rLkðuËLk hkr»xÙÞ rðfkMkLkwt {uLkus{uLx - «ð[Lkkuvicharvalonu.com/images/vichar library/2020/april.pdf · fÞwO. Ãký íku{Lkk r«Þ rð»kÞku çku : yuf rð¿kkLk yLku çkeòu

hkr»xÙÞ rðfkMkLkwt {uLkus{uLx - «ð[Lkku

yLkwðkË, MktrûkÃík Mktf÷Lk :{wrLk Ëðu

References :

1. Management of Development : by Kamla Chaudhary

2. Science Policy & National Development : by Kamala Chaudhary

• «fkþf •

rð[khð÷kuýwt Ãkrhðkhy{ËkðkË

rLkðuËLk

yk…ýe …k‚u y™uf MkúkuŒku{ktÚke rð[khku ykðu Au. „{Œwt, nkÚkð„wt ðk[™ fheyuAeyu. ‚tŒku, fÚkkfkhku™u ‚kt¼¤eyu Aeyu y™u ðkux‚Tyu…{ktÚke Œku Mkk[e-¾kuxe {krníkeƒkhu{u½ ¾kt„k ÚkE™u ƒkhu{k‚ ‚ŒŒ ðhMÞk fhu Au. yk ƒÄk rð[khku yk…ýk r[¥kkfkþ{kt‚ŒŒ Qzâk fhu Au. yu{ktÚke ¼køÞu s fkuE r[¥k™e s{e™ …h {k¤ku ƒktÄu Au. ™u fux÷kfƒe™sYhe yk…ýk ‚tMfkhku™u y‚t„Œ rð[khku nhkÞk Zkuh™e su{ {™™e Ähk …h [hðk½q‚e òÞ Au. Œu™k …w™hkðŒo™ku™u fkhýu Œu{kt™k fux÷kf Ähkh r[¥k{kt yœku s{kðefkÞ{e ðk‚ fhu Au. nðu ßÞkhu ƒwrØLku õÞkhuf fkuE ƒkƒŒu r™ýoÞ fhðk™ku ykðu Œku yufku™e ‚÷kn ÷uþu? …u÷k rþü rð[khku Œku ykfkþ{kt Qzâk s fhu Au, Œu ftR ‚nu÷kEÚkenkÚkð„k ™Úke ƒ™Œk. nkÚkð„k ƒ™u Au …u÷k ƒe™sYhe rð[khku, suýu yk…ýe òýƒnkh yk…ýk r[¥k …h fƒòu s{kðe ËeÄku Au.

Œku {™™e VhŒe fkuE «fkh™e ðkz ƒktÄe þfeyu fu suÚke fkuE ƒe™yrÄf]Œrð[kh «ðuþ ™k fhu? òu fkuEyu òý ƒnkh «ðuþ fhe ËeÄku nkuÞ Œku ðkh-Œnuðkhu‚VkE fhe þfeyu? yk þe¾ðk suðwt Au.

yk rð»kÞu …whw»kku¥k{ {kð÷tfh™k rð[khku òýðk suðk Au :‘‘su{ ykt¾ku Au yux÷u òuðk suðwt ‚khwt ƒÄwt s òuðkÞ s Au yuðwt ™Úke; Œu{

ðkt[Œk ykðzu Au ŒuÚke ðkt[ðk òuEŒwt ‚½¤wt ðt[kÞ s Au yuðwt ™Úke. y™uf {ký‚ku yk¾eStË„e ¼køÞu s fþwtf ™¬h ™u ™kutÄ…kºk ðk[™ fhŒk nkuÞ Au. ðk[™™e ð]r¥k yu Ëhuf{ký‚™e fwËhŒe «r¢Þk ™Úke; yu™u fu¤ððe …zu Au. yk ƒkƒŒ yÇÞk‚™e Au,«ÞíLk…qðof fhŒk hnuðk™k ÔÞðnkh™e Au. ðk[™™e xuð ™k™…ýÚke …zðe òuEyu,{kƒk…kuyu y™u rþûkfkuyu Œu …kzðe òuEyu.

yZ¤f ðk[™‚k{„úe ™sh ‚k{u ykðu íÞkhu su ftE òuÞwt Œu ƒÄwt ðktåÞwt - yuðwt™nª [k÷u. rðMŒ]Œ ‚k{„úe{ktÚke fk{™wt, yknT÷kË™wt y™u «uhýk…k™ {kxu™wt ðk[™ þkuÄefkZŒk yk…ýu þe¾ðk™wt Au. su{ su{ yk…ýwt ðk[™ ðÄŒwt òÞ Œu{ Œu{ þwt þwt yð~Þðkt[ðk suðwt Au y™u þwt þwt ™ ðkt[ðk suðwt Au Œu™e yk…ý™u ¾ƒh …zðk ÷k„u Au. Úkkuzk‚{Þ{kt ðÄw ðkt[e ÷uðk™e xuð ÄehuÄehu y™u fü…qðof …ý …kzðe òuEyu. ÞkuøÞ {wÆk …hhkufkŒkt y™u Œu™u ykí{‚kŒT fhŒk …ý ykðzðwt òuEyu.’’

rð[khð÷kuýwt yuðku «Þk‚ fhu Au fu ykðe xuð yk…ý™u …zu y™u yk…ýu fux÷efƒkƒŒku™u r[¥k{kt ÂMÚkh fheyu.

{wrLk Ëðu31{e rzMkuBçkh, 2019 rð[khð÷kuýwt Ãkrhðkh, VkuLk : 079-26751357

ykÃkýwt rð[khð÷kuýwt : yur«÷ 2020 : ytf-4 (3) ykÃkýwt rð[khð÷kuýwt : yur«÷ 2020 : ytf-4 (4)

samanvayTypewriterDr. Vikram Sarabhai


«MíkkðLkk

zkì. rð¢{ Mkkhk¼kELke «rík¼k çknw{w¾e níke. íku{ýu yLkuf rð»kÞkuLkwt ¾uzkýfÞwO. Ãký íku{Lkk r«Þ rð»kÞku çku : yuf rð¿kkLk yLku çkeòu {uLkus{uLx. «Míkwík ÃkwMíkf{ktyk çku rð»kÞku ÃkhLkkt «ð[LkkuLku Mk{kððk{kt ykÔÞk Au. «ð[Lkku ½ýe çkkçkíkkuLku MÃkþuoAu. rðfMkíkk ËuþkuLke Mk÷k{íke, hk»xÙLke rð¿kkLk Lkerík, hk»xÙ rðfkMkLkk fkÞo¢{ku, «Ëq»ký,rh{kux Mku®LMkøk, ytíkrhûk yLku yuxkur{f yuLkSoLkk þktrík{Þ WÃkÞkuøkku, nrhÞk¤e ¢ktrík,xur÷rðÍLk, rþûký rðøkuhu.

yk «ð[Lkku ðkt[ðkÚke yu Mk{òÞ Au fu rð¢{¼kELke Lksh yksÚke ËMk ð»koÃkAeLke ËuþLke sYrhÞkíkku Ãkh níke. íku{Lku yu ðkíkLkku çkhkçkh ÏÞk÷ níkku fu òu y{wffk{ yksu Lkrn fheyu íkku ð»kkuo ÃkAe íkuLke ½ýe Lkfkhkí{f yMkhku Ãkzþu. su{ktLke ½ýeyksu ykÃkýu yLkw¼ðe hÌkk Aeyu. ykÚke s íkuyku ykøkún hk¾íkk níkk fu ykÞkusLkfheyu íÞkhu su «kusuõx ºkýÚke [kh ð»kou Ãkqhku ÚkðkLkku nkuÞ íkuLkwt ykÞkusLk ËMk ð»ko yøkkWfhðwt òuEyu.

íkuyku {kLkíkk níkk fu rþrûkík ÷kufkuyu rð¿kkLkLke Mke{kykuLku íkÃkkMkeLku {q¤¼qíkÄkhýkykuLku ÃkzfkhðkLke ykðzíkLku rðfMkkððe Ãkzu. hk»xÙyu ÃkkuíkkLkk ÷kufkuLku hk»xÙLkktnkÚkðøkkt MktMkkÄLkkuLke {ËË ðzu «Úk{ nhku¤Lkk «&™ku rð»kÞf rhMk[o{kt ÷økkððk Ãkzu.

íkuyku yu òuE þfu÷k fu ykÄwrLkf xufLkku÷kuSLke yrLkðkÞo yMkhku{ktLke yufyMkh Au Mkkt«ík {qÕÞkuLkwt Äe{wt Äkuðký. {kýMk su ftE fkÞo fhu Au íkuLke yMkh çknkhLkktsøkíkLku ÚkkÞ s Au yLku íkuýu yu òýðwt Ãkzu fu çknkhLkwt søkík íkuLkkt fkÞoLkku «íÞk½kík fuðeheíku ykÃkþu.

rð¿kkLkLkkt rþûký {kxu íku{Lkku ykøkún níkku fu rðãkÚkeoyku{kt MksoLkkí{fíkkrðfMkkððe Ãkzu yLku «&™Lkkt {q¤ MkwÄe ÃknkU[ðkLkku hMk søkkzðku Ãkzu. rð¿kkLk yLkurð¿kkLkeykuLku Mk{ksLkk ðkMíkrðf «&™kuLkk Wfu÷ {kxu fk{u ÷økkðku. rð¿kkLkLku Mk{ßÞkðøkh xufLkku÷kuSLku òËw økýe ÷uðkLku fkhýu ykÃkýe Mkk{krsf-hksfeÞ ÔÞðMÚkk{kt fkuErðþu»k Mk{s ÃkrhðíkoLk LkÚke ykÔÞwt. WÕxkLkk ðÄw økt¼eh Ãkrhýk{ku ykÔÞk Au yLku Mk÷k{íkeòu¾{kE Au.

yk «ð[Lkku ðkt[íkk yuðtw ÷køku Au fu òu íku{Lke Mk÷knku «{kýu [kÕÞk nkuík íkkuyksLkwt ¼khík ftEf swËwt s nkuík.

10{e {k[o 2020, Äq¤uxe {wrLk Ëðu

yLkw¢{

1. rðfMkíkk ËuþkuLke Mk÷k{íke 72. {kLkðeÞ {qÕÞku yLku rð¿kkLk{kt Lkuík]íð 133. {kýMkkuLkkt rðrðÄ rËþk{kt Úkíkk fkÞkuo 174. ytíkrhûkLkk þktrík{Þ WÃkÞkuøkku 215. rð¿kkLk, rþûký yLku y®nMkk 306. rðfkMk yLku xur÷rðÍLk 31

7. Lkkufhe yLku rðfkMk 378. «Ëq»ký yLku {kLkðkuLku yLkwfq¤ ðkíkkðhý 419. rðfkMkþe÷ Ëuþku{kt LÞwÂõ÷Þh xufLkku÷kuS 4510. MkhfkhLke rð¿kkLk Lkerík 5611. rð¿kkLk yLku hkr»xÙÞ ÷ûÞku 6112. rðfMkíkk ËuþkuLke Mkuðk{kt rh{kux Mku®LMkøk 6413. MkkÚku {¤eLku fk{ fhíke MktMÚkkyku 74


1. rðfMkíkk ËuþkuLke Mk÷k{íke

(1965{kt y{ËkðkË{kt nuhkuÕz ÷kMfe EÂLMxxâqx ykuV Ãkkur÷rxf÷ MkkÞLMk{kt ykÃku÷wt «ð[Lk)

{khe EåAk Au fu ynªÞk nwt {kuxe MktÏÞkLkk yuðk rðfMkíkk ËuþkuLke Mk÷k{íke rð»kuðkík fhwt suyku {nkMk¥kkLkkt sqÚkLkk MkÇÞ çkLÞk LkÚke. nwt yuðk rðfMkíkk ËuþkuLku çkkfkíkhk¾wt Awt su{Lkk rðrþü «&™ku Au. su{ýu ykŠÚkf heíku Mk{]Ø ÚkÞu÷k Ëuþku MkkÚku òuzkýfheLku íku{Lke Mk÷k{íkeLku hûký ykÃÞwt Au.

yktíkhhk»xÙeÞ MktçktÄkuLke çkË÷kíke ¼kík :

yktíkhhk»xÙeÞ MktçktÄku{kt, ËuþkuLkk hksfeÞ, ykŠÚkf yLku r{r÷xhe MðkÚkkuo íku{Lkuy÷øk y÷øk rËþk{kt ¾U[u Au. íku{ Aíkkt Ãk[kMkLkk ËkÞfk{kt MkÃkkxe Ãkh íkku yuðwt Ëu¾kÞwtfu rðïLkk Ëuþku ºký sqÚkku{kt ðnU[kÞu÷k Au. {nkMk¥kkyku Ãkqðo-Ãkrù{Lkk íkLkkðLkk fkhýuMk÷k{íkeLkk «&™u ÔÞMík níkk yLku rðfMkíkk Ëuþku {wÏÞíðu MðkíktºÞ {u¤ððk yLku ÃkkuíkkLkeyku¤¾ Q¼e fhðk{kt ÔÞMík níkk. ßÞkhu yu çktLkuLke ðå[u ík¾íkk Ãkh níke çku ÷~fheíkkfkíkku su yuf{ufLke Ëw~{Lk ÚkELku ¾ze ÚkÞu÷e. ºkeswt sqÚk su ÃkzËk ÃkkA¤ níkwt íkuçkeLkòuzkýðkËe ËuþkuLkwt. su {kuxu ¼køku Lkðk rðfMkíkk ËuþkuLktw çkLku÷wt níkwt. ‘rçkLkòuzký’þçË yu su íku ËuþLkk ÃkkuíkkLkk «&™Lku MktçktrÄík yr¼øk{Lku çkË÷u, íkxMÚkíkk {kVf, íkuËuþLke hksfeÞ ÂMÚkrík {kxuLke ÷øk¼øk yku¤¾ çkLke økÞu÷ku. çkeLkòuzkýLke yk AkÃkËuþ {kxu fkÞ{ hne. ¼÷u Lknuhwyu 1947{kt Ãkk÷ko{uLx{kt fÌkwt fu : ‘‘ykÃkýu økÞk ð»kuoònuh fhu÷tw fu ykÃkýu fkuE ¾kMk sqÚk MkkÚku ykÃkýwt òuzký Lkrn fheyu. íku íkxMÚkíkk furLkÂ»¢Þíkk fu yuðwt fþwt LkÚke. ykÃkýu {ËË fhðkLkkt Lkk{u ÞwØ{kt òuzkðkLkk LkÚke yLkußÞkhu ÃkMktËøke fhðkLkku Mk{Þ ykðþu íÞkhu òu ykÃkýkt rník{kt nþu íkku ykÃkýu fkuELkkuÃkûk ÷Eþwt.’’

yk ËMkfk{kt ykÃkýLku yktíkrhf òuzkýkuLkk Ëk¾÷kyku ðkhtðkh òuðk {¤u Au íku ðÄwíkku MktrÄLkk ykÄkhu Lkrn Ãký hk»xÙkuLkk Mk{ktíkh MðkÚkoLkk ykÄkhu çkLÞk nkuÞ. ¼÷u ÃkAeíku{ktLkk fux÷kf Ãkqðo-Ãkrù{Lkk MktË¼uo fkuE MkkÚku òuzkÞu÷k Lkk nkuÞ. íku WÃkhktík fkuE yufhk»xÙ ÷~fhe òuzkýLkwt MkÇÞ nkuÞ Ãký íku hk»xÙeÞ MðkÚkoLku fkhýu Mðíktºk ÃkkX ¼sðu Au.

rðfMkíkk Ëuþku ðå[uLkk rð¾ðkË{kt {nk Mk¥kkLke ¼qr{fk :Ãkqðo-Ãkrù{Lkk Mkt½»koLkk {wÆu yýwÞwØLkk ¼ÞLku ðþ þ†rLkÞtºkýLke MkV¤íkkyu su

ÃkrhÂMÚkrík MkSo íkuLku fkhýu ÃkhMÃkh rðhkuÄe hksfeÞ yLku ykŠÚkf MðkÚko Ähkðíkk ËuþkuLku

ÃkkuíkkLke ðkík ËþkoððkLkku Ãkqhíkku yðfkþ {éÞku. ykÃkýu yu ðkík Mk{S ÷Eyu fu rðfMkíkkËuþkuLkk ykŠÚkf MðkÚko yLÞ ËuþkuLkk MðkÚkoLke MkkÚku Mkt½»ko{kt ykðu Au. yk rºkfkuýeÞÄúwðefhýLku Ãkrhýk{u Ãk[kMkLkk ËkÞfk{kt rðï{kt ßÞkhu Ãkqðo-Ãkrù{Lkk Mkt½»koLkk {k{÷uçkeLkòuzkýðkËe Ëuþkuyu ÃkkuíkkLke íkxMÚkíkk ò¤ðe hk¾e yLku {nk Mk¥kkykuyurçkLkòuzkýðkËe ËuþkuLkk rð¾ðkË{kt íkxMÚkíkk ò¤ðe hk¾e. íkuLku fkhýu fux÷kf ËuþkuLkufkuE ÷~fhe íkkfkíkLku þhýu sðkLke ÷k÷[ Mkk{u MkV¤íkkÃkqðof hkufe þfkÞk. çkeLkòuzkýLkkyr¼øk{Lkku yuf ÷k¼ níkku. ÷~fhe òuzkýLke çknkh hnuðkÚke sYh Ãkzâu íkfLkku ÷k¼÷E þfkÞ. {nkMk¥kkykuLke íkxMÚkíkk íku Mk¼kLkÃkqðof ykøk¤ fhu÷ku þw¼ EhkËku níkku fusuÚke þeíkÞwØ yk Ëuþku{kt Lkk «Mkhu. íku MkkÚku yuðe EåAk Ãký ¾he fu rðfMkíkk ËuþkuLkuykŠÚkf yLku xufrLkf÷ MknkÞ ykÃkðe. yuLkwt fkhý Úkkuzwtf íkku {kLkðíkkðkËe ð÷ý yLkuÚkkuzef yuðe yktíkrhf Mk{sLku fkhýu Mk{òÞu÷ku ytøkík MðkÚko fu ykŠÚkf Míkh{kt ðÄwÃkzíke yMk{kLkíkk ¼rð»Þ{kt {kuxk Mkt½»koLkwt fkhý çkLke þfu. õÞkhuf yu hksfeÞ òuzkýÃkkfwt fhðkLkku VktMkku Ãký nkuE þfu. øk{u íku nkuÞ Ãký rðfMkíkk ËuþkuLkk yhMkÃkhMkLkkrððkËkuLku þktík fhðk{kt {nkMk¥kkyku MkkÄLk çkLke. íkxMÚkíkkLke MkkÚku MkkÚku rðfMkíkk ËuþkuLkkÍ½zkyku yLku Mk{ktíkhu íku{Lke ðå[uLkkt ÞwØLke þõÞíkkLkk xufkyu rðfMkíkk Ëuþku ðå[uLkkurð¾ðkË ðÄkhðk {kxuLke V¤ÿwÃk s{eLk íkiÞkh fhe. ÃkrhÂMÚkríkLku ðÄw rð»k{ çkLkkðe{nkMk¥kkykuLke ðexku ðkÃkhðkLke Mk¥kkyu, su MktÞwõík hk»xÙkuLke ÔÞðMÚkkLkk ¼køk YÃku Mkk{qrnfMk÷k{íke {kxu rð[khu÷e. {nkMk¥kkykuyu íkxMÚkíkkLku yux÷u MkwÄe ¾U[e fu íkuLkk fkhýuMkk{qrnf Mk÷k{íkeLkk rð[khLkku ykÄkh s Lkk hÌkku. yu {q¤ rð[kh níkku fu yk¢{ýfkh,su yLÞ ËuþLke MkhnËkuLkku ¼tøk fhu Au íkuLku yku¤¾ðku yLku íkuLku rLkÞtºký{kt ÷kððku.

Mkk{qrnf Mk÷k{íkeLkk xufk{kt rðfMkíkk Ëuþku yLku {nkMk¥kkykuLkku ÃkkX :rðfMkíkk Ëuþku {kxu çk[kðLke yLku Mkk{qrnf Mk÷k{íkeLke ÃkØrík s þMºkËkuzLke Mkk{u

yuf {kºk rðfÕÃk çk[u Au fu su ßÞkhu fkuE yLÞ ËuþLke MkhnËLku Ãkzfkhu íÞkhu fkuEhksfeÞ økýíkhe ðøkh ÍzÃkÚke {ËË{kt ykðu. y÷çk¥k, yíÞkhLkk Mk{Þ{kt yk çkLkðwtíku MktÞwõík hk»xÙ {kxu çknw y½hwt Au. íku{ Aíkkt nk÷{kt ¼khík ÃkkrfMíkkLk ÞwØ ð¾íkuMktÞwõík hk»xÙ îkhk {nkMk¥kkLke ËhBÞkLkøkeheÚke ÞwØLku yxfkððkLkku «ÞkMk ykþkMÃkËr[Ln Au. ykLke MkkÚkkuMkkÚk yktíkhhk»xÙeÞ Mk÷k{íke yLku þ†rLkÞtºkýLke ½ku»kýkykurð»ku rLkhkþk yLku þtfkLkk ðkË¤ku ½uhkÞu÷k Au fkhý fu íkuLke ÃkkA¤ fkuE Lk¬h Ãkøk÷kt÷uðkÞkLke fkuE ¾kíkhe {¤íke LkÚke. y{urhfLk þ† MknkÞLkk ¼køk YÃku ÃkkrfMíkkLkLkuyÃkkÞu÷ þ†kuLku ¼khík Mkk{uLkk WÃkÞkuøkLku yxfkððkLke y{urhfkLke yûk{íkk íku yksLkk


rËðMkku{kt y{urhfkLke rðfMkíkk ËuþkuLku hûký ykÃkðkLke Lkçk¤kE Ëþkoðu Au.ÃkkuíkkLku søkík s{kËkh çkLkkðeLku rðïLke WÃkh nwf{ [÷kððkLke {nkMk¥kkLke

{kLkrMkfíkk Mk{s{kt ykðu íku{ Au fkhý fu íkuyku rðfMkíkk Ëuþku ðå[uLkk rð¾ðkË{kt þ†kuÃkqhk Ãkkzðk{kt ÃkkuíkkLkk fËLkku WÃkÞkuøk fhu Au. {khk {ík «{kýu yk {kLkrMkfíkk ¾kuxe AußÞkhu fu ykðk Ãkøk÷ktyku MktÞwõík hk»xÙLkk MkÇÞkuLkk çknw{íke {íkku îkhk ÷uðkÞ Au. MktÞwõíkhk»xÙLkkt çktÄkhý «{kýu {nkMk¥kkykuLku Mkwhûkk Mkr{rík{kt rðþu»k Ëhßòu yÃkkÞku Au.¼qíkfk¤{kt yLkufðkh çkLÞwt Au fu økuhMk{s ÚkE sðkLkk ¼ÞLku fkhýu MÃküÃkýu çkku÷ðk{ktMktfku[ hk¾ðkLku ÷eÄu Mkk{qrnf Mk÷k{íkeLke ÔÞðMÚkk ¾kuhðkE økE Au. rðfMkíkk ËuþLkkLkkøkrhf nkuðkLkk Lkkíku nwt {kLkwt Awt fu ykLkku WÃkkÞ sux÷ku ykÃkýk ÃkkXLke Mk{s Ãkh Auíkux÷ku s «&™ rð»kuLke {nkMk¥kkLke ðíkoýqtf Ãkh Au.

þ† rLkÞtºkýLkk «&™ku :

rðfMkíkk Ëuþku {kxu þMºkkuLkk ¾[oLkku ¼kh íkuLke ykŠÚkf «økrík{kt çknw {n¥ðLkku yLkurLkýkoÞf ¼køk ¼sðu Au. yk Ëuþkuuyu ÃkkuíkkLke Mk÷k{íkeLkkt hûký {kxu {kuxu ¼køku ÃkkuíkkLkktMktMkkÄLkku Ãkh ykÄkh hk¾ðku Ãkzu Au. Ëk¾÷k íkhefu ¼khíku íkuLke [kuÚke Ãkt[ð»keoÞ ÞkusLkk{ktf]r»k rðfkMk {kxuLkkt hkufký fhíkkt MkthûkýLkku ¾[o ðÄkhu fhu÷ku. yu çknw Mðk¼krðf Au furðfMkíkk Ëuþku{kt þ†Ëkuz SðLkMíkhLku Ÿ[w ÷kððkLkk «ÞíLkkuLku YtÄu Au yLku Ãkrhýk{u÷ktçkkøkk¤u {nkMk¥kkyku íku{s rðfMkíkk ËuþkuLke ÂMÚkhíkk yLku Mk÷k{íkeLku ¼Þ{kt {qfu Au.

ßÞkt MkwÄe rLk:þ†efhý {kxuLkkt «økríkþe÷ Ãkøk÷ktyku {nkMk¥kkyku Lkk ÷u yLkuMktÞwõík hk»xÙLke þktrík ò¤ðýeLkku ÃkkX yMkhfkhf Lkk çkLku, íÞkt MkwÄe rðfMkíkk Ëuþkuíku{Lke ÃkkuíkkLke þ†Ëkuz{kt fkÞ{ hnuðkLkk. íkfLkefe MknkÞLkk fkÞo¢{ku yk «r¢ÞkLkuykzfíkhe {ËË fhu Au. ßÞkhu þ†ku ykÃkðkLkku ðuÃkkh, su{kt ÞwhkuÃkLkk íkxMÚk Ëuþku ÃkýMkk{u÷ Au, yk ¼Þtfh «ðknLku ðuøk ykÃÞk fhu Au. íku WÃkhktík ÃkkuíkkLke Mk÷k{íke {kxuçkeòLku þ†ku ykÃkðkLke «ð]r¥k yu Mktnkh {kxuLkkt [e÷k[k÷w þ†ku ðÄkhðkLke ð]r¥kLku ðuøkykÃku Au. yksu rðï{kt ÃkrhÂMÚkrík yuðe Au fu ËuþkuLku yýwþ†ku ÃkkuíkkLke ÃkkMku nkuðkLkwtykf»koý ðÄíkwt òÞ Au. yk fkhýu rðfMkíkk Ëuþku ðå[u þ†rLkÞtºkýLkku rððkË íkurLk:þ†efhý fhíkkt ðÄw {n¥ðLkku çkLke økÞku Au.

yu MÃkü Au fu þ† rLkÞtºký™ku ykÄkh yðhkuÄ nkuðku òuEyu. rðfMkíkk Ëuþku {kxu,þ†kuLke {kuxe s{kðxLkku ¼khu çkkus íku{Lku íkkuze Lkk¾Lkkhku Au fkhý fu íku ykŠÚkf «økríkLkkrðfÕÃku s nkuE þfu. íkku yu yðhkuÄ MktÞwõík hk»xÙyu Lkçk¤k ËuþkuLke ¼køkeËkhe{kt{nkMk¥kkykuLke MkkÚku hneLku s Q¼ku fhðku Ãkzu. íkuLkku yÚko yu Lkrn fu MkeÄw s r{r÷xheÃkøk÷wt ¼hðwt. Ãký çkeò yLkuf LkkLkkt LkkLkkt Ãkøk÷ktyku Ãkqhkt {er÷xhe Ãkøk÷ktykuLke çkË÷u

÷E þfkÞ su þ† rLkÞtºký fhðk{kt ðÄw yMkhfkhf ÚkE þfu.òu þ† rLkÞtºkýLku MkV¤ çkLkkððwt nkuÞ íkku, yu íkku Mðk¼krðf s Au fu íkuLke

rLk»V¤íkkLkkt Ãkrhýk{ku íkku çktLku ÃkûkLku Ãknu÷uÚke s ¾çkh nkuðkLkk. yk MktË¼uo {ËË fhLkkhËuþkuLkku yLkw¼ð çknw ¾hkçk Au. ßÞkt MkwÄe yuf ËuþLke çkeò Ëuþ ÃkhLke yk¢{fíkkhksfeÞ y™u ™irŒf áÂüyu Mðk¼krðf {k™e ÷uðk{kt ykðu íÞkhu ƒu rðf‚Œk Ëuþku ðå[u™kurð„ún rð»ku ‚tÞwõík hküÙ™ku «rŒ¼kð yM…ü s hnuþu. ŒksuŒh™k ƒ™kðku™u ‚{sŒkyuðwt ÷k„u Au fu …krfMŒk™ ‚kÚku™ku ‚þMºk rð„ún yxfkðe þfkÞ òu {nk‚¥kkyku™eðŒoýqtf y™u «rŒ¼kð™u çktLku Ëuþku y„kWÚke òýe þfu. òu USA y™u USSR ðå[u™enkux÷kE™ þMºk r™Þtºký™u ò¤ðe þfŒe nkuÞ Œku ƒu rðf‚Œk Ëuþku y™u su Ëuþku yu{™u{ËË fhu Au Œu{™e ðå[u™e ðkŒ[eŒ™e M…ü ÔÞðMÚkk Q¼e fhkÞ Œku þMºk r™ÞtºkýþõÞ ƒ™u.

¼rð»Þ™e ‚k{qrnf ‚÷k{rŒ {kxu™wt ‚kiÚke ðÄw nfkhkí{f «„rŒþe÷ …„÷wt Au‚tÞwõík hküÙ™e hksfeÞ ‚r{rŒ™e 21{e rz‚uBƒh 1965™e ònuhkŒ. Œu yuf hküÙ™eƒeò hküÙ{kt ‚eÄe fu ykzfŒhe, fkuE …ý fkhý‚h, yktŒrhf fu ƒkÌk ƒkƒŒ rð»kuË¾÷„ehe …h fk{ fhþu. W…hktŒ, yuf hküÙ yLÞ hküÙ™e hkßÞ ÔÞðMÚkk™u ƒË÷kððkfkuE ®n‚kí{f, ykŒtfðkËe fu ‚þºk ƒ¤ðku fhðk™kt fkÞo™wt ykÞkus™, W¥kus™, [¤ð¤,ykŠÚkf ‚nÞku„ fu W~fuhýe ™rn fhu y™u yLÞ hküÙ™e yktŒrhf ƒkƒŒku{kt Ë¾÷ ™rnfhu. yk ¾hzku Mðefkhðk™ku {Œ÷ƒ yu fu nk÷™e y‚t{rŒ™k ½ýk {wÆkyku si‚u Úku™eÂMÚkrŒ{kt {qfkE sþu, r‚ðkÞ fu ƒtLku Ëuþku …hM…h ‚t{rŒÚke Œu™u Wfu÷u.

rðf‚Œk Ëuþku{kt Íz…e yýw«‚kh :[e™™ku yýwÄzkfku ƒu Ëuþku ðå[u™e ‚÷k{rŒ™wt ‚tŒw÷™ Íz…Úke ƒË÷e hÌkwt nkuðk

…h æÞk™ fuÂLÿŒ fhu Au. yk ƒkƒŒ {kºk rðf‚Œk Ëuþku {kxu s ™rn, {nk‚¥kkyku {kxu…ý {níð™e Au. ƒeS yLÞ ƒkƒŒku W…hktŒ, [kR™eÍ ƒkuBƒu yu Ëu¾kze ËeÄwt fu rðf‚ŒkËuþku yk…{u¤u yýwƒkuBƒ ƒ™kððk™e ûk{Œk fu¤ðe hÌkkt Au. su{kt {nk‚¥kk ‚tzkuðkÞu÷e™ nkuÞ Œuðk rð„ún{kt þMºkr™Þtºký {kxu™e y‚hfkhf …ØrŒ™e „uhnkshe{kt ðŒo{k™‚{Þ yýwþMºkku™k rðfk‚ {kxu ‚k™wfq¤ Au. rðf‚Œk Ëuþku yuðe Ë÷e÷ fhu Au fu yk…{u¤uQ¼e fhu÷e yýwþMºkku™e ykðzŒ ‚÷k{rŒ {kxu™kt [e÷k[k÷w þMºkku™k {wfkƒ÷u ÷ktƒu„k¤u ‚MŒe …zu Au.

{nk‚¥kkyku y™u rðf‚Œk Ëuþku yksu [kh hMŒu ykðe™u Q¼k Au ßÞktÚke Œu{ýuhMŒku …‚tË fhðk™ku Au fu Þw.yu™. îkhk ‚k{qrnf ‚÷k{rŒ™ku hMŒku ÷uðku fu þ†Ëkuz™ku

™ðku y™u rð™kþfkhe hMŒku ÷uðku. ykí{‚tÞ{™ku yuf hMŒku su {nk‚¥kkyku™u ÷uðk™ku


fnuðk{kt ykÔÞku Au Œu Au Œu{™k Atomic Ballastic Missiles (yýw r{‚kRÕ‚)™u„kuXððkÚke ƒ[u, y™u s…k™, ¼khŒ y™u EÍhkÞu÷™u fnuðk{kt ykÔÞwt Au fu Œuyku …kuŒk™eyýwûk{Œk Q¼e fhðkÚke Ëqh hnu. yk ykí{‚tÞ{ ‚{qn{kt fk{ fhŒk Ëuþku™kt hksfeÞznk…ý y™u Œu{™kt …wg fkÞkuo îkhk Q¼ku Úkðku òuEyu. òu fu yk rðïk‚ òu¾{e heŒu‚tŒwr÷Œ ÚkÞku Au y™u y™u yu ŒkfeË™e sYrhÞkŒ ƒ™u Au fu þMºkku™k W…Þku„ fhðkÚkeƒ[kðu. yu {kxu ®n{Œ òuEyu fu fkuE hküÙ™u yk¢{f fnuðku y™u Œu™e ‚k{u Þw.yu™.™e{ËËÚke fk{ …kh …kzðwt.

‚tÞwõík hküÙ™e þMºk r™Þtºký y™u r™:þMºkefhý {kxu™e hküÙeÞ ™k„rhf ‚r{rŒyun{ýkt s yýwþMºkku™k rðMŒkh™u hkufðk {kxu yuf r™ðuË™ ònuh fÞwO Au. Œu{kt fnuðkÞwtAu fu :

‘‘yk ƒÄk ‚q[™ku{kt ‚kiÚke yk„¤ y™u {níð™kt ‚q[™ku Au Œuðk hküÙku™k ‚÷k{rŒ™k«&™ku {kxu, su{™e …k‚u yýwûk{Œk ™Úke. ƒnkh™kt yk¢{ýkuÚke ƒ[ðk {kxu …kuŒk™e…k‚u yýwþMºkku ‚h¤, sYhe y™u Íz…e «rŒfkh {kxu yr™ðkÞo Au yuðe ÷k÷[™k¼ÞÚke ƒe™-yýwûk{Œkðk¤k Ëuþku™u ƒ[kððk. Œu {kxu yu sYhe ƒ™e hnu Au fuyýw‚¥kkyku …kuŒk™u yu ƒkƒŒu ‚tÞr{Œ fhu fu Œu ƒe™yýwhküÙku ‚k{u yýwþMºkku™kuW…Þku„ ™ fhu, fu ™k Œku yu™k W…Þku„™e Ä{fe yk…u. yu {kxu yýw‚¥kkykuyu Œu¾kíkhe yk…ðe …zþu fu ykðk yk¢{ý™ku ¼ku„ ƒ™u÷k™u ƒÄk s þfÞ W…kÞkuÚke {ËËfhþu. ‚kiÚke y„íÞ™e ðkŒ Œku yu fu yýw‚¥kk fu ƒe™yýw‚¥kk, çktLkuyu ¾kºke yk…ðe…zþu fu Œuyku fkuE hküÙ™e ‚hnË …h ƒ¤ ðk…hðkÚke Ëqh hnuþu y™u yuðe …ý ¾kíkheyk…ðe …zþu fu þõÞ Œux÷e rðrðÄŒk™k «‚t„u ykðwt fhðkÚke yLÞ™u yxfkðþu. ßÞkt‚wÄe hküÙ™e ‚hnËku ƒ¤…qðof ƒË÷kÞ Au fu ƒË÷kE þfu Au, íÞkt ‚wÄe yýwþMºkku yuyk¢{ý™u ¾k¤ðk {kxu™e W…Þku„e þõÞŒk hnuþu.

ykÚke yuðk hküÙku su yýwþMºkku ¾heËðk {kxu Wí‚wf Au Œuðk Ëuþku{kt ‚hnËku™e‚÷k{rŒ™e ¾kŒhe yk…Œk …hM…h ‚t{rŒÚke ƒ™Œk y™u {kLÞŒk …k{Œk fhkhku™u y{uxufku yk…eyu Aeyu. W…hktŒ, y÷ƒ¥k, y{u þktrŒ ò¤ððk™e ‚tMÚkk„Œ …ØrŒyku™kt{n¥ð W…h …ý ¼kh {qfeyu Aeyu.

Œu{ AŒkt yk ‚r{rŒ yu Mðefkhu Au fu yýwþMºkku ðÄkhðk™kt fux÷kf «kuí‚knffkhýku hksfeÞ Au, suÚke yu™k ½xkzk îkhk {nk‚¥kk yuðk …whkðk yk…e þfu fu ŒuykuþktrŒ ò¤ððk™e «r¢Þk{kt ‚n¼k„e Au yÚkðk Œku yýwþMºkku™ku íÞk„ yu Œu{™wt ƒ÷rËk™Au yuðku …whkðku yk…e™u ƒŒkðe þfu fu {nk‚¥kkyku …kuŒu …ý ‚khku yuðku ‚tÞ{ Œu{™k…kuŒk™k ‚t„ún{kt yýwþMºkku™k ðÄkhk {kxu ƒŒkðe hÌkkt Au. ytŒ{kt, ‚{erŒ ™e[u™k A

{wÆk ‚q[ðu Au su™k …h Œkífkr÷f ‚n{rŒ ƒ™u :1. …qhŒk r™heûký ‚kÚku yýw …rhûkýku …h ‚ðo„úkne «rŒhkuÄ. hküÙ™e [fk‚ýe …ØrŒ{kt

sYhe ‚wÄkhk su yuðe ‚trÄ™u Mðefkhðk{kt {ËË fhu su{kt r™heûký™k ykÄkhu Œu{™u…eAunX fhðk™ku …zfkh ÷kðu. ytŒu Œku „{u Œux÷k r™heûkýku ykðe ÔÞðMÚkk {kxuykÄkh¼qŒ Œku ™k „ýkÞ. Œu™k Wfu÷{kt, r‚M{ku„úkrVf ‚kÄ™ku{kt ™ðk ‚wÄkhkykuyu þõÞ ƒ™kðu fu MÚk¤ …h™kt r™heûkýku™e ‚tÏÞk ƒkƒŒu ƒu …ûkku™k ytŒh™u ½xkzu- suýu 1963™k fhkh™u r™»V¤ ƒ™kðu÷ku.

2. ÔÞqnkí{f þMºkku™u ½xkzðk™k Œu{™k EhkËk™e ‚å[kE™k ¼k„ Y…u, yýw‚¥kkykuŒu{™k ÷~fh™k ¾[o™ku yzÄku xfku Þw.yu™.™k þktrŒ ò¤ððk™k fkÞo™k ykŠÚkf‚nfkh{kt yk…u.

3. su «MŒkð n{ýk y{urhfkyu {qõÞku Au Œu {wsƒ US, UK y™u USSR™ k tyýwþMºkku™kt Wí…kË™{kt ð…hkŒk fk[k {k÷™kt Wí…kË™ …h ‚t…qýo hkuf yÚkðk Œkuyu™u ‚{ktŒh ƒtLku …ûkku™u MðefkÞo nkuÞ Œuðku yLÞ ‚wÍkð.

4. yýwþMºk ƒ™kððk ð…hkŒku …ËkÚko U-235 US, UK y™u USSR …k‚uÚke [ku¬‚sÚÚkk{kt ÷E™u IAEA ™u {kuf÷ðku su rðf‚Œk hküÙku™k ÷k¼ {kxu ƒe™þ²kku™kW…Þku„{kt ÷E þfkÞ. Œu …ËkÚkkuo ƒe™yrÄf]Œ heŒu ™k ð…hkÞ Œu™e …qhŒe ŒfuËkhe÷uðkÞ.

5. IAEA îkhk ÚkŒk r™heûký{kt ðÄw Ÿzký y™u ðÄw rðMŒkh ykðu Œuðwt ykÞkus™ fhðwty™u yýwþMºkku ƒ™kðu Œuðk Œ{k{ …ËkÚkkuo™u IAEA™k fƒò{kt hk¾ðk.

6. ¢{þ: ƒtÄ ÚkŒk fu ‚t…qýo ƒtÄ …zu÷k US, UK y™u USSR ™k Ëhuf yýwQòo™kt{Úkfku™wt IAEA îkhk fhkh «{kýu fk{ ÚkkÞ Au Œu òuðk r™heûký þY fhðwt. USîkhk Œu™k hkuð, {k‚k[w‚ux™kt yýw{Úkfku™wt IAEA îkhk ÚkŒk r™heûký™ku ÔÞk…ðÄkhðku y™u Œu ‚kÚku þktrŒ{Þ W…Þku„{kt h‚ ÄhkðŒk yLÞku™u …ý ykðk r™heûkýku{kxu Wí‚krnŒ fhðk.’’yk…ý™u yuðku «&™ fhðku „{þu fu yýwþMºkku ƒe™-«‚kh rð»ku™kt fkÞkuo fhŒe

ð¾Œu rðï yksu [e÷k[k÷w þMºkku™e fu Œu™e xuf™ku÷kuS™e VuhƒË÷e {kxu nsw ŒiÞkh Au¾hwt?


2. {kLkðeÞ {qÕÞku yLku rð¿kkLk{kt Lkuík]íð(yku÷ EÂLzÞk hurzÞku Ãkh ykuøkMx 1965{kt yk «ð[LkLkwt «Mkkhý ÚkÞwt)

hk»xÙLkku rðfkMk íkuLkk ÷kufkuLke rð¿kkLk yLku xufLkku÷kuS rð»kuLke Mk{sý yLku íkuLkuy{÷{kt {wfðk MkkÚku çknw MÃküÃkýu økkZ heíku Mktf¤kÞu÷ku Au. õÞkhuf yuðe Ë÷e÷ ÚkkÞ Aufu xufLkku÷kuSLkk WÃkÞkuøk {kºkÚke ð]rØLku ðuøk {¤u Au. yuf y{qíko rMkØktík íkhefu yk ðkíkMkk[e nþu Ãký fkÞo{kt rLk»V¤ òÞ Au. {æÞ ÃkqðoLkk ËuþkuLku swyku, íÞkt ËMkfkykuÚkeyíÞtík ykÄwrLkf xufLkku÷kuS îkhk íku÷ fkZeLku rðfkMk ÚkÞku Au, íkuLkwt Mkk{krsf {k¤¾wt fuðwtAu ? EríknkMku yu çkíkkÔÞwt Au fu xufLkku÷kuSLkkt Mkk[k Mkk{krsf yLku ykŠÚkf V¤ku íkuLku {¤uAu su ÷kufkuyu ykÄwrLkf rð¿kkLkLkk WÃkÞkuøkku yLku íku{ktÚke Lkef¤íke xufLkku÷kuSLkku Mk{sÃkqðofWÃkÞkuøk fhu Au. ykÚke s Ëhuf rðfkMkþe÷ hk»xÙLkk økýLkkÃkkºk ÷kufkuyu ykÄwrLkf rð¿kkLkLkkWÃkÞkuøkku yLku íku{ktÚke Lkef¤Úke xufLku÷kuSLku Mk{sðe s Ãkzu.

fkuE øk{u íku ûkuºk{kt ÔÞMík nkuÞ, íku çkkÞku÷kuS nkuÞ, rsLkuxeõMk nkuÞ fu yuxkur{fMkkÞLMk nkuÞ, íkuýu rð¿kkLkLke Mke{kykuLku íkÃkkMkeLku {q¤¼qík ÄkhýkykuLku ÃkzfkhðkLkeykðzíkLku rðfMkkððe Ãkzu. ykÃkýe ykMkÃkkMkLkk «&™kuLku Mkkt¼¤ðk {kxu yk s ykðzíkyMkhfkhf Mkkrçkík ÚkkÞ Au, Lkrn fu “÷køku íkku íkeh Lkrn íkku íkw¬ku”. yk ÃkhÚke yu Vr÷íkÚkkÞ fu hk»xÙkuyu ÃkkuíkkLkk ÷kufkuLku hk»xÙLkkt nkÚkðøkkt MktMkkÄLkkuLke {ËË ðzu «Úk{ nhku¤Lkk«&™ku rð»kÞf rhMk[o{kt ÷økkððk Ãkzu. íku MkkÚku yu Ãký yux÷wt s sYhe Au fu ykðk íkiÞkhÚkÞu÷k ÷kufkuLku hk»xÙLkk ðkMíkrðf «&™ku {kxu fkÞo MktçktrÄík «fÕÃkku{kt òuzðk Ãkzu.

ykÄwrLkf xufLkku÷kuSLkk «ðuþLku Ãkrhýk{u yrLkðkÞo yMkhku{ktLke yuf yMkh Au Mkkt«ík{qÕÞkuLkwt Äe{wt Äkuðký. yk ÃkrhÂMÚkrík yu ÃkrhðíkoLk íkhV ÷E òÞ Au ßÞkt ‘{kýMk «f]ríkLkktyLkuf íkíðku{ktLkwt yuf íkíð Au.’ íku rð[khLku çkË÷u ‘{kýMk rðïLkk fuLÿ{kt Au’ íku rð[khykfkh ÷uíkku òÞ Au. Ä{oyu ykÃkýLku su Lkiríkfíkk yLku ©Øk ykÃÞk Au, íku nðu ykÃkýLkuMÃkþoíkk LkÚke. íkku íkuLke søÞk nðu fkuý ÷uþu ? {Lku ©Øk rð»ku ðkík fhíkk Mkkt¼¤eLku ík{LkuLkðkE ÷køkþu. {Lku yuðtw Mk{òÞwt Au fu {kýMk çkÄkÚke y÷øk ÚkELku LkÚke Sðe þfíkku. íkusu ftE fkÞo fhu Au íkuLke yMkh çknkhLkkt søkíkLku ÚkkÞ s Au yLku íkuýu yu òýðwt Ãkzu fuçknkhLkwt søkík íkuLkk fkÞoLkku «íÞk½kík fuðe heíku ykÃkþu. çkeò þçËku{kt, íkuýu ÃkkuíkkLkwtLkkLkk{kt LkkLkwt fkÞo fhíkk Ãknu÷kt yu «íÞk½kíkLkku ytËks {u¤ððku Ãkzu. òu íkuýu hMíkkuyku¤tøkðku nkuÞ íkku íkuLku {kuxh [k÷f Ãkh yu ¼hkuMkku nkuðku òuEyu fu íkuLku ðknLk [÷kððkLkkrLkÞ{kuLke òý Au.

{kýMk su Mkk{krsf yLku ¼kiríkf ðkíkkðhý{kt Sðu Au íkuLke rð»kË Mk{sý nkuðe íku{khu {kxu yksLke {kLkðòík Mkk{uLkwt íkkfeËLkwt fkÞo Au. ßÞkhu ykÃkýu yu rð»ku rð[kh

fheyu íÞkhu yu Mk{òÞ Au fu su ðkíkkðhý{kt {kýMk fk{ fhu Au íku ðkíkkðhý rð»kuLkeyktíkhMkwÍ Lkk nkuðe, íkuýu {kýMkLku {kxu Ëhuf Mk{Þu «&™ku Q¼k fÞko Au. su ÄkŠ{f{kýMkLku Ä{o{ktÚke ykïkMkLk {¤u Au, íkuLku su{ ðnu{ yLku ytÄ©Økyu sfze hkÏÞku Au,íkuðe s heíku ½ýk ÷kufkuLku xufLkku÷kuS «íÞuLkk ÃkûkÃkkíkLku fkhýu íkuLku yÃkLkkððkÚke {¤íkk÷k¼ku rð¿kkLkLku Mk{ßÞk ðøkh ÷eÄu hk¾ðk Au. su{ nkÚk[k÷kfe òËwLkwt MÚkkLk ÷E ÷uíku{ ykÃkýu Mkk{krsf- ykŠÚkf {k¤¾k rð»kuLke òøk]rík{kt fkuE sYhe VuhVkhku LkÚkefÞko. WÕxkLke yksu yu òøk]rík rðfMkkððkLke rLk»V¤íkkLke yMkhku rðïLke Mk÷k{íke{kxu Ãknu÷k fhíkk ðÄkhu økt¼eh çkLke økE Au. y÷çk¥k, rð¿kkLk rð»kuLke Mk{sýLku W¥kusLkykÃkðkLkku «&™, {q¤{ktíkku rþûkýLkku «&™ Au. yLku íku sLkMktÏÞkLkk rðMVkuxLkk MktË¼uoðÄkhu y½hku çkLke økÞku Au. xufLkku÷kuS yÃkLkkðe ÷uðk {kºkÚke íkuLkk rð»kuLke Mk{sýQ¼e Úkíke LkÚke. {khu Ëw:¾ MkkÚku íku Mkkh fkZðku Ãkzu Au fu yk «&™Lku fkuE Mk{ksu yMkhfkhfheíku n÷ fÞkuo LkÚke.

ykÄwrLkf rð¿kkLkLku rnLËwþk†kuLke rV÷kuMkkuVe ykf»kuo Au. Mkk{kLÞ {kýMkLkkt SðLk{ktyu rV÷kuMkkuVeLkk ½ýkt ÷ûkýku Ëu¾kÞ Au, su íkuLku yòýÃkýu MkkrníÞ{ktÚke, f¤k{ktÚkeyLku Mkk{krsf ÃkhtÃkhkyku{ktÚke {éÞk Au. ykÃkýLku yu ¾çkh Au fu ËþoLk{kt ÿükLkku yLkuçknkhLkk ÃkËkÚkkuoLkku (á~ÞLkku) Mk{kðuþ Au. ÔÞÂõíkLkk yLkw¼ð{kt ÔÞÂõíkøkík ÃkMktËøkeykuLkuykÃkýu Mk{S þfeyu Aeyu. ykÃkýLku ¾çkh Au fu ¿kkLkLkk nòhku {køkkuo Au. MkkÃkuûkðkË{ktykÃkýu yu þeÏÞk Aeyu fu ÿükLkk MktË¼oLkwt ½ýwt {níð Au yLku fuðe heíku rLkheûkýLkktÃkrhýk{kuLkku ykÄkh òuLkkhu fÞk MktË¼uo ÃkËkÚkoLku òuÞku Au íkuLkk Ãkh Au. su{ýu WÃkrLk»kËkuLkuMk{ßÞk Au yÚkðk íkku su{ýu MkkÃkuûkðkËLku Mk{ßÞku Au íku{Lkk {kxu fþwt Ãkqýo MkíÞ fu ÃkqýoyMkíÞ LkÚke.

nwt ßÞkhu rð¿kkLke rð»ku ðkík fÁt Awt íÞkhu yu sYhe çkLku Au fu nwt yuðk rð¿kkLkeLke ðkíkfÁt Awt su çkeò rð¿kkLke fhíkk swËku Au. yuf Au suýu rð¿kkLkLke ykiÃk[krhf íkk÷e{ ÷eÄeAu, ßÞkhu çkeòu yu Au suLkk ÃkkuíkkLkkt {qÕÞku{ktÚke ði¿kkrLkf yLkw¼ð «økx ÚkkÞ Au. {khe[[ko yk çkeò «fkhLkk rð¿kkLke rð»kuLke Au.

nwt rð¿kkLk yLku {kLkðeÞ {qÕÞku rð»kuLke ðkíkLkk {wÆkLku MÃkü fhðk yuf Ëk¾÷ku ykÃkwtsu ÞwØ rð»kÞf rð¿kkLk yLku xufLkku÷kuSLke yMkhku yLku íku fuðe heíku hk»xÙLke Mkkðo¼kir{fíkkLkuyMkh fhu Au íku çkíkkðu Au. suðku nkEzÙkusLk çkkuBçk ELxh- fkuÂLxLkuLx çku÷kMxef r{MkkE÷îkhk {kuf÷ðkLkku þõÞ çkLkþu, su A Úke ykX nòh {kE÷ ËqhLkk ÷ûÞ Ãkh- Úkkuzkf{kE÷ yk½kÃkkAkLke [ku¬MkkE MkkÚku - Akuze þfkþu íÞkhu íku ÞwæÄLke yMkhku yux÷e¼ÞkLkf nþu fu íku{kt ¼køk ÷uLkkh Ëuþku yktíkhhk»xÙeÞ Íøkzkyku {kxu ÞwØLkku {køko ÃkMktËfhíkk Ãknu÷k rð[kh fhþu.


Mk{ks{kt hnuíke ÔÞÂõík MðuåAkyu yu çktÄLk Mðefkhu Au fu {Lk ÚkkÞ íÞkhu øk{u íÞktÃkÚÚkh VUfe Lkk þfkÞ. íku støk÷{kt sELku Mknu÷kEÚke fhe þfkÞ. íkuðe s heíku yìxkur{fþ†kuLkk Þwøk{kt hk»xÙkuyu yu rþMík MðuåAkyu Mðefkhðe Ãkzu fu VrhÞkËkuLkwt rLkðkhý {kuxkÃkkÞk ÃkhLkk ÞwØÚke fhðwt nðu yÚkoÃkqýo LkÚke. òu ½»koý ÚkkÞ íkku íkuLku fuðe heíku rLkðkhðwt ?fktíkku ðkxk½kxkuÚke, yÚkðk sYh Ãkzu íkku ºkeS ÔÞÂõíkLke ÷ðkËeÚke yÚkðk çknkhLkk LÞkÞk÷Þsuðk rðfÕÃkku s çk[u Au. ÞwLkkExuz LkuþLMkLkwt ònuhLkk{tw yk Mkk{wrnf Mk÷k{íkeLke ðkík sMðefkhu Au. hk»xÙkuLkk ðzkykuyu rðïMktMÚkkLke MÚkkÃkLkk îkhk yu ðkík s fhe fu nðu yufMkkðo¼ki{ hk»xÙ þwt Lkk fhe þfu. Ãký ½ýe çkkçkíkkuLke su{ yk çkkçkíkLkku Ãký yMkhfkhfy{÷ LkÚke ÚkÞku. òu Ëhuf ËuþLkku Mkk{kLÞ Lkkøkrhf òu Ãkkuíku su ðkíkkðhý{kt hnu Au íkuLkkyðhkuÄkuLku yku¤¾u yLku Mk{su íkku rðïLke Mk÷k{rík yLku yktíkhhk»xÙeÞ íkfhkhkuLke hksfeÞMk{sqíkeykuLku {ËË {¤þu.

ík{Lku Úkíkwt nþu fu nwt nsw rð¿kkLk{kt Lkuík]íðLke ðkík WÃkh fu{ LkÚke ykðíkku. Ãký íkuÃknu÷k rð¿kkLkLkwt {níð Mk{òððk ykx÷e ÷ktçke «MíkkðLkk {Lku sÁhe ÷køku Au. {Lku÷køku Au fu rð¿kkLk{kt Lkuíkkøkehe ÷uðk {kxu Lke[uLke çkkçkíkku «kó fhðe Ãkzu.

• yuf, MksoLkkí{õíkk rðfMkkððk yLku «&™Lkkt {q¤ MkwÄe ÃknkU[ðkLkku hMk;• çkeswt, {kuxk Míkh ÃkhLkku yLkw¼ð ykÃkku, suLkkÚke ÷kufku ÃkkuíkkLkkt ðkíkkðhýLku

Mk{SLku yðhkuÄkuLku yLkwYÃk {qÕÞku yLku Lkiríkf {kÃkËtzku Q¼k fhe þfu;• ºkeswt, rð¿kkLk yLku rð¿kkLkeykuLku Mk{ksLkk ðkMíkrðf «&™kuLkk Wfu÷ {kxu fk{u

÷økkðku. suðk fu yÚkoÔÞðMÚkkLkwt ½zíkh, EÂåAík Mkk{krsf ðkíkkðhýLkwt rLk{koý yLkuhk»xÙeÞ Lkerík, Mk÷k{íke yLku Mðhûký suðk «&™ku.

«&™ku WXkðe þfu íkuðk MksoLkkí{f, rþMíkçkØ yLku WíMkkrník ÔÞÂõíkLkk rðfkMk{kxu ykÃkýu Mkk{kLÞ heíku Mk{Syu Aeyu yuðk Lkuík]íðLke sYh LkÚke. íÞkt fkuE Lkuíkk LkÚkeyLku fkuE yLkwÞkÞe LkÚke. Lkuíkk òu ík{khu yku¤¾ðku nkuÞ íkku íku fu¤ðLkkh, WøkkzLkkh Au,WíÃkkËf LkÚke. íkuýu ÞkuøÞ s{eLk ykÃkðkLke Au. yLkwfq¤ nðk, Ãkkýe, MkqÞo«fkþ-ðkíkkðhý ykÃkðkLkwt Au ßÞkt çke Qøke þfu. ynª yuf WËkh, ¾wÕ÷k {LkLkkt ÔÞÂõíkLkesYh Au, suýu ÃkkuíkkLkku yrÄfkh MÚkkrÃkík fhðkLkku LkÚke. íku rLkýoÞ ÷uLkkh LkÚke yLku yu{kxu íku çkÄkLku sYhe Mkq[Lkkyku Lkrn ykÃÞk fhu. íkuLkk çkË÷u íkuýu ÃkkuíkkLke MksofíkkÚke,«f]rík «íÞuLkk «u{Úke yLku Mk{ÃkoýÚke, suLku ði¿kkrLkf heík fnuðkÞ íkuLkku Ëk¾÷ku çkuMkkzðkLkkuAu. yk yuðk Lkuíkkyku Au su{Lke rþûký{kt yLku þkuÄMktMÚkkLkku{kt sÁh Au. yk íku Au suMkíkík rþûkýLkkt WÆuþku yLku heíkkuLke [e÷k[k÷w ÄkhýkykuLku Ãkzfkhu Au. íku ÷kufkuLku yuðkyLkw¼ðku MkkÚku Mkktf¤u Au suLkkÚke ÔÞÂõík ÃkkuíkkLkkt {qÕÞku yLku MktË¼kuo çkktÄe þfu, ÃkkuíkkLkuÚkÞu÷kt ËþoLkLkwt ytøkíkÃkýwt Mk{S þfu.

ßÞkhu ykÃkýu hk»xÙLkkt ðkMíkrðf fkÞkuo{kt rð¿kkLkLkku WÃkÞkuøk fheyu Aeyu íÞkhu VheÃkkAku ykÃkýLku nwf{ fhu íkuðku Lkrn Ãký ykËkLk - «ËkLk fhu íkuðku Lkuíkk òuEyu Au, suMkkiÚke ðÄw yMkhfkhf nkuÞ. íku ÃkkuíkkLke òíkLku çkeòLkkt fkÞkuo MkkÚku òuzþu, ykÃkþu yLkuMkkÚku MkkÚku ÷uþu Ãký ¾hku. ykÃkýk Mk{ks{kt rð¿kkLkeyku {kÃke þfkÞ íkuðk Ãkrhýk{ku{u¤ððk {w~fu÷e yLkw¼ðu Au. ykÃkýu çkwrØSðeykuLku Mk{ksLkkt çknw Ÿ[k MÚkkLku {wfeyuAeyu Ãký ykðwt fk{ fhLkkh òu ÃkkuíkkLke hkusçkhkusLke ®sËøke{kt SðLkMíkhLku fu ykŠÚkfMk÷k{íkeLku {níð ykÃku íkku íku{Lku yrðïkMkLke Lkshu òuEyu Aeyu. ykÃkýe hk»xÙeÞ«Þkuøkþk¤kLkk þkuÄ rð¿kkLkeyku fu rðïrðãk÷Þku{kt fk{ fhíkk çkkirØfku òu ÃkkuíkkLkeykðf ðÄkhðk çknkhLke MktMÚkkyku{kt Mk÷knfkh çkLku fu fkÞo MktçktrÄík «fÕÃkku{kt ¼køk ÷uíkku íku{Lku Lke[e Lkshu òuEyu Aeyu. ykÃkýu su{Lke ÃkkMku rðrþü árü Au íku{Lku fk{fhíkk ÷kufkuÚke Ëqh hk¾eyu Au. íku{Lku yufËtrzÞk {nu÷{kt Ãkwhe ËEyu Aeyu. nwt {kLkwt Awt fusu {q¤¼qík «&™ku Au íku «Þkursík fkÞkuo ykÄkhu Mkkhe heíku fhe þfu. {kuxk¼køkLkk «Mktøku¾hku «&™ þkuÄðku, ¾he Mk{MÞkLku yku¤¾ðe íku ytíku Mkk[k Wfu÷ íkhV Ëkuhe òÞ Au.

Mk{ksLkk ¾hk «&™kuLkk Wfu÷ {kxu rð¿kkLk yLku rð¿kkLkeykuLku WÃkÞkuøk{kt ÷uðk{kxuLke ÃkrhÂMÚkrík rLk{koý fhðk ykÃkýu rð¿kkLkeykuLku íku{Lkkt rðþu»k ûkuºkLke çknkhLkktûkuºkku{kt fk{ fhðk «kuíMkkrník fhðk Ãkzu. [ku¬Mk, yuðe yÃkuûkk LkÚke fu rð¿kkLkeLkktrðþu»k ûkuºkLke çknkhLkkt ûkuºk ÃkhLke íkuLke Mk÷knLku rðþu»k {níð ykÃkeyu, Ãký su ÔÞÂõíkrð¿kkLkLkk hMíkk Ãkh [k÷u Au íku «&™Lku n÷ fhðk Lkðkuu MkwÍkð ykÃke þfu, su fËk[ çknwWÃkÞkuøke Mkkrçkík ÚkkÞ. nwt ynª çkÄe Mkr{ríkyku{kt rð¿kkLkeykuLku Mkk{u÷ fhðkLkwt Mkq[LkLkÚke fhíkku. su íku rð¿kkLke ÃkkuíkkLkk rðþu»k ûkuºk WÃkhktík fkuE ¾kMk fk{{kt Mknfkh ykÃkeþfu. Ëhuf ÔÞÂõíkLku Ëhðksu yuðe yMktÏÞ søÞkyku Au, íku rþûkýLkk yÇÞkMk¢{ yLkurþûký ykÃkðkLke heík nkuE þfu, MÚkkrLkf Wãkuøk MÚkkÃkðkLkwt fk{ nkuE þfu fu ¾uíkhLkeWíÃkkËfíkk nkuE þfu, fu MÚkkrLkf yLku hkßÞLke ÞkusLkk nkuE þfu, ðMíke rLkÞtºkýLkkfkÞo¢{ku fu Mk{ks rðfkMkLkk fk{ku nkuE þfu.

WËknhý íkhefu, çku ð»ko Ãknu÷k y{ËkðkË{kt yuf Mk{qn yufXku ÚkÞku suLku rð¿kkLkLkktrþûký{kt MkwÄkhk {kxu hMk níkku. íku{kt þk¤kLkk, fku÷usLkk yLku þkuÄMktMÚkkLkk rþûkfku yLkufux÷kf rðãkÚkeoyku òuzkÞk. yk íku{Lkku ytøkík WíMkkn Au fu rþûký{kt ftEf Lkðwt fhðwt.íkuyku «&™ku WXkððk, LkðeLkíkk ÷kððk yLku ÃkkuíkkLkk yLkw¼ðkuLke ykÃk-÷u fhðk íkiÞkhAu. íkuyku ßÞkt Ãký fk{ fhu Au íÞkt Ëhuf Míkhu, su LkuíkkøkeheLke ykÃkýu ðkík fheyu Aeyuíkuðe Lkuíkkøkehe Ãkqhe Ãkkzu Au.

ykÃkýk yLkw¼ð îkhk ykÃkýu òýeyu Aeyu fu ÃkkuíkkLkk rðþu»k ûkuºk{kt fk{ fhíkk÷kufkuLku {¤íke Mkøkðzíkkyku yLÞ ËuþkuLke Mkh¾k{ýeyu shkÞ {u¤ LkÚke ¾kíke.


y{khk{ktLkk fux÷kf rLkhkþ ÚkkÞ Au. fux÷kf Ëuþ AkuzeLku síkk hnu Au Ãký su fux÷kfMk{ksLkk yLku ËuþLkk «&™ku{kt ÃkkuíkkLke yktíkhárüÚke fk{ fhu Au íkuLku fkÞkuo fhðk {kxurðþk¤ íkfku Ëu¾kÞ Au. íÞkt ¼÷u Ãkrhýk{ {kuzk ykðu Ãký «ÞíLkku y[qf MkV¤ ÚkkÞ Au.

ykÃkýu ykðk LkuíkkykuLku íkfku ykÃkðk {kxu þwt fhðwt òuEyu ? {Lku LkÚke ÷køkíkwt furð¿kkLkeyku yLku çkwrØSðeykuLku ðkMíkrðf søkíkÚke Ëqh hk¾íke ðíkoýwtfku íkhík çkË÷kþu.{Lku yu{ Ãký LkÚke ÷køkíkw t fu LkSfLkkt ¼rð»Þ{kt ykÃkýu rð¿kkLkeyku yLkurþûkýþk†eykuLku yuðku Ãkøkkh fu Mkøkðzku ykÃke þfeþwt, suðku ykÃkýu ðneðxËkhkuLkuykÃkeyu Aeyu. Ãký {khwt yuf MðÃLk Au, ykÃkýu yuðk ÷kufkuLku «kuíMkknLk ykÃke þfeyusu ÃkkuíkkLkk hku®sËk fk{ku fhíkk fhíkk ðkMíkrðf søkíkLkkt LkkLkkt fu {kuxk fk{ku fhðkLkesðkçkËkhe WÃkkzu. WÃkhktík ykÃkýu yuðwt Lk¬e fhe þfeyu fu fkuE [ku¬Mk fk{, yuLkkMÃkü WÆuþ MkkÚku, [ku¬Mk Mk{Þ{ÞkoËk{kt Ãkqhk ÚkkÞ, íkuLku ÞkuøÞ ykŠÚkf ð¤íkh {¤u, suMk{økú ÃkrhÂMÚkrík MkwÄkhðk{kt {ËËYÃk ÚkkÞ. ykðk rðfkMkLkkt ðkíkkðhý{kt ÃkAe rð¿kkLk{ktLkuík]íð ¾e÷e þfu.

3. {kýMkkuLkkt rðrðÄ rËþk{kt Úkíkk fkÞkuo

(1968{kt ykEykExe- {ÿkMk{kt ykÃku÷wt Ëeûkktík «ð[Lk)

AuÕ÷k Ãkkt[ ð»kkuo{kt ½ýwt çkÄwt çkË÷kÞwt Au. yktíkhhk»xÙeÞ MíkhuÚke LknuÁ, fuLkuze yLku¾úwùuð rðËkÞ ÚkÞk Au. {kuxk¼køkLkk Ëuþku þ† Ëkux{kt ÷køku÷k Au. rðÞuíkLkk{ Ãkh MkíkíkçkkuBçkLkku ðhMkkË ðhMku Au. rðï{kt ®nMkkLkwt ðkíkkðhý ÔÞkÃku÷wt Au. [eLk, ÞwLkkExuz MxuxTMkyLku ¼khík{kt hksfeÞ ûkuºku WÚk÷ÃkkÚk÷ Au. Mkk{krsf æÞuÞ þtfkLke LkshÚke òuðkðk÷køÞk Au.

ykÃkýe ykMkÃkkMk yk þwt ÚkE hÌkwt Au ? þwt yk yrLkrùíkíkkyku ykÃkýe MkkÚku fkÞ{hnuþu ? yk MktíkkÃk ykÃkýk yuf÷kLkku LkÚke. {k÷Ëkh yLku økheçk Ëuþku, rðþk¤ yLku LkkLkk,þÂõíkþk¤e yLku Lkçk¤k, òuzkýðkËe fu rçkLkòuzkýðkËe fu íkxMÚk çkÄk s Ëuþku yk yMkhkuyLkw¼ðu Au. ÃkrhÂMÚkrík £ktMk{kt, y{urhfk{kt, Ãkku÷kLz{kt, òÃkkLk{kt y÷øk y÷øk Au yLkuykÚke yk «&™kuLku n÷ fhðkLke ÃkØríkyku Ãký y÷øk Au. Ãký yk çkÄk{kt yuf MkkBÞ Au. nwtík{khe Mkk{u {khk yk rð»kuLkk rð[khku hsq fhðk {køkwt Awt fkhý fu {khk {kLkðk «{kýuyksLkku ðíko{kLk «Úk{ ðkh ÔÞðMkkrÞf ®sËøke þÁt fhLkkh {kxu zhkðLkkhku Au.

ykÃkýk{ktÚke ½ýk 318 Úke Ãkrhr[ík Aeyu- ºký Lku ºký ðzu yZkh ð¾ík økwýku.yuLkku sðkçk ykÃku 38,74,20,489. ykzºkeMk fhkuz, [wB{kuíkuh ÷k¾, ðeMk nòh

[khMkku LkuÔÞkMke. yuf {kýMk ºký sýkLku yuf ðkík fhu, yLku yu ºký sýk çkeò ºkýsýkLku ðkík fhu. yu{ ykøk¤ [k÷u íkku yZkh{kt ÃkøkÚkeÞu ¼khíkLke ÷øk¼øk yk¾eðMíke MkwÄe yu ðkík ÃknkU[e òÞ. {kLkku fu nh yuf ÃkøkÚkeÞwt Ãkkh fhíkk yuf f÷kf ÚkkÞ,íkku Lkuðwt xfk ÷kufku yu ðkíkLku Ãknu÷e ð¾ík Mk¥kh{e yLku yZkh{e f÷kfu Mkkt¼¤u Au.hMk«Ë ðkík yu Au fu fw÷ Mk{ÞLkk yutMke xfk{kt ðkík íkku yrøkÞkh xfk ÷kufku(4,30,46,721) MkwÄe s Ãknku[u Au. ¼÷u Ëhuf ÔÞÂõík yk þ]t¾÷k{kt yuLkk yøkkWLkktÔÞÂõíkLke su{ s ¼køk ÷u Au Ãký yuLke ÔÞkÃkf Mkk{krsf yMkh íkku ytrík{ íkçk¬u s,y[kLkf s ½ýk ð»kkuo ÃkAe ÚkkÞ Au.

ßÞkhu ykÃkýLku [uÃk ÷køku íÞkhu þÁykík{kt yuLke yMkh yLkw¼ðkíke LkÚke. ÃkýstíkwykuLkk økwýkí{f ðÄkhk ÃkAe yuLke yMkh yk¾k þheh Ãkh y[kLkf Ëu¾k Ëu Au. ËnªçkLkíke ð¾íku Ãký ík{Lku yk «r¢Þk òuðk {¤þu. yuðe s heíku {krníke, ¿kkLk, yðLkðeþkuÄku {kýMkku{kt Äe{u Äe{u Vu÷kÞ Au Ãký íkuLke Mkk{wrnf yMkhku yku®[íke s Ëu¾kÞ Au-¼÷u yuLke {q¤ þYykík ½ýk ð¾ík Ãknu÷kt ÚkE nkuÞ.

fwËhík ÃkkMku rLkÞtºký {kxu ÃkkuíkkLke ykÃk{u¤u Mktíkw÷Lk MkkÄðkLke ÃkØrík Au. ÔÞðMÚkkWÃkhÚke LkÚke ykðíke, Ãký «f]ríkLkkt MkSð yuf{kuLkkt yhMkÃkhMkLkkt økríkþe÷ Mktf÷Lkîkhk WËT¼ðu Au. çkeS çkkswyu rðfkMkLkk ÍzÃkLkk fkÞo¢{ku{kt fux÷kf fwËhíke yðhkuÄkuËçkkÞu÷k Ãkzâk nkuÞ Au su rðfkMkLku ykzuÄz øk{u íku rËþk{kt síkk hkufu Au. LkðeLkíkk,þkuÄku yLku ËwrLkÞkÚke çkeS çkkçkíkkuLke ÍzÃkLkku Ëh su{ su{ ðÄíkku òÞ Au íku{ íku{ {kýMksqLkku- fk÷økúMík Úkíkku òÞ Au yLku ðMíkwyku ðÄwLku ðÄw [ku¬Mk Úkíke òÞ Au.

ykLkkÚke rðÁØ, þheh rð¿kkLkLkku rðfkMk yuLke ÃkkuíkkLke økríkyu s ÚkÞk fhu Au.çkk¤fLku øk¼o{kt Ãkqýo rðfMkeík Úkíkk nsw Ãký Lkð {rnLkk s ÚkkÞ Au. yuLkku SðLk¢{çkk¤Ãký, ÞwðkLke yLku ½zÃký - yu{kt fkuE çkË÷kð LkÚke ykÔÞku. ÃkrhÂMÚkrík çkË÷kE AuykðhËk ÷tçkkðkÚke. yk MkkÚku EÂåAík ÷ktçke ô{h yLku Mkíkík çkË÷kíkk søkík ðå[urðhkuÄk¼kMk Mðk¼krðf Au. yk çkÄkLku fkhýu yrLkðkÞo Ãkrhýk{ yu ykÔÞwt Au fu ÞwðkLkkuLkku½hzk ÷kufkuLke Mk{sý yLku ðíkoýqf rð»kuLkku ¼ú{ Ëqh ÚkÞku Au. ykx÷e s økt¼eh çkkçkíkyu Au fu ßÞkhu ÂMÚkhíkk Lknª Ãký ÃkrhðíkoLk «çk¤ Au íÞkhu ðirïf çkkçkíkku{kt suLke ÃkkMkuMk¥kk yLku ÃknkU[ Au íkuðk ÷kufku ÔÞðMÚkk ò¤ðe hk¾ðk {kxu yrLkðkÞo {qÕÞku yLku ðíkoýqfkuLkuçkkswyu {wfíkk òuðk{kt ykðu Au.

yksu fxkufxe Au sqLkkðkýeÃkýkLke. ykÃkýu òuEyu Aeyu fu ½ýk rð[khku, ðMíkwykufk÷økúMík ÚkE hÌkk Au. AuÕ÷k ËMkfk{kt yuxkur{f yuLkSoLkk rðfkMkLku fkhýu, ytíkrhûkLkktWÃkÞkuøk yLku MktþkuÄLkLku fkhýu, xeðe yLku E÷uõxÙkurLkõMkLkkt ykøk{LkLku fkhýu {kLkðkurðrðÄ fkÞkuo fhíkk ÚkÞk yÚkðk yu{Lkk fkÞkuo{kt MÃküíkk ykððkÚke økwýkí{f ÃkrhðíkoLk


ykÔÞwt Au. yíÞkh MkwÄe{kt ykÃkýu su ftE òuÞwt- yLkw¼ÔÞwt yu ¼rð»ÞLke yÃkuûkkyu íkkufËk[ LkøkÛÞ s Au. ykÃkýu Mkkt¼¤eyu Aeyu fu hkºku Ãk]ÚðeLke ytÄkhk{kt zqçku÷e MkÃkkxeMkuxu÷kExLke {ËËÚke MkqÞo«fkþLku ÃkhkðŠíkík fhe Í¤kn¤k fhe þfkþu. ðkË¤kuLkk ¼usLkuXkheLku EÂåAík MÚk¤u ðhMkkË ðhMkkðe Éíkwyku{kt ÃkrhðíkoLk ÷kðe þfkþu, Äq¤Lkkt hsfýkuLkkuyuf Ãkèku Ãk]ÚðeLke Vhíkku çkktÄeLku MkqÞoLkk rfhýkuLke íkeðúíkk ½xkze þfkþu suÚke rð»kwðð]¥kÃkh økh{e ykuAe fhe þfkÞ yLku Äúwð«Ëuþku{kt økh{e ðÄkhe þfkÞ. þheh rð¿kkLk yLkusLkeLkþk†{kt fux÷ef þkuÄku õÞkt ÷E sþu yuLke fÕÃkLkk LkÚke ÚkE þfíke. þhehLkkMÃkuhÃkkxoMk {¤ðk ÷økíkk Ëkõíkhku {wtÍkþu fu {]íÞw fkuLku fnuþwt. yktíkhhk»xÙeÞ ðfe÷kuyðfkþ{kt MkhnËku fuðe heíku yktfðe yuLke {Úkk{ý fhu Au.

1960Lke ðirïf çkkçkíkku yu{Lkk nkÚk{kt Au su çkeò rðïÞwØ ËhBÞkLk Ãkwg ÚkEøkÞk Au. yu{Lkkt þiûkrýf yLkw¼ðku yLku MkiØktríkf ¿kkLk økwýkí{f heíku çkË÷kÞu÷e ËwrLkÞkMkkÚku MktçktrÄík Au. hk»xÙLkk Mkkðo¼kur{fíkkLkk ÏÞk÷ku, ðirïf yMkhku yLku Mk¥kkLkwt hksfkhý¼køÞu s çkË÷kÞk Au. WÃkhÚke yðfkþ{ktLkk Mkuxu÷kEx îkhk fkuE ykÃkýe Ãkh MkíkíkLksh hk¾íkwt hnu Au. nðu ykÃkýe Mk÷k{íkeLku ¾íkhku ÃkzkuþeykuÚke s {kºk LkÚke ÃkýËqhLkk ËuþkuÚke Ãký Au.

ykÃkýkt «òMk¥kkf hkßÞkuLku õÞkt MkwÄe ò¤ðe þfeþwt ßÞkhu «íÞkÞLkLkwt {kæÞ{ík{Lku Mk{k[khLkkt †kuíkÚke Lke[uLkk sLkMk{wn MkwÄe yu Mk{k[kh ½zef{kt ÃknkU[kze Ëu AuÃký çku [qtxýe ðå[uLkk Mk{Þ ËhBÞkLk ÷kuf yktËku÷LkLke ¾çkh hksfkhýeyku MkwÄeÃknkU[kzðk {kxu fkuE {kæÞ{ LkÚke.

fk÷økúMík Úkíkk yk rðï{kt rþûkýLkkt æÞuÞku þwt nþu ?{nËT ytþu ykÃkýu yk Lkðe ÃkrhÂMÚkríkLku {kxu íkiÞkh LkÚke. ðkMíkrðf SðLk{kt yk

çkÄk çkLkkðkuLku ykÃkýu fuðe heíku òuEyu Aeyu yu çknw yøkíÞLkwt Au. ¼khíkLkkt suðe sÃkrhÂMÚkrík yLÞ Ëuþku{kt Ãký Au ßÞkt rðãkÚkeoyku rðïrðãk÷ÞkuLke Mk¥kkLku, MÚkkrÃkíkrníkkuLku Ãkzfkhu Au. fux÷kf ÷kufku yu{ {kLku Au fu rðãkÚkeoyku rþMík [qõÞk Au yLkurËþkrðneLk ÚkÞk Au, ykÚke yu{Lku {kxu yuLkMkeMke VhrsÞkík fhe Ëku íkku çkÄw Úkk¤u Ãkzesþu. íkku fux÷kf yuðwt {kLku Au fu fku÷trçkÞk, MkkuhçkkuLk fu çkLkkhMkLkkt rðhkuÄ «ËþoLkkuyurðãkÚkeoyku{kt Ÿzu ÄhçkkÞu÷k yMktíkku»k- yf¤k{ý Au. Mk¥kkrÄþkuyu Mk÷kn ykÃkðkLkuçkË÷u ykí{{tÚkLk fhðwt Ãkzþu.

yk {kxu fkuE Mknu÷ku Wfu÷ LkÚke. ykÃkýu yuxkur{f yuLkSoLkk þktrík{Þ WÃkÞkuøkîkhk, ¾kMk íkku ÞwhurLkÞ{{kt AwÃkkÞu÷e y{kÃk WòoLku WÃkÞkuøk{kt ÷uðkLke heíkLkkt WËknhýîkhk yk ðkík Mk{S þfeyu. ßÞkhu ÞwhurLkÞ{LkLkk ykEMkkuxkuÃk 235Lkk yuxku{Lku LÞwxÙkuLkMkkÚku yÚkzkððk{kt ykðu íÞkhu yuf yuxku{Lkwt çku LkkLkk yuxku{{kt rð¼ksLk ÚkkÞ. nðu yk

çku yuxku{Lkwt fw÷ ðsLk {q¤ yuxku{ fhíkkt ykuAwt nkuÞ Au. yk{ yk rð½xLkLke «r¢Þk{kt{kºk ðsLkLkk ½xkzk sux÷e Qòo s Aqxe LkÚke Ãkzíke Ãký ðÄkhkLkk LÞwxÙkuLk Ãký Aqxk ÃkzuAu. yk LÞwxÙkuLk nðu çkeò yuxku{ MkkÚku yÚkzkELku [uELk rhyuõþLk þÁ fhu Au. suðe heíkuyVðk ÍzÃkÚke [khufkuh Vu÷kÞ íku{s yk [uELk heyuõþLk þY fhíkkt Ãknu÷k ÞwhurLkÞ{Lkku[ku¬Mk sÚÚkku òuEyu yLku fkuE rLkÞtºký ÃkØrík Lkk nkuÞ íkku y[kLkf ÃkuËk ÚkÞu÷e ykx÷eQòo rðMVkux fhu. yk heíku yýwçkkUçk çkLku.

yk rð½xLkLke «r¢Þk{ktÚke WÃkÞkuøke Qòo {u¤ððk [khuçkksw Vu÷kE síkk LÞwxÙkuLkLkuhkufðk Ãkzu. yk {kxu ¾qçk {kuxe rLkÞtºký ÔÞðMÚkk Q¼e fhðe Ãkzu su ÞwhurLkÞ{Lkk [ku¬MksÚÚkkLku yLku WíÃkÒk Úkíke QòoLke Mkk[e {krníke [ku¬Mk Mk{Þ{kt ÃknkU[kzu suÚke sYheVuhVkh îkhk rðMVkux Úkíkku yxfu.

yk WËknhý ÃkhÚke ykÃkýu Mkk{krsf MktË¼uo þwt þe¾e þfeyu ? rðrðÄ rËþkyku{ktÚkíkk {kLkð fkÞkuoLku MkhfkhLke {nk rLkÞtºký ÃkØríkÚke rLkÞtrºkík Lk fhe þfkÞ. íku {kxuykÃkýe ÃkkMku Mk{økú Mk{ks{kt Vu÷kÞu÷e LkkLke LkkLke rLkÞtºký ÃkØríkyku òuEyu.Mkh{w¾íÞkh rðrðÄ {kLkð fkÞkuoLku yxfkðe þfu, Ãký yu rðfkMkLkk ¼kuøku nkuÞ. f{LkMkeçku,{wõík Mk{ks ÷kufkuLku rðrðÄ rËþk{kt fkÞkuo fhðk ËuðkLke íkhVuý{kt nkuÞ Au. ykÚke s{wõík Mk{ks{kt rþûký yLku rðfkMkLkkt fkÞkuo{kt MkhfkhLkwt ykrÄÃkíÞ ò¤ðe hk¾ðwt y½hwtAu. {Lku LkðkE ÷køku Au fu rð[khLke yk Äkhk rðLkkuçkkS yLku sÞ«fkþSLkk Mkk{krsfyLku hksfkhýLke MktMÚkkyku rð»kuLkk rð[khkuLke fux÷e LkSf ÷kðe Ëu Au !!

ðirïf Míkhu ykÃkýu rðrðÄ rËþk{kt WËT¼ðíkk {kLkð fkÞkuoLkk «&™kuLkku Mkk{Lkkufheyu Aeyu íkku ¼khík{kt ykÃkýu nsw Ãký økheçke{ktÚke çknkh Lkef¤ðkLkk «ÞíLkku fheyuAeyu. {Lku ÷køku Au ¼khík{kt ykÃkýu Mkk{krsf ÔÞðMÚkkLku æÞkLk{kt hk¾eLku rðfkMkLkeyuðe ÃkØrík rðfMkkððe Ãkzþu fu su{kt {kýMkLku LkshytËks fheLku çknw {kuxk øktòðhfkh¾kLkk Lk nkuÞ yLku yk¾k ¼khíkLku çkË÷u fu yk¾k hkßÞLku çkË÷u rsÕ÷k fu íkk÷wfkMíkhu rðfkMkLkkt fkÞkuo ÚkkÞ yLku suLkku «rík¼kð íkhík {¤ðkÚke yuLkk Ãkh íðrhík sYheMkwÄkhk Lk¬e ÚkE þfu. nwt yu çkkçkíku Mkt{ík Awt fu ykÃkýe þiûkrýf økwýð¥kk{kt {kuxku MkwÄkhykðe þfu òu ykÃkýe fku÷uòuLku þiûkrýf çkkçkíku {kuxe ÞwrLkðŠMkxeÚke {wõík fhe Ëuðk{ktykðu.

ÞwSMke fu yuLku Mkt÷øLk ÞwrLkðŠMkxe þiûkrýf Äkuhýku Ãkh rLkÞtºký hk¾e þfu yu þõÞs LkÚke. yu fk{ ðøko¾tz{kt hnu÷ku rþûkf s fhe þfu, òu íkuLku ËwrLkÞk çkË÷ðk {kxuLkktrþûký{kt y¾íkhk fhðkLke Mðíktºkíkk ykÃkðk{kt ykðu. yu {kxu su íkuLke ÃkkA¤ Au yu{LkkurðïkMk íkuLku {¤ðku òuEyu. þiûkrýf rðfkMk íkku s yMkhfkhf ÚkE þfu òu rþûkf,rðãkÚkeo, ðk÷eyku yLku yu{Lke ykMkÃkkMkLkwt ðkíkkðhý yuf{uf MkkÚku MktðkË MkkÄu. íku{kt


«rík¼kðLke Ãkqhíke fk¤S ÷eÄe nkuÞ yLku WÃkhÚke fkuE rçkLksYhe Ë¾÷ Lkk nkuÞ, íkuÃký yux÷wt s sYhe Au.

yuÂLsrLkÞhku Mk{ks{kt yÚkoÃkqýo ¼køk ¼sððk WíMkwf Au. ykÃkýu ËuþLkk rðfkMkLkwtÃkt[ð»keoÞ ykÞkusLk fhðk sE hÌkk Aeyu. yÚkoþk†eyku ÃkhtÃkhkÚke ykŠÚkf rðfkMk {kxuLk¬h ðMíkwyku{kt hkufký fhðk xuðkÞu÷k Au. yu õÞkhuf Mkk[w nþu, Ãký yksLkk MktË¼uoyu Auíkhk{ýwt Au. ykÍkËeLkk ðeMk ð»kkuo çkkË ykÃkýe ÃkkMku yuÂLsrLkÞhªøkLkkt øktòðhfkh¾kLkkyku Au su Ãkqhe ûk{íkk MkkÚku WÃkÞkuøk{kt LkÚke ykðíkk. ykÃkýe ÃkkMku MkwMkßs«Þkuøkþk¤kyku Au Ãký hk»xÙLke «kÚkr{õíkkyku MktË¼uo rðfkMkLkkt fkÞkuoLke fkuE MÃkü YÃkhu¾kLkÚke.

sYh Au fk¤SÃkqðof ÃkMktË fhu÷k fkÞkuo{kt rzÍkELk yLku zuð÷Ãk{uLx{kt ykÃkýeÃkkuíkkLke ykðzík rðfMkkððkLke. Ëk.ík. {køko ðknLkÔÞðnkhLke Mkkhe ÃkØrík. suðk furçkLk¾[ko¤ Mfqxh fu MkMíke {kuxhøkkze, Mkt[khÔÞðMÚkk, su økk{zkyku MkwÄe ykøkk{eËMkfk{kt xur÷rðÍLk ykÃke þfu, Mk{økú Ëuþ{kt s¤rðãwík , yuxkur{f fu Úk{o÷ yuf{kuîkhk MkMíke ðes¤e, r{ºkËuþkuLku su ðu[ðe Au fu ¼ux ykÃkðe Au fu suLke òýfkhe ðu[ðeAu yu Lkne Ãký ykÃkýe sYrhÞkík {wsçk rðfMkkðu÷e Mkwhûkk ÔÞðMÚkk. yk çkÄk {wÏÞfkÞkuo Mkk{u yuLkk ykLkw»ktrøkf Ãkuxk fkÞkuo yku¤¾eLku yuLkk rzÍkELk yLku zuð÷Ãk{uLxLkktrðrðÄ sqÚkku çkLkkðe yu{Lku Ãkqhíke Mðíktºkíkk ykÃkku. íkuyku ftEf Lkðwt fhe þfu yuðku rðïkMkíku{Lku ykÃkðku Ãkzþu. yk {kºk MðÃLk LkÚke. {khe ykþk Au fu rðrðÄ rËþk{kt fk{ fhíkksqÚkku ËuþLku ðuhrð¾uh fhe Lkk¾u íku Ãknu÷k yk fkÞo¢{kuLku [rhíkkÚko fhu yuðwt ykÃkýwt Ws¤wt¼rð»Þ Au.

4. ytíkrhûkLkk þktrík{Þ WÃkÞkuøkku

(ÞwLkkExuz LkuþLMk fkuLVhLMk{kt yuõMkÃ÷kuhuþLk yuLz ÃkeMkVw÷ ÞwÍeMk ykuV ykWxh MÃkuMk rð»kÞLkk

MkkÞÂLxrVf [uh{uLk íkhefu rðÞuLkk{kt ykÃku÷wt «ð[Lk - ykuøkMx -1968)

çkknhe ytíkrhûkLkk þktrík{Þ íku{s r{r÷xhe {kxuLkk WÃkÞkuøkkuyu ykÃkýkt SðLk{ktøkwýkí{f çkË÷kðku ÷kðe ËeÄk Au yLku yuðe yÃkuûkk Au fu ¼rð»Þ{kt nsw ðÄkhu {níðLkkçkË÷kðku ÷kðþu. ÞwLkkExuz LkuþLMk fr{þLk îkhk MÚkÃkkÞu÷e ytíkrhûkLkk þktrík{Þ WÃkÞkuøkku{kxuLke Mkr{rík yk nfefíkLku {kLÞíkkLke {nkuh {khu Au.

¼khíku ÚkwBçkk LkSf, ÞwLkkExuz MxuxTMk, MkkurðÞuík ÞwrLkÞLk yLku £kLMkLkk Mkr¢ÞMknÞkuøkÚke rð»kwðð]r¥kÞ MkkWLzªøk hkufuxLke huLs MÚkkÃke Au. yk yktíkhhk»xÙeÞ MkøkðzLku

ÞwLkkxuz LkuþLMku ykŠÚkf MknÞkuøk ykÃÞku Au. yk yuf ykøkðwt WËknhý Au fu rðrðÄhksfeÞ rð[khMkhýe Ähkðíkk Ëuþkuyu ytíkrhûk{kt þktrík{Þ WÃkÞkuøkkuLkkt «kuíMkknLk {kxuÃkkuíkÃkkuíkkLkkt MktMkkÄLkku yuf MÚk¤u yufXk fÞko Au. yk Lk{ú «ÞkMk Au Ãký nwt {kLkwt Awt fu¼rð»ÞLku {kxu íkuLkwt yuf rðrþü {níð Au. íkuðe s heíku y{ËkðkË{kt ykðu÷kyuõMkÃkhe{uLx÷ Mkuxu÷kEx fkuBÞwrLkfuþLMk yÚko MxuþLk, suLku ÞwLkkExuz LkuþLMk zuð÷Ãk{uLxVLz yLku ELxhLkuþLk÷ fkuBÞwrLkfuþLMk ÞwrLkÞLkLke MknkÞ {¤e Au yLku yíÞkhu íkuyktíkhhkr»xÙÞ íkk÷e{ fuLÿ [÷kðu Au.

yk «kusuõxLku ÞwLkkExuz LkuþLMku fux÷kf ð»kkuo Ãknu÷k {ËË fhðkLkwt ð[Lk ykÃku÷wt, suíkuLke [e÷k[k÷w heíkhMk{ku fhíkk swËw s «økríkþe÷ Ãkøk÷wt níkwt. fkhý fu íku{kt Mktf¤kÞu÷eAu yuðk «MíkkðLke {kLÞíkk fu ytíkrhûk MkkÚku fk{ Ãkkh Ãkkzíkk ykÄwrLkf «kusuõxku rðfMkíkkËuþkuLkk ðkMíkrðf «&™ku MkkÚku MktçktrÄík Au. y{khk «ÞkMkkuLku økt¼eh økýeLku íku{ktyktíkhhk»xÙeÞ yusLMkeykuyu su rðïkMk çkíkkÔÞku íku yuf ÃkAe yuf çkLkíkk çkLkkðkuLkufkhýu WËT¼ÔÞku. ¼khík nðu Mkuxu÷kEx fkuBÞwrLkfuþLk {kxu ÔÞðMkkrÞf yÚko xŠ{Lk÷ MÚkkÃkðksE hÌkwt Au. ¼khík yu {kxu rMkMx{Lke sðkçkËkhe ÷uþu yLku ÃkkuíkkLkk {kýMkku îkhk«kusuõxLku Ãkqhku fhþu. y{khk ÷kufkuyu yøkkWLkk «kusuõx{kt ¼køk ÷uðkLkk fkhýu sYhefkiþÕÞ yLku ykí{rðïkMk {u¤ÔÞk Au. ¼khíku 98 VexLkku, øk{u íku rËþk{kt Vuhðe þfkÞíkuðku yuLxuLkk çkLkkÔÞku Au. WÃkhktík yk «kusuõxLkk VkÞËkyku yLÞ ËuþkuLkk LkkøkrhfkuLku{¤u íku {kxu AÚke ðÄw yÇÞkMk¢{ku y{ËkðkË{kt ½zðk{kt ykÔÞk Au.

nwt {kLkwt Awt fu ytíkrhûk{kt ½ýk WÃkÞkuøkku ykŠÚkf yLku Mkk{krsf heíku ykøk¤ ðÄðk{køkíkk rðfMkíkk Ëuþku {kxu ½ýk ÷k¼ËkÞe Au. ¾hu¾h, íkuLkk ðøkh çknw y½hwt Au fuíkuyku yk Mktfku[kíke síke ËwrLkÞk{kt ÂMÚkh Q¼k hne þfþu. yksu nwt MÃkuMk rhMk[oLkkWÆuþku yLku ytíkrhûkLkk fux÷kf WÃkÞkuøkkuLke yMkh rð»ku ðkík fheþ. yuxkur{f yuLkSoyLku MÃkuMk rhMk[o MkkÚku íkÚkk ¼khík{kt hk»xÙ rðfkMkLkkt fk{ku{kt íkuLke WÃkÞkurøkíkk rð»kÞu{khk ÔÞðMkkrÞf òuzký yLku {uLkus{uLxLke sðkçkËkhe rLk¼kððkLkk yLkw¼ðkuLku ykÄkhunwt {khk fux÷kf yLkw¼ðkuLke ðkíkku ík{khe MkkÚku ðnU[eþ. ¾kMk íkku ykÄwrLkf xufLkku÷kuSîkhk «kÞkurøkf ÷k¼ku {u¤ððkLkk «ÞkMkku{kt Ãkzu÷e fux÷ef {w~fu÷eyku rð»ku ðkíkku fheþ.yk¾hu nwt yu {wÆku [[eoþ fu ðÄkhu MktÏÞk{kt rðïLkk rðfMkíkk yLku rðfMkeík Ëuþku, ßÞkhuMkkÚku {¤eLku fkÞkuo fhu íÞkhu yktíkhhk»xÙeÞ MknÞkuøk fuðk «fkhLkku nkuðku òuEyu suÚkeytíkheûkLkk ÷k¼ku çkÄkLku {¤e þfu.

Ãk]Úðe ÃkhLkkt çkÄk s íkíðkuLku {wÏÞ [k÷fçk¤ íkku MkqÞo s ykÃku Au. nðk{kLk, LkËeyku,ðLkMÃkrík, yÂ~{¼wík çk¤íký yLku y÷çk¥k, {kLkðSðLk íkku ¾hwt s. MkqÞoLkkt Ëu¾kíkkMkkíkíÞ Aíkkt, rLkÞr{ík MkqÞkuoËÞ yLku MkqÞkoMík Aíkkt, ykÃkýu nðk{kLkLkwt íkthøkeÃkýwt


yLkw¼ðeyu Aeyu. ðkðkÍkuzkLkku «fkuÃk, Mk{wÿkuLkkt WA¤íkkt {kuòtyku, Ëw»fk¤ku yLku Ãkqhku,yuf ð»ko ¼q¾{hku yLku çkesu ð»ko {çk÷¾ Ãkkf yLku yrLkÞr{ík hurzÞku fkuBÞwrLkfuþLk.fwËhík Ãkh fk{ fhíkk ði¿kkrLkfku yuðe fkuE fze þkuÄðk {køku Au suLkk îkhk MkqÞo Ähíke yLkuykÃkýk SðLkLku yMkh fhu Au. íku{ýu nðu ytíkrhûk{kt yuf yuðe þkuÄ fhe Au su yÇÞkMk{kxu Lkkxâkí{f þõÞíkk Ähkðu Au. íku{ýu yuðwt þkuæÞwt Au fu MkqÞo{k¤k yLku økúnkuLke ðå[uLkkyðfkþ{kt yíÞtík Ãkkík¤ku, n÷fku, ÃkËkÚko MkqÞoLke çknkhLke íkhVÚke 300Úke 500 fe{e.«rík MkufLzu ðnu Au. yuLku Mkkih ÃkðLk fnu Au su ÃkkuíkkLke MkkÚku MkqÞoLkwt [wtçkfeÞ ûkuºk ÷ELku ðnuAu yLku økúnkuLke ÃkkMkuLkku rðMíkkh yuðku ÷køku Au fu su{ ðuøk{kt ðnuíkk ÃkkýeLkk «ðkn{ktðå[u ÷kfzkLkku {kuxku xwfzku VMkkÞku nkuÞ íÞkhu íkuLke çktLku çkkswyuÚke ÃkkýeLkku ÄMk{Mkíkku«ðkn ðnu. MkqÞo Ãkkuíku Ãký þktík LkÚke, yLku íkuLke MkÃkkxe Ãký ÔÞðÂMÚkík LkÚke. íkuLkk{ktðkhu ½zeyu Ëu¾kíkk fk¤k xÃkfkt WÃkhktík íku Mkíkík ðkMký{kt Qf¤íkk «ðkneLke {kVf¾¤¼éÞk fhu Au. íku {nk ¼Þtfh ðkðkÍkuzkyku yLkw¼ðu Au.

ytíkrhûkLke þkuÄ {kxu yuf çkeòu Ãký {níðLkku hMk Au. s{eLkLkku ÃkkuÃkzku yLku s{eLkLkSfLkkt ðkíkkðhýLkkt W»ýíkk{kLk yLku íkuLke ½Lkíkk yuðk Au fu E÷uõxÙku- {uøLkurxf yLkunkEzÙku- zkÞLkur{f «r¢Þkyku çknwÄk yuf{ufÚke Mðíktºk Au. Ãký yk ÂMÚkrík Úkkuze rðrþüAu yLkuu çkúñktz{kt ykðwt çkLkíkwt LkÚke. Ähíke Ãkh íkuLkk «ðkne Ãkuxk¤{kt fu ÄhíkeLke MkÃkkxeÚke80Úke 100 rf.{e. WÃkh sEyu íÞkt Ãký ykðwt çkLkíkwt LkÚke. MkwÞo yLku íkkhkyku{kt yLkuyktíkhøkúneÞ yðfkþ{kt E÷uõxÙku- {uøLkuxef yLku nkEzÙku- zkÞLkur{f «r¢Þkyku yuf{ufMkkÚku økkZ heíku Mktf¤kÞu÷e Au. ykLkk yLkwMktÄkLku «ðkne ykÃkýLku yòý yuðe heíku ðíkuoAu yLku yuðk ½ýk «&™ku Au suLkk sðkçkku {¤íkk LkÚke. yLku «Þkuøkþk¤k{kt íkuLkk «ÞkuøkkuLkkuWÃkÞkuøk {ÞkorËík Au fu{ fu íku ykÃkýLku çkúñktzLkk Míkhu þwt Úkíkwt nþu íkuLke Mk{s ykÃkeþfíkk LkÚke. yk¾hu ytíkrhûk rð¿kkLkeykuyu Ãk]ÚðeLkk {uøLkuxkuÂMVÞh yLku yktíkhøkúneÞMíkhu «Þkuøkku fhðk þõÞ çkLkkÔÞk Au.

ºkeòu {níðLkku ði¿kkrLkf WÆuþ Au yk rðïLku, çkúñktzLku, ykfkþøktøkkykuLku, MkwÞoLkeøkún{k¤kLku rðþk¤ çkkhe{ktÚke òuðe. su ðkíkkðhýLkkt ykðhý nuX¤ ykÃkýu çkÄk SðeyuAeyu íku íkku yk E÷uõxÙku-{uøLkuxef hurzyuþLMkLkk rðþk¤ ÃkxLkku yuf LkkLkfzku ¼køk Au.su hsfýku yk Ähíke Ãkh Mkíkík ðhMÞk fhu Au íku íku{Lke MkkÚku, su{ktÚke íkuyku sLBÞk íku†kuíkku, yLku su{ktÚke íku ÃkMkkh ÚkELku ykðu Au íku ðkíkkðhýLkk økwýÄ{kuoLke çknw çkÄe{krníkeyku ÷ELku ykðu Au. {kºk Ähíke ÃkhLkkt MkkÄLkku îkhk fhkíkkt rLkrhûkýkuLku ykÄkhuçkúñktzLkwt r[ºk Mk{sðkLkwt fk{ yuðwt Au suðwt ykt¾u Ãkkxk çkktÄu÷k ÷kufku nkÚkeLkk Ãkøk fu MkqtZLkuMÃkþeoLku yk¾k nkÚkeLku yku¤¾ðk {ktøkíkk nkuÞ. MÃkuMk rhMk[oLku fkhýu nðu ykÃkýu MkqÞo{ktÚkeykðíkk ûk- rfhýkuLku s {kºk Lkne Ãký çkúñktzLkk yòÛÞk ÃkËkÚkkuo íkhVÚke ykðíkk rfhýkuLku

Ãký yku¤¾e þfeyu Aeyu. Úkkuzk rËðMkkuLkk çknw xqtfkøkk¤k{kt yk rfhýkuLke íkeðúíkk çknwhMk«Ë heíku çkË÷kÞ Au. økúnku ÃkhLke þkuÄ ykÃkýLku MkwÞo{k¤kLkk sL{ rðþu yLku fkuEyLÞ økún{kt SðLk nkuðk rðþuLkk {níðLkk «&™kuLkk sðkçk ykÃku Au. ykÃkýu ykfkuLVhLMk{kt ykðe yLkuf hku{kt[f þkuÄku rðþu òýeþwt. Ãký y®nÞk nwt yuðk rð¿kkLkeykuyLku yuÂLsrLkÞhkuLku Mk÷k{ fhðk {ktøkw Awt su{ýu yk rð»kÞ{kt ÃkkÞkLkwt fk{ fÞwO Au. ¾kMkWÕ÷u¾ fhðkLkku MkkurðÞux ÞwrLkÞLk yLku ÞwLkkExuz MxuxMkLkk rð¿kkLkeykuLkku su{ýu ykrð»kÞ{kt y¼qíkÃkqðo «ËkLk fÞwO Au.

xufLkku÷kuSLke «økrík, suýu {kLkðLku ðsLkhrníkíkkLkku yLkw¼ð fhkÔÞku Au yLku{kLkðLku yk ÄhíkeLkkt çktÄLkÚke {wõík fhe ËeÄku Au íkuýu {kLkð {kxu ¿kkLkLkwt yVkx ûkuºk¾ku÷e ykÃÞwt Au. y÷çk¥k íÞkt yksu íkku ykÃkýu {kºk MkÃkkxe Ãkh ÷exk s fheyu Aeyu.xufLkku÷kuSyu Mkk{krsf yLku hksfeÞ {níð Ähkðíkk ûkuºku Ãký ½ýk økwýkí{f VuhVkhku÷kðe ËeÄk Au. Ãký {Lku ÷køku Au fu {kºk ç÷ufçkkuûk (su{kt {kºk xufLkku÷kuS {¤u, íku fuðeheíku fk{ fhu Au íkuLke fkuE òýfkhe Lkk {¤u) {qfðkLkkt fkÞoÚke ykøk¤ sELku ßÞkt MkwÄeykLke MkkÚkkuMkkÚk yLÞ þkuÄkuLke ys{kÞþ økt¼ehÃkýu Lkrn fheyu íkku yk xufLkku÷kuSLkkuÃkqhku ÷k¼ Lkne WXkðe þfeyu. ËuþkuLkk Lkkøkrhfku ykLku Mkt÷øLk VLzk{uLx÷ yLku yuÃ÷kEzMkkÞLMk yLku LkðeLkíkkMk¼h fkÞkuo{kt ÞkuøÞ hkufký yLku ÿZrLkùÞ çkíkkðu íkuLke íkkíkesYh Au. ðÄw{kt íkuLkk ÷k¼kuLkku yLkw¼ð fhðk, MkkiÚke ðÄw {w~fu÷ «&™ku xufLkku÷kuSf÷ fuykŠÚkf LkÚke, Ãký {kýMkku yLku Mkk{krsf çkkçkíkku MktçktrÄík Au.

ykÃkýu yu LkkUÄðwt òuEyu fu ytíkrhûkLkk þktrík{Þ WÃkÞkuøk{kt, suðk fu «íÞkÞLk funðk{kLk ûkuºku, rð¿kkLk yLku xufLkku÷kuSLke rðMíkhíke rûkríkòuLkk rðfkMkLkku Mk{kðuþ Au.íku {kºk nkzoðuhLku s Lkne Ãký su hk»xÙLku Mkuðkyku ykÃku Au íku MktMÚkkykuLke, ÔÞðMÚkkÃkfkuLkeyLku xufrLkrþÞLkkuLke [e÷k[k÷w ÃkØríkykuLku swLkðkýe, çkeLkyMkhfkhf çkLkkðe Ëu Au.ytíkrhûkLkku Ãkqhku VkÞËku íkku s {u¤ðe þfeyu ßÞkhu hkr»xÙÞ yLku yktíkhhkr»xÙÞ MíkhuÞkuøÞ MkÇÞíkkLkwt rLk{koý ÚkkÞ. nwt ÚkwBçkk ¾kíkuLkkt MkkW®Lzøk hkufuxLke {ËË ðzu rð»kwðð]ríkÞnðk{kLkLkk yÇÞkMk {kxuLkk Lk¬e fhu÷k «ÞkuøkkuLkk fkÞo¢{kuLkk y{khk yLkw¼ðku ÞkËfÁt Awt. yu çknw MÃkü çkLÞwt fu y{khk fkÞo¢{ku{kt y{u íÞkhu s MkV¤ ÚkÞk ßÞkhu sYheMkk{krsf çkË÷kð ÷kðe þõÞk. suLku fkhýu rðrðÄ rð»kÞkuLkk rðþu»k¿kku yLku þkuÄfkuLkksqÚkku çkhkçkh ÔÞkÏÞkrÞík ÚkÞu÷k WÆuþ {kxu fwþ¤íkkÃkqðof fk{ fhe þõÞk.

rð¿kkLk yLku xufLkku÷kuSLke Mkk{krsf yMkhkuLku Mk{síke ð¾íku ykÃkýu òu yu ðkíkMk{òððk{kt rLk»V¤ hnuþwt fu yk fkÞkuo rðrðÄ sLkMk{wnLkkt yLkufrðÄ fk{kuLkk {níðLkk¼køkYÃk Au íkku ykÃkýwt ÞÚkkÚko ËþoLk økw{kðe çkuMkeþwt. yk fkÞkuoLke yMkhfkhfíkk Mk{sðk{kxu yktfzkyku yLku íkuLkk ðøkoLkk MktçktÄLku Mk{sðku Ãkzþu. Ëk.ík. ºký WÃkh yZkhLkku ðøko


÷Eyu íkku 39 fhkuz ÚkkÞ. yk yktfzkyku yuf çknw hMk«Ë çkkçkík çkíkkðu Au. ¼khík suðkËuþLke fw÷ ðMíkeLku (39 fhkuz) ðkík ÃknkU[kzíkk yZkh ÃkøkrÚkÞk ÚkkÞ. Ëhuf ÃkøkrÚkÞkLku{kLke ÷ku fu yuf f÷kf ÷køku íkku Lkuðwt xfk ÷kufkuLku ðkík {kºk AuÕ÷k çku f÷kf{kt {¤þu,Mk¥kh{kt yLku yZkh{kt ÃkøkrÚkÞu. yuLkku yÚko yu fu yutMke xfk Mk{Þ{kt sLkMktÏÞkLkk {kºk ËMkxfk ÷kufku MkwÄe s ðkík ÃknkU[u Au. yu çkÄe s çkkçkíkku, su{kt {kLkðeÞ íkíð Mktf¤kÞu÷wt Au,suðk fu sLkMk{qn, ¿kkLk yLku LkkðeLÞ, íku{Lke yk s ÷kûkrýf çkkçkíkku Au. suðe heíkuþhehLku ÷køkíkku [uÃk, suLke ½ýk ð¾ík MkwÄe yMkh Ëu¾kíke LkÚke yLku ÃkAe y[kLkf yk¾kþheh Ãkh íkuLke yMkh Ëu¾kÞ Au. íkuðe s heíku LkðeLkíkkMk¼h {kýMkLke yMkh ÷kufku MkwÄeÄe{u Äe{u rn{«Ãkkík {kVf {kuxe Úkíke ÃknkU[u Au. rð¿kkLkLke «økrík yLku íkfLkefe þkuÄkuyuíkuLke Mkk{krsf yLku hksfeÞ yMkhkuLku fkhýu {kLkð SðLkLke ½x{k¤Lke økrík y[kLkfyux÷e ðÄkhe ËeÄe Au fu çkÄw y«Míkwík çkLkkðe ËuðkLke fxkufxe Q¼e fhe ËeÄe Au.

ytíkrhûkLkkt r{r÷xhe WÃkÞkuøkku yLku Mkuxu÷kEx îkhk MkðuoûkýkuLku fkhýu ½ýk hksfeÞ«&™ku Q¼k ÚkÞk Au. hkr»xÙÞ Mk÷k{íke yLku Mkkðo¼kir{fíkkLku ykLku fkhýu yMkh ÃknkU[eAu. hk»xÙLke ytøkíkíkk Ãkh yk¢{ý ÚkÞwt Au. ßÞkhu hk»xÙLke Mk÷k{rík Mkk{u fkuE yk¢{fÃkzkuþeLku fkhýu Lkrn Ãký Ëwh hnu÷k Ëuþ îkhk ¾íkhku Q¼ku ÚkkÞ Au íÞkhu yktíkhhk»xÙeÞMktçktÄkuLkk [e÷k[k÷w ÏÞk÷ku, suðk fu ík{khe yMkhLke ÃknkU[Lkku rðMíkkh, òuzkýkuLke hksfeÞþÂõík, ðøkuhuLkku fÞku yÚko ? yktíkhhkr»xÙÞ MktçktÄku{kt swLkðkýe {kLkrMkfíkk yLku ðíkoýqfkuLkeheík¼kík yu ykÃkýk yÂMíkíð {kxu MkkiÚke {kuxku ¾íkhku çkLke økÞk Au.

LkkLkk fËLkwt fk{ fhðkLku çkË÷u {kuxk fËLkwt fk{ fhðkÚke ¾[oLke çknw {kuxe çk[íkÚkkÞ Au. fkuBÞwrLkfuþLk Mkuxu÷kEx rðþk¤ Míkh Ãkh Vu÷kÞu÷k sLkMk{wËkÞLku ðÄw yMkhfkhfMkuðkyku ykÃke þfu Au. nðk{kLkLku ÷økíkk fkÞkuo {kxuLkku Mkuxu÷kEx ðÕzo ðuÄh ðku[ suðeðirïf ÃkØrík {kxu MkkiÚke ðÄw WÃkÞkuøke Au. yk çku «fkhLkk «&™ku Q¼k fhu Au. çktLku«fkhku rðfMkíkk Ëuþku yLku LkkLkk rðfMkeík Ëuþku {kxu {níðLkk Au. Ãknu÷u íkçk¬u {w~fu÷eAu hk»xÙeÞ Míkhu, fkt íkku yMkhfkhf WÃkÞkurøkíkk {kxu yÚkðk íkku Lkðe rMkMx{Lku fkÞkoÂLðíkfhðk {kxuLkkt MktMkkÄLkkuLke ykÃkqŠík fhðkLke. rðfMkíkk Ëuþku{kt xur÷VkuLkLkku WÃkÞkuøk yux÷kuçkÄku LkÚke fu su Mkuxu÷kExLkku yMkhfkhf WÃkÞkuøk fhe þfu. çkeswt, nðk{kLk Ãkh Lkshhk¾íke ËuþLke MktMÚkk yux÷e MkkÄLkMktÃkLLk LkÚke fu rðïMíkhLke {krníkeLku ykÄkhu nðk{kLkLkeykøkkne fu nðk{kLkLkk çkË÷kð {kxu ykøkkuíkhe ÔÞðMÚkk fhe þfu. yk ÃkrhÂMÚkrík{ktytíkrhûkLkk ÷k¼ku ÃkhMÃkhkð÷tçkLk yLku yktíkhhk»xÙeÞ MknÞkuøk îkhk s {u¤ðe þfkÞ.¾hu¾h, ÃkrhÂMÚkrík yk íkçk¬u yuðe LkkxfeÞ çkkçkíkku ykøk¤ Ähu Au su ytíkrhûk MkkÚkuMktçktrÄík LkÚke Ãký çkeò yLkfu ûkuºkku{kt rðfkMkLke yÃkuûkk hk¾u Au. yÃkuûkk Au yuf yuðe

øktòðh xufLkku÷kuSf÷ rMkMx{Lke, su rðrðÄ MkÇÞíkk, RríknkMk yLku hksfeÞ WÆuþkuÄhkðíkk Mkk{krsf sqÚkkuLke Mkuðk {kxu çkLkkðu÷e nkuÞ.

MÃkuMk rhMk[o ÃkkuíkkLke MkkÚku E÷uõxÙkurLkõMk yLku yuxkur{f yuLkSoLke ð]rØ ÷kðu Au. yk«økríkLke ÷kûkrýfíkk yu Au fu íku çknw rLkýkoÞf heíku VLzk{uLx÷ MkkÞLMk yLku xufLkku÷kuSLkkMk{LðÞ Ãkh ykÄkrhík Au. suðe heíku Mkku÷ez rVrÍõMku E÷uõxÙkurLkõMkLku «ËkLk fÞwO Au íkuðeheíku ½ýkt VLzk{uLx÷ MkkÞLMku MÃkuMk rhMk[oLku «ËkLk fÞwO Au. yk fkhýu ½ýe «kÞkurøkfys{kÞþku ÚkE Au suýu yktíkhhkr»xÙÞ Míkhu rð¿kkLk- «MkkhLku ËuþLke Mke{kyku Ãkkh fhkðeAu. íkuýu Lkk íkku çku ðå[uLkkt «íÞkÞLkLku ÄtÄkfeÞ çktÄLkku{kt sfzâwt Au fu Lkk íkku {kºk ÃkkuíkkLkkËuþLkku s rð[kh fheLku Ãkfze hkÏÞwt Au.

rðfMkíkk Ëuþku ytíkrhûkLkk þktrík{Þ WÃkÞkuøkkuLkku ÷k¼ WXkðe þfu íkuLkk Ãkh ykÃkýurðþu»k ¼kh {qfðku òuEyu. yk ËuþkuLke «kÚkr{f rLkMçkík Mkk{krsf yLku ykŠÚkf rðfkMkLkenkuðe òuEyu. yLku Mkk[u s, AuÕ÷k ðeMk ð»kkuo{kt ykÃkýu íkuLku ðÄwLku ðÄw [rhíkkÚko Úkíkwt òuEþõÞk Aeyu. ¾kMk íkku çkwrØLkk Míkhu, fu rðï Ãkh su çknw {kuxku ¾íkhku íkku¤kE hÌkku Au íkurðrðÄ Ëuþku{kt ÷kufkuLkk SðLkÄkuhý{kt {kuxe yMk{kLkíkk. yk MktË¼uo su «&™ ÃkqAðkLkkuAu íku yu Au fu þk {kxu rîÃkûke, hkßÞMíkhu yLku yktíkhhkr»xÙÞ MktMÚkkyku îkhk fhkíkk«ÞíLkku Aíkkt rðfMkeík yLku rðfMkíkk Ëuþku ðå[uLkwt ytíkh ½xðkLku çkË÷u ðÄíkwt s òÞ Au ?yuf swËk árüfkuýÚke yk «&™Lku òuíkk, {U {khe òíkLku «&™ ÃkqAâku Au fu ¼khík yLÞËuþku fhíkk MkkiÚke {kU½ku økheçk Ëuþ fu{ Au ? {Lku çku {níðLke çkkçkíkku Ëu¾kÞ Au. yuf íkkurðfMkíkk Ëuþku íku{Lke þYykík Lke[k ykŠÚkf MíkhÚke fhu Au, íkuLkku ¢{þ: rðfkMk ¼÷uxfkðkhe{kt {kuxku ÷køkíkku nkuÞ Ãký íkuLkku ðkŠ»kf rðfkMk Ëh ytíku íkku íkuLkkÚke ½ýk LkkLkkrðfMkeík Ëuþ fhíkk ykuAku s hnuðkLkku. yk heíku rðfMkíkk Ëuþku ÃkkuíkkLkku rðfkMk yuf yufÃkøk÷wt ¼heLku LkkLkk LkkLkk «kusuõxku îkhk fhu Au. fkhý fu íku{Lku Lkðe xufLkku÷kuS ykŠÚkfheíku ÃkkuMkkÞ íku{ LkÚke. yk{ ykŠÚkf heíku ÃkkuMkkÞ Lkrn íkuðk fËLke swLke xufLkku÷kuSMkkÚkuLkk íku{Lkkt MkknMkku{kt íkuyku rðfrMkík Ëuþku MkkÚkuLke nrhVkELke þYykík{kt s Ëkuz þYÚkkÞ íku Ãknu÷kt s nkhe òÞ Au. òu yk rV÷MkwVeLkk ykÄkh Ãkh ykøk¤ [k÷eyu íkkurðfMkíkk ËuþkuLku rðfMkeík Ëuþku íkhVÚke {¤íke ykŠÚkf yLku xufrLkf÷ {ËË rðfMkeíkËuþkuLke rLkhkþk{kt Ãkrhý{u Au yLku rðfMkíkk ËuþkuLku rðfMkeík ËuþkuLke {ËË Ãkh Sððk{sçkqh fhu Au.

yk rð»k{ ÃkrhÂMÚkrík{ktÚke çknkh ykððkLkk nfkhkí{f yr¼øk{ {kxu yuðku Wfu÷þkuÄðku fu rðfMkíkk ËuþkuLkku su {wÏÞ økuhVkÞËku Au fu íku{Lke ÃkkMku çknw Úkkuzwt yuðwt Au suLkk ÃkhLkðwt {k¤¾wt Q¼wt ÚkE þfu. íkuLku sðkçkËkhe (÷kÞurçkr÷xe) Lku çkË÷u r{÷fík (yuMMkux)økýku. {khwt Mkq[Lk Au fu íku{ýu Lkðe xufLkku÷kuS{kt fkiþÕÞ {u¤ððwt òuEyu yLku íkuLkku


WÃkÞkuøk ÃkkuíkkLkk «&™kuLkk Wfu÷{kt fhðku òuEyu. íku{Lkk E÷uõxÙef Ãkkðh fuxur÷fkuBÞwrLkfuþLk suðk rðfkMkLkk «kusuõxku {kºk ykçkhw ðÄkhðk fu ËwrLkÞkLku çkíkkðe ËuðkLkrn Ãký {sçkqík xufrLkf÷ yLku ykŠÚkf {qÕÞktfLk Ãkh ykÄkrhík íku{Lkk nkÚkðøkkt nkuðkòuEyu. MktMkkÄLkkuLkk WÃkÞkuøkLkkt ÿZrLkùÞ ykÄkrhík [e÷k[k÷w ykÞkusLkkuLke heíkku íku{LkuyktÄ¤e øk÷e (zuz yuLz) íkhV Ëkuhe sþu. íkuyku yLkw¼ðu yu Ãký þkuÄe fkZþu fu ðifÂÕÃkfyr¼øk{ yu Au fu ßÞkt ðÃkhkþLkkt fuLÿku nkuÞ íkuLke çkksw{kt s ÃkwhðXkLkkt fuLÿku çkLkðkòuEyu. su{ fu {kuxk yýwQòo WíÃkkËf fuLÿkuLke çkksw{kt f]r»k- ykiãkurøkf fuLÿku çkLku furMkL¢kuLkMk Mkuxu÷kExLkwt ykÞkusLk yuðe heíku ÚkkÞ fu Mk{økú Ëuþ{kt íkuLkwt MkeÄwt «Mkkhý ÚkEþfu. íkuyku [ku¬MkÃkýu þkuÄe fkZþu fu rðfkMkLkkt fkÞkuo{kt Mk{økúíkk nkuÞ Au su{kt {kºkykÄwrLkf xufLkku÷kuS yLku nkzoðuhLkku s Mk{kðuþ LkÚke nkuíkku Ãký ðÃkhkþ yLku ÃkwhðXkLkktfuLÿkuLkwt, Mkk{krsf MktMÚkkyku yLku {uLkus{uLxLkwt fÕÃkLkkþe÷ ykÞkusLk nkuÞ Au. ÃkAkíkÃkýkyLku økheçke{ktÚke çknkh Lkef¤ðk {kxu ÷ktçkku fqËfku {khðkLkku nkuÞ Au. yuf yuf zøk÷wtykøk¤ LkÚke ðÄðkLkwt.

¼khík suðk Ëuþku, suLke ÃkkMku rðþk¤ rðMíkkh yLku {kuxe sLkMktÏÞk nkuÞ, íku{LkeÃkkMku ËuþLke sYrhÞkíkku {kxu MÃkuMk fkuBÞwrLkfuþLk rMkMx{Lku yMkhfkhf heíku ðkÃkhðk {kxuLkeþõÞíkkyku Au. íku{Lku yu VkÞËku Au fu y{urhfk, fuLkuzk fu hrþÞk suðk rðfrMkík ËuþkuLke{kVf íku{ýu nk÷Lkwt {kuxw hkufký swLke xufLkku÷kuS{kt LkÚke fÞwO. íku{Lku {kxu {níðLkku {wÆkuAu fu nk÷Lkkt MktMkkÄLkkuLku MkkçkËk fhðk yLku íku{Lkku ÞÚkkÞkuøÞ WÃkÞkuøk fhðku. yk fMkhík{kt{níðLkku ½xf (ELkÃkwx) Au {kLkð MktMkkÄLk. su ÃkØríkLkku íkuyku WÃkÞkuøk fhðk {køku AuíkuLke {kºk xufLkku÷kuSf÷ s Lkrn Ãký Mkk{krsf yMkhkuLku Ãký Mk{S þfu íkuðk íkk÷e{Ãkk{u÷k yuÂLsrLkÞhku, rð¿kkLkeyku yLku {uLkushku. rðfrMkík Ëuþku sYhe ûk{íkk Ähkðíkk{kLkð MktMkkÄLk çkkçkíku swËk Ãkzu Au. ¼khík{kt, ßÞkhu íku ykÍkË ÚkÞku, íÞkhu ËMkuf nòhyuÂLsrLkÞhku yLku rð¿kkLkeyku níkk yLku fux÷kf nòh ÃkhËuþ{kt níkk. yuðk ËuþLkeûk{íkk, su{kt nðk{kLk, Syku{uøLkuxeÍ{ yLku ¾økku¤rð¿kkLk{kt ði¿kkrLkf þkuÄ 100ÚkeðÄkhu ð»kkuoÚke Úkíke níke yLku ßÞkt yæÞÞLkLke «ýk÷e yLku ðkíkkðhý nÞkík níkwt, íkuyLÞ rðfMkíkk Ëuþku, suLku Lkçk¤ku ÔÞðMkkrÞf ÃkkÞku nkuÞ, íkuLkk fhíkk çknw swËe níke. yuðkík Mkk[e fu sLkMktÏÞkLke xfkðkhe{kt yk yuÂLsrLkÞhku yLku rð¿kkLkeykuLke MktÏÞk ykuAeAu. Ãký s{oLke, Exk÷e fu òÃkkLk suðk ËuþkuLke Mkh¾k{ýeyu {kºk MktÏÞkLkk MktË¼uoçkhkçkh Au. ðÄkhk{kt ykÄwrLkf xufuLkku÷kuS{kt ðÄkhu fwþ¤ {kýMkkuLke sYh Ãkzu Au ykÚkeyk çkkçkíku ÃkrhÂMÚkrík rðfMkíkk yLku rðfMkeík ËuþkuLke swËe LkÚke. yk ÃkrhÂMÚkrík{kt,rðfMkeík ËuþkuLku nrhVkE{kt MkeÄku VkÞËku yu Au fu íku{Lke ÃkkMku ÔÞðMkkrÞf ÃkkÞku Au.

¼khík{kt, nk÷{kt y{u ËuþLke sYrhÞkíkku Ãkqhe fhe þfu íkuðk rMkL¢kuLkMk Mkuxu÷kExLkk÷k¼kuLkwt {qÕÞktfLk fhðk{kt Ÿzku hMk Ähkðeyu Aeyu yLku íku{kt øk¤kzqçk Aeyu. yk÷k¼ku Au : yuf søÞkyuÚke çkeS søÞkyu «íÞkÞLk, hkr»xÙÞ MktøkrXíkíkk íku{s Ëqh ðMku÷ksLkMk{wnLkk ykŠÚkf rðfkMk {kxu xur÷rðÍLkLkkt MkeÄk «Mkkhý îkhk Mk{qn «íÞkÞLk, ®nË{nkMkkøkhLku ykðheLku fhkíkwt nðk{kLk rLkrhûký yLku LkurðøkuþLk{kt {ËË rð. Lkk{ Ãkqhíke{kºk yuf WÃkÞkuøkkíkeLkk ðkík fheyu íkku ¼khíkLkk Ãkkt[ ÷k¾ økk{zkyku MkwÄe xur÷ðeÍLkîkhk ÃknkU[ðk {kxu çkúkuzçkuLz fkuBÞwrLkfuþLkLke ÔÞðMÚkk Q¼e fhðe. íku òuE þfkÞ Au fusu fk{ nk÷Lke xufLkku÷kuSÚke su ¾[ko{kt ÚkE þfu íkuLkk {kxu Mkuxu÷kEx{kt {kºk ºkeò¼køkLkkt hkufkýÚke yu fk{ ÚkE þfu Au. ßÞkhu «kÚkr{f {qze yLku rðËuþe nwtrzÞk{ýLke¼khu ¾U[ nkuÞ íÞkhu MðËuþe «ÞkMkkuÚke E÷uõxÙkurLkõMk Ãkh ykÄkrhík Mkuxu÷kEx fkuBÞwrLkfuþLkyÃkLkkððkÚke hk»xÙeÞ MíkhLkk rLkýoÞku ÷uðkLke «r¢Þk Ãkh çknw {kuxe yMkh Ãkzu Au. fkhýfu Mk{qn «íÞkÞLk {kxu MkkiÚke ðÄw yk s yMkhfkhf yLku Mk[kux nkÚkðøkwt MkkÄLk Au.¾hu¾h ytËksu ðkŠ»kf 400 ÷k¾ zku÷hLkkt hkufkýÚke ¼khíkLkkt 560,000 økk{zktykuLkuÃkkt[ ð»koLkk økk¤k{kt Mkk{wËkrÞf xeðe ykÃke þfkÞ Au. ykLku fkhýu E÷uõxÙkurLkõMkLkku{sçkqík ykiãkurøkf ÃkkÞku çktÄkÞ Au su 120,000 rþrûkík rð¿kkLkeyku, yuÂLsrLkÞhkuyLku xufrLkrþÞLkku yLku ÔÞðMÚkkÃkfkuLku Lkkufhe ykÃke þfu Au. Ãký ykðk fkÞo¢{ku nkÚkÄhkÞ íku Ãknu÷k ½ýk {w~fu÷ «&™ku Au suLkku rðfMkíkk Ëuþkuyu Mkk{Lkku fhðkLkku ykðþu.

Ãknu÷wt, y{Lku ½ýeðkh yòý yLku yxÃkxe xufLkku÷kuS MkkÚkuLkk {kuxk «kusuõxMk{ktfk{ fhíke ð¾íku ykí{rðïkMkLkku y¼kð yLkw¼ðkÞ Au. WÃkhktík yuf {q¤¼qík MktMfkhLkk¼køkYÃku Ãkqhðkh ÚkÞu÷e [e÷k[k÷w heíkhMk{kuÚke nxeLku yLku yuðwt ftEf su{kt Lkðe÷kûkrýfíkkyku nkuÞ íkuðk fkÞkuo fhíkk ½ýe ykþtfkyku Q¼e ÚkkÞ Au. ½ýk Ëuþku{ktðneðxLkkt {k¤¾k{kt Wå[ MÚkkLku çkuXu÷k ÷kufku xufLkku¢ux LkÚke nkuíkk, Ãký ÔÞðMkkrÞfðneðxËkhku, ðfe÷ku fu ÷~fhLkk yrÄfkheyku nkuÞ Au. su{Lke ÃkkMku ¼køÞu s yktíkrhfMkqÍ, yLkw¼ð fu rLkýoÞ {kxu sYhe rð¿kkLk yLku xufLkku÷kuSLkku yLkw¼ð nkuÞ Au. WÃkhktíkrðfMkeík Ëuþku rðfMkíkk Ëuþku MkkÚku fk{ fhíke ð¾íku Lkfkhkí{f ¼qr{fk ¼sðíkk nkuÞAu. íkuyku íku{Lkk MkuÕMk{uLkku îkhk hksfeÞ yLku ÔÞðMkkrÞf heíku ¼ú»x fk{ku fhu Au. suyðLkðe heíku yuðwt Mkw[ðu Au fu fux÷ef çkkçkíkku {kxu MÚkkrLkf ûk{íkk rðfMkkððkLku çkË÷uíkuLku ykÞkík fhðe òuEyu. íkuyku rðfMkíkk ËuþkuLkk økwÁ çkLkeLku yuðwt rþ¾ðkzu Au fu suÃkØríkLku fkhýu íkuyku ynª MkwÄe ÃknkUåÞk Au íku s ÃkØríkLku Ãkfze íku{ýu yuf yuf Ãkøk÷uykøk¤ ðÄðwt òuEyu. {Lku ½ýeðkh yuðwt fnuðk{kt ykÔÞwt Au fu V÷kýe V÷kýe çkkçkíkkuík{khk çkMkLke LkÚke. íku ík{khk {kxu çknwt s Ÿ[e yLku y½he Au. (MkkuVeMxefuxuz). ykyr¼øk{ yu çkkçkíkLku Lkfkhu Au fu ßÞkhu «&™ çknw {kuxku nkuÞ íÞkhu ík{khu ík{khe ÃkkMkuhnu÷k MkkiÚke ðÄw yMkhfkhf MkkÄLkkuLkku WÃkÞkuøk fhðku òuEyu.


ËuþLke sYrhÞkíkku {kxu rMk¢kuLkMk Mkuxu÷kEx yÃkLkkðíke ð¾íku y½hk «&™ku{kt MkkiÚkey½hku «&™ yu nfefík{ktÚke QXu Au fu ½ýk hMk Ähkðíkk rðfMkeík Ëuþku yuðwt EåAu Au fuík{u LkSfLkk ¼rð»Þ{kt Mkuxu÷kExLku yuLke ¼ú{ýfûk{kt {wfðkLke Mðíktºk ûk{íkk Lkkr¾÷ðku. MÃkuMk rhMk[o{kt ykøk¤ ðÄu÷k ½ýk Ëuþkuyu ytíkrhûkLkk þktrík{Þ WÃkÞkuøkku yLÞËuþkuLku {¤u íku {kxu ½ýwt fÞwO Au yLku Mkíkík {ËË {kxu fkuE íkuLkk Ãkh ykÄkh hk¾e þfu. ÃkýfkuEÃký ËuþLke Mkuxu÷kEx Akuzðk {kxu rðËuþe yusLMke ÃkhLkk ykÄkhLke hksfeÞ yMkhkuçknw srx÷ Au. Mkuxu÷kEx AkuzLkkh yLku ðkÃkhLkkh yuðk çktLku ËuþkuLkkt hkr»xÙÞ rník MktçktÄkufkuE Lkfkhkí{f çkkçkík LkÚke. ßÞkt MkwÄe çktLku Ëuþku ðå[u yMkhfkhf ÃkhMÃkhkð÷tçkLk yLkuÃkkhMÃkrhõíkk LkÚke íkuðk ½ýkt Ëuþku su {kºk s{eLk ÃkhLkk MkkÄLkku ðMkkððk Ãkqhíkk ykøk¤ðæÞk Au íku yuðwt {kLkðk «uhkþu fu fux÷ef çkeLksYhe ûk{íkk MktÃkqýoÃkýu ÃkkuíkkLkk fçkò{ktnkuðe òuEyu. yksu yuðwt yktíkhhk»xÙeÞ ÃkØríkLkwt {k¤¾wt çkLkkððkLke çknw {kuxe íkf Au suyuðku rðïkMk ykÃke þfu fu hksfeÞ yLku ði[krhf heíku r¼Òk árüfkuý Ähkðíkk Ëuþku Ãkýytíkrhûk MktçktÄu íkuLkk Ãkh ykÄkh hk¾e þfu.

fËk[ ÷ktçku økk¤u çku Ëuþku MkkÚku {¤eLku ytíkrhûkLkk þktrík{Þ WÃkÞkuøk {kxu ÷kU[hÃkØrík Ãkh fk{ fhe þfu. r{r÷xhe WÃkÞkuøkku {kxuLke ykþtfk ÷kU[h rðfkMkLkk fkÞo¢{kurð»kÞu {krníkeLke ykÃk-÷u fhðk{kt yðhkuÄ çkLke þfu Au. Ãký yu {kLkð rðfkMk {kxu{q¤¼qík çkkçkík òýðe sYhe Au fu ¿kkLkLku fkuE çkLkkðxe ðkz{kt çkktÄe þfkíkwt LkÚke. íkuLkerð½kíkf yMkhku hkufðk íkuLke xufLkku÷kuS fu ¿kkLkLke ykÃk-÷uLku rLkÞtrºkík fhðkLku çkË÷uykÃkýu íkuLku ðnU[íkk yLku rLkÞtrºkík fhíkk þe¾ðwt Ãkzþu. yux{ çkkuBçkLkwt hnMÞ íkuLkkrnhkuþe{k ÃkhLkk y¾íkhkLku fkhýu søkònuh ÚkE økÞwt. íkuðe s heíku MÃkuMk rhMk[oLkwthnMÞ fu Mkuxu÷kExLku ytíkrhûkLke ¼ú{ýfûkk{kt {wfe þfkÞ Au íku hrþÞkyu MkV¤íkkÃkqðofMkuxu÷kEx íkhíkku {wõÞku íkuLkkÚke ònuh ÚkE økÞwt. ÃkAe íkku yu {kºk Mk{ÞLkku Mkðk÷ Au.ytíkrhûkLkk þktrík{Þ WÃkÞkuøk {kxuLke xufLkku÷kuSLke ykÃk-÷u Ãkh hkuf {wfeLku fux÷kfËuþkuLkku rðfkMk YtÄðkÚke rðïLke Mk÷k{íke òu¾{{kt {qfkþu.

ÃkËkÚko rð¿kkLkeLku yuðe íkk÷e{ {¤e nkuÞ Au su MkiØkÂLíkf heíku Ãkqhðkh ÚkE Lkk þfu íkuÔÞðnkh{kt þõÞ LkÚke. yk «kÚkr{f Mk{sLku ytíkrhûkLkk þktrík{Þ WÃkÞkuøk {kxuLkeyktíkhhkr»xÙÞ ÃkØríkLkkt ykÞkusLk{kt ys{kððe Ãkzþu. íkuðe s heíku yýw rðMVkuxLkk þktrík{ÞWÃkÞkuøk {kxu Ãký. su ÃkØríkyku{kt su Ëuþku íku xufLkku÷kuSLkkt Ëhuf ÃkkMkk{kt fwþ¤ Au íku ÃkØríkrðfMkkððk{kt íku ËuþkuLkk Ãkqhk MknÞkuøk ðøkh íkiÞkh ÚkÞu÷e ÃkØrík {khk Lk{ú yr¼«kÞ«{kýu ðu[kÞ íkuðe LkÚke yLku ÷ktçkk økk¤u xfkW Ãký LkÚke. yuðe yÄqhe xufLkku÷kuSLku ykøk¤ÄÃkkððkÚke yktíkhhkr»xÙÞ MktçktÄku yLku MknÞkuøkLkwt ðkíkkðhý rð»k{Þ çkLkþu.

5. rð¿kkLk, rþûký yLku y®nMkk(ykuõxkuçkh 1969, økktÄe þíkkçËe ð»kuo økqshkík rðãkÃkeX ¾kíku ‘rð¿kkLk, rþûký yLku y®nMkk’

rð»kÞ Ãkh zkì. rð¢{ Mkkhk¼kEyu ðkt[u÷wt þkuÄÃkºk - xqtfkðeLku.)

ykÃkýk{ktÚke fux÷kf MkËTLkMkeçk Au suyku økktÄeSLkk MktÃkfo{kt ykÔÞk níkk. íkuyku yuðkíkÚke Mk¼kLk Au fu íku{ýu ykÃkýk Ãkh fux÷e Ÿze yMkh fhe Au. {Lku yu «&™{kt hMkLkÚke fu økktÄeS rð¿kkLkLke íkhVuý{kt níkk fu rðhwØ{kt, Ãký {Lku yu ¾çkh Au fu íku ¾hkyÚko{kt «Þkuøkðeh níkk, fu íku MkkæÞLku Ãkk{ðkLkkt MkkÄLkkuLkwt {n¥ð çkhkçkh Mk{síkk, fuíku{Lkk rMkØktíkku yLku ð÷ýku yksLkk søkík MkkÚku çkhkçkh MkwMktøkík níkkt. su{ýu rð¿kkLkLkkt{q¤ ík¥ðLku ykí{MkkíkT fhu÷wt íkuðk økktÄeS ÃkkMku MðkLkw¼ð{ktÚke LkeÃksu÷e MÃkü Mk{sníke. ykÚke s ÃkËkÚko rð¿kkLkeLke {kVf s íku{ýu Mkk{krsf yLku hksfeÞ MktË¼uo Ãkýykøkún hkÏÞku fu su çkkçkík MkiØktríkf heíku Mkk[e Lkk Xhu íku ÔÞðnkh{kt Ãký Lkk [k÷u.

økktÄeS su Äkhýkyku, yLkw¼ðku yLku {qÕÞkuLku ÷ELku [kÕÞk níkk íku{kt y®nMkk yufMðk¼krðf Ãkrhýk{YÃk níke. ykÃkýk {kxu rð¿kkLk yLku rþûkýLkk MktË¼uo íkuLkwt {n¥ðMk{sðwt, íkuLke yøkíÞíkk yku¤¾ðe, yiríknkrMkf yLku ði¿kkrLkf yLkw¼ðkuLkk ykÄkhuíkuLkwt {qÕÞktfLk yLku ®[íkLk fhðwt sYhe çkLku Au fu suÚke ykÃkýu Lk¬e fhe þfeyu fu íkuLkuykÃkýk ËhufLkkt hku®sËk SðLkLkk ¼køk çkLkkðe þfkÞ fu fu{.

økktÄeSLkku yu ykøkún fu y®nMkk ©uc hMíkku Au íku Ëu¾eíke heíku yu Äkhýk Ãkh ykÄkrhíkAu fu Ëhuf ÔÞÂõík{kt þw¼ ík¥ð hnu÷wt Au. ½ýk Mk{kòu ík¥ð¿kkLk fu Ä{oLkk ykÄkhu MðefkhuAu fu EïhLkkt Ëhuf MksoLk{kt rËÔÞíkk Au. Ëwü ÷kufkuLku ÷ktçke MkòLkk ¼køk YÃku yÃkkíkwt Lkfoíku{Lku MðefkÞo LkÚke. £kuEzLkwt «ríkÃkkËLk fu «u{ yLku rÄ¬kh ÔÞÂõík{kt MknyÂMíkíðÄhkðu Au yu Ãký yk s rMkØktíkLku hsq fhu Au. ÃkËkÚko rð¿kkLkeyku «fkþLkk økwýÄ{kuo rð»kuyuf rððkË{kt økqt[ðkE økÞu÷k - «fkþLke økrík fuðe? MkeÄe ÷exe{kt, íkhtøkYÃku fuðíkwo¤kfkh? ÃkAeÚke íku{Lku ÏÞk÷ ykÔÞku fu Ëu¾eíkkt rðhkuÄk¼kMke rLkheûkýku yu yuf s«r¢ÞkLkkt ÔÞõík Úkíkkt rðrðÄ MðYÃkku Au. íkuðe s heíku rðrðÄ YÃku Ëu¾kíkk fkÞkuo Ãký{kLkðeÞ SðLk{kt nfkhkí{f árüfkuý MkkÚku òuEyu íkku rðïkMkLke ykÃk-÷u s Au.

Äkhýk yu Au fu ÃkkhMÃkÃkrhfíkkLke ÃkØrík{kt Ëhuf yuf{uf Ãkh ykÄkrhík Au. ßÞktykÃkðwt yLku ÷uðwt íku ËhufLkwt yÂMíkíð xfkðe hk¾ðk {kxuLke yrLkðkÞo þhík Au. sirðfMk{íkw÷kLke ¼kiríkf yLku Sðrð¿kkLkLke ÷kûkrýfíkkyku s MkSðkuLkkt ÃkkuíkkLkkt ðkíkkðhýMkkÚkuLkk MktçktÄku Ãkh ykÄkrhík Au. íkuLku økktÄeS Mkk{krsf MktË¼uo Mðefkhu Au yLku n¬kuyLku sðkçkËkheykuLku yuf{uf MkkÚku òuzu Au. yk rMkØktík søkíkLkk hkusçkhkusLkk ÔÞðnkh{kt¾hku Qíkhu Au. yksÚke çkkðLk ð»ko Ãknu÷kt økktÄeSLke Ëkuhðýe nuX¤ MÚkÃkkÞu÷kt {sqh


{nksLk Mkt½ îkhk yk rMkØktíkLkwt y{ËkðkËLkk fkÃkz WãkuøkLkkt {sqh yktËku÷LkLkkEríknkMk{kt yLkuhwt rLkËþoLk Au.

rðrðÄ árüfkuýLke yøkíÞíkk rð»ku yuf rð¿kkLke økktÄeS suðku s yLkw¼ð fhuAu. rð[kh¼uËLkk «Mktøku økktÄeS Mkíkík yu æÞkLk hk¾íkk fu su Wfu÷ Lkef¤u íku çktLkuÃkûkLku Mkk[ku yLku ÔÞksçke ÷køkðku òuEyu. rð¿kkLkeLku yu ¾çkh nkuÞ Au fu rLkheûkýkuLkuykÄkhu ÷uðkíkk rLkýoÞku{kt yuLkwt çknw {n¥ð Au fu áükyu ðMíkwLku fE çkkçkíkkuLku æÞkLk{kthk¾eLku rLkheûkýku LkkUæÞkt Au. íku{Lku yu Ãký ¾çkh nkuÞ Au fu rðrðÄ árüfkuý MkkÚku ÃkýfwËhíkLkk rLkÞ{ku yVh nkuÞ Au.

{khk {ík «{kýu rþûkýLkwt {wÏÞ fkÞo yu Au fu A Úke ykX ð»koLkwt çkk¤f yLkw¼ðkufhu yLku yuLke ykMkÃkkMkLke ÃkrhÂMÚkríkLku yku¤¾eLku ÃkkuíkkLke ÄkhýkykuLke yLku ykÃkýusu rMkØktíkkuLke ðkík fhe íkuLke ¾hkE fhíkk þe¾u. yksu ykÃkýkt rþûký{kt LkðeLkíkkyLku «ÞkuøkkuLke íkkíke sYh Au. økktÄeSyu yk «fkhLkkt rþûkýLke rn{kÞík fhu÷e suLkuíku{ýu ‘LkE íkk÷e{’ Lkk{ ykÃku÷wt. hku®sËk SðLk{ktÚke yLkw¼ð îkhk þe¾ðkLke ykðkíkÚke nwt ¾qçk «¼krðík ÚkÞku Awt. nwt {kLkwt Awt fu yu {kxu {kU½k MkkÄLkku fu rðþu»kMkwrðÄkykuLke sYh LkÚke. çkk¤fLke ykMkÃkkMkLke ËwrLkÞk s íkuLkk {kxu Sðtík «Þkuøkþk¤kAu su{ktÚke çkk¤fLke yktíkhárü ¾e÷e þfu.

økktÄeS yksu Sðu Au fu Lknª? ¼÷u ðkfËu¾k ÷kufku ykðk «&™ku ÃkqAâk fhu.økktÄeS õÞkhuÞ {]íÞw LkÚke ÃkkBÞk fkhý fu ykÃkýk ¼kiríkf yLku Mkk{krsf ðkíkkðhý{ktíku MkËkÞ nksh Au.

6. rðfkMk yLku xur÷rðÍLk

(MkkuMkkÞxe ykuV ELxhLkuþLk÷ zuð÷Ãk{uLx fkuLVhLMk{kt ÃkuÃkh hsq fÞwO : LkðuBçkh 1969)

¼khík{kt xur÷rðÍLkLkk «ðuþLku yíÞkh MkwÄe çknw ykuAe «kÚkr{õíkk yÃkkE Au.nfefíku xur÷rðÍLkLku yÃkLkkððk{kt rðïLkk yLÞ ËuþkuLke Mkh¾k{ýeyu, rðfMkíkk ËuþkuMkrník, ¼khík çknw Lke[uLkwt MÚkkLk Ähkðu Au. {khk {íku, ykLkk {wÏÞ [kh fkhýku Au.

Ãknu÷wt íkku, xur÷rðÍLkLku Mk{qn «íÞkÞLk{kt MkkiÚke ðÄw þÂõíkþk¤e {kæÞ{ íkhefuyLku íkuLku fkhýu íkuLkk rðfkMk MkkÚkuLkk MkeÄk MktçktÄLku yku¤¾e Lkk þfðku íku.

çkeswt Au, æðrLkLkkt «MkkhýLkkt rhrMkðhLke Mkh¾k{ýeyu xeðe rhrMkðhLke çknw Ÿ[e®f{ík. íkuLku fkhýu, òu Mkk{wËkrÞf xeðeLke ÔÞðMÚkk Q¼e Lkk ÚkkÞ íkku íku ÔÞkÃkf sLkMk{wnMkwÄe ÃknkU[e Lkk þfu.

ºkeswt Au, çkúkuzçkuLz xur÷fkuBÞwrLkfuþLkLke ËuþÔÞkÃke ÷eLfLke økuhnkshe. hkr»xÙÞfkÞo¢{kuLkkt «Mkkhý {kxu yk sYhe Au.

yLku [kuÚkwt Au, xeðeLkk fkÞo¢{kuLkkt «Mkkhý {kxu çkúkuzfk®Mxøk yLku rhMkuÃþLk {kxuLkkMkkÄLkku yLku ÃkqòoykuLke ykÞkík Ãkh çknw {kuxku ykÄkh hk¾ðku Ãkzu.

1966{kt hurzÞku yLku xur÷rðÍLk ÃkhLkku [tËk fr{rxyu fuLÿ MkhfkhLku MkkUÃku÷k ynuðk÷uxur÷rðÍLk su ÃkkX Mkk{krsf yLku ykŠÚkf rðfkMk{kt ¼sðe þfu íku{ Au íkuLku æÞkLk{kthk¾íkk íkuLkk ðnu÷k «ðuþLke ðkíkLku Mðefkhe Au. yLku LkkUÄ fhe Au fu Mkq[Lkk yLku «Mkkhýrð¼køku su ykÞkusLk fÞwO Au íku ½ýe çkkçkíku yÃkqhíkwt Au yLku íkuLku ðÄw {níðkfktûkeykÞkusLk îkhk çkË÷kððwt òuEyu.

¼k¼k fr{rxLkk yuf MkÇÞ íkhefu 1964-65Lke íku ð¾íkLke ÃkrhÂMÚkríkLkk MkðuoûkýyLkwMkkh, ¼krð þõÞíkk yLku ¼khík{kt E÷uõxÙkurLkõMkLkk rðfkMk {kxuLke ¼khík MkhfkhLkeÃknu÷Lkk MktË¼uo. yku÷EÂLzÞk hurzÞkuyu xur÷rðÍLk {kxu {qfu÷e sqs sYrhÞkíkku òuíkk{Lku ykt[fku ÷køku÷ku. íku{Lkwt ykÞkusLk níkwt fu Ãkkt[{e ÞkusLkk ËhBÞkLk rËÕne, {wtçkE,f÷f¥kk, {ÿkMk suðk {nkLkøkhku yLku fkLkÃkwh, ÷¾Lkki suðk þnuhkuÚke þY fheLku çkeò17 þnuhku MkwÄe yk Mkuðk ÃknkU[kzðe yLku ÃkAe ¢{þ: LkkLkk þnuhku MkwÄe ÷E sðe.

ºký ð»ko Ãknu÷k, yýwQòo rð¼køku, su ytíkrhûkLkk þktrík{Þ WÃkÞkuøkLku «kuíMkknLkykÃkðk {kxu sðkçkËkh Au, yuf yÇÞkMk sqÚk çkLkkðu÷wt íkuLkku rð»kÞ níkku ‘AqxkAðkÞkhnuíkk økúk{ Mk{ks yLku ¼khíkLkk ËqhLkk «òsLkkuLku rMk¢kuLkMk Mkuxu÷kEx îkhk xur÷rðÍLkLkkWÃkÞkuøk ðzu Mk{qn «íÞkÞLk {kxu ËuþÔÞkÃke Mkþõík ÃkØríkÚke òuzðkLke WÃkÞkurøkíkk rð»kÞu¾[oLkku ytËks fkZðku.’ íku ð¾íku y{u yLkw¼ðu÷wt fu MkhfkhLkk rðfkMkLkk fk{ku {kxu«òLku «kuíMkkrník fhðk xur÷rðÍLkLku MkeÄk MkkÄLk íkhefu òuðkLke árü fu¤ððkLke sÁhAu. ykÚke yuLku ¾[oLku çkË÷u hkufký íkhefu Mk{sðwt òuEyu. yku÷ EÂLzÞk hurzÞkuyu¼khíkeÞ f]r»k þkuÄ MktMÚkkLk yLku rËÕne ðneðxe íktºkLkk MknÞkuøkÚke f]r»kËþoLk fkÞo¢{1967{kt Þkusu÷ku. íku {kxu rËÕneLke ykMkÃkkMkLkk 80 økk{zkyku{kt Mkk{wËkrÞf xeðeMkux økkuXðu÷k. ykLke Mk{ktíkhu, [kh ðifÂÕÃkf ÃkØríkyku îkhk hkr»xÙÞ Míkhu xeðe «MkkhýÃknkU[kzðkLkk ¾[oLke íkw÷Lkk fhu÷e. Lke[u sýkðu÷e [kh ÃkØríkykuLkku yÇÞkMk fhu÷kuyLku íku{kt y{Lku y{urhfkLkkt LkkMkkyu fhu÷k «ÞkuøkkuLkku yLku ¼khíkeÞ MktMÚkkLkku yLkuMkhfkhe rð¼køkkuLkk rðþu»k¿kkuLkku ÷k¼ {éÞku.’

• xuhurMxÙÞ÷ {kE¢kuðuð ELxh fLkuõþLk MkkÚkuLkkt ykiÃk[krhf rh-çkúkuzfkMx MxuþLkku;• rMk¢kuLkMk Mkuxu÷kEx îkhk MkeÄwt «Mkkhý;• Mkuxu÷kEx ELxh fLkuõþLk MkkÚkuLkkt ykiÃk[krhf rh-çkúkuzfkMx MxuþLkku;


• fux÷kf rðMíkkhku{kt MkeÄk «Mkkhý MkkÚkuLke nkEçkúez ÃkØrík yLku øke[ ðMíke ÄhkðíkkrðMíkkhku {kxu Ãkkt[ rh-çkúkuzfkMx MxuþLkku.

y{khku MktÏÞkí{f yÇÞkMk íku ð¾íkLkk ©uc yLkw{kLkku Ãkh ykÄkrhík níkku íku çkíkkðuAu fu [kuÚkku rðfÕÃk Ãknu÷k rðfÕÃkLke Mkh¾k{ýeyu ºkeò ¼køkLkku ¾[ko¤ Au. nfefíku¼khíkLkkt Ãkkt[ ÷k¾ økk{zktykuLku Mkk{wËkrÞf xeðe fuLÿku ykÃke þfkÞ yLku [kuÚkk rðfÕÃk{wsçk 160 fhkuz{kt yk¾k ËuþLku òuze þfkÞ. rMkL¢kuLkMk Mkuxu÷kExLkk WÃkÞkuøk îkhk[ku¬Mk çk[íkLke [[koLku yðfkþ nkuE þfu Ãký Ëhuf yu çkkçkíku Mkt{ík Au fu çk[ík økýLkkÃkkºknþu yLku ¾hu¾h ¼khíkeÞ ytËks ËwrLkÞkLkkt yLÞ MÚk¤kuyu, ßÞkt çkúk uzçkuLzxur÷fkuBÞwrLkfuþLk ÷ktçkk rðMíkkh MkwÄe ÃknkU[kzðk{kt ykðu íÞkt ykðku «Þkuøk ÚkE þfuíkuðe ¾kºke ykÃku Au. òu Ãkkt[{e ÞkusLkk{kt ykÃkýu Ëh ð»kuo 30 fhkuz Vk¤ðe þfeyu, íkkuykÃkýu 1979Lkk ytík MkwÄe{kt yk¾k ËuþLku rMkL¢kuLkMk Mkuxu÷kEx îkhk Mkktf¤e þfeyu.òu yksLke xufLkku÷kuS s ðkÃkheyu yLku Ëh ð»kuo yux÷e s hf{ Vk¤ðeyu íkku 1990MkwÄe{kt yux÷ku rðMíkkh ykðhe þfkÞ.

yuf hk»xÙeÞ fkÞo¢{, su{kt nðu ÃkAeLkkt ËMk ð»kkuo{kt ¼khíkLke 80 xfk sLkMktÏÞkLkuxeðe «Mkkhý ykÃke þfeyu íkku yu ¼khíkLke yufíkk {kxu, ykŠÚkf yLku Mkk{krsf ÞkusLkkLkkty{÷efhý {kxu yLku E÷uõxÙkurLkõMk ELzMxÙeLkkt «kuíMkknLk yLku rðfkMk {kxu çknw {kuxwt«ËkLk nþu. íkuLkwt Ëqh hnuíkk sLkMk{wn {kxu ¾kMk {níð Au.

yøkkW sýkÔÞk «{kýuLkkt hkr»xÙÞ Míkhu xeðe ÃknkU[kzðkLkk fkÞo¢{ MktË¼uo yu sYheçkLkþu fu ykÃkýu ¼khíkeÞ fkÞo fwþ¤íkk Ãkh yLku Ëuþ{kt çkLkíkk Ãkqòoyku Ãkh ðÄw ykÄkhhk¾eyu. ËuþLkkt MktøkXLk yLku rðfkMkLkkt «kuíMkknLk {kxu íkuLkku yMkhfkhf heíku WÃkÞkuøkfhðku Ãkzþu. rþûký, f]r»k, fwxwtçk rLkÞkusLk yLku hk»xÙeÞ MktøkXLk {kxuLkk fkÞo¢{ku çkLkkððkrð»kÞku, ¼k»kk yLku hsqykík {kxu yLkw¼ð {u¤ððku Ãkzþu. WÃkhktík økk{zkyku{kt xeðeMkuxTMkLku [÷kððk íkuLke ò¤ðýe rð»kuLkk «&™ku MktçktrÄík {uLkusrhÞ÷ yLku xufrLkf÷ Mk{srðfMkkððe Ãkzþu. íku rðMíkkhku{kt Mkíkík rðs¤e «ðkn Mkw÷¼ Lknª Ãký nkuÞ, su {u¤ððkuÃkzþu.

Ãknu÷k íkçk¬k{kt 1969 Úke 1973 MkwÄe{kt ¼khíkeÞ s{eLk Ãkh fkÞo¢{Lku fkÞkoÂLðíkfhðkLkku ÃkkÞku çkLkkððku Ãkzþu. yu{kt Mk{kðuþ nþu MkkÄLkkuLke rzÍkELk, zuð÷Ãk{uLx yLkuíkuLkk WíÃkkËLkLke «r¢Þkyku, Ëhuf rð»kÞku{kt {uLkus{uLx rMkMx{ yLku Mkkû xðuh fkiþÕÞQ¼kt fhðk Ãkzþu. yk íkçk¬k ËhBÞkLk ykÃkýu y{urhfkLkk rzÃkk. ykuV yuxkur{f yuLkSo-DAE yLku LkkMkk îkhk «kÞkurøkf yLkw¼ð {u¤ðeþwt. íku{Lke MkkÚku fhu÷k fhkh {wsçkíku{Lkku yuxeyuMk-yuV Mkuxu÷kEx ykÃkýLku «Mkkhý WÃkÞkuøk {kxu {¤þu. íku WÃkhktík íkuykÃkýLku 2000 xeðe rhrMkðhku ykÃkþu su 500 økk{zkykuLkk Mk{wn ËeX yuf nþu.

¼khík Mkhfkh s{eLk ÃkhLkkt MkkÄLkku rðfMkkðþu yLku íkuLke ò¤ðýe fhþu íku WÃkhktíkxeðe fkÞo¢{ku íkiÞkh fhþu yLku íku fkÞo¢{kuLkkt WÆuþku Lk¬e fhþu.

yk fkÞo¢{ yku÷ EÂLzÞk hurzÞku MkkÚku òuzkÞu÷ku hnuþu.çkeò íkçk¬k{kt, 1974 Úke 1979 MkwÄe{kt Ëh ð»kuo ¢{þ : 100,000 yÚkðk

150,000 Lkðk Mkk{wËkrÞf xeðe fuLÿku Q¼k fhkþu.xu÷erðÍLk rhrMkðhLku Q¼k fhðkLkku ¾[o yLku ÷kufkuLke ¾heËþÂõíkLku ÷ûk{kt ÷uíkk

ykÃkýk WÆuþLku Ãkk{ðk ÔÞÂõíkøkík {kr÷feLku çkË÷u Mkk{wËkrÞf xeðe s çknwÄk ykÃkðkÃkzþu. yuðwt yLkw{kLk Au fu sLkMk{wnLkk {ktz yuf fu çku xfk ÷kufku ÃkkMku s ÃkkuíkkLkk ytøkíkxeðe nþu. çkkfeLkk 98 xfk ÷kufku Mkk{wËkrÞf xeðe îkhk s fkÞo¢{ku òuþu. ykÚke hurzÞkuLke{kVf su ÔÞÂõíkøkík ©ðý ðÄw Lku ðÄw ÃkMktËøkeLkwt çkLkíkwt òÞ Au yLku íkuLkwt fkhý Au ÔÞkÃkf«Mkkhý, xeðeLke ÃkrhÂMÚkrík økwýkí{f heíku ¾kMMke swËe nþu yLku íku{kt hkßÞ yLkuònuh rð¼køkku, MktMÚkkyku yLku ftÃkLkeykuLkku Mkk{wËkrÞf xeðeLke Mkøkðzíkk ykÃkðk{ktVk¤ku nþu. y÷çk¥k MkkiÚke ðÄw ¾[o yk çkkçkíku s ÚkðkLkku Au.

íkksuíkhLkkt xufLkku÷kuSf÷ LkðMktMfhýku :

rMkL¢kuLkMk fkuBÞwrLkfuþLk Mkuxu÷kExLku rðfMkíkk Ëuþku, su{ýu nsw sqLke xufLkku÷kuSLkuMÚkkLku xur÷ fkuBÞwrLkfuþLkLkwt ÔÞkÃkf EL£kMxÙõ[h Q¼wt LkÚke fÞwO, íku{Lku {kxu ¾kMk {níðAu. s{eLk yLku Mkuxu÷kEx fkuBÞwrLkfuþLk {kxuLke ðÄkhu Mkkhe ÃkØrík ¼rð»Þ{kt nswyk�

Documents

rLkðuËLk hkr»xÙÞ rðfkMkLkwt {uLkus{uLx - «ð[Lkkuvicharvalonu.com/images/vichar library/2020/april.pdf · fÞwO. Ãký íku{Lkk r«Þ rð»kÞku çku : yuf rð¿kkLk yLku çkeòu