มาตรฐานสนคาเกษตร มกษ. 5700-2561

THAI AGRICULTURAL STANDARD

TAS 5700-2018

เมลดกาแฟโรบสตา

ROBUSTA GREEN COFFEE

สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ICS 67.140.20 ISBN

มาตรฐานสนคาเกษตร

มกษ. 5700 - 2561

THAI AGRICULTURAL STANDARD

TAS 5700 - 2018

เมลดกาแฟโรบสตา

ROBUSTA GREEN COFFEE

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

50 ถนนพหลโยธน เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900

โทรศพท 0 2561 2277 โทรสาร 0 2561 3357

www.acfs.go.th

ประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบประกาศและงานทวไป เลม 135 ตอนพเศษ 287 ง

วนท 14 พฤศจกายน พทธศกราช 2561

(2)

คณะกรรมการวชาการพจารณามาตรฐานสนคาเกษตร เรอง กาแฟโรบสตา

1. อธบดกรมวชาการเกษตร หรอผทอธบดมอบหมาย

นางสาวเสรมสข สลกเพชร รองอธบด

ประธานกรรมการ

2. ผแทนกรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย

นายวรพนธ ประเสรฐยง

นางสชาดา แกวมณ

กรรมการ

3. ผแทนสานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

นางสาวองอร ปญญากจ

กรรมการ

4. ผแทนสานกงานเศรษฐกจการเกษตร

นางจนทรธดา มเดช

นางสาวเพญศร สาวตถ

นางสาวณฐวณ ยมโชต

กรรมการ

5. ผแทนสานกสงเสรมและจดการสนคาเกษตร กรมสงเสรมการเกษตร

นางอรวรรณ วชยลกษณ

กรรมการ

6. ผแทนสถาบนวจยพชสวน กรมวชาการเกษตร

นายจารอง ดาวเรอง

นายเกรกชย ธนรกษ

กรรมการ

7. ผแทนศนยวจยพชสวนชมพร กรมวชาการเกษตร

นายเกรกชย ธนรกษ

นางสรรตน ปญญาโตนะ

กรรมการ

8. ผแทนมลนธชาวสวนกาแฟ

นายสธรรม วชชไตรภพ

กรรมการ

9. ผแทนสมาคมกาแฟไทย

นางวาร สดประเสรฐ

นายเจรญ บญลาภทวโชค

กรรมการ

10. ผแทนสมาคมกาแฟและชาไทย กรรมการ

11. ผแทนสมาคมชาวสวนกาแฟไทย

นายประยร สงคประเสรฐ

กรรมการ

12. นายทาธฤษ กณาศล

ผทรงคณวฒดานการรบซอเมลดกาแฟ

กรรมการ

(3)

13. นายกอพงศ จตพรหม

ผทรงคณวฒดานคณภาพเมลดกาแฟ

กรรมการ

14. นางปยะนช นาคะ

ผทรงคณวฒดานการผลตกาแฟ

กรรมการ

15. ผแทนสานกกาหนดมาตรฐาน

สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

นางสาวพรรณพลาส สายแกว

นางสาวชตมา ศรสาราญ

กรรมการและเลขานการ

(4)

กระทรวงเกษตรและสหกรณไดประกาศมาตรฐานสนคาเกษตร เรอง เมลดกาแฟโรบสตา (มกษ. 5700-2552)

เพอสงเสรมและพฒนาการผลตเมลดกาแฟโรบสตาใหไดมาตรฐาน แตเนองจากมขอมลการศกษาวจย

ทางวทยาศาสตรเพมขน และมการเปลยนแปลงขอมลดานการคา คณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตร

จงเหนควรใหปรบปรงและแกไขมาตรฐานใหเปนปจจบน เพอใหสนคาเกษตรมคณภาพ ปลอดภย

และสรางความเชอมนใหเปนทยอมรบทงในประเทศและระหวางประเทศ

มาตรฐานสนคาเกษตรน กาหนดขนโดย ใชเอกสารตอไปนเปนแนวทาง

กรมวชาการเกษตร. 2560. คมอการใหบรการตรวจสอบและออกใบรบรองคณภาพสนคาเกษตรเพอการสงออก

ฉบบปรงปรง ครงท 3. กองพฒนาระบบและรบรองมาตรฐานสนคาพช กรมวชาการเกษตร

สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต. 2558. รายงานโครงการศกษาการปนเปอนสาร

โอคราทอกซน เอ ในเมลดกาแฟและแนวทางการควบคม. สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหาร

แหงชาต. กรงเทพฯ.

สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต. 2560. รายงานการศกษาวจยขอมลการเฝาระวง

การปนเปอนโอคราทอกซน เอ ในเมลดกาแฟ. สานกกาหนดมาตรฐาน สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตร

และอาหารแหงชาต. กรงเทพฯ.

CAC/RCP 69-2009. Code of Practice for the Prevention and Reduction of Ochratoxin A Contamination

in Coffee. Joint FAO/WHO Food Standards Programme, FAO, Rome.

ISO 4150 2011. Green coffee or raw coffee- Size analysis-Manual and machine sieving, 3rd edition.

International Organization for Standardization. Geneva.

ISO 4072 1982. Green Coffee in bags-Sampling. International Organization for Standardization.

Geneva.

มกษ. 5700 -2561

มาตรฐานสนคาเกษตร

เมลดกาแฟโรบสตา

1 ขอบขาย

มาตรฐานสนคาเกษตรน ใชกบเมลดกาแฟโรบสตา (robusta green coffee) ทไดมาจากตนกาแฟ

ทมชอวทยาศาสตรวา Coffea canephora Pierre ex Froehner var. robusta อยในวงศ Rubiaceae

โดยนาผลกาแฟสก (coffee cherries) ผานกรรมวธเพอใหไดเมลดกาแฟ และบรรจในหบหอ

พรอมจาหนาย

2 นยาม

ความหมายของคาทใชในมาตรฐานสนคาเกษตรน มดงตอไปน

2.1 เมลดกาแฟ (green coffee ) หรอทเรยกทวไปวากาแฟสาร หรอ เมลดกาแฟดบ หมายถง ผลกาแฟสก

(coffee cherry) ทเอาสวนของเปลอก (pericarp) ไดแก ผนงผลชนนอก (exocarp) ผนงผลชนกลาง

(mesocarp) หรอทเรยกวาเนอ และ ผนงผลชนใน (endocarp) หรอทเรยกวากะลา (parchment)

ออกแลว (ภาพท ก.1)

2.2 กาแฟกะลา (parchment coffee) หมายถง ผลกาแฟสกทเอาสวนของผนงผลชนนอกและผนงผล

ชนกลางออก แตยงคงมผนงผลชนในหรอทเรยกวากะลาตดอย (ภาพท ก.2)

3 คณภาพ

3.1 ขอกาหนดทวไป

3.1.1 ไมมกลนผดปกต (off-odour bean) เชน กลนเหมนเปรยว กลนหมกบด กลนรา หรอกลนแปลกปลอม

เชน กลนปย กลนสารเคม กลนดน

3.1.2 มสตรงตามกระบวนการผลต1/ของเมลดกาแฟโรบสตา

1/ กระบวนการผลตเมลดกาแฟ โดยทวไปม 2 แบบ คอ

(1) กระบวนการแบบเปยก (wet process) โดยการนาผลกาแฟสกปอกเปลอกดวยเครองปอกเปลอก และกาจดเมอก

โดยวธการหมกหรอการใชดาง จากนนทาใหกาแฟกะลาแหง แลวกะเทาะผนงผลชนในออกดวยเครองสกาแฟ และ

(2) กระบวนการแบบแหง (dry process) โดยนาผลกาแฟสกอบหรอตากใหแหง แลวกะเทาะเปลอกออกดวยเครองสกาแฟ

มกษ. 5700-2561 2

3.1.3 มความชนไมเกน 12.5% โดยมวล

3.1.4 ไมพบรองรอยการทาลายเมลดกาแฟจากดวงเมลดกาแฟ (coffee bean weevil) ทมชอวทยาศาสตรวา

Araecerus fasciculatus (ภาพท ก.8)

3.2 ขอบกพรองและเกณฑการยอมรบ

3.2.1 นยามขอบกพรอง

ก) เมลดดา (black bean) หมายถง เมลดกาแฟทมสดาภายในและภายนอกเมลดมากกวาครงหนง

ของเมลด (ภาพท ก.3)

ข) เมลดขนรา (moldy bean) หมายถง เมลดกาแฟทมเชอราเขาทาลาย (ภาพท ก.4)

ค) ชนเมลดแตก (bean fragment) หมายถง เมลดกาแฟทแตกออกเปนชนเลกกวาครงหนง

ของกาแฟเตมเมลด (ภาพท ก.5)

ง) เมลดไมสมบรณ (incompletely formed bean) หมายถง เมลดกาแฟทมลกษณะเหยวยน

ลบ เบา (ภาพท ก.6) รวมทงเมลดออน (immature bean) ทไดจากผลกาแฟทเกบเกยว

ในชวงทสกไมเตมท ซงมลกษณะของเมลดไมสมบรณดวย

จ) เมลดถกแมลงทาลาย (insect-damaged bean) หมายถง เมลดกาแฟทถกมอดเจาะผลกาแฟ

ทมชอวทยาศาสตรวา Hypothenemus hampei กด แทะ หรอเจาะจนเกดเปนร มากกวา 1 ร

(ภาพท ก.7)

ฉ) ผลกาแฟแหง (dried cherry) หมายถง ผลกาแฟทผานกรรมวธการทาใหแหงจนไดผลกาแฟแหง

ทยงไมไดสเปลอกออก รวมทงเมลดกาแฟทมเปลอกตดบางสวน (ภาพท ก.9)

ช) สงแปลกปลอม (foreign matter) หมายถง สงแปลกปลอมทางกายภาพอนๆ ทไมใชเมลดกาแฟ

เชน เศษหน ดน เศษไม สวนของเปลอกและกะลา (ภาพท ก.10)

ขอบกพรองรวม หมายถง ขอบกพรองรวมตงแตขอ (ก) ถง (ช) ขางตน

3 มกษ. 5700-2561

3.2.2 ขอบกพรองและเกณฑการยอมรบ

เมลดกาแฟโรบสตา มขอบกพรองไดไมเกนเกณฑการยอมรบทกาหนดในตารางท 1

ตารางท 1 ขอบกพรองและเกณฑการยอมรบของเมลดกาแฟโรบสตา

(ขอ 3.2.2)

ขอบกพรอง เกณฑการยอมรบ

(%โดยมวล)

เมลดดา 2

เมลดขนรา 0.5

ชนเมลดแตก 2

เมลดถกแมลงทาลาย 4

ผลกาแฟแหง 0.5

สงแปลกปลอม 0.5

เมลดไมสมบรณ ไมกาหนดเกณฑสงสด

ขอบกพรองรวม 7

หมายเหต: ขอบกพรองแตละรายการตองตรวจพบไดสงสดไมเกนเกณฑทกาหนดเฉพาะ

และขอบกพรองรวม (ขอ 3.2.1 (8)) ตองไมเกนรอยละ 7 โดยมวล

4 การจดขนาดและเกณฑความคลาดเคลอน

4.1 การจดขนาด

หากมการจดขนาดของเมลดกาแฟโรบสตา จะพจารณาจากเมลดกาแฟโรบสตาทคางอยบน

ตะแกรงตามขนาดตะแกรง รายละเอยดดงทกาหนดในตารางท 2

มกษ. 5700-2561 4

ตารางท 2 การจดขนาดของเมลดกาแฟโรบสตา

(ขอ 4.1)

รหสขนาด

ขนาดของเมลดกาแฟ

(mm)

ขนาดตะแกรงรอน

(sieve No.)

1 ≥ 7.14 18

2 6.75 - < 7.14 17

3 6.35 - <6.75 16

4 5.95 - < 6.35 15

5 5.56 - <5.95 14

6 4.76 - < 5.56 12

7 < 4.76 -

4.2 เกณฑความคลาดเคลอน

เมลดกาแฟแตละหบหอ พบเมลดกาแฟทมขนาดใหญหรอเลกกวาขนาดถดไปหนงรหสปนมาได

ไมเกน 10 % โดยมวล

5 การบรรจหบหอ

ตองบรรจในภาชนะบรรจทเกบรกษาเมลดกาแฟโรบสตาไดอยางเหมาะสม วสดทใชตอง

ไมกอใหเกดอนตรายตอผบรโภค สะอาด ปราศจากสงแปลกปลอมและกลนไมพงประสงค

สามารถปองกนการปนเปอนและความชนจากภายนอกได มคณสมบตทนทานตอการขนสง

หากมการใชกระดาษหรอตราประทบทมขอมลทางการคาตองใชหมกพมพหรอกาวทไมเปนพษ

6 การแสดงฉลากและเครองหมาย

ตองแสดงฉลากและเครองหมายตามขอกาหนดของกฎหมายทเกยวของ และขอกาหนด

เพมเตม ดงน

5 มกษ. 5700-2561

6.1 บรรจภณฑทไมไดจาหนายโดยตรงตอผบรโภค

ใหแสดงในเอกสารกากบสนคา ฉลาก หรอแสดงไวทบรรจภณฑ ทสามารถบงชทมาและ

ชนดของสนคาไดชดเจน โดยขอความตองมองเหนไดงาย ชดเจน ไมหลดลอก ไมเปนเทจ

หรอหลอกลวง อยางนอย ดงน

ก) ชอสนคา เชน “เมลดกาแฟโรบสตา”

ข) ขนาด (ถาม)

ค) นาหนกสทธ เปนระบบเมตรก

จ) ขอมลผผลต ผบรรจ ผจาหนาย ผนาเขา หรอผสงออก ใหระบชอและทตง และถามหมายเลข

รหสสนคาใหแสดงดวย

ฉ) ปการผลต (crop year) โดยจะระบวนเดอนปทบรรจหรอไมกได

ช) ระบประเทศทเปนแหลงปลก ยกเวนกรณทปลกเพอจาหนายในประเทศ

ซ) ภาษา

กรณทผลตเพอจาหนายในประเทศตองใชขอความเปนภาษาไทยแตจะมภาษาตางประเทศดวยกได

กรณทผลตเพอการสงออกใหแสดงขอความเปนภาษาตางประเทศได

6.2 บรรจภณฑสาหรบผบรโภค

ใหแสดงขอมลตามขอ 6.1 ไวทฉลากหรอบรรจภณฑ

7 เครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร

การใชเครองหมายรบรองมาตรฐานสนคาเกษตร ใหเปนไปตามกฎกระทรวง เรอง กาหนด

ลกษณะของเครองหมาย การใชเครองหมาย และการแสดงเครองหมายรบรองมาตรฐาน

สนคาเกษตร พ.ศ. 2553 และประกาศสานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

ทเกยวของ

8 สารปนเปอน

8.1 ใหเปนไปตามขอกาหนดในกฎหมายทเกยวของ และขอกาหนดของมาตรฐานสนคาเกษตร

ทเกยวกบสารปนเปอน

8.2 ปรมาณสงสดของโอคราทอกซน เอ (Ochratoxin A; OTA) ในเมลดกาแฟโรบสตาพบไดไมเกน

10 μg/kg

มกษ. 5700-2561 6

9 สารพษตกคาง

ใหเปนไปตามขอกาหนดในกฎหมายทเกยวของและขอกาหนดใน มกษ. 9002 มาตรฐาน

สนคาเกษตร เรอง สารพษตกคาง: ปรมาณสารพษตกคางสงสด และ มกษ. 9003 มาตรฐาน

สนคาเกษตร เรองสารพษตกคาง: ปรมาณสารพษตกคางสงสดทปนเปอนจากสาเหตทไมอาจ

หลกเลยงได

10 สขลกษณะ

การผลตและการปฏบตตอเมลดกาแฟหรอกาแฟกะลาในขนตอนตางๆ รวมถงการเกบรกษา

และการขนสงตองปฏบตอยางถกสขลกษณะ เพอปองกนการปนเปอนทจะกอใหเกดอนตราย

ตอผบรโภค หรอไดรบการรบรองตาม มกษ. 5903 มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง การปฏบต

ทางการเกษตรทดสาหรบกาแฟ หรอมาตรฐานทเทยบเทาเปนอยางนอย

11 วธวเคราะห และชกตวอยาง

11.1 วธวเคราะห

ใหเปนไปตามวธทกาหนดในตารางท 3 (โดยใหอางองเอกสารฉบบลาสด) ดงน

ตารางท 3 วธวเคราะหและทดสอบเมลดกาแฟ

(ขอ 11.1)

ขอกาหนด วธวเคราะห หลกการ

1. กลน ส และรองรอยการทาลาย

เมลดกาแฟจากดวงเมลดกาแฟ

(ขอ 3.1.1, 3.1.2 และ3.1.4)

ตรวจพนจ และตรวจโดยวธทาง

ประสาทสมผส โดยผตรวจประเมน

ทผานการอบรบ

Visual inspection และ

Sensory analysis

2. ปรมาณความชน (ขอ 3.1.3) ภาคผนวก ข.1 Gravimetry

3. ขอบกพรอง (ขอ 3.2.2) ตรวจพนจ คดแยกขอบกพรอง

จากตวอยางเมลดกาแฟอยางนอย

350 g แลวนาไปชงคดเปนรอยละ

โดยมวล

Visual inspection และ

Gravimetry

4. การจดขนาดและเกณฑ

ความคลาดเคลอน (ขอ 4)

ภาคผนวก ข.2 Gravimetry

7 มกษ. 5700-2561

ขอกาหนด วธวเคราะห หลกการ

5. ปรมาณโอคราทอกซน เอ

(ขอ 8)

AOAC 2004.10 หรอใชวธวเคราะห

ทมความถกตองเทยบเทา2/

HPLC

หมายเหต กรณตรวจวเคราะหกาแฟกะลาตามขอกาหนดตางๆ ใหนาตวอยางกาแฟกะลาสเอาผนงผล

ชนในออกใหเปนเมลดกาแฟกอนจะนาไปตรวจ

2 กรณทไมสามารถใชวธวเคราะหปรมาณโอคราทอกซน เอ ดงทกาหนดในตารางท 3 วธวเคราะหเมลดกาแฟใหเลอกใช

วธอนทพจารณาแลววาเปนวธทมคณสมบตการใชงาน (performance characteristics) เหมาะสม และเปนไปตามเกณฑ

ขอใดขอหนง ดงตอไปน

(1) เปนวธวเคราะหทประกาศโดยองคกรแหงชาต หรอองคการระหวางประเทศดานมาตรฐาน หรอตพมพในเอกสาร

คมอ หรอสงตพมพทเปนทยอมรบในระดบสากล

(2) เปนวธทมการประเมนผลความใชได (validation) ของผลการทดสอบพบวามความถกตองและเหมาะสม โดยหองปฏบตการ

ทมสวนรวมศกษากบเครอขาย (collaborative study) ตามหลกเกณฑและสอดคลองกบองคการนานาชาตซงเปนทยอมรบทวไป

(3) กรณไมมวธวเคราะหตามขอ (1) หรอ (2) ใหใชวธวเคราะหทไดประเมนความใชไดของผลการทดสอบวามความถกตอง

และเหมาะสม โดยหองปฏบตการแหงเดยวทมระบบคณภาพ (single laboratory validation) ตามหลกเกณฑเปนทยอมรบ

ในระดบระหวางประเทศ

มกษ. 5700-2561 8

11.2 วธชกตวอยาง

การชกตวอยางเมลดกาแฟใหเปนไปตามภาคผนวก ค

แผนการชกตวอยางแสดงในตารางท ค.1 ตารางท ค.2 และตารางท ค.3 และขนตอนการดาเนนงาน

แสดงในขอ ค.3

12 เกณฑการยอมรบรน

รนของเมลดกาแฟโรบสตาทยอมรบได ผลการตรวจตวอยางเมลดกาแฟโรบสตาตองเปนไป

ตามเกณฑขอกาหนดขอ 3 ถงขอ 10 ทกขอ

9 มกษ. 5700-2561

ภาคผนวก ก

รปภาพของเมลดกาแฟ

(ขอ 3)

ภาพท ก.1-เมลดกาแฟ

(ขอ 2.1)

ภาพท ก.3-เมลดดา

(ขอ 3.2.1 ก))

ภาพท ก.5-ชนเมลดแตก

(ขอ 3.2.1 ค))

ภาพท ก.2-กาแฟกะลา

(ขอ 2.2)

ภาพท ก.4-เมลดขนรา

(ขอ 3.2.1 ข))

ภาพท ก.6-เมลดไมสมบรณ

(ขอ 3.2.1 ง))

มกษ. 5700-2561 10

ภาพท ก.7-เมลดถกแมลงทาลาย

(ขอ 3.2.1 จ))

ภาพท ก.8-เมลดถกดวงเมลดกาแฟทาลาย

(ขอ 3.1.4)

ภาพท ก.9-ผลกาแฟแหง ภาพท ก.10-สงแปลกปลอม

(ขอ 3.2.1 ฉ)) (ขอ 3.2.1 ช))

ทมา: ไดรบความอนเคราะหภาพจากบรษท เนสทเล (ไทย) จากด

ขอบกพรอง

ยอมรบได

11 มกษ. 5700-2561

ภาคผนวก ข

วธการวเคราะห

(ขอ 11.1)

ข.1 การวเคราะหปรมาณความชน

ข.1.1 เครองมอ

ข.1.1.1 ตอบ (oven)

ข.1.1.2 เครองชง ทชงไดละเอยดถง 0.01 g

ข.1.1.3 เดซกเคเตอร (desiccator)

ข.1.1.4 กลองอะลมเนยมมฝาปด

ข.1.2 วธวเคราะห

ข.1.2.1 เปดฝากลองอะลมเนยมตามขอ ข.1.1.4 โดยเอาฝาซอนไวใตกลองหรอวางขางๆ แลวนาไปอบ

ในตอบตามขอ ข.1.1.1 ทอณหภม 105 C เปนเวลา 1 ชวโมง ท งไวใหเยนในเดซกเคเตอร

แลวนาไปชง

ข.1.2.2 ตกตวอยางเมลดกาแฟมาประมาณ 10 g ใสในกลองอะลมเนยมทไดจากขอ ข.1.2.1 แลวชงดวย

เครองชงตาม ข.1.1.2 อบกลองเมลดกาแฟตวอยางในตอบทอณหภม 105 C โดยเปดฝา

และเอาฝาซอนไวใตกลองหรอวางขางๆ เปนเวลา 16 ชวโมง ± 0.5 ชวโมง แลวปดฝาท งไว

ใหเยนในเดซกเคเตอร แลวนาไปชง

ข.1.2.3 ทาตามขอ ข.1.2.1 และขอ ข.1.2.2 อยางนอย 2 ซา

ข.1.2.4 คานวณหาปรมาณความชนของการวเคราะหแตละครง จากสตร

เปอรเซนตของความชน = (B – C) X 100 (B – A)

เมอ A = มวลของกลองอะลมเนยมพรอมฝา

B = มวลของกลองอลมเนยมพรอมฝาและเมลดกาแฟกอนอบ

C = มวลของกลองอลมเนยมพรอมฝาและเมลดกาแฟหลงอบ

และนาผลทไดมาหาคาเฉลยปรมาณความชน

หมายเหต กรณทมการวเคราะหปรมาณความชนโดยใชวธอน เชน การใชเครองวดความชน ตองม

การทวนสอบความถกตองของเครองมอเปรยบเทยบกบวธการอบในตอบลมรอน ความถในการทวนสอบ

ขนกบปจจยหลายอยาง เชน ความถในการวด ปรมาณตวอยางทวด ความคลาดเคลอนของเครองมอวด

มกษ. 5700-2561 12

ข.2 การจดขนาดของเมลดกาแฟและการคานวณความคลาดเคลอน

ข.2.1 เครองมอ

ข.2.1.1 ตะแกรงรอนรกลมทมขนาดเสนผาศนยกลางตางๆ ตามมาตรฐาน ISO 4150:2011 เรยงจาก

บนลงลาง โดยรตะแกรงขนาดใหญทสดอยดานบน

ข.2.1.2 เครองชง ทชงไดละเอยดถง 0.01 g

ข.2.2 วธวเคราะห

ข.2.2.1 นาตวอยางทไดจากการชกตวอยางตามภาคผนวก ค ปรมาณอยางนอย 200 g รอนผาน

ตะแกรงรกลมทมขนาดเสนผาศนยกลางตางๆ กน ตามขอ ข.2.1.1

ข.2.2.2 ชงเมลดกาแฟทแยกไดแตละขนาด ดวยเครองชงตาม ข.2.1.2

ข.2.2.3 คานวณหารอยละโดยมวลของแตละขนาดทแยกได เพอพจารณาการยอมรบและความคลาดเคลอน

ของขนาดในแตละรน

13 มกษ. 5700-2561

ภาคผนวก ค

วธชกตวอยาง

(ขอ 11.2)

ค.1 คาศพททใชในวธการชกตวอยางเมลดกาแฟมรายละเอยดในมาตรฐานสนคาเกษตรทเกยวกบ

แนวทางทวไปในการชกตวอยาง (คาศพทและหลกการ) และเพมเตมดงตอไปน

ค.1.1 สนคาทสงมอบ (consignment) ในทน หมายถง ปรมาณเมลดกาแฟทไดรบการสงมอบในครงเดยว

สนคาทสงมอบอาจประกอบดวยหนงรนหรอหลายรนกได

ค.1.2 รน ในทน หมายถง สวนของสนคาทสงมอบหรอสนคาทสงมอบในครงเดยวกน แตวาจานวนสนคา

จะตองไมเกน 1,000 กระสอบหรอถง ตอรน โดยเจาหนาทชกตวอยางตองทราบหรอสนนษฐาน

ไดวามลกษณะเฉพาะเปนรปแบบเดยวกน เชน แหลงกาเนด ผผลต ผบรรจ แบบการบรรจ

เครองหมาย ผสงมอบ

ค.1.3 กระสอบหรอถงทเสยหาย (damaged bag) ในทน หมายถง กระสอบหรอถงทฉกขาด ปนเปอน

จากดน หรอมโอกาสปนเปอนจากสงแปลกปลอม และมผลทจะทาใหเมลดกาแฟเสยหายได

ค.2 แผนการชกตวอยาง

ค.2.1 แผนการชกตวอยางสาหรบการตรวจวเคราะหคณภาพและความปลอดภย

ของเมลดกาแฟ ขอ 3 ถง 9 (ยกเวนการวเคราะหปรมาณ OTA)

แผนการชกตวอยาง ใหเปนไปตามตารางท ค.1

ตารางท ค.1 แผนการชกตวอยางสาหรบวเคราะหคณภาพและและความปลอดภย

(ยกเวนการวเคราะหปรมาณ OTA)

(ขอ ค.2.1)

จานวนกระสอบหรอถงในรน จานวนกระสอบหรอถงทชกตวอยางขนตน

1 ถง 10 ทกกระสอบหรอถง

11 ถง 100 10

> 100 ไมนอยกวา10 % ของจานวนกระสอบหรอถงทงหมด

มกษ. 5700-2561 14

ค.2.2 แผนการชกตวอยางเพอวเคราะหปรมาณโอคราทอกซน เอ

ค.2.2.1 แผนการชกตวอยาง ใหเปนไปตามตารางท ค.2 และ ค.3

ตารางท ค.2 แผนการชกตวอยางสาหรบวเคราะหปรมาณ OTA สาหรบรนทมน าหนกรนมากกวา 15 ตน

นาหนกรน

(ตน)

นาหนกตอ

Sublot

(ตน)

จานวนจดทชก

ตวอยางตอ Sublot

นาหนกรวม

ตวอยางตอ Sublot

(kg)

จานวน

ตวอยางทสง

ทดสอบตอ

Sublot

> 15.0 15 - 30 100 10 1

ตารางท ค.3 แผนการชกตวอยางสาหรบวเคราะหปรมาณ OTA สาหรบรนทมน าหนกรนไมเกน15 ตน

ค.2.2.2 กรณทตวอยางเมลดกาแฟอยในบรรจภณฑสญญากาศ กาหนดใหจานวนจดทตองชกตวอยาง

ไมนอยกวา 25 % ของจานวนจดทกาหนดไวในตารางท ค.2 และ ค.3 มมวลรวมของตวอยาง

ตามทระบไวในตาราง

นาหนกรน

(ตน)

จานวนจดทสมเกบ นาหนกรวมตวอยาง

(kg)

จานวนตวอยาง

ทสงทดสอบ

≤ 0.1 10 1 1

> 0.1 – 0.2 15 1.5 1

> 0.2 – 0.5 20 2 1

> 0.5 – 1.0 30 3 1

> 1.0 – 2.0 40 4 1

> 2.0– 5.0 60 6 1

> 5.0 – 10.0 80 8 1

> 10.0 – 15.0 100 10 1

15 มกษ. 5700-2561

ค.3 ขนตอนการดาเนนงานในการชกตวอยาง

ค.3.1 ขอปฏบต

ค.3.1.1 เจาหนาทชกตวอยางตองเปนผมประสบการณหรอผานการฝกอบรม

ค.3.1.2 ชกตวอยาง ในสถานททเหมาะสมซงสามารถปองกนการเปยกชนของเมลดกาแฟ และการปนเปอน

จากสงแปลกปลอมและสารเคมตางๆ ได

ค.3.1.3 ใชอปกรณการชกตวอยาง เชน หลาว (coffee trier) ทเปนอปกรณเฉพาะทสามารถชกตวอยาง

เมลดกาแฟไดโดยไมตองเปดกระสอบ นอกจากนอปกรณการชกตวอยาง และภาชนะใสตวอยาง

ตองแหง สะอาด และปราศจากกลนแปลกปลอม โดยภาชนะทเกบตวอยางเมลดกาแฟทจะ

วเคราะหปรมาณความชนตองมฝาปดมดชด เพอปองกนความชนจากภายนอก

ค.3.1.4 บนทกรายละเอยดของตวอยางเมลดกาแฟ ไดแก

- รายละเอยดของรน เชน ผผลต แหลงปลก พาหนะทใชขนสง

- จานวนกระสอบทงหมดในแตละรน และนาหนกรวม

- วนทรบและชกตวอยางเมลดกาแฟ

- เจาหนาทชกตวอยาง

และใหกาหนดหมายเลขรหส (code) และแสดงหมายเลขรหสหรอทาสญลกษณบนถงทใส

ตวอยางสงหองปฏบตการ เพอเชอมโยงกบขอมลทบนทกไว

ค.3.1.5 วธการชกตวอยางเมลดกาแฟ ตองดาเนนการเพอใหไดตวอยางทเปนตวแทนของรนได

ค.3.2 ขนตอนการชกตวอยาง

ค.3.2.1 ชกตวอยางขนตนจากแตละรน โดยใหเปนไปตามตารางท ค.1 ชกตวอยางขนตน (primary

sample) จากแตละกระสอบหรอถง โดยใหขนาดตวอยางขนตนรวมกนไดอยางนอย 2 kg

หากตองการตรวจวเคราะหปรมาณโอคราทอกซนเอดวย ชกตวอยางขนตนจากแตละรน

โดยใหเปนไปตามตารางท ค.2 และ ขนาดตวอยางขนตนรวมกนไดอยางนอย 3 kg

แตละตวอยางควรชกมาจาก 3 ตาแหนงแบบสมเทาทสามารถปฏบตได (เชน หวกระสอบ

กลางกระสอบ และทายกระสอบ) และใหลกเพยงพอทจะใหไดตวอยางทเปนตวแทนของรนได

ค.3.2.2 ตรวจสอบตวอยางขนตน หากมคณภาพสมาเสมอ ใหนาตวอยางขนตนมารวมและผสมใหเขากน

เปนอยางดเพอใหไดตวอยางรวม ทงนตองไมนาตวอยางขนตนทมคณภาพแตกตางจาก

ตวอยางขนตนอนๆ มารวมเปนตวอยางรวม ใหบนทกสภาพทตรวจพบและดาเนนการ

วเคราะหแยก

นอกจากนตองไมนาตวอยางขนตนทชกจากกระสอบหรอถงทเสยหายมารวมเปนตวอยางรวม

มกษ. 5700-2561 16

ค.3.2.3 เตรยมตวอยางสงหองปฏบตการ (laboratory sample) โดยแบงตวอยางจากตวอยางรวมอยางนอย

ใหเพยงพอตอการวเคราะหแตละรายการ ดงน

- การวดปรมาณความชนโดยวธอบลมรอน ใชตวอยางเมลดกาแฟ 10 g

- การวดความชนโดยวธอน (เชน เครองวดความชนแบบเคลอนยายได) ใชตวอยางเมลดกาแฟ

180 g

- การพจารณาขอบกพรอง ใชตวอยางเมลดกาแฟ 350 g

- การวดขนาด ใชตวอยางเมลดกาแฟ 200 g

- การวเคราะหปรมาณสาร OTA ใชตวอยางเมลดกาแฟ 1 kg ถง 10 kg ขนกบขนาดรนตามขอ ค.2.2

- การวเคราะหปรมาณสารพษตกคาง ใชตวอยางเมลดกาแฟ 500 g

ค. 3.2.4. บรรจลงในภาชนะและตดฉลาก และสงวเคราะหตอไป

17 มกษ. 5700-2561

ภาคผนวก ง

หนวย

หนวยและสญลกษณทใชในมาตรฐานน และหนวย SI (International System of Units หรอ Le Système

International d’ Unités) ทยอมรบใหใชได มดงน

รายการ ชอหนวย สญลกษณหนวย

มวล กโลกรม (kilogram) kg

กรม (gram) g

ความยาว มลลเมตร (millimeter) mm

อณหภม องศาเซลเซยส (degree Celsius) C

ปรมาณ ไมโครกรมตอกโลกรม

(microgram/ kilogram)

μg/kg