Upload
others
View
1
Download
0
Embed Size (px)
Citation preview
http://www.thaicarpenter.com
7 BUSH St 42 เหลกเพลา 15 ยาว 216 SETTING ST 37 เหลกเพลา 40 ยาว 305 STOPPER ST 37 เหลกเพลา 25 ยาว 544 AXLE-1 ST 37 เหลกเพลา 12.5 ยาว
1303 AXLE St 37 เหลกเพลา 12.5 ยาว
1022 PLATE St 37 เหลกแผนกวาง 50
ยาว 95 หนา 91 BASE St 42 เหลกสเหลยมตน
19x19 ยาว 117
2 4 1 7 3 5
ชนท ชอชนงาน วสด ขนาดวสด หมายเลขแบบ
เรอง (Topic) 1
เครองมอกลทวไป
เรอง (Topic) 2
อปกรณนำ�คมตด(JIG)
เรอง (Topic) 3
อปกรณจบยดชนง�น(FIXTURE)
วเคร�ะหคำ�อธบ�ยร�ยวช� จดประสงคร�ยวช� ม�ตรฐ�นร�ยวช�และประสบก�รณผสอน หนงสอ ตำ�ร� เอกส�ร ผ
หลกสตรร�ยวช�
รหสวช� 2102 - 2113 ชอวช� งานสราง
วเคร�ะหหลกสตรร�ยวช�
วเคร�ะหคำ�อธบ�ยร�ยวช� จดประสงค
หวขอ หวขอ หวขอหวขอ
แผนก�รจดก�ร
วตถประสงคเชง
พฤตกรรม
คว�มรยอย
คว�มรยอย
คว�มรยอย
คว�มรยอย
คว�มรยอย
คว�มรยอย
ก�รวดผลและประเมนผล
ใบเนอห�
คว�มรหลก
คว�มรหลก
คว�มรหลก
หวขอเรอง
สอก�รสอน
วธสอน
สาขาวชา เครองมอกล
งานสรางเครองมอจบยดชนงาน 2102 – 2113 หลกสตรประกาศนยบตรวชาชพ
ใบรายการหวขอเรอง
( Topic Listing Sheet )แผนท 1
ร�ยก�รหวขอเรองแหลงขอมล
A B C D E
1. พนฐานการใชงานเครองมอกล
2. อปกรณนำาคมตด(JIG)
3. อปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE)
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
✓
หมายเหต A : คำาอธบายรายวชา
B : ประสบการณผสอน
C : ผเชยวชาญ
D : สถานประกอบการ
E : หนงสอ / เอกสาร / ตำารา
วเคร�ะหหวขอเรองโดยใชแผนภมปะก�รงวช� ง�นสร�งเครองมอจบยดชนง�น รหสวช� 2102 – 2113
ส�ข�วช� เครองมอกล หลกสตร ประกาศนยบตรวชาชพ
หวขอเรอง ( TOPIC ) : พนฐานการใชงานเครองมอกลทวไป
ร�ยละเอยดหวขอเรอง แผนท 1
1. พนฐานการใชงานเครองมอกลทวไป
1.1 ง�นกลง วด
1.2 ง�นเจยรไนผว
1.3 ง�นเจ�ะ
ใบง�น ใหนกเรยนปฏบตก�ร
ชอวช� ง�นสร�งเครองมอจบยดชนง�น รหสวช� 2102 – 2113ส�ข�วช� เครองมอกล
หวขอเรอง ( TOPIC ) : พนฐานการใชงานเครองมอกลทวไป
หวขอหลก หวขอยอย
1. พนฐานการใชงานเครองมอกลทวไป
2. อปกรณนำาคมตด(JIG)
3. อปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE)
1.1 งานกลง
1.2 งานเจยรไนราบ
1.3 งานเจาะ
2.1 ความหมายของอปกรณนำาคมตด(JIG)
2.2 ชนดของอปกรณนำาคมตด(JIG)
2.3 หลกการของการสรางอปกรณนำาคมตด(JIG)
3.1 ความหมายของอปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE)
3.2 ชนดของอปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE)
3.3 หลกการของการสรางอปกรณจบยดชนงาน (FIXTURE)
3.4 การกำาหนดตำาแหนงและการรองรบชนงาน
M/E Listing Sheetชอรายวชา งานสรางเครองมอจบยดชนงาน รหสวชา 2102 – 2113
ชอหวขอเรอง : พนฐานการใชงานเครองมอกลทวไป
หวขอหลกและหวขอยอย ( Main Element / Element )
แหลงทม�ของขอมล
A B C D E
1. พนฐานการใชงานเครองมอกลทวไป
1.1 งานกลง
1.2 งานเจยรไน
1.3 งานเจาะ
2. อปกรณนำาคมตด(JIG)
2.1 ความหมายของอปกรณนำาคมตด(JIG)
2.2 ชนดของอปกรณนำาคมตด(JIG)
2.3 หลกการของการสรางอปกรณนำาคมตด(JIG)
3. อปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE)
3.1 ความหมายของอปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE)
3.2 ชนดของอปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE)
3.3 หลกการของการสรางอปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE)
3.4 การกำาหนดตำาแหนงและการรองรบชนงาน
แหลงทมาของขอมล A : Literatures B : Experts C : Experience D : อน ๆ ( ระบ )
E : อน ๆ ( ระบ )
ร�ยละเอยดหวขอเรอง แผนท
ชอวช� งานสรางเครองมอจบยดชนงาน รหสวชา 2102 – 2113สาขาวชา หลกสตร ประกาศนยบตรวชาชพ
หวขอเรอง ( TOPIC ) : พนฐานการใชงานเครองมอกลทวไป
งานยอย ความร ระดบความร ทกษะ ระดบความสามารถ
1.งานกลงเกลยว
1.ชนดของเกลยว
2.มมมดกลงเกลยว
///
1.การลบมดกลงเกลยว
2.การทำาแกลยวบนเครองกลง
//
3.การใชเครองมอวดเกลยว
2.งานเจยรไนผวราบ
1.ชนดของลอหนเจยรไน
2.ความปลอดภยในการทำางาน
/
/
1.การตงระยะชวงชกงานเจยระไน
2.การปฏบตงานเจยรไน
/
/
3.งานเจาะ 1.ดอกสวาน
2.ดอกผายร
3.ความเรวรอบการเจาะ
4.การจบยดชนงาน
////
1.การลบดอกสวาน
2.การเจาะขยายร
3.การเจาะผายร
///
ร�ยก�รวตถประสงคก�รสอน แผนท
ชอวช� งานสรางเครองมอจบยด รหสวชา 2102-2113ส�ข�วช� เครองมอกล หลกสตร ประกาศนยบตรวชาชพ
หวขอเรอง ( TOPIC ) พนฐานการใชงานเครองมอกลทวไป
วตถประสงคเชงพฤตกรรม
R A T
1. บอกชนดชนดของเกลยวได
2. อธบายมมมดกลงเกลยว
3. สามารถกลงเกลยวสามเหลยมไดถกตอง
4. สามารถเจยรไนผวงานราบได
5.สามารถเจาะงานไดถกตอง
4.สามารถใชเครองมอวดไดอยางถกตอง
5.สามารถใชงานเครองมอกลเพอผลตชนสวนไดอยางปลอดภย
//
/////
หมายเหต
ระดบความสามารถ ระดบความร
IS : ทางสตปญญา R : การฟ นคนความร
A : การประยกตความร
T : การสงถายความร
ร�ยก�รคว�มรและทกษะ
ร�ยละเอยดหวขอเรอง
ชอวช� งานสรางเครองมอจบยดชนงาน รหสวชา 2102 – 2113ส�ข�วช� เครองมอกล หลกสตร ประก�ศนยบตรวช�ชพ
หวขอเรอง ( TOPIC ) : อปกรณนำาคมตด(JIG)
งานยอย ความรระดบความร
ทกษะระดบความ
สามารถ
R A T I C A
1.งานสราง
อปกรณนำาคมตด(JIG)
1.ชนดของอปกรณนำาคมตด(JIG)
2.หลกการของการกำาหนดตำาแหนงและการรองรบชนงาน
3.โครงสรางลำาตวของอปกรณนำาคมตด(JIG)
4. ลกษณะตวจบยดชนงาน
/
/
/
/
1.การสรางอปกรณกำาหนดตำาแหนงและการรองรบชนงาน
2.การสรางโครงสรางลำาตวอปกรณนำาคมตด(JIG)
3.การสรางตวจบยดชนงาน
/
/
/
รายการวตถประสงคเชงพฤตกรรม
2.1 บอกความหมายของอปกรณนำาคมตด(JIG)
2.2 อธบายชนดของอปกรณนำาคมตด(JIG) ไดถกตอง
2.3 อธบายหลกการของการกำาหนดตำาแหนงและการรองรบชนงาน
2.4 อธบายโครงสรางลำาตวของอปกรณนำาคมตด(JIG)
2.5. อธบายลกษณะตวจบยดชนงาน
2.6 สรางอปกรณกำาหนดตำาแหนงและการรองรบชนงานได
2.7 สรางโครงสรางลำาตวอปกรณนำาคมตด(JIG)
2.8 สรางตวจบยดชนงาน
ร�ยก�รวตถประสงคก�รสอน
ชอวช� งานสรางเครองมอจบยด รหสวชา 2102-2113ส�ข�วช� เครองมอกล หลกสตร ประกาศนยบตรวชาชพ
หวขอเรอง ( TOPIC ) : อปกรณนำาคมตด(JIG)
วตถประสงคเชงพฤตกรรมISL PSL
R A T I C A
2.1 บอกความหมายของอปกรณนำาคมตด(JIG)
2.2 อธบายชนดของอปกรณนำาคมตด(JIG) ไดถกตอง
2.3 อธบายหลกการของการกำาหนดตำาแหนงและการรองรบชนงาน
2.4 อธบายโครงสรางลำาตวของอปกรณนำาคมตด(JIG)
2.5. อธบายลกษณะตวจบยดชนงาน
2.6 สรางอปกรณกำาหนดตำาแหนงและการรองรบชนงานได
2.7 สรางโครงสรางลำาตวอปกรณนำาคมตด(JIG)
2.8 สรางตวจบยดชนงาน
/////
///
หม�ยเหต
ISL = Intellectual Skill Level R = Recall(ขนฟ นความร)
A = Applied(ขนประยกตความร)
T = Transferred(ขนสงถายความร)
PSL= Physical Skill LevelI = Imitation(ขนเลยนแบบ)
C=Control (ขนทำาโดยถกตอง)
A=Automatism(ขนทำาดวยความชำานาญ)
ร�ยละเอยดหวขอเรอง
ชอวช� งานสรางเครองมอจบยด รหสวชา 2102-2113ส�ข�วช� เครองมอกล หลกสตร ประกาศนยบตรวชาชพ
หวขอเรอง ( TOPIC ) : อปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE)
งานยอย ความรระดบความร
ทกษะระดบความ
สามารถR A T
I C A1.งานสรางอปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE)
1.ชนดของอปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE) 2.หลกการของการกำาหนดตำาแหนงและการรองรบชนงาน
3.โครงสรางลำาตวของจบยดชนงาน(FIXTURE)
4. ลกษณะตว
//
/
/
1.การสรางอปกรณกำาหนดตำาแหนงและการรองรบชนงาน
2.การสรางโครงสรางลำาตวอปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE)
3.การสรางตวจบยดชนงาน
/
/
/
จบยดชนงาน
รายการวตถประสงคเชงพฤตกรรม
ร�ยก�รวตถประสงคก�รสอน
ชอวช� งานสรางเครองมอจบยด รหสวชา 2102-2113ส�ข�วช� เครองมอกล หลกสตร ประกาศนยบตรวชาชพ
หวขอเรอง ( TOPIC ) อปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE)
วตถประสงคเชงพฤตกรรมISL PSL
R A T I C A
2.1 บอกความหมายของอปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE)ได
2.2 อธบายชนดของอปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE) ได
2.3 อธบายหลกการของการกำาหนดตำาแหนงและการรองรบ ชนงาน
2.4 อธบายโครงสรางลำาตวของอปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE)
2.5. อธบายลกษณะตวจบยดชนงาน
2.6 สรางอปกรณกำาหนดตำาแหนงและการรองรบชนงานได
2.7 สรางโครงสรางลำาตวอปกรณจบยดชนงาน(FIXTURE)
2.8 สรางตวจบยดชนงา
/////
///
หม�ยเหต
ISL = Intellectual Skill Level R = Recall(ขนฟ นความร)
A = Applied(ขนประยกตความร)
T = Transferred(ขนสงถายความร)
PSL= Physical Skill LevelI = Imitation(ขนเลยนแบบ)
C=Control (ขนทำาโดยถกตอง)
A=Automatism(ขนทำาดวยความชำานาญ)
หนวยท 1
พนฐานการใชงานเครองมอกลทวไป
1.1 งานกลง
1.1.1 ชนดของเกลยว
1.1.2 มมมดกลงเกลยว/การลบมดกลงเกลยว
1.1.3 การใชเครองมอวดเกลยว/การทำาเกลยว
1.2 งานเจยระไน
12.2 ชนดของลอหนเจยระไน
1.2.2 ความปลอดภยในการทำางาน
1.3 งานเจาะ
หนวยท 2
ทของจกและฟกซเจอร
2.1 จกและฟกซเจอร
จกและฟกซเจอร เปนเครองมอพเศษทสรางขนมาเพอชวยในการกำาหนดตำาแหนง จบยดชนงานและยงเปนตวนำาทางของเครองมอตด (Cutting Tools) เชนในการเจาะรหรอควานร โดยปกตแลวจกจะเปนปลอกนำาทางซงอดตดแนนอยเสมอปลอกนำาทางนจะทำาดวยเหลกพเศษทผานการชบแขงมาแลว
ฟกซเจอรเปนเครองมอสำาหรบการผลตทใชในการกำาหนดตำาแหนง ยดจบ และรองรบชน
งานใหอยคงทเครองจกรกำาลงทำางานอย สำาหรบฟกซเจอรนจะมแทงตงระยะและแผนเกจเปนตวชวยใหตงระยะของเครองมอตดอยตรงตำาแหนงทถกตองทจะกระทำาตอชนงาน
2.1.1 จก
จกเปนเครองมอพเศษทสรางขนมาเพอชวยในการกำาหนดตำาแหนง จบยดชนงานและยงเปนตวนำาทางของเครองมอตด (Cutting Tools) เชนในการเจาะรหรอควานร โดยปกตแลวจกจะเปนปลอกนำาทางซงอดตดแนนอยเสมอปลอกนำาทางนจะทำาดวยเหลกพเศษทผานการชบแขงมาแลว
2.1.2 ฟกซเจอร
ฟกซเจอรเปนเครองมอสำาหรบการผลตทใชในการกำาหนดตำาแหนง ยดจบ และรองรบชน
งานใหอยคงทเครองจกรกำาลงทำางานอย สำาหรบฟกซเจอรนจะมแทงตงระยะและแผนเกจเปนตวชวยใหตงระยะของเครองมอตดอยตรงตำาแหนงทถกตองทจะกระทำาตอชนงาน ฟกซเจอรนจะตองถกยดใหตดแนนอยกบเทเบลของเครองจกรในระหวางทชนงานกำาลงถกกระทำาอย
รปท 2.1 ความสมพนธกนของเครองมอตดกบจกและฟกซเจอร
ชนดของจก
โดยทว ๆ ไปจกอาจจะแบงออกไดเปน 2 อยางใหญๆ คอ จกควานร และจกเจาะร สำาหรบจกควานรนนจะถกใชงานสำาหรบการควานรซงมขนาดใหญเกนกวาทจะทำาการเจาะดวยดอกสวานได
สวนจกเจาะรนนจะถกใชสำาหรบการเจาะร ทำารเรยบ ทำาเกลยว ลบมมคม ทำารมมฉาก ทำารมมเอยงดานลาง และ ทำารมมฉากดานลางเปนตน
รปท 2.2 จกควานร
จกเจาะรนสวนใหญจะถกแบงออกเปน 2 แบบใหญๆ คอ แบบเปด (Open Jigs) และ แบบปด (Close Jigs) สำาหรบจกแบบเปดจะใชในการทำางานแบบงายๆ สวนจกแบบปดหรอแบบกลองนนจะถกใชสำาหรบชนงานทถกกระทำาจากเครองจกรมากกวาหนงดานขนไป
จกแบบเทมเพลท
โดยปกตแลวจกชนดนจะถกใชสำาหรบงานทตองการใหชนงานมความละเอยดถกตองมากกวาทจะผลตชนงานไดรวดเรว โดยจกแบบเทมเพลทนจะครอบอยบนชนงาน หรออยขางในชนงาน โดยไมจำาเปนตองมการจบยดใด ๆ สำาหรบจกแบบนเปนแบบทราคาถกทสด และ ธรรมดา
จกแบบแผน
จกชนดนจะมลกษณะคลายกบจกแบบเทมเพลท แตจะแตกตางกนกตรงทแบบแผนนจะมตวยดชนงานตดตงอยเพอไวใชสำาหรบจบยดชนงาน จกแบบแผนสามารททจะทำาขนมาไดโดยมปลอกนำาทางหรอไมมกได ซงขนอยกบปรมาณของชนงานทถกกระทำา
จกแบบแซนวช
เปนจกทอยในแบบของแบบแผน แตมแผนประกอบดานหลงของจกอยดวย จกชนดนจะถกใชกบชนงานทมลกษณะบางและออน ซงอาจจะโคงหรอบดงอไดระหวางการเจาะและจกแซนวดนจะใชปลอกนำาทางหรอไมใชกขนอยกบจำานวนชนงานทจะถกกระทำาเชนกน
จกแบบแผนมมฉาก
เปนจกทถกใชสำาหรบจบยดชนงานทจะถกกระทำา เชน เจาะรในตำาแหนงทตงฉากกบตวกำาหนดตำาแหนงตวอยางงานทใชตวกำาหนดตำาแหนงแบบมมฉากไดแก ลกรอก ปลอกเหลกและเฟอง เปนตนนอกจากนยงมจกทมลกษณะคลายคลงกนแตใชทำางานกบงานทไมใชมม 90 กคอจกแบบแผนทปรบมมได
จกแบบกลอง
เปนจกทถกทำาขนมามลกษณะครอบคลมชนงานทงหมด จกแบบนใชกบชนงานทถกตกแตงผวหนามาทกดานเรยบรอยแลว
จกแบบแชลแนล
เปนจกทมแบบเปนธรรมดางายๆ มากทสดในบรรดาชนดของแบบกลอง ชนงานจะถกจบยดไวระหวางดานของจกสองดาน และงานจะถกกระทำาจากดานทสาม ในบางกรณถาเรามการตดขาเขาไปดวยกจะสามารถกระทำากบจกไดทงสามดาน
จกแบบฝาปด
เปนแบบกลองชนดหนงซงมขนาดเลกมฝาปด-เปดได ทำาใหงายตอการเอาชนงานไสเขาไปและเอาชนงานออกไดอยางสะดวก ขอแตกตางระหวางจกแบบฝาปดและแบบกลองอยทขนาดของจกและตำาแหนงของชนงาน นอกจากนแบบฝาปดยงเปนจกทมอปกรณชวยคอมดามถอทำาใหงายตอการพาเคลอนทไปทใดทหนง
จกแบบหวแบง
เปนจกทถกใชสำาหรบการเจาะรหรอตกแตงอยางอนบนชนงานทตองการใหมระยะหางของการกระทำานนหางเทา ๆ กน
จกแบบแคร
เปนจกแบบหนงของโลตารจกทใชสำาหรบงานทมขนาดใหญมาก ๆ หรอมรปรางเฉพาะอยาง ชนงานจะถกใสเขาไปในตวกลอง (Box-Type-Carrier) ซงจะถกรองรบนำาหนกดวยแคร จกชนดนเหมาะกบงานทมขนาดใหญและมนำาหนกมาก
จกแบบป ม
เปนจกทถกผลตขนมาทางดานการคาซงผใชจะตองนำาไปดดแปลงใหใชไดกบชนงานทตองการจะกระทำา สำาหรบแผนคานงดภายในจะทำาใหจกชนดนมความรวดเรวในการจบยดและคลายชนงานออกทำาใหประหยดเวลาในการทำางานไดมาก
จกแบบหลายตำาแหนง
เปนจกทถกทำาขนมาเพอใชทำางานไดหลาย ๆ อยางจนเสรจเรยบรอยสงทสำาคญสำาหรบจกชนดนคอการวางตำาแหนงของชนงานขณะทตำาแหนงทหนงไดรบการเจาะรในตำาแหนงถดไปกจะถกทำารเรยบ สวนอกตำาแหนงหนงกจะถกควานทำารฉากและในตำาแหนงสดทายกจะเปนการเอาชนงานออกและใสชนงานเขาไปใหม
ชนดของฟกซเจอร
สำาหรบชอตางๆทจะใชเรยกฟกซเจอรแตละชนดนนโดยหลกใหญแลวจะพจารณาดจารทฟกซเจอรเหลานนถกสรางมาอยางไร ตามพนฐานทว ๆ ไปแลวฟกซเจอรจะถกสรางขนมาเพอกำาหนดตำาแหนงของชนงานใหอยในตำาแหนงทตองการ ดงนนฟกซเจอรจงถกสรางใหมความแขงแรงมากกวาจกสำาหรบชนงานแบบเดยวกน ฟกซเจอรแบบตางคอ
ฟกซเจอรแบบแผน
เปนฟกซเจอรทเปนแบบธรรมดาทสด โดยพนฐานแลวฟกซเจอรชนดนจะถกสรางมาจากแผนเรยบ ๆ ซงมตวจบยดชนดตาง ๆ กนตดอยและยงมตวกำาหนดตำาแหนงอยดวย ซงจะทำาหนาทในการจบยดและกำาหนดตำาแหนงความทเปนฟกซเจอรแบบธรรมดาและงายๆ เปนฟกซเจอรทมผนยมใชงานมากทสดชนดหนง
ฟกซเจอรแบบแผนตงฉาก
เปนฟกซเจอรแบบหนงของฟกซเจอรแบบแผน การทำางานกคอ ชนงานจะถกกระทำาในทศทางตงฉากกบตวกำาหนดตำาแหนงของฟกซเจอร ปกตแลวฟกซเจอรแบบแผนตงฉากจะถกทำามม 90 องศา แตกมบางครงจำาเปนทจะตองใชมมอยางอนทไมใชมม 90 องศา ซงในกรณนตองเปลยนมาใชฟกซเจอรแบบแผนตงฉากแบบปรบมมได
รปท 2.14 ฟกซเจอรแบบตงฉาก
ฟกซเจอรแบบปากกา
เปนฟกซเจอรทใชสำาหรบการทำางานทมขนาดเลกฟกซเจอรชนดนจะมปากกาสำาหรบจบชนงานทเปนมาตรฐาน จงสามารถทจะเปลยนปากกาสำาหรบจบชนงานไดอยางสะดวกและรวดเรว ฟกซเจอรแบบปากกาเปนฟกซเจอรทราคาถกทสดในบรรดาฟกซเจอรทถกทำาขนมา
ฟกซเจอรแบบหวแบง
เปนฟกซเจอรทมลกษณะทมลกษณะคลายกบจกแบบหวแบงอยางมาก ฟกซเจอรแบบหวแบงเหลานจะถกใชสำาหรบการทำางานกบชนงานทจะตองการตกแตงใหมชองวางหรอระยะหางเทาๆกน
ฟกซเจอรแบบหลายตำาแหนง
เปนฟกซเจอรทถกนำามาใชเมอตองการๆผลตทตองการความรวดเรวและมปรมาณมากๆ ในขณะทการทำางานของเครองจกรจะตองทำางานเปนจงหวะตอเนองกนไปตลอด สำาหรบดเพลกฟกซเจอรเปนแบบหนงของฟกซเจอรแบบหลายตำาแหนง แบบทธรรมดาทสดโดยมการทำางานเพยงสองตำาแหนง
รปท 2.16 ฟกซเจอรแบบหลายตำาแหนง
ฟกซเจอรแบบโปรไฟล
เปนฟกซเจอรทถกใชเปนตวนำาทางสำาหรบการทำางานทกระทำาตามเสนรอบรปทเครองจกรไมสามารถไปตามทศทางปกตได สำาหรบเสนรอบรปนอาจจะเปนเสนรอบรปภายในหรอภายนอกกไดเชน แสดงการทำาลกเบยว
ประเภทของฟกซเจอร
โดยปกตแลวฟกซเจอรจะถกแบบตามชนดของเครองจกรทฟกซเจอรนน ๆ ถกนำาไปใชงานดวยและสามารถจะเรยกชนดเจาะจงไปตามการใชงานยอยๆไปอกกได เชน ถาฟกซเจอรถกออกแบบมาใหใชกบเครองกด มนกจะถกเรยกวาฟกซเจอรเครองกด ถาฟกซเจอรถกออกแบบมาใหใชกบเครองกลง มนกจะถกเรยกวาฟกซเจอรเครองกลง เปนตน
สำาหรบรายการตอไปนเปนการทำางานการผลตทใชฟกซเจอรดวยดงนคอ
งานประกอบ งานแลปป ง
งานควาน งานกด
งานทำาลอง งานเพลนนง
งานเจาะร งานเลอย
งานขนรป งานไส
งานทำาเกจ งานป ม
งานเจยระไน งานทำาเกลยว
งานอบชบ งานทดสอบ
งานทำามมเรยบ งานกลง
งานตรวจสอบ งานเชอม
และมอกมากมายหลายงานทใชฟกซเจอรในการทำางานดวย
บทท 3
หลกก�รของก�รกำ�หนดตำ�แหนงและก�รรองรบชนง�น
3.1 การอางอง
การทจะทำาใหแนใจวาการทำางานของเครองจกรตาง ๆ ทกระทำาตอชนงานจะถกตองเทยง ตรงเปนอยางดนนชนงานจะตองถกวงไวในตำาแหนงทถกตองอยในจกหรอฟกซเจอรนน ซงสงนกคอการอางองนนเองจะตองมความถกตองเปนอยางด และเมอมความตองการความละเอยดถกตองของงานทถกกระทำานกออกแบบเครองมอจะตองมความแนใจวาชนงานไดถกวางไวในตำาแหนงทถกตองทสด และมการรองรบชนงานนนอยางแขงแกรงดวย สำาหรบตวกำาหนดตำาแหนงซงจะทำาหนาทกำาหนดวาชนงานจะตงอยตรงสวนไหนของจกและฟกซเจอร จะตองแนใจวาทำาขนมาแลวสามารถแนใจวางายตอการใสชนงานและถอดชนงานออก อกทงจะตองใสตวกนโงไวดวยเสมอถามความจำาเปน
นกออกแบบเครองมอจะตองเตรยมตวรองรบทแขงแกรงสำาหรบรองรบชนงาน ถาตวกำาหนดตำาแหนงของชนงานถกออแบบใหเกยวของกนกสามารถทจะใชตวรองรบใหเปนตวกำาหนดตำาแหนงได
3.2 กฎเบองตนสำาหรบการกำาหนดตำาแหนง
การจำากดการเคลอนทของชนงานและการกำาหนดตำาแหนงของชนงานนนจะตองอาศยความชำานาญและความเชยวชาญและการวางแผนทด ซงสงเหลานจะตองมการวางแผนมากอนลวงนาในระหวางการออกแบบเครองมอจะมากระทำาหรอตดตงทหลงไมได
3.2.1 การกำาหนดตำาแหนงและตวกำาหนดตำาแหนง
เมอใดกตามถาเปนไปไดตวกำาหนดตำาแหนงควรจะใหสมผสกบงานตรงสวนทไดตกแตงมาแลวเสมอ ซงสงนจะเปนการทำาใหตำาแหนงของชนงานทอยในจกหรอฟกซเจอรมความเทยงตรงและการปรนไดวาจกหรอฟกซเจอรนสามารถใชไดกบงานซำา ๆ กนตลอด หรอหมายความวาเมอนำาชนงานใหมมาใสแทนชนงานเกาแลวตำาแหนงของชนงานทใสไปใหมกจะยงคงเหมอนเดมไมเปลยน แปลงไปจากชนงานเกา ซงเปนประโยชนอยางมากเพราะจะทำาใหการทำางานตอเนองไปเรอย ๆ ไมตดขด และความละเอยดถกตองของการกำาหนดตำาแหนงกเปนสวนสำาคญอยางหนงของคณสมบตเกยวกบความสามารถในการใชงานซำา ๆ กนไปตลอดของจกหรอฟกซเจอร
สำาหรบเศษโลหะหรอเศษผงอน ๆ กอาจจะทำาใหเกดปญหาสำาหรบตวกำาหนดตำาแหนงได ดงนนตวกำาหนดตำาแหนงจงควรตดตงท
ๆ ซงสามารถหลกเลยงการทเศษโลหะจะเขาไปตดอยไดแตถาหลกเลยงไมไดกจะตองทำาใหตวกำาหนดตำาแหนงนนขนมาดงแสดงในรปท 3.1
3.2.2 คาผดพลาดทยอมใหใชได
เมอทำาการออกแบบจกหรอฟกซเจอร ผออกแบบจะตองคำานงถงคาความผดพลาดของชนงานทยอมรบใหใชไดดวย ซงตามกฎทว ๆ ไปคาความผดพลาดนของจกและฟกซเจอรจะมคาอยระหวาง 20-50 เปอรเซนต ของคาความผดพลาดทยอมรบใหใชไดของชนงาน ตวอยางเชน รของชนงานหนงจะตองถกกำาหนดตำาแหนงระหวาง +- 0.1 มม. ดงนนคาความผดพลาดทยอมรบใหใชไดของรในจกจะตองมคาระหวาง +- 0.02 มม. และ +- 0.05 มม. ดงรปท 3.2
สงนมความจำาเปนอยางมากถาตองการงานทมความเทยงตรงสง จกหรอฟกซเจอรทมคาความผดพลาดชนดนตำากวา 20 เปอรเซนต จะทำาใหคาใชจายในการทำาจกหรอฟกซเจอรสงมาก แตคณภาพของชนงานกจะสงขนเชนกนและถาจกหรอฟกซเจอรทมคาความผดพลาดนสงกวา 50 เปอรเซนตแลว ความเทยงตรงของจกหรอฟกซเจอรกจะไมถกรองรบวาถกตองแนนอน
3.2.3 การปองกนการใสงานผด
การปองกนไมใหใสชนงานผดดานหรอผดตำาแหนงนเปนสงทนกออกแบบเครองมอจะตองหาวธการเพอใหแนใจวาเมทอใสชนงานเขาไปในจกหรอฟกซเจอรแลว ชนงานกจะฟตพอดและอยในตำาแหนงทถกตอง ในรปท 3.4A ชนงานจะตองถกกระทำาในสวนทเปนมมเอยง ดง
นนนกออกแบบเครองมอจะตองตดตงสลกกนโงใหอยตรงตำาแหนงทพอดดงรป เพราะถาใสผดขางแลวชนงานกจะใสไมเขาเพราะตดสลกกนโงเพราะใสไมพอด สำาหรบรปท 3.4B แสดงชนงานรทจะตองถกเจาะใหอยในแนวเดยวกนกบรทเจาะไวรอบนอกของชนงานแลว ดงนนเพอปองกนไมใชรเจาะในตำาแหนงทผดไปจงตองตดตงสลกกำาหนดตำาแหนงและสลกกนโงใหอยในตำาแหนง ดงรปทแสดงไว
3.2.4 ตวกำาหนดตำาแหนงทซำาซอน
การใชตวกำาหนดตำาแหนงทซำาซอนกนควรทจะตองหลกเลยงใหมากทสด รปท 3.5 เปนตวอยางการใชตวกำาหนดตำาแหนงทซำาซอนซงนอกจากจะทำาใหตองเสยคาใชจายมากขนแลว กยงทำาใหความเทยงตรงลดนอยลงไปดวย
ความแตกตางของตวกำาหนดตำาแหนงและคาความผดพลาดทยอมรบไดของการกำาหนดตำาแหนงระหวางชนงานของจกหรอฟกซเจอรจะทำาใหการกำาหนดตำาแหนงไมคอยจะเทยงตรง จากรปท 3.6 การกำาหนดตำาแหนงของชนงานทงสองอน ไดแกทขอบนอกของชนงาและทรของชนงานจะทำาใหเกดปญหาขนมาไดดงนคอ ตำาแหนงของสลกทใชในการกำาหนดตำาแหนงในจกจะถกตดไวตายตวและไมสามารถทจะถกเปลยนใหใชไดกบชนงานชนดอน ๆ หรอหมายถงรปรางทเปลยนรปรางไป
3.3 แนวของการเคลอนท
วตถทไมไดถกจำากดการเคลอนทและมอสระในการเคลอนทไปในตำาแหนงตาง ๆ สามารถทจะเคลอนทไดทงหมด 12 ทศทาง ดง
แสดงในรปท 3.7 วตถชนหนงมอสระในการเคลอนทๆ หมนรอบแนวแกน หรอเคลอนทขนานกบแนวแกนของวตถนนซงจะมอย 3 แนวแกน โดยจะใชเครองหมาย “X-X” , “Y—Y” , และ “Z-Z” สำาหรบการเคลอนทจะแทนดวยตวเลขตงแต 1-12
3.4 การจำากดการเคลอนท
ในการทจะกำาหนดตำาแหนงของชนงานใหอยในจกหรอฟกซเจอรโดยทจะใหไดตำาแหนงทถกตองและแมนยำานนการเคลอนทของชนงานกจะตองถกจำากดไวดวย และการทจะจำากดหรอบงคบไมใหชนงานเกดการเคลอนทนนกระทำาโดยใชตวกำาหนดตำาแหนงจบยดชนงาน
การใชตวกำาหนดตำาแหนงทเปนสลกนนจะทำาใหมความผดพลาดทนอยทสด เนองจากพนท ๆ สำาผดกบชนงานอยสงจากพนทำาใหชนงานไมโดนเศษโลหะซงเศษโลหะทมจากการทำางานจะสามารถตดลงไปขางลางไดโดยไมตดอยกบตวกำาหนดตำาแหนง
รปท 3.9 สลก 3 ตวทจำากดการเคลอนท 5 ทศทาง
ในการจำากดการเคลอนทตามแนวแกน “Z-Z “ และในทศทาง 8 ทำาไดโดยการเพมสลกไปอก 2 ตว ดงแสดง ในรปท 3.10 และใชสลกอก 1 ตวเพอจำากดทศทาง 7 ดงแสดงในรป 3.11 สวนการเคลอนทในทศทาง 9 . 10 และ 11 จะถกจำากดการเคลอนทโดยใชตวจบยด การกำาหนดตำาแหนงระบบ 3-2-1 หรอกำาหนดตำาแหนง 6 จดนเปนการกำาหนดตำาแหนงภายนอกชนงานแบบทธรรมดาทสดของงานทมลกษณะเปนสเหลยมดานเทาหรอสเหลยมผนผา
3.5 การกำาหนดตำาแหนงชนงาน
ชนงานตาง ๆ ทถกทำาขนมามรปรางและขนาดทแตกตางกนออกไป นกออกแบบจกหรอฟกซเจอรจงตองมความสามารถทจะหาตำาแหนงของการวางชนงานใหเทยงตรงมากทสด และจะตองพจารณาวาดวยการทำางานทจะกระทำาตอชนงานนน ๆ จะตองทำาอยางไร ซงในกรณนนกออกแบบจะตองรจกชนดตาง ๆ ของตวกำาหนดตำาแหนงตลอดทงประโยชนของตวกำาหนดตำาแหนง
3.5.1 การกำาหนดตำาแหนงจากผวหนาเรยบ
การกำาหนดตำาแหนงของชนงานจากผวหนาเรยบของชนงานนจะถกแบงออกเปนลกษณะใหญ 3 อยางคอ ตวรองรบแบบมนคง ตวรองรบแบบปรบได และตวรองรบแบบเสมอภาค สำาหรบตวกำาหนดตำาแหนงเหลานจะใชกบชนงานทวางลงมาในแนวดง
3.5.1.1 ตวรองรบแบบมนคง
ตวรองรบแบบนเปนตวรองรบแบบทใชงานไดงายทสด และตวรองรบแบบนสามารถทจะตกแตงหรอทำาขนมาจากตวจกหรอฟกซเจอรไดเลย หรออาจจะขนมาเพอนำามาตดตงไวในจกหรอฟกซเจอรกได
3.5.1.2 ตวรองรบแบบปรบได
ตวรองรบแบบนเปนตวรองรบทถกนำามาใชเมอผวหนาของชนงานหยาบหรอไมเทากน ดงเชนชนงานทผานการหลอมา ตวรองรบแบบปรบไดนจะมอยหลายแบบเชนกน สำาหรบแบบทใชกนมากคอแบบทใชเกลยว ดงแสดงในรปท 3.13A สวนในรปท 3.13B เปนแบบทใชสปรงและอกแบบหนงคอแบบดนดานขาง ดงแสดงในรปท 3.13C สำาหรบแบบทเกลยวนนเปนแบบททำาไดงายทสด
ตวรองรบแบบนจะมลกษณะคลายกบตวรองรบแบบปรบได ดงแสดงในรปท 3.14 โดยทการทำางานของตวรองรบทง 2 ตวจะสมพนธและตดตอถงกน เชนถาตวรองรบตวแรกถกกดลงจะทำาใหตวรองรบอกตวหนงถกดนขนไปใหสมผสกบชนงานพอด ซงจากลกษณะอนนจงเปนสงจำาเปนสำาหรบผวหนางานหลอทมลกษณะตางกนและมระดบทแตกตางกนดวย
กอนทจะเลอกใชตวรองรบนกออกแบบจกหรอฟกซเจอรจะตองพจารณาถงรปรางและผวหนาของชนงาน ตลอดจนถงชนดของปากกาจบชนงานทถกนำามาใชงานดวย ตวรองรบตองมความแขงแกรงเพยงพอทจะตอตานแรงกดของตวจบยดและตอตานแรงทเกดจากแรงตดชนงานไดเปนอยางด การยดจบชนงานจะตองกำาหนดใหแรงทเกด
จากตวยดจบกดลงในแนวเดยวกบทวางตวรองรบเพอปองกนการบดตวและการแอนโคงของชนงาน
3.5.2 การกำาหนดตำาแหนงจากเสนผาศนยกลางภายใน
การกำาหนดตำาแหนงชนงานโดยใชรของชนงานเปนวธททำาใหตำาแหนงของชนงานมความเทยงตรงมากกวาการใชวธอน ๆ ในการกำาหนดตำาแหนงแบบนทศทางการเคลอนทของชนงาน 9 ทศทางจากทงหมด 12 ทศทางจะถกจำากดไวโดยใชสลกกำาหนดตำาแหนงเพยงตวเดยว และการเคลอนทของชนงาน 11 ทศทางจะถกจำากดไวเพยงสลก 2 ตว เทานน
ตวกำาหนดตำาแหนงทใชสำาหรบการกำาหนดตำาแหนงโดยใชรของชนงานนมหลายแบบดวยกนจากรปท 3.15 แสดงบางแบบของตวกำาหนดตำาแหนงทใชกบรขนาดใหญ สำาหรบแบบแรกตวกำาหนดตำาแหนงจะถกยดตดดวยสลกหรอสกร โดยทว ๆ ไปแลวจะใช 2 ตว
ตวกำาหนดตำาแหนงแบบสลกจะถกนำาไปใชกบรทมขนาดเลกและใชสำาหรบการตงแนวใหตรงดวย ดงแสดงในรปท 3.16 เมอสลกนถกใชสำาหรบตงแนวใหตรงจะตองใชคกบปลอกดวย สำาหรบสลกทถกนำามาใชสำาหรบการกำาหนดตำาแหนงของชนงานจะตองถกทำาใหมหวกลมมลหรอเปนหวเหลยมเอยง ดงแสดงในรปท 3.17 ทงนกเพอทำาใหเวลาตองการใสชนงานเขาหรอถอดชนงานออกกระทำาไดงายขน
สำาหรบขอแตกตางทสำาคญระหวางสลกทใชเปนตวกำาหนดตำาแหนงของสลกทใชสำาหรบการตงแนวตรงกคอปรมาณของพนทของสลกทสมผสกบชนงาน สลกทใชสำาหรบการตดตงแนวตรงจะมพนทสมผสมากกวาหรอตวสลกจะยาวกวาตวสลกทใชเปนตวกำาหนดตำาแหนง
แบบอน ๆ ทใชสำาหรบจกและฟกซเจอร คอสลกรปทรงเพชรโดยทว ๆ ไปแลวสลกชนดนจะถกใชดวยกนกบสลกหวกลมเพอเปนการลดเวลาในการใสชนงานเขาหรอถอดชนงานออกจากจกและฟกซเจอรการกำาหนดตำาแหนงชนงานโดยใชสลกหวเพชรเพยง 1 ตว กบสลกรปหวกลมเพยง 1 ตวจะทำาไดงายกวาการใชสลกหวกลม 2 ตว
เพอใหการทำางานไดผลอยางแทจรงจงตองใชสลกรปทรงเพชรเสมอกบการทำางานทกครง และสำาหรบรปท 3.19 จะแสดงการใชสลกรปทรงเพชรทง 2 ตว ในการกำาหนดตำาแหนงของชนงานซงสามรถทจะนำามาใชไดเหมอนกนแตตองตดตงสลกตามรปทแลดงไวตามรปดงกลาว
3.5.3 การกำาหนดตำาแหนงจากเสนรอบรปภายนอก
การกำาหนดตำาแหนงของชนงานจากเสนรอบรปภายนอกหรอจากขอบนอกของชนงานเปนวธการทกนทว ๆ ไปมากทสดของการกำาหนดตำาแหนงชนงานในขนตอนเรมแรกของการตกแตงชนงาน
3.5.3.1 ตวกำาหนดตำาแหนงแบบรง
ตวกำาหนดตำาแหนงแบบนจะถกกำาหนดใหปดรอบชนงานหรอทำาใหมรปรางลกษณะเหมอนกบขอบนอกของชนงานทกประเภท ซงทำาใหตวกำาหนดตำาแหนงแบบนมความเทยงตรงสงมากกวาแบบอน ๆ ทใชกำาหนดตำาแหนงแบบขอบนอกสำาหรบชนงานทมรปรางซบซอนถาใชตวกำาหนดตำาแหนงแบบรงนจะเสยคาใชจายมากกวา สำาหรบตวกำาหนดแบบนทนยมใชกนมากทสดกคอแบบรงวงแหวน ดงรปทแสดง 3.22 และ 3.23 เปนตน
3.5.3.2 ตวกำาหนดตำาแหนงแบบตวว
ตวกำาหนดตำาแหนงแบบตววนจะถกใชกบชนงานทเปนรปทรงกลมเปนสวนมาก และสามารถทจะกำาหนดตำาแนงของชนงานทเปนแผนตรงโดยทปลายถกทำาใหเปนรปวงกลมหรอหมนกได ดงแสดงในรปท 3.24 โดนปกตแลวตวกำาหนดตำาแหนงแบบตววนจะใชกบงานทเปนเพลากลม
3.5.3.3 ตวกำาหนดตำาแหนงแบบตรงแนน
ตวกำาหนดตำาแหนงแบบนจะถกนำามาใชกบงานทไมสามารถใชกบตวกำาหนดตำาแหนงแบบรงและแบบตววไดแลวตวกำาหนดตำาแหนงแบบตรงแนนนจะถกทำาขนมาโดยการตกแตงจากจกและฟกซเจอร
3.5.3.4 ตวกำาหนดตำาแหนงแบบถกตดตง
เปนตวกำาหนดตำาแหนงทไมเสยคาใชจายมากนก ทำาใหประหยดทงคาใชจายและเวลาในการทำา และเมอตวกำาหนดแบบนเสยหายกสามารถเปลยนใหมไดรวดเรว
3.5.3.4 ตวกำาหนดตำาแหนงแบบสลก
ตวกำาหนดตำาแหนงแบบนเปนชนดหนงของแบบตรง ปกตแลวจะใชรวมกบตวกำาหนดแบบอน ๆ ดงแสดงในรปท 3.29 และถาเปนไปไดควรจะใชสลกแบบผาหรอสลกแบบมรอง ทงนเพอเปนการลดคาใชจายลงโดยทสลกทง 2 แบบนกสามารถใชงานไดดเชนเดยวกน
3.5.3.6 ตวกำาหนดตำาแหนงแบบปรบระยะได ตวกำาหนดตำาแหนงแบบนกเปนตวกำาหนดตำาแหนงแบบหนงซงสามารถทำาใหประหยดในการทำาจกและฟกซเจอรไดอยางมาก โดยทตวกำาหนด
ตำาแหนงแบบนสามารถทำาใหหยดหรอปรบไดตามระยะทตองการจะใหชนงานอยตรงไน
ของจกและฟกซเจอรนน ชนดตางๆ ของตวกำาหนดตำาแหนงแบบปรบระยะได ดงแสดงในรปท 3.31 และรปท 3.32
3.5.3.7 ตวกำาหนดตำาแหนงแบบใชสายตา
ตวกำาหนดตำาแหนงแบบนใชสำาหรบการกำาหนดตำาแหนงชนงานอยางหยาบ ๆ เพอทจะทำาการตกแตงแบบพอประมาณหรอไมเทยงตรงนก ดงแสดงในรปท 3.34 แสดงการใชงาน 2 วธการ สำาหรบการใชตวกำาหนดแบบนทำาการตงระยะหรอการอางองของชนงาน ในรปท 3.34A เปนการใชแบบเสนตรง สวนในรปท 3.34B เปนการใชแบบรอง
3.6 อเจคเตอร
สำาหรบอเจคเตอรนจะถกใชงานเมอตองการใหชนงานหลดออกจากตวกำาหนดตำาแหนงทมความฟตมากๆ เชน ตวกำาหนดตำาแหนงแบบรงเตมและแบบรงวงแหวนซงเมอใชอเจคเตอรแลวกจะทำาใหการนำาชนงานออกจากจกและฟกซเจอรทำาไดงายและรวดเรว เปนการลดชวโมงในการทำางานและเปนการเพมกำาลงการผลตดวย สำาหรบรปท 3.35 แสดงแบบของอเจคเตอร 2 แบบ ทใชกนทว ๆ ไปในจกและฟกซเจอร
รปท 3.35 ตวทำาใหชนงานหลด
บทท 4
หลกก�รของก�รยดจบชนง�น
4.1 ตวยดจบชนงาน
คำาวา ตวยดจบชนงานน จะถกนำามาใชสำาหรบอธบายถงชนสวนของจกหรอฟกซเจอร ททำาหนาทในการยดจบชนงานไมวาจะเปนแผนยด, ตวจบ และแบบหนบยดจบชนงานใหตดแนนอยกบจกหรอฟกซเจอรใหอยในตำาแหนงทตองการอยางเทยงตรง และอยในตำาแหนงดงกลาวโดยสามารถตอตานแรงทเกดจากการตดของเครองมอตดทกระทำาตอชนงานไดเปนอยางด ในกรณเชนนตวยดจบชนงานจะตองถกทำาใหมความแขงแรงเพยงพอทจะตานทานแรงเพยงพอทจะตานทานแรงทเกดจากการตดได แตกจะไมมากพอทจะทำาใหแรงในการยดจบนนไปทำาใหชนงานบบสลายหรอแตกหก ตวยดจบชนงานจะคลายกนกบตวกำาหนดตำาแหนง คอจะตองทำาใหการใสชนงานเขาหรอถอดชนงานออกจากจกหรอฟกซเจอรเปนไปอยางรวดเรว ตวยดจบชนงานทจำาเปนจะตองใชเวลาอยางมากในการทำางานจะทำาใหผลผลตตกตำาและราคาของชนงาน
เพมสงขน ดงนนเพอทจะนำาตวยดจบชนงานมาใชใหไดประโยชนมากทสดตอการทำางานของจกหรอฟกซเจอร
4.2 กฎเกณฑขนพนฐานของการยดจบชนงาน
การทำางานปากกาหรอตวยดจบชนงานในการทจะยดชนงานใหตดแนนกบจกหรอฟกซเจอรในระหวางทเครองจกรกำาลงทำางานอยจะตองใหเปนไปอยางมประสทธภาพและมนคงเพอใหไดผลงานออกมาอยางดและถกตอง ดงนนตวยดจบชนงานจงตองมการคดวางแผนใหดทสดในระหวางการออกแบบจกหรอฟกซเจอร ซงนกออกแบบจะตองคำานงถงสงตางๆ ดงตอไปน
4.2.1 ตำาแหนงของปากกาหรอตวยดจบชนงาน
ตวยดจบชนงานจะตองสมผสกบชนงานตรงจดทชนงานมความแขงแกรงทสดเสมอไป ทงนเพอปองกนไมใหแรงทเกดจากการยดจบนนไปทำาใหชนงานเกดการแอนโคงหรอทำาใหชนงานเสยหายชนงานจะตองถกรองรบไวดวยถาจดทจะถกยดจบนนอาจถกแรงของการยดจบทำาใหชนงานเกดแอนโคงขนได ดงแสดงในรปท 4-1 ดงนนถาจะทำาการยดจบชนงานดงกลาวจงตองมตวรองรบชนงานดวย ดงแสดงในรปท4-2นอกจากนตวยดจบชนงานตองไมถกวางไวในตำาแหนงทจะไปขดขวางการทำางานของเครองมอตดทำาใหการทำางานของเครองจกรตอชนงานเปนอยางยากลำาบาก ดงนนจงเปนสงทสำาคญมากตอการทจะตองกำาหนดทตงของตวยดจบชนงานใหอยในตำาแหนงทจะทำางานตาง ๆ ไดอยางงายดายและปลอดภย
4.2.2 แรงจากเครองมอตด
แรงแบบนเปนแรงทเกดจากการตดชนงานของเครองตด แรงเหลานจะถกตอดานจากชนงานทถกตดหรอเฉอน (Sheared) ทอยภายในจกหรอฟกซเจอร ดงนนเพอทจะยดจบชนงานใหถกตองนกออกแบบจกหรอฟกซเจอรจงจำาเปนทจะตองรจกเครองมอ (Tool) คออะไร ชนดของการตดเปนอยางไรบางและมทศทางในการตดอยางไร การออกแบบใหไดผลดจะตองสามารถใชแรงทเกดจากการตดมาเปนประโยชนดวย ดงแสดงในรปท 4-3 ซงเปนรปของจกเจาะรแสดงใหเหนวาแรงในการเจาะมอยางไรบางและมการยดชนงานไวอยางไร
แรงในการตดสวนมากจะเปนแบบทศทางกดลงและถกตานทานโดยฐานของจกหรอฟกซเจอร นอกจากนแรงบดทเกดกจะทำาใหชนงานทถกตดหรอถกเจาะหมนรอบแกนของดอกสวานได และอกแรงหนงคอแรงททำาใหเกดการปนขนของชนงานในระหวางการเจาะเมอดอกสวานเจาะทะลอกดานหนงของชนงาน สำาหรบจกเจาะรในรปท 4-3 แรงทจะทำาใหชนงานหมนรอบดอกสวานจะถกตอตานโดยตวกำาเนดตำาแหนง (Locators) ทอยรอบชนงานททำาการยดใหชนงานตดแนนในตำาแหนงเดม และสำาหรบแรงทจะทำาใหชนงานปนขนนนการใสตวยดจบ (Clamp) ใหยดชนงานกจะเปนการชวยใหชนงานตดแนนอยในตำาแหนงนนโดยไมเกดการเคลอนทขนดานบน
4.2.3 แรงในการยดจบชนงาน
แรงในการยดจบชนงานนเปนแรงทจำาเปนจะตองมเพอสำาหรบยดจบชนงานใหอยนงตรงตำาแหนงทกำาหนดไวในระหวางทเครองจกรกำาลงทำางานและแรงนจะถกตอตานโดยกำาหนดตำาแหนงเดม หรอถกดงออกจากจกหรอฟกซเจอรในระหวางทชนงานถกกระทำาอย สำาหรบชนดของตวยดจบชนงานและปรมาณของแรงทจำาเปนตองใชในการยดจบชน
งานนนจะถกพจารณาจากแรงของเครองมอทจะกระทำาตอชนงานและตำาแหนงของชนงานทถกกำาหนดไวใหอยางไรในจกหรอฟกซเจอร ดงเชนในกรณของชนงานรปวงแหวนทแสดงไวในรปท 4-4 ถาวงแหวนถกยดจบ ดงในรป A และชนงานวงแหวนกอาจจะเกดการโคงงอขนได แตถาชนงานถกยดจบในรป B แลวการโคงงอของชนงานกจะไมเกดขน
ตามกฎทว ๆ ไปแรงทใชในการยดจบชนงานควรจะใชเปนปรมาณทพอเพยงแคยดจบชนงานและตานทานกบตวกำาหนดตำาแหนงเทานน ตวกำาหนดตำาแหนงควรจะตอตานแรงกดลงไดเปนอยางด ถาชนงานตองถกยดจบดวยแรงปรมาณมาก ๆ แลว จกหรอฟกซเจอรจะตองไดรบการออกแบบใหมเพอใหแรงกดลงนนกระทำาหรอกดลงโดยตรงไปยงตวกำาหนดตำาแหนง หรอทตวของจกหรอฟกซเจอรเลยทเดยว ซงนนกคอตวยดจบชนงานจะตองไมถกนำามาพจารณาใหยดจบชนงานเพอรบแรงกดทงหมด
4.3 ชนดของตวยดจบชนงาน
วธการยดจบชนงานทงในจกหรอฟกซเจอรมอยหลายวธดวยกน นกออกแบบเครองมอจะเลอกใชตวยดจบชนงานชนดนนกจะตองพจารณาดจากรปรางและขนาดของชนงาน ชนดของจกหรอฟกซเจอรทถกนำามาใชงานและตองดวางานทจะทำานนจะทำาอยางไร นกออกแบบจกหรอฟกซเจอรจะตองเลอกตวยดจบชนงานทมลกษณะธรรมดาทสด ใชงานไดงายทสด และมประสทธภาพสงทสดดวย ตอไปนเปนตวอยางชนงานแบบตาง ๆ
4.3.1 ตวยดแบบแผน
เปนตวยดจบงานแบบทธรรมดาทสดทใชกบจกหรอฟกซเจอร ดงแสดงในรปท 4-5 สำาหรบหลกการทำางานเบองตนของตวยดจบชนงานแบบนกเปนแบบเดยวกนระบบคานงดนนเอง ตวยดจบแบบนสามารถแบงออกไดตามชนดของการทำางานของคานงดเปน 3 กลม ดงแสดงในรปท 4-6 สำาหรบรปท 4-6A แสดงตวยดจบชนงานกลมแรกทการทำางานจะมจดหนน (Fulcrum) อยระหวางชนงานกนจดททำาปฏกรยา (Effort) สำาหรบกลมท 2 รปท 4-6B จะมการทำางานของตวยดจบชนงานโดยทชนงานจะอยระหวางจดหมน กดจดปฏกรยา และกลมท 3 ดงแสดงในรปท 4-6C จะมการทำางานโดยจดปฏกรยาอยกลางระหวางชนงานกบจดหมน
ตวยดแบบแผนนจะถกใชงานเปนสวนมากในทก ๆ พนทของจกหรอฟกซเจอร ยงมแบบอน ๆ ของตวยดแบบแผนอกคอ แบบบานพบ แบบเลอน และแบบหมน ดงแสดงในรปท4-7
ในการทำางานของตวยดแบบแผน จดหมน (Fulcrum) จะถกำาหนดไวโดยทำาใหแผนประกบ (Clamp Bar) จะตองขนานกบฐานของจกหรอฟกซเจอรตลอดเวลา แตในบางครงชนงานอาจจะมความหนาแตกตางกนบางซงกไมเสมอไปนก แตกอาจเปนไปไดเพอทจะแกไขผลของการทชนงานมความหนาแตกตางกนเลกนอยน ซงจะทำาใหแผนประกบไมขนานกนฐานของจกหรอฟกซเจอรและจะเกดแรงเครยด (Stresses) ขนทเลยวทยด ดงนนในกรณนเราจงใชแหวนและนอตทมรปทรงกลม ดงแสดงในรปท 4-8 เพอทจะลดแรงเครยดทเกดขนมาดงกลาว
ตวยดแบบแผนสามารถทจะนำามาใชงานโดยการใชแรงคนหรอใชสงประดษฐอยางอนชวย สำาหรบสงทตองใชแรงคนชวยไดแก นอตหกเหลยม (Hex Nuts) ลกบด (Hand Knob)และลกบด
เบยว (Cam) ดงแสดงในรปท 4-9 สวนรปท 4-10 เปนแบบทใชสงกำาลงโดยไฮดรอลค (Hydraulic) หรอระบบลมอด (Pneumatic System) กำาลง (Power) ในการยดจบชนงานของตวยดแบบแผนจะถกพจารณาจากขนาดของเกลยวทใชกบตวยดแบบแผน สำาหรบตารางในรปท 4-11 จะแสดงตาของแรงทเกดขนระหวางการยดจบโดยตวยดแบบแผน เมอใชสกรในขนาดตาง ๆ กน และในตารางนจะเปนสกรทนยมใชกนมากทสด 6 ขนาด ทงระบบองกฤษและระบบเมตรก และคาทแสดงนมพนฐานจากสลกเกลยว (Bolts) มาตรฐานทมคาความแขงแรงทางดงตำาสด 50,000 psi. (ปอนดตอตารางนว) สำาหรบสลกเกลยวทมขายอยตามทองตลาดทว ๆ ไปจะมคาความแขงแรงทางดงตำาสดอยระหวาง 75,000 ถง 100,000 ปอนดตอตารางนว
4.3.2 ตวยดจบแบบใชสกร
เปนตวยดจบชนงานซงเปนทนยมใชกนอยางกวางขวาง สำาหรบใชกบจกหรอฟกซเจอรซงตวยดจบชนงานแบบใชสกร (Screw Clamps) จะทำาใหนกออกแบบจกหรอฟกซเจอรสามารถนำาไปใชเปนประโยชนไดอยางมากโดยลดความยงยากในการออกแบบ, คาใชจายและใชไดในหลาย ๆ กรณ แตตวยดแบบใชสกรนกมขอเสยอยอยางหนงกคอ ในการใชงานดวยตวยดแบบใชสกรทำางานไดชากวาตวยดจบชนงานแบบอน ๆ สำาหรบพนฐานของตวยดจบแบบนจะใชแรงจากเกลยวในการยดจบชนงานใหอยตามตำาแหนงของมน ซงอาจกระทำาโดยตรงหรอกระทำาคกบตวยดจบชนงานแบบอนดงแสดงในรปท 4-12
ตวยดจบชนงานแบบใชสกรนมอยหลายแบบดวยกน และไดมการผลตมาขายอยในทองตลาด โดยไดมการปรบปรงการทำางานใหมผลดมาทสดและ
ลดขอเสยตาง ๆ ลงไป สำาหรบตอไปนจะกลาวถงตวยดจบชนงานแบบใชสกรทมขายตามทองตลาดและไดปรบปรงใหมประสทธภาพสงในการทำางาน
4.3.3 ตวยดจบแบบสวง
เปนตวยดจบชนงานแบบทใชการทำางานรวมกนระหวางตวยดจบชนงานแบบสำาหรบหมน (Swinging arm) ซงหมนอยดานเดอย (Stud) โดยทแรงทยดตดกบชนงานนจะกระทำาโดยสกรและมการกระทำาในทตาง ๆ ทตองการไดอยางรวดเรวกได การใชแขนสำาหรบหมน ดงรปท 4-13
4.3.4 ตวยดจบแบบตาขอ
ตวยดจบแบบตาขอ สำาหรบตวยดชนงานแบบตะขอนมลกษณะคลายๆ กบแบบสวงแตวาจะเลกกวามาก ดงรปท 4-14 สำาหรบตวยดจบชนงานแบบตะขอนจะมประโยชนสำาหรบการยดจบชนงานในททตองการใชตวยดจบชนงานเลกหลาย ๆ อน แทนการใชอนใหญเพยงอนเดยว และสำาหรบในรป 4-15 คอตวยดจบชนงานแบบตะขอทถกดดแปลงแลว (Modified Hook Clamp) ซงจะถกใชงานสำาหรบชนงานทจะถกกระทำาจากดานทอยตรงขามกบจกหรอฟกซเจอรนน
4.3.5 ตวยดจบแบบใชลกบดเรวพเศษ
จะมประโยชนมากในการใชงานทำาใหทำางานไดรวดเรวเปนการลดคาใชจายลง ลกบดแบบนจะถกทำาขนมาโดยทำาใหเมอแรงดนหรอแรง
กดทกระทำาตอลกบดลดลงแลวกสามารถทจะเอยงลกบดกสามารถทจะเลอนลกบดออกมาจากสลกเกลยวไดเลย ดงแสดงในรปท 4-16 ลกบดเรวพเศษนจะถกเอยงและเลอนเขาไปตามสลกเกลยวจนกระทงไปสมผสกบชนงาน จากนนกหมนลกบดใหเขากบเกลยวของสลกเกลยวจนกระทงลกบดหมนตดแนนอยกบชนงาน
4.3.6 ตวยดจบชนงานแบบใชลกเบยว ตวยดจบชนงานแบบลกเบยวนจะถกนำามาใชงานในกรณทตองการความรวดเรว มประสทธภาพและยดจบชนงานแบบธรรมดา ๆ ในรปท 4-17 จะแสดงโครงสรางและหลกการทำางานของลกเบยวทยดจบชนงาน และการใชงานของลกเบยวนจะถกจดใหใชไดกบงานบางอยางเทานน
ตวยดจบงานแบบลกเบยวซงสงแรงกดโดยตรงไปยงชนงานเลยนนจะไมถกนำาไปใชกบงานทมการสนสะเทอนอยางมาก เพราะวาการสนสะเทอนออยางแรงนอาจจะทำาใหตวจบชนงานเลอนหลดไปได ซงจะเปนอนตรายอยางมาก นอกจากนจะตองระมดระวงเวลาทใชตวยดจบชนงานแบบลกเบยวทกดลงโดยตรงกบชนงาน เนองจากอาจจะทำาใหชนงานเลอนหรอเคลอนทไปจากตำาแหนงเดมได ดงนนจงจำาเปนทจะตองปองกนเหตการณอยางนโดยทำาใหชนงานอยในตำาแหนงทถกรองรบดวยตวกำาหนดตำาแหนงในขณะทกำาลงยดจบชนงาน
ตวยดจบชนงานแบบลกเบยวทถกทำาขายอยในทองตลาดนสวนมากจะใชงานคกบตวยดแบบแผนดงแสดงในรปท 4-18 ซงในการใชตวยดจบชนงานแบบลกเบยว (Cam Clamp)รวมกบตวยดจบชนงานแบบเรยบ (Strap Clamp) นจะทำาใหเกดผลดในการยดจบชนงาน คอจะชวยลดการเลอนหรอเคลอนทออกจากตำาแหนงเดมของชนงานในขณะททำาการยดจบชนงาน
สำาหรบการทำางานของลกเบยวในการยดจบชนงานของจกหรอฟกซเจอรนจะมการใชลกเบยวอย 3 แบบดวยกนคอ แบบแผนเยองศนย แบบแผนสไปรล และแบบทรงกระบอก ดงมรายละเอยดดงน
4.3.6.1 ลกเบยวแบบแผนเยองศนย
เปนลกเบยวแบบททำาไดงายทสด และสามารถทจะทำางานไดหลายทศทางจากจดศนยกลางของลกเบยวเองการทำางานของลกเบยวแบบนกคอลกเบยวจะทำาการลอคหรอทำาการยดชนงานใหแนน เมอลกเบยวเคลอนทมาอยตรงตำาแหนงสงสดวดจากจดศนยกลาง ดงแสดงในรปท 4-19 อยางไรกตามการใชงานของลกเบยวแบบเยองศนยนกมขอจำากดกคอ จะทำาการยดชนงานใหแนนเตมทนนมชวงการยดแนนนอยมากถาลกเบยวเคลอนทไมถงจดสงสดแลวกอาจเลอนหลดได ซงจากเหตผลนทำาใหลกเบยวแบบเยองศนยนยดจบงานไดไมดเทากบลกเบยวแบบสไปรล
4.3.6.2 ลกเบยวแบบแผนสไปรล
เปนลกเบยวแบบทนยมใชกนมากทสดในจกหรอฟกซเจอร ซงในทองตลาดกมการทำาลกเบยวแบบสไปรลออกมาขายมากกวาแบบเยองศนย เนองจากวาลกเบยวแบบสไปรลนจะมคณสมบตยดจบชนงานไดดกวา และมพนหรอชวงในการยดจบชนงานไดมากกวานเอง ดงแสดงในรปท 4-20
4.3.6.3 ลกเบยวแบบทรงกระบอก
เปนลกเบยวแบบทนยมใชกบจกหรอฟกซเจอร เชนกนการทำางานของลกเบยวแบบทรงกระบอกน
ดงแสดงในรปท 4-21 สวนรปท 4-22 เปนลกเบยวแบบทำางานเรวพเศษทถกทำาออกขายในทองตลาด ซงใชหลกการทำางานของลกเบยวทรงกระบอกรวมกบวธการการทำาใหรวดเรวในการยดจบและคลายชนงานหลกซงเปนทนยมใชกนทงไป
4.3.7 ตวยดจบชนงานแบบลม
การใชตวยดจบชนงานแบบลมนเปนการนำาหลกการมาจากการใชผวเอยงยดชนงานใหแนนคลาย ๆ กบการใชลกเบยว สำาหรบตวยดจบชนงานแบบใชลมทพบอยทว ๆ ไปนจะมอย 2 แบบคอ แบบลมแผนเรยบ (Flat Wedge) และแบบลมรปกรวย (Conical Wedge)
4.3.7.1 ลมแบบแผนเรยบ
ลมแบบแผนเรยบนจะยดชนงานใหตดแนนโดนการใชการกระทำาทเกยวพนระหวางลมนสวนหนงของจกหรอฟกซเจอร ดงแสดงในรปท 4-23 ลมทใชจะมมมเอยงเลกนอยประมาณ 1-4 องศา ปกตแลวลมแบบนจะทำาการยดจบชนงานาไดดวยตวเองโดยไมตองสรางอะไรเพมเตม แตสำาหรบลมทมมมขนาดใหญหรอลมทยดชนงานไมไดดวยตวเองจะถกนำาไปใชงานเมอมการเคลอนทในระยะทางทมากกวา ดงแสดงในรปท 4-24 และเนองจากลมแบบนไมสามารถจะยดงานดวยตวของมนเองได ดงนนจงตองใชลกเบยวหรอสกรชวยยดดวย
4.3.7.2 ลมรปกรวย
ลมรปกรวยหรอเรยกอกอยางหนงวาแมนเดล (Mandrel) ลมแบบรปกรวยนจะถกนำามาใชกบชนงานทมรปเพอทอดหรอใสแมนเดลเขาไปในรปนน ดงแสดงในรปท 4-25 แมนเดลนจะมอย 2 แบบ คอแบบทขยายขนาดไดและแบบทมขนาดแนนอน สำาหรบแทนเดลทมขนาดแนนอนนนจะใชไดกบชนงานเพยงขนาดเดยวเทานน สวนแมนเดลทขยายไดนนจะใชไดกบชนงานทมขนาดอยในทกำาหนดชวงหนง ๆ ทมความฟตเดยวดน
4.3.8 ตวยดจบชนงานแบบใชทอกเกล
ตวยดจบชนงานแบบทอกเกลทใชกนเสมอนจะมการทำางานเพอยดจบชนงานอย 4 แบบ คอ Hold Down (แบบกดลง), Squeeze (แบบอดกลาง), Pull (แบบดงกลบ) Straight Line (แบบดนไปขางหนา) ดงทแสดงตามรปท 4-26 สำาหรบตวยดจบชนงานแบบตวทอกเกลนมการเคลอนไหวทำางานทรวดเรวมาก สามารถทจะยดชนงานและคลายชนงานออกไดอยางรวดเรวจงทำาใหสบเปลยนชนงานไดรวดเรวมาก และขอดอกอยางหนงของตวยดจบชนงานแบบทอกเกลกคอมอตราสวนระหวางแรงทไดจากการยดจบชนงาน (Holding Force) ตอแรงทใชไป (Application Force) จะมคาสงมาก
การทำางานของตวยดจบชนงานแบบทอกเกลนจะใชระบบของคนโยกและจดหมนบนเดอย 3 จด คอเมอตวยดจบชนงานกำาลงทำางานอยหรอกำาลงลอคชนงาน เดอยทง 3 อนนจะอยในตำาแหนงเสนตรง
เดยวกน ดงแสดงในรปท 4-27A และเมอทำาการถอนออกหรอคลายลอคเดอยและคนโยกจะถกอยในตำาแหนง ดงแสดงในรปท 4-27B
4.3.9 ตวยดจบชนงานแบบใชกำาลง
ตวยดจบชนงานแบบนไดถกดดแปลงมาจากตวยดจบชนงานแบบทใชการทำางานจากลม โดยเปลยนมาใชการทำางานดวยกำาลงอยางอนแทน เชน ใชไฮโดรลค (Hydraulic Power)กำาลงลม (Pneumatic Power) หรอตวเพมกำาลงโดยใชอากาศ และไฮโดรลค (Air to Hydraulic Booster) ระบบทใชเหลานจะถกพจารณาโดยชนดของกำาลงทสามารถใหประโยชนไดด สำาหรบระบบทใชตวเพมกำาลงโดยใชอากาศและไฮโดรลคจะถกนำามาใชงานมากทสด แบบตาง ๆ ของตวยดจบชนงานโดยใชกำาลงจะแสดงใหเหน ดงในรปท 4-28
สำาหรบการใชตวยดจบชนงานแบบใชกำาลงนมขอดกคอ ทำาใหสามารถควบคมแรงในการยดจบชนงานไดดและมการสกหรอของชนสวนทมการเคลอนทของตวยดจบชนงานนอยมาก และในการทำางานเปนไซเคล (Cycles) จะทำาไดอยางรวดเรว สวนขอเสยกคอราคาจะสงมาก แตกคมคากบการใชเพราะจะมผลผลตเพมมากขนอกทงประสทธภาพกสงขนดวย
4.3.10 หวจบและปากกา (Chucks and Vised)
สำาหรบกบงานและปากกาทถกผลตขนมาเพอจำาหนายทว ๆ ไปนนจะถกผลตขนมาใหใชกบจกหรอฟกซเจอรหลาย ๆ ชนด หรอหลาย ๆ ขนาด ทงนเพอใหเปนการลดคาใชจายลงไป นกออกแบบจกหรอฟกซเจอรจงไดดดแปลงใหปาก (Jaws) ของหวจบใหใชไดกบงานหลาย ๆ
ชนดหรอหลาย ๆ ขนาดโดยใหเลอนเขาออกเพอจบชนงานดงแสดงในรปท 4-29 สวนรปท 4-30 เปนปากของหวจบแผนกลมทถกดดแปลงอยางงาย ๆ เพอใหเหมาะสมกบการใชงาน สำาหรบตวยดจบชนงานแบบตาง ๆ ตามทตองการ การใชหวจบงานและปากกาทเปนมาตรฐานสำาหรบเครองมอพเศษตาง ๆ จะชวยใหนกออกแบบจกหรอฟกซเจอรประหยดทงเวลาและคาใชจายในขณะทประสทธภาพของงานกจะเพมสงขน
4.3.11 การยดจบชนงานแบบไมใชทางกล
การยดจบชนงานแบบนจะถกออกนำามาใชเมอชนงานไมสามารถทจะถกยดจบโดยวธทางกลตามทกลาวมาขางตน ทงนอาจจะเปนเพราะขนาด รปราง หรอการบดตวของชนงาน สำาหรบชนดใหญ ๆ ของการยดจบชนงานแบบไมใชคณสมบตทางกลทใชกนอยในงานอตสาหกรรมจะมอย 2 อยางคอแบบทใชแมเหลก (Magnetic) และสญญากาศ (Vacuum) มดงรายละเอยดตอไปน
4.3.11.1 หวจบแบบแมเหลก
สำาหรบการยดจบชนงานโดยใชแมเหลกนจะถกจำากดวาจะตองใชกบชนงานทเปนเหลกเทานน แตอยางไรกตามดวยสงประดษฐทางกล ดงทแสดงในรปท 4-32 จะเหนวาวสดเกอบทกชนดสามารถทจะถกยดจบโดยการใชแมเหลกไดเชนกน และสำาหรบรปท 4-33 แสดงหวจบแบบแมเหลก และอปกรณทใชดวยกนหลาย ๆ แบบ ทนยมใชกนทวไป สวนในรปท4-34 แสดงการใชหวจบแบบแมเหลกในการจบชนงานเพอทำาการกดรองลมบนเครองกด (Magnetic Keyway-Milling Fixture)
4.3.11.2 หวจบแบบสญญากาศ
การยดจบชนงานแบบใชสญญากาศนจะถกใชสำาหรบงานทไมมคณสมบตทางแมเหลก (แมเหลกดดไมตด) หรองานทตองถกจบยดเสมอกน การทำางานของหวจบแบบนจะคลายกนกบการทำางานของหวจบแบบแมเหลก ปละหวจบแบบสญญากาศนสามารถทจะใชงานไดดวยวธการทำางานของเครองจกรทกชนด สำาหรบหลกการทำางานเบองตนของหวจบแบบนจะเปนดงแสดงในรปท 4-35 สวนในรปท 4-36 แสดงการทำางานโดยใชหวจบแบบสญญากาศ
4.4 การยดจบชนงานแบบพเศษ
เครองมอสำาหรบยดจบชนงานทกลาวมาขางตนนนโดยทว ๆ ไปจะยดจบชนงานโดยทชนงานจะมรปรางสวนสดเหมอน ๆ กนทกดาน (Symmetrical Shapes) หรอชนงานทใหความสะดวกในการยดจบ แตกมการทำางานบางอยางทนกออกแบบจกหรอฟกซเจอรจะตองพบในระหวางคดคนการยดจบชนงาน ปญหาทเกดกคอการยดจบชนงานทมรปรางแปลก ๆ และการยดจบชนงานททำาการยดจบครงละหลาย ๆ ชน ดงรายละเอยดตอไปน
4.4.1 การยดจบชนงานทมรปรางพเศษ
มอยหลายวธการทสามารถนำามาใชในการยดจบชนงานทมรปรางลกษณะเปนรปรางพเศษสำาหรบวธทดทสดคอการทำาตวยดจบชนงานและตวกำาหนดตำาแหนงใหมเหมอนกบรปรางของชนงานเลย โดยใชวธการหลอ (Casting) ใหเปนรปรางพเศษสำาหรบชนงานนน ๆ และสำาหรบสวนผสมทนยมใชกนมากทสดในการหลอใหเปนรปรางพเศษกคอ อปอก
ซ เรซน(Epoxy Resin) และโลหะผสมหลอมอณหภมตำา (Low-Melt Alloy)4.4.1.1 อปอกซ เรซน
สำาหรบอปอกซ เรซนนจะถกนำามาใชหลอใหเปนปากกาพเศษ หรอปากของหวจบ โดยอปอกซ เรซนนสามารถจะถกนำามาใชไดทนท หรอจะนำามาผสมกบวสดอน เชน ทราย หรอแกว กได อปอกซ เรซน นสามารถทำาใหเปนรปรางไดงาย โดยการวางชนงานไวในแบบแลวจงใสอปอกซ เรซน ลงไป ดงแสดงในรปท 4-37 และเมออปอกซ เรซนแขงตวแลวกสามารถเอาชนงานออกและนำาสวนทหลอไวมาใชงานตอไป
4.4.1.2 โลหะจดละลายตำา
การใชโลหะผสมหลอมอณหภมตำามโลหะผสมอยหลายอยางทนยมใชกนเปนสวนมากไดแกตะกว (Lead), ดบก (Tin), บสมธ (Bismuth), และอนตโมน (Antimony) โดยใชหลอใหเปนรปพเศษ ดงแสดงในรปท 4-38 โดยวธการนชนงานจะถกวางตงไวบนแผนรองรบในแบบททำาไว และกเทโลหะผสมทหลอมละลายเปนโลหะเหลวลงไปเตรยมไวโดยเทลงไปใหรอบ ๆ ชนงาน และเมอถอดแบบออกแลวกสามารถนำาสวนทหลอไวจนแขงตวไปใชงานไดตามตองการ
4.4.2 การยดจบชนงานครงละหลาย ๆ ชน
มการทำางานหลายอยางทมความจำาเปนจะตองกระทำาตอชนงานในขณะเดยวกนมากกวา 1 ชนขนไป ดงนนนกออกแบบจกและฟกซเจอรจงจำาเปนจะตองรวธการออกแบบตวยดชนงานทสามารถยดจบชนงานไดหลาย ๆ ชนในครงเดยวกน
ในการออกแบบตวยดจบชนงานมตองยดจบชนงานมากกวา 1 ชนในคราวเดยวกน จำาเปนตองอาศยจนตนาการพอสมควร กอนอนกตองใชความคดและกฎเบองตนของการยดจบชนงานเพยงชนเดยว นกออกแบบจกหรอฟกซเจอรกสามารถทจะออกแบบตวยดจบชนงานในจำานวนเทาใดกได จดสำาคญทนกออกแบบจะตองจำาไวกคอตรงทยดจบชนงานทกระทำาตอชนงานจะตองกระทำาตอชนงานดวยแรงทเทา ๆ กนทกชน และตวยดจบชนงานจะตองมรการทำางานเพยงหนงครง หรอทำาการลอคเพยงครงเดยวเทานน ตวยดจบชนงานทไมสามารถกระทำาใหมแรงกระทำาตอชนงานทกชนเทา ๆ กน และจะทำาใหชนงานเกดการเสยหายในระหวางการทำางาน และจะเปนอนตรายอยางมากถาชนงานหลดออกมาจากตวยดจบชนงานในระหวางทอยในชวงของการทำางานทเครองจกรกำาลงดำาเนนอย สำาหรบตวอยางของตวยดจบชนงานแบบน ดงแสดงในรปท 4-39
บทท 5
หลกก�รของก�รสร�งจกหรอฟกซเจอรขนพนฐ�น
5.1 โครงสรางลำาตวของจกหรอฟกซเจอร
สวนของลำาตวทนำาไปใชงานจะตองถกทำาขนมาใหมความแขงแรงมนคงเพอนทจะถกตดตงโดยสงตาง ๆ ไดเปนอยางดคอ ตวกำาหนดตำาแหนง (Locators), ตวรองรบ (Supports)ตวจบยดชนงาน (Clamps) และชนสวนประกอบอน ๆ ทตองการจะอางอง กำาหนดตำาแหนง และยดจบชนงาน ขณะทกำาลงอยในระหวางการทำางาน สำาหรบขนาดรปราง วสดและขนาดการทใชในการทำาสวนของลำาตว เบองตนนจะถกพจารณาโดยดจากชนงานทถกกระทำา
โดยทว ๆ ไปแลวขนาดและรปรางของสวนทเปนลำาตวจะถกนำามาพจารณาโดยดจากขนาดของชนงานและวธการทจะกระทำาตอชนงาน สวนทเกยวกบวสดและขบวนการทใชในการทำาสวนของลำาตวนนจะขนอยกบความประหยดความแขงแรงมนคง ความเทยงตรง และอายการใชงาน
ปกตแลวสวนทเปนลำาตวจะถกทำาขนมาจาก 3 วธดวยกน จากงานหลอ (Cast) งานเชอมประสาน (Welded) และงานสรางประกอบ (Built-Up) สวนวสดทใชในการทำาสวนของลำาตวไดแก เหลกเหนยว เหลกหลอ อลมนม แมกนเซยม, ยางอปอกซ และไม เปนตน
5.1.1 ลำาตวงานหลอ
เปนสวนทเปนลำาตวทเปนงานหลอโดยจะถกทำามาจาเหลกหลอ อลมนมหลอ หรอ พวกเรซนหลอ (Cast Resins) เปนตน ซงขอดของการใชสวนทเปนลำาตวแบบงานหลอนกคอ ตวของจกหรอฟกซเจอรจะมความมนคงดประหยดเวลาในการตกแตงและเนอวสดกระจายไดอยางด สำาหรบขอเสยสวนใหญจะไดแก การทมราคาสง
มากกวาแบบอน ๆ เนองจากจะตองมรแบบหลอ (Pattern) และใชเวลามากในการออกแบบกบการผลตและการประกอบ เปนตน
5.1.2 ลำาตวงานเชอม
เปนสวนของลำาตวทใชการเชอมประกอบซงสวนมากจะทำามาจากเหลก อลมเนยม หรอ แมกนเซยม สำาหรบขอดในการใชสวนของลำาตวแบบนกคอจะมความแขงแรงสง สามารถออกแบบ
ไดอยางคลองตว และปรบปรงไดหลายแบบเวลาทใชในการผลตหรอทำาสวนของลำาตวกไมเสยเวลานก สวนขอเสยกคอจะตองเสยคาใชจายในการปรบแตงใหมหลงจากการเชอมแลวเพราะความรอนทเกดจากการเชอมจะทำาใหงานเกดบดตวไปจากตำาแหนงเดม
5.1.3 ลำาตวงานสรางประกอบ
เปนสวนของลำาตวแบบทตองใชการสรางประกอบขนมาโดยยดใหตดกนระหวางชนสวนตาง ๆ ดวยนอตและสกรสวนของลำาตวแบบนจะเปนแบบทนยมใชกนมากทสด และสามารถใชไดกบวสดแทบทกชนด เชน เหลกเหนยว อลมนม แมกนเซยม และไม เปนตน ขอดของการใชสวนของลำาตวแบบนกคอความสามารถในการปรบตวด ออกแบบไดอยางคลองตว ปรบปรงเปลยนแปลงไดอยางสะดวกงายดาย ใชเวลาในการทำานอย และทสำาคญคอสามารถใชชนสวนมาตรฐานมาทำาไดเปนอยางด สำาหรบสวนของลำาตวแบบนจะใชเวลาในการออกแบบและประกอบมากกวาสวนของลำาตว แบบใชการเชอมเลกนอยเพราะวาลำาตวงานสรางประกอบจำาเปนจะตองใชเวลาในการเจาะร การทำาเกลยวและตรวจสอบความฟตของชนสวนตาง ๆ กอนทจะนำาไปใชงาน
5.2 การเตรยมวสดไวกอนลวงหนา
การเตรยมวสดไวกอนลวงหนานจะทำาใหสามารถลกคาใชจายในการทำาสวนของลำาตวไดมากและสามารถลดเวลาในการตกแตงสวนของลำาตวไดมากดวย โดยการเตรยมวสดใหมขนาดและรปรางแปรเปลยนไปหลาย ๆ ขนาดเพอทจะสามารถนำามาใชงานตามทเราตองการไดทนท ปกตแลวการเตรยมวสดไวลวงหนาเพอการทำาสวนของลำาตวจะมหลายอยางคอ แผนเหลกขนาดเทยงตรงแนนอน เหลกหลอรปตางแนนอน เหลกโครงสรางตาง ๆ และสวนลำาตวทหลอเตรยมไว ซงมรายละเอยดดงตอไปนคอ
5.2.1 แผนเหลกขนาดเทยงตรงแนนอน
การเตรยมวสดแบบนจะเปนแบบทมลกษณะเปนแผนมความเทยงตรงสงมากมอยหลาย ๆ ขนาด ตงแต 0.05 มม.× 10 มม. จนถง 50 มม. × 150 มม. และมความยาวสงสดคอ 1 เมตร โดยวสดพวกนจะทำามาจากเหลกหลายชนด เชน เหลกคารบอนตำา เหลกเหนยวพเศษทผานการอบชบดวยอากาศและนำามน เปนตน สำาหรบแผนเหลกเทยงตรงแนนอนนปกตแลวโรงงานทผลตจะทำาออกมาโดยใหมคาความผดพลาดทยอมใหได (Tolerance) ประมาณ ± 0.2 มม. ในทางความกวางและความหนา
5.2.2 เหลกหลอรปรางตางๆ
สำาหรบวสดพวกนจะถกหลออกมามหลายขนาดและมรปรางแตกตางกนไปหลายอยาง วสดทใชกไดแกเหลกหลอ อลมนมหลอ และเหลกเหนยวหลอ ดงในรปแสดงท 5-1 โดยปกตแลววสดพวกนจะ
ถกผลตออกมาในความยาว 1 เมตร และผใชสามารถทจะนำามาตดแบงใหความยางตามตองการของงานแตละอยาง
5.2.3 เหลกกลมขนาดเทยงตรงแนนอน
สำาหรบวสดพวกนจะถกผลตออกมาเปนแทงกลมโดยมรขนาดของเสนผาศนยกลางแตกตางกนหลายขนาด และมความยาว 1 เมตร ซงสวนมากงานพวกนจะถกนำามาใชในการทำาตวกำาหนดตำาแหนง (Locators) ตวหยดชนงาน (Stop) เปนตน
5.2.4 เหลกโครงสรางตาง ๆ
สำาหรบวสดพวกนจะถกผลตขนมาโดยวธการรด โดยปกตแลวจะถกรดมาใหมความยาวตงแต 500 มม. จนถง 2 เมตร ทำาใหนกออกแบบจกและฟกซเจอรนำาเอามาใชแทนหรอใชคกบวสดทมราคาสงกวาได สำาหรบเหลกโครงสรางนจะมความถกตองเทยงตรงนอยกวาแบบแผนและแบบทอนกลม ซงถาความละเอยดถกตองของงานไมสงเทาไรแลว วสดพวกนกจะมประโยชนสำาหรบการทำางานเปนอยางมาก ดงรปท 5-2
5.2.5 สวนของลำาตวทหลอเตรยมไว
สวนของลำาตวทสามารถทำาการหลอเอาไวกอนลวงหนามกจะมรปรางลกษณะดงแสดงในรปท 5-3 ซงจะชวยลดเวลาในการสรางประกอบไดเปนอยางมาก เพราะมสวนลำาตวอยแลว ดงนนจงเสยเวลาเฉพาะการตดตงพวกลดเวลาในการสรางประกอบไดอยางดมาก เพราะมสวนลำาตวอยแลว ดงนนจงเสยเวลาเฉพาะการตดตงพวกตวรองรบ (Supports), ตวกำาหนดตำาแหนง (Locators), ตวยดจบชนงาน (Clamps) และปลอก (Bushing) เทานน
5.3 ปลอกนำาทางดอกสวาน
ปลอกนำาทางดอกสวานนจะถกใชสำาหรบการกำาหนดตำาแหนงและเปนตวนำาทางสำาหรบดอกสวาน, ดอกทำารเรยบ (Reamers), ตวทำาเกลยวใน (Taps) ตวทำาบาเอยงของร(Countersinks) และเครองมออน ๆ ทใชสำาหรบการทำาร สำาหรบรปท 5-4 แสดงคามาตรฐานของปลอกนำาทางดอกสวานทใชกนทว ๆ ไปและปลอกนำาทางนจะถกนำาไปแชแขงและทำาใหมขนาดทละเอยดถกตองแนนอนกอนทจะนำาไปใชงาน
5.4 ชนดของปลอกนำาทางดอกสวาน
ปลอกนำาทางดอกสวานทนยมใชกนมากทสดคอ ปลอกทสามารถเปลยนใหมได (Renewable Bushing) ปลอกทใชการอดฟต (Press-Fit Bushings) และปลอกทใชตงแนว (Liner Bushings) นอกจากนกยงม Bushing แบบทนำามาใชกบการทำางานเฉพาะอยางดวย รายละเอยดของ Bushing แบบตาง ๆ มดงตอไปน
5.4.1 ปลอกนำาทางแบบเปลยนได
สำาหรบปลอกนำาทางแบบนจะถกแบงออกเปน 2 กลมคอ แบบทเลอนได และแบบทตดอยกบท โดยทปลอกนำาทางเหลานจะถกนำามาใชงานกตอเมอปลอกนำาทางจะตองถกเปลยนบอย ๆ ในระหวางทยงการใชงานจกตวนนอย
5.4.1.1 ปลอกนำาทางแบบเปลยนไดชนดเลอน
สำาหรบปลอกทสามารถเปลยนใหมได แบบทเลอนไดนจะถกนำามาใชงานกตอเมอตรงตำาแหนงนนมการทำางานมากกวานงอยางขนไป ตวอยางเชนมทงการเจาะร (Drilling) และการทำารเรยบ (Reaming) เปนตน รปท 5-5 แสดงลกษณะของปลอกนำาทางอขนาดหนงตรงตำาแหนงเดมนนกทำาไดงายโดยการหมนปลอกนำาทางตวเดมไปตามเขมนาฬกาแลวยกขนเอาออกจากรนน แลวจงใสปลอกนำาทางตวใหมเขาไปพรอมกบหมนปลอกนำาทางนนไปในแนวทางทวนเขมนาฬกา ดงแสดงในรปท 5-6
5.4.1.2 ปลอกนำาทางแบบเปลยนไดชนดยดกบท
สำาหรบปลอกทสามารถเปลยนไดแบบทถกยดกบทนจะถกนำามาใชงานในตำาแหนงทมการทำางานเพยงหนงอยางในรปแตละร แตปลอกนำาทางจำานวนหลายอนตองถกตองถกนำามาใหตรงตำาแหนงนนในระหวางทยงใชจกตวนนอยหรอตลอดอายการใชงานของจกนนลกษณะของปลอกนำาทางแบบน ดงแสดงในรปท 5-7 และสำาหรบปลอกนำาทางแบบนกใชดวยกนกบปลอกนำาทางตงแนวเชนกน แตจะถกยดจบใหปลอกนำาทางเหลานอยในตำาแหนงเดมโดยการใชอปกรณทใชในการยดจบทสวนหวของปลอกตวยดจบปลอกนำาทางเหลานจะมลกษณะดงแสดงในรปท 5-8
5.4.2 ปลอกนำาทางใชการอด
ปลอกนำาทางแบบทใชการอดใหฟตกบรนจะมแบบทถกยดกบทนจะถกนำามาใชงานในตำาแหนงทมการทำางานเพยงหนงอยางใน
แตละร แตปลอกนำาทางจำานวนหลายอนตองถกนำามาใหตรงตำาแหนงนนในระหวางทยงใชจกตวนนอยหรอตลอดอายการใชงานของจกนนลกษณะของปลอกนำาทางแบบน ดงแสดงในรปท 5-7 และและสำาหรบปลอกนำาทางแบบนกจะใชดวยกนกบปลอกนำาทางตงแนวเชนกน แตจะถกยดจบใหปลอกนำาทางเหลานอยในตำาแหนงเดมโดยกการใชอปกรณทใชในการยดจบทสวนหวของปลอกตวยดจบปลอกนำาทางเหลานจะมลกษณะดงในแสดงรปท 5-8
5.4.3 ปลอกนำาทางใชตงแนว
สำาหรบปลอกนำาทางแบบนจะอย 2 ลกษณะคอแบบมหวและไมมหว ดงรปท 5-10 โดยปลอกนำาทางแบบนจะถกอดเขาไปในแผนจก และจะใชจบคกนกบปลอกนำาทางแบบเปลยนไดโดยทปลอกนำาทางแบบนจะถกทำาใหแขง (Hardened) เสยกอนทจะนำาไปใชงานได เพราะความแขงของปลอกนำาทางแบบนจะชวยใหเมอเวลาปลอกนำาทางแบบเปลยนไดแลวกจะยงคงมความเทยงตรงอยเหมอนเดม
5.4.4 ปลอกนำาทางแบบพเศษ
เปนปลอกนำาทางแบบทจะนำาไปใชกบงานทมลกษณะพเศษเฉพาะอยาง แตกตางจากงานธรรมดาทวไปจงจำาเปนตองใชปลอกนำาทางแบบพเศษน ดงแสดงในรปท 5-11
5.4.5 ปลอกนำาทางแบบเพลท
เปนปลอกนำาทางแบบทนำาไปใชตดตงอยในแผนของจกทมความบางโดยทปลอกนำาทางนจะถกอดเขาไปในรและมแหวนลอค (Rock-Ring) ถกตดจงอยดานตรงขาม ดงแสดงในรปท 5-12
5.4.6 ปลอกนำาทางแบบมรองนำามน
สำาหรบปลอกนำาทางแบบนจะมการทำารองนำามนเอาไวอยภายใน ซงทำาใหมประโยชนในการใชงานกบงานทมการเจาะตอเนอง และใชความเรวรอบในการเจาะรสง ๆ ลกษณะของปลอกนำาทางแบบน ดงแสดงในรปท 5-13
5.4.7 ปลอกนำาทางแบบมลาย
สำาหรบปลอกนำาทางแบบนจะถกนำามาใหมลกษณะรปรางเปนลายทผวนอก ดงแสดงในรปท 5-14 และปลอกนำาทางแบบนสวนมากใชวธหลอมา เชน ทำาจากอปอกซ เรซน (Epoxy Resin) เปนตน สำาหรบบสวนผวนอกของปลอกนำาทางทมลกษณะเปนลายนจะชวยทำาใหปลอกนำาทางตดแนนเปนอยางด และปองกนการเลอนหลดออกจากแผนของจกดวย นอกจากนปลอกนำาทางแบบนยงสามารถทจะอดเขาไปในรของวสดทออนได เชน ไม หรอ กระดานอด เปนตน
5.4.8 ปลอกนำาทางแบบตอยาว
สำาหรบปลอกนำาทางแบบนจะถกนำามาใชในเมอปลอกนำาทางแบบทว ๆ ไปมความยาวไมพอทจะรองรบหรอเปนตวนำาใหดอกสวานหรอเครองมออน ๆ ได ลกษณะของปลอกนำาทางแบบน ดงแสดงรปในรป 5-15 และขนาดมาตรฐานของปลอกนำาทางแบบนจะมขนาดถง 175 มม.
5.4.9 ปลอกนำาทางคารไบด
เปนปลอกนำาทางทถกผลตขนมาเพอใชกบงานทตองการจะผลตดวยอตราเรวสง ซงถงแมจะมราคาสงขน แตกคมคากบการใชงาน และยงทนทานตอการสกหลอดวย
5.5 การตดตงปลอกนำาทางดวยสวาน
ความฟต (Fit) ทถกตองของปลอกนำาทางเปนสาวนทสำาคญอยางมากสำาหรบการทำางานจก ซงถาการตดตงของปลอกนำาทางไมถกตองกจะทำาใหมนหลดออกในระหวางการทำางาน หรทำาเครองมอเกดการแตกเสยหายขนได สำาหรบวธการตดตงปลอกนำาทางเหลานใหถกตองนนมวธดงแสดงในรปท 5-16
ขนาดทถกตองของรทจะใสปลอกนำาทางลงไป รวมทงความกลมของรนนจำาเปนอยางยงทจะทำาใหไดขนาดตามทระบหรออกแบบไว ซงจะเปนการชวยใหปลอกนำาทางมความฟตพอดทตองการ
5.6 แผนของจก
แผนของจกเปนสวนหนงของจกเจาะร ซงจะถกตดตงปลอกนำาทาง ปกตแลวความหนาของแผนของจกจะขนอยกบขนาดของปลอกนำาทางทใช และตามกฎแลวปลอกนำาทางนจะตองมความยาวเพยงพอทจะรบและเปนตวนำาใหเครองมอตด เชน ดอกสวาน ดอกควานรเรยบทำางานไดอยางถกตอง ซงจะใชขนาดประมาณหนงถงสองเทาของขนาด
เสนผาศนยกลางของเครองมอตด ทงนเพอปองกนไมใหมความผดพลาดเกดขน ดงแสดงในรปท 5-17 และความหนาของปลอกนำาทางจะตองสามารถทจะตอแรงทเกดจากการตดไดเปนอยางด และรกษาความเทยงตรงของเครองมอไวเปนอยางดเชนกน
5.7 ชองวางทเผอไวสำาหรบปลอกนำาทาง
เพอทจะใหไดผลดจากการทำางานมากทสดจะตองไมทำาใหสวนปลายสดของปลอกนำาทางสมผสกบชนงานควรจะทำาใหมชองวางระหวางปลอกนำาทางกบชนงานประมาณหนงเทาถงหนงเทาครงของขนาดเสนผาศนยกลางของเครองมอตด เพอเปนชองวางสำาหรบเศษโลหะใหคายออกไดอยางสะดวก ดงแสดงในรปท 5-18
สำาหรบในบางกรณกมขอยกเวนจากทกลาวมาแลว ดงเชนเมอตองการงานทมความละเอยดเทยงตรงสงหรอตองการความละเอยดเทยงตรงในการทำางานครงทสองทตำาแหนงเดยวกน และเมอชนงานมความละเอยดหรอเปนสวนโคง ดงแสดงในรปท 5-19 การเวนชองวางของปลอกนำาทางใหถกตองนเปนสวนสำาคญอยางหนงในจกทว ๆ ไปเพราะถาชองวางระหวางปลอกนำาทางกบชนงานแคบเกนไปกจะทำาใหปลอกนำาทางสกหรอเรวไป เนองจากปลอกนำาทางเกดการเสยดสกบโลหะ (Chip) มากไป แตถาเวนชองหางมากเกนไปจะทำาใหงานทไดไมเทยงตรงเทาทตองการ
5.8 ชองวางทเผอไวสำาหรบการเกบครบ
ในการตดตงปลอกนำาทางนนมสงสำาคญอยางหนงทจะตองจำาไววาจะตองมชองวางทเผอไวสำาหรบการเกดครบ (Burr
Clearance) สำาหรบครบนกคอครบเลก ๆ ทเกดขนมาภายหลงการเจาะร ซงจะมอย 2 ลกษณะคอ Primary Burr (ครบเรมแรก) และ Secondary Burr (ครบครงหลง) ดงแสดงในรปท 5-20 สำาหรบครบเรมแรกนนจะเกดขนกบชนงานตรงดานทอยตรงกนขามกบปลอกนำาทาง สวนครบหลงนนจะเกดขนตรงจดทดอกสวานผานชนงานลงไปซงนกออกแบบจำาเปนทจะตองพจารณาใหมชองวางสำาหรบครบเหลานดวย
นอกจากนยงมปญหาบางอยางทนกออกแบบจกและฟกซเจอรจะตองพบอยเสมอในการตดตงปลอกนำาทางดงเชน รทอยใกลชดกนมาก ซงในกรณนเราอาจใชปลอกนำาทางทมขนาดบาง ๆ ได ดงแสดงในรปท 5-21 หรออาจใชปลอกนำาทางตามขนาดมาตรฐาน แตเจยรนยใหดานหนงเปนแผนเรยบ และใหปลอกนำาทางทงสองอยชดตดกนเลย ดงแสดงในรปท 5-22 หรอเมอมความจำาเปนตองใชทงการเจาะรและใชรเมอรกอาจจะใชปลอกนำาทางทสามารถเปลยนจากรหนงไปยงอกร
หนงได ดงแสดงในรปท 5-23
5.9 แทงตงระยะ
การตงหรอหาระยะของเครองมอตดสำาหรบฟกซเจอรจะมวธทแตกตางจากจก เพราะวาฟกซเจอรนนจะใช Set Block (แทงตงระยะ) กบ Feeler Gauges (เกจวดชองวาง) เปนเครองมอสำาหรบตงหรอหาระยะหางระหวางชนงานกบเครองมอตด สำาหรบการทำางานดวยวธตาง ๆ เชน การวด (Milling) การกลง (Turning) และการเจยรนย (Grinding) เปนตน
แทงตงระยะหรอทเรารจกกนในนามเซทอพเกจ จะถกตดตงอยในฟกซเจอร โดยทผวหนาของแทงตงระยะทใชเปนสวนทอางองจะมรปลกษณะอยางไรนนกขนอยกบการทำางานวาใชวธการแบบใด
สวนการใชเกจวดชองวาง (Feeler Gauges) นนกเพอใหเกดความถกตองแนนอน อกทงยงปองกนการเสยหายหรอการสกหรอของผวหนาของแทงตงระยะขณะทกำาลงทำาการตงระยะของเครองมอตดดวย สำาหรบแทงตงระยะทนยมใชกนทว ๆไปจะมรปลางลกษณะ ดงแสดงในรปท 5-24
มจดหนงทควรจะรเมอทำาการออกแบบตดตงแทงตงระยะกคอ การเวนชองวางเผอไวสำาหรบเกจวดชองวางนอกจากนแทงตงระยะจะตองมความหนามากพอทจะไมเกดการโคงงอหรอบดไปจากตำาแหนงเดมในระหวางการใชงาน ถาแทงตงระยะมความหนาระหวาง 1.5 มม. และ 3 มม. หรอหนากวานกจะชวยปองกนไมใหเกดการแอนโคงไดอกทงยงทำาใหมความสะอาดและงายตอการตดตงบนฟกซเจอรนน ๆ ดวย
5.10 อปกรณสำาหรบยดงาน
อปกรณสำาหรบยดงานใหตดแนนเขาดวยกนจะมอยหลายชนดทใชสำาหรบในการทำาจกและฟกซเจอร เชน สกร (Screws), นอต หรอแปนเกลยว (Nuts), สลกเกลยว (Bolts), สลก(Pins) มจดหนงทควรจะจำาไวกคอในการออกแบบจกและฟกซเจอรควรทจะใชอปกรณทเปนมารตฐาน เพราะถาใชอปกรณพเศษหรอเฉพาะอยางแลวจะทำาใหเสยคาใชจายสงไมคมคากนผลดทไดเพยงเลกนอย สำาหรบอปกรณทใชสำาหรบยดงานทนยมใชกนทว ๆ ไปมดงตอไปน
5.10.1 สกรหวรปหมวก
ในการทำาจกและฟกซเจอรนยมใชสกรแบบ Socket-Head Cap Screws (สกรหวจมหกเหลยม) มากทสดเพราะวาสกรแบบนใหแรงในการยดจบมาก อกทงยงงายตอการตดตงและไมจำาเปนตองใชเนอทมากดวย ดงรปท 5-25 เปนลกษณะของสกรหวรปหมวกและยงมอกหลายชนด ดงแสดงในรปท 5-26 ซงสกรพวกนจะมประโยชนมากเพราะใชไดงายและเปนแบบทลอคดวยตวเอง (Self-Locking) 5.10.2 สกรสำาหรบตงระยะ
เปนสกรอกแบบหนงทนยมใชกนมากในการทำาจกและฟกซเจอร สำาหรบสกรตงระยะทเปนมาตรฐานถกผลตออกมามหลายขนาด และทปลายจะมหลาย ๆ แบบ ดงแสดงในรปท 5-27 และ 5-28
5.10.3 สกรแบบมเกลยวสอดใส
สำาหรบสกรแบบนมลกษณะ ดงแสดงในรปท 5-29 โดยจะถกใชทำาเปนเกลยวได เชน อปอกซ เรซน (Epoxy Resin) หรอ อลมนมออน เปนตน และสกรแบบนยงใชไดกบวสดอน ๆ ทมการสกหรอเนองจากการใชงานหนกและถกใชเปนเวลานาน
5.10.4 แปนเกลยวและแหวนรอง
ในทองตลาดทว ๆ ไปจะมแปนเกลยวและแหวนรองผลตออกมาขายหลายชนด หลายๆ แบบ ทำาใหสะดวกสำาหรบนกออกแบบ จกและฟกซเจอรจะเลอกใชไดอยางสะดวกสำาหรบแบบทนยมใชกนมากทสด ดงแสดงในรปท 5-30
5.10.5 สลกเกลยวและแปนเกลยว
สลกและแปนเกลยวสำาหรบใชงานพเศษเฉพาะอยางในงานดานการผลตจกและฟกซเจอรนนปกตแลวการออกแบบตาง ๆ จะพจรณาจากสงทเปนมาตรฐานทว ๆ ไป แตกมบางครงบางคราวจำาเปนทจะตองใชสงทพเศษออกไปจากมาตรฐาน เชน แบบตวท แบบสลอต และสตด ซงสวนมากมกจะถกใชงานในการยดจกและฟกซเจอรใหตดแนนกบฐานของเครองจกร และไดถกผลตมาใชงานหลาย ๆ ขนาด เพอใชไดกบเครองจกรนน ๆ ลกษณะของสลกเกลยวและแปนเกลยวสำาหรบงานดงกลาว ดงแสดงในรปท 5-31
5.10.6 วงแหวนกกงาน
อปกรณยดงานอกแบบหนงซงสามารถทจะลดเวลาทำางานลงไดกคอ วงแหวนกกงาน (Retaining Ring) และวงแหวนทนำามาใชใหเปนประโยชนเหลานมอย 2 แบบคอ แบบภายใน และแบบภายนอก ดงแสดงในรปท 5-32
5.10.7 ลมแบบสามารถเปลยนได
สำาหรบแบบนเปนสงททำาขนมาพเศษซงสามารถจะประหยดเวลาในการทำางานไปไดมาก โดยทลมนจะถกใชเปนตวกำาหนดตำาแหนงทแนนอนของฟกซเจอรนน ๆ คอตวลมจะถกใสอยในรองตวท ของฐานทรองรบเครองมอนน ๆ และตวลมจะตดกบฟกซเจอรโดยใชสกรรปหวหมวก ดงแสดงในรปท 5-33 ทำาใหสามารถดดแปลงลมเปนตามทตองการได สวนรปท 5-34 เปนการใชลมแบบทเปลยนไดอกแบบหนง โดยลมแบบนตองการเพยงร 2 ร ทผานการเจาะและควานเรยบดวยรม
เมอรมาแลว และการตดตงลมภายในรปนนกใช Allen Wrench (ประแจตวแอล) ทำาการขดลอคใหแนนตรงตำาแหนงนน ๆ
5.10.8 สลกเดอยของจก
โดยปกตแลวสลกเดอย (Dowel Pins) จะถกใชคกบสกรเพอชวยใหงานแตละชนอยในตำาแหนงตรงกนไมวาจะถอดชนสวนของจกหรอฟกซเจอรออกแลวนำามาประกอบใหมอกกครงกตาม สำาหรบสลกเดอยนจะมอย 5 แบบคอ แบบตรง (Plain), แบบมมเอยง (Tapered), แบบใชดงขน (Pull), แบบมรอง (Grooved) และ แบบสปรง (Spring) ดงแสดงในรปท 5-35 สำาหรบสลกเดอยแบบมมเอยงบางทกมเกลยวอยทกมเกลยวอยทปลายขางหนงเพอชวยใหความสะดวกในการตดตงและถอดออก ดงแสดงในรปท 5-36
สำาหรบสลกเดอยแบบใชดงนจะถกใชงานเมอรทจะใสสลกเดอนรทไมทะลดลอด ซงมอย 2 แบบ ดงแสดงในรปท 5-37 ซงเปน สลกเดอยใชดงแบบตรง (Strainght Pull-Dowel
สวนในรปท 5-38 เปนสลกเดอยใชดงแบบมมเอยง (Tapered Pull-Dowel) ตามรปจะมทง
วธการใสสลกเดอยและถอกสลกเดอย ดงคำาอธบายตอไปน (ขอ 1-3 เปนการใส สวน 4-7 เปนการถอด)
1. ใส Sleeve (ปลอก) เขาไปในรของงานเพอใชสำาหรบตงแนวตรง สำาหรบสลกเดอย
2. ใสสลกเดอยแบบมมเอยงลงไปในปลอก
3. ใชคอนตสลกเดอยเบา ๆ จนกระทงสลกเดอยเขาไปอยในตำาแหนงในปลอกตามตองการ
4. ใชสกรแปวเกลยวสำาหรบดงขนเกลยวใหเขากบเกลยวของสลกเดอยเขากบเกลยวของสลกเดอยทโผลมานดหนอย
5. ทำาการขนสกรจนกระทงสลกเกลยวหลดออกมา
6. ใชเครองดงปลอกซงมตะขอทปลายทำาการใสเขาไปในรนน และเกยวทฐานของปลอก
7. ดงปลอกใหหลดออกมา
สวนสลกเดอยแบบตรง แบบสปรง และแบบมรองขะเปนแบบทใชงานทว ๆ ไปความแตกตางของทง 3 แบบนขนอยกบลกษณะการใชงานวาจะใชกบงานวาจะใชกบงานทละเอยดเทยงตรงมากนอยแคไหน ถาใชสลกแบบตรงจะตองมรทเทยงตรงและตองผานการควานรเรยบรอย (Reamer) มาดวย สำาหรบในการตดตงสลกเดอยแบบน แตถาจะใชสลกเดอยแบบสปรงหรอแบบมรองแลวกไมจำาเปนจะตองใชรทผานการควานรเรยบมา ซงจะชวยใหประหยดเวลาและคาใชจาย
สำาหรบสลกของจกจะถกใชงานสำาหรบยดจบเครองหรอของจกและฟกซเจอร ตงแตสองชนขนไปใหอยในแนวเดยวกนตลอด โดยปกตแลวสลกของจกจะมรปรางแบบตวท (T)หรอตวแอล (L) หรอแบบทลอคดวยตวเอง ดงแสดงในรปท 5-39 และเมอสลกของจกตองถกเอาออกจากตำาแหนงของมนบอย ๆ กควรจะมสายเคเบลเลก ๆ ผกสลกของจกใหตดไวกบตวของเครองมอดวย ดงแสดงในรปท 5-40
บทท 7
ก�รพฒน�ขนเรมแรกกอนก�รออกแบบ
ความคดของการออกแบบจกและฟกเจอรทงหมดจะเรมตนมาจากจนตนาการของนกออกแบบจกและฟกเจอรการววางแผนงานและการคานควาวจยกจะไดมาจากการเปลยนแปลงความคดเหลานนมาสการปฏบต ให เปนรปรางตอไป
ขนตนของการออกแบบจกและฟกเจอรกคอการพจารณขอมลความสมพนธเกยวของกบทงหมด
แบบของชนสวนและการวางแผนการผลตจะตองถกการศกษาอยางละเอยดรอบคอบเพอหาความตองการหรอจดประสงคทแนนอนของจกหรอฟกเจอรนนๆ
7.1 ขนาดและรปรางทงหมดของชนสวน
นกอออกแบบจกและฟกเจอร จะตองพจารณาขนาดและรปรางของชนงานวาเปนอยางไรและจะทำา
จกหรอฟกเจอรใหสมพนธเหมาสมกบชนงานอยางไร ดงตวอยางตอไปน รปท 7.1
รปท 7.1 แสดงตวอยางของชนงาน
7.2 ชนดและสภาวะวสด
ชนดและสภาวะตางๆของวสดทจะนำามาใชใหชนงานทถกกระทำามกจะมผลกระทบโดย ตรงตอการทำาจกหรอฟกเจอร ชนงานทเปนพวกวสดออนๆ เชน อลมเนยม แมกนเซยม หรอพลาสตก จะทำาใหมการตดทงายและรวดเรวมากกวาวสดทมความแขงมากกวา ซงถาแรงทใชตดลงแลวจกหรอฟกเจอรกอาจจะถกออกแบบใหเบาขนและมความแขงแกรงลดนอยลงไปได
7.3 ชนดของเครองจกรในการทำางาน
เครองจกรทใชในการทำางานจะเปนตวกำาหนดใหวาควรจะทำาจกหรอฟกเจอรขนมาในลกษณะ
ใดจกหรอฟกเจอรสามารถทจะถกนำาขนมาเพอใหใชกบการทำางานหลายๆ อยางได ดงเชน จดเจาะร และฟกเจอรในเครองกดดงแสดงในรปท 7.2
รปท7-2 เครองมอทไดในการเจาะและการกด
7.4 ระดบความตองการความละเอยดถกตอง
ความละเอยดถกตองจะตองมผลกระทบตอการออกแบบคอ ปกตทมผลความเทยงตรงของจกหรอ ฟกเจอรคอความผดพลาดทยอมรบได ( Tool Tolerance ) ตามกฎทวๆไป ความผดพลาดเครอมอทยอมรบไดจะเทากบ 20 – 50 % ของความผดพลาดทยอมไดของชนงาน ระดบความตองการความละเอยดถกตองกตองพจารณาความผดพลาดทยอมรบได ดงรป 7.3
7.5 จำานวนของชนงานทจะทำา
จำานวนของชนงานทจะทำาขนมานนจะเปนตวกำาหนดโดยตรงวาจะสรางจกหรอฟกเจอรใหดเพยงไร ดงตวอยางเชน ตองการผลตชน
งาน 15,000 ชน โดยใชจก ดงนนจกทจะถกสรางขนมานจะตองมรคาไมสงมากเกนไปกวาราคาตนทนทจะผลตชนงานโดยทำาใหปนแบบงาย และมราคาสงสดเทาทจะทำาไดแตถาในการผลตชนงานถง 150,000 ชน โดยใชจกแบบเดยวกน จกทใชในการผลตนจะตองเสยคาใชจายในการทำาสงขน เพราะจะตองถกสรางใหมความทนทานสงและความละเอยดถกตองมากปนพเศษเพราะจะตองผลตงานถง 150,000 ชนอกทงชนสวนบางชนสวนจะตองถกออกแบบใหสามรถปรบเปลยนไดเมอสกหรอในระหวางการใชงาน
7.6 ผวหนาของการกำาหนดตำาแหนงและการจบยด
แบบดรอองของชนงานตองถกศกษาอยางดเพอทจะหาสวนผวของหนาทดทสดทจะทำาการกำาหนดตำาแหนงและทำาการยดจบชนงานซงจะพจารณาเรยงตามลำาดบความสำาคญดงน
1. รของชนงาน
2. ผวหนาสองดานทผานการตกแตงมาแลว และทำามมตงฉากกน
3. ผวหนาหนงดานทผานการตกแตงมาแลวกบผวหนาอกดานหนงทยงไมตกแตงและทำามมตงฉากกน
4. ผวหนาสองดานทยงไมไดตกแตง
7.7 ชนดและขนาดของเครองจกร
ขบวนการในการวางแผนงานตางๆ ปกตแลวจะเลอกเรองจกรสำาหรบการทำางานแตละอยาง นกออกแบบจกหรอฟกเจอรจะตองทำางาน
สมพนธกบวศวกรปฏบตการกอนทจะทำาการออกแบบ ทงนเพอใหทราบถงชนดและขนาดของเครองเสยกอน ดงตวอยางเชน เมอตองการเจาะรชนงานโดยมจกเจาะร ควรจะเลอกใชเครองเจาะในการทำางานแตถาตองการใหงานมความถกตองพอสมควรกควนใชเครองกดตง (Vertical Milling) หรอเครองควาน (Jig Borer )
7.2 การออกแบบเกยวของกบมนษย
กอนทจะทำาการออกแบบในขนสดทาย นกออกแบบจกหรอฟกเจอรจะตองพจารณาถงปจจยตางๆ ทเกยวกบคนซงจะสมพนธกบการทำางานของจกหรอฟกเจอรนนๆ ผทจะคมเครองตงเครอง และตรวจสอบจกหรอฟกเจอร ทงหมดนจะเกยวของกบการออกแบบและการทำางานของจกหรอฟกเจอร ดงรายละเอยดตอไปน
7.2.1 ความสามารถของมนษย
ความสามารถของคนเรานมกจะไมมขดจำากดเปนสวนมากนกออกแบบจกและฟกเจอรจะตองคำานงถงขดจำากดความสามารถของมนษยอยเสมอในการออกแบบจกและฟกเจอรและตามรายการตอไปนเปนจดทจะตองจำาไวเสมอเมอจะทำาการออกแบบจกและฟกเจอร
7.2.1.1 การทำางานของจกหรอฟกเจอร เปนแบบราบเรยบและเปนจงหวะใชหรอไม
7.2.1.2 มอทงสองสามารถถกใชงานในเวลาเดยวกนไดหรอไม
7.2.1.3 มอทงสองสามารถเรมและหยดพรอมกนใชหรอไม
7.2.1.4 มความจำาเปนเพยงเลกนอยในการเคลอนไหวเพอใหเกดความเหนอยลานอยทสดใชหรอไม
7.2.1.5 สามารถใชเทาแทนมอหรอแขนทเกดความเหนอยลาไดหรอไม
7.2.1.6 การควบคมทงหมดและการยดจบจะตดตงอยในททงายตอการเขาถงผควบคมหรอไม
7.2.2 การออกแบบทเกยวของกบการกบความปลอดภย
ในการออกแบบจกและฟกเจอรเมอไรกตามจะตองพจารณากอนเสมอกคอเรองของความปลอดภยจะไมมประโยชนอะไรเลยสำาหรบการทำางานอยางรวดเรวหรอประหยดเงนไดอยางมาก ถาการทำางานไมมความปลอดภย ความปลอดภยในการทำางานจะตองถกวางแผนในทกๆจดของการออกแบบ
7.3 การทำางานทเตรยมการมากอน
สำาหรบหวขอนจะใกลเคยงกนมากกบลำาดบขนตอนการทำางาน ( Sequence Of Operations ) นกแบบจกหรอฟกเจอรจะตองรวาการทำางานอะไรจะตองทำาเปนลำาดบกอนหลงในการออกแบบ ในตวทกำาหนดตำาแหนงและตวยดจบสามารถทจะถกกำาหนดวาอยตำาแหนงใดทำาใหเปนผลดตอการทจะทำาการตกแตงผวหนาใหถกตองซงสงนจะมความสำาคญเมอมผรวมการออกแบบหลายคนทำาการออกแบบสำาหรบชนงานชนเดยวกน
7.4 การพฒนาและเลอกใชการทำาเครองมอ
ปญหาทอยางของการออกแบบจกและฟกเจอรสวนมากแลวจะมกไมมขดจำากดวาจะสามารถแกไขใหสำาเรจลลวงไปได นกออกแบบจกและฟกเจอรจะตองหาวธการใดวธการหนงซงเรวทสดประหยดทสด และมความเทยงตรงทสด เมอมการพฒนาปรบปรงและเลอกใชวธการทำาเครองมอนกออกแบบจกและฟกเจอรกยงคงคดถงความเรว ความเทยงตรงและความประหยดอยตลอดเวลา มบอยครงในการออกแบบจะเลอกใชการทำางานทมรวมความคดเขาดวยกน ซงจะใหผลดมากกวาการทำางานเพยงวธการเดยว
บทท 9
ชนดและก�รใชง�นของจกและฟกซเจอรแบบพเศษ
9.1 บทนำา
ในบททกลาวมาแลวนนจะเปนการกลาวถงจกและฟกซเจอรซงมแบบฟอรมเปนพนฐานธรรมดา ๆแตในบทท 9 นจะกลาวครอบคลมถงสวนทยงยากมากยงขน อนไดแกจกและฟ กเจอรแบบโมดลาร(Modular toolings) ฟกซเจอรงานเชอม (Welding Fixture) เครองจกรระบบเอนซ (Numerically Controlled Machines) และฟกซเจอรสำาหรบตรวจสอบซงปจจบนนสงเหลานกำาลงเปนทนยมใชอยางมากในโรงงานอตสาหกรรม
9.2 จกและฟ กเจอรแบบโมดลาร
จกและฟ กเจอรแบบโมดลารหรอแบบชดสรางประกอบนเปนสงททำาใหการออกแบบจกและฟกซเจอรเปนไปดวยความรวดเรวมาก หรอกลาวอกอยางหนงกคอเปนการลดเวลาทตองการในการออกแบบและลด
เวลาในการกอสรางจกและฟ กเจอรแบบพเศษอกดวย สำาหรบสวนประกอบหรอชดของแบบโมดลารนสามารถทจะนำามาใชทำาจกและฟ กเจอรไดมากมาย นนกคอ จกและฟ กเจอรแบบโมดลารนนอกจากจะชวยประหยดคาใชจายแลว ยงมความคลองตวในการใชงานอกอยางมาก
9.2.1 การสรางประกอบจกและฟ กเจอรแบบโมดลาร
ในชดของแบบโมดลารนจะประกอบไปดวยชนสวนทเปนมาตรฐานและสวนพเศษเปนชด ๆ อนไดแกแผนฐาน (Base Plates) ปลอกนำา (Bushings) แผนกำาหนดตำาเหนง(Locator straps) ตวกำาหนดชองวาง (Spacers) ตวจบยด (Clamps) สลกเกลยว (Bolts) และสกร (Screws) ดงรปท 9-1
รปท 9-1 อปกรณตางๆ ของแบบโมดลาร
สำาหรบชนสวนเหลานสามารถทสบเปลยนแทนกนได (Interchangeable) โดยถกทำาใหมคาความผดพลาดทยอมได (Tolerance) เทากบ +_0.01 สวนประกอบตางๆ เหลาสามารถทนำามาประกอบดวยกนไดอยางงายดาย และแปรเปลยนฟอรมไดหลายแบบใหไชกนไดชนงานแตละชนด
เมอทำาการสรางประกอบประกอบจกหรอฟ กเจอรแบบโมดลารขนแรกกคอ การเลอกแผนฐาน (Base Plate) ซงจะตองใหญเพยงพอทจะรบชนงานและสวนประกอบอนๆ ไดอยางสบาย ขนตอไปนนผททำาจกหรอฟ กเจอรนกจะตองทำาการเลอกชนสวนตางๆ ของแบบโมดลาร ซงจะทำาการกำาหนดตำาแหนงและรองรบชนงาน เสรจแลวจงประกอบตวกำาหนดตำาแหนง(Locators) และตวรองรบชนงาน (Support) เขากบ แผนฐาน สำาหรบขนสดทายกคอการประกอบชนสวนพเศษ เชน ปลอกนำาทาง หรอตวยดชนงานใหถกตองกบตำาแหนงของชนงาน ซงชนสวนทงหมดกจะถกยดไวตามตำาแหนงทตองการ
มวธการอยหลายวธทจะทำาการสรางประกอบแบบโมดลารนใหไดเปนจกหรอฟ กเจอรตามตองการ ดงน
สรางประกอบโดยการใชชนงานจรงๆ
สรางประกอบโดยการใชชนงานจำาลอง
สรางประกอบโดยการใชรายละเอยดจากขนาดโดยไมใชชนงานใดๆ
ตามวธการดงกลาวมาแลวน วธการสรงประกอบทนบวาเทยงตรงสงทสดกคอ การสรางประกอบโดยใชชนงานจรงๆ แตถาหากวางานนเพงเรมทำาเปนครงแรกหรออยในขนการทดลองโดยทยงไมมการทำาชนงานจรงๆ ขนมาเลย กอาจจะทำาเปนชนงานจำาลองของจรงโดยการใชไมหรอวสดอยางอนทสามารถใชทำาได แตถาไมมทงชนงานจรงและชนงานจำาลอง การสรางประกอบฟกซเจอรกอาจทำาไดโดยการตดตงชนสวนประกอบตางๆ โดยดขนาดตางๆ จากแบบดรอองของชนสวน
การใชงานของชดสรางประกอบจกและฟ กเจอรแบบโมดลาร สวนมากแลวมกจะไมมขดจำากด แตบางครงกมงานบางอยางซงตองการ
ใชตวกำาหนดตำาแหนงหรอชนสวนอยางอนทไมมอยในชดของมน เมอมเหตการณเชนนเกดขนชนสวนนนๆ กสามารถทจะถกทำาขนมาเพอใหนำามาใชงานตามความตองการและตดตงบนจกหรอฟ กเจอรนนๆแตวาการทำาชนสวนขนเปนพเศษนควรจะหลกเลยงไมใหเกดมขนมา
จกหรอฟ กเจอรแบบโมดลารเมอถกสรางประกอบขนมากจะถกนำาไปผลตชนงานตามรายละเอยดทตองการเมอการทำางานนไดเสรจสนสมบรณแลว จกหรอฟ กเจอรนกจะถกนำาไปเกบไวในทเดมของมน ดงนน ชนสวนตางๆเหลานกสามารถทจะถกใชทำาจกหรอฟ กเจอรอนๆไดอก
การจดบนทกขอมลเกยวกบจกและฟ กเจอรสำาหรบแบบโมดลารแตละอยางนจะมความสำาคญอยางมากหลงจากทจกหรอฟ กเจอรนถกสรางประกอบขนมาเรยบรอยแลว
9.2.2 ขอดของจกและฟ กเจอรแบบโมดลาร
ชนสวนประกอบของจกและฟ กเจอรแบบโมดลารใหผลดอยางกวางขวาง ซงทสำาคญไดแก ชวยประหยดคาใชจายในการสรางจกและฟ กเจอรแบบพเศษไดอยางมาก แมวาคาใชจายเรมแรกของแบบโมดลารจะสงกวาเลกนอย แตสามารถทจะประหยดคาใชจายไดเปนอยางมาก
ขอดทสำาคญรองลงมาของการใชแบบโมดลารนกคอการชวยลดเวลาในการสรางไดเปนอยางมาก คอสามารถประหยดไดถง 80% หรอมากกวาเมอเปรยบเทยบกบเวลาทใชในการสรางจกหรอฟ กเจอรแบบธรรมดาทวๆไปหรอกลาวไดวาชวโมงททำาจกหรอฟ กเจอรแบบโมดลารนเทากบหกชวโมงของเวลาททำาจกหรอฟ กเจอรทวๆไป
ความสามารถในการนำากลบมาใชงานไดอก ปนขอดอกอยางหนงของแบบโมดลารน หลกจากทจกหรอฟ กเจอรแบบโมดลารนถกสรางขนเละเมอนำาไปใชงานเรยบรอยแลวสามารถทจะนำามาถอดเอาชนสวนตางๆ ออกมาเกบไวได เพอสำาหรบทำาจกหรอฟ กเจอรอนๆ ตอไป
ขอดอกอยางหนงคอความคลองตวเมอนำาไปใชงานไดหลายลกษณ สวนมากแลวจกและฟ กเจอรใดๆ กตามสามารถทจะใชสรางประกอบของแบบโมดลารนได และแบบโมดลารนยงชวยแกปญหาฉพาะหนาโดยการถกใชงานทดแทนจกหรอฟ กเจอรแบบธรรมดาในระยะสน กอนหนาทจกหรอฟ กเจอรอนสรางไดลำาบากจะถกสรางขนมาใชงาน นอกจากนจกและฟ กเจอรแบบ
9.3 จกและฟ กเจอรสำาหรบงานเชอม
การเชอมเปนวธการหนงทมประสทธภาพสงทสดและประหยดทสดทใชในการประสานโลหะใหตดกนโดยเหตผลนงานการเชอมจงเปนวธการประกอบเรมแรกทถกใชกนในโรงงานอตสาหกรรมทวไป ถงแมวาปรมาณความรอนจำานวนมากตองถกใชงานในงานเชอม อกทงการบดตวกเปนปญหาอยางหนง ดงนนการใชจกฟ กเจอรจงเปนสงสำาคญในการทจะลดหรอขจดปญหาทเกดขนมานใหนอยลงหรอหมดปญหาไปในการผลตทตองมงานเชอมเขามเกยวของ
สำาหรบคำาวาจกและฟ กเจอรเมอใชกบงานเชอมนจะมความหมายแตกตางไปจากจกและฟ กเจอรทใชกบเครองกลจกทใชสำาหรบงานเชอมคอเครองมอทใชจบยดชนงานแบบตายตว(A Fixed Position
Tool) สวนคำาวาฟ กเจอรกหมายถงเครองมอททำาขนมาใหสามารถหมนไดรอบทงแกนนอนและแกนตง
9.3.1 ชนดของจกและฟกซเจอรงานเชอม
จกและฟ กเจอรทใชในงานเชอมสามารถทจะแบงออกไดเปน 3 ชนดคอ
- การเชอมตรงปนจด
- การเชอม
- การยดจบ
9.3.1.1 จกและฟ กเจอรสำาหรบงานเชอมตรงเปนจด
จกและฟ กเจอรชนดนใชสำาหรบการยดจบชนงานทจะนำามาประกอบกน โดยทำาการเชอมตรงบนชนงานเปนจดๆ เพอปองกนไมไหชนงานเกดการโคงงอหรอบดในระหวางการเชอม หลกจากทชนงานถกประกอบโดยการเชอมตรงเปนจดๆ แลวกถอดออกจากจกหรอฟ กเจอรเพอนำามาทำาการเชอมใหสมบรณตอไปโดยอาจไมใชหรอใชจกหรอฟ กเจอรสำาหรบการยดจบในการจบชนงานนน
9.3.1.2 จกและฟ กเจอรสำาหรบงานเชอม
จะถกใชสำาหรบการยดจบชนงานทจะนำามาประกอบกนในตำาแหนงทจะทำาการเชอมประสานใหตดกนอยางสมบรณ สำาหรบจกหรอฟ กเจอรสำาหรบงานเชอมนปกตแลวจะถกสรางขนมาใหมความแขงแรงกวาจกและฟ กเจอรสำาหรบงานเชอมตรงเปนจดเพอปองแรงทเกดขนเนองจากความรอนบนชนงาน
9.3.1.3 จกและฟ กเจอรสำาหรบการยดจบ
จะถกใชสำาหรบงานจบยดเพอทำาการเชอมใหสมบรณโดยงานนจะผานการเชอมตรงเปนจดๆมาแลว ซงจกและฟ กเจอรชนดนตองมความแขงแรงมนคงเพอปองกนไมใหงานเกดการบดหรอโคงงอ
9.3.2 การกำาหนดตำาแหนงและการยดจบชงาน
หลกการพนฐานสำาหรบการกำาหนดตำาแหนงและการจดยดชนงานนทใชสำาหรบการทำางานบนเครองจกรกลกสามารถนำาไปใชกบงานเชอมไดเชนกน โดยทระดบความถกตองเทยงตรงสำาหรบงานเชอมนจะลดนอยลงไปบาง แตชนงานของงานทจะนำามาประกอบกนกจะตองยงคงถกจบยดและอยในตำาแหนงทใหความสมพนธถกตองอยดวย
รปท 9-8 ฟกเจอรงานเชอมแบบหมนได
สำาหรบตวจบยดชนงานทใชไดอยางสะดวกสบายและการณปรบตวใหเขากบสถานการณไดอยางดทสดสำาหรบการทำางานดานการเชอมคอ แบบทอกเกล (Toggle-Style Clamp)
รปท9-9 ทอกเกลแบบมาตรฐาน
9.3.3 การพจารณาขนพนฐานของการออกแบบ
นอกจากการกำาหนดตำาแหนงและการจบยดชนงานแลว นกออกแบบจกฟ กเจอรยงตองพจารณาแฟคเตอรอนๆ อกหลายอยางกอนทจกหรอฟ กเจอรสำาหรบงานเชอมจะสามารถถกออกแบบมาได
การกระจายตวของความรอน (Heat Dissipation) เปนขอพจารณาทสำาคญอยางหนงของจกและฟ กเจอรสำาหรบงานเชอมมอยหลายวธทถกนำามาใชเพอชวยใหความรอนทเกดขนนจะอยในพนทของการเชอมเทานน สำาหรบแฟคเตอรแรกซงจะเปนตวกำาหนดปรมาณความรอนทตองการคอ โลหะทจะนำามาเชอมตอกนเมอโลหะตางๆ เชน เหลกเหนยว และโลหะทนำาความรอนไดตำาอนๆ ถกตอเขาดวยกน ความรอนทเกนความตองการทจะถกกำาจดออกไปเพอปองกนไมกจะตองมการปองกนการบดตวขใหรอย
เชอมเกดความรอนมากเกนไป (Over-Heating) ซงทำาไดโดยการใชแผนโลหะพวกทองแดง (Copper) ไทเทเนยม (Titanium) หรอเบอรลเลยม (Beryllium) ทำาการประกบไวดานหลงสวนสำาหรบโ,หะทมความสามารถในการนำาความรอนไดสง เชน ทองแดง หรอลมเนยม ซง
มการเยนตวอยางเรวมาก จะทำาใหเกดปญหาขนไดเพอปองกนไมใหเกดปญหาขนมา จกหรอฟ กเจอรทใชจะตองทำาพนททสมผสกบชนงานนอยทสดเทาทจะนอยไดดงรปท 9-11
สำาหรบการยดชนงานและการรองรบงานจะตองมการปองกนการบดตวของชนงานในระหวางทชนงานไดรบความรอนอยดวย ถาเปนไปไดควรจะกำาหนดใหตวยดจบชนงานกระทำาตอชนงานตรงสวนทชนงานอยในตำาแหนงของตวรองรบชนพอด
ตวกำาหนดตำาแหนงควรจะวางไวในตำาแหนงทไมทำาใหชนงานเกการบดตวหรอหลดเมอไดความจากงานเชอม
ตวกนโง (Foolproofing) เปนอกสงหนงทมความจำาเปนอยางมากสำาหรบจกและฟ กเจอรงานเชอมทกแบบ เพอใหทำาการใสชนงานใหฟตพอดเฉพาะในตำาแหนงทถกตองเทานน
9.3.4 จดประสงคในการออกแบบ มดงตไปน
9.3.4.1 สำาหรบหนาทอยางแรกของจกและฟ กเจอรของงานเชอมกเพอทจะยดชนงานใหอยในตำาแหนงทถกตองตลอดระยะเวลาในงานเชอม
9.3.4.2 จะตองสามารถผลตงานไดหลายอยาง โดยไมมความผดพลาดหรอมนอยมาก
9.3.4.3 ความรอนทเกดในพนทงานเชอมจะตองถกควบคมไว
9.3.4.4 จกและฟ กเจอรจะตองมตวกนโงหรอใชงานไดงาย
9.3.4.5 ขนาดทสำาคญของชนงานควรจะถกกำาหนดตำาแหนงและยดไวอยางมนคง
9.3.4.6 พนทททำาการเชอมตองมความงายและสะดวกในการใชงาน
9.3.4.7 จกและฟ กเจอรทมความหนกมากๆ ควรจะถกรองรบดวยเครองมอกล เพอชวยใหผทำางานไมยกสงทหนเกนไป
9.3.4.8 การทำางานทสามารถทำาเตรยมกอนไดควรจะทำาใหมากทสดกอนทจะนำาชนงานใสจกหรอฟ กเจอรนนๆ
9.4 จกและฟ กเจอรสำาหรบเครองจกรระบบเอนซ
เมอเรวๆ นวงาการอตสาหกรรมไดมการเปลยนแปลงทนาทงเกยวกบวธการทำางานผลตชนงานของเครองจกร โดยปรมาณงานผลตไดเพมมากขนในขณะทคาใชจายนอยลง ทำาใหงานดานอตสาหกรรมมประสทธภาพสงยงขน นนคอวงการอตสาหกรรมไดนำาเครองจกรใหมมาใชงานซงกคอ เครองจกรทใชควบคมดวยระบบตวเลข (Numerically Controlled) หรอเครองจกรกลระบบเอนซ (N/C) การขยายตวเพมมากขนของการใชเครองจกรกลระบบเอนซนเปนการทกทายและเปดโอกาสอนดของนกออกแบบจกและฟ กเจอรทจะทำาการปรบปรงและพฒนาความคดและออกแบบเครองใหมๆ ออกมา
9.4.1 หลการทำางานเบองตนของระบบเอนซ
เครองจกรกลระบบเอนซ มการทำางานคลายกบเครองจกรกลธรรมดา แตสามารถทำางานไดเรวกวามากโดยทคนไมตองควบคมดแล ความหมายของระบบเอนซ จะหมายถงการเคลอนทตางๆ ของเครองจะ
ถกบงคบไวเปนไปตามทเราตองการ การตองการใหเครองจกรกลเคลอนทไปในทศทางใด ขนแรกนจะตองพจารณาจากแบบดรอองของชนสวนเสยกอน การเคลอนทใดๆ กตามจะถกกำาหนดใหอยใหนแกนของ X,Y,Z
ทศทางในแกน X,Y,Z และปรมาณการเคลอนทวาจะเคลยนทไปเทาไร จะถกบนทกไวในแถบเทปทมความกวางหนงนว เทปนจะถกบรรจเขาไปในเครองจกรกล ซงทำาหนาทในการผลตชนงานโดยทำาตามคำาสงทถกบนทกไวในเทปดงรปท 9-12
9.4.2 เครองจกรกลระบบเอนซชนดตางๆ
9.4.2.1 เครองระบบจดหนงไปยงจดหนง
เครองจกรกลนเปนแบบธรรมดาทสดในของเครองจกรกลระบบเอนซ โดยการใชกบทตองถกกำาหนดไวแลว แตการเคลอนทของเครองมอตดไปยงจดทตองการตดหรอเจาะรนนไมมความสำาคญโดยจะเครองทไปอยางกได
9.4.2.2 เครงจกรระบบทางเดนตอเนอง
เครองจกรระบบเอนซนจะถกใชสำาหรบเครองจกรกลซงไดแก เครองกด (Milling Machine) หรอเครองกลง (Lathe) ซงการเคลอนทหรอทางเดนของเครองมอตดมความสำาคญมาก เครองมอจะถกควบคมใหทำางานในตำาแหนงตางๆ ตอเนองไปจนสำาเรจ
9.4.3 ความจำาเปนของจกและฟ กเจอรระบบเอนซ
เครองจกรระบบเอนซมแนวทางทจะทำางานไดหลายจดมงหมาย (Multipurpose) และยดจบงานไดอยางกวางขวาง เครองจกร
กลระบบเอนซไดบบบงคบใหนออกแบบจกและฟ กเจอรตองยอนกลบไปพจารณาพนฐานของการออกแบบจกหรอฟ กเจอรอกครงหนง โดยทสำาหรบเครองจกรแบบธรรมดาทมเพยงผวหนาดานเดยวเทานนทสามารถตกแตงไดในครงครง แตระบบเอนซสามารถตกแตงไดหลายผวหนาในการตงเครอง (Set-Up) แตละครง เครองจกรแบบธรรมดาจำาเปนทจะตองมความระเอยด และตงระยะอางองซำาอกในการทำางานแตละครง
9.3.4 ตวยดชนงานชนดตางๆ
หนาทอยางแรกของตวยดชนงานสำาหรบเครองเอนซ คอ การยดจบและกำาหนดตำาแหนงชนงานตวยดจบชนงานนไมจำาเปนทจะตองใหแบบทมราคาแพงหรอมความปราณตมากเกนไป
ตวยดจบชนงานทนยมใชมากทสดในเครองจกรเอนซ คอ ตดจบยดแบบแผนและแทงตง ตวจบยดแบบนเปนแบบทสามารถใชงานไดคลองแคลวหลายอยางและมราคาถกทสด
9.5 ฟ กเจอรสำาหรบการตรวจสอบ
ความตองการของฟ กเจอรสำาหรบการตรวจสอบ คอ ความละเอยดเทยงตรง ฟ กเจอรแตละตวควรททำาหรอบรรจสงทจำาเปนในการตรวจสอบรายละเอยดของขนาดตางๆ หรอแบบฟอรมตางๆ
ฟ กเจอรสำาหรบตรวจทวๆไป มอย 3 ชนด
แบบสำาหรบตรวจสอบ แบบสำาหรบการวดและเกจชนดอนๆ
9.5.1 ฟ กเจอรตรวจสอบ
ฟ กเจอรนจะถกใชสำาหรบการตรวจสอบชนงานวาไดขนาดตามมาตรฐานทตงหรอกำาหนดไวหรอไม เชน วธการฟ กเจอรไปสวมกบชนงานวามความพอดหรอไม ดงรป 9-21
9.5.2 ฟ กเจอรการวด
ฟ กเจอรนสามารถทจะเปนตวบงชไดอยางละเอยดเทยงตรงวาชนงานมความผดพลาดไปเทาไร เชน ใชนาฬกาวดตรวจสอบความผดพลาดของเสนผาศนยกลางภายใน ดงรปท 9-24
9.5.3 เกจชนดอนๆ
9.5.3.1 เกจแบบสลก ใชในการวดความลก
9.5.3.2 เกจวดคาลมท นยมใชสำาหรบการตรวจสอบขนาดทเปนคาสงสดและคาตำาสดของชงาน
9.5.3.3 เกจแบบเทมเพลท เปนเกจทถกนำาไปใชสำาหรบตรวจสอบเสนรอปรปของงานตาง ๆ เชน รศม มม หรอเกลยว
บทท 10
ก�รว�งแผนก�รออกแบบจกและฟ กเจอร
10.1 บทนำา
ปญหาอยางหนงของนกออกแบบจกและฟ กเจอร คอ การรวบรวมความคดเกยวกบหวขอรายละเอยดปลกยอย ซงจะตองนำามาพจารณาในการวางแผนการออกแบบจกและฟ กเจอร นกออกแบบจกและฟ กเจอรควรจะมวธการทแนนนอนของการเรมตน การพฒนาปรบปรง และความสมบรณในการออกแบบ ถานกออกแบบทเพงเรมตนปฏบตการวางแผนออกแบบทแนนอนนแลวเขากอาจเกดความยงยากสบสนในขอมลความคดตางๆ ทไมไดรวบรวมใหดทำาใหเกดการเสยเวลาอยางมากและความผดพลาดกเกดขนดวย
สำาหรบบทนจะอธบายการวางแผนออกแบบจกและฟ กเจอรไปทละขนตอน ซงทำาใหผเรมตนไดจดจำาหวขอรายละเอยดการวางแผนซงตองนำาไปพจารณาในการออกแบบจกและฟ กเจอร
สามารถแบงไดเปน 3 ขนใหญๆ คอ
1.การศกษาวเคาะหเกยวกบแบบดรอองของชนงานและแผนการของการผลตตลอดจนจำานวนของชนงานทจะทำากถกนำามาพจารณาดวย
2.การวางแผนและการเรมตนสำาหรบจกและฟ กเจอรจะถกพฒนาปรบปรงในขนนกคอสเกตภาพนนเอง
3.การเขยนแบบดรอองทสมบรณซงสามารถนำาไปใชในการผลตจกและฟ กเจอรตอไป
10.2 การวเตราะหชนงาน
การวเคราะหชนงานซงจะถกผลตรวมทงการศกษาแผนการของการผลตแบบดรอองของชนงานเงอนไขของชนงานทอาจเกดในระหวางการทำางานตองนำามาพจารณาดวย นอกจากนจะตองพจารณาเกยวกบผวรทถกเจาะมาแลว หรอรทจะตองนำามาเจาะ รวมทงขนาดตางๆ ของชนงานและวสดทนำามาใช
10.3 การวางแผนขนเรมแรก
การวางแผนการขนเรมแนกจะเรมจากสเกตภาพกอน โดยชนจะถกเขยนขนเปนอนดบแรกปกตแลวจะเขยนสามววและจะตองเวนชองวางไวใหเพยงพอสำาหรบการเตมรายละเอยดของจกและฟ กเจอรลงไปรปของชนงานทเขยนทงสามววนอาจสเกตดวยดนสอ หรอเสนทสามารถมองเหนความแตกตางไดอยางชดเจนและงายตอการแยกวาสวนไหนเปน
ชนงานหรอสวนของจกฟ กเจอรการทำาภาพสเกตนเปนภาพรวมประกอบของสวนประกอบตางๆของจกและฟ กเจอรซงอยในตำาแหนงทแนนนอน
10.4 การพฒนาปรบปรงการออกแบบของจกเจาะร
ในการวางแผนการออกแบบและการพฒนาปรบปรงภาพสเกตสำาหรบเจาะรนมเฟตเตอรหลายอยางทควรจะตองนำามาพจารณาตามลำาดบในแตละขนตอน ตามหวขอตอไปน
10.4.1 การวเคราะหชนงานและการทำางานของเครองจกร
10.4.2 ตำาแหนงของชนงานทสมผสกบเครองมอตด
10.4.3 ปลอกนำาทาง (Jig Bushings)
10.4.4 ตวกำาหนดตำาแหนงและตวรองรบชนงาน
10.4.5 ตวยดจบชนงาน
10.4.6 ปากกาจบชนงานแบบพเศษและอปกรณตางๆ
10.4.7 ลำาตวและโครงสรางของจก
รปท11-4 เพมเตมลำาตวและฝาปดของจก
รปท11-5 รปสเกตทสมบรณของจก
10.5 การพฒนาการออกแบบฟ กเจอร
สำาหรบวธการพฒนาปรบปรงการออกแบบสำาหรบฟ กเจอรกมหลายลำาดบขนตางๆ คลายคลงกบการออกแบบจก ดงน
10.5.1 วเคราะหชนงานและแผนการผลต ตลอดทงจำานวนของชนงานทจะตองทำา
10.5.2 สเกตภาพชนงานทงสามววในตำาแหนงทชดเจนและมชองวางพอสำาหรบการออกแบบฟ กเจอร
10.5.3 กำาหนดตำาแหนงทเหมาะสมของตวกำาหนดตำาแหนง และตวรองรบชนงานแลวสเกตภาพลงไป
10.5.4 สเกตภาพตวยดจบชนงานเพอมลงไป
10.5.5 กำาหนดตำาแหนงของเกจสำาหรบการตงเครองมอตด
10.5.6 ออกแบบลำาตวของฟ กเจอรแลวสเกตลงไป
10.5.7 ประมาณการขนาดตางๆ และชนสวนของฟ กเจอรทแปรเปลยนไปทจะใหประโยชนมากทสด
10.5.8 ตรวจสอบระยะของเครองมอตดกบฟ กเจอรวามความสมพนกนและทำางานไดหรอไม
10.5.9 หลงจากตรวจสอบรายละเอยดตางๆ แลว ทำาการเขยนแบบดรอวงใหสมบรณ และกำาหนดรายละเอยดเกยวกบวสดทตองใชงานลงไป
รปท11-6 กำาหนดตำาแหนงของชนงานโดยใชสลก