1

ROCZNE SPRAWOZDANIE Z WYKONANIA PLANU ROZWOJU

INFRASTRUKTURY INFORMATYCZNEJ ZA 2016 ROK

00-925 Warszawa, Al Niepodległości 208 cissek@stat.gov.pl NIP 701-023-61-79 tel. (022) 608 31 44, fax. (022) 608 38 66 www.stat.gov.pl REGON 142396858

2

SPIS TREŚCI 1 Informacje wstępne ..................................................................................... 3 2 Infrastruktura teleinformatyczna statystyki publicznej ......................... 5 3 System pozyskiwania danych statystycznych ......................................... 12

3.1 Systemy pozyskiwania danych statystycznych z zakresu statystyki gospodarczej .................................................................................................................. 12 3.2 Systemy pozyskiwania danych statystycznych z zakresu statystyki społecznej ....................................................................................................................... 13

4 Systemy przetwarzania i integracji danych statystycznych .................. 15 5 Systemy gromadzenia i udostępniania metadanych statystycznych .... 16 6 Systemy gromadzenia danych i udostępniania informacji ................... 17 7 System elektronicznego zarządzania dokumentacją. ............................ 18 8 Inne systemy ............................................................................................... 19 9 Rejestry urzędowe i operaty ..................................................................... 21

9.1 Rejestr REGON ................................................................................................... 21 9.2 Rejestr TERYT .................................................................................................... 23 9.3 Baza Jednostek Statystycznych .......................................................................... 24

10 Bezpieczeństwo teleinformatyczne .......................................................... 25 11 Projekt Portal Geostatystyczny – Faza II (PGS-Faza II). ......................... 28 12 Program Operacyjny Polska Cyfrowa .................................................... 28 13 Współpraca międzynarodowa i pozostałe prace rozwojowe ................. 33 14 Roboty remontowo-budowlane ................................................................ 39 15 Zamówienia publiczne .............................................................................. 40 16 Archiwum zakładowe CIS. ....................................................................... 41 17 Szkolenia informatyczne ........................................................................... 42 18 Analiza ryzyk w CIS ................................................................................. 42 19 Realizacja usług informacyjnych ............................................................. 42 20 Działalność biblioteki Centrum Informatyki Statystycznej.................. 43

3

1 Informacje wstępne Centrum Informatyki Statystycznej działa na podstawie: 1. Ustawy o statystyce publicznej z dnia 29 czerwca 1995 r. (Dz. U. z 2012 r. poz. 591,

z późn. zm.1) 2. Zarządzenia nr 3 Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego z dnia 24 lutego 2012 r.

w sprawie szczegółowego zakresu zadań i organizacji Centrum Informatyki Statystycznej (Dziennik Urzędowy GUS z dnia 6 marca 2012 r. poz. 11, z późn. zm.2);

3. Zarządzenia wewnętrznego nr 2 Dyrektora Centrum Informatyki Statystycznej z dnia 18 maja 2012 roku w sprawie regulaminu organizacyjnego CIS, z późn. zm.3;

4. Zgodnie z zarządzeniami, wytycznymi i poleceniami Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego oraz Dyrektora Centrum Informatyki Statystycznej.

Zadaniem Centrum Informatyki Statystycznej jest dostarczanie i rozwój usług informatycznych niezbędnych do prawidłowej realizacji zadań przez służby statystyki publicznej. W szczególności do zadań Centrum Informatyki Statystycznej należy: określanie kierunków i opracowywanie planów rozwoju systemów informatycznych

służących do realizacji zadań statutowych oraz wspomagających funkcjonowanie jednostek statystki publicznej;

koordynacja i realizacja prac w zakresie budowy, wdrażania i utrzymania systemów informatycznych statystyki publicznej oraz prowadzenie prac nad standaryzacja rozwiązań w tym zakresie;,

realizowanie prac związanych z budową, utrzymaniem i rozwojem infrastruktury informatycznej GUS,

koordynacja i realizacja prac w zakresie utrzymania i przechowywania danych statystycznych,

realizacja określonej przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego polityki bezpieczeństwa w systemach informatycznych,

prowadzenie serwisu technicznego zasobów informatycznych jednostek statystyki publicznej, współudział w planowaniu i realizacji szkoleń informatycznych dla jednostek statystyki publicznej,

prowadzenie archiwum zakładowego Centrum Informatyki Statystycznej (Decyzja Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych DKN.410.18.2014 z dnia 12 grudnia 2014 roku).

1 Zmiany tekstu jednolitego wymienionej ustawy zostały ogłoszone w Dz. U. z 2013 r. poz.2, z 2014 r. poz. 116 i 1662 oraz z 2015 r. poz. 855. 2 Zmiana została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym GUS z dnia 24 czerwca 2015 r. poz. 26 3 Zmiana została wprowadzona w Zarządzeniu wewnętrznym nr 6/2015 Dyrektora Centrum Informatyki Statystycznej z dnia 26 czerwca 2015 r.

4

Schemat architektury IT

5

2 Infrastruktura teleinformatyczna statystyki publicznej

Infrastruktura teleinformatyczna stanowi ważny element mający wpływ na realizację misji statystyki publicznej. W 2016 roku w Centrum Informatyki Statystycznej realizowane były zadania w oparciu o następujące komponenty infrastruktury teleinformatycznej statystyki publicznej: Korporacyjna sieć informatyczna GUS, umożliwiająca komunikację pomiędzy wszystkimi

jednostkami statystyki publicznej, znajdującymi się w ponad 68 lokalizacjach. Sieć GUS jest wykorzystywana w procesie produkcji, analizy i udostępniania informacji statystycznej, w systemach wspierających gromadzenie i przetwarzanie danych statystycznych, zapewnia niezbędne usługi komunikacyjne – obsługę poczty elektronicznej, połączeń audiowizualnych, infolinię, przesyłania głosu w ramach systemu Call Center oraz bezpieczny dostęp do sieci Internet. We wszystkich lokalizacjach jednostek statystyki publicznej działają lokalne sieci komputerowe, w których pracują stacje robocze PC, wirtualne desktopy.

Stanowiska pracy statystyków, na które składa się prawie 9 tys. szt. komputerów, notebooków oraz wirtualnych stacji roboczych.

Środowisko pracy ankieterów, realizujących badania ankietowe przy wykorzystaniu metody elektronicznej rejestracji danych, wywiadu telefonicznego i transmisji zbiorów danych poprzez Internet

Serwery pracujące w sieci w jednostkach służb statystyki publicznej oraz serwery wirtualne stanowią platformę systemową, aplikacyjną i narzędziową dla kluczowych z punktu widzenia działań statystyki systemów teleinformatycznych. Realizacja prac statutowych służb statystyki publicznej wymaga zapewnienia wysokiej

dostępności i niezawodności wszystkich elementów infrastruktury teleinformatycznej. Administrowanie infrastrukturą w poszczególnych jednostkach resortu prowadzą lokalnie

komórki informatyczne umocowane w strukturach jednostek. Głównym zadaniem lokalnych komórek jest obsługa zgłoszeń informatycznych pierwszej linii wsparcia, w tym: obsługa i utrzymanie stanowisk pracy z uwzględnieniem stanowisk ankieterskich, administrowanie lokalną infrastrukturą serwerową, zarządzanie dostępnością, zarządzanie bezpieczeństwem. Wskazane zadania są realizowane według standardów określonych przez CIS. Działania lokalnych struktur informatycznych przekładają się wprost na ogólną ocenę infrastruktury informatycznej resortu.

CIS administruje środowiskiem serwerowym w oparciu o system usług katalogowych bazujący na platformie Microsoft Active Directory w wersji Windows 20012 R2. Domena obejmuje wszystkie lokalizacje statystyki pracujące w sieci WAN.

Kontrolery domeny znajdują się w Centrum Przetwarzania Danych GUS w Warszawie, w Centrum Przetwarzania Danych w Radomiu oraz w 16 Urzędach Statystycznych. Wszystkie kontrolery pełnią funkcję serwera DNS i zostały zainstalowane na maszynach fizycznych,

STANOWISKA PRACY

STATYSTYKÓW TO PRAWIE 9 TYS. KOMPUTERÓW, NOTEBOOKÓW

ORAZ WIRTUALNYCH STACJI

ROBOCZYCH

6

serwerach typu HP lub IBM Blade. W budynku GUS i w Zakładzie w Radomiu są to serwery HP ProLiant BL 460c G6 umieszczone w infrastrukturze blade HP C7000, natomiast w Urzędach Statystycznych serwery IBM HS22 umieszczone w infrastrukturze IBM Server Blade Center.

Wydajność oraz dostępność aplikacji i usług jest monitorowania za pomocą oprogramowania zbudowanego na bazie systemu Microsoft System Center Operations Manager 2012. Liczba monitorowanych serwerów w sieci statystyki, na których zainstalowano agentów MS System Center Operations Manager 2012 to ponad 420 (na serwerach fizycznych i wirtualnych) w tym 88 instancji klastrów (SQL, Exchange, Hyper-V, zasobowe) oraz serwery w strefach wydzielonych (4 strefy DMZ).

Dodatkowo istnieją moduły i kolektory do bezagentowego monitorowania środowisk wirtualnych współpracujące z oprogramowaniem SCOM 2012, które monitorują i przekazują informacje o 66 hostach Hyper-V w US oraz o 151 serwerach wirtualnych znajdujących się na tych hostach oraz o 223 serwerach wirtualnych na środowisku VMware.

Do zarządzania konfiguracją w sieci statystyki używany jest system oparty na oprogramowaniu Microsoft System Center Modułu Configuration Manager 2012, który składa się z dwóch modułów:

a) Modułu zarządzania konfiguracją serwerów b) Modułu zarządzania konfiguracją stacji roboczych System zarządzania konfiguracją MS SCCM ma zainstalowanych agentów na ponad 6500

stacjach i ponad 800 serwerach. Dla potrzeb zarządzania konfiguracją serwerów zbudowano niezależną strukturę MS SCCM

niepowiązaną (ze względów bezpieczeństwa) z infrastrukturą SCCM dla stacji roboczych. Infrastruktura SCCM dedykowana do zarządzania konfiguracją serwerów jest złożona z serwera SCCM, który zasięgiem usług obejmuje serwery pracujące w sieci statystyki publicznej.

Struktura MS SCCM do zarządzania konfiguracją stacji roboczych w sieci statystyki publicznej została oparta na dwupoziomowej strukturze logicznej systemu zarządzającego. Pierwszy poziom stanowi siedziba centralna natomiast pozostałe siedziby typu „Primary Site” są umieszczone na drugim poziomie oraz połączone relacją dziecko-rodzic z siedzibą centralną. Siedziba centralna pełni rolę bazy danych gromadzących wszystkie informacje pochodzące od siedzib podrzędnych. Poszczególne siedziby SCCM na niższym poziomie hierarchii obsługują klientów (stacje robocze) systemu zarządzającego w budynku GUS, poszczególnych Urzędach Statystycznych oraz w Radomiu.

Obecna infrastruktura sprzętowa w Centrum Przetwarzania Danych w budynku GUS kształtowała się od 2008 roku i była rozbudowywana, w miarę realizacji kolejnych funkcjonalnych projektów w tym projektów SISP. Zasoby serwerowe oparte są w znacznej części na serwerach blade HP ProLiant BL680c G5, HP ProLiant BL460c G1 i G6, HP ProLiant BL480c G1, rozmieszczone w infrastrukturach blade HP C7000 oraz na serwerach blade IBM Flex System x440 Compute Node, IBM Flex System x240 Compute Node rozmieszczone w infrastrukturach blade IBM Flex System Enterprise Chassis.

W budynku GUS pracuje obecnie ponad 380 serwerów fizycznych.

7

Oprócz środowiska serwerów fizycznych w budynku GUS znajdują się trzy współpracujące ze sobą środowiska wirtualizacyjne VMware tworzące prywatną chmurę obliczeniową, zawierające łącznie ponad 280 serwerów wirtualnych. Środowiska pracują w oparciu o oprogramowanie vSphere v.5.1. Ilość serwerów jest zmienna, przypisanie poszczególnych serwerów wirtualnych do środowisk ulega zmianie w miarę potrzeb rekonfiguracji systemów statystycznych. Rocznie przybywa średnio ponad 20 serwerów wirtualnych. Środowisko wirtualizacyjne w GUS jest jedną z większych instalacji w Polsce.

Podział serwerów na poszczególne klastry przedstawia poniższa tabela.

Klaster VMware Liczba hostów Liczba wirtuali Opis

STAT_CLUSTER_01 30 170 (+ –) produkcyjny STAT_CLUSTER_02 12 50 (+ –) produkcyjny

STAT_CLUSTER_07 6 55 (+ –) produkcyjny DMZ

MGMT_CLUSTER 2 8 zarządzający

Cała infrastruktura jest zarządzana serwerami wirtualnymi VMware vCenter Server 5.1

zlokalizowanymi w środowisku zarządzającym. W 2016 roku serwery wirtualne VMware tworzono dla różnych zastosowań zarówno dla

systemów centralnych jak i dla potrzeb Urzędów Statystycznych, głównie były to serwery dla poniższych zastosowań: Stałe systemy i rejestry (Regon, BDL, BJS) Systemy doraźne (konsultacje społeczne przed NSP, Olimpiada Statystyczna) ArcGIS – prezentacja geograficzna i analizy przestrzenne Narzędzia ogólne (SEOD, Datazen – tworzenie i publikacja dashboardów i KPI) Testowanie systemów i narzędzi

Do poprawnej pracy serwerów niezbędne są zasoby dyskowe. W GUS utworzono skonsolidowane środowisko sprzętowe pamięci masowych – sieć Storage Area Network (SAN), które zostało oparte na bazie przełączników firm HP (34 sztuki OEM Brocade) oraz firmy IBM (6 sztuk OEM Qlogic). Całość została połączona w układzie nadmiarowym, w konfiguracji dual-fabric core-edge. Każda z dwóch niezależnych logicznych sieci SAN – (FABRIC A i FABRIC B) obejmie obydwie serwerownie znajdujące się w budynku GUS. Szkielet sieci stanowią przełączniki firmy HP: dwa 80 portowe (Brocade 5300) oraz dwa 40 portowe (Brocade 5100). Przełączniki te połączone są za pomocą wiązki przewodów światłowodowych o długości 110 m. Porty w urządzeniach aktywnych stanowiących szkielet sieci SAN pracują z szybkością 8Gbps.

Do przełączników szkieletowych podłączone są dyskowe oraz taśmowe (biblioteki) pamięci masowe. Dyskowe pamięci masowe to macierze różnych producentów, najważniejsze to: HP EVA 4400, HP EVA 8100, 3 szt. HP EVA 8400, SAN NetApp3240, 2 szt. HP P2000, 4 szt. IBM Storwize V7000 i HP 3PAR. Obecnie ogólna pojemność macierzy dyskowych przekroczyła wartość 1 100 TB, z czego około 90 % jest już przydzielona dla poszczególnych systemów. Taśmowe pamięci masowe

8

to 4 biblioteki taśmowe HP MSL 8096, biblioteka taśmowa HP MSL6480 oraz wirtualizator napędów taśmowych HP VLS12000 współpracujący bezpośrednio z macierzą HP EVA 4400. Serwery korzystające z zasobów macierzowych i bibliotek taśmowych są podłączone do przełączników brzegowych sieci SAN i mają dostęp do tych zasobów.

Dodatkowo istnieje wydzielona, odrębna sieć SAN systemu chronionego OBM. Sieć SAN OBM również składa się z 2 redundantnych sieci SAN (fabryk). W każdej fabryce

znajdują się 2 przełączniki firmy HP jeden 40 portowy i jeden 24 portowy. Do przełącznika 40 portowego podłączone są macierz i dwie biblioteki taśmowe.

Administratorzy CIS obsługują system poczty Microsoft Exchange 2010 dla całej sieci

statystyki publicznej. Serwerów obsługujących system pocztowy jest 12 sztuk i znajdują się w różnych segmentach sieci korporacyjnej (DMZ4 i LAN-GUS). Email wysłany z Internetu przyjmowany jest przez jeden z wirtualnych serwerów MX wykreowanych jako usługa SMTP na macierzy TMG, gdzie następuje weryfikacja przesyłki pod kątem poprawności protokołu SMTP. W DMZ4 znajdują się 4 wirtualne appliance z oprogramowaniem antywirusowym McAfee Email Gateway oraz 2 fizyczne serwery brzegowe (edge) z zainstalowanym systemem antywirusowym i antyspamowym - ESET mail Security for Exchange Server. W sieci LAN znajdują się 2 fizyczne serwery transportowo-dostępowe oraz 3 fizyczne serwery skrzynkowe wszystkie z odpowiednim oprogramowaniem antywirusowym i antyspamowym ESET mail Security for Exchange Server. W sieci LAN znajduje się też wirtualny serwer kwarantanny.

W systemie pocztowym Exchange jest obecnie zarejestrowanych ponad 7300 adresów mailowych w tym 6280 skrzynek pocztowych i 1031 grup dystrybucyjnych. Serwery skrzynkowe zarządzają 12 bazami z zawartością skrzynek oraz 27 kopiami tych baz.

Przez administratorów CIS są zarządzane i utrzymywane farmy serwerów terminalowych Citrix. Obecnie w sieci korporacyjnej statystyki publicznej działają 4 farmy produkcyjne. Serwery terminalowe pracują w oparciu o oprogramowanie Citrix XenApp w wersji 6.0 lub 6.5. Dostępne są poniższe farmy serwerów Citrix:

a) GUSFarm - podstawowa produkcyjna, z serwerami wirtualnymi w serwerowni GUS (infrastruktura VMware), oraz fizycznymi w każdym z USów

• 30 serwerów produkcyjnych • 32 serwery fizyczne, po dwa w danym US • 5 serwerów testowych • CitrixFarm – obsługująca środowisko ABM, znajdująca się w serwerowni GUS • 2 serwery fizyczne • jeden wirtualny (środowisko Hyper-V)

b) GUSFarm65 – środowisko ARCGIS do tworzenia map z serwerami wirtualnymi w serwerowni GUS (infrastruktura VMware)

• 3 serwery produkcyjne • 2 serwery testowe

c) OBM – obsługująca środowisko Chronione OBM znajdująca się w serwerowni GUS

9

• 2 serwery fizyczne • jeden wirtualny ( Hyper-V)

W ramach środowisk serwerów terminalowych udostępnianych jest ok. 500 instancji aplikacji napisanych w architekturze klient-serwer w tym:

• Aplikacje w rodziny SAS dla środowiska ABM i LAN-SAS, • Aplikacje systemu SPDS, • Inne aplikacje statystyczne np. SPSS oraz napisane przez programistów CIS i US, • Aplikacje dostępowe do obsługi systemów SISP, • Narzędzia deweloperskie.

W celu zapewniania właściwego poziomu świadczonych usług w obszarze informatyki oraz prawidłowej funkcjonalności systemów w obszarze architektury sieciowej, w 2016 roku zostały zwiększone przepustowości sieci WAN w Głównym Urzędzie Statystycznym oraz w urzędach statystycznych i oddziałach terenowych.

• w lokalizacji centralnej dołączonej do sieci VPN w technologii IP/MPLS zwiększono przepustowość dwóch łączy do 400 Mbit/s każde.

• w 16 Urzędach Statystycznych dołączonych do sieci VPN w technologii IP/MPLS zwiększono pasmo do przepustowości 20 - 40 Mbit/s,

• W 51 Oddziałach Urzędów Statystycznych dołączonych do sieci VPN w technologii IP/MPLS zwiększono pasmo do przepustowości 10 Mbit/s,

• w CIS Radom zainstalowano łącze o przepustowości 40Mbit/s. Jednocześnie w ramach kompleksowych usług dostępu do Internetu podniesione zostały

przepustowości dwóch niezależnych łączy do 200 Mbit/s każde. Utrzymanie Infrastruktury Teleinformatycznej Statystyki Publicznej w 2016 roku

wymagało kontynuacji m.in. następujących działań: pełnienia funkcji głównego administratora sieci korporacyjnej GUS oraz lokalnej sieci

komputerowej w GUS, realizacji działań administratorskich w zakresie:

• sieci LAN/WAN, • domen internetowych oraz Active Directory w GUS i urzędach statystycznych oraz

administrowanie kontrolerami domeny, • centralnego systemu poczty elektronicznej, • infrastruktury wirtualnej serwerów, • systemu antywirusowego i antyspamowego

serwisowanie sprzętu informatycznego, stanowisk pracy w budynku GUS oraz bieżącego utrzymania infrastruktury informatycznej w ośrodku szkoleniowym w Radomiu oraz w salach szkoleniowych w budynku Głównego Urzędu Statystycznego.

10

rozwój systemu zarządzania usługami informatycznymi – Serwis Desk spowodował wzrost poprawy jakości świadczonych usług, dzięki czemu znacząco wzrosła jakość obsługi użytkowników końcowych. W 2016 roku zostały zaimplementowane nowe wnioski dla użytkowników. W strukturze systemu funkcjonują 22 zespoły wsparcia, które zajmują się dedykowanymi zadaniami. W ramach świadczonych usług związanych ze wsparciem użytkowników obsługiwane są zgłoszenia dotyczące 600 drukarek, ponad 1200 stacji roboczych, 200 laptopów i ponad 150 wirtualnych stacji roboczych oraz serwerów obsługujących systemy pracujące w sieci statystyki publicznej. W 2016 roku w systemie zarejestrowano ponad 8000 zgłoszeń. Dzięki mechanizmowi raportowania, można ocenić pracę IT na dowolnym etapie i dzięki temu usprawniać działanie procesów. Na bieżąco można śledzić historię każdego zgłoszenia z uwzględnieniem usług lub sprzętu, którego dotyczył, pozwala to na identyfikację w infrastrukturze IT elementów sprawiających problem.

Dostępność głównych usług w 2016 roku

USŁUGA SERVICE LEVEL SUMARYCZNY CZAS PRZESTOJU

WWW 99,9813 2 godz. 27 min. RAPORT 99,9131 7 godz. 48 min.

FORM 99,8436 13 godz. 39 min.

PKI 100 0 sek.

NS1 100 0 sek.

GEO 98,9293 93 godz. 12 min.

STRATEG 99,9669 3 godz. 42 min.

REGON 99,5374 41 godz. 39 min.

Podsumowanie z okresu od 2016-01-01 do 2016-12-31

System zarządzania usługami informatycznymi Serwis Desk z powodzeniem jest stosowany także np. w US Warszawa. Zastosowana w Urzędzie Implementacja rozwiązań procesowych zoptymalizowała obsługę zgłoszeń, przekładając się na jakość świadczonych usług informatycznych. W roku 2016 obsłużonych zostało 3039 zgłoszeń. Analiza obciążenia poszczególnych zespołów wsparcia ukazuje perspektywicznie kolejne obszary optymalizacji: (1) zmiana stosunku liczby urządzeń drukujących względem zasobów obsługi serwisowej; (2) stosowanie agentów monitorujących indywidulany poziom odpowiedzialności za celowość i zasadność wydruków; (3) niwelowanie silosowości poprzez wdrażanie narzędzi agregujących dostępne dane w pakiety informacji; (4) rozwijanie usług dostarczanych w formie zautomatyzowanych procesów.

W 2016 ROKU

ZAREJESTROWANO I

OBSŁUŻONO 8000

ZGŁOSZEŃ.

11

Sieć LAN WAN

12

3 System pozyskiwania danych statystycznych

3.1 Systemy pozyskiwania danych statystycznych z zakresu statystyki gospodarczej

Jednym z priorytetowych zadań CIS jest utrzymanie i rozwój systemów

sprawozdawczości elektronicznej umożliwiających podmiotom gospodarki narodowej realizację prawnego obowiązku przekazywania danych statystycznych w formie elektronicznej. Głównym kanałem obsługi sprawozdawczości elektronicznej jest Portal Sprawozdawczy. Ważnym zadaniem CIS jest również zapewnienie ciągłości funkcjonowania tego systemu, w szczególności utrzymanie infrastruktury techniczno-systemowej, administrację w warstwie oprogramowania systemowego i użytkowego, a także wytwarzanie aplikacji formularzy elektronicznych, które są udostępniane w środowisku Portalu Sprawozdawczego podmiotom zobowiązanym do przekazywania danych statystycznych. PORTAL SPRAWOZDAWCZY

W roku 2016 prace koncentrowały się przede wszystkim na zapewnieniu niezawodności funkcjonowania Portalu Sprawozdawczego oraz efektywnej obsługi zbierania danych statystycznych przez Internet przy pomocy formularzy elektronicznych. Rezultatem tych działań jest opracowanie i udostępnianie ok. 180 typów formularzy elektronicznych on-line umożliwiających pozyskiwanie danych na potrzeby badań statystycznych. Konto w Portalu Sprawozdawczym posiada ok. 770 tys. podmiotów, a liczba zarejestrowanych w formie elektronicznej sprawozdań osiągnęła poziom 3 mln.

Eksploatowany w ramach Portalu Sprawozdawczego podsystem archiwalny umożliwia bieżące archiwizowanie sprawozdań zakończonych edycji badań, przez co Portal Sprawozdawczy spełnia także rolę zasobu danych historycznych, wychodząc naprzeciw oczekiwaniom sprawozdawców. Odseparowanie części służącej realizacji obowiązków sprawozdawczych od części historycznej korzystnie wpływa na wydajność w okresach wzmożonej sprawozdawczości rocznej lub kwartalnej. TRANSGUS

Eksploatowany system TransGUS umożliwia przekazywanie zbiorów danych ze źródeł administracyjnych i innych do Głównego Urzędu Statystycznego bezpiecznym kanałem teleinformatycznym. System TransGUS używany jest m.in. przez urzędy wojewódzkie, wojewódzkie inspektoraty farmaceutyczne, powiatowe urzędy pracy oraz sieci handlowe umożliwiając transfer plików o różnych formatach i wielkości. W ramach dwustronnej wymiany danych rozwiązanie jest wykorzystywane we współpracy z Narodowym Bankiem

W 2016 R. PRZY POMOCY

PORTALU SPRAWOZDAWCZEGO

ZEBRANO 3 000 000

SPRAWOZDAŃ.

13

Polskim. W systemie obsługiwanych jest 17 badań dotyczących następujących obszarów tematycznych:

• B-07p Informacje o budynkach oddanych do użytku, • B-07u Informacje o ubytkach mieszkań i obiektów zbiorowego zakwaterowania, • C-02s Badanie cen detalicznych, • C-02t Badanie cen detalicznych - dane transakcyjne, • CIS Centrum Integracji Społecznej, • PRM Państwowe Ratownictwo Medyczne, • PUP Powiatowe Urzędy Pracy, • REJCEN Rejestr Cen i Wartości Nieruchomości, • WODR Wojewódzkie Ośrodki Doradztwa Rolniczego, • WORD Wojewódzkie Ośrodki Ruchu Drogowego, • ZE Zakłady Energetyczne, • GUGIK Dane TERYT-NOBC, • MF Wymiana danych z Ministerstwem Finansów, • MS Wymiana danych z Ministerstwem Sprawiedliwości, • S-10 Sprawozdanie o studiach wyższych, • Z-05 Badanie popytu na pracę, • NBP Wymiana danych z NBP.

3.2 Systemy pozyskiwania danych statystycznych z zakresu statystyki społecznej

W roku sprawozdawczym kontynuowano stosowanie metody wywiadu telefonicznego (CATI)

w badaniach statystycznych GUS. Metodą skutecznie realizowano zaplanowane badania ankietowe z obszaru rolnictwa oraz wybrane badania społeczne. W systemie CATI obsługiwanych było 8 badań z tego 6 dotyczących rolnictwa i 2 tematyki społecznej tj.:

• BAEL Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności, • KGD Badanie Kondycji Gospodarstw Domowych, • AK-R Ankieta koniunktury w gospodarstwie rolnym, • R-R-PW Badanie plonów niektórych ziemiopłodów rolnych, • R-R-ZB Badanie plonów zbóż oraz rzepaku i rzepiku, • R-SGR Zintegrowane badania rolnicze, • R-ZW-S Badanie pogłowia świń i produkcji żywca wieprzowego, • R-ZW-B Badanie pogłowia bydła owiec i drobiu.

W trakcie roku dokonano aktualizacji środowiska systemowego systemu CALL CENTER do wersji 2015 oraz wdrożono nową elastyczną politykę zarządzania licencjami przydzielanymi do stanowisk teleankieterskich. Rozwiązanie umożliwia efektywne wykorzystanie pakietu licencji poprzez ich płynne przydzielanie do lokalizacji zaangażowanych w realizację badania.

14

Do realizacji ankietowych badań statystycznych stosowano również metodę wywiadu bezpośredniego wspomaganego formularzami elektronicznymi - CAPI. Metoda wywiadu bezpośredniego CAPI jest podstawowym kanałem pozyskiwania danych w następujących badaniach społecznych i badaniach cen:

• BAEL Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności, • BR Badanie budżetów gospodarstw domowych, • Eu-SILC Europejskie Badanie Warunków Życia Ludności, • SSI-10 Wykorzystanie technologii informacyjno-telekomunikacyjnych

w gospodarstwach domowych, • KD-2 Kształcenie dorosłych, • KGD Badanie Kondycji Gospodarstw Domowych, • PKZ Uczestnictwo w podróżach krajowych i zagranicznych, • C-02 Badanie cen detalicznych, • R-CT Rejestracja cen targowiskowych ważniejszych produktów rolnych.

Jako uzupełniająca, metoda CAPI jest stosowana w badaniach rolniczych: • AK-R Ankieta koniunktury w gospodarstwie rolnym, • R-R-PW Badanie plonów niektórych ziemiopłodów rolnych, • R-r-zb Badanie plonów zbóż oraz rzepaku i rzepiku, • R-SGR Badanie struktury gospodarstw rolnych, • R-ZW-S Badanie pogłowia świń i prod. żywca wieprzowego, • R-ZW-B Badanie pogłowia oraz pogłowia bydła owiec i drobiu.

Na potrzeby badania budżetów gospodarstw domowych wdrożono nową opracowaną w środowisku .NET aplikację CAII umożliwiającą rejestrację danych przez Internet, przez samych respondentów. W obszarze prac developerskich trwają prace standaryzujące środowisko wytwórcze aplikacji wraz z optymalizacją ich funkcjonowania.

Skuteczne zarządzanie badaniami ankietowymi, w tym siecią ankieterów telefonicznych, ankieterów terenowych oraz urządzeniami mobilnymi umożliwia wdrożony nowy system zarządzania badaniami ankietowymi CORstat. Jest to autorskie rozwiązanie, w którym gromadzone są informacje o zasobach sieci ankieterskiej oraz zadaniach ankieterów. CORstat umożliwia przydzielanie i śledzenie postępu pracy ankieterów, a także monitorowanie przepływu danych na urządzeniach mobilnych. System integruje obsługę i zarządzanie badaniami ankietowymi, w których dane pozyskiwane są z wielu źródeł (telefonicznie, w trybie wywiadu bezpośredniego i przez Internet) oraz przekazuje zgromadzone dane do dalszego przetwarzania. Dostarcza użytkownikom nowe funkcje wspierające podejmowanie decyzji na podstawie zdarzeń rejestrowanych we wszystkich kanałach obsługi badań ankietowych.

W zakresie zadań zabezpieczających funkcjonowanie metod CAPI oraz CATI, systemów TransGUS i CORstat CIS odpowiadał za utrzymanie infrastruktury techniczno-sprzętowej, administrację w warstwie oprogramowania systemowego i użytkowego, analizę założeń i ich implementację na poziomie poszczególnych aplikacji wraz z testowaniem opracowanych rozwiązań.

15

4 Systemy przetwarzania i integracji danych statystycznych

SYSTEMY INFORMATYCZNE BADAŃ Prace związane z budową, utrzymaniem i rozwojem systemów informatycznych

przeznaczonych do przetwarzania i opracowywania wyników w badaniach statystycznych w 2016 roku, polegały na opracowaniu i oprogramowaniu ok. 200 dedykowanych Systemów Informatycznych Badań (SIB) – ujętych w Programie Badań Statycznych Statystyki Publicznej. Systemy te opracowano zarówno dla badań pierwotnych jak i wtórnych. Funkcjonalność systemów informatycznych umożliwiała rejestrację, edycję, autokorektę, walidację, imputację i uogólnianie danych oraz obliczanie wyników i prezentację informacji w układzie tablic kontrolnych, wynikowych i publikacyjnych. Od 2015 r. trwa proces przekazywania z CIS do urzędów statystycznych prac związanych z projektowaniem i programowaniem Systemów Informatycznych Badań.

W ramach prac związanych z obsługą procesu analiz i raportów, w oparciu o zintegrowane

wyniki badań statystycznych, opracowano około 16 tys. tablic oraz realizowano prace związane z udostępnianiem danych zgromadzonych w bazach danych użytkownikom Głównego Urzędu Statystycznego i Urzędów Statystycznych. Na bieżąco realizowane były również liczne zamówienia na dane statystyczne dla użytkowników zewnętrznych.

Równolegle prowadzone były prace związane z rozbudową Systemów Informatycznych Badań pod kątem standaryzacji procesu przetwarzania i integracji danych statystycznych zapewniającej wszystkie potrzebne funkcjonalności, takie jak: pobieranie danych, walidację, korektę, edycje, przetwarzanie, imputację, anonimizację oraz integrację danych z dostępnych źródeł.

W związku z wprowadzeniem metody CAPI, CATI, CAII do badań statystyki społecznej takich jak: Kondycja Gospodarstw Domowych (KGD), Uczestnictwo w podróżach krajowych/zagranicznych (PKZ), Budżety Gospodarstw Domowych (BR) i Badanie Warunków Życia Ludności (EU-SILC), Kształcenie Dorosłych (KD), w roku 2016 przebudowano lub rozpoczęto przebudowę Systemów Informatycznych Badań (SIB) dla tych badań, pod kątem wdrożenia nowej funkcjonalności. Przebudowa systemów do obsługi badań statystyki społecznej związana była z koniecznością zaimplementowania funkcjonalności umożliwiających import danych z systemu CORStat, jak również ze zmianami metodologicznymi w tych badaniach. SYSTEM CENY

W 2016 roku zostały rozpoczęte prace związane z modernizacją i rozbudową systemu Ceny na potrzeby Departamentu Handlu i Usług. Prace związane z budową, wdrożeniem jak również rozwojem systemu, realizowane są przez programistów i projektantów z CIS, przy współpracy z Departamentem Handlu i Usług. W rezultacie zaplanowanych działań powstanie kompleksowe rozwiązanie informatyczne realizujące szeroki zakres zadań. Wykorzystanie nowoczesnych technologii informatycznych pozwoli na znaczną

16

automatyzację, począwszy od zbierania danych m.in. bezpośrednio z systemów informatycznych sieci handlowych i ich przetwarzania, aż do przygotowania wyników.

BADANIA Z SYSTEMÓW ZEWNĘTRZNYCH

Ponadto realizowane były prace związane z budową i utrzymaniem systemów informatycznych i baz danych obsługujących badania, dla których dane pochodzą z zewnętrznych systemów administracyjnych takich jak: INTRASTAT, EXTRASTAT (baza HINEX) – dane pozyskiwane z Ministerstwa Finansów, dane finansowe z Narodowego Banku Polskiego, dane o ruchu granicznym z Komendy Głównej Straży Granicznej (baza RUCHGRAN), dane Towarzystw Funduszy Inwestycyjnych z Komisji Nadzoru Finansowego, dane o odpadach pochodzące z Ministerstwa Środowiska (baza Odpady) i inne.

Z prac, które były kontynuowane w 2016 roku można wymienić między innymi prace programistyczne związane z rozbudową systemu SMS – m. in. opracowanie procedur SQL na bazie danych SMS oraz opracowaniem raportów z bazy SMS na wniosek Departamentu Metodologii i Standardów.

Na potrzeby przetwarzania danych pochodzących ze źródeł administracyjnych wykorzystywany jest system Operacyjna Baza Mikrodanych (OBM). W systemie OBM wykonywane są m.in. przez Ośrodek Administracyjnych Źródeł Danych z Urzędu Statystycznego w Warszawie niezbędne procedury obróbki danych źródłowych w tym m.in. procedury standaryzacji, walidacji, imputacji czy korekty danych oraz ich przetworzenia do postaci zbiorów statystycznych.

5 Systemy gromadzenia i udostępniania metadanych statystycznych W roku 2016 kontynuowano prace związane z wdrożeniem w procesy statystyczne systemów

metadanych zbudowanych w ramach projektów SISP/SISP-2. Realizacja prac statutowych GUS wymaga poprawnych, aktualnych i spójnych metadanych, które obecnie są gromadzone i aktualizowane w ramach ww. systemów metadanych. Główne prace prowadzone przez Departamenty: Programowania i Koordynacji Badań oraz Metodologii, Standardów i Rejestrów dotyczyły rozbudowy zakresu informacyjnego systemu SMS o modele i metadane dot. metadanych nadrzędnych (pojęcia, zmienne, listy kodowe, standardy klasyfikacyjne) oraz metadanych badania, w szczególności na potrzeby opracowania PBSSP na rok 2018 oraz przygotowaniem elektronicznych formatów danych pozyskiwanych przez GUS.

Wykonywane przez Centrum Informatyki Statystycznej prace w ramach systemów metadanych SMS-SPBS obejmowały m.in. administrację systemami, zarządzanie użytkownikami, projektowanie i implementację modeli metadanych, projektowanie i generowanie raportów.

W roku 2016 nastąpiło udostępnienie systemu SMS-SPBS oraz systemu RSI dla użytkowników zewnętrznych, jednostek prowadzących badania statyczne (w zakresie opisu karty badania i zestawów danych do PBSSP na rok 2018) oraz gestorów zewnętrznych systemów informacyjnych

17

wykorzystywanych jako źródła badań statystycznych (w zakresie opisu systemów informacyjnych administracji publicznej).

W roku 2016 prowadzono również (wraz z Ministerstwem Cyfryzacji) prace rozpoznawcze w sprawie połączenia systemów RSI (system GUS) oraz BASiA (system MC). BASiA to Baza Aktywnych Systemów Informatycznych Administracji. Baza ta ma stać się integralnym elementem strategii informatyzacji Państwa i będzie podstawowym narzędziem dla wszystkich instytucji biorących udział w procesie realizacji strategii.

6 Systemy gromadzenia danych i udostępniania informacji Prace w obszarze systemów gromadzenia danych i udostępniania wynikowych informacji

statystycznych w roku 2016 koncentrowały się przede wszystkim na działaniach mających na celu zapewnienie funkcjonowania systemów oraz rozszerzeniu zakresu przechowywanych danych w ramach systemów hurtowni danych HDS-PHD, systemu SWAiD-DBW, Banku Danych Lokalnych (BDL), systemu STRATEG, Portalu Geostatystycznego (PGS), bazy DEMOGRAFIA, bazy HINEX czy Centralnej Bazy Danych (CBD).

W ramach prac rozwojowych w roku 2016 wykonano m.in.: przy udziale urzędów statystycznych rozszerzenie zawartości informacyjnej Dziedzinowych Baz

Wiedzy o ok. 60 nowych bloków tematycznych (bazujących na środowisku i rozwiązaniach stworzonych w ramach projektu SISP (systemy HDS/PHD i SWAiD),

wdrożenie produkcyjne środowiska Team Foundation Server na potrzeby zespołów developerskich CIS/GUS,

rozszerzenie prowadzonego przez Departament Analiz i Opracowań Zbiorczych systemu STRATEG m.in. o Programy Operacyjne na okres programowania 2014-2020, centralne i regionalne oraz prezentację danych dla krajów UE do poziomu NUTS2 (szczegółowy opis w rozdziale 11).

W ramach BDL:

zamknięto etap migracji danych z serwerów ORACLE na MS SQL w zakresie warstwy wykorzystywanej do udostępniania danych w Internecie

prowadzono prace nad przygotowywaniem nowej aplikacji prezentacji realizowanej w środowisku .NET.

w lutym 2016 roku udostępniona została nowa wersja wyboru i prezentacji danych, która pozwala użytkownikom w znacznie szybszy i bardziej intuicyjny sposób wyszukać informacje zgromadzone w BDL. Rezultatem zmian jest znaczna poprawa wydajności systemu, co skutkuje zniesieniem ograniczeń liczby generowanych danych. Od 6 grudnia 2016 r. udostępniona została

18

zmodyfikowana (funkcjonalnie i graficznie) wersja systemu wyboru danych. Obok dotychczasowej opcji „Dane według dziedzin” (roczne i krótkookresowe z wybranej dziedziny tematycznej dla wielu jednostek terytorialnych), odbiorcy mogą skorzystać z możliwości, jakie daje moduł „Dane dla jednostki terytorialnej” (dla wybranej miejscowości, gminy, powiatu, podregionu, województwa, regionu lub całej Polski z wielu dziedzin tematycznych). System pozwala na uzyskanie w szybki sposób kompleksowego opisu dowolnej jednostki na poziomie lokalnym lub regionalnym.

w środowisku MS SQL utworzono dwie aplikacje administracji do obsługi modułu zasilania BDL, dedykowanych jednostkom autorskim – gestorom danych udostępnianych w Banku (do weryfikacji tzw. makiet z założeniami do wyboru i agregacji danych oraz akceptacja poprawności zmiennych i wskaźników) i na potrzeby ośrodków projektowo – programistycznych, tzw. wiodących (do przygotowania zbiorów źródłowych).

7 System elektronicznego zarządzania dokumentacją.

EKSPLOATACJA

W ramach wdrożonego systemu Elektronicznego Zarządzania Dokumentacją (e-Biuro) prowadzony był elektroniczny obieg dokumentów. Sprawy rejestrowane są zgodnie z obowiązującym w CIS Jednolitym Rzeczowym Wykazem Akt. Dokumenty elektroniczne mające znaczenie dla dokumentowania przebiegu załatwiania i rozstrzygania spraw przyporządkowywane są do właściwych spraw. Składy chronologiczne dokumentów znajdują się w komórkach, których sprawa dotyczy. W rozbiciu na lata przedstawia się następująco W 2015 roku Liczba wszystkich pism: 5 215 Liczba pism przychodzących: 1471 Liczba pism wychodzących: 3 747 W 2016 roku Liczba wszystkich pism: 8 329 Liczba pism przychodzących: 1414 Liczba pism wychodzących: 6 915

W SYSTEMIE EBIURO W CIS

ZAREJESTROWANO OD

POCZĄTKU 2015 ROKU DO

KOŃCA 2016 ROKU: OK.1100

SPRAW I OK. 14 000 PISM. (PISMA PRZYCHODZĄCE, WYCHODZĄCE, WEWNĘTRZNE).

19

W 2017 roku (do 23 lutego) Liczba wszystkich pism: 830 Liczba pism przychodzących: 353 Liczba pism wychodzących: 477

PRACE ROZWOJOWE

System eBiuro wraz z modułami do projektowania i wdrażania procesów biznesowych w organizacji był nadal rozwijany. CIS w 2016 roku wykonał szereg prac wdrożeniowych i programistycznych. Zostały wdrożone nowe procesy: udostępniania danych statystycznych, pytania do GUS, odpracowania godzin, wyjścia w godzinach służbowych, zlecenia nadgodzin oraz rozpoczęły się prace zmierzające do wdrożenia następnych np.: wniosek urlopowy i wniosek USB. Po wdrożeniach systematycznie były wdrażane poprawki oraz nowe funkcjonalności wraz z udostępnieniem rejestrów i mechanizmów wyszukiwania. Na potrzeby procesów powstały nowe usługi sieciowe (w technologii web service oraz REST) zapewniające komunikację procesów z bazami danych.

8 Inne systemy POPULARYZACJA STATYSTYKI – OLIMPIADA STATYSTYCZNA

W 2016 roku CIS wziął udział w projekcie „Olimpiada Statystyczna”. Projekt „Olimpiada Statystyczna” jest realizowany na mocy porozumienia zawartego 16 października 2015 r. pomiędzy następującymi stronami: Główny Urząd Statystyczny, Polskie Towarzystwo Statystyczne, Wyższa Szkoła Ekonomii, Prawa i Nauk Medycznych im. prof. Edwarda Lipińskiego w Kielcach. Prace były prowadzone od stycznia 2016r. Centrum Informatyki Statystycznej odpowiada za przygotowanie aplikacji niezbędnej do rejestracji Komisji Szkolnych Olimpiady oraz jej uczestników a także do przeprowadzenia pierwszego i trzeciego etapu Olimpiady Statystycznej na poziomie szkolnym – testu wiedzy i umiejętności on-line. Ponadto aplikacja zapewnia obliczenie wyników testów dla wszystkich trzech etapów. Aplikacja powstała w oparciu o założenia dostarczone przez Biuro Komitetu Głównego Olimpiady. Pierwszy etap Olimpiady odbył się w listopadzie 2016 r. W drugim etapie Olimpiady Statystycznej przygotowano moduł aplikacji do zarejestrowania wyników testu z Etapu 2 (dla części ustnej i części pisemnej) dla administratorów Olimpiady Statystycznej (drugi etap odbył się 13 stycznia 2017 r.). Obecnie trwają prace nad oraz przygotowanie modułu aplikacji do przeprowadzenia 3 Etapu (test on-line) dla uczniów oraz obsługi wyników testów dla części testu on-line i części testu ustnej dla administratorów. W szczególności będą realizowane prace:

20

1. Opracowanie modułu aplikacji do przeprowadzenia ankiety ewaluacyjnej dla uczestników etapu 2 i etapu 3 (ankieta będzie udostępniona na stronie Olimpiady Statystycznej).

2. Wdrożenie testu próbnego w środowisku testowym oraz nadzór projektowo-programistyczny przebiegu testu dla etapu 3.

3. Wdrożenie testu głównego OS w środowisku produkcyjnym oraz nadzór projektowo-programistyczny przebiegu testu dla etapu 3 (29.03.2017 r.).

PORTAL KORPORACYJNY Portal Korporacyjny pełni zadania wewnętrznego portalu intranetowego jednostek

statystyki publicznej. Poza ciągłym nadzorem administracyjnym, prowadzi wsparcie techniczne dla użytkowników platformy, a także wspiera jej rozwój w zakresie nowych witryn: informacyjnych, pracy grupowej oraz witryn z aplikacjami intranetowymi. W roku 2016 przygotowano szereg nowych witryn, a także zaktualizowano już istniejące. CIS pełnił w tym zakresie rolę zarówno doradców technicznych, jak i bezpośrednio wykonawcy (w oparciu o wymagania Departamentów GUS i jednostek statystyki publicznej). Największym zadaniem w tym zakresie było przeprowadzenie migracji zawartości folderów publicznych (Exchange) do witryn poszczególnych Departamentów GUS. OBSŁUGA KWALIFIKOWANEGO I NIEKWALIFIKOWANEGO PODPISU ELEKTRONICZNEGO ORAZ PROFILU ZAUFANEGO ePUAP

CIS zapewnia również wsparcie jednostkom statystyki publicznej w zakresie obsługi kwalifikowanego i niekwalifikowanego podpisu elektronicznego oraz profilu zaufanego ePUAP. Wsparcie polega na wyborze wspólnego dostawcy certyfikatów kwalifikowanych, rozwiązywaniu problemów technicznych przy jego użytkowaniu oraz zapewnieniu jego poprawnego funkcjonowania w systemach, przede wszystkim w systemie eBiuro, pełniącym rolę podstawowego systemu klasy EZD. Dodatkowo CIS sprawuje opiekę nad elementami systemu certyfikacji odpowiedzialnymi za podpisywanie potwierdzeń odbioru (sprzętowy moduł kryptograficzny) oraz usługami sieciowymi odpowiedzialnymi za generowanie UPO, UPD oraz podpisywanie dokumentów elektronicznych.

21

9 Rejestry urzędowe i operaty

9.1 Rejestr REGON

Modernizacja systemu REGON w związku ze zmianami w systemach CEIDG. W związku z wejściem w życie z dniem 19 maja 2016 r. ustawy z dnia 25 września 2015

r. o zmianie ustawy o swobodzie działalności gospodarczej oraz niektórych innych ustaw, która wprowadzała zmiany w zakresie przedmiotowym CEIDG i sposobie przetwarzania informacji w CEIDG, jak również zmiany w ustawie o statystyce publicznej implementowano stosowne zmiany do systemu rejestru Regon: - wprowadzono informacje o unieważnieniu lub uchyleniu numeru NIP, - wprowadzono możliwość zgłoszenia o niepodjęciu działalności gospodarczej, - rozszerzono zakres przedmiotowy rejestru REGON o daty: orzeczenia o ogłoszeniu upadłości oraz zakończenia postępowania upadłościowego. Modernizacja systemu REGON w związku ze zmianami w systemach KRS.

W związku z wprowadzeniem do systemu informatycznego Krajowego Rejestru Sądowego zmian wynikających z rozszerzenia zakresu podmiotowego tego rejestru (grudzień 2016 r.) , do systemu rejestru Regon wprowadzono zmiany polegające na dodaniu informacji o uchyleniu lub unieważnieniu numeru NIP dla podmiotów wpisanych do KRS. Modernizacja systemu REGON w zakresie realizacji wniosków masowych z obszaru: TERYT, NIP.

Zapewniona została realizacja wniosków masowych (utworzonych na podstawie założeń Departamentu Metodologii, Standardów i Rejestrów, w oparciu o informacje o zmianach w rejestrze TERYT) aktualizujących ulice w adresach siedziby, zamieszkania, korespondencji podmiotów wpisanych do rejestru Regon, w trybie codziennym. Możliwe jest wprowadzanie wniosków (utworzonych w oparciu o informacje uzyskane z Ministerstwa Rozwoju i Finansów - CRP-KEP) aktualizujących numery NIP podmiotów wpisanych do rejestru Regon, w trybie miesięcznym. Organizacja pracy wydziału Centrum Informatyki Statystycznej po wprowadzeniu przez Radę Ministrów stopnia ALFA oraz drugiego stopnia alarmowego CRP (stopień BRAVO-CRP)

W związku z prowadzeniem przez Radę Ministrów stopni alarmowych ALFA oraz drugiego stopnia alarmowego CRP (stopień BRAVO-CRP) podjęto rozwiązania mające na celu organizację funkcjonowania działań wokół systemu rejestru REGON w czasie ich obowiązywania. Wyznaczone osoby miały za zadanie czuwanie nad prawidłowością działania systemu REGON w tym okresie oraz brały udział w przygotowywaniu dziennych raportów wysyłanych z GUS.

22

Monitorowanie wykorzystania usługi BIR1 (API REGON). W 2016 r. rosnącym zainteresowaniem cieszyły się systemy udostępniające dane

z rejestru REGON tj. dostępna na stronie internetowej GUS Wyszukiwarka REGON oraz usługa sieciowa udostępniająca dane z rejestru – usługa BIR1. Poniżej przedstawiono wybrane statystyki dotyczące wykorzystania ww. produktów. • Wyszukiwarka REGON (Od listopada 2014 r. udostępnienia do końca 2016 r.),

wykorzystanie przez Obywateli: - liczba zapytań: 351 965 600 - średnia liczba zapytań dziennie: 300 000

• Usługa sieciowa BIR1 (Od stycznia 2015 r. do końca 2016 r.)

wykorzystanie przez Przedsiębiorców: - liczba zapytań: 367 198 756 - liczba kont usługobiorców łączących się z usługą: 684 wykorzystanie przez Administrację: - liczba zapytań: 20 878 349 - liczba kont usługobiorców łączących się z usługą: 99

PLANY NA 2017 ROK Zakończenie integracji usług BIR1 z ABW Planowane jest zakończenie prac integrujących GUS w zakresie usługi z Rejestru REGON BIR1 z ABW. Prace te obejmą konfigurację wydzielonej usługi BIR 1 (wydzielony Sewer IIS) i zestawienie dedykowanego połączenia z ABW, i produkcyjne uruchomienie usługi BIR1. Zakończenie integracji usługi BIR1 z systemem CEPIK 2.0, wraz z przygotowaniem dedykowanych raportów na potrzeby systemu CEPIK 2.0 Jednym z działań planowanych do przeprowadzenia w 2017r jest dokończenie uzgodnień technicznych prowadzonych pomiędzy GUS/CIS, a Ministerstwem Spraw Wewnętrznych, dotyczących integracji systemu CEPIK z systemem rejestru REGON. Przygotowanie przez Centrum Informatyki Statystycznej dedykowanych raportów w usłudze BIR1 na potrzeby systemu CEPIK pozwoli na automatyczne, codzienne, bezpośrednie sięganie przez MSW do zasobów rejestru REGON, w szczególności do informacji o podmiotach nowopowstałych, zmienionych i zlikwidowanych.

USŁUGA SIECIOWA BIR1

ODPOWIADA DZIENNIE NA

OKOŁO 1 500 000 ZAPYTAŃ, DOSTARCZAJĄC DANE DO BLISKO

MILIONA UŻYTKOWNIKÓW

23

9.2 Rejestr TERYT

CIS w chwili obecnej realizuje wszystkie zagadnienia związane z prowadzeniem

krajowego rejestru TERYT, łącznie z realizacją oprogramowania zapewniającą możliwość bieżącej aktualizacji danych rejestru i ich dalszej propagacji na potrzeby statystyki oraz użytkowników zewnętrznych.

W roku 2016 umożliwiono programowe przekazywanie identyfikatorów technicznych budynków i adresów, które zostały dopisane do rejestru i są przekazywane także dla badania statystycznego B-07, a w kolejnym etapie - do aktualizacji bazy budynkowej. Zgodnie z wytycznymi Departamentu Metodologii, Standardów i Rejestrów wprowadzono nowe mechanizmy standaryzujące w określonych przypadkach wypełnienie numeru porządkowego nieruchomości. Rozbudowano także metody usługi sieciowej TERYTws1, by zautomatyzować przekazywanie informacji o przyrostach i ubytkach budynków i mieszkań wykorzystywanych do aktualizacji wojewódzkich baz przestrzennych. Nowa aplikacja eTERYT.

W celu zapewnienia wszystkim użytkownikom łatwego dostępu do danych z rejestru TERYT przygotowano aplikację eTERYT. Aplikacja umożliwia pobieranie bieżących oraz archiwalnych danych z rejestru TERYT w wersjach: podstawowej, adresowej i statystycznej z następujących systemów: TERC (system identyfikatorów i nazw jednostek podziału terytorialnego), SIMC (system identyfikatorów i nazw miejscowości), ULIC (Centralny Katalog Ulic) oraz dodatkowo udostępnia użytkownikom pliki: NTS (Nomenklatura Jednostek Terytorialnych do Celów Statystycznych), aktualizacyjne, ilustrujące zmiany w dowolnym systemie/ katalogu rejestru zaistniałe

między wybranymi stanami. W styczniu 2017 roku aplikacja eTERYT przeszła fazę testów, w których uczestniczyły

wybrane departamenty GUS i wybrane urzędy statystyczne. Do końca lutego 2017 roku planowane jest: zaimplementowanie w aplikacji zmian wynikających ze zgłoszonych uwag

zaakceptowanych przez Departament Metodologii, Standardów i Rejestrów, wykonanie testów bezpieczeństwa i wydajności, zbadanie zgodności z wymogami WCAG 2.0, czyli realizacja wszystkich etapów poprzedzających udostępnienie aplikacji w sieci zewnętrznej. Jednocześnie w roku 2016 zrealizowaliśmy wiele zamówień użytkowników indywidualnych na dane z rejestru TERYT dotyczących adresów nieruchomości, budynków i mieszkań.

24

9.3 Baza Jednostek Statystycznych

Modernizacja aplikacji BJSKOR (ogólnopolska aplikacja do wprowadzania korekt przez urzędy statystyczne) Modernizacja aplikacji BJSKOR (ogólnopolska aplikacja do wprowadzania korekt) umożliwiającej wprowadzanie korekt wybranych atrybutów ze źródeł innych niż REGON i systemowa aktualizacja wynikami badań. Pozyskiwanie informacji o zmianach i przygotowanie ich tj. uzupełnienie o symbol źródła i datę obowiązywania zmiany, rejestrację zmian do opisu jednostek, raporty ze zmianami – wykonują Urzędy Statystyczne. Kontrolę poprawności i dopuszczalności wprowadzanych zmian oraz aktualizację BJS – wykonuje CIS. Rejestracja korekt poprzez moduł BJSKOR odbywa się w cyklu miesięcznym bezpośrednio do tabel z korektami w BJS. Współpraca w zakresie przygotowania informacji zamieszczanej na portalu biznes.gov.pl

Udział pracowników CIS w zespole opracowującym algorytm obowiązków sprawozdawczych możliwy do udostępnienia na stronie biznes.gov.pl. Prace polegały na analizie zgromadzonych algorytmów w bazie aplikacji Generator Kartotek jak i analizie kartotek badań statystycznych umieszczonych w Zintegrowanej Bazie Obowiązków Sprawozdawczych. Na bazie tych prac powstał algorytm techniczny, który został przekazany do dalszych prac realizowanych przez ekspertów z GUS. PLANY NA 2017 ROK Modernizacja aplikacji BJSU (ogólnopolska aplikacja do zarządzania jednostkami umownymi przez urzędy statystyczne). Modernizacja aplikacji BJSU (ogólnopolska aplikacja do zarządzania jednostkami umownymi) przeznaczonej do dopisania i aktualizacji jednostek umownych – jednostek lokalnych rodzaju działalności przez Urzędy Statystyczne. Rejestracja zmian następuje bezpośrednio do tabeli jednostek umownych w BJS. Planujemy również budowę API aby zasilanie tabeli jednostek umownych w BJS danymi SIB/SPDS było wykonywane przez połączenie system-system. Dotyczy danych z formularza H01w w cyklu rocznym. Integracja aplikacji ARA, bazy danych ZBOS (baza kartotek badań) z SPDS. Utworzenie dedykowanego WS do pobierania danych ze ZBOS, wykorzystanie dedykowanego WS z SPDS do aktualizacji danych w ARA pobieranych z WS SPDS. Prace mające na celu połącznie dwóch kontekstów realizacji badań statystycznych: Aplikacji RA wraz z Zintegrowaną Bazą Obowiązków Sprawozdawczych i SPDS w zakresie zarządzania kodami RA. Integracja ta umożliwi łatwiejsze zarządzanie nadawaniem kodów RA przez realizatorów badań.

25

10 Bezpieczeństwo teleinformatyczne

Podstawowym elementem systemów bezpieczeństwa jest system Firewall, który codziennie sprawdza połączenia internetowe ponad pięciu tysięcy użytkowników. System umożliwia utrzymanie ciągłości dostępu do Internetu poprzez przyznawanie uprawnień do zabezpieczonych zasobów sieciowych, ochronę setek aplikacji, protokołów i serwisów. Szczegółowo filtrowane są aplikacje wychodzące do Internetu oraz przeglądane strony www. W czasie rzeczywistym są identyfikowane i wymuszane reguły kontroli dla niepożądanych stron www takich jak: phishing, hacking, anonymizer, seks, przemoc, itd., blokowane są niebezpieczne aplikacje: TeamViewer, DropBox, TOR.

Na bieżąco blokowane są połączenia do stron skategoryzowanych jako niebezpieczne lub zabronione w polityce bezpieczeństwa. Wykrywane są zainfekowane stacje w sieci LAN /WAN oraz blokowana jest niebezpieczna komunikacja do centrów zarządzania sieciami Botnet. Moduł Anti-Bot wykrywa boty korzystając z analizy dynamicznie tworzonej bazy z ponad 250 milionami adresów oraz 4,5 mln sygnatur wirusów i złośliwego oprogramowania.

System dysponuje filtrami, które zatrzymują ataki wykorzystujące nieszczelności obecne w systemie informatycznym. Sygnatury ataków są aktualizowane dwa razy w tygodniu lub natychmiast po wykryciu krytycznych luk w zabezpieczeniach. Dziennie blokowanych jest 300 krytycznych podatności aplikacji wykorzystywanych

w organizacji. System DDoS Protector analizują ruch sieciowy TCP /IP, chroni przed znanymi i nieznanymi atakami DDoS, HTTP, przed atakami sieciowymi „flood” oraz atakami aplikacyjnymi. Blokuje około 11 ataków na minutę powodując odciążenie serwerów portalowych oraz zwiększenie ich wydajności.

Bardzo ważnym aspektem bezpieczeństwa jest system wykrywania podatności serwerów i urządzeń sieciowych na zewnętrzne ataki. Skanowaniem objęte są serwery i urządzenia znajdujące się w sieci LAN-GUS, w urzędach statystycznych jak również serwery widoczne bezpośrednio z Internetu. Wynik skanowania dostarcza informacji, jaka usługa i na jakim porcie jest podatna na atak. Konfiguracja produktu jest stale dopasowywana do potrzeb statystyki. Każdy nowy system przed wdrożeniem do eksploatacji, podlega skanowaniu.

BEZPIECZEŃSTWO POCZTY ELEKTRONICZNEJ

W 2016 roku podniesiono bezpieczeństwo systemu poczty elektronicznej poprzez pełne wdrożenie i strojenie oprogramowania do ochrony antywirusowej i antyspamowej zakupionego w ostatnich miesiącach 2015 roku. Oprogramowanie ochrania całość systemu, zarówno przed atakami z zewnątrz (od strony Internetu) jak i wewnętrznymi. Zawartość przesyłek jest sprawdzana

CODZIENNIE BLOKOWANYCH

JEST PONAD 30.000 POŁĄCZEŃ

DO NIEBEZPIECZNYCH ZASOBÓW

W INTERNECIE.

26

i analizowana przed dostarczeniem do wewnętrznego systemu pocztowego. Po przebudowie system poczty korporacyjnej chronią antywirusowo i antyspamowo dwa niezależne produkty (McAfee Email Gateway i ESET Mail Security) mające w założeniu wzajemnie się uzupełniać.

W obecnej chwili serwery MEG (znajdujące się w strefie chronionej) odrzucają przesyłki zawierające podejrzane linki oraz o wysokim prawdopodobieństwie SPAMu, natomiast o niskim prawdopodobieństwie oznaczają temat przesyłki tag’iem [prawdopodobny spam], natomiast email’e zawirusowane są czyszczone (usuwane załączniki) i przekazywane do serwerów brzegowych. Serwery Edge z oprogramowaniem ESET ponownie sprawdzają przesyłki zanim przekażą je do serwerów transportowych. Kolejne instancje oprogramowania ESET, a jest ich 7, przesyłki zawirusowane i uznane za spam zatrzymuje w kwarantannie a niektóre, mniej groźne wrzuca do foldera „Wiadomości-śmieci” w skrzynce odbiorcy.

System pocztowy jest bardzo intensywnie eksploatowany. Poprzez appliance MEG średnio dziennie przychodzi ponad 12 tys. przesyłek, z czego średnio odrzucanych jest 8 tys. Przesyłek wychodzących jest średnio dziennie ponad 4 tys. Na poziomie instancji ESET przesyłek zatrzymanych jest już tylko około 1,5% wszystkich przychodzących i wychodzących maili.

OCHRONA ANTYWIRUSOWA i BLOKOWANIE USB

System antywirusowy McAffe jest odpowiedzialny za bezpieczeństwo zarówno fizycznych jak i wirtualnych serwerów, stacji roboczych i urządzeń mobilnych pracujących w statystyce publicznej. Sygnatury są uaktualniane automatycznie i przesyłane do wszystkich urządzeń objętych systemem.

Zagrożenia są wykrywane poprzez skanowania w trybie OAS (przy otwieraniu plików), w trybie ODS (skanowanie na żądanie, cykliczne zadania zdefiniowane na serwerach zarządzających uruchamiane raz na dwa tygodnie lub wymuszane w dowolnym momencie przez użytkownika na stacji) oraz przez odpytywanie serwisów reputacyjnych w chmurze. Ustalono, że główne kanały zagrożeń to: zainfekowane strony internetowe, wykorzystywanie nieznanych linków, załączniki pocztowe, urządzenia przenośne. Ostatnio wiele przypadków infekcji następuje w trakcie otwierania załączników i linków z prywatnych skrzynek pocztowych.

Na każdym z serwerów zarządzających wykrywa się od kilku do kilkunastu infekcji tygodniowo.

W ciągu ostatnich 6 miesięcy wykryto kilkanaście zagrożeń typu ransomware, w tym kilka na tabletach ankieterskich. Zaszyfrowaniu uległy zasoby stacji oraz w kilku przypadkach udziały sieciowe, do których uprawnienia posiadał zalogowany użytkownik.

Ze względu na to, że użycie nieautoryzowanego urządzenia typu Pendrive jest wskazywane jako najczęstsza forma cyberataków w 2016 roku podjęto działania ograniczające niekontrolowane używanie tych urządzeń poprzez wdrożenie blokowania portów USB na wszystkich stacjach roboczych zlokalizowanych w sieci statystyki. Przygotowano środowisko i odpowiednie procedury oraz wdrożono, na stacjach roboczych w całej statystyce, funkcjonalność McAfee Device Control

27

(w skrócie DLP) do blokady nieautoryzowanych urządzeń typu Pendrive udostępnianych za pomocą portów USB.

Oprogramowanie wykorzystane do tego wdrożenia posiada funkcjonalność zapobiegania wyniesieniu poufnych danych z firmy na nośnikach przenośnych, t.j. napędach USB, iPodach firmy Apple, urządzeniach Bluetooth oraz płytach CD i DVD przeznaczonych do nagrywania. Rozwiązanie to posiada narzędzia do monitorowania i kontrolowania transferów danych z komputerów stacjonarnych i przenośnych.

Integracja z oprogramowaniem McAfee ePolicy Orchestrator zapewnia monitorowanie zdarzeń w czasie rzeczywistym oraz scentralizowane zarządzanie politykami i zdarzeniami. Realizacja w sieci statystki została zainicjowana w 2016r i będzie kontynuowana w roku 2017. Zostały opracowane procedury wdrożenia oraz minimalny zestaw polityk, który ma obejmować blokowanie urządzeń USB według definicji przekazanych administratorom systemu ochrony antywirusowej we wszystkich jednostkach statystyki. Każda jednostka może wprowadzić dodatkowe reguły monitorowania/blokowania urzadzeń USB. Wdrożenie blokowania portów USB nie wpływa na możliwość logowania za pomocą certyfikatu PKI statystyki oraz korzystania z innych nośników podpisów elektronicznych. W 2016 roku obszarze systemu antywirusowego wykonano prace przystosowujące system do prawidłowej obsługi najnowszych edycji (duże poprawki systemowe) systemu operacyjnego MS Windows 10 zainstalowanego na stacjach roboczych. TESTY PENETRACYJNE Jednym z działań prowadzonych w Centrum Informatyki Statystycznej, w obszarze bezpieczeństwa teleinformatycznego, są testy penetracyjne aplikacji planowanych do udostępnienia użytkownikom zewnętrznym w internecie. W 2016 r. przeprowadzone zostały testy bezpieczeństwa czterech systemów: • Olimpiada Statystyczna • System edukacyjny – elearning • Wskaźniki zrównoważonego rozwoju • Ankieta przed spisowa „Konsultacje społeczne” Testy odbywały się zarówno w sposób zautomatyzowany – przy pomocy aplikacji Acunetix, Owasp ZAP i różnego rodzaju skryptów, jak i manualny – poprzez ręczne sprawdzanie funkcjonalności aplikacji pod kątem występowania określonych błędów (modyfikacja przesyłanych do serwera żądań, manipulowanie parametrami aplikacji itp.). Każdy z testów zakończony był raportem, w którym znajdowały się informacje dotyczące testowanego

DOŚWIADCZENIA POKAZUJĄ, ŻE W

SYSTEMACH DOSTARCZANYCH PRZEZ

DOSTAWCÓW ZEWNĘTRZNYCH

ZNAJDYWANE JEST ZNACZNIE WIĘCEJ

28

oprogramowania, wykorzystane podczas testów narzędzia, dokładny opis wykrytych w aplikacjach zagrożeń i sposobów ich wykorzystania oraz ocena poziomu ryzyka. Raporty kończyły się zaleceniami dla autorów dotyczącymi modyfikacji oprogramowania oraz rekomendacją co do możliwości dalszej eksploatacji lub wdrożenia oprogramowania. Podczas testów wykryte zostały różnego rodzaju

błędy i podatności uniemożliwiające wdrożenie i eksploatację aplikacji – dotyczyło to zwłaszcza „Systemu edukacyjnego – elearning”. Efektem przeprowadzonych testów było wyeliminowanie tych błędów przez autorów oprogramowania oraz udostępnienie aplikacji użytkownikom zewnętrznym.

11 Projekt Portal Geostatystyczny – Faza II (PGS-Faza II).

W roku 2016 wdrożono projekt „Portal Geostatystyczny – Faza II”, realizowany przez Departament Programowania i Koordynowania Badań, stanowiący rozszerzenie funkcjonalne systemu zrealizowanego w ramach projektu spisów PSR2010/NSP2011. Realizacja tego projektu umożliwiła rozszerzenie funkcjonalne systemu poprzez umożliwienie zadawania przez użytkownika pytań do danych pochodzących z PSR2010 i NSP2011 bezpośrednio w portalu do środowiska analitycznego SAS, oraz zwrotne przesyłanie wyników przeliczane po stronie środowiska SAS ABM.

W ramach prac projektowych w 2016 r. Centrum Informatyki Statystycznej odpowiedzialne było za nadzór nad wdrożeniem zaprojektowanych rozwiązań w ramach systemu PGS oraz interfejsu do systemu ABM (środowisko analityczne SAS).

Centrum Informatyki Statystycznej jest odpowiedzialne za administrowanie infrastrukturą teleinformatyczną systemu Portalu Geostatystycznego (serwery bazodanowe, aplikacyjne), zapewnienie dostępności systemu oraz jego konfigurację. Ponadto CIS jest odpowiedzialny za bieżące monitorowanie wykorzystania funkcjonalności wykonywania zapytań do środowiska SAS ABM.

12 Program Operacyjny Polska Cyfrowa W 2016 roku prowadzone były działania wspierające realizację projektów planowanych

do zgłoszenia w ramach POPC: „Przestrzenne dane statystyczne w systemie informacyjnym państwa (PDS)”. Szacowana wartość projektu 35 mln zł.

Głównym celem projektu PDS jest usprawnienie dostępu do unikalnych danych

statystycznych w ujęciu przestrzennym dla szerokiego grona odbiorców. Cel ten zostanie zrealizowany przez dostarczenie nowych lub rozbudowę obecnych usług Portalu Geostatystycznego, zbudowanego na potrzeby prezentacji danych spisowych tj. danych z Powszechnego Spisu Rolnego 2010 i Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań

PODATNOŚCI NIŻ W SYSTEMACH

WYTWARZANYCH W STATYSTYCE

29

2011 oraz z badań prowadzonych w ramach Programu Badań Statystycznych. Portal ten pełnił będzie istotną rolę w przestrzennej prezentacji danych dla obowiązujących Polskę spisów rundy 2020. Także obecnie posiadane przez statystykę publiczną dane oraz wyniki analiz geostatystycznych, krytyczne dla funkcjonowania państwa, samorządów i społeczności lokalnych, będą mogły być prezentowane w dogodnej formie graficznej przyspieszając podejmowanie procesów decyzyjnych. Właścicielem projektu jest Departament Programowania i Koordynacji Badań. Centrum Informatyki Statystycznej współpracuje przy tworzeniu Studium Wykonalności projektu PDS.

„Wdrożenie Kompleksowego Systemu Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji dla Systemu Informacyjnego Statystyki Publicznej (KSZBI)”. Wartość projektu 44,5 mln zł.

Celem głównym projektu jest zwiększenie efektywności procedur zarządzania

bezpieczeństwem zasobów informacyjnych systemu informacyjnego statystyki publicznej. Projekt KSZBI pozwoli na wprowadzenie zintegrowanego i kompleksowego systemu zarządzania bezpieczeństwem dla całego systemu informacyjnego statystyki publicznej. System będzie również ważnym elementem wpisującym się w realizacje polityki cyberbezpieczeństwa państwa. Właścicielem projektu jest Biuro Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji.. Centrum Informatyki Statystycznej współpracuje przy tworzeniu Studium Wykonalności projektu KSZBI. „Wdrożenie Platformy Zarządzania Zasobami statystyki publicznej (PZZ STAT)”. Wartość projektu 31,5 mln zł.

Celem głównym projektu jest wzrost efektywności procesów zarządzania zasobami

służb statystyki publicznej. Projekt PZZ STAT pozwoli na wprowadzenie zintegrowanego i kompleksowego systemu zarządzania zasobami i procesami zarządczymi we wszystkich jednostkach służb statystyki publicznej tworzących system informacyjny statystyki publicznej przez racjonalizację i podniesienie efektywności podstawowych procesów obsługi zadań statutowych GUS oraz jednostek podległych i podporządkowanych. Właścicielem projektu jest Departament Finansowo-Ksiegowy. Centrum Informatyki Statystycznej współpracuje przy pracach koncepcyjnych i realizacji kontraktu na przygotowanie i obsługę zgłoszenia projektu PZZ-STAT do KRMC.

30

„Platforma Gromadzenia Danych Statystycznych” (PGDS). Wartość projektu 46 830 852 mln zł.

Celem projektu „Platforma Gromadzenia Danych Statystycznych” jest usprawnienie procesów biznesowych związanych z działalnością statystyki publicznej. Projekt obejmuje swoim zakresem ogół procesów oraz działań związanych z gromadzeniem danych statystycznych, tj. ich pozyskiwaniem z wielu źródeł oraz od wielu różnych klas respondentów, z użyciem szerokiego wachlarza metod, w tym bezobsługowych, stanowiących innowacje w relacjach przedsiębiorców i obywateli ze statystyką. Projektodawca planując przedmiotowe przedsięwzięcie szczególną uwagę poświęcił usprawnieniu realizacji obowiązków sprawozdawczych, zmniejszeniu obciążenia respondentów, oraz udostępnienie elektronicznych usług publicznych zwiększających dostępność wynikowych informacji statystycznych, szeroko wykorzystywanych w procesach zarządzania i podejmowania decyzji. Właścicielem projektu jest Centrum Informatyki Statystycznej, który realizuje kontrakt na przygotowanie i obsługę zgłoszenia projektu PGDS do KRMC.

Szereg rozwiązań ujętych w projekcie nacechowana jest innowacyjnością, która w założeniu przełoży się na wzrost wydajności oraz optymalizację kosztów funkcjonowania organizacji (np. zadanie uruchomienia „elektronicznego ankietera”, który sukcesywnie zastępował będzie pracę teleankieterów statystycznych oraz konsultantów infolinii).

Cele projektu zostaną zrealizowane przez dostarczenie nowych oraz rozbudowę obecnych usług dot. realizacji obowiązków sprawozdawczych w formie elektronicznej oraz udostępnienie ich w ramach zintegrowanego i bezpiecznego środowiska - Platformy Gromadzenia Danych Statystycznych.

Wdrożenie PGDS, pozwoli na uzyskanie następujących efektów:

podniesienie jakości i dostępności oficjalnych informacji i metainformacji statystycznych, przygotowywanych na potrzeby odbiorców indywidualnych, przedsiębiorców oraz instytucji publicznych,

oszczędność czasu respondentów dzięki usprawnieniu procesów pozyskania informacji statystycznych,

wkład w budowę kompletnego i spójnego systemu e-Administracji, wspierającej rozwój przedsiębiorczości, poprzez ułatwienie procesu realizacji obowiązków sprawozdawczych oraz dostępu do aktualnych wynikowych informacji statystycznych,

optymalizacja kosztów prowadzenia badań statystycznych (ze szczególnym uwzględnieniem kosztów pozyskania danych na potrzeby badań statystycznych),

wpływ na rozwijanie współpracy między instytucjami, w zakresie wymiany informacji i wspólnego dostarczania usług dla obywateli,

wzrost efektywności instytucji administracji publicznej poprzez wzmocnienie procesów wymiany danych będących w gestii poszczególnych instytucji,

31

usprawnienie procesu pozyskiwania informacji przez jednostki administracji na potrzeby realizacji działalności statutowej

„Stanowisko dla Naukowca”. Projekt jest w przygotowywaniu. Celem głównym projektu będzie zapewnienie w siedzibie GUS, CBiES, siedzibach

szesnastu urzędów statystycznych oraz minimum ośmiu siedzibach oddziałów urzędów, w których zlokalizowane są znaczące ośrodki naukowe lub akademickie – pomieszczeń i stanowisk pozwalających na realizację prac badawczych i analitycznych wykorzystujących jednostkowe zanonimizowane, bądź zagregowane zasoby informacyjne statystyki publicznej wraz z udostępnieniem zestawu dedykowanych narzędzi służących wspomaganiu statystycznej analizy danych.

Projektowany system ma zastąpić aktualne środowisko do udostępniania zasobów.

Właścicielem projektu jest Centrum Informatyki Statystycznej, który realizuje kontrakt na przygotowanie i obsługę zgłoszenia projektu Stanowisko dla Naukowca do KRMC.

Realizacja przedmiotu projektu, czyli wytworzenie i udostępnienie usługi „Stanowisko dla Naukowca” odbywać się będzie poprzez: a. wydzielenie, adaptowanie i wyposażenie w siedzibie GUS, CBiES, siedzibach szesnastu

urzędów statystycznych oraz minimum ośmiu siedzibach oddziałów urzędów, w których zlokalizowane są znaczące ośrodki naukowe lub akademickie - pomieszczeń i stanowisk pozwalających na realizację prac badawczych i analitycznych wykorzystujących jednostkowe zanonimizowane bądź zagregowane zasoby informacyjne statystyki publicznej oraz zestaw dedykowanych narzędzi analitycznych.

b. udostępnienie bezpiecznego centralnego środowiska bazodanowego będącego podstawą funkcjonowanie usługi

c. udostępnienie zestawu usług narzędziowych służących wspomaganiu statystycznej analizy danych (minimum w zakresie podstawowych modułów danego pakietu) wchodzących w zakres usługi: SAS Statistica SPSS R ArcGIS Innych wskazanych na drodze konsultacji ze środowiskami naukowymi

i akademickimi (uwzględniających koszty licencji) d. opracowanie procedur umożliwiających automatyzację procesów udostępniania

pożądanych danych i wyprowadzania wyników prac.

32

Ponadto wykonane zostaną poniższe prace i działania wspomagające: 1 Budowę infrastruktury teleinformatycznej umożliwiającej bezpieczne i stabilne

świadczenie usługi z poziomu lokalizacji wytypowanych w projekcie 2 Umożliwienie identyfikacji użytkownika usługi z wykorzystaniem zewnętrznych metod

potwierdzania tożsamości, w szczególności poprzez wykorzystanie Profilu Zaufanego. 3 Utworzenie i publikację publicznej procedury umożliwiającej aplikowanie i skorzystanie

z usługi oraz pozwalającej na jej procedowanie w ramach służb statystyki publicznej. 4 Budowę i publikację na Portalu Informacyjnym GUS opisu usługi i wniosku

umożliwiającego skorzystanie z usługi oraz wykazu podmiotów korzystających z usługi. 5 Budowę i publikację na Portalu Informacyjnym GUS obszaru dostępu do wyników prac

realizowanych w ramach usługi. 6 Budowę i udostępnienie usługi sieciowej umożliwiającej publikację na Portalu

https://danepubliczne.pl wyników prac realizowanych w ramach usługi Stanowisko dla Naukowca.

7 Budowę i udostępnienie w ramach Portalu Intranetowego GUS oraz eBiuro GUS dedykowanego obszaru umożliwiającego obsługę składanych wniosków, zgodnie z wytworzoną procedurą, w tym publikację na Portalu Informacyjnym GUS informacji dot. statusu danego wniosku.

8 Wytworzenie jednolitego systemu identyfikacji wizualnej poprzez zaprojektowanie logotypu usługi, wystroju wydzielonych pomieszczeń oraz przygotowanie materiałów informacyjnych i promocyjnych.

9 Zaplanowanie i przeprowadzenie akcji informacyjno-promocyjnej wśród ośrodków badawczych i naukowych, w tym cyklu dedykowanych konferencji.

System Monitorowania Usług Publicznych

W roku 2016 prowadzone były działania wspierające realizację projektu „System monitorowania usług publicznych – koncepcja SMUP” finansowanego ze środków Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój (PO WER 2014-2020). Głównym celem projektu jest opracowanie koncepcji systemu monitorowania usług publicznych, rozumianych jako działalność obejmującą dostarczanie dóbr materialnych lub niematerialnych, za które odpowiedzialna jest władza publiczna.

Rozpoczęto współpracę z Departamentem Badań Regionalnych i Środowiska w sprawie określenia zakresu zadań i odpowiedzialności kierowanej przez CIS grupy „ds. funkcjonalności i informatyki”. CIS w ramach tego projektu przygotowuje koncepcję bezpiecznego systemu informatycznego, którego podstawą będą moduły integracji danych pozyskiwanych dla potrzeb monitorowania usług publicznych, centralnej bazy/hurtowni danych oraz aplikacji monitorowania usług publicznych wyposażonej w funkcjonalności prezentacji danych

33

i raportowania, umożliwiającej wspieranie procesów podejmowania decyzji w oparciu o fakty, a także architekturę logiczną systemu.

13 Współpraca międzynarodowa i pozostałe prace rozwojowe Pracownicy Centrum Informatyki Statystycznej uczestniczyli w spotkaniach i pracach

różnych grup prowadzonych przez Eurostat: DIME/ITDG – grupa dyrektorów składająca się z przedstawicieli departamentów

metodologicznych i IT. Zadaniem grupy jest przygotowanie dossier (obecnie głównie w zakresie obejmującym realizację Wizji ESS 2020) i przedstawienie go do akceptacji Komitetowi ds. Europejskiego Systemu Statystycznego (ESSC).

Grupa Robocza IT –zajmująca się operacyjną implementacją działań o charakterze strategicznym. Ponadto konsoliduje i weryfikuje działania wykonywane na poziomie technicznym przez grupy ekspertów, grupy zadaniowe i grupy użytkowników. Grupa raportuje i przedstawia propozycje działań grupie dyrektorów DIME/ITDG.

Grupa Bezpieczeństwa IT i bezpiecznej wymiany informacji (IT Security) - grupa ekspercka realizująca działania z zakresu bezpieczeństwa.

Grupa robocza Edamis and Validation Services (EVUG) - grupa użytkowników zajmująca się systemem EDAMIS i projektem walidacji.

Grupa sterująca IT - SIMSTAT - grupa działająca w ramach projektu ESSnet realizująca projekt w ramach Wizji ESS 2020 - SIMSTAT

CoE DWH – grupa działająca w ramach utworzonego Centrum Doskonałości dla Hurtowni Danych Statystycznych.

ESDEN – udział w spotkaniach grupy sterującej (ESDEN steering group) w ramach projektu ESDEN – jednego z projektów realizowanych w ramach Wizji ESS 2020

Granty

Prace prowadzone w ramach ESS IT Security

W obradach Grupy Ekspertów ESS IT Security w roku 2016 uczestniczyli przedstawiciele następujących krajów: Dania, Włochy, Holandia, Portugalia, Słowenia, Francja, Finlandia, Polska, Austria, Niemcy, Wielka Brytania, Hiszpania, Grecja, Szwajcaria,.

Wynikiem prac grupy jest dokument „Check list classified-after risk assessment” oparty na normie ISO 27000, który określa warunki, jakie musi spełnić każdy kraj członkowski ESS, aby został uznany za godnego zaufania pod względem bezpieczeństwa.

Od 2020 r. planowana jest wymiana mikrodanych z handlu zagranicznego, pochodzących z systemów Intrastat. Dane z MF o wywozie towarów z Polski do innych Państw członkowskich będą wysyłane przez GUS wraz z ID partnera zagranicznego (towar od partnera X <polskiego> do partnera Y z kraju członkowskiego w ujęciu miesięcznym). Dane będą wysyłane via Hub Eurostatu do innych państw członkowskich. Dane innych państw będą przysyłane do GUS.

34

Jego uzupełnieniem jest Guidelines for the implementation of the ESS Core IT Security Framework zawierający wskazówki na temat implementacji poszczególnych punktów kontrolnych.

Dodatkowo została przeprowadzona szczegółowa samoocena bezpieczeństwa IT w krajach członkowskich, której wyniki pozwolą na zobrazowanie stanu wyjściowego oraz potrzebnych nakładów na wdrożenie wspólnych ram bezpieczeństwa.

Poziom bezpieczeństwa IT w poszczególnych krajach członkowskich Europejskiego Systemu Statystycznego jest bardzo zróżnicowany i nieznormalizowany, często oparty na zasadzie „dobrych praktyk” informatycznych. Zabezpieczenia systemów informatycznych w poszczególnych krajach różnią się, co jest spowodowane między innymi różnymi przepisami prawa, heterogenicznymi środowiskami i platformami sprzętowymi.

Aby ujednolicić poziom bezpieczeństwa we wszystkich jednostkach przewidzianych do wymiany ww. danych (w Polsce GUS)_i Eurostacie, oraz w celu wprowadzenia minimalnego poziomu zabezpieczeń. Grupa Ekspertów ESS IT Security opracowała w roku 2015 Wspólne Ramy Bezpieczeństwa IT, oparte na standardzie ISO 27000 dla wszystkich krajów członkowskich. Są to warunki, które musi spełniać organizacja, aby była uznana za godną zaufania i mogła brać udział w wymianie danych statystycznych w ramach Eurostatu.

W krajach członkowskich Europejskiego Systemu Statystycznego została przeprowadzona samokontrola stosowanych zabezpieczeń dla systemów teleinformatycznych.

Procedury zaimplementowane w Głównym Urzędzie Statystycznym zapewniają porównywalny poziom bezpieczeństwa do tych, stosowanych w innych organizacjach. Tak jak wszystkie kraje członkowskie Europejskiego Systemu Statystycznego, tak i Polska będzie musiała dostosować się do Wspólnych Ram Bezpieczeństwa IT. Audyty z wdrożenia tego dokumentu przeprowadzone będą na przestrzeni lat 2017 – 2019 i powtarzane cyklicznie, aby zweryfikować czy odpowiednie poziomy bezpieczeństwa są utrzymane. Polska została zgłoszona do certyfikacji w 2019 r.

Prace prowadzone w ramach projektów SIMSTAT i ESDEN (w ramach Wizji ESS 2020), SDMX,

EDAMIS

1. Prace związane z udostępnianiem danych: SDMX, EDAMIS (EWA: The EDAMIS Web Application // EWP: The EDAMIS Web Portal // EWF: EDAMIS Web Forms), EDIT, GENEDI/GESMES, ESSMH:

a) Aktualizacja struktur danych w SDMX-Wiedza w oparciu o ESTAT SDMX Registry oraz struktury publikowane w ramach dziedzin statystycznych,

b) Obsługa oprogramowania GENEDI (GENeric EDI) do walidacji plików danych oraz ich konwersji do postaci GESMES/TS (SDMX-EDI),

c) Konwersja plików z postaci .csv (Comma Separated Values) lub .ges (GESMES) do postaci SDMX-ML (SDMX Converter),

35

d) Udział w spotkaniach grupy roboczej Eurostatu – Grupa robocza EDAMIS oraz usług walidacji (EDAMIS and Validation User Group – EVUG),

e) Rola krajowego TCO - Transmission Coordinator, f) Opracowanie we współpracy z MS polskojęzycznej wersji „Słownika SDMX”.

W 2017 roku planowana jest modernizacja systemu EDAMIS w ramach projektu ESDEN,

oraz przejście kolejnych dziedzin statystyki na format SDMX.

2. W maju 2016 roku zakończenie prac w ramach projektu SIMSTAT, który opierał się na zasadzie, że dane zebrane i dostępne w ESS (Europejski System Statystyczny) nie powinny być pobierane po raz drugi. Dane dotyczące importu (przywozu) teoretycznie powinny odzwierciedlać dane dotyczące eksportu (wywozu) innego państwa. Dlatego dane wywozowe państwa członkowskiego mogą służyć jako dane źródłowe przywozów w innym państwie. Tak więc, każda transakcja podana w jednym państwie będzie służyć jako źródło danych dla dwóch państw członkowskich. Przygotowanie do wymiany, wymiana i analiza mikrodanych odbyły się w ramach projektu SIMSTAT, natomiast infrastruktura IT do wymiany mikrodanych powstała w ramach projektu ESDEN (Główny Urząd Statystyczny został podłączony do bramki CCN, która znajduje się w Ministerstwie Finansów, za pomocą tunelu VPN. Zainstalowano na serwerze SIMSTAT komponent komunikacji SIMSTAT, który odpowiedzialny jest za transmisję mikrodanych. Wykorzystując ww. bramkę zostały bezproblemowo wysyłane i odebrane mikrodane. Oba te projekty łączyły się ze sobą, chcąc opisać to w najprostszy sposób można powiedzieć iż ESDEN dostarczył infrastrukturę IT do wymiany mikrodanych, a SIMSTAT tą infrastrukturę przetestował.

W ramach sieci współpracy Europejskiego Systemu Statystycznego (ESSnet) zrealizowane zostały dwa międzynarodowe projekty SIMSTAT sfinansowane z dotacji Eurostatu. Pierwszy projekt miał na celu wspieranie krajowych urzędów statystycznych oraz

36

krajowych organów zbierających dane z deklaracji Intrastat w osiągnięciu porozumienia dotyczącego szeregu praktycznych aspektów statystycznych, które są wspólne dla wszystkich uczestników (np. specyfikacje techniczne dotyczące transmisji danych, jakość danych, terminowość, poufność, itp.). Ustalenia te miały usprawnić i sprawdzić możliwość przeprowadzenia próbnej wymiany mikrodanych w handlu wewnątrzunijnym w sposób skoordynowany. Działania w ramach tego projektu obejmowały: projekt bazy danych SIMSTAT wraz ze wszystkimi wymaganymi funkcjonalnościami, umożliwienie tworzenia raportów z walidacji danych, wdrożenie narzędzi do generowania danych, zarządzania wymianą danych, narzędzi do weryfikacji oraz analizy danych.

Celem drugiego projektu było sprawdzenie w sposób praktyczny wymiany mikrodanych przy użyciu systemu SIMSTAT i sieci CCN, która jest zarządzana przez Ministerstwo Finansów. W etapie tym udział wzięło 20 państw członkowskich: Francja, Austria, Bułgaria, Chorwacja, Czechy, Dania, Estonia, Finlandia, Niemcy, Grecja, Włochy, Łotwa, Litwa, Luksemburg, Malta, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja i Słowenia. W ramach drugiego projektu SIMSTAT zostały wykonane następujące prace:

• przeprowadzenie testów. W tym celu zostały przeprowadzone testy łączności oraz przepustowości. Testy w pełni zakończone sukcesem,

• pilotażowa wymiana mikrodanych w okresie drugiego i trzeciego kwartału 2015 roku zgodnie z uzgodnionymi wytycznymi i harmonogramem. W okresie drugiego i trzeciego kwartału 2015 roku przeprowadzona została próbna wymiana mikrodanych miesięcznych za okres styczeń-sierpień 2015 r., która miała charakter obowiązkowy. Ponadto wymieniono dane roczne za lata 2013 i 2014. Polska dla pełnego obrazu, jako jeden z dziewięciu państw uczestniczących w projekcie podjęła decyzję o kontynuowaniu opcjonalnej wysyłki mikrodanych w 2016 roku za okres wrzesień-grudzień 2015 roku,

Okres referencyjny

t+20 (t+50)

t+25 (t+55)

t+30 (t+60)

t+35 (t+65)

03.2015 20.04.2015 25.04.2015 30.04.2015 05.05.2015

Obow

iązkowa w

ysyłka

01-02.2015 05.05.2015 – 15.05.2015

04.2015 20.05.2015 25.05.2015 30.05.2015 04.06.2015

2013 i 2014 05.06.2015 – 15.06.2015 lub 05.07.2015 – 15.07.2015

05.2015 20.06.2015 25.06.2015 30.06.2015 05.07.2015

2013 i 2014 05.06.2015 – 15.06.2015 lub 05.07.2015 – 15.07.2015

06.2015 20.07.2015 25.07.2015 30.07.2015 04.08.2015

07.2015 20.08.2015 25.08.2015 30.08.2015 04.09.2015

08.2015 20.09.2015 25.09.2015 30.09.2015 05.10.2015

37

09.2015 20.10.2015 25.10.2015 30.10.2015 04.11.2015 Opcjonalna w

ysyłka 10.2015 20.112015 25.11.2015 30.11.2015 05.12.2015

11.2015 20.12.2015 25.12.2015 30.12.2015 04.01.2016

12.2015 20.01.2016 25.01.2016 30.01.2016 04.02.2016

• analiza i ocena przydatności wymienionych mikrodanych.

Podsumowując prace nad próbną wymianą mikrodanych w ramach projektu SIMSTAT, można stwierdzić, że Polska nie miała żadnych problemów technicznych z połączeniem się z bramką CCN znajdującą się w Ministerstwie Finansów. Duża w tym zasługa administratora bramki CCN, który bardzo profesjonalnie podszedł do projektu SIMSTAT. Poza tym, wsparciem był również bezpośredni kontakt z zespołem wsparcia SIMSTAT w Eurostat, co sprawiło, że podłączenie przebiegło szybko i perfekcyjnie umożliwiając Polsce, jako jednemu z pierwszych państw członkowskich, w nowy sposób wymieniać mikrodane. Problemów nie było również z instalacją i konfiguracją komponentu komunikacji SIMSTAT. Wszelkie drobne problemy były rozwiązywane na bieżąca w porozumieniu z narodowym administratorem CCN i zespołem wsparcie SIMSTAT. Cały system od strony technicznej działa bez zastrzeżeń. Dane były przygotowywane według dokumentu DocMet400-SIMSTAT opracowanego przez państwa członkowskie biorące udział w pierwszym etapie prac. Cel projektu został osiągnięty. Mimo, niedużego zasobu kadrowego oraz ograniczonego czasu, mikrodane zostały przygotowane, wymienione i przeanalizowane, a ich wyniki przesłane zgodnie z planem do międzynarodowego koordynatora.

PLANY NA 2017 ROK W 2017 roku planowane są kolejne spotkania grupy zadaniowej IT „ESS.VIP IT TASK FORCE”,

na których omawiany będzie m.in. temat wymiany mikrodanych dla kolejnych dziedzin statystycznych.

• Kontynuowane będą prace w ramach projektu ESDEN nad modernizacją sieci wymiany danych i mikrodanych w ramach Europejskiego Systemu Statystycznego.

• Planowane jest podłączenie GUS do sieci TESTA (zarządzanej przez MSWiA) a co za tym idzie również do sieci GOVNET (projekt grantowy - patrz punkt o grantach),

• Planowana jest modernizacja systemu EDAMIS, który będzie wykorzystywał sieć TESTA do wymiany danych statystycznych. Docelowo sieć TESTA będzie również wykorzystywana do wymiany mikrodanych, zamiast sieci CCN.

38

• Planowane jest rozpoczęcie i kontynuowanie prac nad zwiększeniem bezpieczeństwa informatycznego w Europejskim Systemie Statystycznym (projekt grantowy - patrz punkt o grantach).

• Planowana jest również obsługa folderu EUROSTAT w ramach folderów publicznych

Prace prowadzone W ramach projektu COE DWH

W roku 2016 strona Polska uczestniczyła w projekcie CoE DWH (Centre of Excellence on DataWarhousing) w charakterze partnera stowarzyszonego tj. bez przydziału konkretnych odpowiedzialności za zadania w realizowanym przez CoE DWH w 2016 r. projekcie.

W skład CoE DWH w roku 2016 wchodzili przedstawiciele następujących krajów: Niderlandy – koordynator, Estonia, Finlandia, Włochy, Litwa, Portugalia oraz przedstawiciele Wielkiej Brytanii i Polski, jako partnerzy stowarzyszeni). Przedstawiciel Centrum Informatyki Statystycznej uczestniczył w 3 spotkaniach roboczych grupy oraz warsztatach dot. hurtowni danych. Udział strony polskiej w 2016 roku ograniczył się do współpracy z grupą CoE DWH w zakresie opiniowania materiałów wytworzonych przez grupę (w szczególności dot. inwentaryzacji projektów i wdrożeń hurtowni danych w ramach NSI) oraz uzgodnień grupy dot. planowanych zadań w projekcie zaplanowanym na lata 2017-2018. Od roku 2017 strona Polska jest pełnoprawnym partnerem grupy CoE DWH.

Granty

1. Rozpoczęcie prac przy wniosku grantowym dla projektu pn. „Zwiększenie bezpieczeństwa informatycznego w ESS w obszarze wymiany poufnych danych statystycznych.”. Wniosek został złożony, a na początku 2017 roku otrzymaliśmy pozytywną odpowiedź o przyznaniu nam dotacji w wysokości 100 783,00 Euro na ww. projekt. Umowa jeszcze nie została podpisana. Celem akcji jest podniesienie bezpieczeństwa IT w obszarze wymiany poufnych danych statystycznych zgodnie z wymaganiami Wspólnych Ram Bezpieczeństwa IT ESS.

Cele szczegółowe: • Rozszerzenie zakresu polityki bezpieczeństwa informacji przez implementację polityk

tematycznych, standardów, wytycznych i procedur bezpieczeństwa IT. • Monitorowanie zdarzeń i prowadzenie rejestru logów w czasie rzeczywistym. • Przeprowadzenie audytu bezpieczeństwa IT.

2. Rozpoczęcie prac przy wniosku grantowym dla projektu pn. „Zdolność przyłączeniowa z siecią TESTA do wymiany wrażliwych danych statystycznych.”. W grudniu 2016 roku przeprowadzone zostało spotkanie CIS z administratorami sieci TESTA (przedstawiciele MSWiA) w celu omówienia sposobu podłączenia GUS do ww. sieci. W styczniu 2017 roku złożony został wniosek na udzielenie nam dotacji w wysokości 44 711,10 Euro. Celem akcji jest przyłączenie Głównego Urzędu Statystycznego do sieci TESTA (ang. Trans European Services for Telematics between Administrations), będące częścią

39

projektu ESDEN wpisującego się w wypełnianie założeń ESS Vision 2020, co pozwoli na bezpieczną wymianę danych i mikrodanych w ramach krajów członkowskich Europejskiego Systemu Statystycznego. Realizacja celu będzie mierzona według następujących wskaźników: • jakość techniczna rozwiązania, z uwzględnieniem jego ponownego użycia

i zastosowania do przyszłych potrzeb; • jakość rezultatów (proces połączenia i podręcznik wsparcia), raportu

pośredniego i raportu końcowego: terminowość, kompletność. • przestrzeganie przewidzianego harmonogramu;

14 Roboty remontowo-budowlane W 2016 roku wykonane zostały roboty konieczne dla wywiązania się CIS z nałożonego

decyzją Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych obowiązku zorganizowania i prowadzenia archiwum zakładowego. W tym celu wykonane zostały prace adaptacyjne w pomieszczeniu przeznaczonym na archiwum zakładowe, znajdującym się w piwnicy budynku GUS, obejmujące roboty budowlano-remontowe, montaż oświetlenia oraz dostawę i montaż regałów archiwalnych.

Ponadto w pomieszczeniach zajmowanych przez CIS w budynku Głównego Urzędu Statystycznego wykonano prace związane z integracją systemu wykrywania i sygnalizacji pożaru (system aerozolowego gaszenia serwerowni) z istniejącymi urządzeniami klimatyzacyjnymi wraz z wykonaniem oświetlenia awaryjnego i ewakuacyjnego na salach komputerowych, a także naprawę oświetlenia głównego w serwerowniach i pomieszczeniach przyległych do serwerowni CIS.

Głównym zadaniem remontowo budowlanym w 2016 roku w budynku CIS w Radomiu było wykonanie pierwszego etapu remont dachu. Remont jest niezbędny dla zabezpieczenia budynku i znajdującego się w nim wyposażenia przed zalewaniem wodami opadowymi oraz wyeliminowanie niebezpieczeństwa porażenia prądem elektrycznym osób przebywających w budynku. Zakres robót objął wymianę poszycia dachu wraz z ociepleniem stropodachu, montażem nowego orynnowania, instalacji przeciwoblodzeniowej oraz instalacji odgromowej. Roboty zostaną zakończone w 2017 roku. Ponadto, ze względu na zły stan techniczny, wykonano remont toalet oraz remont pomieszczeń biurowych, który obejmował przede wszystkim wymianę posadzki, wymianę instalacji elektrycznej i oświetlenia w celu dostosowania do obowiązujących norm. Roboty te będą kontynuowane w latach następnych, w miarę dostępności środków.

40

15 Zamówienia publiczne W 2016 roku przeprowadzono 16 postępowań o udzielnie zamówienia publicznego

z zastosowaniem ustawy Prawo zamówień publicznych, a wyniku tego zawarto umowy dotyczące dostaw, usług i robót budowlanych na łączną kwotę 2 752 313,39 zł. Ponadto udzielono zamówień poniżej progu ustawowego na łączną kwotę 1 700 212 zł, w tym wydatki awarie sprzętu komputerowego (głównie serwerów i macierzy dla których skończył się okres gwarancyjny) na kwotę 245 799 zł. Zakupy z zakresu dostaw i usług, jakie zrealizowano w 2016 roku obejmowały m.in.: • dostawy oprogramowania dla realizacji zadań statystki publicznej, w tym na potrzeby

realizacji badań statycznych: licencje na systemy operacyjne dla terminali komputerowych i licencje na systemy operacyjne dla stacji roboczych, w tym:

o dostawa oprogramowania niezbędnego do realizacji Programu Badań Statystycznych, w tym 775 licencji oprogramowania licencji na systemy operacyjne dla terminali komputerowych – z tej liczy 755 licencji dla urzędów statystycznych i 20 licencji dla CIS,

o dostawa 340 licencji systemu operacyjnego, posiadającego funkcjonalność DirectAccess, umożliwiającą zapewnienie dostępu do zasobów firmowych dla pracowników zdalnych - korzystających z urządzeń mobilnych,

• usługi na potrzeby realizacji badań statycznych: telefoniczne usługi świadczone w publicznej sieci telefonicznej na potrzeby systemu CallCenter oraz Infolinii Statystycznej, a także usługi transmisji danych i połączeń głosowych w sieci GSM, z których korzystają ankieterzy terenowi w Urzędach Statystycznych,

• usługi certyfikacyjne dla jednostek statystyki publicznej - dostawa zestawów do podpisu elektronicznego,

• usługi dostępu do Internetu, jako drugi, niezależny operator, na potrzeby sieci korporacyjnej Głównego Urzędu Statystycznego,

• rozszerzenie usługi sieci rozległej WAN GUS poprzez podniesienie przepustowości sieci w lokalizacjach urzędów statycznych w Warszawie, Łodzi, Poznaniu, Szczecinie oraz CIS i GUS,

• szkolenia informatyczne dla pracowników jednostek organizacyjnych statystyki publicznej.

Ponadto, w ramach działań na rzecz statystyki publicznej zakupiono usługi opracowania Studium Wykonalności wraz z kompletem dokumentacji niezbędnej do złożenia Wniosku o Dofinansowanie dla następujących projektów w ramach Programu Operacyjnego Polska Cyfrowa:

41

• „Stanowisko dla Naukowca”- w ramach poddziałania 2.3.1 „Cyfrowe udostępnienie informacji sektora publicznego ze źródeł administracyjnych i zasobów nauki”

• „Platforma Gromadzenia Danych Statystycznych” - w ramach Działania 2.1 „Wysoka dostępność i jakość e-usług publicznych”.

Zakupy robót budowlanych obejmowały następujące zadania (łącznie na kwotę 745 217,41 zł): • remont dachu budynku Centrum Informatyki Statystycznej w Radomiu – roboty te będą

kontynuowane w 2017 r., a także remont pomieszczeń biurowych oraz remont toalet na pierwszym piętrze budynku,

• integracja Systemu wykrywania i sygnalizacji pożaru z istniejącymi urządzeniami klimatyzacyjnymi wraz z wykonaniem oświetlenia awaryjnego i ewakuacyjnego na salach komputerowych CIS,

• naprawa oświetlenia głównego w serwerowniach i pomieszczeniach przyległych do serwerowni CIS,

• adaptacja pomieszczenia na Archiwum zakładowe CIS – część I.

16 Archiwum zakładowe CIS.

Po otrzymaniu decyzji Naczelnego Dyrektora Archiwów Państwowych (nr pisma DKN.410.18.2014 z dnia 12 grudnia 2014 roku) podjęto działania związane z utworzeniem i prowadzeniem własnego archiwum. Wygospodarowano lokal, który po wykonaniu prac budowlanych i elektrycznych spełnia funkcję archiwum zakładowego.

Wprowadzono dokumenty regulujące postępowanie z dokumentami w CIS. Są to: 1. zarządzenie wewnętrzne nr 1/2015 Dyrektora Centrum Informatyki Statystycznej z dnia

28 stycznia 2015 r., uzgodnione z Naczelnym Dyrektorem Archiwów Państwowych, w sprawie Jednolitego Rzeczowego Wykazu Akt,

2. zarządzenie wewnętrzne nr 7/2016 Dyrektora Centrum Informatyki Statystycznej z dnia 21 lipca 2016 r. w sprawie określenia wyjątków od Elektronicznego Zarządzania Dokumentacją dla Centrum Informatyki Statystycznej.

Wyznaczona osoba z CIS ukończyła kurs kancelaryjno-archiwalny I-ego stopnia prowadzony przez Krajowe Centrum Edukacji Archiwalnej Stowarzyszenia Archiwistów Polskich. Po otrzymaniu certyfikatu rozpoczęła prace przygotowawcze do objęcia funkcji archiwisty Centrum Informatyki Statystycznej.

Obecnie trwają prace związane z przejęciem dokumentacji CIS i jego poprzedników z archiwum zakładowego Głównego Urzędu Statystycznego. Dokumentacja ta stanowi 160 metrów bieżących akt w tym: kategoria A - 40 m.b., kategoria B - 120 m.b. Do tej pory zostało odebranych 14 m.b. kat B50, co daje 3707 teczek.

42

17 Szkolenia informatyczne W roku 2016, w szkoleniach informatycznych zrealizowanych przez Centrum Informatyki

Statystycznej wzięły udział 462 osoby, w tym 408 pracowników będących członkami korpusu służby cywilnej.

Odbyły się 33 szkolenia, z czego w laboratoriach Zakładu CIS w Radomiu 25 szkoleń, natomiast w laboratorium znajdującym się w GUS - 8 szkoleń.

Szkolenia prowadzone były przez wykonawców zewnętrznych, wybranych w drodze postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Jakość każdego szkolenia była weryfikowana z wykorzystaniem specjalnych ankiet oceniających szkolenie.

Środki wydatkowane na szkolenia informatyczne ogółem wyniosły: 252 790,00 zł brutto, w tym §: 4550 – 244 706,67 zł brutto, § 4700 – 8 083,33 zł brutto.

18 Analiza ryzyk w CIS W celu zapewnienia efektywności systemu kontroli zarządczej w Centrum Informatyki

Statystycznej została wprowadzona „Procedura Zarządzania Ryzykiem”. Procedura zarządzania ryzykiem opisuje proces zarządzania ryzykiem oraz określa ogólne zasady zarządzania ryzykiem w organizacji. Stanowi część procesu podejmowania decyzji zarządczych. Proces zarządzania ryzykiem jest realizowany przez wszystkich pracowników w ramach nałożonych zadań i przydzielonych funkcji.

W 2016 roku w CIS zarejestrowano 37 ryzyk akceptowalnych. Wszystkie ryzyka były na bieżąco monitorowane a prawdopodobieństwo i skutki wystąpienia były uwzględnione w bieżącym działaniu organizacji.

W 2016 roku nie wystąpiło ryzyko nieakceptowalne.

19 Realizacja usług informacyjnych

Centrum Informatyki Statystycznej może przyjmować zamówienia i zlecenia na odpłatne wykonywanie usług informacyjnych, informatycznych i szkoleniowych, realizowanych poza statutowymi obowiązkami Centrum. W 2016 roku we współpracy z komórkami GUS w CIS realizowano usługi informacyjne na zamówienia podmiotów spoza statystyki publicznej:

a. usługi informacyjne na dane statystyczne realizowane instytucjonalnie na zamówienia Departamentu Informacji

b. usługi informacyjne z rejestru REGON i TERYT

zgłoszonych w tym

bezpłatnych zakończonych anulowanych

43

60 udostępnianie danych statystycznych 155* 19 82 56 7041 REGON 390 184 7040 REGON dla organów administracji

75*

7151 TERYT 49 34 15 7150 TERYT dla organów administracji

5 5

* -zamówienia jednorazowe, miesięczne, kwartalne lub roczne

20 Działalność biblioteki Centrum Informatyki Statystycznej Do priorytetowych zadań biblioteki należało:

I. Gromadzenie i opracowywanie zbiorów. II. Udostępnianie zbiorów (obsługa czytelników i rejestracja wypożyczeń) III. Działalność informacyjna biblioteki IV. Ocena wartości, ważności i stopnia wykorzystania czasopism oraz dysków optycznych

(selekcje zbiorów).

W bibliotece prowadzonej przez Centrum Informatyki Statystycznej zarejestrowanych jest 282 czytelników. W okresie sprawozdawczym odnotowano: 279 użytkowników biblioteki w tym 15 spoza CIS. W trakcie 902 odwiedzin czytelni, wypożyczono 58 książek i 245 czasopism lub DVD, na miejscu skorzystano z 44 książek i 233 czasopism lub DVD. Z zasobów informatycznych systemu LIBRA 2000 skorzystano 181 razy uzyskując potrzebne informacje.