoren moeten

toegankelijk zijn.

Een ander aspect van toegankelijkheid is de kwalitatieve toegang en gebruik van het

ziekenhuis. Dan staat toegankelijkheid voor de mate waarin de zorg bereikbaar,

beschikbaar en betaalbaar is. Heeft het bijvoorbeeld te maken met de ontvangst die

men als patiënt krijgt, of er daarbij rekening wordt gehouden met mensen met een

verstandelijke beperking of mensen met psychische problemen, die zich anders

gedragen en anders communiceren. Of met mensen met een visuele beperking.

Kunnen ook zij goed hun weg in het ziekenhuis vinden? En hoe gemakkelijk is het

ziekenhuis en zijn de zorgverleners van de patiënt telefonisch te bereiken. Ook voor

mensen die slecht horen. Kunnen Moslims in het ziekenhuis verblijven omdat er

volgens de halal-richtlijnen wordt gekookt of kan dat niet? Al deze aspecten zijn

verwerkt in de richtlijn.

Maar nu denkt u misschien: fysieke toegankelijkheid is toch voldoende vastgelegd in

bouwnormen, zoals de NEN 1814, het handboek toegankelijkheid of het bouwbesluit.

Nee, vinden wij. Niet voldoende. Ten eerste schenken deze richtlijnen niet voldoende

aandacht aan de kwalitatieve aspecten van toegankelijkheid. Ten tweede zijn deze

documenten gebaseerd op een persoon met sterke armen en sterke handen die zich

voortbeweegt in een handgedreven rolstoel. Veel patiënten en bezoekers van het

ziekenhuis voldoen niet aan dit referentiekader.

Zo zijn er bezoekers met een rollator, elektrische rolstoelen en scootmobielen. Ook zijn

er bezoekers die spierproblemen hebben, reuma, slecht zien, blind zijn of slecht horen.

Sommige mensen kunnen zich alleen liggend verplaatsen of hebben hulpmiddelen op

hun rolstoel bevestigd (infuus, ademhalingsapparatuur, robotarmen, etc.).

De richtlijn houdt rekening met deze doelgroepen en geeft aan welke voorzieningen

per doelgroep nodig zijn om het gebouw toegankelijk te maken voor deze mensen. Dat

wil dus niet zeggen dat alle ruimtes en het hele ziekenhuis volledig aangepast moeten

zijn. Maar het wil wel zeggen dat per ruimte bekeken moet worden in hoeverre deze

toegankelijk moet zijn voor diverse doelgroepen. Dus goed kijken hoe en door wie de

ruimtes in het ziekenhuis gebruikt gaan worden.

Zo kan de stilte- of gebedsruimte bijvoorbeeld heel gemakkelijk voor meerdere religies

ingericht worden. Er is dus niet voor elke religie een ruimte nodig. Er hoeft ook echt

niet aan elk bed een teksttelefoon aanwezig te zijn. Maar mensen met een

gehoorbeperking kunnen wel gewezen worden op de mogelijkheid een teksttelefoon

aan bed te krijgen.


Opbouw van de richtlijn

De richtlijn bestaat uit twee delen. Het eerste deel heeft betrekking op de BTBV van

het ziekenhuis voor mensen met een beperking. In het overzicht zijn de verschillende

doelgroepen in beeld gebracht en zijn de noodzakelijk voorzieningen aangekruist. Het

tweede deel bestaat uit kwaliteitscriteria die patiënten/cliënten belangrijk vinden bij een

ziekenhuisopname en/of bezoek aan een polikliniek en die voor hen het ziekenhuis

echt toegankelijk maakt.

Gebruik van de richtlijn

De richtlijn is bedoeld voor iedereen die betrokken is bij de ver- of nieuwbouw van het

ziekenhuis. Het is een programma van wensen en eisen dat eenvoudig is opgebouwd.

De belangrijkste voorwaarde is dat alle betrokkenen, al voordat de bouw begint, dus

tijdens de visieontwikkeling, hun wensen en behoeften kenbaar kunnen maken en dat

daar rekening mee gehouden wordt, het uitgangspunt is dat het ziekenhuis voor

iedereen toegankelijk moet zijn. Dat wil zeggen dat het niet uitmaakt of mensen een

beperking hebben, iedereen kan gemakkelijk terecht in het ziekenhuis en daar zijn of

haar weg vinden.

Als men de voorstellen, zoals in deze richtlijn beschreven, volgt levert dit voor

patiënten, bezoekers en medewerkers van het ziekenhuis een prettig en praktisch

gebouw op.

In de richtlijn is een kolom opgenomen die men kan gebruiken als checklist.

Ook is een kolom opgenomen die basiseisen aangeeft.

Verantwoording

De tweede uitgave van de richtlijn toegankelijkheid ziekenhuizen is een samenwerking

van CliëntenBelang Utrecht en Zorgbelang Zuid-Holland, regio West (Den Haag e.o.).

De bestaande richtlijn, die voor de Utrechtse regio was ontwikkeld, is aangepast voor

de regio Zuid-Holland, regio West.

Voor het bundelen van alle kennis is gebruikgemaakt van:

■ Gesprekken en discussies met patiënten- /cliëntenorganisaties uit de regio Utrecht

en de regio Zuid-Holland, regio West.

■ Gesprekken en discussies met cliëntenraden van ziekenhuizen uit de regio Utrecht

en de regio Zuid-Holland, regio West.

■ Discussiebijeenkomst met vertegenwoordigers van organisaties van migranten

met een beperking en ouderenorganisaties van migranten uit de regio

Zuid-Holland, regio West.

■ Contacten en gesprekken met medewerkers van ziekenhuizen in beide regio’s.

■ Registraties van vragen en klachten bij CliëntenPlein Utrecht.

■ Relevante literatuur (zie bijlage)

Voor organisaties en namen van vertegenwoordigers zie bijlage (blz 58).


RICHTLIJN VOOR DE TOEGANKELIJKHEID VAN ZIEKENHUIZEN


OVERZICHT VAN DOELGROEPEN

1 Algemeen

2 Astma en COPD

3 Auditieve beperking

4 Doven

5 Beperkte armen handfunctie

6 Kleine mensen & kinderen

7 Lange mensen

8 Obesitas

9 Stok & driepoot & rollator & mobiele apparatuur

10 Handbewogen & elektrische rolstoel

11Elektrische rolstoel met apparatuur &rolstoelgebruiker met gestrekt been &

12 Verrijdbaar bed

13 Visuele beperking

14 Problemen met spieren, gewrichten, zenuwen


✗ = afvink kolom B = Basiseis (ROOD vlak) DOELGROEP 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15

ONDERDEEL ✗ B VEREISTE VOORZIENINGEN

OMGEVING

1 Bewegwijzering 1.1.1 Bewegwijzering en informatieborden zijn goed verlicht, minimaal400 lux (zie bijlage blz 59).

x x x x1.1.2 De letters en cijfers zijn groot (zie bijlage blz 59).

1.1.3 Er is een groot helderheids contrast tussen letters enachtergrond (zie bijlage blz 59).

2 Voetpaden 2.1 Toegangspaden 2.1.1 Paden uitvoeren conform de richtlijn ‘Voetpaden voor iedereen’. x x x x

2.1.2 Voorzie alle paden van natuurlijke gidslijnen.

x2.1.3 Voetgangers hebben zoveel mogelijk voorrang (voetpaden zijnbij voorkeur verhoogd aangebracht en lopen verhoogd door overkruisingen).

2.1.4 Alle toegangspaden dienen elke 2 jaar door een deskundige teworden nagelopen (losse tegels, verzakkingen en kuilen). Bijvoorkeur door meerdere ervaringsdeskundigen.Opmerking

Een ervaringsdeskundige is iemand uit de doelgroep.

x x x

2.1.5 Zorg dat de looproutes niet door zones lopen waar gerookt magworden.

x

2.2 Wandelpaden 2.2.1 Wanneer er rond het complex wandelpaden zijn, voldoen dezeaan de richtlijn ‘Ontwerpen van looproutes voor mensen metloophulpmiddelen’.Opmerking

Een aantrekkelijk wandelpad is belangrijk voor deontspanning en is ook een uitdaging voor mensen voor wiebeweging en oefening belangrijk is (revalidatie).

x x x

2.2.2 De paden zijn voorzien van natuurlijke gidslijnen.Opmerking

Na oplevering in overleg met blinden en slechtziendenbekijken of kunstmatige geleidelijnen gewenst of noodzakelijkzijn.

x

2.3 Begroeiing 2.3.1 Met de ontwerper van de groenvoorziening op het eigen terreinvindt overlegplaats over geschikte planten.Opmerking

Pas bij voorkeur planten toe die weinig stuifmeel verspreiden(dit zijn met name planten die door de wind moeten wordenbestoven).

OpmerkingPas geen gevelbegroeiers toe.

x

2.3.2 Pas direct langs de paden geen stekelige planten (zoals rozen)toe die bij doorschieten over het voetpad kunnen uitsteken.

x x

OMGEVING 6 Richtlijnen toegankelijkheid ziekenhuizen 3e druk



3 Vervoer 3.1 Parkeerterrein 3.1.1 De looproute vanaf geparkeerde auto’s tot entree voldoet aan derichtlijn ‘Voetpaden voor iedereen’.

x x3.1.2 Hellingen hoger dan 150 mm hebben een hellingshoek die niet

steiler is dan 1 : 25.

3.2 Gehandicaptenparkeerplaats

3.2.1 Situering en maatvoering conform de richtlijn ‘Voetpaden vooriedereen’.Opmerking

Zorg dat het aantal eenvoudig kan worden uitgebreid wanneerblijkt dat daar behoefte aan is. Creëer zoveel mogelijk bredeparkeerplaatsen waar naast de auto een vrije draaicirkel isvan 1500 mm voor een rolstoel. x x x x

3.2.2 Situeer deze parkeerplaatsen direct bij de hoofdingang.

3.2.3 Er is vanaf de toegang van het terrein van het ziekenhuis naarde gehandicaptenparkeerplaatsen een bewegwijzering.

3.2.4 Route vanaf de gehandicapten parkeerplaats(en) tot de entreeconform de richtlijn ‘Voetpaden voor iedereen’.

3.2.5 Zorg dat tenminste 2%van het aantal parkeerplaatsen wordtuitgevoerd als gehandicapten parkeerplaats.Opmerking

2 % is de norm (NEN 1814 en Handboek voorToegankelijkheid). Onze ervaring is dat de behoefte bijziekenhuizen veel groter is.

x x x x

3.2.6 Meerdere ‘haakse’ gehandicapten parkeerplaatsen bij de entree. x x x

3.2.7 Betaalautomaten/parkeermeters zijn bereikbaar en bruikbaarvoor kleine mensen en rolstoelgebruikers. De bedieningshoogtebevind zich tussen 0,9 en 1,2 m .

x x

3.3 Openbaar Vervoer 3.3.1 Halte vlakbij de hoofdingang situeren. Bij voorkeur op max 25 mafstand.

x

3.3.2 Paden vanaf OV halte tot entree conform de richtlijn ‘Voetpadenvoor iedereen’.

x x3.3.3 OV halte en abri conform de richtlijn ‘Voetpaden voor iedereen’.Opmerking

Vanaf 2010 zijn alle stads en streekbussenrolstoeltoegankelijk.

3.3.4 Een geleide lijn vanaf OV halte tot entree.Opmerking

De geleidelijnen moeten na oplevering in overleg met blindenen slechtzienden worden gecontroleerd.

x




3.4 Taxi opstapplaats 3.4.1 Paden vanaf taxi opstapplaats tot entree conform de richtlijn‘Voetpaden voor iedereen’.

x x x x

3.4.2 Een geleide lijn vanaf de entree tot het opstappunt.Opmerking

De geleidelijnen moeten na oplevering in overleg met blindenen slechtzienden worden gecontroleerd.

x

3.4.3 Binnen een wachtruimte met zicht op de taxi opstapplaats.x x x x

3.4.4 Buiten meerdere zitplaatsen met zicht op de taxi opstapplaats.

3.5 Voorrijden 3.5.1 Paden vanaf de voorrijplaats tot entree conform de richtlijn‘Voetpaden voor iedereen’.

x x x

3.5.2 Binnen een wachtruimte met zicht op de voorrijplaats.

x x x3.5.3 Buiten meerdere overdekte zitplaatsen met zicht op devoorrijplaats.

3.6 Parkeerplaats voorscootmobielen

3.6.1 Zorg dat er bij de entree aansluitend op de looproute enkeleparkeerplaatsen voor scootmobielen zijn.

x




GEBOUW (entree, algemene ruimten voor patiënten en voor bezoekers van patiënten)

4 Bewegwijzering 4.1.1 De teksten op bewegwijzering en informatieborden zijn goedverlicht.

x x x x x4.1.2 De letters en cijfers zijn groot (zie bijlage blz 59).

4.1.3 Er is een groot helderheids contrast tussen letters enachtergrond (zie bijlage blz 59).

4.1.4 De bewegwijzering is in elke ruimte zodanig aangebracht dat deinformatie zich in één leeslijn bevindt.

x

4.1.5 Breng de bewegwijzering op wanden zoveel mogelijk opooghoogte aan ( ca 1650 mm boven de vloer).

x

4.1.6 De vrije doorloophoogte onder ‘hangende’bewegwijzeringsborden is minimaal 2300 mm.

x

4.1.7 Een bewegwijzering uitgaande van cijfers met pijlen heeft devoorkeur.Opmerking

De functies van ruimtes en dus de benaming wisselt vrijfrequent.Met cijfers wordt een veel grotere doelgroep bereik t

x x

4.1.8 Bij calamiteiten is er een opvallend zichtbare bewegwijzering.Opmerking

Het is wenselijk dat er ook een hoorbaar signaal is.

x x x x x4.1.9 In geval van calamiteiten wordt zichtbaar en hoorbaar

aangegeven wat er aan te hand is.Opmerking

Zorg dat patiënten, bezoekers en werknemers via eenomroepinstallatie op de hoogte worden gesteld vancalamiteiten.

5 Entree 5.1.1 De maatvoering minimaal conform ‘NEN 1814toegankelijkheidsprestatie A, B & C’.

x x x x x x

5.1.2 Hellingen tussen 150 mm en 500 mm hoogte hebben eenhellingshoek minder steil dan 1 : 25.Opmerking

Hellingen (grote & kleine) worden door mensen metloophulpmiddelen als lastig obstakel beschouwd. Voorkomhoogteverschillen en hellingen.1

x x

1) De standaard normen gaan uit van iemand in een kleine handbewogen rolstoel met veel armkracht. Onze doelgroep stelt hogere eisen.

GEBOUW (entree, algemene ruimten) 9 Richtlijnen toegankelijkheid ziekenhuizen 3e druk



5.1.3 Hoogteverschillen van meer dan 500 mm worden overbrugd meteen lift.

5.1.4 De entree heeft een in het oog springende vormgeving. Detoegangsdeur valt op en is overdag en s’nachts goed zichtbaar.

x x

5.1.5 Hoogte deurbel en intercom tussen 0,9 en 1,2 m.

x x x

5.1.6 De deurbel is uitgevoerd als opliggende knop of als een knopmet een groot oppervlak.Opmerking

De bel moet bedienbaar zijn met de zijkant van de arm of deachterzijde van de hand.

5.1.7 Onder de deurbel en de intercom is berijdbare bestrating(minimaal 2,5 x 2,5 m).

5.1.8 De deurbel en intercom zijn goed zichtbaar en verlicht(contrasterende kleur met de omgeving).Opmerking

De deurbel en intercom moeten op de tast eenvoudig tevinden zijn. Een toetsing achteraf met blinden enslechtzienden is vereist.

x

5.1.9 Het indrukken van de deurbel en intercom geeft een visueelsignaal.Opmerking

Tijdens het bedienen gaat bijvoorbeeld een lampje aan/uit.x

5.1.10 De intercom is voorzien van een beeldscherm.

5.1.11 De toegangsdeur en portaaldeur zijn voorzien van eenautomatische deuropener.

x x x x x5.1.12 De bediening van deze automatische deuropeners voldoet aan

7.2.7 t/m 7.2.12.

5.1.13 Eén van de toegangsdeuren heeft een totalevrije doorgang van tenminste 1,25 m.Opmerking

Uit Ruimte rond grotere bedden STAGG1995

x

5.1.14 Wanneer er sprake is van een dubbele deur is devrije doorgang bij het openen van één deur tenminste 0,85 m. x x x

5.1.15 Glazen wanden en deuren met grote glasvlakken zijn voorzienvan een goed zichtbare en opvallende markering conform ‘NEN1814 toegankelijkheidsprestatie A, B & C’ zie blz 60.

x




5.1.16 De overgang van het licht (buiten) naar kunstlicht binnen isgeleidelijk is.

x

5.1.17 Zorg dat er binnen ruimte is om meerdere scootmobielen teparkeren.

x

5.1.18 Zorg dat bezoekers geen last hebben van rokers. Richt op flinkeafstand van de entree een rokersruimte in en breng eenduidelijke bewegwijzering aan.

x




6 Nooduitgang 6.1.1 De vrije doorgang van deuren en hoogteverschillen rond deurenvoldoen aan ‘verkeersruimte-deuren’ (zie 7.2).

x x x x

6.1.2 Alle nooduitgangen op het niveau van het aansluitende terreinhebben een drempel van maximaal 20 mm hoogte.

6.1.3 Buiten voor elke nooduitgang genoemd in 6.1.2 is eenobstakelvrij vlak van tenminste 2 x 2 m aansluitend op eenlooproute.

6.1.4 Hellingen in de looproute voor en na elke nooduitgang genoemdin 6.1.2 voldoen aan de NEN 1814 zie blz 60.

6.1.5 Op de verdieping is een opstelplek voor rolstoelgebruikers,scootmobielgebruikers en verrijdbare bedden waar men op hulpkan wachten in geval van calamiteiten. Opmerking

De veiligheid van deze opstelplekken voor de doelgroepenmoet door de brandweer worden getoetst.

6.1.6 Leuningen langs wanden lopen door tot de nooduitgang. x x x

6.1.7 Er is een visuele waarschuwing in het geval van calamiteiten(flitslamp, oplichtende instructies).

x x

6.1.8 Er is een akoestische waarschuwing in het geval vancalamiteiten.

x

6.1.9 Bij het realiseren van vluchtroutes is er specifieke aandacht voorde problematiek van slechtzienden.

x




7 Verkeersruimte 7.1 Algemeen 7.1.1 De vrije hoogte is tenminste 2,3 m (uitgezonderd bij deuren).Opmerking

De looproute moet vrij zijn van hangende voorwerpen zoalsbewegwijzering, lampen, planten, kapstokken, e.d.

x

7.1.2 De stroefheid van de vloeren is tenminste R10 conform DIN51130.

x


x

7.1.4 Verkeersruimten zijn vrij van obstakels.Opmerking

Denk aan kolommen, regenwaterafvoerbuizen, banken,vuilnisbakken e.d.

x

7.1.5 Wanden en vloeren zijn mat uitgevoerd en weerspiegelen niet.Opmerking

Spiegelende wanden en vloeren weerspiegelen de verlichtingen kunnen verblinden.Spiegelende vloeren verhogen het risico op val-incidenten.

x x x

7.1.6 Gebruik bouwmaterialen die niet irriteren.Opmerking

Meer informatie bij het Astma Fonds. x

7.2 Deuren 7.2.1 Alle gangdeuren hebben een totale vrije doorgang van tenminste1,35 m voor verrijdbare bedden (bij een dubbele deur wordtgemeten met beide deuren geopend).Opmerking

Uit Ruimte rond grotere bedden STAGG 1995

x x x x7.2.2 Alle deuren hebben een vrije doorgang van tenminste 0,85 m (bij

een dubbele deur wordt gemeten met één deur in geslotenstand).

7.2.3 Alle deuren hebben aan beide zijden een obstakelvrij &horizontaal vloeroppervlak van 2 x 2 m.

7.2.4 Aan de buitenzijde van liftdeuren is een obstakelvrij &horizontaal vloeroppervlak van 2 x 2 m.




7.2.5 Abrupte hoogteverschillen zoals drempels zijn niet hoger dan 5mm.Opmerking

Voorzie drempels tot 20 mm vanoploopdorpels.

x x x x x

7.2.6 De openingskracht van deuren die zelfstandig door bezoekersen patiënten bediend worden is nihil,• er bevindt zich geen dranger op de deur of• de deur staat permanent open of• de deur is voorzien van een automatische deuropener.

7.2.7 Automatische deuren zijn voorzien van een sensor die de deuropent of van een bedieningsknop.Opmerking

Een bediening die bestaat uit een ketting uit het plafond isniet geschikt voor mensen met een beperkte handfunctie.

7.2.8 De bedieningsknoppen van deurautomaten zijn uitgevoerd alsopliggende knoppen of als een knoppen met een grootoppervlak.Opmerking

De bedieningsknop moet bedienbaar zijn met de zijkant vande arm of de achterzijde van de hand.

7.2.9 Bedieningsknoppen bevinden zich in de looproute tenminste 1 mbuiten het draaivlak van de deur.

7.2.10 Bedieningsknoppen bevinden zich tussen 0,9 en 1,2 m hoogteen min 1 m uit inwendige hoeken.

7.2.11 Automatische deuren zijn voorzien van een sensor (beveiliging)die voorkomt dat een openslaande of sluitende deur eenpersoon kan raken.

x x7.2.12 Tot 0,6 m buiten het bewegingsvlak van een automatische deur

is een voelbare en contrasterende markering in de vloeraangebracht.Opmerking

Blinden , kinderen en overige bezoekers moeten bijtijdsgeattendeerd worden.

7.2.13 Deurkrukken en deurgrepen zijn met de hand te omvatten engeven een goede grip (er is weinig spierkrachtnodig).Opmerking

Ronde deurknoppen/grepen zijn ongeschikt.

x x




7.3 Gangen en overigeverkeersruimten

7.3.1 De vrije doorgang2 van gangen en overige verkeersruimten isminimaal 2,15 m (tussen de leuningen), de netto gangbreedteinclusief leuningen is minimaal 2,40 m.

x x

7.3.2 De vrije doorgang van gangen en overige verkeersruimtenworden niet belemmerd door stoelen, geparkeerde etenskarren,medicijnkarren, linnenkarren, tilliften, e.d.gangen bijvoorbeeldvan nissen voor het tijdelijk parkeren van etenskarren,medicijnkarren, linnenkarren, tilliften, e.d.Opmerking

Zorg dat de verkeersruimte, die vrij van obstakels moetblijven, duidelijk zichtbaar is. Pas bijvoorbeeld een zichtbaremarkering in de vloerafwerking toe.

7.3.3 Gangen zijn aan beide zijden voorzien van leuningen.

x x7.3.4 Deze leuningen zijn handomvatbaar, glad afgewerkt en vrij vanscherpe kanten.

7.3.5 De leuningen hebben een goed helderheids contrast met dewanden (zie bijlage blz 59).

x7.3.6 Tussen de vloer en de wanden is een goed helderheids contrast

(zie bijlage blz 59).

7.4 Liften 7.4.1 Liften zijn tenminste 1,05 x 2,40 m groot.Opmerking

Bij nieuwe ziekenhuizen uitgaan van bedden 0,98 x 2,40 m(uit Ruimte rond grotere bedden STAGG 1995)

x x x x x x

7.4.2 De liftdeur is in de korte wandaangebracht.Opmerking

Een scootmobiel- of rolstoelgebruikermoet recht in de lift kunnen rijden zonder te draaien.

7.4.3 Elke lift is voorzien van een zitje.Opmerking

Wanneer dit een opklapbaar zitje is, dient dit een uitvoering tezijn met een lichte eenvoudige bediening.

7.4.4 Liftbedieningsknoppen binnen en buiten de lift uitvoeren conformde ‘NEN 1814 toegankelijkheidsprestatie A, B & C’ zie blz 61.

2) Wanneer gangen toch smaller worden uitgevoerd zorg dan wel dat scootmobielen en rolstoelen wel de ruimten in kunnen rijden. Bij haakse bochten dient de som van de vrijedoorgangen (X+Y) groter te zijn dan 2350 mm.




7.4.5 In afwijking met de NEN 1814 bevinden deliftbedieningsknoppen minimaal 1 m uit inwendige hoeken.Opmerking

Omdat scootmobielen minder wendbaar zijn is voor deafstand van liftknoppen uit inwendige hoeken voor 1 mgekozen i.p.v. 0,5 m uit de NEN 1814.

7.4.6 Buiten de lift bevinden zich links en rechts van de liftdeurliftbedieningsknoppen.Opmerking

Voor mensen met loophulpmiddelen en een beperktehandfunctie.

7.4.7 Bedieningsknoppen bevinden zich tussen 0,9 en 1,2 m hoogteen min 1 m uit inwendige hoeken.

7.4.8 De liftbedieningsknoppen (in de lift en buiten de lift) z ijnuitgevoerd als opliggende knoppen of als een knoppen met eengroot oppervlak.Opmerking

De bedieningsknop moet bedienbaar zijn met de zijkant vande arm of de achterzijde van de hand.

7.4.9 De tekst op de liftknoppen is vanuit een staande positie goedleesbaar voor lange mensen.

x

7.4.10 De lift is voorzien van een sprekende stand aanwijzing.Opmerking

Een elektronische stem geeft aan op welke verdieping de liftzich bevindt.

x7.4.11 De letters op de liftbedieningsknoppen zijn groot (zie bijlage blz

59).

7.4.12 De letters op de liftbedieningsknoppen zijn verlicht en hebbeneen groot helderheids contrast (zie bijlage blz 59).

7.4.13 De liftbedieningsknoppen zijn voorzien van reliëf letters ofbraille.

7.4.14 De lift is voorzien van een zichtbare verdiepingsaanduiding.Opmerking

Situeer de verdiepingsaanduiding bij het bedienings paneeldan kunnen slechtzienden van dichtbij de tekst lezen.

x x

7.4.15 De letters van deze verdiepingsaanduiding zijn groot (zie bijlageblz 59).

x7.4.16 De letters van deze verdiepingsaanduiding hebben een groot

helderheids contrast (zie bijlage blz 59).




7.4.17 De lift is voorzien van een visuele, interactieve alarmeringsmogelijkheid (bijv een telefoon met beeldscherm).

x x

7.4.18 Liften smaller dan 1,50 m zijn op deachterwand voorzien van een spiegel, zodateen rolstoelgebruiker vanuit de lift kan zien ofer mensen buiten voor de liftdeur staan.

x x

7.4.19 Wanneer de lift ruimten ontsluit die bereikbaar moeten zijn voorverrijdbare bedden is de lift tenminste 2,5 m diep.

x




7.5 Trappen 7.5.1 Aan het begin en aan het eind van elketrapdeel is een 0,6 m brede en voelbaremarkering over de volle breedte van de trap.

x

7.5.2 Elke trede is aan de voorzijde voorzien van een markering totminimaal 0,3 m uit de wand met een goed helderheidscontrast (zie bijlage blz 59).

7.5.3 Alle trappen zijn aan beide zijden voorzien van leuningen.

x x

7.5.4 Tussen 0,6 m en 0,75 m is een tweedeleuning aangebracht voor kleine mensen.

7.5.5 Leuningen beginnen tenminste 0,3 m voorde eerste trede en eindigen tenminste 0,3m na de laatste trede.

x

7.5.6 Leuningen vormen een natuurlijke gidslijn, ze lopen door langsde wanden van trapbordessen en worden zo min mogelijkonderbroken.Opmerking

Is ook van toepassing op noodtrappen.

7.5.7 Zorg dat de traptreden geschikt zijn voor mensen die met eentaststok lopen en zorg dat de traptreden ook geschikt zijn voorblindengeleide honden.Opmerking

Traptreden met gaten zijn ongeschikt omdat de taststok vastkan komen en honden met hun nagels vast blijven haken.

7.6 Leuningen 7.6.1 Alle leuningen zijn handomvatbaar, afgerond en vrij van scherperanden en ruwe oppervlakken.Opmerking

Denk aan leuningen van trappen, noodtrappen, hellingen,hekwerken enz. x x x x x x x x x

7.6.2 Leuningen zijn stevig bevestigd. Een leuning moet minimaal met1000 N belast kunnen worden.

7.6.3 Leuningen hebben een groot helderheidscontrast met de wand(zie bijlage blz 59).




8 Receptie 8.1 Algemeen 8.1.1 Voor de verkeersruimte naar de receptie zie 7.

x

8.1.2 Wanneer er sprake is van meerdere balies zijn deze baliesvoorzien van een visuele en auditieve afscheiding zodat anderepatiënten niet kunnen zien en horen wat er op de plek naast hengebeurt.

8.1.3 Balies waar rijen kunnen ontstaan van wachtende patiënten, zijnzo gesitueerd, dat deze rijen geen obstakel vormen voorpassanten.

8.1.4 Vanuit de looproute vanaf de entree is de receptie goedzichtbaar.Opmerking

De receptie is contrasterend met zijn omgeving en goedverlicht (zie bijlage blz 59).x

x

8.1.5 Elektronische volgnummersysteem zijn goed leesbaar (zie 1).Opmerking

LCD en TFT schermen hebben de voorkeurboven LED schermen. Nadeel van LEDschermen is het beperkte aantal piksels datbeschikbaar is om letters te vormen en defelheid van de lichtbron. LED schermen zijnvoor veel ouderen nauwelijks leesbaar.

x

8.1.6 Voorzie elektronische volgnummersystemen naast eengeluidssignaal ook van een flitsvoorziening.Opmerking

Volgnummerapparatuur geeft een geluidssignaal dat attentievraagt voor het volgende nummer. Een slechthorende kan ditniet horen en moet continue naar het apparaat blijven kijken.Een flitsvoorziening is de meest ideale oplossing.

x x

8.1.7 Wanneer men enige tijd bij een balie moet wachten zorg dan dater geschikte stoelen zijn.

x x

8.2 Gidslijn 8.2.1 Vanaf de hoofdentree is een geleidelijn of een gidslijn voorblinden aangebracht naar de receptie.Opmerking

De gidslijnen moeten na oplevering in overleg met blinden enslechtzienden worden gecontroleerd.

x




8.3 voor mondelingeinformatie

8.3.1 Dat deel van de receptie/balie waar bezoekers zich melden heefteen hoogte tussen 0,75 en 1 m conform de ‘NEN 1814toegankelijkheidsprestatie A, B & C’. Opmerking

De bezoeker moet de medewerker goed kunnen zien. Ermoet sprake zijn van een inclusief ontwerp dat wil zeggen datwanneer er sprake is van een deels verlaagde balie, dat dezeverlaging het punt is waar men alle bezoekers ontvangt.

x x x

8.3.2 De receptie heeft een goede akoestiek met weinig nagalm en iszo ingericht dat de bezoeker geen last heeft vanomgevingsgeluiden. Opmerking

Pas geluidsabsorberende wanden toe.

x

8.3.3 Het gezicht van de baliemedewerker wordt goed verlicht (i.v.m.spraakafzien) terwijl de lichtbron is afgeschermd met eenarmatuur dat diffuus licht verspreidt.

x x8.3.4 De lichtbronnen bij de balie zijn afgeschermd met een armatuur

dat diffuus licht verspreidt.Opmerking

Slechtziende bezoekers (waaronder veel ouderen) kunnenveel last hebben van niet afgeschermde lichtbronnen zoalsHalogeen verlichting.

8.3.5 Elke receptie/balie die is voorzien van een glazenwand tussen de baliemedewerker en de bezoeker(denk aan de balie bij een nacht apotheek) isvoorzien van een balie-ringleiding die isgoedgekeurd door de NVVS (zie blz 59). Voorbezoekers is de aanwezigheid van deze balieringleiding opvallend zichtbaar aangegeven.

x

8.3.6 Bij de centrale receptie bij de hoofdingang istenminste één balie voorzien van een balie-ringleiding die is goedgekeurd door de NVVS (zieblz 59). Voor bezoekers is de aanwezigheid vandeze balie ringleiding opvallend zichtbaaraangegeven.

x

8.3.7 Elke receptie/balie heeft mogelijkheden om gesproken tekst tevisualiseren.Opmerking

De baliemedewerker kan bijvoorbeeld tekst typen die via eenbeeldscherm zichtbaar is.

x x




8.3.8 Indien een receptie/balie is voorzien van een glazen wand meteen microfoon, tussen de baliemedewerker en de bezoeker,dient deze microfoon geschikt te zijn voor een zittende bezoekerin een rolstoel en voor een staande bezoeker.

x x x x

8.4 waar de bezoekermoet schrijven ofeen handtekeningzet

8.4.1 De receptie/balie heeft een voorziening waar een bezoekerpapieren kan neerleggen (A4 formaat) en kan schrijven. Ditschrijfdeel moet direct aan de receptie/balieverbonden zijn en onderrijdbaar zijn (vrijehoogte tussen 0,75 en 0,80 m). Hetschrijfdeel zelf is tussen 0,80 en 0,85 hoogconform de ‘NEN toegankelijkheidsprestatieA, B & C’.

x x x

8.5 waar de bezoekerbetaalt of goederen

8.5.1 Dat deel van de receptie/balie waar debezoeker betaalt of goederen afgeeft bevindtzich tussen 0,8 en 0,9 m hoogte. x x x

8.5.2 Pin apparatuur is bereikbaar en bevindt zich tussen 0,8 en 0,9 mhoogte.Opmerking

Een pin apparaat voldoet ook wanneer het is voorzien vaneen lang snoer en door de rolstoelgebruiker op schoot wordengenomen.

x x x x

9 Toilet 9.1 Algemeen 9.1.1 Breng extra toiletten aan.Opmerking

Voor mensen met blaas- en darmproblemen is het van belangzijn dat er voldoende toiletten snel en vrij toegankelijk zijn,zonder eerst de sleutel of de weg te hoeven vragen.

x

9.1.2 Toiletdeuren en deuren van een voorportaal hebbeneen lichte bediening en kunnen met de elleboogworden geopend.Opmerking

Ronde knoppen zijn ongeschikt.

x x

9.1.3 Toiletdeuren zijn voorzien van een vergrendeling met een lichtebediening en veel grip.Opmerking

Zoals een platte bedieningsknop of een handel.

9.1.4 De bediening van het licht is eenvoudig te vinden en bevindt zichdirect achter de wc deur.




9.1.5 Bedieningselementen (licht, zeepdispenser, knop spoelinrichtingcloset, kranen, wc-papier, vuilnisbak) hebben een lichtebediening en kunnen met de zijkant van de hand en met deelleboog worden bediend.Opmerking

De voorkeur gaat uit naar voorzieningen die met sensorenworden geregeld (licht, zeep, handdoek, doorspoelen toilet,kraan).

9.1.6 Breng de closetpotten aan op 0,46 m hoogte (exclusief de wc-bril).Opmerking

Een closetpot op 0,46 m hoogte is zowel geschikt voorvolwassenen als voor rolstoelgebruikers.

OpmerkingPas bij voorkeur staande closetpotten toe. Hangendeclosetpotten zijn minder geschikt omdat deze niet vervangenkunnen worden door lagere of hogere c losetpotten.

x

9.1.7 De bovenkant van spiegel is tenminste 2,2 m hoog. x

9.1.8 Bedieningsknoppen (bijv een lichtschakelaar) zijn goed zichtbaaren hebben een groot helderheidscontrast (zie bijlage blz 59).

x

9.1.9 De wc bril is goed zichtbaar en heeft een groothelderheidscontrast.

9.1.10 Een alarmkoord moet een contrasterende kleur hebben (bijvoorkeur rood). x x x x

9.1.11 Pas geen of zo min mogelijk geurverdrijvende parfum/geurblokken toe. Mensen met COPD kunnen hier zeer allergischop reageren.

x




9.2 Aangepast toilet 9.2.1 Vanaf toiletgroepen zonder aangepast toilet is eenbewegwijzering naar het dichtstbijzijnde aangepast toilet.

x x x x

9.2.2 De loopafstand tot het toilet vanaf de ruimten voor patiënten envoor bezoekers is minder dan 50 m.Opmerking

Volgens de NEN 1814 en het Handboek voorToegankelijkheid is 75 m toelaatbaar. Deze afstand is voormensen met een functiebeperking veel te groot.

x x x x x

9.2.3 De verkeersruimten in deze route voldoen aan‘verkeersruimte-deuren’ zie 7.

9.2.4 De inrichting van het toilet voldoet aan de ‘NEN 1814toegankelijkheidsprestatie A, B & C’ zie blz 61.

x x x

9.2.5 Links en rechts van de closetpot en recht voor de closetpot isruimte voor een rolstoel (tenminste 0,9 x 1,2 m vrije ruimte). Er iseen vrije draaicirkel van 1,5 m in de toiletruimte.Opmerking

Dit komt neer op een toilet van 2,2 x 2,2 m.

9.2.6 Voor de wastafel is een vrije draaicirkel van 1,5 m.

9.2.7 De toegangsdeur van het toilet sluit zonder voorportaal aan opeen gang.

9.2.8 Drempels tussen de gang en het toilet zijn afgerond en niethoger dan 5 mm.

9.2.9 In het toilet is buiten het draaivlak van de deur ruimte voor eenrolstoelbed (1 x 2,1 m).

x

9.2.10 De closetpot heeft een hoogte van 0,46 m (exclusief de wc-bril).Opmerking

Een elektronisch in hoogteverstelbare closetpot wordtaangeraden.

x x x x

9.2.11 De closetpot en de beugels zijn belastbaar tot tenminste 2000Newton

x

9.2.12 Het alarm is zittend op het toilet en liggend op de v loerbereikbaar conform de ‘NEN 1814 toegankelijkheidsprestatie A,B & C’ zie blz 61. Opmerking

Elk alarm moet regelmatig worden gecontroleerd. Vaak zijnalarmkoorden afgebroken of vastgelopen.

x x x x




10 Ruimten 10.1 Algemeen 10.1.1 Voor verkeersruimte zie 7.

x x x x

10.1.2 Alle toegangsdeuren hebben een vrije doorgang van tenminste1,35 m in verband met verrijdbare bedden (bij een dubbele deurwordt gemeten met beide deuren geopend).Opmerking

Uit Ruimte voor grotere bedden STAGG 1995

10.1.3 Alle toegangsdeuren hebben een vrije doorgang van tenminste0,85 m (bij een dubbele deur wordt gemeten met één deur ingesloten stand).

10.1.4 Alle deuren hebben aan beide zijden een obstakelvrij &horizontaal vloeroppervlak van 1,5 x 1,5 m.

10.1.5 Abrupte hoogteverschillen zoals drempels zijn niet hoger dan 5mm.

10.1.6 Gebruik bouwmaterialen die niet irriteren.Opmerking

Meer informatie bij het Astma Fonds. x

10.2 Patiëntenvoorlichtingsruimte

10.2.1 In de ruimte is een obstakelvrije manoeuvreerruimte voor eenscootmobiel van 2,5 x 2,5 m. x x

10.3 Kamerklachtenfunctionaris

10.3.1 In de ruimte is een obstakelvrije manoeuvreerruimte voor eenscootmobiel van 2,5 x 2,5 m. x x

10.4 Restaurant 10.4.1 Tussen de entree van het restaurant, de tafels en het buffet iseen obstakel vrije looproute voor passerende rolstoelen dietenminste 1,6 m breed is.

x x x

10.4.2 Er zijn meerdere onderrijdbare tafels (bij voorkeur alle tafels)voor een rolstoel met een vrije hoogte onder het tafelblad tussen0,75 en 0,80 m.

10.4.3 Indien er sprake is van een buffet voor zelfbediening is er langsdit buffet een obstakel vrije verkeersruimte van minimaal 0,9 mbreed.

10.4.4 De uitgestalde waren bij het buffet moeten vanuit een rolstoel envoor kleine mensen zichtbaar zijn.

10.4.5 Bedieningshoogte automaten, brievenbussen, e.d. tussen 0,8 en1,5 m.

x x x10.4.6 Voor automaten, brievenbussen, e.d. is een obstakelvrije

manoeuvreerruimte van 1,5 x 1,5 m.

10.4.7 Meerdere tafels zijn bereikbaar en geschikt om een rolstoelbednaast te rijden.

x




10.4.8 Er zijn meerdere stoelen met een zithoogte van ca 46 cm. Ditzijn stoelen met een zit breedte van minimaal 0,6 m of stoelenzonder armleuning. Deze stoelen zijn belastbaar tot tenminste2000 Newton.

x

10.4.9 Vanaf de receptie bij de hoofdentree is een logischeobstakelvrije gidslijn (natuurlijk of kunstmatig) naar het buffet inhet restaurant.Opmerking

Deze lijn moet met behulp van de schraaptechniek met detaststok kunnen worden gevolgd. De gidslijnen moeten naoplevering in overleg met blinden en slechtzienden wordengecontroleerd.

x3

10.4.10 De gezichten van mensen aan de tafels worden goed verlicht(i.v.m. spraakafzien) terwijl de lichtbronnen zijn afgeschermd metarmaturen die diffuus licht verspreiden (zie ook 8.3.4).

x

10.4.11 De ruimte heeft een akoestiek met een beperkte nagalm tijd. Degemiddelde absorptiecoëfficiënt over alle wanden is 0,3.Opmerking

Uit Cahier 'Toegankelijk Bouwen' uitgegeven door CollegeBouw Ziekenhuisvoorzieningen;

De nagalmtijden zoals in het Bouwbesluit zijn vastgelegd zijn te grootvoor de doelgroepen. Streefwaarden: 0,4 sec bij een ruimte van 100m3 en 0,8 bij 1000 m3. Een gemiddelde absorptiecoëfficiënt over allewanden van 0,3 zorgt voor een goed akoestisch milieu.

10.4.12 Wanneer er sprake is van een vaste stoelopstelling dient eengroot deel van de stoelen over extra beenruimte te beschikken.

x

10.5 Winkel 10.5.1 Tussen de rekken is een verkeersruimte die tenminste 1,2 mbreed is.

x10.5.2 Dat deel van de kassa/balie waar de bezoeker betaalt bevindt

zich tussen 0,8 en 0,9 m hoogte.

10.5.3 Pin apparatuur bevindt zich tussen 0,8 en 0,9 m hoogte of hetpin apparaat is los en kan door de rolstoelgebruiker op schootworden genomen.

3) Logische route tussen tafels




10.5.4 Vanaf de receptie bij de hoofdentree is een obstakelvrije gidslijn(natuurlijk of kunstmatig) naar de ingang van de winkel.Opmerking


x

10.6 Internet café 10.6.1 Er is tenminste één tafel met een internetcomputerbereikbaar en onderrijdbaar voor eenrolstoelgebruiker. Vrije hoogte onder hettafelblad tussen 0,75 en 0,80 m. Bovenkanttafelblad tussen 0,80 en 0,85 m.

x

10.6.2 Voorzie deze tafel van een armsteun. x

10.6.3 Er is tenminste één stoel met een zithoogte van ca 0,46 m bijeen internetcomputer. Deze stoel heeft een zitbreedte vanminimaal 0,6 m (stoel zonder armleuning heeft ook voldoendezitbreedte). Deze stoel is belastbaar tot tenminste 2000 Newton.

x

10.6.4 Voorzie tenminste één internetcomputer van een beeldscherm dat minimaal 21 inch groot is envoorzie deze computer(s) van een toetsenbord met letters meteen groot helderheidscontrast.

x

10.7 Stilteruimte,Kerk, moskee

10.7.1 De helft van het oppervlak is bereikbaar en geschikt voorverrijdbaar bedden (1 x 2,4 m).

x

10.7.2 Er zijn meerdere stoelen met een zithoogte van ca 46 cm. Ditzijn stoelen met een zitbreedte van minimaal 0,6 m (stoel zonderarmleuning heeft ook voldoende zitbreedte). Deze stoelen zijnbelastbaar tot tenminste 2000 Newton.

x

10.7.3 Er zijn meerdere stoelen met armleuningen en een zithoogte van0,5 m of hoger.

x x

10.7.4 Wanneer er sprake is van een vaste stoelopstelling is een grootdeel van de stoelen geschikt voor mensen met lange benen.

x

10.7.5 Het gezicht van de voorganger wordt goed verlicht (i.v.m.spraakafzien) en de lichtbronnen zijn voorzien van armaturen diediffuus licht verspreiden i.v.m. verblinding (zie ook 8.3.4).

x

10.7.6 Wanneer de ruimte wordt gebruikt voor bijeenkomsten alskerkdiensten moet er een ringleiding of infrarood apparatuurvoor slechthorenden zijn.Opmerking

Zorg dat er ook een loopmicrofoon aanwezig is.

10.7.7 Deze installatie moet zijn goedgekeurd door de NederlandseVereniging Voor Slechthorenden (NVVS).




10.7.8 De toegang van de betreffende ruimte dient voorzien te zijn vanhet door de NVVS toegekende keuringsbordje.

10.7.9 De ruimte heeft een goede akoestiek met een beperkte nagalmtijd.

10.7.10 In de ruimte wordt de richting van Mekka duidelijk aangegeven,zodanig dat dit ook duidelijk is voor rolstoelgebruikers.

x x x

10.7.11 De wasgelegenheid om voor het gebed de handen, de armen enhet hoofd te wassen is bereikbaar en bruikbaar voorrolstoelgebruikers. Voor de wasgelegenheid is tenminste 1,5 x1,5 m manoeuvreerruimte.

x x x

10.8 Mortuarium(opbaarruimte)

10.8.1 In de ruimte voor bezoekers is een obstakelvrijemanoeuvreerruimte voor een rolstoelbed, een scootmobiel enrolstoel van 2,5 x 2,5 m.

x x x x

10.9 Kapper 10.9.1 Er is voor de spiegel een opstelruimte van tenminste 1,5 x 1,5 mom iemand in een rolstoel te knippen.

x x10.9.2 De spiegel bij deze opstelruimte is geschikt voor

rolstoelgebruikers (hoogte onderkant spiegel maximaal 0,9 m).

10.9.3 In de kappersruimte is een opstelplaats voor een verrijdbaar bed(1 x 2,4 m).

x

10.9.4 Er is tenminste één stoel met een zithoogte van ca 46 cm. Dezestoel heeft een zitbreedte van minimaal 0,6 m (stoel zonderarmleuning heeft ook voldoende zitbreedte). Deze stoel isbelastbaar tot tenminste 2000 Newton.

x

10.10 Openbarezithoeken enwachtruimten

10.10.1 De afstand tussen openbare zithoeken is maximaal 50 m. x x

10.10.2 Banken en stoelen zijn voorzien van rugleuningen. x

10.10.3 Naast de stoelen/banken is opstelruimte voor meerdererolstoelen en scootmobielen (minimaal 4). De benodigde ruimteper scootmobiel is tenminste 1 x 2 m groot. Opmerking

Deze plaatsen zijn opgenomen in de zithoek zodat men nietapart hoeft te staan en ook geen verkeersruimte blokkeert.

x x

10.10.4 Er zijn meerdere verplaatsbare stoelen met een zithoogte van ca46 cm. Dit zijn stoelen met een zitbreedte van minimaal 0,6 m(stoelen zonder armleuning hebben ook voldoende zitbreedte).Deze stoelen zijn belastbaar tot tenminste 2000 Newton.

x

10.10.5 Er zijn meerdere stoelen met armleuningen en een zithoogte van0,5 m of hoger.

x x

10.10.6 Er zijn meerdere stoelen voor kleine mensen en kinderen(zithoogte 0,3 tot 0,35 m ).

x




10.11 Speelruimte vkinderen

10.11.1 Speelruimte voor kinderen zijn gesitueerd naast openbarezithoeken en wachtruimten (zie 10.10).

x x x x x x

10.12 Inrichting 10.12.1 Alle algemene telefoontoestellen voor bezoekers zijn geschiktvoor mensen met een hoortoestel.Opmerking

De toestellen dienen te zijn voorzien van een ringleidingspoelen instelbare volumeregeling. De functie moet apart ingesteldkunnen worden met duidelijkeaanwijzingen/gebruiksinstructie.

x




GEBOUW (poli voor patiënten en voor begeleiders van patiënten)

11 Entree 11.1.1 Zie 5. x x x x x x x

12 Nooduitgang 12.1.1 Zie 6. x x x x x

13 Receptie/balie 13.1.1 Zie 8.Opmerking

Breng slechts naar 1 balie een gidslijn aan. Meerderegidslijnen naar meerdere balies leiden tot chaos. De gidslijnmoet na oplevering in overleg met blinden en slechtziendenworden gecontroleerd.

x x x x x x

13.1.2 Bij de centrale balie en bij de afsprakenbalie istenminste één balie voorzien van een balie-ringleiding die is goedgekeurd door de NVVS (zieblz 59). Voor bezoekers is de aanwezigheid vandeze balie ringleiding opvallend zichtbaaraangegeven.

x

14 Wachtruimte 14.1 Algemeen 14.1.1 De verkeersruimte tussen de entree en de wachtruimten voldoetvoldoet aan 'Verkeersruimte' zie 7.

x x x x

14.1.2 Voor het meubilair zie 10.10. x x x x x x x

14.1.3 De stoelen zijn zo gesitueerd dat bezoekers zicht hebben op delocatie waar men wordt opgehaald. Deze locatie is goed verlicht(zie bijlage blz 59).

x14.1.4 Elektronische volgnummersysteem dienen vanaf de zitplaatsen

goed leesbaar te zijn.Grote cijfers met een groot helderheidscontrast (zie 1).

14.1.5 Voorzie elektronische volgnummersystemen naast eengeluidssignaal ook van een flitsvoorziening.Opmerking

Bij een aantal poli’s wordt volgnummerapparatuur gebruiktwaarbij een geluidssignaal attentie vraagt voor het volgendenummer. Een slechthorende moet dan continue naar hetapparaat blijven kijken. Een flitsvoorziening is de meest idealeoplossing.

x x

14.1.6 De bewegwijzering en alle teksten (informatie) op deuren en opmuren voldoen aan ‘Bewegwijzering’ (zie 4).

x x x

14.1.7 Vanaf de receptie (hoofdentree) tot de wachtruimten bij allepoli’s zijn een doorlopende gidslijnen. Dit kan een zichtbare envoelbare lijn op de vloer of een handomvatbare leuning zijn.Opmerking


x

GEBOUW (poli voor patiënten en voor begeleiders van patiënten) 29 Richtlijnen toegankelijkheid ziekenhuizen 3e druk



14.1.8 Overleg enige tijd na oplevering (bijv 6 maande) met blinden enslechtzienden waar gidslijnen en geleidelijnen ontbreken. Brengdeze lijnen alsnog aan.

x

14.1.9 Afdelingen waar regelmatig mensen met een beperkteloopfunctie komen moeten dicht bij de entree worden gesitueerd.Opmerking

Wij adviseren om de afstand vanaf te entree niet groter temaken dan 50 m.

x x x

14.1.10 Automaten hebben een bedieningshoogte tussen 0,8 en 1,4 m.x x x

14.1.11 Voor automaten is 1,5 x 1,5 m obstakelvrije manoeuvreerruimte.

14.2 PoliRevalidatiegeneeskunde

14.2.1 In de wachtruimte moet opstelruimte zijn voor een groot aantalrolstoelgebruikers (ten minste 50 % van het totaal aantalzitplaatsen). x x

14.2.2 Alle tafels zijn onderrijdbaar (vrije hoogte onder het tafelbladtussen 0,75 en 0,80 m).

14.3 Poli KNO 14.3.1 De wachtruimte is goed verlicht (zie bijlage blz 59).

x

14.3.2 De wachtruimte heeft een goede akoestiek met weinig nagalm.De gemiddelde absorptiecoëfficiënt over alle wanden is 0,3.

14.3.3 Elektronische volgnummersysteem dienen vanaf de zitplaatsengoed leesbaar te zijn.Grote cijfers met een groot helderheidscontrast (zie 1).

14.3.4 De balie is voorzien van een balie-ringleiding die isgoedgekeurd door de NVVS (zie blz 59). Voorbezoekers is de aanwezigheid van deze balieringleiding opvallend zichtbaar aangegeven.

14.4 PoliReumatologie

14.4.1 Het is wenselijk dat er veel hoge stoelen zijn waarvan 50 % meteen hoogte van 0,5 m en 50 % met een hoogte van 0,55 m.

x




14.5 PoliOogheelkunde

14.5.1 Vanaf de receptie (hoofdentree) tot de receptie Oogheelkunde iseen doorlopende herkenbare geleidelijn, waarmee blinden enslechtzienden zelfstandig de weg kunnen vinden.Opmerking

Deze geleidelijn moet na oplevering in overleg met blinden enslechtzienden worden gecontroleerd.

x14.5.2 Alle gangen op de poli zijn voorzien van leuningen.

14.5.3 De looproute vanaf de hoofdentree tot en met de poliOogheelkunde is vrij van obstakels (geen plantenbakken,kapstokken en zitjes in de looproute).

14.5.4 Inrichtingselementen zoals plantenbakken, kapstokken en zitjeszijn goed zichtbaar met een groot helderheidscontrast (ziebijlage blz 59).

14.6 PoliKindergeneeskunde

14.6.1 Er zijn meerdere stoelen voor kinderen (zithoogte 0,3 tot 0,35 m).

x

15 Behandelkamers 15.1 Algemeen 15.1.1 De verkeersruimte tussen de entree en de behandelkamersvoldoet aan 'Verkeersruimte' zie 7.

x x

15.1.2 Alle behandelkamers zijn bereikbaar en bruikbaar voor rolstoel-en scootmobielgebruikers.

15.1.3 Alle deuren hebben een vrije doorgang van tenminste 0,85 m (bijeen dubbele deur wordt gemeten met één deur in geslotenstand).

15.1.4 Alle deuren hebben aan beide zijden een obstakelvrij &horizontaal vloeroppervlak van 1,5 x 1,5 m.

15.1.5 Abrupte hoogteverschillen zoals drempels zijn niet hoger dan 5mm.

15.1.6 Op elke afdeling is tenminste één behandelkamer geschikt vooreen bezoeker in een rolstoelbed (ruimte 1 x 2,1 m). De vrijedoorgang van toegangsdeur van deze behandelkamer istenminste 1,35 m. Aan de buitenzijde van deze behandelkamersis duidelijk zichtbaar aangegeven dat deze ruimte geschikt isvoor een verrijdbaar bed.

15.1.7 Er is een stoel beschikbaar met een zithoogte van ca 46 cm.Deze stoel heeft een zitbreedte van minimaal 0,6 m (stoelzonder armleuning heeft ook voldoende zitbreedte). Deze stoelis belastbaar tot tenminste 2000 Newton.

x




15.2 Kleedruimte 15.2.1 De kledinghaken in alle kleedruimten zijn geschikt voor kleine enlange mensen (hoogte ca 1,4 m boven de vloer).

x x x

15.2.2 Pas kledinghaken toe met een groot helderheidscontrast (ziebijlage blz 59).

x

15.2.3 Deuren kunnen met de elleboog worden geopend.

x x

15.2.4 Een eventuele vergrendeling van de deur heeft een lichtebediening en is voorzien van een bedieningsknop met eengoede grip zoals een platte bedieningsknop of een handel. Opmerking

Ronde knoppen zijn ongeschikt.

15.2.5 De kleedruimte is voor zien van, • een obstakelvrije manoeuvreerruimte van 1,5 x 1,5 m buiten

het draaivlak van de deuren,• een bank met een zitdiepte van tenminste 0,4 m en een

hoogte van ca 0,46 m.Opmerking

Deze obstakelvrije ruimte is ook noodzakelijk voor eenbegeleider voor het geven van hulp.

x x x

15.2.6 Op elke poli is tenminste één kleedkamer voorzien van een inhoogte verstelbare stoel.

x x x

15.3 Behandelruimte 15.3.1 De behandelruimten zijn voor zien van een obstakelvrijemanoeuvreerruimte van 2,5 x 2,5 m buiten het draaivlak van dedeuren.

x x

15.3.2 De apparatuur in de behandelruimte is zo opgesteld dat deze zoveel mogelijk bereikbaar en bruikbaar is voor patiënten in eenrolstoel.

x

15.3.3 Op elke afdeling zijn één of meerdere brede behandeltafels. Opmerking

Een verrijdbare brede tafel is een alternatief om meerdereafdelingen tegelijk te voorzien.

x x

15.3.4 De behandeltafels zijn belastbaar tot tenminste 2000 Newton.




15.4 Röntgenafdelingcq.radiologie

15.4.1 Röntgentafel is geschikt voor gebruik van een patiëntenlift.x x x x

15.4.2 Zorg voor extra hulpstukken (kussens) bij de röntgentafel.

15.4.3 Zorg dat patiënten die afhankelijk zijn van een rolstoel gebruikkunnen maken van de MRI scan.

x x

16 Spreekkamer 16.1 Algemeen 16.1.1 In elke spreekkamer is een obstakelvrije manoeuvreerruimte van1,5 x 1,5 m buiten het draaivlak van de deuren.

x x

16.1.2 Op elke afdeling is tenminste één spreekkamer geschikt vooreen bezoeker in een rolstoelbed (1 x 2,1 m). De vrije doorgangvan toegangsdeur van deze spreekkamer is tenminste 1,35 mbreed. x x x

16.1.3 De verkeersruimte tussen de entree en deze spreekkamer(s)voldoet aan 'Verkeersruimte' zie 7.

16.1.4 In elke spreekkamer is een stoel met een zithoogte van ca 0,46m en een zitbreedte van minimaal 0,6 m (stoel zonderarmleuning heeft ook voldoende zitbreedte). Deze stoel isbelastbaar tot tenminste 2000 Newton.

x

16.1.5 De verlichting van het bureau/tafel is zodanig dat het gezicht vande arts/medewerker goed wordt verlicht (i.v.m. spraakafzien). Delichtbron is afgeschermd met een armatuur dat diffuus lichtverspreidt i.v.m. verblinding (zie ook 8.3.4). x x

16.1.6 Een absorptiecoëfficiënt over alle wanden van 0,3 voor een goedakoestisch milieu.

16.1.7 Elke spreekkamer heeft mogelijkheden om gesproken tekst tevisualiseren (spraakprogramma met een beeldscherm) en uit teprinten.Opmerking

Het is wenselijk dat deze teksten aan de patiëntenmeegegeven kunnen worden, mogelijk ook per e-mail.Mensen die niet alles hebben verstaan of begrepen kunnenlater het advies terug lezen (denk aan slechthorenden, doven,migranten enz).

x x x x




17 Toilet 17.1 Algemeen 17.1.1 Zie Toilet 9. x x x x x x x

17.2 PoliReumatologie

17.2.1 De vergrendeling van de deur heeft een lichte bediening en isvoorzien van een bedieningsknop met een handel welke met deelleboog of zijkant van de hand kan worden bediend.

x17.2.2 Deuren kunnen met de elleboog worden geopend.

17.2.3 De kraan is uitgevoerd als handelkraan.

17.2.4 Het waterreservoir heeft een bediening die met de achterzijdevan de hand en met de elleboog bediend kan worden.

17.2.5 De closetpot is elektronisch in hoogte instelbaar.




GEBOUW (spoedeisende hulp) vaak in combinatie met huisartsenpost en observatorium en nachtapotheek

18 Algemeen 18.1.1 Zie poli voor patiënten en voor begeleiders van patiënten blz 29. x x x x x x x

19 Nooduitgang 19.1.1 Zie ‘Nooduitgang’ 6. x x x x x

20 Observatorium 20.1.1 Zie ‘Patiëntenkamers’ 26. x

20.1.2 Alle ruimten zijn bereikbaar en bruikbaar voor rolstoelgebruikers. x

20.1.3 Naast de bedden een verkeersstrook van minimaal 1,7 m vooreen verrijdbare passieve tillift.

x x x x

20.1.4 In het observatorium zijn mogelijkheden om gesproken tekst tevisualiseren (de baliemedewerker kan bijvoorbeeld tekst typendie via een beeldscherm zichtbaar is).

x x

21 Nachtapotheek 21.1.1 De apotheek is bereikbaar en bruikbaar voor rolstoelgebruikersen scootmobielgebruikers. Zie ‘Entree’ 5 en 'Verkeersruimte' 7.

x x

21.1.2 Voor receptie zie 8. x x x x x x x x

21.1.3 De balie is voorzien van een balie-ringleiding die isgoedgekeurd door de NVVS (zie blz 59). Voorbezoekers is de aanwezigheid van deze balieringleiding opvallend zichtbaar aangegeven.

x

GEBOUW (spoedeisende hulp) 35 Richtlijnen toegankelijkheid ziekenhuizen 3e druk



GEBOUW (opname/klinische afdeling)

22 Entree 22.1.1 Zie ‘Entree’ 5. x x x x x x x

23 Nooduitgang 23.1.1 Zie ‘Nooduitgang’ 6. x x x x x

24 Verkeersruimte 24.1 Algemeen 24.1.1 Zie ‘Verkeersruimte’ 7. x x x x x x

24.2 Deuren 24.2.1 Deuren van patiëntenkamers en deuren naar verblijfsruimtenvoor patiënten hebben een vrije doorgang van tenminste 1,35 m(bij een dubbele deur wordt gemeten met beide deurengeopend).

x x x x

25 Receptie 25.1 Algemeen 25.1.1 Alle balies zijn geschikt zie 'Receptie' zie 8. x x x x x x x

25.2 Oogheelkunde 25.2.1 Voorzie de looproute naar 1 balie van een gidslijn.Opmerking


x

26 Patiëntenkamers 26.1 Algemeen 26.1.1 Naamplaatjes en naambordjes patiënten zijn digitaalaangemaakt .Opmerking

Handgeschreven teksten zijn dikwijls moeilijk leesbaar.

x

26.1.2 Op elke afdeling is tenminste één kamer voor een patiënt in eenrolstoel.

x x

26.1.3 Op elke afdeling is tenminste één kamer met een plafondliftbelastbaar tot tenminste 2000 Newton.

x x x

26.1.4 De vrije doorgang deuren naar patiëntenkamers is tenminste0,95 m (bij een dubbele deur wordt gemeten met één deur ingesloten stand).Opmerking

In verband met brede rolstoelen wordt 0,95 m in plaats van0,85 m geadviseerd.

x

26.1.5 De openingskracht van de toegangsdeur naar depatiëntenkamer is nihil.Opmerking

Het bouwbesluit eist wanneer er sprake is van eensubbrandcompartiment zowel bij nieuwbouw als bij bestaandebouw, dat de deuren zelfsluitend zijn. Wanneer er drangersop toegangsdeuren naar patiëntenkamers wordenaangebracht mogen deze alleen als dranger functioneren ingeval van calamiteit.

OpmerkingDrangers dienen zo licht mogelijk worden afgesteld, zodatpatiënten en bezoekers ook in geval van calamiteit de deurenzelf kunnen openen.

x x x x

GEBOUW (opname/klinische afdeling) 36 Richtlijnen toegankelijkheid ziekenhuizen 3e druk



26.1.6 Alle teksten (informatie) op deuren en op muren voldoen aan‘Bewegwijzering’. Zie 4.

x x x x

26.1.7 De deuren hebben een groot helderheidscontrast en zijn goedzichtbaar (zie bijlage blz 59). x

26.1.8 De kamernummers zijn in reliëf uitgevoerd (voelbaar).

26.2 Inrichting 26.2.1 Naast elk bed is tenminste 1,5 x 1,5 m manoeuvreerruimte vooreen bezoeker in een rolstoel.

x x26.2.2 Bij elke kamer is opstelruimte voor het parkeren van een

scootmobiel (1 x 2 m) van een bezoeker.

26.2.3 De tafels (incl. werk/internettafel) zijn onderrijdbaar (vrije hoogteonder tafelblad tussen 0,75 en 0,80 m).Opmerking

De voorkeur gaat uit naar in hoogte verstelbare tafels.

x x

26.2.4 In elke kamer past een extra breed bed (1,2 x 2,4 m).

x

26.2.5 Er is tenminste één stoel voor een bezoeker of een patiënt meteen zitbreedte van minimaal 0,6 m (stoel zonder armleuningheeft ook voldoende zitbreedte). Deze stoel is belastbaar tottenminste 2000 Newton.

26.2.6 Hulpmiddelen zoals papagaaien en tilliften zijn belastbaar tottenminste 2000 Newton.

26.2.7 Bedieningselementen (lichtschakelaars, kranen, deurgrepen opkasten, kledinghaken, enz) voor patiënten zijn makkelijkbereikbaar en bevinden zich op standaard hoogte.

x26.2.8 Bedieningselementen (lichtschakelaars, kranen, deurgrepen op

kasten, kledinghaken, enz) voor patiënten zijn goed zichtbaar enhebben een groot helderheidscontrast (zie bijlage blz 59).

26.2.9 Er is verlichting gericht op de kasten om de inhoud goed tekunnen zien (zie bijlage blz 59).

26.2.10 De bediening van ramen bevindt zicht tussen 0,9 en 1,4 mhoogte en is bereikbaar voor rolstoelgebruikers.

x x x

26.2.11 Kranen hebben een goede grip en kunnen met de zijkant van dehand en de arm bediend worden (ronde kranen zijn ongeschikt).

x

26.2.12 De geluidsapparatuur (radio/televisie) is geschikt voor hetaansluiten van een halslus voor een hoortoestel (kleineaansluitplug).

x




26.2.13 Er zijn telefoontoestellen beschikbaar voor patiënten met eenhoortoestel.Opmerking

De toestellen dienen te zijn voorzien van een ringleidingspoelen instelbare volumeregeling. De functie moet apart ingesteldkunnen worden met duidelijkeaanwijzingen/gebruiksinstructie.

26.2.14 Elke kamer heeft een goede akoestiek met weinig nagalm. Eengemiddelde absorptiecoëfficiënt over alle wanden van 0,3 vooreen goed akoestisch milieu.

26.2.15 De bovenkant van spiegels is tenminste 2,2 m hoog. x

26.3 Toilet 26.3.1 In elk toilet is buiten het draaivlak van de deur ruimte voor eenrolstoel (0,9 x 1,2 m).

x x

26.3.2 De toegangsdeur van het toilet sluit zonder voorportaal aan opde kamer.

26.3.3 Drempels tussen de kamer en het toilet zijn afgerond en niethoger dan 5 mm.

26.3.4 In elk toilet zijn de volgende voorzieningen aangebracht,• een closetpot met een hoogte van 0,48 m (incl. bril)

belastbaar tot 2000 Newton,• aan beide zijden van de closetpot beugels elk belastbaar tot

2000 Newton.

26.3.5 Een alarmkoord moet een contrasterende kleur hebben (bijvoorkeur rood). x

26.3.6 Het alarm moet zittend op het toilet bereikbaar zijn.

26.3.7 De doorspoelinrichting van het toilet is met de zijkant van dehand en met de elleboog te bedienen (groot opperv lak).

x

26.3.8 Op elke afdeling zijn één of meerdere kamers met een in hoogteverstelbare closetpot.Opmerking

Een losse verhoging is ongeschikt.

x

26.4 Was/doucheruimte

26.4.1 De vrije doorgang in de was/douche ruimte naar de douche istenminste 1m.

x

26.4.2 Op elke afdeling tenminste één toilet/was/douche ruimtegeschikt voor bad stretchers (0,9 x 2,3 m).

x x x

26.4.3 In elke was/douche ruimte is buiten het draaivlak van de deurruimte voor een rolstoel (0,9 x 1,2 m).

x x x26.4.4 De toegangsdeur van de was/douche ruimte sluit zonder

voorportaal aan op de kamer.




26.4.5 Drempels tussen de kamer de was/douche zijn afgerond en niethoger dan 5 mm.

26.4.6 In elke was/douche ruimte zijn de volgende voorzieningenaangebracht,• een opklapbaar zitje voorzien van opklapbare armleuningen

met een hoogte van 0,48 m belastbaar tot 2000 Newton en• aan de muur vlak buiten de douchestraal een beugel

belastbaar tot 2000 Newton voor staande mensen.

26.4.7 Er zijn geen abrupte hoogteverschillen in vloer.


x

26.4.9 De bovenkant van spiegels is tenminste 2,2 m hoog.

x26.4.10 Alle douches zijn voorzien van een glijstang die tenminste reikttot 2,2 m hoogte.

26.5 Rolstoelkamer 26.5.1 Naast elk bed is 1,5 x 1,5 m manoeuvreerruimte voor eenrolstoelgebruiker.

x x

26.5.2 Naast elk bed is een verkeersstrook van 1,7 m voor een transferbed- rolstoel met een verrijdbare passieve tillift.

26.5.3 Naast elk bed is parkeerruimte voor een rolstoel van 0,9 x 1,4 m.

26.5.4 Er is een in hoogte verstelbare en onderrijdbare tafel.

26.5.5 Voorzie de kamer van extra wandcontactdozenOpmerking

Rolstoelgebruikers hebben vaak extra apparatuur bij zich.

26.6 Rolstoelkamer(toilet)

26.6.1 Op elke afdeling is tenminste één toilet dat voldoet aan de ‘NEN1814 toegankelijkheidsprestatie A, B & C’ zie blz 61.Waarbij,• Links en rechts van de closetpot en• recht voor de closetpot is ruimte voor een rolstoel (tenminste

0,9 x 1,2 m vrije ruimte) en• er is een obstakelvrije draaicirkel van 1,5 m in de toiletruimteDit komt neer op een toiletruimte van minimaal 2,2 x 2,2 m.

x

26.6.2 De closetpot is elektronisch in hoogteverstelbaar.

26.6.3 Voor de wastafel een obstakelvrije draaicirkel van 1,5 m.

26.6.4 De toegangsdeur van het toilet sluit zonder voorportaal aan opde kamer.

26.6.5 Er is geen drempel bij de toegangsdeur.




26.7 Rolstoelkamer(was/doucheruimte)

26.7.1 Op elke afdeling is tenminste één was/douche ruimte die tenminste voldoet aan de ‘NEN 1814 toegankelijkheidsprestatie A,B & C• Links en rechts van het zitje en• recht voor het zitje is ruimte voor een rolstoel (tenminste 0,9 x

1,2 m vrije ruimte) en• er is een vrije draaicirkel van 1,5 m in de toiletruimte.Opmerking

Dit komt neer op een was/douche ruimte van 2,2 x 2,2 m.

x26.7.2 Voor de wastafel een obstakelvrije draaicirkel van 1,5 m.

26.7.3 De toegangsdeur van de was/douche ruimte sluit zondervoorportaal aan op de kamer.

26.7.4 Geen drempel bij de toegangsdeur.


26.7.6 Kranen hebben een goede grip en kunnen met de zijkant van dehand en met de elleboog bediend worden.Opmerking

Ronde kranen zijn ongeschikt.

26.8 Couveuseafdeling

26.8.1 De toegang en een eventuele luchtsluis is geschikt voor eenverrijdbaar bed (1 x 2,4 m).

x x

26.8.2 Wanneer ouders zelfstandig de couveuse afdeling moetenkunnen bereiken en de toegangsdeur is voorzien van eendranger en/of beveiliging is er een deurautomaat met een opafstand bedienbare deurontgrendeling voor moeders in eenrolstoel (de bediening van de deuren kan plaats vinden door hetintoetsen van een nummercode).

26.9 Speelkamer opkinderafdeling

26.9.1 Tussen het meubilair moet voldoende ruimte zijn voor kinderenom met een rolstoel te manoeuvreren (vrije breedte 0,9 m).

x x26.9.2 Tafels moeten in hoogte verstelbaar zijn zodat kinderen in

rolstoelen ook goed aan een tafel kunnen zitten.

26.9.3 Kasten met speelgoed en boeken moeten bereikbaar zijn meteen rolstoel en kinderen in een rolstoel moeten zelf het materiaalkunnen pakken (nodig voor het stimuleren van zelfstandigheid).

26.10 Intensive care 26.10.1 Deze ruimten zijn bereikbaar en toegankelijk voorrolstoelgebruikers en scootmobielgebruikers zie ‘Verkeersruimte’7.

x x xStroke care unit

Corony care unit




27 Ruimten voorpatiënten enbezoekers

27.1 Algemeen 27.1.1 Zie ‘Verkeersruimte’ 7. x x x x x x

27.2 Wachtruimtenvoor bezoekers

27.2.1 Voor de inrichting en meubilair zie ‘Dagverblijf’ 27.3. x x x x

27.2.2 Op afdelingen waar bezoekers soms langdurig verblijven zijnextra stoelen voor bezoekers nodig.Opmerking

Op de afdeling Intensive Care komt het regelmatig voor dateen groot aantal bezoekers langdurig aanwezig is.

x x

27.3 Dagverblijf 27.3.1 Er zijn onderrijdbare tafels voor een rolstoel met een vrije hoogteonder het tafelblad tussen 0,75 en 0,80 m.

x x

27.3.2 Er zijn meerdere stoelen met een zithoogte van ca 46 cm. Ditzijn stoelen met een zit breedte van minimaal 0,6 m of stoelenzonder armleuning. Deze stoelen zijn belastbaar tot tenminste2000 Newton.

x

27.3.3 In de ruimte is een obstakelvrije manoeuvreerruimte voor eenscootmobiel van 2,5 x 2,5 m.

x x

27.4 Gespreksruimte 27.4.1 Zie 27.3. x x

27.5 Keuken(patiënten)

27.5.1 De keuken (voor patiënten) is bereikbaar voor eenrolstoelgebruiker zie ‘Verkeersruimte’ 7.

x x x27.5.2 Voor de wasbak van het aanrecht is een obstakelvrije

manoeuvreerruimte van tenminste 1,5 x 1,5 m.

27.6 Rokersruimte 27.6.1 Zie 27.3. x x x x x x

27.7 Buitenruimten/tuin/ terras/balkon

27.7.1 De buitenruimte (voor patiënten) is bereikbaar voor eenrolstoelgebruiker zie ‘Verkeersruimte’ 7.Opmerking

In afwijking met het vorige punt is een drempel van 20 mmtoegestaan en behoeven deuren niet voorzien te worden vaneen deurautomaat.

OpmerkingHet kunnen gebruiken van een terras of balkon om evenbuiten te zijn is heel belangrijk voor iedereen dus ook voorrolstoelgebruikers.

x x x x

27.7.2 De tafels zijn onderrijdbaar (vrije hoogte onder het tafelbladtussen 0,75 en 0,80 m).Opmerking

De voorkeur gaat uit naar in hoogte verstelbare tafels.

27.8 Toilet bezoekers 27.8.1 Zie ‘Toilet’ 9.Opmerking

In afwijking met het vorige punt behoeft de toiletruimte nietgeschikt voor een rolstoelbed te zijn.

x x x x




GEBOUW (voor personeel en voor bezoekers van het personeel)

28 Entree 28.1.1 De maatvoering conform ‘NEN 1814 toegankelijkheidsprestatieA, B & C’.

x x x x


x

29 Verkeersruimte 29.1 Algemeen 29.1.1 Conform ‘NEN 1814 toegankelijkheidsprestatie A & B’.

29.2 Liften 29.2.1 Liften zijn tenminste 1,05 x 2,05 m groot.

x x x x x x

29.2.2 De liftdeur is in de korte wandaangebracht zodat eenscootmobielgebruiker recht de lift in kanrijden en niet hoeft te draaien.

29.2.3 Liftknoppen conform de ‘NEN 1814 toegankelijkheidsprestatie A,B & C’ (tussen 0,9 en 1,2 m hoogte en min 0,5 m uit inwendigehoeken). Zie blz 61.

29.2.4 Buiten de lift links en rechts van de liftdeur liftknoppen.Opmerking

Voor mensen met loophulpmiddelen en een beperktehandfunctie.

29.2.5 Liftknoppen uitvoeren als opliggende knoppen of met een grootoppervlak (bedienbaar met de zijkant van de arm of deachterzijde van de hand).

29.2.6 De liftknoppen zijn voorzien van reliëf letters of braille.

29.2.7 De lift is voorzien van een zichtbare verdiepingsaanduiding.

29.3 Trappen 29.3.1 Zie ‘Trappen’ 7.5 x x x x

29.4 Leuningen 29.4.1 Leuningen (trappen, noodtrappen, hellingen, hek werken enz)zijn handomvatbaar, afgerond en vrij van scherpe randen enruwe oppervlakken. x x

29.4.2 Leuningen hebben een groot helderheidscontrast met de wand(zie bijlage blz 59).

30 Toilet 30.1.1 Zie ‘Toilet’ 9.

x x x x30.1.2 De toiletruimte behoeft niet geschikt te zijn voor een rolstoelbed.

30.1.3 De loopafstand tot het toilet vanaf de ruimten waar bezoekersvan het personeel zich bevinden is minder dan 75 m.

31 Ruimten(algemeen)

31.1 Aula,vergaderruimte

31.1.1 Wanneer er in deze ruimte geluidsapparatuur is aangebrachtmet het doel om stemgeluid via een microfoon te versterkendient een ringleiding of infrarood apparatuur voor slechthorendenaanwezig te zijn.

x

GEBOUW (voor personeel en voor bezoekers van het personeel) 42 Richtlijnen toegankelijkheid ziekenhuizen 3e druk



31.1.2 Deze installatie moet zijn goedgekeurd door de NederlandseVereniging Voor Slechthorenden (NVVS).

31.1.3 De toegang (en) van de betreffende ruimte dient voorzien te zijnvan het door de NVVS toegekende keuringsbordje zie blz 59.

31.1.4 Er is opstelruimte voor meerdere rolstoelen (0,9 x 1,5 m). x x

31.1.5 Er is opstelruimte voor meerdere verrijdbaar bedden (1 x 2,4 m). x

31.1.6 Er zijn meerdere stoelen met een zitbreedte van minimaal 0,6 m(stoel zonder armleuning heeft ook voldoende zitbreedte). Dezestoelen zijn belastbaar tot tenminste 2000 Newton.

x

31.1.7 Wanneer er sprake is van een vaste stoelopstelling is een grootdeel van de stoelen geschikt voor mensen met lange benen.

x

32 Ruimten(personeel)

32.1 Bereikbaarheid 32.1.1 Werkruimten voor het personeel zijn bereikbaar conform ‘NEN1814 toegankelijkheidsprestatie A en B’.

x

32.2 Kamerspersoneel

32.2.1 Toegangsdeuren hebben een vrije doorgang van tenminste 0,85m en een drempel die lager is dan 20 mm.

x

32.3 Directie kamers 32.3.1 Toegangsdeuren hebben een vrije doorgang van tenminste 0,85m en een drempel die lager is dan 20 mm.

x x x32.3.2 In elke directie kamer is een obstakelvrije manoeuvreerruimte

van tenminste 2,5 x 2,5 m voor een scootmobielgebruiker.

GEBOUW (voor personeel en voor bezoekers van het personeel) 43 Richtlijnen toegankelijkheid ziekenhuizen 3e druk



GEBOUW (medische ruimten)

33 Operatiekamers 33.1 Algemeen 33.1.1 Er is tenminste één brede operatietafel belastbaar tot minimaal2000 Newton.

x x33.1.2 Zorg dat de operatietafels geschikt zijn voor zijsteunen.

OpmerkingSoms zijn er extra voorzieningen nodig zoals bijvoorbeeld eenzachte ondergrond, waardoor patiënten minder stabiel op detafel liggen.

GEBOUW (medische ruimten) 44 Richtlijnen toegankelijkheid ziekenhuizen 3e druk



APPARATUUR (bezoekers en patiënten)

34 Apparatuur 34.1 Algemeen 34.1.1 Zorg dat draadloze systemen niet storen op hoortoestellen.Opmerking

Wij adviseren om draadloze apparatuur eerst te testen,alvorens tot aanschaf van deze apparatuur over te gaan.

x

34.1.2 Zorg dat apparatuur voor bezoekers en patiënten naastakoestische ook visuele indicatie geeft, zoals een lichtflits, oplichtend bordje e.d. Opmerking

Veel apparatuur geeft een akoestische signalering, zoals eenmagnetron die een geluidssignaal geeft wanneer de tijd om is, een telefoon, volgnummerapparatuur. Slechthorenden kunnendeze signalen niet of nauwelijks horen.

x x

34.2 Kassa’s 34.2.1 Voorzie kassa’s van een visuele aanduiding van het te betalenbedrag (display) die goed leesbaar is en gericht is op debezoeker.

x x

34.3 Geldautomaten 34.3.1 Zorg dat geldautomaten bereikbaar en bruikbaar zijn.Opmerking

In 2004 is door de Nederlandse Vereniging van Banken eenrichtlijn opgesteld voor toegankelijke betaalautomaten.

x x x x x

APPARATUUR 45 Richtlijn Toegankelijkheid Ziekenhuizen 3e druk

KWALITEITSCRITERIA ZIEKENHUIZEN

KWALITEITSCRITERIA 46 Richtlijn Toegankelijkheid Ziekenhuizen 3e druk

Kwaliteitscriteria

De kwaliteitscriteria vanuit cliëntenperspectief zijn onderverdeeld naar het proces dat de cliëntdoorloopt als hij of zij naar het ziekenhuis gaat (1, 2 en 3) en de randvoorwaarden (4, 5 en 6):

1. Naar het ziekenhuis 2. In het ziekenhuis 3. Uit het ziekenhuis

Om dit proces goed te laten verlopen is een goede geoliede organisatie nodig:

4. Organisatie van het ziekenhuis 5. Patiëntenrechten in het ziekenhuis 6. Samen met het ziekenhuis


1 Naar het ziekenhuis

Bereikbaarheid algemeen□ het ziekenhuis is gevestigd in de buurt van de cliënt□ het ziekenhuis is goed bereikbaar, ook met openbaar vervoer□ het ziekenhuis is gevestigd in een toegankelijke en veilige omgeving;◦ geen geïsoleerde locatie◦ goede verlichting◦ in de buurt van andere voorzieningen zoals apotheek en winkels

□ er is een behulpzame portier aanwezig□ er is dicht bij het ziekenhuis parkeergelegenheid, ook voor minder validen□ er is dicht bij het ziekenhuis ruimte om fietsen, brommers etc. te stallen□ er zijn leenrolstoelen aanwezig bij de ingang□ er kan een auto voor de ingang van het ziekenhuis/ de polikliniek rijden om iemand af te

zetten□ er is duidelijke bewegwijzering naar de ingang van het ziekenhuis/ de polikliniek waarbij

aandacht voor mensen met verschillende beperkingen □ het gebouw is herkenbaar □ de (hoofd)ingang is goed □ bereikbaarheid met de auto mag maximaal 30 minuten zijn□ acute zorg is direct toegankelijk in een ziekenhuis, dus niet via huisarts of doktersdienst

Bereikbaarheid van de polikliniek□ er wordt bij het maken van een afspraak rekening gehouden met de voorkeur van de cliënt□ verschillende afspraken worden zoveel mogelijk op één dag gepland□ cliënten kunnen meteen terecht voor nader onderzoek

Bereikbaarheid via telefoon en Internet□ er is een goede bereikbaarheid via de telefoon en het Internet, ook via teksttelefoon□ de telefonische wachttijd is korter dan 30 seconden□ patiënten/cliënten worden aan de telefoon persoonlijk te woord gestaan, als dit niet kan wordt□ de telefoon binnen 30 seconden automatisch aangenomen □ bij automatische aanname is er een eenvoudig keuzemenu:◦ met als eerste informatie over wat te doen bij een spoedvraag◦ met informatie die goed verstaanbaar is◦ met alleen relevante informatie◦ met de mogelijkheid te wachten en iemand persoonlijk te spreken◦ met informatie over wanneer het ziekenhuis/de zorgverlener wel persoonlijk te bereiken is

□ afspraken, herhalingsrecepten en eenvoudige zorgvragen kunnen via Internet geregeldworden

□ er is een 24-uurs zorglijn (telefonisch/internet) voor alle zorgvragen, advies en verwijzing

Wachttijden/lijsten□ wachtlijsten voor alle specialismen hebben een maximaal toelaatbare duur volgens

Treeknormen □ wachttijden bij (poli-) kliniekbezoek en operaties is maximaal 20 tot 30 minuten□ bij langere wachttijden treft men gepaste maatregelen voor wachtende cliënten:◦ informatie over de reden ◦ informatie over de duur◦ de mogelijkheid bieden een nieuwe afspraak te maken en weg te gaan

□ afzeggen door behandelaar is, zonder opgave van reden, niet gewenst


2 In het ziekenhuis

Ziekenhuisopname algemeen□ mantelzorgers worden toegelaten in het zorgtraject, zeker bij diagnose en behandeling van

verstandelijk/psychisch beperkte mensen, de cliënt wordt hierbij niet buitengesloten

Ontvangst in het ziekenhuis bij een geplande opname□ er is een persoonlijke ontvangst□ de cliënt wordt wegwijs gemaakt in het ziekenhuis□ de cliënt heeft een gesprek met behandelend arts□ de cliënt heeft een gesprek met verpleegkundige□ de cliënt wordt gevraagd naar wensen ten aanzien van het verblijf (o.a. dieetwensen, wensen□ over gebruik van hulpmiddelen of aangepaste voorzieningen)

Verblijf in het ziekenhuis□ cliënten worden na opname zoveel mogelijk verpleegd in éénpersoonskamers □ de cliënt heeft de keuze wanneer hij/zij gewekt wil worden□ er is een keuzemogelijkheid voor maaltijden en dranken□ er is bij de maaltijden rekening gehouden met andere culturen en vegetariërs (speciaal eten

voor alle doelgroepen, bijv. halal voedsel)□ de kwaliteit van de maaltijden en dranken is voldoende□ verpakkingen van b.v. etenswaren, bestek, koptelefoon, e.d. zijn ook te openen door mensen

met een beperkte handfunctie.□ de cliënt kan (binnen grenzen) zelf bepalen wanneer hij/zij maaltijden en drinken krijgt□ de douche en badkamer zijn veilig□ de douche en badkamer zijn schoon□ er zijn mogelijkheden voor ontspanning en beweging□ er zijn mogelijkheden om je terug te trekken□ er zijn mogelijkheden om bestaande relaties met ouders/verzorgers en naasten zoveel

mogelijk voort te zetten□ er zijn geen beperkte bezoekuren, bij de cliënt moet altijd iemand aanwezig mogen zijn□ er zijn weloverwogen mogelijkheden voor bezoek en overnachting van ouders/verzorgers en

naasten □ er is een eigen (afgesloten) plek voor persoonlijke bezittingen□ er zijn voldoende voorzieningen op gebied van telefoon/internet/televisie (ook aangepaste

vormen zoals teksttelefoon, brailleboeken, buitenlandse zenders, etc.)□ er zijn mogelijkheden voor geestelijke verzorging

(pastoor/pastor/dominee/pandit/hindoeïstische brahmaan) e.d.)

Ontvangst bij spoedeisende klachten□ alle cliënten (dus ook illegalen) worden snel geholpen□ er wordt informatie gegeven over de ziekte/aandoening□ er is aandacht voor pijn en pijnbestrijding□ er is aandacht voor angst/ongerustheid□ er is aandacht voor partners of andere begeleiders


Behandeling□ er wordt integrale zorg geboden, waarbij oog is voor de gehele mens: de cliënt is meer dan

zijn aandoening□ de zorg sluit naar inhoud, service en aandacht aan bij de reële behoeften en voorkeuren van

de cliënt □ medewerkers houden zich aan voorschriften en protocollen, behandeling door zorgverleners□ met de juiste bevoegdheid, zo weinig mogelijk wisseling van behandelaar, etc.□ hulp en zorg zijn zo ingericht dat een zo volledig mogelijk herstel op een zo kort mogelijk□ termijn en tegen zo laag mogelijke offers gerealiseerd kan worden□ er is bij de zorgverleners inzicht, begrip en vertrouwen ten aanzien van psychosociale zorg□ er is bij de zorgverleners inzicht, begrip en vertrouwen ten aanzien van erkende vormen van

alternatieve zorg□ zorgverleners doen geen overbodige behandelingen of onderzoek□ zorgverleners schrijven geen overbodige medicijnen voor□ medicijnen die de cliënt in de thuissituatie gebruikt moeten ook door het ziekenhuis geleverd

worden□ de cliënt uitnodigen om alle relevante informatie over zijn gezondheidstoestand te verstrekken

Communicatie algemeen□ communicatie van het ziekenhuis voor de pers wordt ook aan de blindenpers verstuurd□ bij verbouwingen in het ziekenhuis is er informatie over hoe lang deze duurt en hoe de

afdelingen bereikbaar zijn□ zorgverleners zorgen ervoor dat de cliënt de informatie begrijpt (expliciet nagaan)□ er wordt gecheckt of cliënten informatie in eigen taal nodig hebben□ indien nodig maken zorgverleners gebruik van een voorlichter eigen taal en cultuur (VETC)□ gesproken informatie van de arts aan de cliënt is op verzoek schriftelijk beschikbaar□ schriftelijke informatie voor bezoekers en cliënten is ook voor visueel gehandicapten

toegankelijk□ er wordt duidelijke mondelinge en schriftelijke informatie gegeven waardoor:◦ de cliënt weet welke zorgaanbieders beschikbaar zijn in het ziekenhuis◦ het de cliënt duidelijk is met welke andere zorgaanbieders het ziekenhuis samenwerkt

□ alle medewerkers hebben een duidelijk leesbare batch met hun naam en hun functie.

Informatie bij onderzoek/behandeling/opnameCliënten krijgen informatie over □ de aard van de ziekte, het verloop en de blijvende gevolgen□ de reden van onderzoek/behandeling□ de inhoud van onderzoek/behandeling□ de duur van onderzoek/behandeling□ wat er gaat gebeuren (van tevoren)□ medicijngebruik□ mogelijke pijn en pijnbestrijding□ bijwerkingen en mogelijke gevolgen van onderzoek/behandeling□ andere mogelijkheden/alternatieve behandelingen (inclusief alternatieven voor ‘de beste’

behandeling)□ de nieuwste inzichten en behandelmogelijkheden (indien gewenst)□ de voorzieningen en hulpmiddelen die aanwezig zijn (bijv. op gebied van mobiliteit,

slechthorendheid, etc.)□ (betere/andere) mogelijkheden in andere ziekenhuizen □ waar men terecht kan met een acute zorgvraag □ bij wie en wanneer hij/zij nog iets kan navragen bij onduidelijkheden□ cliëntenrechten, zoals het recht op een second opinion□ klachtrecht□ dossierinzage□ kosten en rekeningen□ andere partijen in de zorg (relevante cliëntenorganisaties en zorgverzekeraars)


Specifiek bij opname krijgen cliënten informatie over□ de reden van het verblijf□ het reilen en zeilen op de afdeling□ welke arts men wanneer aan kan spreken□ welke verpleegkundige men wanneer aan kan spreken□ geestelijke begeleiding (lijst met geestelijke begeleiders)□ educatieve begeleiding (specifiek voor kinderen)

Informatieoverdracht tussen verschillende zorgverleners (artsen, verpleegkundigen, fysiotherapeuten, etc.)□ zorgverleners zorgen voor veilige en adequate overdracht van patiëntgegevens □ zorgverleners zijn op de hoogte van de ziekte van de cliënt/patiënt□ zorgverleners zijn op de hoogte van de behandeling van de cliënt/patiënt□ zorgverleners zijn op de hoogte van relevante behandeling door andere zorgverleners□ zorgverleners vragen niet steeds dezelfde dingen□ zorgverleners geven geen tegenstrijdige informatie

Bejegening□ geef openheid over de wijze waarop praktijk wordt gevoerd, over eigen levensbeschouwing,

deskundigheden, cliëntenrechten etc□ heb respect voor de ervaringsdeskundigheid van de cliënt □ zorg voor privacy□ reageer snel op de hulpvraag□ neem tijd om te praten□ behandel de cliënt met aandacht, begrip en respect□ treedt de cliënt tegemoet als een gelijkwaardig medemens□ zie de cliënt als iemand met een eigen verantwoordelijkheid□ toon respect voor de eigenheid van de cliënt□ erken de individuele diversiteit, dat elke cliënt een uniek individu is □ sla extra acht op cliënten met specifieke kenmerken vanuit bijvoorbeeld sekse,

etnische/allochtone achtergrond, leeftijd, handicap, seksuele voorkeur ensociaal-economische positie

□ neem de culturele achtergrond van de cliënt en zijn naasten, kennis, normen en waarden meein de zorg en behandeling

□ neem de cliënt serieus□ reageer niet defensief op de inbreng van de cliënt □ vraag de cliënt wensen, twijfels en bezwaren kenbaar te maken□ ben vriendelijk tegen de cliënt □ check of informatie duidelijk is overgekomen (expliciet nagaan)□ geef uitleg over de verrichtingen die worden uitgevoerd □ kom gemaakte afspraken na □ geef hulp of steun□ probeer de wensen van cliënten uit te voeren□ ben bereid met cliënten te praten over problemen die op het eerste gezicht niet direct met de

hulpvraag in verband staan □ houd rekening met de emoties van de cliënt en zijn naasten□ betrek partners en familieleden bij de behandeling op verzoek van de cliënt of in het geval de

cliënt zijn eigen wil niet (meer) kan bepalen□ respecteer de meningen en keuzes van cliënten en hun naasten□ vraag toestemming voorafgaand aan verrichtingen, onderzoek of behandeling


Bejegening door artsen□ geef uitleg over medicijnen□ laat de cliënt meebeslissen (zelfbeschikkingsrecht van de cliënt, behandeling zoveel mogelijk

een keuze laten zijn van de cliënt of zijn vertegenwoordiger)□ bepaal het zorgtraject samen met de cliënt vanuit professionele en ervaringsdeskundigheid□ sta toe dat de cliënt wordt vergezeld door een vertrouwenspersoon□ stem de zorg af met zorgverleners□ verwijs de cliënt door als die dat wenst□ bestempel klachten niet te snel als psychisch

Begeleiding□ er is persoonlijke begeleiding voor de cliënt□ er is voldoende tijd en aandacht van ziekenhuis naar cliënt□ gespecialiseerde verpleegkundigen/nurse practitioners, ‘knie- en heupstraten’, zorgmakelaars,

etc. worden ingezet□ de verschillende soorten hulpverlening worden gecoördineerd en deze worden op elkaar

afgestemd in overleg met de cliënt□ er is een vast aanspreekpunt voor de patiënt en zijn naasten die te allen tijde op de hoogte is

van de zorg en behandeling□ hulpverleners laten na doorverwijzing de cliënt weten wie verantwoordelijk is voor het inlichten

van de cliënt□ hulpverleners creëren een ontspannen en veilige omgeving voor de cliënt□ hulpverleners begeleiden de cliënt en helpen hem/haar met de ziekte of aandoening om te

gaan□ als de cliënt dat wenst worden afspraken gemaakt over wat te doen in geval van nood□ in overleg met de cliënt wordt diens naaste familie begeleid na het overlijden van de cliënt□ bij het overlijden van een cliënt wordt rekening gehouden met de culturele aspecten van

sterven en omgaan met de doden□ er is openheid naar de cliënt over incidenten□ er is nazorg voor slachtoffers van medische fouten en hun nabestaanden

3 Uit het ziekenhuis Nazorg door het ziekenhuis□ Er vindt bij ontslag uit het ziekenhuis altijd een exitgesprek plaats met de patiënt/cliënt□ Tijdens het exitgesprek wordt de zorg samen met de cliënt/patiënt geëvalueerd□ Cliënten krijgen tijdens het exitgesprek informatie over:◦ wat te doen bij complicaties of in het geval van nood◦ wanneer ze contact moeten opnemen met de huisarts◦ wie eventuele zorg regelt na ontslag◦ over wel/niet belasten◦ over wel/niet gaan werken◦ over vervolgonderzoek◦ over verdere behandeling◦ over gebruik van medicijnen◦ over hulpmiddelen◦ over zelfhulpgroepen en cliënten/consumentenorganisaties ◦ over de maatschappelijke aspecten van de ziekte

□ nazorg/aansluitende zorg wordt vanuit het ziekenhuis geregeld (door b.v. eentransferverpleegkundige), cliënt beslist mee

□ medicatiedossier wordt doorgestuurd aan zorgverlening die nazorg levert én aan de patiënt zelf

□ het ziekenhuis informeert de huisarts over de behandeling in het ziekenhuis


Nazorg door andere hulpverleners□ nazorg sluit aan op zorg in het ziekenhuis□ het moet mogelijk zijn hetzelfde medicijn als in het ziekenhuis te verkrijgen□ er wordt rekening gehouden met eigen wensen en mogelijkheden van organisatie van de

nazorg□ duidelijk moet zijn wie welke nazorg regelt: wat doen zorgverleners, wat doen mantelzorgers

4 Patiëntenrechten in het ziekenhuis □ het klachtenprocedure is conform de Klachtenrichtlijn Gezondheidszorg □ er is openheid over cliëntenrechten□ er is openheid over klachtrecht□ er is openheid over dossierinzage□ zorgverleners erkennen het recht van de cliënt op informatie over onderzoek en behandeling □ zorgverleners geven de cliënt of een daartoe gemachtigd persoon inzage in het (elektronisch

patiënten)dossier en maken het kopiëren van gegevens daaruit mogelijk □ zorgverleners behandelen de cliëntengegevens uiterst vertrouwelijk □ zorgverleners zien de vraag om een second opinion niet als een motie van wantrouwen □ zorgverleners nemen bij verwijzing de voorkeur van een cliënt in aanmerking □ zorgverleners bespreken de resultaten van een behandeling met de cliënt □ zorgverleners erkennen het recht van de cliënt om een vertrouwenspersoon mee te nemen □ zorgverleners nemen de klachten van een cliënt serieus □ zorgverleners staan open voor onafhankelijke klachtenbemiddeling□ specialisten bespreken de resultaten van de behandeling met de verwijzende zorgaanbieder □ klachtenregelingen en –procedures zijn:◦ bekend◦ toegankelijk◦ transparant ◦ cliëntgericht ◦ gericht op kwaliteitsverbetering

5 Organisatie van het ziekenhuis

Algemeen□ het ziekenhuis en de zorgverleners voldoen aan de wettelijk vastgestelde kaders zoals:◦ WGBO◦ BIG registratie◦ bijscholing protocollering voor samenwerkende disciplines◦ klachtenregeling (WKCZ)◦ medezeggenschap (WMCZ)

□ er zijn voldoende zorgaanbieders om aan de vraag van de cliënten te voldoen □ basisziekenhuiszorg en spoedeisende zorg zijn dichtbij huis□ er is decentralisatie van basisziekenhuiszorg, dependances en buitenpoli’s, ◦ om de toegankelijkheid van de specialistische zorg te verhogen ◦ om de kans op behoud van ziekenhuiszorg dichtbij te vergroten

□ de personele bezetting in de hoofdvestigingen mag niet onder de decentralisatie lijden□ ziekenhuiszorg wordt georganiseerd vanuit het perspectief van de cliënt□ er is voldoende tijd beschikbaar voor het consult met eventueel de mogelijkheid tot een dubbel

consult□ er wordt doelmatig gewerkt□ zorgprocessen zijn goed geregeld en op elkaar afgestemd□ afspraken worden cliëntgericht georganiseerd□ spreekuren worden cliëntgericht georganiseerd □ nieuwe cliënten wordt de mogelijkheid geboden van een kennismakingsgesprek□ bij overdracht aan een waarnemer wordt ervoor gezorgd dat deze kan beschikken over alle

cliëntengegevens


□ er wordt goed gebruik gemaakt van medische apparatuur en deze wordt regelmatiggecontroleerd

□ er is samenwerking en uitwisseling van dure apparatuur tussen ziekenhuizen□ de specialistische zorgvoorzieningen staan onder kwaliteitsbewaking en evaluatie, ook met

cliëntenraadpleging□ het veiligheidsmanagementsysteem maakt onderdeel uit van het kwaliteitssysteem dat de

zorginstelling hanteert□ het leren van incidenten staat centraal

Ketenzorg□ in de regio is de noodzakelijke ziekenhuiszorg en spoedeisende zorg beschikbaar□ er is weloverwogen onderlinge samenwerking voor het behoud van de basisziekenhuizen en

wenselijke specialisaties □ bij samenwerkingsbesluiten tussen ziekenhuizen, en met aansluitende zorgvoorzieningen,

staat het belang van de cliënt voorop□ het ziekenhuis werkt samen met andere aanbieders op het gebied van de acute zorg.□ de voorzieningen voor acute zorg voldoen aan de checklist spoedeisende zorg van

CliëntenBelang Utrecht □ ketenzorg wordt gezien als een proces van zorg dat uitgaat van de cliënt, niet van het

ziekenhuis □ er is intensieve samenwerking met partners in de zorgketen□ cliënteninformatie van specialisten en ondersteunende diensten wordt snel uitgewisseld in:◦ het eigen ziekenhuis◦ tussen verschillende ziekenhuizen

□ er vindt overdracht en communicatie plaats met:◦ huisartsenzorg, ◦ apotheek◦ thuiszorg◦ verpleeghuiszorg

□ er is een snelle terug rapportage aan huisartsen omdat de meeste cliënten de huisarts zien alscentrale persoon in hun zorgproces,

□ het dossier wordt altijd naar de huisarts opgestuurd□ het ICT (Elektronisch Patiënten Dossier, mogelijkheid voor cliënt om digitaal herhaalrecepten

en uitslagen te ontvangen, etc.) wordt versneld ingevoerd en beter gebruikt □ er wordt zorgvuldig informatie verstrekt over en er is eventueel begeleiding bij het traject na de

ziekenhuisbehandeling (leefregels, medicijnen hulpmiddelengebruik)□ medicijnen en hulpmiddelen worden verstandig en doelmatig voorgeschreven, in afstemming

met:◦ andere zorgverleners◦ zorgverzekeraars◦ cliënten

□ multidisciplinaire behandelingen worden gekoppeld op één locatie in een beperkte tijd(‘mammapoli’, ‘one-stop-shop diabetes’)

□ bij co-morbiditeit wordt cliëntgerichtheid betracht, bijv. door één aanspreekpunt per cliënt voorcoördinatie van behandelplannen van betrokken medici en afdelingen

□ onnodige herhaling van onderzoek bij doorverwijzing wordt vermeden□ er wordt intensief en zorgvuldig samengewerkt in de acute zorg door eerste- en

tweedelijnszorg, zoveel mogelijk ook fysiek in elkaars nabijheid


Financiële toegang□ de cliënt kan zonder financiële belemmeringen gebruik maken van ziekenhuiszorg□ voorrangsbehandeling via extra financiering door werkgevers is, als dat ten koste gaat van het

reguliere aanbod, niet acceptabel□ er is geen verschil in behandeling van de ziekte/aandoening als gevolg van extra betaling □ extra betaling mag alleen tot extra hotelfaciliteiten leiden, die niet ten koste gaan van de

reguliere zorg□ nota’s en afrekeningen zijn duidelijk

Deskundigheid □ zorgverleners beschikken over goede communicatieve vaardigheden (zij zijn in staat de

behoefte van de cliënt te achterhalen en spelen hier zo goed mogelijk op in)□ zorgverleners beschikken over zorginhoudelijke deskundigheid □ zorgverleners zijn zich bewust van grenzen van hun kennis□ zorgverleners hebben kennis van de specifieke problematiek van verschillende

cliëntengroepen□ zorgverleners weten hoe om te gaan met mensen met een beperking (visueel, auditief,

spraak, verstandelijke en/of psychische beperking, etc.) en worden hierin getraind□ zorgverleners hebben kennis van specifieke, voor het dagelijks leven relevante, kenmerken

van een ziekte of aandoening□ zorgverleners beschikken over voldoende informatie bij het optreden van eventuele problemen

of bijwerkingen van de behandeling □ zorgverleners werken volgens de professionele richtlijnen geldend voor de beroepsgroep□ zorgverleners blijven op de hoogte van nieuwe ontwikkelingen in het vakgebied□ zorgverleners nemen deel aan de verplichte nascholing waarvan de resultaten getoetst

moeten worden□ deskundigheid wordt gegarandeerd door een integrale opleidingsstructuur die er voor zorgt

dat de competenties van de zorgverleners op elkaar aansluiten□ zorgverleners nemen deel aan kwaliteitsbevorderende programma’s□ zorgverleners zijn bereid om collega’s te consulteren of naar hen te verwijzen als eigen

deskundigheid onvoldoende is □ zorgverleners zijn op de hoogte van specifieke deskundigheden of weten waar deskundigheid

te vinden is, zoals alternatieve geneeswijzen □ zorgverleners zijn op de hoogte van de informatie over bepaalde ziekten of aandoeningen

waarover categoriale cliëntenorganisaties beschikken

Transparantie□ er is transparantie over visie, inzet en vakmanschap/ervaring van zorgverleners en de per

ziekenhuis beschikbare middelen □ kwaliteits- en prestatierapportages zijn leesbaar, duidelijk en nuttig voor verbeteractiviteiten en

beschikbaar voor betrokken cliëntenorganisaties

Veiligheid□ er vindt goede communicatie tussen arts en cliënt plaats□ het ziekenhuis gebruikt veilige ruimten□ het ziekenhuis gebruikt veilige apparatuur□ men voorkomt onnodige schade aan de cliënt (door het niet volgens de professionele

standaard handelen van hulpverleners of door een tekortkoming van het zorgsysteem)□ voor een ingreep worden standaard alle procedures gecheckt om missers te voorkomen


Fysieke omgeving en voorzieningenAlgemeen□ de inrichting is prettig, gebruiksvriendelijk en overzichtelijk □ er hangt een prettige sfeer / aangenaam klimaat□ van de omgeving waarin de zorg en behandeling geboden wordt gaat een ‘helende’ werking

uit (healing environment), dit heeft invloed op zicht, geur, gevoel, smaak en gehoor vancliënten en hun naasten

□ er zijn voorzieningen voor specifieke doelgroepen (grote bedden voor extra lange mensen;speciale bloeddrukmeters voor mensen met obesitas)

□ bij het maken van een afspraak wordt gevraagd of er extra voorzieningen nodig zijn of dat erfysieke belemmeringen zijn waar men rekening mee gehouden moet worden

□ er worden schoonmaakmiddelen gebruikt die de patiënt niet irriteren□ de ruimtes zijn permanent rookvrij; duidelijk aangegeven bij de ingang en in de wachtruimte□ er is een winkel aanwezig□ er is een restaurant aanwezig□ er wordt in een restaurant met zelfbediening aangeboden het eten naar de zitplaats te

brengen□ er zijn voldoende ontspanningsmogelijkheden □ er is een prettige buitenruimte er is een rokersruimte aanwezig □ er is een stilteruimte/bezinningsplek, waar mensen uiting kunnen geven aan hun religie (en

dus voor diverse religiën bruikbaar is, bv. er staat aangegeven waar Mekka ligt, etc.)

Balies□ er is voldoende privacy (gesprekken kunnen door derden niet gemakkelijk gevolgd worden)□ aan de balie is gelegenheid voor de vragensteller om te zitten □ op aanvraag kan gebruik worden gemaakt van een velotypetolk of teletolk□ op aanvraag is een doventolk of een tolk ‘eigen taal’ voor anderstaligen beschikbaar (ook voor

de consulten)□ schriftelijke informatie (formulieren) is in aangepaste leesvormen beschikbaar (braille, grote

letters en andere talen)

Wachtruimten□ de afstand van wachtruimte naar behandelruimte is beperkt□ vanaf de wachtruimte is een duidelijke bewegwijzering naar de toiletten en het aangepaste

toilet□ er is goede en goed leesbare informatie over de procedure op een duidelijke plaats in de

wachtruimte aanwezig (moet je een pasje/ponskaartje ergens afgeven, moet je je ergensmelden etc.)

□ er zijn goede kapstokken die ook geschikt zijn voor rolstoelgebruikers en kleine mensen □ er is voldoende afleiding □ er is een actuele leesmap aanwezig□ er is de mogelijkheid om koffie en thee te krijgen□ er is de mogelijkheid om eten te krijgen□ er is een speelhoekje voor kinderen

Behandelruimten□ er is voldoende privacy (gesprekken kunnen door derden niet gemakkelijk gevolgd worden)□ er is tijdens het gesprek geen toegang tot de ruimte voor anderen □ er is een af te schermen ruimte waar men zich buiten het zicht van de zorgverlener kan aan-

en uitkleden (groot genoeg voor mensen met een rolstoel/scootmobiel)□ er is een behandelruimte voor rolstoelgebruikers met een in hoogte verstelbare

onderzoeksbank


Voorzieningen voor mensen met een visuele beperking□ baliemedewerkers bieden iemand met een witte stok of met een ‘slechtzicht’-button op aan

iemand mee te laten gaan naar de desbetreffende plaats□ er zijn Unie Van Vrijwilligers-hulpen aanwezig of er is een gesproken routebegeleiding via een

apparaatje dat signalen van opgehangen bakens opvangt□ verwijzing naar gesloten loketten wordt vermeden□ bij verbouwingen, wanneer routes anders zijn, wordt integraal ook gedacht aan blinden en

slechtzienden, ook bij de informatievoorziening□ er wordt ondersteuning geboden bij het invullen van formulieren en het bestellen van vervoer □ bij een elektronisch volgnummer systeem wordt het nummer uitgesproken of door het

personeel afgeroepen□ zorgverleners geven duidelijk aan waar drank of eten is neergezet (bijv. door de hand van de

cliënt er naar toe te leiden, evt. wordt ook aangegeven wat waar op het bord te vinden is)

Voorzieningen voor mensen met een auditieve beperking□ de cliënt wordt in de gelegenheid gesteld kenbaar te maken dat hij/zij slechthorend is (bijv.

bordje op het bed, stickers in status etc.)□ artsen kijken bij slechthorenden naar het gezicht in verband met spraakafzien□ bij de ingangen zijn duidelijk zichtbare instructies hoe te handelen in het geval van

calamiteiten

6 Samen met het ziekenhuis (cliëntenparticipatie)□ beleidsmatige en praktische samenwerking met regionale cliëntenorganisaties is nuttig:◦ met regionale Zorgbelangorganisaties ◦ met categorale/ziektespecifieke cliëntenverenigingen

□ transparantie over werkwijze en resultaten in de vorm van openbare en toegankelijkekwaliteitsrapportage/prestatiegegevens is de basis voor samenwerking met decliëntenbeweging en voor evaluatie van de zorg

□ formele en wettelijk verplichte cliëntenparticipatie en klachtenprocedures zijn:◦ gerealiseerd◦ vastgelegd in werkzame regelingen◦ goed gefaciliteerd ◦ breed bekend gemaakt

□ de cliëntenraad van het ziekenhuis worden serieus genomen en hun werk wordt positiefgezien als grote kans op versterking van cliëntgerichte zorg

□ cliëntenvertegenwoordigers participeren in organen als:◦ klachtencommissie◦ ethische commissie◦ onderzoeksprojecten◦ kwaliteitsverbeterprojecten

□ onderzoek naar ervaring van cliënten wordt uitgebreid en in zorgprocessen ingebouwd□ bij onderwijs aan artsen en verpleegkundigen worden ervaringsdeskundigen betrokken□ bij het ontwikkelen van informatiemateriaal worden cliënten en cliëntenorganisaties betrokken □ zorgtrajecten worden ontwikkeld met cliënten en cliëntenorganisaties □ bij ver- en nieuwbouw van ziekenhuizen worden relevante patiënten-/cliëntenorganisaties

betrokken.□ bij ver- en nieuwbouw van ziekenhuizen worden deskundigen betrokken die gespecialiseerd

zijn in aangepast bouwen □ voorlichtingsbijeenkomsten van cliëntenverenigingen worden mogelijk gemaakt□ inloopspreekuur van cliëntenverenigingen bij de poliklinieken worden mogelijk gemaakt□ er is een patiënteninformatiepunt in het ziekenhuis □ de kwaliteit van gebouw en omgeving worden al in een vroeg stadium op vastgestelde

momenten getoetst door cliëntenorganisaties□ het financiële beleid voor cliëntenparticipatie wordt door directies tijdig ontwikkeld □ toetsing dbc’s vindt plaats met participatie van cliënten (organisaties)


BIJLAGE

Bouw Advies Toegankelijkheid 58 Richtlijn Toegankelijkheid Ziekenhuizen 3e druk

BIJLAGELettergrootte

In onderstaande tabel vindt u de optimale lettergrootte per leesafstand;

Leesafstand in meters Corpsgrootte (hoogtemaat van letters)

0,40 m 12 pt 4,5 mm

1,00 m 30 pt 11,3 mm

5,00 m 150 pt 56,4 mm

25,00 m 750 pt 282,0 mm

tabel 1 uit (ontwerp) praktijkrichtlijn NPR 7022

Verlichtingssterkte

Verlichtingssterkte in lux

Tekstborden minimaal 400 lux

Basisverlichting (op struikelhoogte) 200 lux (Aanbevolen waarde in NEN12464-1: 100-200)

Accentverlichting 500 lux (Aanbevolen waarde in NEN12464-1: 200-800)

Taakverlichting 800 lux (Aanbevolen waarde in NEN12464-1: 800-3000)

uit: cahier toegankelijk bouwen voor mensen met een visuele handicapuitgave college ziekenhuisvoorzieningen

Helderheidscontrast

Helderheidscontrast is het verschil in helderheid tussen twee oppervlakken. Helderwit heeft een helderheidvan 100. Diepzwart heeft een helderheid van 0. Een verschil in helderheid van 30 punten op de schaal van0 tot 100 is aan te bevelen. Binnen dit contrastverschil is de kleurkeuze vrij. Donkerblauw heeft veelal eenhelderheid van 20. Het verschil met zwart is dus te klein. Het verschil met wit is ruim voldoende.Helderheidscontrast bepaalt bijvoorbeeld of een tekst leesbaar is ten opzichte van de achtergrond.

uit: cahier toegankelijk bouwen voor mensen met een visuele handicapuitgave college ziekenhuisvoorzieningen

Ringleiding of infraroodinstallatie en RF installatiesEen ringleiding, infraroodinstallatie of een RF installatie is een voorziening voorslechthorenden. Het is belangrijk dat deze installaties goed worden aangebracht.Veel bestaande installaties tonen gebreken, die te maken hebben met een ondeskundigeaanleg of foutieve instellingen.Met het oor is de oorzaak van deze gebreken niet te traceren, maar bij metingen blijktbijvoorbeeld het volume van verschillende toonhoogtes niet goed te zijn afgesteld.Maak goede afspraken met een installateur die bekend is met audioinstallaties en ringleidingen.De Nederlandse Vereniging voor Slechthorenden (NVVS) heeft een aantal vrijwilligers die met specialemeetapparatuur installaties keuren op de norm EN 60118-4:2006.Wanneer de installatie is goedgekeurd wordt een IRS bordje uitgereikt waarmee u bij de entree van debetreffende ruimte de aanwezigheid van een goede installatie naar uw bezoekers en werknemers kuntaangeven.Wanneer ringleidingen dicht bij elkaar liggen dienen zij aangelegd te worden volgens het low-spilloverprincipe. De NVVS kan u hierover adviseren.


BIJLAGE

NEN 18145.2.7 Glasdeuren & grote glasvlakken

Om te voorkomen dat mensen tegen glazen deurenen wanden lopen moeten grote glasvlakkenzichtbaar zijn. Indien de onderzijde van het glashoger is dan 1050 mm of de glasbreedte smaller isdan 600 mm is een markering niet noodzakelijk. Eenmarkering moet op ooghoogte, worden aangebrachttussen 1400 mm en 1600 mm. Eencontrastmarkering moet overdag en ‘s nachts goedzichtbaar zijn. In het figuur worden enkelevoorbeelden van contrastmarkering gegeven.

5.3.4 Specificatie van een hellingVrije breedte ≥ 1200 mmHorizontaal ≥ 1500 mm binnen en ≥ 2000 buiten aan het begin en het eind van de helling (dit

gebruiksoppervlak geldt ook voor bordessen), gemeten in deverplaatsingsrichtingen van de helling, buiten andere verkeersstroken.

Hellingshoek* Bij een hoogteverschil tot 50 mm mag de helling ten hoogste 1:6 zijn.Bij een hoogteverschil tot 100 mm mag de helling ten hoogste 1:10 zijnBij een hoogteverschil tot 250 mm mag de helling ten hoogste 1:12 zijnBij een hoogteverschil tot 500 mm mag de helling ten hoogste 1:16 zijnBij een hoogteverschil tot 1000 mm mag de helling ten hoogste 1:20 zijn

* NOOTHet Handboek voor Toegankelijkheid adviseert om hellingen niet steiler te maken dan 1 : 25.In de praktijk blijkt dat een hellingshoek conform de NEN 1814 ongeschikt is voor iemand met een rollator of eenhandbewogen rolstoel. Pas daarom altijd flauwe hellingen toe.

Afwerking Het oppervlak moet stroef zijn met een waarde ≥ 65 gemeten met het toestel vanLeroux volgens NEN 2873.Vlakheid: onderling hoogteverschil tussen twee naast elkaar gelegen tegels ≤ 5mm

Leuningen Aanbrengen indien het hoogteverschil groter dan 250 mm is.Aanbrengen over de totale lengte van de helling.Aanbrengen aan weerszijden van de helling.Hoogte ≥ 850 mm en ≤ 950 mm boven het hellingvlak.Middellijn ≥ 30 mm en ≤ 50 mm.Minimaal 50 mm vrij omvatbaar (= afstand van wand tot leuning).

Af rij beveiliging Bij een hoogteverschil ≤ 250 mm: een opstaande afrijbeveiliging aanbrengen meteen hoogte ≥ 40 mm en ≤ 50 mm.Bij een hoogteverschil ≥ 250 mm: een hekwerk of muurtje aanbrengen met eenhoogte ≥ 850 mm en ≤ 950 mm. De openingen van dit hekwerk zijn ≤ 500 mm.


BIJLAGE

5.3.7 Specificatie van een personenliftVrij oppervlak Breedte van de liftkooi ≥ 1050 mm, gemeten tussen de wanden.

Diepte van de liftkooi ≥ 1350 mm, gemeten tussen de wanden.Indien de lift als brancardlift moet fungeren zijn de afmetingen ≥ 1050 mm x 2050mm

Vrije hoogte ≥ 2300 mm, gemeten tussen de liftvloer en het liftplafond.Draairuimte Buiten en in woongebouwen: ≥ 2000 mm x 2000 mm voor de liftdeur.

Binnen overig: ≥ 1500 mm x 1500 mm voor de liftdeur.Stop- Hoogteverschil tussen het plateau en de vloer ≤ 20 mm.nauwkeurigheid Breedte van de spleet tussen de liftvloer en de verdiepingsvloer ≤ 20 mm.Liftinrichting Een leuning op hoogte ≥ 850 mm en ≤ 950 mm boven de liftvloer.

Een opklapbaar zitje indien de lift meer dan drie stopplaatsen heeft, zithoogte≥ 450 mm en ≤ 500 mm boven de liftvloer.Een spiegel op de wand tegenover de deur met de onderrand ≤ 1000 mm en debovenrand ≥ 1950 mm boven de liftvloer.

Bedienings- Liftknoppen en alarm(telefoon) ≥ 500 mm uit een inwendige hoek en uit hetelementen draaivlak van de deur (zie ook 5.6.1).

Hoogte ≥ 900 mm en ≤ 1200 mm boven de liftvloer (zie ook 5.6.1) met eenvoorkeur voor 1000 mm.De knoppen uitvoeren in een contrastkleur en met reliëfcijfers of braille.

Aanduiding De vertrekrichting zowel auditief (d.m.v. een geluidssignaal) als visueel (d.m.v.oplichtende pijlen) aangeven.Specificatie van de oplichtende pijlen volgens 5.4.3.2 van ontw. NEN-EN 81-70:1999.

Hefvermogen ≥ 3500 N, conform NEN 5080.

5.4.4 Specificatie van een toilet in een gebouwVrije ruimte Draaicirkel ≥ 1500 mm moet mogelijk zijn in de ruimte en vrije ruimte voor een

strook ≥ 1200 mm voor de closetpot.Vrije breedte Een strook ≥ 900 mm naast de closetpot (ook tussen de closetpot en de wastafel)

en een strook ≥ 350 mm naast de closetpot aan de andere kant.In toiletten in openbare gebouwen is de tweede strook > 500 mm.In een toilet dat deel uitmaakt van de toegankelijkheidssector is de tweede strook> 900 mm.

Closetpot Voorkant ≥ 700 mm voor de achterwand.Zithoogte ≥ 450 mm en ≤ 500 mm boven de vloer.

Wastafel ≥ 700 mm en ≤ 800 mm boven de vloer en onderrijdbaar, uitgaande van eenwastafel van circa 400 mm x 500 mm en het hart van de wastafel 550 mm uit dehoek.

Spiegel Onderrand ≤ 1000 mm en bovenrand ≥ 1950 mm boven de vloer.Deur Naar buiten draaiend of schuivend.

Aan de binnenzijde van een draaideur een beugel aanbrengen op 900 m m bovende vloer over de volle breedte van de deur, voor het dichttrekken.

Bedienings- Toiletrolhouder, planchet, kraan, kledinghaak, spoelknop en deurkruk:elementen ≥ 500 mm uit een inwendige hoek (zie ook 5.6.1).

Hoogte ≥ 900 mm en ≤ 1200 mm boven de vloer (zie ook 5.6.1) met een voorkeurvoor het planchet op 1000 mm en de kledinghaak op 1200 mm hoogte.

Steun Aan weerszijden van de closetpot een opklapbare beugel.≥ 300 mm en ≤ 325 mm uit het hart van de closetpot.De bovenkant ≥ 250 mm en ≤ 300 mm boven de closetpot.De beugeleinden ≥ 100 mm en ≤ 200 mm voorbij de voorkant van de closetpotstekendIn opgeklapte stand: 400 mm achter de voorkant van de closetpot.

Alarm In een toilet dat door bezoekers wordt gebruikt.Bedienbaar via een rondlopend koord ≥ 300 mm en ≤ 450 mm boven de vloer.Het koord in een contrasterende kleur.


BIJLAGE

Begrippen

Bereikbaarheid De eigenschap van de openbare weg die maakt dat mensen op eengelijkwaardige wijze bij de voorziening kunnen komen.

Geleidelijn Een geleidelijn (kunstmatig) is een speciaal aangelegde gidslijn voor blinden

Gidslijn Een gidslijn (natuurlijk) is een door terreinelementen gevormde doorlopendelijn voor blinden; - die al lopend met de voeten gevoeld en gevolgd kan worden, - en met de taststok gesignaleerd en gevolgd kan worden.

Obstakelvrij Obstakelvrij betekent dat de looproute over de vereiste vrije doorgang vrij isvan obstakels die een rolstoelgebruiker of scootmobielgebruiker kunnenbelemmeren in het rijden (denk aan etenskarren, linnenkarren, e.d.).

Oploopdorpel Een oploopdorpel is een voorziening om het hoogteverschil van klein abrupthoogteverschil te overbruggen.Oploopdorpels bestaan vaak uit een afgeschuinde houten lat of eenafschuining van metaal of kunststof.

Openingskracht Openingskracht is de kracht die nodig is om een deur te openen.Deze kracht wordt gemeten loodrecht op de deur terwijl deze langzaamtenminste 90 graden wordt geopend.

Voetpad Veilige verkeerszone voor voetgangers.Deze verkeerszone moet herkenbaar en goed zichtbaar zijn voor devoetgangers en voor weggebruikers.

Vrije doorgang De vrije doorgang is de netto maat die overblijft tussen debinnenkant van dekozijnstijl en de deur maximaal open staat.


BIJLAGE

Gebruikte literatuur

Aanpassingen en inrichting van woningen en gebouwen voorvisueel gehandicapten.

Visio

Cahier Toegankelijk bouwen Toegankelijk bouwen voor mensenmet een zintuiglijke handicap of een allergie.

College bouw ziekenhuisvoorzieningen

Checklist Spoedeisende Zorg. CliëntenBelang Utrecht 2005

Checklist Dagverpleging. Landelijke Vereniging Kind en Ziekenhuis

Checklist Goed, Beter, Best. Landelijke Vereniging Kind en Ziekenhuis

Een goede binnenkomer. Federatie slechtzienden en blindenbelang

Kwaliteitscriteria voor ziekenhuiszorg vanuit patiëntenperspectief. NPCF 2006

Ons Ziekenhuis? Patiëntgericht! NPCF 2007 (2e druk)

Ontwerpen van looproutes voor mensen met loophulpmiddelen. Stichting BAT Utrecht

Overgewicht in het ziekenhuis. Nederlandse Obesitas Vereniging

Ruimte voor Patiënten. STAGG 2001

Ruimte rond grotere bedden. STAGG 1995

Voetpaden voor iedereen. Stichting BAT Utrecht

Ziekenhuiszorg in Groningen: wat vindt de patiënt? Visie vanZorgbelang Groningen op de toekomst van de ziekenhuiszorg.

Zorgbelang Groningen 2006

Ziekenhuiszorg: de patiënt als maat?! PP/CF Gelderland 2005

Gebruikte websites

www.batutrecht.nlwww.bvkm.nlwww.iederin.nl www.kind-en-ziekenhuis.nlwww.langzijn.nlwww.npcf.nlwww.stichtinghoormij.nl

www.overgewichtnederland.org www.zorgbelang-nederland.nl


ADRESSEN

Chronisch Zieken en Gehandicaptenraad Nederland (030) 720 00 00 www.iederin.nl

College bouw ziekenhuisvoorzieningen (Cbz) Opgeheven

Dovenschap [email protected]

LSRLandelijk Steunpunt Cliëntenraden

(030) 293 76 64 www.hetlsr.nl

Nederlandse Obesitas Vereniging (072) 792 07 70 www.overgewichtnederland.org

NIGZNationaal Instituut Gezondheidsbevordering enziektepreventie(o.a. dossiers allochtonen en gezondheidszorg enadvies communicatie, hulpverlening aan allochtonen)

Opgeheven

NPCF (030) 297 03 03 www.patientenfederatie.nl

NVVS (hoormij) (030) 261 76 16 www.stichtinghoormij.nl

OorakelInformatie over hulpmiddelen voorslechthorenden

(070) 384 83 08 www.oorakel.nl

Stichting IntermobielBelangenvereniging voor bedlegerigere enminder mobiele jongeren

(06) 430 557 38 www.intermobiel.com

Vereniging Landelijk Platform GGZ &Landelijk Platform van clientenen familieorganisatiesin de GGZ

p/a secretariaat Joke de Wit

(033) 303 24 00 www.platformggz.nl/lpggz/

Oogvereniging (voorheen VIZIRIS)Komt op voor de medische enmaatschappelijke belangen van mensen meteen visuele beperking.

(030) 299 28 78 www.oogvereniging.nl

Zorgbelang Nederland (030) 299 19 70 www.zorgbelang-nederland.nl


ORGANISATIES DIE AAN DEZE RICHTLIJN HEBBEN MEEGEWERKTPatiënten organisaties: Vertegenwoordigd door:

NVVS (nu hoormij) Dhr. E. SaroleaSignaal Mw. R. MoolenbroekNederlandse Vereniging van Blinden en Slechtzienden Mevr. J. Hencke

Mevr. A. Kuipers Dhr. T. Baijer

Platform voor het Gehandicaptenbeleid Zoetermeer Dhr. V. KoopPlatform Haagse Clienten Organisaties in de GGZ Mevr. J. Margés, coördinatorSeniorenraad Enschede C. BrandsVIZIRIS (nu Oogvereniging) Dhr. T. van WeerdenburgOorakel Dhr. G. Stolk

Migrantenorganisaties: Vertegenwoordigd door:Stichting Arya Samaj Platform Dhr. H.E. -Ramtahalsing, voorzitterPlatform Allochtone Ouderen Mr. S. Thakoerdin, voorzitterStichting Antillianen en Arubanen Dhr. J. Rasmijn, adviseurHindoe Ouderenbond Dhr. I. Poetoe, vice voorzitter

Dhr. S. Kisoensingh, bestuurslidWZH Locatie Zorgcentrum Transvaal Mevr. T. Ramdoelare Panday, manager zorg

Mevr. L. Vishnudatt, bewonerVereniging Turks Huis Dhr. R. Odek, voorzitterBureau Bims voor Integratieprojecten Dhr. L. Rbaibi, directeurRegionale Federatie van Ouders ontmoeten ouders Mevr. C. Maasmigrantenkinderen

Cliëntenraden: Vertegenwoordigd door:Sophia Revalidatie Dhr. P. Melman

Mevr. A. Koremans, voorzitterZiekenhuis Bronovo Mevr. S. Gieskes - van BottenburgLange Land Ziekenhuis Dhr. R. van Dijk.Parnassia namens Platform Haagse CliëntenOrganisaties in de GGZ Dhr. R. van Noort, voorzit ter centrale

cliëntenraadMevr. N. Onstein, secretaris centrale cliëntenraadDhr J. Margés

Ziekenhuizen: Vertegenwoordigd door:Ziekenhuis Bronovo Drs. J.G.M. Hendriks, Raad van Bestuur

Mevr. T. Faas, kwaliteitsmedewerkerMevr. K. Boer, ergotherapieDhr. C. Wegman, technische dienstMevr. M. Kooi, management assistentMevr. M. van wijk, communicatieadviseurMevr. N. Plasmeijer, clusterhoofd

Gemeente Den Haag: Vertegenwoordigd door:dhr. R. de Kloe, coördinator toegankelijkheid

Persoonlijke titel: Mevr. L. van Woerden.

Medewerkenden aan de 1e uitgave juli 2006Meander Medisch Centrum (Projectbureau nieuwbouw) Gehandicapten en Patiënten Platform AmersfoortProvinciaal Patiënten/Consumenten Platform UtrechtNederlandse Obesitas VerenigingNederlandse Vereniging Voor SlechthorendenStichting IntermobielStichting Het Klaverblad Zeeland Dhr. M. de RondeZorg Gebruikers Bundeling Flevoland Dhr. F. SchuurmanDovenschap Mw. A. NijmanNVVS afd. Utrechtse Heuvelrug Dhr. B. SchutUniform-lange mensen Dhr. R. BruintjesKleine mensen Dhr. G. HilhorstPersoonlijke titel Dhr. H. Dubbelboer


Bouw Advies ToegankelijkheidSjanghaidreef 13564 JN UTRECHT

tel 06 50 846 154e-mail [email protected] website www.batutrecht.nl

BAT: Bouw Advies Toegankelijkheid

Bouw Advies Toegankelijkheid is 'de specialist voor toegankelijkheid. Veel mensen met eenbeperking komen in hun dagelijks leven veel obstakels tegen: hoge stoepen zonder afrit,een trap naar de ingang van een gebouw, een te kleine gehandicaptentoilet. Veel van dezedrempels zijn eenvoudig en goedkoop te verbeteren. De stichting BAT is er al vanaf 1990 ingespecialiseerd om hierover te adviseren. BAT werkt onafhankelijk en zonder winstoogmerk.We werken nauw samen met de doelgroep om de bruikbaarheid van onze adviezen tewaarborgen.

De advisering van BAT kenmerkt zich door professionaliteit én jarenlangepraktijkervaring. Job Haug is de persoon achter BAT. Hij is bouwkundig ingenieur metmeer dan 20 jaar ervaring in toegankelijkheid. BAT werkt voor overheden,zorgaanbieders, woningbouwcorporaties, projectontwikkelaars, ondernemers,belangenorganisaties en particulieren.

U kunt bij BAT terecht voor ● Advisering op maat

Zowel bij nieuwbouw als bij verbouw kunt u BAT inschakelen voor een advies op maat.Dat wil zeggen: een advies dat past binnen de technische mogelijkheden én definanciële kaders. De advisering kan bestaan uit het beoordelen van:- woningen en woongebouwen;- bouwen inrichtingsplannen; - bestaande gebouwen; - verbouwingsplannen; - bestratingsplannen en plannen voor routes voor voetgangers en rolstoelgebruikers.

● Richtlijnen voor de toegankelijkheid van , - woningen en woongebouwen;- openbare ruimten, zoals voetpaden en oversteekplaatsen; - gebouwen met een publieksfunctie.Onze richtlijnen zijn gebaseerd op bestaande normeringen van onder andere hetBouwbesluit, NEN 1814 en het Handboek voor Toegankelijkheid. Daarnaast zijn inonze richtlijnen de kennis en ervaringen verwerkt van onze toegankelijkheidsadviseringvan de afgelopen 20 jaar. De combinatie van theorie én praktijk maakt onze richtlijnenuniek. We stellen de richtlijnen regelmatig bij, zodat u gegarandeerd de meest actueleversie heeft.

De richtlijnen kunt u 'gratis' downloaden van de website www.batutrecht.nl.

Toegankelijkheid is gemakkelijk (en goedkoper!) te realiseren als u BAT in een zo vroegmogelijk stadium inschakelt.

Wilt u meer weten? Neem gerust contact op. Wij zijn u graag van dienst. U kunt ook contact met ons opnemenvoor een (vrijblijvende) offerte over een toegankelijkheidsadvies of -inventarisatie.

Job Haug

Documents

RICHTLIJN TOEGANKELIJKHEID ZIEKENHUIZEN · Richtlijn Toegankelijkheid Ziekenhuizen 1e druk 1e druk juli 2006 2e druk juni 2007 3e druk februari 2009 kleine wijziging juli 2011 Auteur