RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 1

Ma˙

ru©

mill-

ÌiΩw

iti M

altin

• 2

26, S

t Pau

l’s S

tre.,

Valle

tta •

Se

na

57

• O

ttu

bru

20

05

• N

um

ru 8

NE

WS

PA

PE

R P

OS

T

2

U l-˙olma tieg˙i kienet li nitla’ ftit‘il fuq. Ta’ lanqas inkun nista’ narax’hemm wara dak il-˙axix u qasabg˙oli li kien jidfinni u jg˙alaqni ©o dikl-g˙adira.

Ippruvajt. Stinkajt. Nog˙la u ninΩel.Inqabbad u niΩloq. Ma ng˙oddx kemm-il darba ˙adtha g˙al wiççi.

U s˙abi tg˙idx kemm kienu jid˙kubija u jg˙adduni biΩ-Ωmien.

‘Ara miskin...! Dak mhuxg˙alxejn...? Fejn ja˙seb li se jasal...?A˙na mhux g˙all-©o l-ilma ma˙luqin...!X’jippretendi, li se jmiss is-semab’idu...? Dawn l-ambizzjuΩi kollha˙aΩin jispiççaw...!’

Il-kummenti kienu jifnuni. Anqas˙add ma seta’ jifhem x’kien hemmibaqbaq ©o fija. Óadd ma emmen fija.Imma xi ˙a©a bdiet timbuttani ‘lquddiem. B˙al vuçi rqiqa hemm ©ewnett fil-fond ta’ qalbi: kompli stinka,taqtax qalbek. Int g˙andek ra©un umhux huma!’

Emmint. Stinkajt. Kont nara kif seni©bor l-içken farka ener©ija u kapaçitàli kien hemm ©o fija biex nag˙ti l-qabΩa li jmiss. Óaddimt mo˙˙i, l-muskoli tieg˙i. Fittixt kull mezz. L-g˙an tieg˙i kien wie˙ed: nog˙la ‘l fuqu nibqa’ hemm. Xtaqt nara aktar ‘ilbog˙od. Xtaq niskopri orizzonti ©odda.Xtaqt nifhem aktar u nara aktar ‘ilbog˙od minn imnie˙ri.

Dawk li kienu jin©abru madwarig˙ejjew jarawni nfallli. Wasal mumentmeta anqas b˙ala divertiment ma bqajttajjeb g˙alihom. Kienu xebg˙ujiddie˙ku bija u, wie˙ed wie˙ed uwa˙da wa˙da, kollha dawru denbhom,telqu u hallewni wa˙di. Ma nafx x’©aradak il-˙in. Naf li ˙assejt forzastraordinarja u ©ietni ener©ija li qattma kelli qabel. Stajt nikkonçentratassew. QbiΩt u ˙kimt bl-erba’ ri©lejn lig˙andi il-frieg˙i li sibt u li donnhomkienu ma˙luqin biex iΩommuni hemm.B˙al we˙ilt f’nofshom. Iggranfajt, b˙alma qatt kont iggranfajt ma’ xi ˙agaqabel. Óassejtni mdendel bejn sema uilma. KwaΩi qed intir.

U ssa˙˙art bix-xena li rajt. Ix-xefaqinfirex quddiemi f’wisg˙a li qatt ma˙lomt li tista’ tkun daqshekk enormi usabi˙. Rajt l-g˙oljiet g˙all-ewwel darbaimdehbin minn inΩul ix-xemx i˙ammar.Rajt firxiet ta’ si©ar u g˙elieqi li qattma stajt nimma©ina li jeΩistu. Ubhejjem u tjur u kmamar u djar, bliet ur˙ula. B˙al donnu mo˙˙i sploda u qalbinfaqg˙et u xterdet f’elf biçça ma’ trufil-˙olqien.

Óarist ukoll ftit ‘l isfel, minn fejnkont qbiΩt. Kemm rajtha çkejkna l-blata fejn kont qattajt il-biçça kbira ta’˙ajti! U stajt nara lil s˙abi mxerrdin ‘lhemm u ‘l hawn f’xatt l-g˙adira. Minrieqed. Min jonsob xi nemusa. Min

jixxa˙xa˙ fit-tajn. U f’qalbi g˙edt:kieku jippruvaw jaqbΩu imqar ftit aktarfil-g˙oli, kieku huma wkoll jiskopru s-sbu˙ija u l-kobor tad-dinja li ninsabufiha. Kemm ikunu aktar g˙onja fil-qalbu fil-mo˙˙. Kemm ikunu aktar fer˙aninu qalbhom kbira!

U int ˙abib li qed taqra din l-istorja,x’˙olma g˙andek? Kemm ilek matipprova taqbeΩ fit aktar fl-g˙oli biexto˙ro© mit-toqba ta’ ˙ajja u ˙sieb liing˙alaqt fiha? Jekk ta’ madwarekjaqtg˙ulek qalbek, sodd widnejk. Jekkt˙ossok bla sa˙˙a, iqaf stri˙. Jekk qtajtqalbek, ibda itlob u er©a pprova.

Ftakar li ‘l hemm mill-˙axix, ‘il fuqmit-tajn u l-˙ama, hemm dinjatistennik. U fil-qalba ta’ did-dinja kbirau sabi˙a hemm xi ˙add qed jistennik.

Dak li ˙alaq il-˙ajja ma qatax qalbumeta ra x’g˙amilna biha. Baqa’jipprova jaqbeΩ u jistinka, biex metajkun hemm fuq, imdendel ma’ Ωew©frieg˙i ta’ si©ra iebsa, forsi jkun hemmxi ˙add b˙alek u b˙ali, li jekk b˙alunistinkaw u nippruvaw, nintrefg˙ubiΩΩejjed biex narawh hemmquddiemna. U nie˙du mhux ftitkura©©. Jekk tela’ hu u baqa’ ggranfathemm fuq, nistg˙u nitilg˙u a˙nawkoll... mieg˙u u bil-qawwa tieg˙u.

Mela g˙ax ma tkomplix tistinka intukoll. Xi darba int ukoll se tg˙id: Arairnexxieli!

Kont ili no˙lom mhux ftit. Dejjem Ωaqqi ma’ l-art u fit-tajn.Nag˙ti xi qadfa fl-ilma u nispiçça mka˙˙al ma’ xi blata jewinçaflas f’xatt l-g˙adira. Kull qabΩa li kont nag˙ti kienettwassalni ftit çentimetri ‘l hemm biss.

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 3

Fid-dinja tal-lum saru bosta rivoluzzjonijiet. U l-bniedem donnuried ibiddel kollox wa˙du. Óaseb li issa m’g˙andux aktar bΩonn ta’Alla.

Li jg˙odd huwa biss x’i˙oss u x’ja˙seb il-bniedem.Li jg˙odd huwa biss x’i˙oss u x’ja˙seb kull individwu, skond

x’jg˙idlu mo˙˙u.Hekk twieled jasar ©did. Il-bniedem tilef id-dinjità u l-libertà tieg˙u

g˙ax issa kull wie˙ed u wa˙da issakkru fi ˙sibijiethom stess.It-tajjeb hu x’i˙oss dan jew dak. X’jaqbel lil din jew dik.Spiçça t-tajjeb li jg˙odd g˙al kul˙add.Spiçça l-˙aΩin li jassar lil kul˙add.Li se jsalva d-dinja mhux l-ideolo©iji li jassru l-im˙u˙ u jnikktu l-

qlub.Il-˙elsien veru nsibuh biss jekk induru lejn Alla ˙aj, il-Óallieq u s-Sid

ta’ kollox. Hu biss jiΩgurana mill-vera libertà. Hu biss jiΩgurana minndak li hu tassew tajjeb jew ˙aΩin g˙alina.

Din hi l-vera rivoluzzjoni: li nduru lejn Alla biex insibu dak li hutassew tajjeb. G˙aliex Alla huwa l-im˙abba bla qies.

U x’jista’ je˙lisna tassew jekk mhux l-IMÓABBA?Benedittu XVI liΩ-Ωg˙aΩag˙. Jum Dinji taΩ-Ûg˙aΩag˙ 2005

Appostolat tat-TalbIssie˙eb int ukoll ma’ eluf kbar ta’ insara mad-dinjakollha li flimkien joffru t-talb tag˙hom skond l-intenzjoni li kull xahar il-Papa u l-isqfijiet jag˙Ωlu. JekkAlla jisma’ t-talb ta’ wie˙ed jew wa˙da, kemm aktarjisma’ dak tag˙na lkoll flimkien!

Intenzjonijiet g˙al OttubruÌenerali: Sabiex l-Insara ma jaqtg˙ux qalbhomquddiem l-isfidi tas-soçjetà sekolarizzata, iΩda b’fiduçjas˙i˙a, jag˙tu xhieda tal-fidi u tat-tama tag˙hom.

Missjunarja: Sabiex l-Insara li g˙andhom id-dmir lijitolbu g˙all-opri missjunarji, jikkontribwixxu wkoll l-g˙ajnuniet ekonomiçi.

Isqfijiet: Sabiex il-Mulej, bl-interçessjoni ta’ OmmuMarija, jbierek i jseddaq il-˙idma appostolika tal-˙afnamissjunarji, saçerdoti, reli©juΩi u lajçi li ˙allew ArtTwelidna biex jg˙inu fl-evan©elizzazzjoni ta’ pajjiΩi o˙ra.

4

L-idea tieg˙i tal- JUM DINJI TAÛ-ÛGÓAÛAGÓ kienet vaga ˙afna sa ftitxhur ilu u meta applikajt biex nitla’. L-uniku tir tieg˙i kien li nie˙u l-opportunità biex ng˙id li sifirt din is-sena wkoll. Madanakollu qatt ma bsartli kien Alla li sejja˙li g˙al din l-esperjenza, u issa li g˙adda kollox,nista’ nara çar kemm Alla kien ˙dejjakull mument. Huwa impossibbli linirrakkonta x’©ara ©urnata b’©urnatag˙alhekk nixtieq li naqsam dak li jienesperjenzajt f’mumenti speçifiçi.

B˙ala parti miç-çelebrazzjoni ta’dan il-Jum speçjali, il-ÌiΩwitiorganizzaw attivita’ interessanti ferm liattendew g˙aliha Ωg˙aΩag˙ li humaqrib tal-ÌiΩwiti mid-dinja kollha. Din l-attività sej˙ulha ‘MAGIS’, kelma li kieni˙obb juΩa ˙afna S. Injazju, il-fundaturtal-ÌiΩwiti biex ifisser kemm g˙andnanag˙mlu ˙wejje© dejjem akbar g˙alAlla.

‘Magis’ kien maqsum f’esperimentijew esperjenzi Injazjani li pparteΩipawfihom madwar 3000 Ωag˙Ωug˙/a minn

kull parti tad-dinja. G˙all-bidu mastajtx nidra l-kelma ‘esperimenti’ g˙axmo˙˙i kien qed ja˙seb li ser ikunu xisu©©etti g˙al xi riçerka, mentri jien ung˙ix wie˙ed minn dawn l-esperimenti bdejt nifhem il-g˙ala ©ewmsej˙in hekk. B˙al f’esperiment tax-xjenza, wie˙ed ma jkunx jaf x’ser ikunir-riΩultat ta’ x’qed ifittex. Hekk konnaa˙na wkoll.

L-esperiment li ˙adt sehem fih jienkien li ji©i niffurmaw kor fi Ωmien tlettijiem u li fl-a˙˙ar jum ji©u rrekordjati l-

L-esperjenza tieg˙i tal-JUM DINJI TAÛ-ÛGÓAÛAGÓ 2005

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 5

kanzunetti li nkunu tg˙allimna. Il-grupp kien im˙allat - nies ta’nazzjonalitajiet differenti - u kienhemm min kien intiΩ sew fil-muΩikawaqt li o˙rajn mhux daqshekk. Fl-a˙˙ar tal-©urnata konna niltaqg˙u figruppi Ωg˙ar sabiex norbtu dak li ©aramatul il-©urnata ma’ l-ispiritwalita’Injazjana.

Hemm irrealizzajt kemm ˙ajti hijatfittxija ‘il barra minni nnifsi g˙al dak lihu akbar minni; li tag˙mel iktar sens˙ajtek meta ssir aktar sensittiv g˙all-preΩenza ta’ Alla f’kull ma tag˙mel.Inkun qed nigdeb jekk ng˙id li f’dawnil-©imag˙tejn kollox kien sabi˙ utajjeb. Kul˙add fil-grupp ˙ass mumentita’ dubji, biΩa’ u g˙eja f’xi ˙in jewie˙or, imma kieku ma kenux dawn il-mumenti ta’ vulnerabilità kienet tkunbiss vaganza u mhux tfittxija.

Irrealizzajt ukoll l-importanza li tag˙tikull ma tista’ bl-a˙jar li tista’ lil˙addie˙or g˙ax is-saltna t’Alla m’hixtellieqa g˙al min jasal l-ewwel immakemm int lest li tpoΩΩi ‘il ˙addie˙orquddiemek sabiex jag˙raf ‘l Alla. Dankollu huwa dak li Sant’Injazju jsejja˙lu‘Magis’, li tfisser ‘iktar’ - li t˙obbudejjem iktar, li tag˙rfu dejjem iktar u liwarajh dejjem timxi.

Fit-tieni ©img˙a ta’ l-esperjenzatag˙na il-Ìermanja feta˙ il-programmuffiΩjali tal-JUM DINJI TAÛ-ÛGÓAÛAGÓfil-belt ta’ Köln. L-g˙add ta’ nies li konttara kien jaqtag˙lek nifsek u il-kjuwijietma kienu jispiççaw qatt. Madankollu,il-fatt li taf li dawn il-miljun ru˙ ©ewg˙al skop wie˙ed kien jibni atmosferaverament unika. Il-qofol tal-JUM DINJITAÛ-ÛGÓAÛAGÓ se˙˙f’Marienfield,fejn il-miljun ru˙ kollha ltaqg˙u f’dan

il-post biex jisimg˙u il-kelma tal-Papafil-quddiesa tal-g˙eluq. Ftit kienjimporta jekk it-temp kienx ser ikun˙aΩin jew le, g˙ax in-nies xorta kienudeterminati li jiΩu.

Tassew, kliem il-Papa kien japplikag˙aΩ-Ωg˙aΩag˙ ta’ llum speçjalmentmeta qal li r-reli©jon ©ibnieha b˙alo©©ett li nie˙du minnu dak lijo©g˙obna u ninsew dak li ma jaqbilxg˙al widnejna. Anke jekk f’dan ukollinfittxu l-kumdita’ tag˙na, ir-realta’tibqa’ li fi Ωminijiet ta’ diffikultà tispiççama ssibx sens f’˙ajtek.

Mort il-Ìermanja bl-iskop li nkunnista’ ng˙did li sifirt u flok safra ta’divertiment biss, sibt esperjenza lilaqqg˙atni ma’ Alla. Missejt b’idejjakemm il-˙ajja fiha sens!

Clayton Mercieca

6

Orfni u tfulija diffiΩliAlberto Hurtado Cruchaga twieled

f’Viña del Mar, iç-Çilì (1901). Ta’ erba’snin hu tilef lil missieru, u ommu kellhabilfors tbig˙ bi prezz baxx il-proprjetàΩg˙ira biex t˙allas id-dejn. G˙alhekkAlberto u ˙uh kellhom imorru joqog˙dudaqqa g˙and xi qraba u daqqa g˙ando˙rajn sakemm, meta Alberto kellug˙oxrin sena, seta’ joqg˙od f’darhom

mag˙qudin flimkien fit-talb, iΩda jkunferm a˙jar li tifta˙hom biex tag˙ti.”

Wara li kiseb scholarship hu studja fil-Kulle©© tal-ÌiΩwiti f’Santiago.Hemmhekk hu sar membru tal-Kongregazzjoni Marjana u nhar ta’ ˙addwara nofsinhar kien iΩur lill-fqar fl-iktarpostijiet miΩerabbli.

Fl-1917 Alberto spiçça l-iskolasekondarja u xtaq jid˙ol ÌiΩwita, imma

Appostlu tal-Fqar - Mexxej tal-Óaddiema - Avukat - ÌiΩwita - QaddisAppostlu tal-Fqar - Mexxej tal-Óaddiema - Avukat - ÌiΩwita - QaddisAppostlu tal-Fqar - Mexxej tal-Óaddiema - Avukat - ÌiΩwita - QaddisAppostlu tal-Fqar - Mexxej tal-Óaddiema - Avukat - ÌiΩwita - QaddisAppostlu tal-Fqar - Mexxej tal-Óaddiema - Avukat - ÌiΩwita - QaddisALBERTOALBERTOALBERTOALBERTOALBERTO

Il-Papa Benedittu XVI ser jikkanonizza l-ÌiΩwita Çilen, Fr Alberto Hurtado, nhar il-Óadd, 23 ta’ Ottubru, 2005

ALBERTOALBERTOALBERTOALBERTOALBERTOma’ ˙uh Miguel, iΩg˙ar minnu, um’ommu.

G˙alhekk, minn tfulitu Alberto kienjaf xi tfisser tkun fqir, bla dar u ta˙t il-˙akma ta’ ˙addie˙or, u din kellhainfluwenza kbira fuq dak li wara kellujkun l-appostolat saçerdotali tieg˙u.Imma fl-istess ˙in din is-sitwazzjoniΩammitu qrib ˙afna t’ommu, li kienetittennilu li “hi ˙a©a tajba li ΩΩomm idejk

Tabernaklu formata’ dar fost id-djar tal-fqar.L-opra ta’ Fr Hurtadosemmiegha: ID-DAR TA’ KRISTU

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 7

tawh parir li jipposponi biex jie˙u ˙siebt’ommu u ta’ ˙uh. G˙alhekk bedaja˙dem wara nofsinhar u filg˙axija, u fl-istess ˙in beda jistudja fil-Fakultà tal-Li©ifl-Università Kattolika. Imma nhar ta’˙add issokta jΩur lill-fqar. Min˙abba l-lieva kellu jinterrompi l-istudji g˙al ftit,imma fil-bidu ta’ Awissu, 1923, iggradwab˙ala Avukat.

L-Avukat jid˙ol ÌiΩwitaFl-istess xahar da˙al fin-Novizzjat tal-

ÌiΩwiti f’Chillán u spiçça n-novizzjatf’Córdoba, fl-ArΩentina. Wara g˙amel l-istudji tieg˙u fi Spanja u l-BelΩju, fejnkien ordnat saçerdot fl-1933. Kien hemmukoll li ˙a korsijiet fil-PedagoΩija u l-Psikolo©ija u kiseb id-dottorat. Tul l-a˙˙arsena ta’ formazzjoni tieg˙u - sena ta’spiritwalità intensa, sena li l-ÌiΩwitijsej˙ulha ‘It-Tielet Sena tan-Novizzjat’ -kiber ˙afna fl-intimità mal-Mulej, u g˙exb’mod aktar qawwi x-xewqa tieg˙u lif’kollox ja˙seb u ja©ixxi b˙al Ìesù.

F’Jannar, 1936, Hurtado mar lura lejnpajjiΩu, iç-Çilì.

MaΩ-Ωg˙aΩag˙ u l-˙addiemaMill-ewwel Fr Hurtado da˙al fir-realtà

ta’ Santiago, il-kapitali ta’ pajjiΩu. Bedajg˙allem ir-reli©jon fil-KulleΩΩ tal-ÌiΩwitiu l-pedagoΩija fl-Università Kattolika.Kien inkarigat mill-KongregazzjoniMarjana ta’ l-istudenti u bedajibg˙athom jg˙allmu d-duttrina lill-foqra.Kien jag˙ti l-irtiri u jakkumpanja ˙afnaΩg˙aΩag˙ biex iwie©bu g˙as-sej˙asaçerdotali tag˙hom. Óadem mal-lajçi u

qajjem fihom l-g˙arfien li biex jg˙ixub’mod koerenti l-˙ajja Nisranija skond l-istat tag˙hom kellhom jie˙du bis-serjetàl-impenn li jg˙inu l-proxxmu u jg˙ixu˙ajja ta’ karità effettiva.

Fl-appostolat mas-sinjuri, in-negozjanti jew dawk li j˙addmu, FrHurtado pprova jifformahom biex ikunuNsara responsabbli u b’hekk ikunukollaboraturi responsabbli ma’ Kristu ujag˙mlu li s-soçjetà timxi skond prinçipjiNsara. Hu da˙al b’ru˙u u ©ismu fl-appostolat mal-˙addiema biexirawwem fihom l-idea li x-xog˙ol hu xi˙a©a tassew Nisranija u b’hekk ine˙˙i l-firda bejn il-˙ajja Nisranija u l-˙ajja tax-xog˙ol. Hu kien i˙obb jg˙id: “Il-˙addiem jitqaddes fix-xog˙ol tieg˙u.”

Kien minn din il-viΩjoni li ©ietu l-idea lijwaqqaf Trade Union Nisranija tal-˙addiema li tie˙u l-ispirazzjoni tag˙hamit-tag˙lim soçjali tal-Knisja.

Fl-1941 in˙atar Assistent EkkleΩjastikuta’ l-Azzjoni Kattolika f’Santiago u warafil-pajjiΩ kollu. Hu dejjem kien attent biexjie˙u ˙sieb il-persuni li l-iktar kellhomb˙onn u kien dejjem do˙li g˙all-ispirazzjonijiet t’Alla.

FundaturF’Ottubru, 1944, kien qed jag˙ti l-

EΩerçizzi Spiritwali lil grupp ta’ nies,g˙amlilhom appell biex jag˙tu kas tal-˙afna foqra fil-belt. Mill-ewwel, l-appelltieg˙u ntlaqa’ b’©eneroΩità kbira. Dankien il-bidu ta’ inizjattiva li min˙abba fiha

Mudell ta’ dar ghall-fqar li jinbnewmill-voluntiera ta’ HOGAR DA CRISTO,l-opra ta’ karità li waqqaf Padre Hurtado

8

kiseb fama kbira: waqqaf il-”Hogar deCristo” (“Id-dar ta’ Kristu”) biex mhuxbiss jipprovdi kenn g˙al persuni bla darimma wkoll ambjent ta’ familja um˙abba.

Bil-kontribuzzjonijiet ta’ benefatturi ul-kollaborazzjoni ta’ lajçi impenjati, FrHurtado l-ewwel feta˙ dar ta’ kenn g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙, imbag˙ad wa˙da g˙an-nisa uwara o˙ra g˙at-tfal. B’hekk fl-a˙˙ar il-fqar sabu dar, dik ta’ Kristu. L-g˙add ta’djar b˙al dawn malajr Ωdied u anke ˙aduxejra o˙ra. Xi w˙ud saru çentri ta’rijabilitazzjoni u o˙rajn ta’ ta˙ri©vokazzjonali. Dawn id-djar kollha kienudejjem ispirati u mibnija fuq valuri Nsara.Fil-kliem u l-˙sieb ta’ Fr Hurtado, l-g˙an

ta’ “Hogar de Cristo” kien li dawk lijid˙lu fihom gradwalment jiΩviluppaw “l-g˙arfien tal-valuri li kull wie˙ed g˙andub˙ala persuna, ta’ dinjità b˙ala çittadin,u, iktar u iktar, b˙ala iben t’Alla.”

Waqt li b˙ala saçerdot kieniwettaq l-appostolat kbir ta’ karità uformazzjoni, Fr Hurtado ssokta jiΩviluppaattività intellettwali b˙ala kittieb u xerredl-g˙arfien tad-duttrina soçjali tal-Knisja.Bejn l-1947 u l-1950 hu kiteb tlietxog˙lijiet importanti dwar it-trejdjunjons,l-umaniçmu Nisrani u l-ordni soçjaliNisrani. Fl-1951 waqqaf ir-rivista“Mensaje” (“Il-Messa©©”)biex iwassal it-tag˙lim tal-Knisja.

Fi ftit xhur, kançer tal-frixa qata’ ˙ajtu

˙esrem. Fost l-u©ig˙ orribbli, hu spisskien jinstema’ jirripeti: “Mulej, jienakuntent.” Wara li g˙ex ˙ajja jag˙tixhieda ta’ l-im˙abba ta’ Kristu g˙all-foqra, hu ttajjar fi ˙dan il-Mulej nhar it-18 ta’ Awissu, 1952.

Il-Papa Ìwann Pawlu II ddikjarahBeatu fis-16 ta’ Ottubru, 1994, u fit-23ta’ Ottubru, 2005, ser ikun ikkanonizzatmill-Papa Benedittu XVI.

Is-sigriet tieg˙uKull min kien jaf lil Fr Hurtado jew

studja ˙ajtu jaqbel li hu kien tassew “sari˙obb lil Kristu”. Dan kien is-sigriet ta’˙ajtu b˙ala student, b˙ala ÌiΩwita ub˙ala saçerdot. Minn din l-im˙abba g˙alKristu jo˙ro© il-mod partikolari ta’ l-im˙iba tieg˙u u kif kien i©ib ru˙u man-nies.

Imma l-iktar li tispikka hi l-kapaçitàtieg˙u li j˙obb, li wasslitu li jkollu˙biberija personali dejjem tikber ma’Kristu, li kiseb mill-kontemplazzjoni tal-misteri tal-˙ajja ta’ Ìesù Kristu. Kienjg˙addi sig˙at twal jikkontempla kif Ìesùkien ja©ixxi fis-sitwazzjonijiet li kien isibruΩu fihom: kif Ìesù kien jag˙ti kas tan-nies u kif kien i˙oss l-u©ig˙ ta’ dawk likienu jbatu.

G˙alhekk ir-relazzjoni tieg˙u mal-Mulej ma kinitx wa˙da maqtug˙a mir-realtà. Imma matul ˙ajtu kollha hurnexxielu jΩomm bilanç bejn it-tensjonikif iwie©eb g˙al bΩonnijiet tan-nies u l-˙tie©a li dejjem iΩomm kuntatt personaliu ˙aj mal-Mulej. Hu rnexxielu jag˙meldan g˙ax kien konvint li jekk jg˙ix f’rabta

Wa˙da mill-Mobile Clinicsli jduru fost il-fqar jag˙tukura medika b’xejn

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 9

s˙i˙a mal-Mulej seta’ jkun strumentf’idejh u jirçievi ming˙andu d-dawl u t-tjubija biex ixerridhom fost in-nies.

Minkejja l-˙afna impenji li kellu u l-˙ti©ijiet ta’ l-appostolat, Fr Hurtado kienjg˙addi ˙in twil mal-Mulej. Hu g˙arafsew li ma kienx dak li jag˙mel hu li jkung˙all-©id ta’ pajjiΩu, imma dak li jag˙melAlla. G˙alhekk kien i˙oss il-bΩonn lijg˙addi sig˙at twal jitlob biex in-nies ta’pajjiΩu jinfet˙u g˙ad-dawl li Alla bissseta’ jag˙tihom.

Din l-intimità m’Alla kienet g˙alihprijorità assoluta u fl-istess ˙in l-g˙ajn ta’l-im˙abba kbira tieg˙u g˙al ˙utu ç-Çileni. Wie˙ed irid iqis ukoll li kienpreçiΩament mill-kuntatt kostanti li FrHurtado kellu mal-Mulej li sab il-˙ilamhux tas-soltu biex jag˙raf il-bΩonnijietveri tan-nies u jadatta t-twe©iba tieg˙ubiex jissodisfahom b’dik id-delikatezzamimlija ˙sieb u Ωerqa kbira li kienettirrifletti l-mod kif Ìesù ˙a ˙sieb dawk likellhom bΩonn l-g˙ajnuna u s-ser˙an.Kien dan l-istess kuntatt ˙aj mal-Mulej lippermettielu jkollu dik il-kapaçitàinterjuri mhux tas-soltu ta’ bilanç, ta’paçi, u ta’ serenità kollha tama anke fostid-diffikultajiet u t-tbatijiet li spiss kieniΩabbat wiççu mag˙hom.

G˙al Fr Hurtado, Ìesù fl-Ewkaristijakien iç-çentru ta’ ˙ajtu. Fiç-çelebrazzjonital-Quddiesa ta’ kuljum hu kienjg˙aqqad qalbu ma’ dik tal-Mulej li qal:“Min jiekol ©ismi u jixrob demmi jibqa’fija u jiena fih” (Ìw 6:56). Min˙abbaf’hekk hu seta’ jg˙id: “Il-Quddiesa hi˙ajti, u ˙ajti hi Quddiesa fit-tul!” Fis-

sig˙at li kien jg˙addi f’adorazzjoni siektaquddiem it-tabernaklu, hu kien i˙alli ‘lKristu Rxoxt jimlieh bl-Ispirtu tieg˙u ujimla lil ru˙u bil-fjamma ta’ tjubija um˙abba, li kienu l-mod karatteristiku libih hu, f’g˙aqda ma’ Ìesù Kristu, kienjavviçina lin-nies.

Fr Hurtado kien tassew dak liSant’Injazju jsejja˙ “kontemplattiv fl-azzjoni”, li s-sig˙at li kien jg˙addijitkellem mal-Mulej tawh is-sa˙˙a u l-kapaçità li jsib ‘l Alla fid-dinja madwaru, lijkun l-istrument tieg˙u, li jag˙mel ir-rieda tieg˙u, li ja˙dem daqslikieku kolloxkien jiddependi minnu, imma fl-istess ˙inkonxju ˙afna li fil-fatt kollox jiddependiminn Alla.

Xi kliem tal-Mulej kienu tassewg˙eΩieΩ g˙al Fr Hurtado u kienjirripetihom spiss: “Ibqg˙u fija, u jienanibqa’ fikom ... Min jibqa’ fija u jiena fih,dan jag˙mel ˙afna frott; g˙ax ming˙ajrima tistg˙u tag˙mlu xejn” (Ωw 15: 4 u 5).Dan il-kliem kien id-dawl li ggwidahmatul il-˙ajja saçerdotali tieg˙u kollha.

Mhux ta’ b’xejn li l-kanonizzazzjonita’ Fr Hurtado ser issir fit-23 ta’ Ottubru,2005, l-a˙˙ar jum tas-Sinodu ta’ l-Isqfijietdwar l-Ewkaristija.

Waqt klassi tat-tisjirfl-Università tal-Óaddiema,

wa˙da mill-oprita’ HOGAR DA CRISTO

10

Jiena mara ta’ sebg˙a u tletin sena,nixtieq naqsam mag˙kom l-istorja ta’˙ajti.

Jiena trabbejt f’familja bi vjolenzadomestika. Meta kont tifla jien, makellniex “support lines” jew “socialworkers” li jie˙du ˙sieb it-tfal. Meta tkunqed tg˙ix fil-vjolenza ta˙seb li dik ˙a©anormali. Kont mag˙luqa ˙afna fija nnifsi.Kont nipprova ng˙in lil s˙abi biexin˙ossni ma˙buba, u fil-fatt kelli ˙afna˙bieb. Missieri kien isawwatni, lili u lil˙uti (Ωew© subien) u lil ommi. Lil ommig˙adu jsawwatha sa llum. Kellu karigag˙olja u Ωgur li ˙add ma kien jemminnikieku tkellimt. Minbarra s-swat kontukoll. Óadd ma kien jag˙ti kasi, dejjemiwarrbuni u kont abbuΩataemozzjonalment. Ommi biex tog˙©bu ubiex ma jsawwatx lilha kienet tag˙mel kifjg˙id hu.

G˙ext f’dak l-infern g˙al sittax-il senas˙a˙, imma l-Bambin ma nsinix. Ta’sittax-il sena ltqajt ma’ ra©el l-oppost ta’missieri, ©entili, qalb tad-deheb, bieΩel,eçç. Kien seba’ snin akbar minni. Sirtin˙obbu g˙ax kien hu li g˙allimni n˙obbu nirrispetta lil ˙addie˙or. Ng˙idilkom is-sewwa, anke kieku kien qattiel kontniΩΩew©u, imbasta no˙ro© minn ©o dak l-infern li kont fih. Wara erba’ snin flimkien

iΩΩewwi©na. Kien l-isba˙ Ωmien ta’ ˙ajti.Qatt ma ˙sibt li kont nista’ nkundaqshekk fer˙ana.

Kellna Ωew©t ibniet, kellna problemib˙al kulΩadd, imma dejjem qbilna. Ir-ra©el kien ju©g˙u dahru, iΩda metakonna mmorru g˙and it-tobba kienujgidulu, “G˙andek slipped disc”. Hekkg˙addew g˙axar snin ta’ Ωwie©. Darbafost l-o˙rajn ir-ra©el ma setax jimxi.Beda jzappap. Wara xahrejn ni©rug˙and it-tobba u kul˙add jgΩidlu“M’g˙andek xejn”, idde©idejna limmorru g˙and speçjalista g˙al “X-Ray”.

It-3 ta’ Frar, 1998, biddlilli ˙ajti g˙aldejjem. Sirt naf li Ωew©i, li tant kontin˙obb, kellu kançer terminali! X’jibqa’fik, g˙idli. Meta kont naf li d-dar g˙anditifla ta’ seba’ snin u o˙ra ta’ tliet sninjiddependu minni biss?

Jiena bniedma li l-˙ajja g˙allmitnini©©ieled jew inkella neg˙req. Tg˙allimtinsuq. G˙ajnuna ma kelli ming˙and˙add. Jien familja ma kontx naf x’ji©ifierig˙ax qatt ma kelli. Nies Ωew©i kienumo˙˙hom biex jibku, allura sibt ru˙iwa˙di b˙al dejjem. Óadt ˙sieb ta’ Ωew©ig˙al seba’ xhur s˙a˙ wa˙di, na˙slu,inlibbsu kollox jien. Il-Bambin ma nsinixg˙ax ©ibt il-liçenzja f’xahrejn. Kontnie˙du l-isptar kwaΩi kuljum. Iddeterjora

f’daqqa, u wara seba’ xhur mar ˙dejn il-Mulej u lili ˙allieni f’dan il-wied tad-dmug˙. Kellu sebg˙a u tletin sena.

Óajti nbidlet g˙al dejjem u ji©ri x’ji©riqatt ma nista’ nkun kif kont qabel. Jieninrabbi lil uliedi wa˙di. Mal-familja tieg˙iftit li xejn g˙andi kuntatt. Immur narahomxi kultant. Batejt ˙afna finanzjarjamentimma jien ng˙id, la l-Bambin ma jinsiexg˙asfur, mhux ser jinsa lilna. Issa g˙addewsitt snin mill-mewt ta’ Ωew©i. Na˙seb fihkuljum g˙ax hu kien l-akbar ˙abib li kelli, ukieku ma kienx g˙alih, kont nispiççaddrogata b˙al ˙ija. Issa t-tfal kibru.G˙andhom tlettax u g˙axar snin. Beg˙nad-dar u sena o˙ra ser nemigra lejn l-Ingilterra fejn ˙abiba tal-qalb tieg˙i.

Jien f’kull ma nagΩmel f’˙ajti n˙ossqawwa interjuri. In˙oss li meta nkun serneg˙req xi ˙add ji©borni. Jien nitkellemma’ Ìesù ballikieku qieg˙ed ˙dejja.

Nixtieq nag˙mel kura©© lil min humwe©©a’ biex qatt ma jaqta’ qalbu, g˙axil-Bambin qatt ma jtik aktar milli tifla˙.

Min qed irabbi t-tfal, g˙o©©uhom u˙obbuhom lil uliedkom, g˙ax dak littuhom meta jkunu Ωg˙ar i©orruhmag˙hom g˙al dejjem, kif jg˙id il-Malti,“Dak li tiΩra’, ta˙sad”. Kif kienet tg˙id il-Prinçipessa Diana, “Love your children till ithurts”.

Esperjenza ta’ qarrejja

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 11

12

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 13

Waqt id-Depression (1920s) jien uRobbie u Ω-Ωew© uliedna bniet konnanoqog˙du f’dar b’Ωew© kmamar qrib ir-razzett ta’ missier Robbie f’Daysville,Tennessee. Kont na˙dem fil-bini tat-toroq. Kont nirringrazzja ‘l Alla li kellixog˙ol, allavolja kont irrid nimxi tmienkilometri biex immur u biex niΩi lura.

Kellna njam biex na˙arqu biexinΩommu s˙an, imma la kellna elettriku ulanqas ilma. Konna nin˙aslu f’nixxieg˙a likien hemm fil-qrib. Imma l-ilma tax-xorbridna n©orruh triq twila kuljum. Ridnanimxu ma’ nofs kilometru g˙at-telg˙a,ng˙addu minn xatba, nimlew Ωew©bramel ilma u ner©g˙u lura d-dar. Kollhakemm a˙na konna neg˙jew imma Robbiekienet teg˙ja iktar g˙ax it-tfal kieneti©©orrhom mag˙ha. Imma kienu Ωminijietta’ tbatija u konna nirringrazzjaw ‘l Alla ta’dak li kellna. Kellna ˙afna fiduçja f’Alla, likien jaf minn xiex konna g˙addejjin.

Darba kien is-Sibt, kienet is-s˙ana uRobbie ˙adet lit-tfal biex tmur tara l-©enituri tag˙ha. Jien qg˙adt id-darna˙dem fil-©nien li kellna. Kont qednag˙Ωaq, nipprova nag˙mel kura©© biexinkompli na˙dem, meta xi ˙a©a qaltli biexng˙olli rasi. Hekk g˙amilt. U rajt ra©elbilwieqfa fil-bit˙a ta’ quddiem id-dar.Kien twil u kellu qalziet iswed u qmis ta’ l-

iktar drapp abjad li qatt rajt. Id-dartag˙na kienet g˙aliha we˙idha, konnankunu nafu min ikun ©ej, u g˙alhekk˙assejtni sorpriΩ li ma kontx innutajt danir-ra©el riesaq lejn id-dar tag˙na. Bon©u,qalli b’le˙en o˙xon u sabi˙, In˙ossni˙afna bil-g˙atx. G˙andek xi tazza ilma?

M’g˙andniex xi ng˙idu, kull qatra litonqos kienet tfisser li rridu mmorrun©ibu l-ilma qabel il-waqt! Immambag˙ad ˙sibt li dan l-istran©ier seta’kien g˙ajjien ˙afna. Mela le! g˙edtlu,waqt li warrabt l-g˙ejja li bdejn in˙oss,Trid xi ˙a©a ta’ l-ikel ukoll?

Ilma biss, wie˙eb dak.

L-ilma li kellna kien ilu ftit hemm, u˙sibt li a˙jar immur in©iblu ftit frisk.G˙edtlu: Int oqg˙od hawn strie˙, u jiense mmur in©iblek ftit ilma frisk.

Tlajt it-telg˙a, ©ejt lura u tajtu jixrob.Ilma veru tajjeb. Óasra li jkollok tmur

daqshekk bog˙od biex i©©ibu.

Tajjeb kieku n-nixxieg˙a kieneteqreb, imma g˙andna ˙afna barkieto˙ra! we©ibt jien.

Dak l-istran©ier tbissem u telaq g˙alg˙onq it-triq g˙al Dawsville. Bqajtskantat in˙ares lejh hu u sejjer. Kont qedin˙ossni tabil˙aqq fil-paçi u kemmxejnstramb. Minn fejn kien ©ej dak ir-ra©el?U fejn kien sejjer? Kont ˙assejt paçi

kbira x’˙in kien ˙dejja u lanqas kien ©ienif’rasi nistaqsih min hu.

Ma stajtx ninsieh. Qtajtha li mmurf’Daysville, g˙ax dan ra©al veramentΩg˙ir, u kul˙add kien ikun jaf meta ji©i xi˙add mhux tas-soltu. Imma ˙biebi likienu bilqieg˙da fit-terrazzin tal-˙anutqaluli li ma kienu raw lil ˙add!

G˙addew ftit ©ranet u g˙amlet ˙afnaxita. Xi g˙axar metri ‘l bog˙od mid-dar,beda ˙iere© l-ilma mill-art. Meta x-xitawaqfet u l-art nixfet, l-ilma baqa’ hemm.Qbadt in˙affer u l-ilma beda jbaqbaq ‘ilbarra, ilma tajjeb u frisk. Kienet nixxieg˙a©dida - eΩatt fil-post fejn kien waqaf dak l-istran©ier misterjuΩ!

Qatt ma kellna g˙alfejn ner©g˙unitilg˙u l-g˙olja biex in©ibu l-ilma. In-nixxieg˙a ©dida tag˙na ma nixfet qatt fis-sentejn li domna noqog˙du hemm waradin il-©rajja. Meta ©arrejna minn hemm,re©g˙et g˙amlet ix-xita u n-nixxieg˙ag˙ebet.

G˙addew is-snin minn dakinhar. Illuml-ilma ji©i fil-vit fid-dar stess. Imma qattmhu se ninsa dik l-g˙ajn ta’ fara© u paçi.Dak li tag˙mlu ma’ l-iΩg˙ar fost ˙utkom,

tkunu qed tag˙mluh mieg˙i. Na˙seb lia˙na dan g˙amilnieh. U rçevejna ˙afnaiktar.

Tom Douglas

Óafna huma dawk li l-ilma jo˙duh for granted. Tifta˙ il-vit u l-ilma jo˙ro©.Imma marti Robbie u jien niftakru Ωmien meta l-ilma kien skars.

14

Kont qed nosserva wie˙ed tal-˙anut libeda j©ib kaxxa wara kaxxa taΩ-Ωraben g˙altfajla u ommha. It-tifla tordna xi ˙a©a u l-omm tg˙id ‘iva’. Kif rajthom bdejt in˙ossqisu xi ˙a©a mhix postha. Imbag˙ad ©ietquddiem g˙ajnejja, çara daqs il-kristall,©rajja minn tfuliti: ommi tg˙idli li ma kienxhemm flus biΩΩejjed biex tixtrili Ω-Ωarbun likelli bΩonn. ‘Imma flus biΩΩejjed biex tixtril-kordi tal-vjolin li tant t˙obb, g˙andek!’g˙edtilha jien irrabjata. Ommi dawretwiççha n-na˙a l-o˙ra.

Din il-memorja ˙asditni. Skantajt bijannifsi - kif kont Ωammejt daqshekk ©o fija ukif kont g˙adni nistmell lil ommi min˙abbadan l-inçident. Qbadt dak kollu li kontxtrajt u tlaqt ‘il barra mill-˙anut.

G˙aliex dir-rabja kollha? saqsejt lilinnifsi. G˙aliex dan l-episodju g˙adudaqshekk jinkwetani? Jien lil ommin˙obbha. Nifhem li hi kellha bΩonn dawkil-kordi tal-vjolin. Illum jien mara ta’ 43sena. Kont na˙seb li kont ilni li ˙firtilha.

Imdejqa urrabjata mieg˙i innifsi mortid-dar. Waqt li kont fil-garax,bdejt nitlob. Mulej, ma rridx li nibqa’na˙seb hekk dwar ommi. G˙inni ninsa dinl-istmellija.

Óassejtni iktar kalma. Ìbart il-posta ufost l-ittri, kien hemm ittra ming˙and ommi.Fta˙tha u fiha sibt çekk ta’ mitt dollaru,flimkien ma’ din in-nota ming˙and ommi likienet tg˙id hekk:

G˙aΩiΩa binti,Ftit ilu, kont qed nikkorda l-vjolin qabel

kunçert li kelli, u b˙al indunajt li dal-vjolin kienilu g˙andi 65 sena. Ωmien twil. Óafna drabimeta ˙assejtni li ma nistax inla˙˙aqmag˙kom b˙ala tfal, kont indur g˙all-vjolinfilwaqt li nitlob g˙as-sa˙˙a, g˙all-paçenzja ug˙all-g˙arfien. Meta kont inkun fer˙ana,

kont indoqq xi biççata’ Elgar jew Mozart.Meta kont inkun

qalbi sewda, kontindoqq xi innijiet antiki.Tant konna fqar li l-knisja

ma stajna noffru xejn. Allura kontindoqq il-vjolin. Darba, niftakar, ma kellix flusbiex nixtrilek Ωarbun. L-uniku Ωarbun li kellekkien qed jag˙millek in-nuffati. G˙adni sa llumjiddispjaçini meta niftakar li g˙al xi Ωmien, intkellek tilbes iΩ-Ωarbun antik ta’ ˙uk John. Minjaf kemm batejt int!

Qed nibg˙atlek çekk u nixtieqek li tixtri l-isba˙ par Ωarbun li ssib. U ara x’qed ng˙idlek,il-flus tonfoqhomx fuq uliedek. Int it-tifla speçjalitieg˙i. In˙obbok.

Ommok

B’g˙ajnejja jg˙umu fid-dmug˙, tbissimt.Dik l-ittra kienet ©iet eΩatt fil-˙in. Grazzi,Mulej, ta’ din l-ittra f’waqtha.

Phyllis Bortscheller

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 15

Konna fuq btala, u jumminnhom, binti Rebeccastaqsietni: Papà, an©lu x’inhu?

G˙all-ewwel ippruvajt nfehimhab’mod filosofiku, imma baqg˙et t˙areslejja.... Imbag˙ad ©ieni f’mo˙˙ing˙idilha li l-an©li huma dawk in-nies lissoltu ma narawhomx iΩda kultant jie˙duforma ta’ bniedem biex ikunu jistg˙ujgΩ˙inuna.

L-g˙ada, morna nΩuru belt, u fosto˙rajn, rajna grupp ta’ tfal imdawrin ma’ra©el li kien qed jag˙mel forom ta’annimali bil-bΩieΩaq u jqassamhomlhomb’xejn. Albert, ibni ta’ 10 snin, saqsienig˙aliex dak ir-ra©el kien qed jag˙melhekk u jien bla ma ˙sibtha g˙edtlu: Manafx, forsi xi an©lu!

Uliedi ˙arsu lura biex jaraw l-an©lu lisar ra©el tal-bΩieΩaq imma ma rawhx.Papà, mhux hawn! M’g˙andniex xing˙idu, din il-©rajja ikkonvinçiethom liveru konna iltqajna ma’ an©lu!

L-g˙ada, wara ˙ar©a fil-kampanja,tlajna fil-karozza imma din ma riedettistartja b’xejn. Kien il-Óadd u g˙alhekkma tantx kien hemm çans li nsibumekkaniks miftu˙in. U kieku stess insiblil xi ˙add, ˙sibt bejni u bejn ru˙i, min jafkemm kien se jo˙odli flus. Probabilmentkien ikollna nwaqqfu l-vaganza tag˙na˙esrem. Bdejt infittex fid-direttorju tat-

telefon, sakemm fl-a˙˙ar g˙aΩilt isem lig˙o©obni - Fred. Çempiltlu, saqsienifejn kont u malajr ©ie. F’kemm ilning˙idlek, il-karozza bdiet ta˙dem.

Imbag˙ad, beΩg˙an, saqsejtu,“X’g˙andi ntik?”

“Tmien dollari,” qalli Fred. Ma stajtxnemmen lil widnejja. Rajtu an©lu, uanke uliedi hekk ˙asbu!

Waqafna f’belt o˙ra fejn kien hemmmonasteru tal-Benedittini li xtaqt ˙afnanarah. Imma kif wasalna, rajna sinjal likien jg˙id li l-monasteru kien mag˙luq.D˙alt fil-bit˙a tieg˙u u rajt purtinar.Qalli, “A˙na mag˙luqin imma, jekk tridtid˙ol mer˙ba bik.” Bdejt miexi lura lejn

il-karozza, biex ng˙id lill-familja b’dan,imma dort biex nirringrazzjah... u marajtux. Kien g˙eb!

Meta g˙edt b’dan lit-tfal g˙edtilhom:Na˙seb kien... xi an©lu! qabΩu t-tfal bid-da˙ka.

Mo˙˙i ma tantx jista’ jniΩΩilha din ta’l-an©li. Imma mbag˙ad na˙seb fir-ra©eltal-bΩieΩaq, fil-mekkanik, fil-purtinar, uninteba˙ li a˙na veru mdawrin bl-an©likustodji. Biss, irridu nitg˙allmunag˙rfuhom.

16

Ma setax

F’teatru mballat bin-nies, l-Orkestrata’ New York kienet lesta biex tibdatesegwixxi s-Seba’ Sinfonija ta’Beethoven. Is-surmast, DimitriMitropoulos, tela’ fuq il-bradella, u warapawsa ta’ ftit sekondi, beda j˙abbat l-ewwel battuti tas-Sinfonija famuΩa ...meta waqaf f’daqqa ... po©©a l-bakkettafuq il-le©iju li kellu quddiemu, niΩel minnfuq il-bradella u da˙al wara l-kwinti.

Kieku kont hemm, x’kont ta˙seb li©ralu s-surmast? Min jaf kemm konttkun ilek li qtajt il-biljetti u bi ˙siebektgawdi dik is-serata u issa forsi sfaxxatlekfix-xejn? IΩda x’seta’ ©ara? Deher li kienkollox lest biex jibdew? U fuq kollox ma

kinitx xi orkestra ta’ xi delettanti! Immax’©ara?

Fis-sala qam storbju kbir. Óa©a b˙aldin qatt ma kienet ©rat f’Carnegie Hall.L-ispettaturi, ˙afna minnhom niesimportanti, ippruvaw jaqtg˙u x’seta’©ara. Lil Dimitri Mitropoulos, dan id-direttur ta’ fama mondjali, kienu jafuh:bniedem sempliçi, umli, paçenzjuΩ ujag˙ti ˙afna karita’... ma kienx ibati bl-attakk nervuΩ, ma kienx jinfixel u jitlefrasu malajr! Bdew jistaqsu lil xulxin:‘Tg˙id xi ©ralu? Tg˙id ˙assu ma jifla˙x?’

Wara ftit minuti, li dehru twal ˙afna,Dimitri Mitropoulos re©a’ ˙are© fuq il-palk, tela’ fuq il-bradella, sellem lin-nies,

X’ta˙seb li jkun ©ara kieku tara lis-surmast ta’ l-orkestra jo˙ro©u fis jer©a’ jid˙ol wara l-kwinti hekk kif ikun se jibda l-kunçert?

tbissmilhom ftit (b˙allikieku qedjitlobhom skuΩa) qabad il-bakketta f’idejhu beda j˙abbat is-sinfonija bil-˙e©©a ubil-passjoni tas-soltu.

Hekk kif spiçça l-kunçert, is-salasplodiet f’çapçip li jtarrax: kien kunçerttassew suççess!

Il-©urnalisti, kurjuΩi g˙all-a˙˙ar b˙altant nies o˙ra li kienu preΩenti, resquji©ru fuq id-direttur ta’ l-orkestra biexjistaqsuh ir-ra©uni ta’ dak li ©ara fil-bidutal-kunçert. B’sempliçita’ kbirawe©ibhom, ‘G˙ax kont insejt il-kurunatar-ruΩarju... ming˙ajr il-kuruna tar-ruΩarju n˙ossni ˙afna bog˙od minn Alla!’

Matul il-karriera tieg˙u, DimitriMitropoulos qatt ma mexxa kunçertming˙ajr il-kuruna tar-ruΩarju fil-but tal-qalziet!

jibda ming˙ajrha...

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 17

It-talba siektaMing˙ajr kliemFejn il-kliem huwa kollu l-istessBla ˙afna ra©unamentiBla ˙afna kumplikazzjonijiet

It-talba ta’ meta ma fadallekx iktarx’tg˙idMeta ma tafx x’taqbad tg˙idX’taqbad tistaqsiX’taqbad titlob

It-talba fid-dwejjaqFin-niketFid-disprament

It-talba li tirrepeti ru˙haU sserr˙ekU tikkunslak

Talba g˙al bil-lejlG˙al bi nharXitwa u sajfKull sta©unG˙al kull eta’G˙al kull min i˙ossu dg˙ajjef u wa˙du

It-talba ta’ kul˙addG˙al ku˙addIΩda differenti g˙all kull wie˙ed u wa˙daminna

It-talba ta’ min jixtieq jg˙id:Jiena naf li Inti mieg˙iJiena naf li Inti tafJiena naf li Inti taf kolloxJiena naf li Inti ˙a tg˙inni

It-talba li Ωgur tinstema’G˙ax Hu ma jafx jg˙id le lil OmmuU Hi ma tafx tg˙id le lil uliedha.

I R - R U Û A R J UTalba straordinarja g˙al nies ordinarji!

It-talba fl-g˙ejjaMeta ma tifla˙x tfittexMeta m’g˙andekx mo˙˙ biex ta˙seb

It-talba ta’ min di©a’ qal kolloxU issa jrid jibqa’ sieket

It-talba ˙elwaTa’ min i˙ossu ma˙bubTa’ min jafda kolloxTa’ l-iben f’dirg˙ajn Ommu

It-talba li tbiddel kollox f’talbaXewqatBiΩg˙atEmozzjonijiet

It-talba li ssa˙˙a˙TikkalmaTfejjaqTnaddaf

18

Kellha tkun qadja ta’ malajr, pjaçir litalbitni l-mara ta’ ˙ija biex immur ni©borin-neputi mill-iskola primarja tar-ra˙al.IΩda t-tifkiriet li kelli ta’ dak il-post u l-˙sibijiet li ˙akmu fuqi dakinhar ˙aduni lilhinn mill-klassijiet kbar u mit-tag˙limsiewi li ˙adna minn fuq dawk il-bankijietiebsin ta’ l-iskola.

Ilma˙t omm Ωag˙Ωug˙a b’tarbijaf’idejha li filwaqt li tistenna l-ewwel wildtag˙ha ˙iere© mill-iskola, hija kienet

mehdija tipprova twaqqaf it-tarbija mill-biki. G˙amlet minn kollox u damet mhuxftit sakemm il-fomm ˙lejju tat-tarbijasiket u tbissima fe©©et mill-©did fuqwiΩΩu. U x’ma jag˙milx Alla biex jibdlilnad-dmug˙ tag˙na f’paçi u kuntentizza -mhux uliedu a˙na jewwilla! U jekk qalb l-omm hi dejjem ma’ wliedha, Alla sejjerjinsiena mqar g˙al sekonda wa˙da biss!

Mo˙˙i ©era bija u ftakart f’dak l-ewwel jum ta’ l-iskola li f’Settembru ta’

kull sena kien jasal. Firxa wiesg˙a um˙allta ta’ emozzjonijiet kont t˙osshomiduru ma’ l-erba’ toroq li jdawru l-iskola.Tfal jifir˙u li se jer©g˙u jiltaqg˙u ma’s˙abhom, o˙rajn imbeΩΩg˙in g˙ax ding˙alihom g˙adha kaxxa mag˙luqa.G˙ajjat, ©enn, paniku, nuqqas ta’ftehim... Imma ta’ min iΩomm f’qalbu dikl-a˙˙ar ˙arsa ta’ omm lejn iç-çkejkenbinha, forsi wkoll b’xi demg˙a tal-firdafuq xfar g˙ajnejha, hekk kif jid˙ol minn

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 19

dak il-bieb kbir g˙all-ewwel jum ta’ l-iskola. X’ma ˙assitx Marija tara ‘l binhaÌesù jinfired minn mag˙ha u jg˙addimill-bieb tat-tbatija - mhux biexjitg˙allem iΩda biex jg˙allem li l-ma˙frahija l-virtù tar-reb˙a u li n-niket tag˙najmissna nbiddluh fil-fer˙ tas-salib li bihHu salvana. Hekk fit-tbatija tal-˙ajjan˙ossuna aktar qrib ta’ Alla.

Id-daqq tal-qanpiena re©a’ ©abnif’sensija u stajt nara li ˙afna ommijiet issakienu fuq ix-xwiek biex jilm˙u ‘luliedhom ˙er©in. Óarsti waqg˙et fuqomm partikolari li kif binha wasal ˙dejhabisitu fuq mo˙˙u u b’im˙abba kbirag˙enitu jne˙˙i t-toqol tal-basket ta’ l-iskola minn fuq dahru. G˙al dak it-tifelommu kienet an©lu fuq l-art g˙axm’hemm xejn o˙la minn qalb ta’ ommtajba. U l-bewsa t’Alla f’˙ajjitna mhixser˙an mit-ta˙bit u t-toqol tal-˙ajja!Hekk ˙sibt dak il-˙in u fhimt li tkun ˙a©atassew ta’ fara© g˙alina kieku niftakru li l-providenza m’hi xejn ˙lief t-tjieba ta’ Allali saret omm. Ejjew g˙andi intom ilkoll litinsabu m˙abbtin u mtaqqlin, u jieninserra˙kom.

Sewwidt xi ftit qalbi meta fost l-ommijiet rajt xi soru jew tnejn. Kienu©ew huma wkoll biex b’im˙abba,paçenzja u dedikazzjoni ji©bru t-tfal ta’ l-istitut - tfal li fl-innoçenza tag˙hom daqut-telfa tal-©enituri jew il-firda tal-miΩΩew©in u dak kollu li fid-dar ifarrak l-im˙abba u l-©abra. Ippruvajt na˙sebx’jg˙addi minn mo˙˙ ta’ wie˙ed minndawn iç-çkejknin u l-elf mistoqsija lijag˙mel lilu nnifsu. G˙aliex ommi dejjembil-libsa bajda u ommijiet o˙rajn jilbsudifferenti? G˙aliex u˙ud minn dawns˙abi tal-klassi, g˙alkemm mhux ‘˙uti’

ji©u mag˙na fid-dar kbira ta’ ‘ommi’?G˙aliex tfal o˙ra fer˙ana li jistg˙u jsej˙u‘l ommhom “Ma!” u jien ng˙idilha“Sister!”? G˙aliex jasal Jum l-Omm u l-kartolina li nag˙mlu fil-klassi nag˙tiha lis-soru u mhux lil ommi? Jaqaw il-familjatieg˙i mhux b˙al ta’ l-o˙rajn?

Waqqaft din in-nixxieg˙a ta’ ˙sibijietu f’salt wie˙ed ma bqajtx nara ra©unig˙ala g˙andi nsewwed qalbi. Mhux ankea˙na lkoll ulied ta’ l-istess Missier, u l-im˙abba ta’ ommna Marija ma twarradxjewwilla fuq kul˙add? Ìesu’ stessg˙allimna nsej˙u ‘l Alla b˙ala Missierna,u fl-a˙˙ar mumenti ta’ ˙ajtu fuq din l-arttana lil Marija b˙ala Ommna. Hu riednankunu parti mill-familja tieg˙u u danjag˙milna kburin u jimlielna qalbnab’kura©© u hena.

Tifel li ˙are© sparat mill-bieb ta’ l-iskola biex jibqa’ sejjer dritt fuq missieru,ftit li xejn induna li kellu lazz ma˙lul.Missieru lem˙u ©ej min-na˙a l-o˙ra tat-triq u n˙asad mhux ftit hekk kif rahjitfixkel fil-lazz u jaqa’ minn tulu fl-art. Il-missier ©era lejn ibnu u refg˙u minn dikil-waqg˙a b’©entilezza kbira u g˙annqumieg˙u. B’xorti tajba t-tifel ma we©©ax ub’xorti akbar, iΩda li forsi ta’ tifel li kienftit g˙addietlu minn mo˙˙u, missieru makienx wie˙ed minn dawk li dlonk ikunulesti biex jg˙ajtu ma’ wliedhom ujhedduhom li ‘jekk taqa’ inkompli ntik!’Din ta’ l-a˙˙ar smajtha mhux darba utnejn, imma mag˙na Alla hekk jag˙mel?Missier l-iben il-˙ali ma ©eriex biex jilqa’‘l ibnu meta dan ta’ l-a˙˙ar kien g˙adu©ej fit-triq? Ma kienx waqa’ fil-baxx jiekoll-ikel tal-qΩieqeΩ u jtajjar ©idu man-nisatat-triq? Alla huwa ˙abibna, missierna, il-bastun li fuqu nistrie˙u u l-protettur

tag˙na - kif qatt jista’ jkompli jtina! Hujwaqqafna fuq saqajna u jg˙annaqnamieg˙u b’im˙abba tal-©enn.

Kien wasal bin l-omm li kien hemmbiswiti u li mag˙ha kont qsamt xi ftitminn ˙sibijieti. Kienet qaltli li minkejja l-marda li kellha riedet tibqa’ tmur hi biexti©bor lil binha mill-iskola. Ma riedetittellfu xejn minn tfulitu. B’idejha t-tnejnmiftu˙a u bi tbissima kbira fuq wiççha, liwarajha Ωgur kien hemm mo˙bijintbatijiet, u©ig˙ u niket kbir, hija laqg˙etlil binha fi ˙danha. Mara li qieg˙da tmut,tilqa’ il-fjur ta’ ˙ajja ©dida. U g˙alina linemmnu f’Alla, il-mewt m’hijiex il-muftie˙ tad-deheb li jifta˙ il-bieb tal-©enna? - il-mewt mhix ˙lief il-waqg˙atal-fjura biex il-frotta tista’ tikber. In˙areslejn din l-omm ta’ età Ωg˙ira u niftakar lidin hija d-dinja ta’ min qed imut, dik lig˙adha ©ejja hija d-dinja ta’ min jg˙ix -u fil-mewt Alla jilqag˙na fi ˙danu g˙all-eternità.

“X’int ta˙seb zi? Wasalt jien.” Le˙enKarl, in-neputi, ˙asadni. Sewwa qedjg˙id - fejn kont ©rejt bi ˙sibijieti? L-anqas biss indunajt li kien ˙are© usakemm imxejnieha bil-mod sad-dar ta’ommu, ftit li xejn tniffist. Veru li l-fommsieket huwa melodjuΩ, imma kont insejtanke li kelli nsaqsih x’tg˙allem matul dakil-jum. Fil-˙in ta’ stennija li g˙amiltquddiem il-bieb ewlieni ta’ l-iskola konttg˙allimt, fost l-o˙rajn, li qalb l-omm hil-klassi ta’ wliedha u li missier wie˙edjiswa daqs mitt surmast. Dak li niΩelf’qalbi dakinhar kien wisq profond u jienkont tg˙allimt mill-©did mill-iskola ta’tfuliti.

David Grech

20

Il-programm tieg˙i ta’ fuq it-televiΩjoni ta’ dik il-©img˙a kien serisir b’edizzjoni speçjali l-Óadd f’Juml-Omm. Il-produttur tas-sensiela tal-programmi tag˙na “Rieda ta’ l-Azzar”, xtaq ilaqqag˙ni ma’ mara lifl-opinjoni tieg˙u kienet tassewmara ta’ l-azzar u g˙alhekkissu©©erieli li nistedinha fil-programm tieg˙i u nintervistaha.

G˙all-ewwel kif rajtha,t˙assartha u ˙sibt li forsi l-produttur talabni nintervistahaproprju g˙aliex t˙assarha hu wkolliΩda kif bdiet titkellem, indunajtkemm kienet mara ferri˙ija upoΩittiva, bl-ebda limitazzjoni fil-karattru tag˙ha minkejja l-mankament li kellha f’idejha.

“Jiena jisimni Cora, fil-qosor g˙alCorazon li forsi kif ©a’ tafu tfisserQalb bl-Ispanjol g˙aliex ommi kienett˙obb ˙afna din il-lingwa sabi˙a.Kont it-tielet wild t’ommi, meta hikien g˙ad g˙andha biss g˙oxrinsena. Kif twelidt, l-infermiera˙bewni ji©ru mill-vista t’ommi biexma ja˙sduhiex hekk kif kienetg˙adha f’dak l-istat im˙awwad ta’wara tqala u ˙las diffiçli. Twelidtb’nofs idi il-leminija ineΩistenti ug˙alhekk kienet ovvja li kien sejkolli ˙ajja diffiçli u limitata ferm.

“Tittrattahiex ta’ differenti jewta’ ˙andikappata g˙ax titfag˙haiktar lura” qal it-tabib ‘l ommi hekkkif kienet se to˙ro©ni mill-isptar

g˙all-ewwel darba.Missieri telaq ‘l ommi ftit wara li

twelidt jien g˙aliex ma fela˙x iΩjedg˙all-ispejjeΩ li bdejt nikkawΩalujien bil-mankament tieg˙i jewg˙aliex kien jitqaΩΩeΩ i˙ares lejjaa˙seb u ara jrabbini. Ommi ˙ar©etta˙dem biex tmantnina imma qattma smajtha tgerger jew tonfo˙ bl-g˙ajja jew g˙ax xebg˙et. Konnatlitt ibniet u kollha kellna d-dmir ling˙inu fid-dar sakemm ˙ri©nana˙dmu hekk kif spiççajna mill-iskola.

Darba fost l-o˙rajn, meta kelli xiseba’ snin, ˙ri©t mill-kçina g˙al˙dejn ommi fis-salott nibki g˙aliexqabbditni inqaxxrilha l-patata ub’id wa˙da ma fla˙tx. Bag˙titnilura fil-kçina ming˙ajrm’g˙olliet g˙ajnejha mill-flokk li kienet qed t˙it lilo˙ti Maribel.

“Mur kompli qaxxar il-patata qas jekk il-patatanikluha g˙all-kolazzjong˙ada fil-g˙odu u ter©axtuΩa l-iskuΩa li g˙andek idwa˙da biss darb’o˙raCora... rabbi l-kura©©!”qaltli u tlaqt nolfoq fil-kçina. Óadd ma riedjg˙inni g˙alhekk webbistrasi u irnexxieli naqranaqra.

Xi sentejn wara, mort luraid-dar mill-iskola nibki g˙aliex l-

g˙alliema qabditna niddendlu mal-˙adid fil-bandli ta’ l-iskola b˙alaeΩerçizzju u jien b’id wa˙da bdejt il-˙in kollu naqa’ u s˙abi kienug˙amlu burdell bija. L-g˙ada fil-g˙odu, ommi ˙aditni l-iskola, talbetpermess lill-g˙alliema biex nuΩawg˙al ftit il-bandli ta’ l-iskola ftitqabel ma bdew il-lezzjonijiet u bdiettg˙inni niddendel mal-˙adid bil-mod u bil-galbu sakemm irnexxieli.Ommi fer˙et bija u jien ˙assejt lig˙amilt vittorja kbira meta bdejtnitla’ mal-˙adid b˙al ma bdew

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 21

jag˙mlu s˙abi waqt il-lezzjoni fiΩika.S˙abi baqg˙u b’˙alqhom miftu˙meta rawni niddendel b˙alhomwiççi jixg˙el bil-fer˙.

Óajti hekk g˙addejtha s’issa,nisfida lili nnifsi u nilqa’ kullinkora©©iment t’ommi u ta’ kull minstmani ta’ mara normali. Flok makienet tiskuΩani u tag˙mel ix-xogholfloki, ommi dejjem ©ag˙litni nibqa’ninsisti. Kultant kont nirrabjag˙aliha meta kienet tisfurzani biexin˙abbrek biex jirnexxieli.

“U Ωgur, ma tafxx’ji©ifieri

tag˙mel kollox b’id wa˙da u ta˙sebb’mo˙˙ok u b’qalbek f’kollox u l-˙inkollu!” kont ng˙id ©o qalbi b’rabja.

Meta kelli ˙mistax-il sena, ta’ l-iskola organiΩΩawlna festin ta’ l-a˙˙ar fejn g˙aqqduna ma’ skolao˙ra tal-©uvintur u jien mort lura d-dar nibki g˙and ommi. Staqsietnix’©ara nkwetata u kif g˙edtilha li l-ebda ©uvni ma ried jo˙ro© jiΩfenmieg˙i min˙abba idi g˙axjitqaΩΩuni, qaltli li xi darba kont sernag˙tihom risposta lil kull minwarrabni jew g˙ajjarni. Dakinhar

bkiet mieg˙i u rajtha g˙all-ewwel darba dg˙ajfa b˙ali.

IΩΩewwi©t lill-ewwel©uvni li ˙sibt li kien

i˙obbni u kien g˙adg˙andi 18-il sena.Kien Ωwie© imkisserg˙aliex Ωew©i kienimmatur, mo˙˙u fil-˙bieb u fil-flus,insomma f’kolloxbarra fija u f’bintuMartha. Tlaqtu umort ng˙ix m’ommi

bit-tifla g˙aliex maridtx inkisser lil binti bi

Ωwie© imfarrak. Ommi laqg˙etnig˙andha mill-©did u qatt ma©©udikatni f’xejn, anziissapportjatni f’kollox. G˙alkemmbinti ma kellhiex difetti fiΩiçi b˙ali,˙sibt li kienet se tbati b˙aliming˙ajr missier iΩda g˙all-grazzjat’Alla missierha qattm’abbandunaha kif g˙amel missieri,sakemm ma miet f’inçident ikrahtat-traffiku ikkawΩat mix-xorb

Ωejjed.Martha kellha g˙axar snin meta

ltqajt ma’ Tim, iΩΩewwi©na u bdejnanibnu familja flimkien. Kellna tlittitfal o˙ra u qatt ma ˙allieni no˙ro©na˙dem anzi flimkien ma’ ommi,inkora©©ieni nid˙ol nistudja l-universita’. Óadt il-kors tal-li©i ug˙alkemm kien kors twil u tqil maqtajtx qalbi u ma kellix g˙a©la biexnil˙aq. Studjajt, u fejn kelli bΩonnirrepetejt l-eΩamijiet sakemmg˙addejt minn kollox.

Iggradwajt sentejn ilu, hekk kifg˙alaqt l-erbg˙in sena u ommi hemmkienet, iççapçap fer˙ana g˙alija hekkkif tawni ç-çertifikati.

Erba’ snin ilu, it-tobba ççertifikaw‘l ommi b˙ala marida terminali bil-marda tal-kançer f’sidirha.G˙alkemm mu©ug˙a, qatt ma kienetta’ piΩ fuqna, it-tfal tag˙ha, u qattma se˙tet xortiha. It-tobba tawha litg˙ix sa sena iΩda g˙exet fuq tlietsnin b’miraklu u g˙aliex kellha r-rieda li tkompli tgawdi ‘l uliedha u ‘lg˙axar neputijiet tag˙ha. Issa limietet, g˙adni mu©ug˙a g˙all-fatt liommi batiet tant fi tfulitha,f’Ωog˙Ωitha, fil-maternità tag˙ha ubaqg˙et tbati sa l-a˙˙ar b’mardakerha li serqithielna tant Ωg˙ira.Kellha 53 sena iΩda gawdejniha ugawdietna sa l-a˙˙ar.

Kellha l-kura©© taffaççja kollox ug˙enet lili naffaççja l-ag˙ar u‘uh tal-˙ajja. Ommi g˙amlitni mara ta’ l-azzar b˙alha ... hawnx isba˙ u aqwaminn omm b˙al tieg˙i!”

J. Grima Falzon

22

Ilni na˙seb fik minn x’˙in jien unannuk salpajna fuq dan il-vapur. G˙aliex?G˙ax int b˙alissa qieg˙da fl-istess eta‘ - 20sena neqsin xahrejn - li kont jien meta jienu nannuk John iΩΩewwi©na 50 sena ilu!

Kull fil-g˙axija, dawn tal-vapur,jimpustawlna skeda ta’ l-attivitajiet ta’ l-g˙ada. Il-biera˙ waqg˙et din ta˙tg˙ajnejja:

11.00am: Ti©did tal-Weg˙diet taΩ-Ωwie© fl-okkaΩΩjoni ta’ g˙eluq il-50 senamiΩ-Ωwie© ta’.....

se ssir fil-Yacht Club.Jiena u nannuk morna. Konna seba’

koppji dalg˙odu niççelebraw dan il-

©ublew tad-deheb! Il-qassis kellu jaqrasilta mill-Ewwel Ittra ta’ San Pawl lill-Korintin. Imbag˙ad kull koppja ter©a’tag˙mel il-weg˙diet taΩ-Ωwie©.

Imma, qalilna ç-çelebrant, l-ewwelnixtieq li ta˙sbu ftit fuq f’liema statjinsab iΩ-Ωwie© fil-©urnata tal-lum. DaΩ-Ωmien, kul˙add jistaqsi iΩ-Ωwie© - kifnafuh b˙ala impenn g˙al ˙ajja s˙i˙aflimkien bejn tnejn min-nies - g˙aduxΩmienu.

Bla ma ridt, Fiona, ˙sibt f’dak lig˙idna jien u int fil-Milied li g˙adda.Niftakar li jien g˙idtlek li jien u n-nannukonna se mmorru fuq dan il-cruise

g˙ax kien fuq cruise b˙alu li jien u nannukiltqajna u bdejna n˙obbu lil xulxin. U intwe©ibtni: Forsi xi darba nsir in˙obb lil xi˙add imma Ωgur li qatt ma nissograniΩΩewwe©!

Nifhmek, Fiona. Illum donnu xejnmhu fiss. Illum li twieg˙ed li tibqa’ fidil sama l-mewt tifridna tidher xi ˙a©a mhuxsinçiera biΩΩejjed jew xi ˙a©a li jekk tkunonest trid tg˙id li hi impossibbli. Illumrelazzjonijiet flessibbli, temporanji,miftu˙a, jidhru aktar sikuri u onesti!

Waqt din iç-çerimonja li semmejtlek, il-qassis talabna biex nag˙tu messa©© liΩ-Ωg˙aΩag˙ tal-lum. Din l-esperjenza

Ittra ta’ nanna lin-neputija tag˙ha

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 23

tag˙na tfisser xi ˙a©a llum? Inbidlu tantaffarijiet... Dak iΩ-Ωmien kont tiΩΩewwe©g˙ax dak kien l-uniku mod kif tnejn lijin˙abbu setg˙u jg˙ixu flimkien. Illumjidher li jista’ jkollok dak kollu li joffri Ω-Ωwie© iktar malajr u bi spejjeΩ inqas!

Mela x’tiΩΩewwe© tag˙mel?X’differenza hemm bejn iΩ-Ωwie© u bejntg˙ix ma’ xi ˙add li t˙obb? Óafna miΩ-Ωwi©ijiet ise˙˙u bejn nies li ilhom jg˙ixuflimkien g˙al tul ta’ Ωmien. Jinbidel xi˙a©a biΩ-Ωwie©? Na˙seb li iva, u din ix-xi˙a©a li tinbidel ©ejja mill-fatt li jsiru l-weg˙diet taΩ-Ωwie©.

Il-weg˙diet itaqqlu. Biex iΩΩommweg˙da trid iççedi ftit mil-liberta’ tieg˙ek;jekk tikser weg˙da titlef mill-ir©ulijatieg˙ek. Il-weg˙da tag˙milha llum, immaqed tag˙milha g˙al g˙ada. U fuq g˙adama nafu xejn ˙lief li ma nistg˙ux inkunuΩguri fuq dak li ©ej. B˙al meta tkun qedtantiçipa li se tara xi dehra sabi˙a umbag˙ad l-ajru jiççajpar u ma tara xejn!

Allura kif tista’ ΩΩomm weg˙da jekkkull ma tista’ tistenna hu dak li matistenniehx? Id-dinja l-˙in kollu tinbidel.Xejn mhu g˙al dejjem, kollox jinbidel.

U mhux id-dinja biss tinbidel, tinbidelanke l-persuna, tinbidel int. U tinbidelb’mod li ma tistax tarah minn qabel. Kullesperjenza tagtik perspettivi ©odda,responsabbiltajiet ©odda.

U ˙a©’ o˙ra: is-sie˙eb tieg˙ek jinbidelukoll! Iktar minn ˙amsin sena ilu jienktibt lin-nanna tieg˙i u g˙idtilha li kontiltqajt ma’ veteran tal-gwerra...Naturalment kont qed nitkellem fuqnannuk! U g˙adni niltaqa’ mieg˙u kull˙in: Ωminijiet differenti, stadji differenti -

il-˙in kollu hu bniedem ©did. G˙adnisal-lum niltaqa’ ma’ John, g˙adu sal-lumjissorprendini!

U naturalment mhux kull sorpriΩatie˙u gost biha meta tkun miΩΩew©a.Nannuk g˙adda minn ©lieda kontra l-alko˙ol. Taf kemm kien Ωmien diffiçlig˙alina. U na˙seb li qatt ma ˙aseb likellu jag˙mel Ωmien jie˙u ˙sieb id-dar ulit-tliet uliedna u jag˙mel kollox hu metajien qabditni depression kbira!

Imma minn dawn iΩ-Ωew© trawmi˙are© ˙afna ©id u fer˙ u kbirna flimkien.U na˙seb li dan kollu seta’ jse˙˙ g˙axkonna wig˙edna lil xulxin fedelta’ tul˙ajjitna kollha. B˙al ma qal il-qassisdalg˙odu, il-problemi li niltaqg˙umag˙hom fiΩ-Ωwie© huma b˙almaltempati li jiltaqa’ mag˙hom vapur.IΩ-Ωwie© huwa l-vapur li jΩomm kolloxfil-wiçç. IΩ-Ωwie© tag˙na iltaqa’ ma’˙afna maltemp: konna ©ejjin minntrobbija differenti; kellna diffikultajietfinanzjarji; kellna tensjonijiet g˙aliex it-tnejn li a˙na kellna karriera u konnana˙dmu, u dan fi Ωminijiet meta n-nisama kinux ja˙dmu. Is-sa˙˙a tal-weg˙dahi li ΩΩomm lil tnejn min-nies flimkiensakemm dak iΩ-Ωmien diffiçli jinbidel fiΩmien li jfejjaq u l-miΩΩew©in jersqudejjem aktar lejn xulxin. Jekk noqog˙dude˙lin u ˙er©in f’relazzjonijiet differenti,ma nag˙tux çans li dawn l-affarijiet is-sbie˙ ji©ru.

G˙aliex daqshekk çerta li dawn l-affarijiet sbie˙ fil-fatt ji©ru? Óamsin senailu ma kontx çerta. G˙all-ewwel 12-ilsena ta’ Ωwie© ma kont nara xejnpoΩittiv fil-maltemp li konna niltaqg˙u

mieg˙u. Kieku ma tantx konnaniççelebraw anniversarji! Imma kienet©rat xi ˙a©a li urietni li l-affarijiet sbie˙huma possibbli.

Lin-nannu sabulu forma ta’ kançer likellu joqtlu fi Ωmien sitt xhur. Missierek,Fiona, kellu 8 snin, u ˙utu kellhom 5 sninu sentejn. Meta sibna ru˙na f’din is-sitwazzjoni, dorna lejn Alla.

U bdiet ˙ajja ©dida g˙alina. Il-maltempati ma naqsux; anzi kien g˙adhemm g˙alina maltempati akbar. ImmaAlla kien li Ωammna flimkien u li lil nannukΩammu ˙aj! Alla ˙alaq iΩ-Ωwie© biex l-im˙abba ta’ bejn ra©el u mara tkun tista’ssib il-milja tag˙ha. Hu jkun it-tieletpersuna fiΩ-Ωwie©, isa˙˙a˙ l-im˙abba,jinse© lilu nnifsu f’˙ajjet il-miΩΩew©in...

Tista’ tirreΩisti din il-grazzja minn Alla;dan kul˙add jafu g˙ax kul˙add jaf biΩwi©ijiet li fallew. Alla ma jisforza xejnfuqna, l-anqas il-kuntentizza!

Dalg˙odu, il-qassis qalli: Twieg˙ed lit˙obb lil John? Li ssabbru, tkun fidila lejhfir-risq it-tajjeb u l-˙aΩin, fis-sa˙˙a u fil-mard sa ma l-mewt tifridkom?

U bdejt nibki x’˙in smajtu jsaqsinidawn il-mistoqsijiet. Nibki g˙ax it-twe©iba hi: Impossibbli! Kif jista’bniedem jag˙mel dawn il-weg˙diet metama nafux x’se ji©ri g˙ada? Imma we©ibtIva g˙ax kont naf li din l-Iva kien qedjismag˙ha Dak li f’idejh g˙andu l-©ejjieni!

TibΩax, g˙aΩiΩa neputija, timpenjaru˙ek g˙al dak li t˙obb. Ma tkunuxwa˙edkom!

B’g˙oΩΩa kbira ming˙andna t-tnejn,

Nanntek.

24

Ommi u missieri fil-bidu ta’ din is-sena g˙alqu 50 sena miΩΩew©in u jienu t-tliet ˙uti l-o˙ra organiΩΩajnielhomfestin b’sorpriΩa kbira g˙al din l-okkaΩΩjoni speçjali. Fil-g˙odu kmieni,ommi qajmitni biex tg˙idli li qalg˙etbukkett ward abjad ming˙andmissieri. Qatt ma konna nafuhromantiku daqshekk imma dan l-anniversarju kien irnexxielu jo˙ro© ir-romantiçiΩmu ta’ missieri u u Ω-zeg˙ilt’ommi.

Sa minn meta konna Ωg˙ar, qatt marajna lil ommna u missierna jit˙abbu ujitkellmu ˙elu quddiemna l-iktar g˙aliexil-mentalita’ dak iΩ-Ωmien hekk kienet;turix kemm t˙obb, m’hemmx Ωeg˙ilmat-tfal u quddiemhom u lit-tfaltbushom meta jkunu reqdin.

Óija l-kbir iΩΩewwe© Taljana u ftit ftitbdejna insiru b˙alha; kumplimentuΩi uma nibΩg˙ux mill-karezzi. Ommi umissieri baqg˙u xi ftit l-antika immakienu bdew jiggustawna nitg˙annqu unitbewsu kull meta niltaqg˙u a˙na l-a˙wa.

Il-festin u s-sorpriΩa irnexxew u tant˙adu pjaçir jaraw lilna mi©burin flimkienma’ ˙uthom u t-tfal tag˙na kollhaflimkien. Il-mistednin tawhom kollha flusli ommi u missieri kienu bi ˙siebhomjag˙tuhom lit-tfal ta’ l-istitut l-g˙ada fil-g˙odu kif iqumu.

Qabel ma spiçça l-festin, missieriikklirja ftit griΩmejh u beda jitkellem,

meg˙jun minn xi grokk jew tnejnwhisky biex ine˙˙i l-mist˙ija.

“Qabel ma’ ltqajt ma’ Liliana,ma ridtx naf bi Ωwie© ... missierikien telaq ‘l ommi u lil ˙utimeta konna Ωg˙ar u l-©lied u s-swat li kont nara ‘l ommi tbati,ikkonvinçewni li Ω-Ωwie© makienx g˙alija l-iktar g˙aliexbΩajt li stajt insir b˙al missieri... imbag˙ad iltqajt ma’Liliana u sirt in˙obbhag˙aliex kienet tifla sew utal-©abra u fl-istess ˙in sinçierau Ωbukkata. Kienet hi li talbitni biexniΩΩewwi©ha u jien ma ˙sibthiexdarbtejn. Kif iΩΩewwi©na, kelli nitlaqg˙all-gwerra u ˙allejtha tqila b’Jordan umeta ©ejt lura sibtu li di©a’ kellu sena unofs. Ólift li qatt iΩjed ma kont serimmur ‘l bog˙od mill-familja tieg˙i utlaqt mill-armata. Domt bla xog˙ol ukonna ng˙ixu bit-tqançiç imma Lilianaqatt ma gergritli jew qatg˙et qalbha.Imbag˙ad bdejna naraw Ωminijiet a˙jarkif sibt xog˙ol b˙ala mastrudaxxa uimlejna d-dar bil-mod fil-waqt li kellna lilNoah, Norah u fl-a˙˙ar lil Sarah. Il-karattru ferrie˙i ta’ marti salvani minn˙afna dwejjaq u qtig˙ il-qalb. Bil-kemmnista’ nemmen li g˙addew 50 sena minnmindu saret tieg˙i g˙al dejjem”, qalmissieri bid-dmug˙ f’g˙ajnejh.

“Meta ˙adt lil John, naf li ˙adt riskjug˙aliex hu ma kienx jemmen fiΩ-Ωwie©

min˙abba li g˙addew b’missieru iΩdaqatt ma bΩajt li ser inbati x-xorti li batietommu. Johnny minn dejjem kien ra©el˙osbien, twajjeb u sinçier, u g˙alhekkbqajt ˙dejh f’kull episodju ikrah f’˙ajjitnali iktar g˙aqqadna. Ma jiddispjaçiniminn xejn minn dak kollu li g˙addejnaminnu f’dawn il-˙amsin sena u jkolliner©a’ niΩΩewwe©, lilu ner©a’ nie˙u.Minn dejjem kont naf li kont ser inkuntieg˙u g˙al ˙ajti kollha,” qalet ommiemozzjonata u biesu ‘l xulxin quddiemkul˙add.

Ommi u missieri g˙allmuni li l-karezziu l-kliem ˙elu mhumiex kollox fiΩ-Ωwie©imma huma importanti u isba˙ metajkunu rari u sinçieri.

J. Grima

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 25

Fil-ward kien hemm pazjentb’diΩabilità mentali jismu Christopher.Kien il-©urnata kollha fuq si©©u tar-rotifl-istess poΩizzjoni u li ˙add ma kienjag˙tih attenzjoni. Ippruvajt nimla ftitminn dan il-vojt billi noqg˙od fejnu,inkellmu - ming˙ajr ma naf x’inhu jifhem- u mmelsu. Hu kien jibqa’ j˙ares lejjab’˙arsa qisu jrid jg˙idli, “G˙alfejnqieg˙ed tkellimni?” Tant kien imdorridejjem wa˙du li meta xi ˙add tah ftitattenzjoni, stag˙©eb.

Darba fost l-o˙rajn, Christopher tanisorpriΩa kbira. Waqt li kont qieg˙edinkellmu u mmellislu wççu, ˙ares lejja utani idejh. Qatt ma rajtu jag˙mel xi ˙a©ahekk qabel u anke n-nurses rawha mhixtas-soltu. Óassejtu qisu jrid imellisni huwkoll kif seta’ hu. Din l-esperjenza uo˙rajn b˙alha ©abu bidla fl-atte©©jamenttieg˙i. Ma bqajtx nara lin-niessempliçement b˙ala pazjenti, imma bdejt

narahom b˙ala persuni - l-iΩg˙ar fost l-a˙wa ta’ Ìesù.

Christopher kien wie˙ed fost il-pazjenti mentali li ltqajt mag˙hommeta mort ng˙addi xahar na˙dem fisptar g˙al persuni b’diΩabilità mentali.

Jien novizz ÌiΩwita u kont mort fl-isptar fejn kien Christopher biexnag˙mel wa˙da mill-esperjenzi tan-novizzjat. Fis-sentejn tan-novizzjatikollna bosta esperjenzi sbie˙ lijlaqqg˙una ma’ kull xorta ta’sitwazzjoni u ta’ nies fil-bΩonn:ng˙allmu l-katekiΩmu lit-tfal, na˙dmuma’ nies bla dar, inservu lill-anzjani.Wa˙da mill-isba˙ esperjenzi kienet din lig˙addejt na˙dem fl-isptar tal-Cottolengo, qrib Torin. Dan l-isptarhuwa mag˙ruf kemm g˙ax-xog˙ol sabi˙li jsir ma’ mijiet kbar ta’ morda, kifukoll g˙aliex jiddependi g˙al kolloxmill-Providenza. Din kienet g˙alija

esperjenza sabi˙a li g˙enitni nara ‘l Ìesùfil-fqir u l-batut.

Il-biΩΩa l-kbira tal-persuni fil-wardfejn kont jien ma kenux kapaçi jitkellmuu g˙alhekk wa˙da mill-isfidi li kelli,kienet kif se nikkomunika mag˙hom; linipprova nifhem x’inhu li l-pazjentg˙andu bΩonn; x’qieg˙ed jitlobni. G˙all-bidu kienet frustranti li ma jirnexxilixnifhem, iΩda bil-mod il-mod bdejt nidranoqg˙od attent g˙all-©esti u l-espressjonijiet tal-wiçç, u fejn dawn makenux biΩΩejjed, tlabt l-g˙ajnuna ta’˙addie˙or. Intba˙t li l-aqwa xog˙ol listajt nag˙mel ma’ dawn ˙utna kien linkun mag˙hom u, li b’xi mod jew ie˙or,nag˙mlilhom kumpanija. Kultant l-unikumod possibbli kien permezz ta’ tmellisajew ˙arsa.

Matul din l-esperjenza, indunajt likont qieg˙ed noqg˙od iktar attent li manaqax g˙aç-çajt man-nurses milli linag˙ti servizz tajjeb lill-pazjent. Mallindunajt b’dan, biddilt l-attitudni tieg˙i ubdejt nag˙mel ˙ilti biex f’li nag˙melnipprova ntejjeb b’xi mod il-˙ajja ta’dawn in-nies. Ippruvajt nilma˙ lil Ìesùf’dawn il-persuni, waqt li nΩomm f’mo˙˙il-kliem: “Dak li g˙amiltu ma’ l-iΩg˙ar fost˙uti, g˙amiltuh mieg˙i.” (Mt 25, 40)

Bdejt niddejjaq meta nara lil xi w˙udmin-nurses traskurati fl-im©iba tag˙hommal-pazjenti. Min-na˙a l-o˙ra, kienhemm nurses o˙ra li ammirajthom g˙all-kura u attenzjoni li jag˙tu lill-pazjenti.

Matul dan ix-xahar, il-Mulej ressaqniqrib tieg˙u fil-persuna tal-fqir u l-batut.Wara din l-esperjenza, kibret fija x-xewqali naqdi ‘l Ìesù billi ng˙in lil dawk li fis-soçjetà tag˙na huma l-iktar fil-bΩonn.

Christopher VellaNovizz ÌiΩwita

26

Minn mindu kont g˙adni Ωg˙ira kullmeta kont nisma’ fuq il-Madonna ta’Lourdes rabbejt ©o fija x-xewqa li xidarba mmur hemm. Nistqarr is-sewwa,ma ridtx immur biex nitlob g˙al ximiraklu, iΩda ridt li qabel xejn naqta’xewqti u fl-istess ˙in nirringrazzja lill-Madonna tal-grazzji li dejjem tatni.

G˙all-ewwel Ωew©i ma kienx ta’ l-istess ˙sieb. Hu ma setax ji©i mieg˙i bejnmin˙abba x-xog˙ol u bejn g˙ax it-tfalkienu g˙adhom Ωg˙ar biex in˙alluhomwe˙idhom. G˙alhekk beda j©ibli ˙afnadiffikultajiet iΩda kont determinata u marajt l-ebda ostaklu quddiemi li seta’jΩommni. Fuq kollox ommu kienetoffrietli li tie˙u ˙sieb it-tfal hi. Kontfer˙ana sejra ntir li sa fl-a˙˙ar kont senaqta’ xewqti.

Bl-g˙ajnuna ta’ Alla sibt ru˙i f’Rumabiex minn hemm wara jumejn naqbdu l-ajruplan g˙al Lourdes. G˙alija li dinkienet l-ewwel darba li sifirt ma jistaxjonqos kollox deher sabi˙ u affaxxinanti.G˙adni sa llum ingawdi memorji sbie˙.

Il-kamra li tawni fil-lukanda kellinaqsamha ma’ Ωew© nisa o˙ra, minntag˙na ˙afna. Kul˙add kien qed jgawdiu jie˙u gost f’dawk il-jumejn li kellnanqattg˙u hemm. IΩda x-xitanm’g˙andux ˙alib kif jg˙idu, mal-©emg˙a

tag˙na ng˙aqdu mag˙na xi Maltin o˙rasabiex jakkompanjawna sa Lourdes.

Mill-ewwel ©urnata tal-waslatag˙hom kollox beda jmur ˙aΩin. Xi ru˙tajba marret ixxandar li wa˙da min-nisali kienu g˙adhom jaslu kienet skondkliemha, mara ra©el, tag˙mel g˙an-nisa,g˙idulha li tridu biex ma ng˙idx il-kelmaeΩatta.

Dak il-˙in jien qajla tajt kas. Xawwat˙addie˙or kien salib li ma kellix ˙tie©a linitg˙abba bih. Jien kelli biΩΩejjed fuqspallejja. Ma ridtx nisma’ fuq ˙wejje©b˙al dawn, l-aktar hemm fejn l-atmosferau l-isbu˙ija tal-post i©ag˙luk tinsa kullg˙elt waqt li tibda ta˙seb li tinsab l-isba˙idillju.

G˙alkemm bla ma ridt xi waqtiet tajttitwila lejha u minn hemm stajt narakemm din il-mara façilment setg˙ettg˙addi b˙ala ra©el. Kienet twila mhux˙aΩin, suritha maskulata b’dirg˙ajn

miftu˙a, xag˙arha iswed qasir imqarweΩma’ widnejha, le˙enha kien sod u o˙xon.Sa˙ansitra ilbiesha ma kienx jag˙tihaxe˙ta ta’ femminilita’. Ma kinitx kbira fl-età g˙alkemm ftit ˙abbilt mo˙˙i fuqha.Billi mo˙˙i kien mimli b’dak li smajtfuqha, f’g˙ajnejja rajtha kerha uskerra˙tha.

F’waqt minnhom, niftakar qisu il-biera˙, konna qeg˙din nie˙du ©elat fipjazza meta din l-imbierka ©iet fuqi ug˙addietli xi kummenti kumplimentuΩifuq il-libsa li kont liebsa. Jien g˙alkliemha ksa˙t u l-anqas biss fla˙tnirringrazzjaha. Iva bΩajt! Ma jienx xiwa˙da li nibΩa’ minn delli iΩda din kienetl-ewwel darba li ©ejt wiçç imb’wiçç ma’nies ta’ din ix-xorta.

Biex ikomplu jg˙axxquha n-nisa likienu mieg˙i biex itellfuni l-gost kollu

Esperjenza ta’ qarrejja

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 27

wara li telqet minn ˙dejna bdew jinkuniwaqt li taparsi jwissuni biex noqg˙odb’seba’ g˙ajnejn minnha. Óassruli l-festikollha g˙ax bdejt nimma©ina elf ˙a©a;bΩajt li se niltaqa’ mag˙ha xi darba metankun wa˙di. Mo˙˙i ma kienx qedja˙dem çar, kienu pin©ewli stampi oskurifih.

Filli kont fis-seba’ sema u issa qattusil-mument li ©iet din l-imbierka mara.Kien g˙alxejn li bdejt kull darba nipprovaniskartaha u ma nag˙tihiex wiçç g˙axaktar kien jiswili ag˙ar. Dejjem kontinsibha warajja, kienet imqabbda mieg˙iwa˙da sew. Imma sewwa jg˙idu: l-g˙awio˙t il-©enn.

Ir-ra©el tieg˙i kien wissieni qabeltlaqt biex ma nitg˙abbiex b’˙afna˙wejje© bla bΩonn. Tassew li smajtminnu iΩda l-bagalja bejn g˙ax kontg˙ajjiena u bejn bl-g˙a©©la ˙assejthatqila. IΩda kelli nqandel fiha meta ©ejnabiex nitilqu mil-lukanda u ©ejna biexnaqsmu t-triq sabiex nirkbu x-xarabank˙alli te˙odna g˙all-ajruport. Ridnanaqsmu t-triq g˙ax ix-xarabank kienet

ipparkjata ftit ‘il bog˙od.Meta tg˙id trid taqsam it-triq, kont

trid tag˙mel weg˙da b’dawk il-karozzikollha g˙addejjin sparati qishom qabdaxjaten indannati. Kif ©ejt biex naqsam,bΩajt naqsam f’dak it-traffiku kollu udomt na˙sibha. G˙alhekk waqt li l-o˙rajn la˙qu qasmu jien sfajt wa˙di fuqil-bankina l-o˙ra.

S˙abi, iΩ-Ωew© nisa li dejjem kontinkun mag˙hom nsewni u telqu g˙alrashom. Kelli aptit nibki, deherli li kienimpossibbli li naqsam it-triq, l-aktar b’dikil-bagalja li aktar donnha tqalet. BΩajt likont se nibqa’ wa˙di mka˙˙la fuq il-bankina, meta f’daqqa u l-˙in narahaquddiemi fuq xifer il-bankina l-o˙ra,tg˙ajjattli u tag˙milli s-sinjal biex nibqa’fejn kont g˙ax kienet ©ejja hi g˙alija.Dak il-˙in qatt rajtu an©lu nieΩel mis-smewwiet, hekk rajtha jien fil-©enntieg˙i.

Bla ma qag˙det ta˙sibha darbtejn,dik l-imbierka mara donnha b’çertaawtorità fuqha u bla biΩa’ ta’ xejn,g˙olliet idejha u g˙amlet sinjal lill-karozzili riedet taqsam it-triq. O˙ro© l-g˙a©ebwara ftit it-traffiku kollu waqaf biex˙allewha taqsam it-triq u ti©i ti©ri drittg˙al fuqi qisha Tarzan ©ej isalva lil Jane.

“Ag˙tini l-bagalja,” qaltli b’kmandiΩda b’mod ©entili. “T˙abbel mo˙˙okxejn, issa meta ng˙idlek kun prontaaqsam mieg˙i.”

Bil-kemm ridt nemmen li kellha tkunhi g˙alija. Din il-mara li kont ittimbrajt

bl-iswed. Mn’alla kienet hi g˙ax kiekukont nibqa’ hemm waqt li kienu jitilqubla ma jittendu li kont nieqsa.

“Mur sib postok fuq ix-xarabank u l-bagalja nie˙u ˙siebha jien u jekk ikollokbΩonn xi ˙a©a qis li tg˙idli,” qaltli hekkkif qsamna it-triq flimkien bla xkiel.

Ma kellix kliem biΩΩejjed biexnirringrazzjaha. Tlajt fuq ix-xarabankimbellha u nist˙i minni nnifsi ta’ l-attitudni li dejjem uΩajt mag˙ha. Kollusforz il-pre©udizzju li Ωammejt fuqha.Kont ˙adtha fuq demm id-dars upin©ejtha kerha ming˙ajr qatt ma rajtg˙ajn ˙aΩina minnha. Dan kollu g˙axsibt nies li jippretendu li g˙andhomjittimbraw u ma jittolleraw lil ˙add limhux b˙alhom. G˙alkemm jien kont˙atja daqshom. BΩajt mill-babaw metama kellix g˙al fejn. Aktar ridt nibΩa’minn ilsien in-nies milli mill-apparenza.

Bdejna Millennju Ìdid, iΩda g˙adnaxorta nbatu min˙abba pre©udizzju untolleranza bejnietna l-bnedmin. Jientg˙allimt li bniedem l-ewwel tridtag˙milha mieg˙u biex tkun taf x’isarrafu x’˙obΩ jiekol. Illum jien nemmen li˙aΩin kemm ikun ˙aΩin, fil-bniedemdejjem g˙andek issiblu dak li hemmtajjeb fih.

Dik il-mara goffa u bla sbu˙ija minnbarra, li ltqajt mag˙ha Lourdes,g˙allmitni kemm trid ma ççedix g˙all-pre©udizzji u l-ideat foloz tieg˙ek stess uta’ l-o˙rajn. Forsi kien miraklu ie˙or liqatt ma stennejt li ji©rili f’Lourdes.

Azzurra

28

Deher ©uvni interessanti u kellubΩonn persuna li tifhmu u tg˙inu,g˙alhekk ma bΩajtx. Ma bΩajtx l-aktarg˙ax ˙sibt li se jieqaf jekk nibdewno˙or©u bis-serjeta’ flimkien. Pero’,ir-relazzjoni kompliet imma anka il-vizzju ma waqafx.

Jum minnhom, wara xi sena u nofsflimkien qalli li jrid jid˙ol jag˙melprogramm. Ma niç˙adx, g˙all-ewwel˙asadni u bΩajt u rrabjajt. Ma bsartx likien g˙adu jie˙u d-droga. Qalli li veradiffiçli jieqaf wa˙du u g˙alhekk talabniimmur il-Caritas biex ikellmuni. Bdejtimmur il-laqg˙at fejn aççettajt uiddeçidejt li a˙jar jag˙mel dan il-pass.Mhux ˙a nkun jien li ntelliflu

opportunita ta’ “Óajja Ìdida”.Hemmhekk, il-Caritas g˙enuni ferm

lili u l-familja tieg˙u. L-affarijiet lig˙allmuni ma qalhomli ˙add. Vera niesintelligenti u ta’qalb kbira. Wara xi 3xhur counselling l-g˙arus da˙al fir-”Rehabilitation Centre” fejn jag˙mluprogramm biex jibnu karattru sod,ja˙dmu flimkien, jilag˙bu xi log˙bafutbol, jikbru spiritwalment, eçç.Ikollhom psikolo©i u nies professjonalibiex jie˙du ˙siebhom. ¬ertu staff likellu kienu xi w˙ud minn dawk li fil-passat kienu jie˙du d-droga u wara l-programm in˙elsu minnha. Insomma l-ewwel tliet xhur konna niktbu l-ittri l-xulxin biss, u wara tlett xhur stajt

G˙andi 23 sena. Bdejt no˙ro© ma’ l-g˙arus tieg˙i tliet snin ilu.Mill-ewwel qalli bil-problema li kellu pero’ jien ma tajthiexdaqshekk importanza. Kienet il-problema tad-droga.

inçempillu darba fil-©img˙a.Hu min-na˙a tieg˙u g˙amel ˙iltu

kollha, ma niç˙adx li kellna Ωmien˙aΩin fejn it-tnejn qtajna qalbna, pero’bis-sa˙˙a tal-˙anin Alla illum g˙addietsena u ˙are© mill-programm ra©elserju u responsabbli.

Ktibt din l-ittra biex naqsam l-esperjenza tag˙na u nag˙mel kura©©lil dawn in-nies biex jie˙du azzjoniqabel ma jkun tard wisq. TibΩg˙uxminn ftit sagrifiççju. G˙ax b’dik in-naqra tgawdu ˙ajjitkom kollha.Tippruvawx timlew il-vojt ta’ qalbkomb’˙ajja mg˙a©©la, storbju u ftit pjacir.Dak il-vojt jimtela meta issibu utirrealizzaw kemm il-˙ajja u l-affarijiet lig˙andna madwarna huma prezzjuΩi.Óabib, tibqax aljenat. A˙seb sew dwardak li qed tag˙mel b’˙ajtek. U biextirnexxi, investi f’ALLA.

JIEN HEKK NAGÓMEL!

J. S .

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 29

Fl-ewwel jiem ta’ Settembru li g˙adda,

grupp ta’ tmien studenti u novizzi ÌiΩwiti

er˙ewlha lejn ÓaΩ-Ûebbu© biex flimkien

inqattg˙u hemmhekk ©img˙a f’realtà parrokkjali

Maltija. Fil-fatt, ˙afna minna jqattg˙u snin s˙a˙

jistudjaw barra (b˙alissa sitta minn tmienja

qeg˙din barra minn xtutna) u ˙assejna li huwa

importanti li nΩommu daqsxejn ta’ kuntatt ma’

dik li hi ir-realta’ tan-nies f’pajjiΩna. F’ÓaΩ-

Ûebbu© konna milqug˙a mill-Arçipriet Fr.Daniel

Cardona u l-ewwel ringrazzjament tag˙na ma

jistax ma jmurx lilu li ttrattana b˙al ˙utu. Bil-

g˙ajnuna tieg˙u mill-ewwel bdejna in˙ossuna at

home, f ’dan ir-ra˙al imdaqqas li llum jg˙odd

mat-tnax-il elf ru˙.

Óafna mill-˙in tag˙na ÓaΩ-Ûebbu©

qattajnieh nag˙mlu l-viΩti fid-djar u nqarbnu l-

morda. M’g˙andniex xi ng˙idu - il-ma©©oranza

kbira tal-persuna laqg˙una b’entuΩjaΩmu u

©eneroΩita’ liema b˙alha u l-parti l-iΩjed diffiçli

ta’ din l-esperjenza kienet li ninqalg˙u minn

post biex inkomplu nΩuru d-djar l-o˙ra!

Apprezzajna fuq kollox is-sinçerita’ u l-fiduçja

tan-nies fina, li ming˙ajr ma kienu qatt rawna

qabel, fil-ma©©oranza tal-kaΩi ma sabu l-ebda

diffikulta’ li jift˙u qalbhom mag˙na fuq il-

problemi tag˙hom. Tassew li r-responsabilita’

tag˙na b˙ala Reli©juΩi hija kbira ˙afna, g˙ax l-

g˙atx minn na˙a tan-nies li jitkellmu ma’ xi

˙add li jista’ jismag˙hom u jifhimhom ming˙ajr

ma jikkundannahom, huwa tassew kbir.

Parti o˙ra mill-˙in tag˙na g˙amilnieh mat-

tfal u Ω-Ωg˙aΩag˙ tal-Parroçça. Morna ©urnata

ba˙ar, morna nΩuruhom f’Live-In li kellhom u

ppreparajna xi laqg˙at o˙ra mag˙hom. Kull min

ja˙dem maΩ-Ωg˙aΩag˙ jaf li m’huwiex façli

tikkomunika maΩ-Ωg˙aΩag˙ ta’ llum b’lingwa©©

li jiftiehem.... A˙na stess, minkejja li g˙adna

m’g˙alaqniex it-tletin, nindunaw li l-mod kif

jirra©unaw it-teenagers ta’ llum huwa bil-wisq

differenti minn kif konna nirra©unaw u n©ibu

ru˙na a˙na meta kellna l-eta’ tag˙hom.

Minkejja dawn id-diffikultajiet, din l-eta’ taΩ-

Ωg˙oΩija hija wkoll l-eta’ tal-©eneroΩita’, ta’ l-

entuΩjaΩmu u ta’ skoperti ©odda. Ic-challenge

kbir g˙al kull min jixtieq il-©id g˙aΩ-Ωg˙aΩag˙

hu li niltaqg˙u mag˙hom mhux fejn rridu a˙na

u bil-mentalita’ ta’ g˙oxrin sena ilu, imma

inkunu a˙na li nersqu lejn id-dinja tag˙hom

ming˙ajr ˙afna pre©udizzji Ωbaljati u biΩa barra

minn posta.

Fil-weekend li konna ÓaΩ-Ûebbu©, ˙adna

˙sieb ukoll li animajna il-quddies tas-Sibt

filg˙axija u tal-Óadd fil-parroçça... Óadd minna

qatt ma kien sema’ ˙ames quddisiet tal-Óadd!!

Minbarra l-kant u t-talb, ˙sibna li nippreparaw

ukoll sketch qasira marbuta mal-Van©elu. Tista’

ta˙seb kif baqg˙u mbell˙in in-nies meta fil-

mument tal-qari tal-Van©elu, minflok il-qari

solenni ta’ l-Iskrittura minn fuq l-ambone, tnejn

minna ˙ar©u f’nofs il-Knisja jg˙ajtu ma’ xulxin

b’˙an©ra daqs dinja! Minkejja is-xokk tal-bidu,

in-nies apprezzaw l-isforz tal-Jesuit Drama Unit

(!!!), sinjal li verament ma tridx wisq biex din il-

quddiesa li dejjem ng˙idu kemm hi tqila, issir

tassew interessanti!

Minn-na˙a tag˙na, a˙na u n˙arsu lura lejn

dak li g˙ixna, dak li n©orru f’qalbna wara din il-

©img˙a intensiva ferm f’ÓaΩ-Ûebbu© m’humiex

l-attivitajiet jew il-˙idma tag˙na, iΩda l-uçuh u l-

istejjer tal-persuni, l-im˙abba kbira li biha

laqg˙una fir-ra˙al tag˙hom u fi djarhom, u fuq

kollox il-kwantita’ industrijali ta’ ikel li bellg˙ulna

x’nieklu waqt li konna fosthom! Tista’ tidher xi

˙a©a banali u materjali ˙afna, imma na˙seb li l-

mod kif temg˙una huwa mod kif il-parruççani

esprimew l-©eneroΩita’ u r-rispett tag˙hom

g˙alina. Fis-seba’ jum, il-Óadd filg˙axija, b’sens

qawwi ta’ gratitudni lejn Alla u lejn iΩ-Ûebbu©in

kollha ta’ din l-esperjenza li stajna ng˙ixu

flimkien, tlaqna lura lejn id-dar tal-vaganzi

tag˙na x-Xemxija, g˙al ftit jiem ta’ mistrie˙... u

fuq kollox ta’ dieta stretta!!!

Mark Cachia sj

Ìiƒwiti studenti jiskopru uçuh u stejjer...

30

Ir-Refu©jati... bnedmin ukoll.

Lest tg˙in?

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 31

“G˙alina nhar ta’ Sibt kien jum ta’fara©, u malli kul˙add kien telaq konnanibdew nistennew bil-˙erqa li jer©a’jasal!”

Hekk jg˙id Abram* ta’ 35 sena liqatta’ 17-il xahar ©ewwa çentri ta’detenzjoni. Ûmien iebes g˙alih, iΩda kullnhar ta’ Sibt, flimkien mal-kumpanjitieg˙u, kien isib ftit tama hekk kifvoluntiera kienu jaslu sabiex iqattg˙u ftit˙in ma’ l-immigranti ©ewwa ç-çentri.

“Maqfulin ©ewwa ma tara l-ebdafutur, ta˙seb biss dwar il-passat, passatorribbli li tkun ˙rabt minnu.”

Imma imbag˙ad kien jasal nhar ta’Sibt u g˙al Abram dan kien ifisser li kienujaslu nies bi tbissima fuq fommhom,kienu jilag˙bu ukoll mat-tfal li dak iΩ-Ωmien kienu g˙adhom jinΩammumaqfulin. “Dawn l-ir©iel u nisa kienujag˙tuna informazzjoni dwar Malta,g˙aliex a˙na ma konna nafu xejn dwardin il-©Ωira. Kienu jg˙idu lill-qrabatag˙na f’pajjiΩna li a˙na konna g˙adna˙ajjin u li konna ninsabu Malta u kienujixtrulna xi affarjiet Ωg˙ar bil-ftit flus liimbag˙ad il-qraba tag˙na kienu jfaddluu jibag˙tulna mill-Amerika jew il-Kanada.Il-˙ajja tieg˙i nista’ ng˙id li re©g˙etbdiet minn dan il-mument ’il quddiem.”

Dawn in-nisa u r©iel li dwarhomjitkellem Abram kienu voluntiera tas-Servizz tal-ÌiΩwiti mar-Rifu©jati (il-JRS).B’hekk beda l-kuntatt bejn Abram u l-JRS.

Huwa jirrakkonta li ltaqa’ ma’ Fr PierreGrech Marguerat, li dak iΩ-Ωmien kien id-direttur tal-JRS, meta kien iqaddes fiç-çentru fejn huwa kien maqful. “Niftakarli l-van©elu ta’ l-ewwel quddiesa li smajthemm ©ewwa kien jitkellem dwaraffarijiet viçin ˙afna r-realtà li fiha konnaqeg˙din ng˙ixu. Fr Pierre ˙e©©i©na biexnag˙rfu l-g˙aw© tag˙na u b’hekk narawli bl-g˙ajnuna t’Alla stajna neg˙lbu d-diffikultajiet li konna g˙addejjinminnhom.”

Abram jirrakkonta li ltaqa’ wkoll ma’l-avukatessa Katrine Camilleri, assistentdirettur tal-JRS. Hija kienet tmur u tqatta’s-sig˙at tisma’ l-problemi tan-nies, utipprova tg˙inhom mill-a˙jar li tista’,speçjalment fil-kwistjonijiet legali. Abramkien jg˙inha billi kien jaqleb id-diskorsmil-lingwa tieg˙u g˙all-IngliΩ u lura g˙al-lingwa tieg˙u. “Kont nispiçça b’u©ig˙ ta’ras nisma’ l-problemi ta’ kul˙add. Kontninduna kif forsi l-problemi tieg˙i makinux l-aktar gravi. U kont insaqsi lilinnifsi kif l-avukatessa Katrine setg˙ettag˙mel dan ix-xog˙ol g˙al daqstantsig˙at!”

Fi Ωmien Abram, il-JRS ma kelluxassistenta soçjali li issa teΩisti u li ΩΩur iç-çentri ta’ detenzjoni regolarment matulil-©img˙a. Abram jiftakar li minn xi 200ru˙ g˙all-inqas 4 kellhom problemimentali min˙abba s-sitwazzjoni kiefra likienu jinsabu fiha ©ewwa ç-çentru. “Fi

Ωmieni x-xog˙ol t’assistenza soçjalikienet tipprova tag˙mlu l-avukatessaKatrine flimkien ma’ xi ftit voluntieraprofessjonali. IΩda dan kien ifisser li l-avukatessa kienet tnaqqas mix-xog˙ollegali tag˙ha u l-voluntiera ma kinuxjistg˙u ji©u regolarment.”

Abram iΩid jg˙id li meta kiendetenut kien jaqra artikli li kienujinkitbu mill-JRS fil-gazzetti lokali.“G˙adhom g˙andi sal-lum. Il-fatt lihemm xi ˙add fuq barra li l-anqas bissma jafek imma li qed ji©©ieled g˙alikwisq tg˙inek. Dan l-a˙˙ar fil-fatt iltqajtma’ xi ˙add li g˙adu kif ˙are© minnçentru ta’ detenzjoni u huwa qalli limn’alla kien il-JRS, ix-xog˙ol li g˙amlumieg˙u qatt m’huwa se jinsieh. U l-anqas jiena.”

Biex il-JRS tkompli tg˙in lill-immigranti hemm bΩonn li l-istafftag˙ha jkompli fix-xog˙ol tieg˙u. Jekktixtieq tg˙in lill-JRS.

Ibg˙at çekk lill-uffiçju tal-JRS li jinsab50, Triq ix-Xorrox, Birkirkara, BKR 12jew inkella tista’ tuΩa l-kont40012100660 tal-BOV jew016116055051 ta’ l-HSBC.

*L-isem inbidel g˙all-protezzjoni tal-persuna.

Marija SchranzKoordinatriçi tal-Medja, JRS

32

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 33

Mark Frendo (it-tielet mix-xellug) ˙alla Malta nhar il-Óadd,2 t’Ottubru, biex jibda n-novizzjat mal-ÌiΩwiti f’Genova, l-Italja. Ûag˙Ωug˙ ferrie˙i li, wara mixja twila fejn skopra lilKristu b˙ala ˙abib tal-qalb, laqa’ s-sej˙a li jimxi warajh b˙alaÌiΩwita. Hawn jidher fl-airport, imdawwar minn ˙bieb ferri˙inb˙alu, li akkumpanjawh sat-tluq tieg˙u minn Malta.

F’Genova se jsib jilqg˙uh Ωew© novizzi Maltin o˙rajn lidi©à jinsabu hemm. Huwa se jing˙aqad ma’ grupp sabi˙ ta’

novizzi ÌiΩwiti Taljani li jg˙addu sentejn i˙ejju ru˙hombiex jing˙ataw lil Alla permezz tal-voti.

Nifir˙u lil Mark u lill-familja tieg˙u li nkura©©ewh umxew id f’id mieg˙u f’din il-g˙aΩla. Nitolbu g˙alih unawgurawlu novizzjat sabi˙ u ta’ ©id. L-g˙aΩla ta’ Mark hixhieda ta’ kemm hu sabi˙ li wie˙ed jag˙ti ˙ajtu g˙al Kristubiex, b˙ala saçerdot ÌiΩwita, i˙obb u jaqdi lil ˙utu l-bnedmin.

Ûag˙Ωug˙ ferrie˙ili skopra lil Kristu b˙ala ˙abib tal-qalb

34

TISLIBA OTTUBRU

Ca

rpe

t Z

ON

E ©

en

tilm

en

t jo

ffri

Dir

t C

on

tro

lle

r b

˙a

la r

iga

l g

˙a

r-re

bb

ie˙

/a t

al-

Cro

ssw

ord

Pu

zzle

Dis

inn

• O

utlo

ok

Co

op

Riç

ett

a o

ffru

ta m

ill-

kti

eb

Die

ta t

ad

-Deh

eb t

a’ A

nth

on

y M

ica

llef

Mulej, ilqa’ f’Saltnatek il-benefatturiu ˙bieb tag˙na mejtin:

IMPORTANTI:Ibg˙atu t-twe©ibiet tag˙kom f’dan l-indirizz:RM2000 Lil Óbiebna, 78, Marquis Scicluna Str, Naxxar.It-twe©ibiet iridu jaslulna sa l-a˙˙ar tax-xahar.

Reb˙a TISLIBA Awissu-Settembru: Rita Theuma, Santa Lucija

34 RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ìunju-Lulju 2005

ÓaΩ-Ûebbu© Adelina Micallef o˙t Fr Anthony, SJ

Il-Birgu Carmen Gatt

IΩ-Ûejtun Rita Camilleri

Victoria P. Bonaventura Camilleri, OFN

MIMDUDIN: 1. Ìnien Ωg˙ir; 4. Spiçça fix-xejn; 7/10. Vina prinçipali; 8. Rikk bil-bosta; 9. Ìisem miksi˙afna bil-pil; 12. Rattab qalbu; 14/15. Dawnjo˙or©u miç-çmieni; 16/18. Attak g˙all-g˙arrieda;20. Pur; 21. Mhux Ωg˙ar; 24. ¬a˙ad; 25. Alloajridni nag˙mel hekk lill-proxxmu; 26. Wasal; 27.Inaqqas mill-g˙oli; 28. Qein Óal Lija dal post.

WEQFIN: 1. Keskes kontra xulxin; 2. L-abbrevjazzjoni ta’ kif kienet tissejja˙ bl-IngliΩ dik likienet l-Unjoni Sovjetika; 3. Il-klikka ta’ Hitler; 4.Ag˙lef, int; 5. Dawk tal-Purgatorju; 6. Qtug˙ ta’nifs; 11. Ma tqumx wisq; 13. Insett bieΩel; 16. Il-belt ta’ San Fran©isk; 17. Ftira tal-g˙a©ina li tinqelabiΩ-Ωejt; 18. Disinn jew skeçç; 19. Persuna©© g˙olita’ Ωmien ir-Rumani; 22. Is-slaten li mxew wara l-kewkba; 23. Tift˙u u tag˙alqu dan.

TWEÌIBIET GÓAT-TISLIBA TA’ Awissu-Settembru, 2005MIMDUDIN: 1. Girgor;4. Alaska; 7/26. Er˙ilu; 8. Wissew; 9. Nidlek; 10. EΩaw; 12.Sema; 14/15. Waqfet; 16/18. Smattu; 20. Tard; 21. Bram; 24. Bnadar; 25. Barmil;27. Trinek; 28. Xalata.

WEQFIN: 1. Gawdew; 2. Ressaq; 3/4. Rewwa˙na; 5. Sellef; 6. Ankrat; 11. Ûarmaw;13. Mewta; 16. Stabat; 17. Artali; 18. Tromba; 19. Umilja; 22/23. Trikkbux.

IL-ÌIÛWITI JOFFRULEK OPPORTUNITAJIET TA’ FORMAZZJONIAg˙Ωel l-attività li tixtieq u ikteb jew çempel biex tibbukkja jew tikseb aktar informazzjoni

Kors fuq “Kif Nitlob a˙jar bit-Temperament tal-Personalità tieg˙i?”X’temperament g˙andi? X’effett g˙andu t-temperament tieg˙i fit-talb personali u fir-relazzjonijiet tieg˙u ma’ l-o˙rajn? Il-Kors huwa ta’ 5 laqg˙at. Kull nhar ta’ Erbg˙a: 16, 23 u 30ta’ Novembru, u 7 u 14 ta’ Diçembru. Óin: Kull laqg˙a tibda mis-7.00 sat-8.30 pmImexxi: Fr Alfred Micallef, SJ • Post: Mount St Joseph Retreat House, Mosta

Irtir ta’ Weekend g˙all-MiΩΩew©inDan il-Weekend huwa okkaΩjoni g˙al dawk il-koppji miΩΩew©a li jixtiequ j©eddu u jiççelebraw il-weg˙diet taΩ-Ωwie© tag˙hom. Din hija esperjenza spiritwali b’differenza, Mill-Ìimg˙a, 9 ta’Diçembru, fis-6.00 pm sal-Óadd 11, fil-5.00 pm • Jiffaçilitaw: Il-Koppja Carmen uKarm Conti Fr Vince Magri, SJ • Post: Mount St Joseph Retreat House, Mosta

‘L Hawn u ‘l Hinn mal-MulejImmorru nimxu fil-kampanja sabi˙a ta’ G˙awdex biex niskopru kif nistg˙u niltaqg˙u mal-Mulejfil-˙olqien, l-opra tieg˙u. Mill-Ìimg˙a 21 ta’ Ottubru fis-7.00 pm sal-Óadd 23, wara l-pranzuImexxu: Mr Edward Warrington u Fr Paul Zammit, SJ • Post: Dar Manresa, Rabat, G˙awdex

Çentru Spiritwalità InjazjanaUffiççju: Dar P. Manwel Magri, SJ,Triq Carmelo Zammit, L-Imsida MSD 06Tel: 21 34 43 49 jewMount St Joseph Retreat House,Targa Gap, Triq il-Missjunarji Maltin,Il-Mosta, MST 11

Dar ManresaTriq Santa DminkaVictoria, G˙awdexTel: 21 556 635.Fax 21 559 314

RM2000 LIL-ÓBIEBNA • Ottubru 35

KONKORS ESPERJENZI u NOVELLI 2006

Ikteb xi ESPERJENZA li inti jew xi˙add litaf g˙adda minnha.• L-Esperjenza trid turi xi valur poΩittiv jew

uman biex twassal messa©© ta’ fara©,appo©©, u kura©© li min jaqraha.

• Flok issemmi l-ismijiet veri ta’ persuni jewpostijiet, uΩa ismijiet o˙ra.

Is-su©©ett tan-NOVELLA jista’jintg˙aΩel minn wie˙ed minn dawn l-oqsma:• Il-paçi tal-qalb • Il-ma˙fra• Il-vokazzjoni • Il-volontarjat• It-tfal • Il-˙elsien mid-drogi jew xi vizzju• L-ambjent• Ir-relazzjonijiet bejn il-©enituri u l-ulied •Ix-xju˙ija • Rispett lejn persuni ta’ reli©jonjew nazzjonalità differenti• Xi tag˙lima kbira li ˙adt mill-˙ajja • Kiftg˙ix it-tbatija b’mod poΩittiv • Xi valurpoΩittiv ie˙or

Il-Perspettiva tan-Novella trid tkun wa˙da litag˙ti kura©© u ispirazzjoni u li tirrifletti l-valuri tal-Van©elu.

It-TUL ta’ l-Esperjenza jew tan-Novellag˙andu jkun ta’ bejn id-900 u l-1,000 kelmau mhux iktar.

Kondizzjonijiet biex tie˙u sehem1. L-Esperjenza jew in-Novella trid tkun

ori©inali u ma tkunx dehret f’rivista o˙raf’Malta u G˙awdex

2. Dak li tikteb g˙andu jintbag˙at, jewittajpjat. jew preferibbilment fuq diskett.

3. Isem il-kittieb/a m’g˙andu jidher imkienma’ l-Esperjenza jew in-Novella, iΩdag˙andu jing˙ata biss nom-de-plume.

4. In-numru tal-kliem g˙andu jidher fit-tmienl-Esperjenza jew in-Novella.

5. Indirizza l-kitba u / jew id-diskett tieg˙eklil:Konkors Esperjenzi u Novelli 2006RM 2000 - Lill Óbiebna78, Marquis Scicluna Str, Naxxar

6. F’envelop ie˙or ibg˙at:• In-nom-de-plume• Ismek u kunjomok• L-indirizz bil-kodiçi postali• Jekk il-kitba hiex Esperjenza jew

novella

7. Kull Esperjenza jew Novella li tintbag˙atg˙all-Konkors tibqa’ proprjetà ta’ LilÓbiebna u tista’ ti©i ppublikata.

8. L-Esperjenzi jew in-Novelli ji©u eΩaminatiminn bord li d-deçiΩjoni tieg˙u titqiesfinali.

9. Wie˙ed jew iktar mill-premjijiet jistg˙u majing˙atawx jekk l-Esperjenzi jew in-Novellima jil˙qux il-livell mixtieq.

10. Id-data tal-g˙eluq biex jaslu l-Esperjenzijew in-Novelli hi t-30 ta’ Novembru, 2005

Premjijiet L-Ewwel: Lm25It-Tieni: Lm15It-Tielet Lm10

Il-Premjijiet ikunu book tokens li jistg˙ujissarfu fil-Librerija Preca, il-Blata l-Bajda.

DIN IS-SENA WKOLL QED NISTIEDNU LILL-QARREJJA JIKTBU NOVELLI,STEJJER U ESPERJENZI BIEX INÌIBUHOM FIL-MAGAZINE TAGÓNA.

36