Rodolfo El Concepto de Persona (2007)

8/9/2019 Rodolfo El Concepto de Persona (2007)

http://slidepdf.com/reader/full/rodolfo-el-concepto-de-persona-2007 1/36

2007] rodolfo figueroa garcía-huidobro: concepto de persona… 95rv d V. XX - nº 2 - dm 2007 pá 95-130

* a, Má d, p d c, e d, uvd p, rú nº 105, s c, .@. tj 25 2007 y ó cmé e 22 2007.

concepto de persona, titularidad del

derecho a la Vida Y aborto

Rodolfo Figueroa García-Huidobro*

Resumen

Para la mayoría de la doctrina nacional, el concepto de persona es equivalente a ser humanodesde el momento de la concepción y, por ende, el ser humano desde la concepción es titular del derecho a la vida. Sin embargo, no hay razones constitucionales para sostener esa postura. Losderechos constitucionales se confieren a las personas y en ausencia de definición constitucional de

persona, ha de aplicarse la legal, según la cual la existencia legal de la persona principia al nacer. Este es, por lo demás, el criterio imperante en la jurisprudencia comparada e internacional,la que nunca ha sostenido que el ser humano sea persona desde la concepción. Sin embargo, estono significa que el ser humano antes de nacer esté desprovisto de protección; la ley debe brindar esa protección, pero hacerlo no significa transformarlo en titular del derecho a la vida. Proteger la vida del que está por nacer y permitir el aborto son actos compatibles, como lo muestra todala jurisprudencia constitucional comparada que se ha pronunciado sobre este asunto.

persona – derecho a la Vida – aborto

Concept of person, entitlement to the right to life and abortion

Abstract

For the majority or our legal community, the legal concept of natural person is equivalent to

that of human being from the moment of conception and, therefore, from that moment a person isentitled to the right to life. However, there is no constitutional basis for sustaining that opinion.Foreign and International have never affirmed that a human being is a legally person from themoment of conception. That does not mean that a human being is unprotected before being born.The law must provide that protection, but doing so does not mean entitling a human being tothe right to life. Only in the German case the nasciturus is entitled to such a right, although at the same time abortion is permitted. In the end, protecting the life of the unborn and allowing

abortion are compatible positions, as demonstrated by all the constitutional case law that hasbeen passed on this matter.

natural person– right to life – abortion



96 reVista de derecho [VoluMen XX- nº 2

I. Introducción

1.e jv j z . e m m - v có , m q, vz,

m ó . l m á v q ñ y j, m .

e c, v, q má, á ñ z1 19 có: . p , xm qé . e

q q v (am) q q v q (cm, eñ),2 v.

2. l m jl có q

y. e 55 có cv, , : “s v m, q q , x,x ó ().” l, có cv t ii v - y x . e á 1, 74 x : “l x , , mm m.” p , x m . a mm 74: “l q m v m, q mm m, q y vv ó mm q, á x jmá.” a , q q , m . e m q v nasciturus. l 75: y v q á y jz v q jz x m q q ú m . i, y v, m y vv mm q ( m, á m jmá x, í 77). s m, y vv m-m q q . p , ó m có cv: ) m y ) q y .

e vz y có, m m mj -

1 hy q m: ñ é q m v x ó v (eñ, am). l vmmá .

2 aq mé v.



2007] rodolfo figueroa garcía-huidobro: concepto de persona… 97

: ó q m có cv ó y - . e á, ó

m 2º m ó ( m),3 ym ó. p , : m ó m.

II. El concepto de persona en la doctrina nacional

e ó, vy ó . n mé m , q j má .

1. e j my ó -. p x myí , q x ó:

1.1. e rmr r, myrí r q r r

m mm ó ó. e q mm óm x y m (vm, -ó). p jm, v ; “ ó v y m.”4 l,

m “[e] ó v m y m…”5 s q x “ m”, “v m” y “m” qv. o q j , . 55 có cv, q é m ó, ev J;6 m ,7 m 8. o jm q m y m : “e v , , j-

3 e , c ú m có p s. p , y (. 101, 110), , y (. 122). e ó s m q m y m m (jm– s, . 127– mé, , , , , ). p , s j á m m ó (q xj m), y (q y . d , s, m v m, m v). V s, p., Ética Práctica. a. tó M gv. 2ª ó,b, 1988. s m, v, gz f y xó m q q m m.

4 c, h., “am j é ó ”. e Revista Chilena de Derecho, V. 19, 1992. . 447.

5 c, ibíd., . 449.6 Z, p., “p y mó m. nv m y ó -

”. e Revista Chilena de Derecho, V. 15, 1988, . 376.7 Z, ibíd., . 376.8 Z, ibíd. . 378.




, , x vó y ó v m, , v m.”9 s m :

“[t] m v v.”10 o m: “... j ó m m, mz -ó”.11 e v q m12. e , q ó y zq, x, mó q m m, y mm ó.13 o m : “… q ó m m.”14 o m m: “… x có –m m– ó , m my m q qá r r r; r érm, rr m q á v m .”15 u úm “… m m , ó, j m y q , mz v.”16

pm ñ q ó có cv.17

1.2. e , m ó . hy q : é ó, ó y j, : “…

, m, q y q m mm y , v

9 V, M. et al ., Derecho Constitucional . e J c. s eó, s,2005, . 199.

10 f x v. ev, e. Los Derechos Constitucionales, e J c, 3ª ó, s, 2004, . 113.

11 u, J., El Derecho de la vida. e J c, s, 2006, . 235. cv .

12 u, bíd., . 117 .13 u, bíd., . 258. e mm , y mm , “Mm q mó

m”, e pú, 96 (mv), s, 2004.14 sv, J., “e nasciturus y v”, Revista de Derecho Público, º 57/58, -m,

s, 1995, . 186. e m V, V J. “d hm y a”, Revista

de Derecho Público, º 47/48, -m, s, 1990, . 197. o mm Vv, Vv,a. Curso de Derecho Constitucional . e uv có c. s, 2006, . 244.

15 s, e., “l ó có”, Revista de Derecho Público, nº 50, j-

m, s, 1991, . 139. l mm fm, fm, a. “l é: mv”, Estudios Públicos, 95 (v), s, 2004, . 101.16 c, J., Derecho Constitucional Chileno, tm ii, e uv có c, s,

2004, . 46.17 Á Vv x . e , ó .2) -

: “iv có cv . o. .,. 254 y .




y y y m j. e : m m m j.”18

1.3. e , m j ó .19

1.4. e , m ó v,20 q 3). e q mó y m z mm ó v ,21 m my .

1.5. l m, q , q m,22 q m ó.23

18 c, h., “e jí . u ó ”. e Revista

Chilena de Derecho, V. 17, 1990, . 320.19 p jm, c q mó ó q

mm y v m. V c, h., “am jí é ó ”.. ., . 450. e mm , ev: [t] m v vy x q m j j y ”.ev, e., Los Derechos Constitucionales, . ., . 113. tmé fm, a; . ., . 101.

20 u m c, q v q á . d , í. c, s., “l í v q á ”. XVIII

Jornadas Chilenas de Derecho Público . có, 1987. tmé sv, J., . ., . 186; mé s, e.

“d v y ó”, Revista de Derecho y Jurisprudencia y Gaceta de los Tribunales , tmlXXXi, nº 2, My-a, s, 1984, pm p, . 60; mé fm, a., . ., . 101.p , n q nasciturus j y . n, h. “e v m j ”. Gaceta Jurídica, nº 207, 1997, . 9-10.

21 p jm, Z, p., “p y mó m. nv m y ó ”. o. ., . 382. a: có m qá , . 19 nº 1, q mó q v. . 383,. 386 y . o jm ev: [l] v, m q d m, y má , á y q ó”. ev, . ., . 113. o : “…m, nasciturus mm m q má ”. sv, J., . ., . 193. o

mm : “[r] ú j my j q “ v” q á v m. e q x q v ó ó”. V, J., . ., . 197.s K, , m ó: “e q á . l có v, m mé q y . n y m y y q m v m, y , jó m vv, v….” s, e.,“e v y ó có”. Revista de Derecho y Jurisprudencia y Gacetade los Tribunales. tm lXXXViii, nº 3, 1991, pm , . 59.

22 p jm, p, J., “c é-j é”. e RevistaChilena de Derecho, V. 19, 1992, . 516-521.

23 u jm ev, q “… m x- é …(). l q y z , có, á mv ”.ev, . ., . 114. o jm ñ V y p. s q “... jó q vé á “”, y q - y q m, má y , m é, m, q v ”. V, M. et al ., Derecho




1.6. e x , m 24 m m x “ y v q á ”

19 nº 1 có.25, 26

cm j mz, x - my.

2. e é ,27 q z m y , y móy .28 s q ó q . u m: [e] v q z có m .”29 e z mé m -

.30 cm , q nasciturus v.31 s m, q nasciturus .32

Constitucional , . ., . 199 (m ). bñá q ó ev y V y p v q , q xm q . bñá rz, a., “l é j.” eEstudios Públicos, 95, s (v 2004), . 60, 30.

24 e q ñ m m q nasciturus

v, 4º cvó am ( jm, V y p, . ., . 200, 14; c, . ., . 47, q jq ). e ó “y ó”, q j q á e mm q nasciturus. e ú má by by, cmó im,q vá má .

25 p jm, V, M., et al ., Derecho Constitucional , . ., . 199. tmé fm: “… mv m q y m , q 19 nº 1 …”. o.. . 100.

26 l ó v á jm v , m m ém z . bñá má: V d s, J l: “dhm y a”, . ., . 195 y .; rz V, f: “pm J y M qp imó a y fó V”, 1989, . 725 y .; c t, há:“cmz ex y p q eá n”, 1989-1990, . 33 y .; u gy, Jé Jq: “cmz p hm. a bó, fó y J”, 2000, . 87y .; i s, c: “e t p emó”, 2000, . 121 y . V bñá,rz, a. “l é j”, . ., . 54 8. a bñá, v ó q ó ó.

27 cm bñá y gómz, q mú q á - có, my m(xy V y p), q d, é m mó, m vá 80 .

28 bñá, . ., . 50 y gómz, g., Derechos Fundamentales y Recurso de Protección, e

uv d p, s, 2005, . 31029 bñá, ibíd., . 49; gómz, ibídem.30 bñá, . ., . 49-50.31 gómz, ibíd., bñá, . ., . 54.32 bñá, ibíd.




3. ex q mm ó q ó m-, m: q nasciturus

é có cv, j y, m , v.33 e : y j . p - é có cv, y q m. e , nasciturus . s m, nasciturus j y v, v .34

III. La noción de persona y titularidad del derecho a la vida en la

jurisprudencia

1. Jurisprudencia chilena

1.1. J

) f ó 850 nº 2001, 28 my 2001

e m ó é. l c a zó mó v.35 s m,

33 l gz f m m. e m x, 1995,f ó m gómz y bñá, : “[a] m j …” . 21. Má , m 74 có cv, :“a ó m y vv “mm q”, ú” . 43 (m ). f, g., Persona, pareja y familia, e J c, s, 1995. e x x q m q á 6ñ é: m q có 19 nº 1 v y y v q á . . 20. e x , , q ó q q á . p

z , ñ 2001. e ñ : “... mm q (m), v y v é...” . 72 ( , ,m ). p m: “e mó y m , j , ém ví .” . 143. Má q m . 19 nº 1 . 2º có y . 75 có cv, “... nasciturus v” . 145. Y m, ó 38 : “ mó m, m , v q m j á” . 150. f, g., Derecho Civil de la Persona Humana, e J c, s, 2001.

34 d , j m y . e ó, có cv m có ry r nasciturus. hy q rr,mé, q j q m. e zó q j y x q x 2001,

q nasciturus ém q v (v v). e m q m : , q é có cv, y má m, q qv j . enasciturus m . e xó m .

35 n j vz, q q q y . V cº 8 y 9.




m M v ñ q ó y j ó mv isp q zó ám

p. p m , m , , m .36 p , m m ó, ú v .

) f c sm, nº 2.186-2001, 30 2001, ó é vz. e . V ó q . l c sm ñ q v “... m m m y m x m,

má ó x v.”37 d ó q “... m v...”38 l q “... v q q á , q – m – v, , y - q m j , q mó.”39 Má , c í 55 có cv y -: “s m q zó , m , q mm, m q óv mó,

y v m y m , ó y z q m z…”40

1.2. J

) f 1ª , 20º jz v, ú zó mv ám -2, 30 j 2004, nº 5.839-2004.

e , q , jz q “... j óm mz ó ó...” y á m y .41 n z m -, ó.

) aó y ó.e , 4200-03, 10 m 2004,

é , y q v, m ó

36 cº ) v.37 V cº 14.38 cº 15, 2º á.39 V cº 17.40 V cº 18 2º á.41 cº Qém s.




. e m, ó c sm, 1039-2005, 28 vm 2005, . e cº 21,

mó v , ñ q í –m m– “… , ó, y vó v mm mm ó…” e ó q v ó. s m, , c . e cº 31 :

“Q , m x q móq ám “p-2” v q v m y m mv, m -

, q v q á , q óx mm ó, , ó m-z m óv y , ó q m , m y jm .”

2. Jurisprudencia comparada

e ó rvrm jrr mr q

y v. cóm,

vá m ee.uu., am, eñy cm.

2.1. c sm f ee.uu.

l có f ee.uu. em XiV q ú á v v, , , jó, ó y.42 cm , có f m .e j á j ee.uu. e , c f ó m ó r V. W, 410 u.s. 113 (1973).43 d :

t c “” my w. s 1 famm “.” t , “z,”k “ z u s.” t w - d p c eq p c. “p”

42 “… y v y , y, y, w w; y y w j q w.”

43 e , c vó mó y tx q mz m . l c ó q zó , v í v , y m j v v y mj mz.




c: q rv s, a. i, 2, . 2, 3, . 3; am

c, a. i, 2, . 3;53 M im v, a. i, 9,. 1; emm c, a. i, 9, . 8; e v, a.ii, 1, . 2, . 3; v q p, a. ii, 1, . 5; ex v, a. iV, 2,. 2, fv sv c 3; f, tw, twy- amm, w 2 3 f amm.b y , w y y. n , w y , y - .44

e , c q có ám y q z v , , ó m y – c– ú ó . p , x m q j- ee.uu. m . e q q . s m, q z ó y. l v nasciturus.45 e m q ó

á v é e vm .46 e m .47

44 410 u.s. 113, . 158. n á nº 54 , m.45 d c ó Xi : “() f q vy, s

m y m [410 u.s. 113, 165] my, , , v , x w y, m jm, v m.”

46 e ó X , c : “… s v (…) m -m y m .” hy q q v, q v m 14, c z y q e m . e y tx y , ó v m .

47 e m v , m . Vd V. b, 410 u.s. 179 (1973); p p M v. d, 428 u.s. 52 (1976),b v. b, 443 u.s. 622 (1979), h v. M, 448 u.s. 297 (1980), t v. am

c. o. & gy., 476 u.s. 747 (1986), W v. rv h sv, 492 u.s. 490 (1989),h v. M, 497 u.s. 417 (1990), o v. ak c, 497 u.s. 502 (1990). e úm p p s p. v. caseY, 505 u.s. 833 (1992). aí cñ: “W w vy, , m, wm m y.” . 871 us r..– “t wm’ m y vy m r v. W. i w m y w .” . 872 us r.




2.2. t c f amá

l ly fm b 1949 v aí 2nº 2. e : “ Jeder hat das Recht auf Leben...” hy q z “t v...” ñ “c á v...” e v, v m . l ó “J...” , . e é, 2 nº 2 có m m“Everyone has the right to life…”. d everyone () every person ( ). e có am person z, , mm 2nº 2, Die Freiheit der Person ist unverletzlich (

v). p , có m m , v. e m , q .

a , ¿óm c c am 2nº 2, q ? l c m v 39 bvg i, 1975.48 e , c ó:

“) b a a. 2 a. 2 sz 1 gg z v mW: “J r l ...”. l m s exz m ivm -y- ek j vm 14. t emä (n,iv) (49). d m ewkzß k- V, k e w az v ewk m l zäß. e m g ; ü m pökz bwßäm z.b. ä Z g. d k sz a. 2 a. 2 sz 1 gg w “-” M g ä ä nasciturus äk w. d r l w jm wä, “”;zw z a wk l v g zw m m l k k um w. “J” m s a. 2 a. 2 sz 1 gg “j l”, ük: j l z m ivm; “j” m W.”

48 e , c mó, 193 mm b y 5 , y y q m có p, z qz j. l c ó, q zó j y ñ qé m .

49 r , m.




e , c ó q j z . a q v v m x 14º

ó y q q mz q m v q m v v m. sñ q m q m.p c q ó 2 nº 2 m m“m”50 é m ñ q é y v.l ñ q v z q q vv, q ó v y y q í 2 nº 2 qvv, v q v m; m – c–

m .a , q j

có, v. p , v m vv, . e my v, ú j m q v q . s m, v m, m, m ó. a , c c mmó v x z q m -

m mz.51, 52

50 (m ).51 p , m, c, ó c.iii.3 m á,

. e ó m , x mz mj ( m c). l z é (mm), é (mó, m mz vó), (z), . d : “uzm fz sw, w w, ß a , m v sw “ g

ü l g ww bä gz -zw” (§ 218 n. 1 sgb f fü smz). i m f “r l kö uv” (a. 2 a. 2 sz 1 gg) m s, a ü l v w w k. dü m gz , ßwö b ü sw, m gk uzmk ä w w § 218 n. 1 ü w, sw z . hz kö m 6. W b v ew b w ö dkw m V gzv ö fä (v. § 218 n. 2 sgb), (km) z nk zm swzä w. b b s ü sm (7. W., 25. sz,sb. s. 1470 .) V b ü m üz gü

, wm v ikä a sw zm. d gk , ß fä , vm sk V zwü i m dk m, ß r v k, sw mü m r u umä V äm.” só c.iii.3. 3 á.

52 e ó, Jé l c (y q ) (v c, . ., . 105-108) q




h j m, m ii, c zó x mz, , q

mj . d m, mv , q m .53

2.3. t c eñ

e r v có ñ r r

15. a : “t v…” cm -, m m , vz , q,m v, ly fm b. s m,

ó . e 16 z ó, y v; 17 y ; y 14 q ñ y, . e , cóm xr , r, v y ñ.54 p , ¿ r-

v m ? e r r

t c, 53/1985, 11/4/1985 .55 am t fm J nº 5:

“5. e . 15 có q “ v”. lv m q v ó zó v (é, mé, ó, .),

tc má ó . l q c q tc nasciturus v y , m q tcmá v q j m . p , q q z j m á, x c, q tc má

ó .53 c 88 bV203, 1993. d c: “fü p zm a K , ß mz ik km – - umz vz– my ik amä v V b kö; ü n , w um sw vzz z y- Kk kw, ß – m gk uzmk – Kz m ikä w .” ex ó d.2. () () . d á q,má ó ó mé, mó má q j , mé jq, m v ó mj, q m y z.

54

e , ó ñ , q m mm : .55 e , tc mó y y q z (v

ó ee.uu. y má). e tc mó, y y, zó q , m ó x v 15 có. e , tc q có m. V fm J nº 9, 10, 11 y 12.




mé v v m v , y y vó y ó

m m q q. s m, v -m ó v q v m m . d v ó : ) Q v m v, q mz ó, óv m ó y vm ó m, y q m m; m m m v z má y q q j j úy v j v. ) Q ó tertium x-

m m, q j é. ) Q m v v y q v ó, v m, y q v m v , q y m v. Y vm m mm nasciturus y v m, , q v m.d q có v

v q mó, q q ó ó v m, q mé mm v mm; q q v nasciturus, é vm – v m– z . 15 có, -y j y ó m.e ó mé m -ó m í x , y í mj zó m m v. e p c m – my– q z ém “” ó xó “ ” – cmó m mv ó ay m q “ém má ”– nasciturus y v, , q “” mm j- , m v y , q, m, m có. l mü ém “” xó“ v” j, m, q xó , q, m ñó m, óm q m nasciturus. e m s 162 v v, y




. e v, jv m - q nasciturus á . 15 có

m m q m.”

l , q úm , q nasciturus m xó “” y, , - v. e v q. s m, nasciturus jí q có m vm: v m. e , ñ á m j m. fm, q ó nasciturus á m ,56 q z .57 l

v.

2.4. l c c cm

l có cm , 11, “e v v…”.

e i d fm mz 11, z q m .s m, m z vz m r. aí r jm, “t r r y…”

(. 13); “t m jí…”(. 14); “t m y m y m… (. 15); “t …”. s m, v, z. ¿cóm c c? l c m - v v . aq m má m, 1994 y 2006:

) f 1994. l m vz q c v c-133, 1994.58 e , c v:

56 e m Jí nº 6 : “… ó q có nasciturus m e á : l m z ó, y m v q ó v mm y q, á m v, y mé, m úm, m . e q ó y v á ; ,

m ó y m , m y j m, m vm m.”

57 l mó , , fm J nº 9,10, 11 y 12.

58 e ó ú , m mó - 343 có p. s zó . l c z , y m .




“e , q có p xm v v q é m;

í q v m nasciturus, z ó. e , v m v m, m q y v, x m . e ém có ó ó q m m, -m x jí , ém , mm v m, q ó, y , y q v -m. l v q có p , mz

ó, q ó v m, ó v m v m. p , ó, qxm m, y y y m q v v , m, q ó mz. e v , e ó , v q ó, m ó v…”59

cm , nasciturus , z -ó , v v m. p , ó ó. a má c:“l v nasciturus v m, z xm q , y ó m q q ó e.”60 e vó c m q z61 y zó ó m m .

) f 2006. d ñ é m , c mó, c-355/06, mé .62 u z m m – q y ó nasciturus– -ó v y v, m vm. e :

59 só Vii, 4, á 6-9.60 só Vii, 4, á 11.61 “… e ó , v q -

ó, m ó v, y á m v, mó m ó m …” só Vii, 4, á 9.62 e , q , ó ó ú , m-

mó () v có p, m c-133. e , c ó ó y ó có p. s c-355/06. bá, d. c., z(10) my m (2006).




“a . d m v m mv, v

11 , v m j có. e v j y , m á m,m q ó v q z ó.”63 (...) “e ó ó , q jm c-133 1994, c ó xm nasciturus á m y v…”64 (...) “… có q m mm x v m m v ,

ó v m é, mé, m, , mé v v x v , y y vó c c ó.”65 (...) “…má á ó nasciturus y m, v m ó, y m e m ó…”66 (...) “… m j có, -m xó, y m ó v q á , q

m z q ó v…”67 (...)“cm x, v y v óm . lv m y m m, q vz ó j . e m j, v, q ó nasciturus, mm q m…”68

e á m v q c v v, y q nasciturus v q , q v m có, v ó. d m, m ó v q , q m j

63 só 5, á 12.64 só 5, árrf 13. s mr, m v rrm, f 1994 rzó

ó ó .65 só 5, á 16.66 só 5, á 17.67 só 5, á 18.68 só 5, á 20.




c fm, y v mj.69 e v, m .70

3. Jurisprudencia internacional

e ó vm ó y v j : cmó im dhm y c e d hm.

3.1. cmó im d hm. c by by.71

e , v i dó am d yd hm “t m v...”, - q dó. sñ q :

“) l j , ó py dó iX c i e am bá 1948, y v m q ó v “ mm ó” y “) l cvó im

d hm, m m dóy m , ó v 4.1: “e á y y, , mm ó”.

69

“d m q á , v j ú m , q q có m, mj.” só 5 á 21.

70 e ó 10 , c qé ( ): mz q v , x m, v mó óv - (ó 10.1 á 14 ó á 16), (á 19); v mj á mz (á 23. l m, á 27); mm é q v v (á 29). fz c: “… ó m m- rr rq mm r mjr mrz rz r

có 1991 y m q q .” só 10.2 á 38.71 resoluciÓn nº 23/81. caso 2141. estados unidos de aMÉrica. 6 mz 1981.

e q mó y m ee.uu. ; má, z j q m . a , cvóam v, m q ó m 53 57 rm cmó. l cmó .




l cmó m ó. e ó m ) q:

“19. l v v dó y m , m m y m:...”“) e 1, v, py m cmé J x: “t v. e x v mm ó; v , mé y m. l úm q y y x xmv”. “) s mó j q v

y m y m .e mó, , x mó, v x m dó am d y d fm hm, y i : “t m v, ,, ”. “) e ó v, ó py cmé Jí m y q y myí e m. e , ó – v mm ó– m ó ó

q 1948 m , q x ó m j má ...” “) e 22 1948, v í i dó, j, mó x qñ m ó x ñ...” “) e , e u zó ó q i dó ó q v x mm ó. e , ó ó y ó ó q m .”

e ó, , ñ ), c mé m ó q:

“25. p v q “ mm ó”, j , c bá ó e m q m , -, v v m y , cidh, vvó 2 ( v) y ó my v ,

, “ .” e vx 2 “1. t q v. e á y, , mm ó...”“26. e , ó ó v, m “... , mm ó”. ró zm ó , , q




y v my e m, ó: “ v q 6,

á 1, p n u d cv y p, q úm m ...” “27. s m, myí mm cmó y q, z , mm ó ó v m m cj oea oó (m ). s ó, , m x á 1, m.” “28. e má q ó cvó am, b y rú dm m mó á 1 - 3 ( v), : “ , mm ó”...

“29. l ó e yó, m, mó “.” p , v my, ó x mm cidh y cj oea ú m x í 4, á 1, cvó am...” “30. a z x, q q ó q j ó v m cvóam . l ó “ , mm ó” q q m cvó v -ó m v q vó bá,

dó am. l m j á “, mm ó” m á má “ mm ó”...”.

cm v, mó v á . Má m ó ( q v ó), z y ñ q dó am y cvó am, v ó á “y ”.

3.2. l c e ddhh. c V. f72

e á ó ó í 2 cvó pó d hm y l fm, q : “1.evy’ y w. n v y v x w v m w y v y w.” a , c q:

72 a . 53924/00, Jm, srr, 8 J, 2004. e , mjr

ó j ó mé. cm y , y m . p , mj m e f v 2 cvó. lc , m q vó.




cº 82 á 2º: “i w w mw m w c y s

jy () t , y, v w mjy cs mv, f , w j (), y, e - ().” cº 83. ...“i m vvw f, my / y m w w my vy v w f y.” cº 84. “a e v, cv my / (...) a , my mm w s my/ m . t y y m (...) q m m y,w mk “” w “ ” a2. t ov cv hm r bm, , v m “vy” xy - , m m , mms w m w v

cv (...) t m a p p c hm b a p bm r, w “m ” (...) cº 85.“hv , c v , v m , w q w a 2 cv...”cº 86. “i , v ’ k y v f w....”

s q c ó q 2 cvó v á , ám ó q zj ó , q q v ó.

IV. Comentarios sobre la titularidad del derecho a la vida

y el concepto de persona

1. Comentarios sobre la doctrina nacional

hm v q my v . l v-m ó.




1.1. s m q m mm ó ó.

e qzá r r myrr, rr

j y m q nasciturus. e x ó q v ,73 ú m é v m q m y .74 d m: q x m, vó m mm q q . ex v z ó:

) e m , mó v v-

, má, v. e , . s q mm v v y , v : v m v . e má v m, q cm i có.75

73 pám m ó ii, xó V y p.e jm má c x u, J.J., El Derecho de la vida, . . o

jm c: v v J p ii, . ., . 86. e mm v c, s K.

c M q m z (y c y sv), q m m xv q i có m . V M, c., La Convención Americana: Teoría y Jurisprudencia . c d hm, f d, uv c, s, 2003, . 67-68.

74 M q m my . pjm, c y u, ; c, ó -, . 54 y i có, . 41, . .; Z, q i có,. 375 . .; c mé i có, . 442 “am j é ó .” . .; p m ó, . 509 y 511-512, y ,

. 515, . .; V ó, á nº 9, . 204, . ., m sv, . .; c, “e jí . u ó .”. .; y u , ó, m tmá aq; evñ q v d, . 113, . ., y s K Jp ii, . 59 y ú d . 58-59 “d v y ó”, Revista de Derecho y Jurisprudencia y Gaceta de los Tribunales, tm lXXXi, nº 2, my-,s, 1984, pm p; c . 59 “e v y ó có.” Revista de Derecho y Jurisprudencia y Gaceta de los Tribunales. tm lXXXViii, nº 3,1991, pm ; y c y i . 138-139, 142 “l ó có”, Revista de Derecho Públic , n. 50, j-m, s, 1991; Vv jm-: “ m ó, . 264; ñ q có

ó m y “”…, . 245; , m dvz, . 264, cv,. 265, . dmá á q v má m, sm, m m c y mé Vv.

75 “l rrvó mú x r rr r

j. p mv ñz i j m y m ú v , x, xm v, m. p mv á q-




) e , vó q y m j . e , m v m

q vó nasciturus . e x q cócv xj m x ; q có é -m q á ( 19 nº 1 2º); q cóp z y (y ó ), . s ,gómz m q x vó y , , sm ( , 2001) v “... q y m y m .”76

s j q 19 nº 1 có m v ó q q á .l my . Q có v, , m v nasciturus. gómz xó:

“[e] , m y , x vó mm cy...”77 “s mm ó, qé

m v.” “[s] z v, m, ó , y m 19 nº 1 q v.”78

s , bñá x x :

“e m ó ó v nasciturus y ó v á ó, má y vv. l v m m ó v my, m x v , , x m nasciturus ó x m .79

z m m q .” Catecismo de la Iglesia Católica. e t. s ó. c, 1993.só 2266, 1 á.

76 gómz, ., . 311.77 gómz, . ., . 310.78 gómz, . ., . 310-311.79 bñá, . ., . 66-67.




l :

[s] ó m m x m y v, v, ¿qé x m ó m nasciturus? d q y ó v nasciturus v vz mó ó v : () ó v, y () ó x á ó v.80

Q có ú v m xñ. d , ym m v, j m jmá q nasciturus .81 e ú q ó v . s m v , m 1º.82 amá, í má m ó , m .83

) pr r r, v rm jrí v,

có cv m q x m. l my z qé m m . u 84 ó r “iv r r có

cv ”, z ó , v v q ó m m.

) n y có ú q q nasciturus. s m m z c ee.uu. r v. W, m q 63 v có , z

80 bñá, . ., . 71.81 Y xm q má ó q nasciturus v,

, y vm qé. s m, my c q q

am z v, m v y á m m.82 V gómz y bñá, . .83 Q v , úm y ó q gv

fmm, fmm, g., “e d v. a a cmó ec”. e Revista de Derecho Público, nº 27 (-j), 1980.

84 Vv, . ., . 254 y .




óm ü q q , má , .85

) a my x x- m q é .86 p , , , ó. n ó q v m . u jm: q v ó, q m v m j.87 e v q q m. e , x m z . c v 1 ó, x m –m

m – q m .88 p , my m q x mm ó q q mm x v , y v, . p , 14 ó v. e v v : m m y - m v, v v ( mó), v, . e úm á 14.89

p , bñá z m q

.90 e mm q mó m , m vv m m, z xí-

85 a m q 1º 1º , ñ q y : q “” . e có m - q . b m q m q , m q q m y , q m q mq , mm q y é; , q , m q ó y. Má ú: m q m y y m, y jm my, m m qj m m y .

86 p jm, Vv y u, v.87 cm m : ím , m ú có,

, .88 rv mm x m q u, y q ó,

m m . V Langman. Embriología médica, s, t.W. e pm,2001; Embriología Humana y biología del desarrollo, c, b. e ev, 2003; EmbriologíaClínica, M, K, et al ., e Mgw-h, 1999.

89 e q v ó , m - m q x v v; vó m m óx.

90 bñá, . ., . 50.




m m , m ( )q .91 l zó bñá q

mó –y z m i có qé – ó, é mó.92

hy q q m á z v , m jm q q v é,93 jm q p c ry i,q v é.94

1.2. u my m q

m ó j ó y v. e my q -mó y m z mm ó v . e q mó y . e m q mó 19 nº 1 . 2º. p , m v:

) e m y q m ó . a ñ xm: y

(é: ) v q á . p ó ó95 mq ó . p jm, m X (X q v, m m , , .) q X y m ; í q q í . e q j m q m v: c ó q ñ .

) l có v, v nasciturus.p v m v. u y z ; v v. e nasciturus, x m, q v (q ), v (q ).

91 Ibíd., . 49-50.92 Ibíd., . 50-53.

93 tm, J.J., “a d a”, Philosophy and Public Affairs, V. 1, nº 1 (am,1971), . 47.94 s, p., Etica Práctica, . ., . 153. i m m s z ó

-. s, J-p, El Ser y la Nada. tó J Vm. e l, sémeó, b a, 1983, . 12.

95 “[d] jv m , v.” bñá, .., . 49.




) l v á xm , m 19 z ó úm 1 . 1º. l

x 2º m q q á . Yy m v q m có cv, q m q y vv mm q m.

) c có ó q á , q ó mz ó. d , mz. e , ( m) ó . l my q ó mz ó ú m 19 nº 1 . 2º .

gómz m:

“[c] m v, ó, m , vj y v m mz, m y ó m óm, y ó m.”96

1.3. u my y q

q m. e q v y m mv xy. emó v v z:

) p v . e v mám .

) s rr m ró q r q

ró . l r myrr m : q rr

m y q ó . e m.e y m mé , m m v j m. l mó x ó . amá, q v () ,97 q có m m, m v q . e , 2º m1º 19 m q ó v q á .

96 gómz, . ., . 311.97 e q q

v m. a , v . s m, m , m ñ axy. e m, m q m –q ú – ú , z m.




1.4. u q ó my

m q “ v” m “v”.l my q “ v”

“v” m ó-mé. e q v 98 v vv j , v. a ó : q v . e , q m: m –q v ó– v ó. e v j ó:

) e m v v v.

am , m mé x y xó, y ó . l j m- m v v, cm ñ 2006. l v óm ó q x v m m; , m vm m,v . n x, vm, vv m vv, v m.

e j 99 . d , m ó á q

v jí. l á q v . só m .100 ej , q vv.101 e v, j – m–

98 p jm c, . .99 u m axy, m m , -

y m. axy, r., Teoría de los Derechos Fundamentales. c e c.

M, 1993.100 e axy. u ó á í q j .e ú . tm . l ó jí q á y m dg: , , g x j y d mz ó 3 m. e j , g, q j. s g , v y v , v , é q m , q . e m, ó, g m qé j , y q .

101 aj e, hy s, v -

: ) oó m : “t q , , m y v y v m, m m v v wy y .” ) oó . “t q m m y v -v m v y, m , m v– m jym m .” ) oó




ó m m. só q má ó mm m q y m v

m mé. p , v m vv q v v.

) J , ó q y . cm , m v óm .102, 103 e , vó

(m m) v , v y m y j j- v,m q m v m jí, y . l v , m

má . l m j v , vv ( , q m).

1.5. u q q 104 q cvó amr fr r r v nasciturus y

/m. “t q k m y w j , z m m, w y .” e e, aj. “n svy i e rz hm r.” e Human Rights in Perspective: A Global Assessment .(e.) aj e & b hv. bkw p. ox, 1992, . 5. V mé e, aj.“rz s em r Mmm t a.” hrlJ v 10, n. 1-2(1989), . 37; h, p. Reclaming Social Rights. International and Comparative Perspectives. dmp cmy. usa.1996, . 31-33; p-ckw, c f, n. “fm dv i: em, s c r b hm r.” Giving Meaning to Economic, Social and Cultural Rights. (e.) i M V ov. p. uvy pyvp. p, 2001, . 43.

102

J. s m m v debe es “hw dv “o”m “i””, The Philosophical Review, lXXiii, 1964. e m ó, s jm q é z – m– , , y y q jó ( m hm, dv, Tratado sobre la Naturaleza Humana, e n, M, 1981, . 698-690) á q m mm hechos brutos, hechos institucionales. p , tm &tm mé ó q s , Jm tm y Jtm, “hw dv “o” m i””, The Philosophical Review, V. 73, nº 4 (o., 1964),m . 516). s ó , V s, J. Actos deHabla, p-a, b, 1994, . 58 y .

103 cm, u hm El derecho a la vida, y

10 , á, y v q mm hm j m j (v . 55). n m ó u, q má j hm, : t em, iii, , 1. p , hm ó t em. u, Tratado sobre la Naturaleza Humana, j - iii, , 1, Investigación sobre el Entendimiento Humano (aeqy c hm u), hm m is-ought .

104 cm V, p, c, .




q . e xm 4.1 cvó am m á “y ”.105

p , . cm m, cvó v y ñ q: “e á y y, -, mm ó.” n by by v q á m v .106 a , v cvó am y ,107 m m v byy.

1.6. u x m q j -ó y . e .

) e m , ó.108 ) e , m nasciturus y -ó , v ó my,m “ y v qá .” e xm –ú – q m , q m . só m jm:

ov: “… , q y m q j, , q q v – vó, jm– mj ñ j q y, , z . l q, , j m.”109

105 e fm, . .106

e vó cvó am x. e m á , fm m ( é y) m é ( bñá,a.) y z m é ém có m v, . 93. s ú v ó ó y , m á fm xmq q .

107 “... q cvó am z .” M, c., La Convención Americana, . ., . 77.

108 cm “d qé m ó m é ó .” f, r. Revista de Ciencias Sociales . f d y c

s, uv Ví, ev, 2000. aí x m má, y z m ó có.u q v , m m ó,

s s ó ó m có. V fm,. ., . 101.

109 só 87ª, 14 vm 1974, . 12. tm a o cmó e nv có.




ev: “em, , q v v, , mé, v q á , j

q mñ, ú q , , m , x.”110

sv: “e ñ silVa bascuÑÁn q mé x .”111

oúz: “e ñ ortÚZar (p) ñ q q m , má qé y qé m á v q á .”112

ev: “e ñ eVans x q m ñ p,

é –y z x– q , y , ó mó my q mú, m, jm, q, m q m mm – q z m v– v mj y j, mj y, , m q m, má, , xv. añ q é mé q xóm , m , j m v m, q q j

q ó ó m q ñ.”113

sv: “e ñ silVa bascuÑÁn q v y ó ó v, mé ó v q á , q á m q zó xv .em q v q í y ó y , x ó m q y có , y q q má ó ó ( á -; vm “ó”) m q y. d q xó, q á, m, m ó ó v v q á , y m có.”114

gzmá: “e ñ guZMÁn q, , j -m ó v y q , y

110 só 87ª, 14 vm 1974, . 14-15.111 só 90ª, 25 vm 1974, . 13.112 Ibíd.113 Ibíd., . 16.114 Ibíd., . 18.




q, , có vy m ó m…”115, 116

p , q y ó , m có cv, m , m jó m Jm gzmá – –, q ó má ó q m. e , m q y v nasciturus. e q m nasciturus , m q m- , ó , m v m ñ mx, y sv bñá. e , má, ó m

j x m, x ee.uu. q m má mv. e , m v mm vó q j m .

p ó m m, q v v y ó q mj é, ó ó m, q v my , .

2. Comentarios sobre la jurisprudencia nacional

e m x ó m x m - v, q c sm 2001. e m .

e m , ó ó.e jó , , r rm f, m í

c , m, ñ m. p , ém . im í tc , q jó .

e , 3 v 2, , ó mmy má .

e , y , q : dó cº 15 q m v, q v 19 có , m. e cº q c y m á óm m y , í, m v cº 17. l, c j q “… v q q á (...) v, , y

115 Ibíd., . 20.116 e ó 407, v x bñá, . .




q m j ...”, q óv m (cº 18). a q nasciturus v ( cº 15

q m v) y q , á q nasciturus ,117 q á . e m. l c á óm y q á . p, , v ú 19,q . s c cº 17 q nasciturus v, á z 19. Y m ú .s m, q m m, cº 18 c m 55 có cv, q qé ( m,

q )118 y 75 y 76, q c m ó nasciturus. ¿Qé á xm? Q cá cº 18 q nasciturus ,119 q j cº 17. p ém mv y m.

3. Síntesis de la jurisprudencia comparada e internacional

e r, má q mr rz í jrr

m .) sv am, v

m q . e , ee.uu. y cm ó (y ) y eñ “”, q mé q . ) l m q nasciturus z ó . a , q v ó. ) a mm m, q ó q mj. i am, q nasciturus m v, y mj. ) p , nasciturus y m ó m m m ó y m .

e z. u ó mz mj, é –m ñó c cm– “… m á

117 n qr q r , m q cr

.118 r q c ó 55, 75 y 76 y m 74

có cv, ú x m m.119 l mm ó m bñá, . ., . 48.




v ó, m vq m ó.”120

e v ó c, q xm. e xm á q q nasciturus q y ó , mq . e xm q q el nasciturus v ó y, , m m. a q m v j m, : 1. s nasciturus, y v, m . e ú m q nasciturus “”

“j” v . 2. e m q x mz x mj (am, cm) y/ q ó mj (ee.uu., cm, eñ).

Bibliografía

Actas Oficiales de la Comisión de Estudios de la Nueva Constitución.

Alexy, R., Teoría de los Derechos Fundamentales. c e c. M,1993.

Bascuñán, A., “l é j”. Estudios Públicos, c e pú, 95, s (v 2004).

Carlson, B., Embriología Humana y biología del desarrollo, e ev, 2003.Carrasco, S., “l v q á ”. XVIII

Jornadas Chilenas de Derecho Público. uv có, có, 1987.Catecismo de la Iglesia Católica. e t. s ó. c, 1993.Cea, José L., Derecho Constitucional Chileno , tm ii, e uv có c,

s, 2004.Corral, H., “e jí . u ó ”. Revista

Chilena de Derecho, V. 17 (1990).Corral, H., “am j é ó ”. Revista Chilena

de Derecho, V. 19, nº 3 (1992).Eide, A., “rz s em r Mmm t a”.

e HRLJ v 10, nº 1-2 (1989).Eide, A., “n svy i e rz hm r.” e Human

Rights in Perspective: A Global Assessment . (e.) aj e & b hv. bkwp. ox, 1992.

Evans, E., Los Derechos Constitucionales, tm i, e J c, 3ª ó, s,

2004.

120 V cº 10.1. á 12.




Fermandois, A., “l é: mv”. Estudios Públicos, 95 (-v), s, 2004.

Fiamma, G., “e dr v. a a cmó ec”. e Revista de Derecho Público, nº 27 (-j), 1980.

Figueroa, G., Persona, pareja y familia, e J c, s, 1995.Figueroa, G., Derecho Civil de la Persona Humana, e J c, s, 2001.Figueroa, R., “d qé m ó m é -

ó ”. e Revista de Ciencias Sociales , f d y cs, uv V, ev, 2000.

Gómez, G., Derechos Fundamentales y Recurso de Protección , e uv d p,s, 2005.

Hume, D., Tratado sobre la Naturaleza Humana, e n, M, 1981.

Hunt, P., Reclaming Social Rights. International and Comparative Perspectives. dm pcmy. usa.1996.

Nogueira, H., “e r v rm jrí ”. Gaceta Jurídica,

nº 207, 1997.Medina, C., La Convención Americana: Teoría y Jurisprudencia. cr dr hm,

f d, uv c, s, 2003.Moore, K. et al., Embriología Clínica. e Mgw-h, 1999.Precht, J., “cr é-jrí r r ré”. Revista Chilena de

Derecho, V. 19 (1992).Puta-Chekwe, Ch. y Flood, N., “fm dv i: em, s c

r b hm r”. e Giving Meaning to Economic, Social and Cultural Rights.(e.) if Mr y Vr orv. p. uvry f pyv pr.

p, 2001.Sadler, T.W., Embriología médica, e pm, 2001.Sartre, J.-P., El Ser y la Nada. tó J Vm. e l, sém eó,

b a, 1983.Searle, J., “hw dv “o” m “i””, The Philosophical Review, lXXiii, 1964.Searle, J., Actos de Habla, p-a, b, 1994.Silva, J., “e nasciturus y v”, Revista de Derecho Público, n. 57/58, --

m. s, 1995.Singer, P., Ética Práctica, tó M gv, a, 2ª ó, b, 1988.Soto, E., “d v y ó”, Revista de Derecho y Jurisprudencia y Gaceta

de los Tribunales, tm lXXXi, nº 2, my-, s, 1984, pm p.Soto, E., “e v y ó có”. Revista de Derecho y

Jurisprudencia y Gaceta de los Tribunales. tm lXXXViii, nº 3, 1991, pm .Soto, E., “l ó có”, Revista de Derecho Público, nº 50, j-

m, s, 1991.Thomson, J., “a d a”, Philosophy and Public Affairs, V. 1, nº 1 (am,

1971).

Thomson, J. y Thomson, J., “hw dv “o” m i””, The Philosophical Review,V. 73, nº 4 (., 1964).

Ugarte, J. J., “Mm q mó m”. Estudios Públicos, 96 (m-v), s, 2004.

Ugarte, J. J., El Derecho de la vida. El derecho a la vida, bioética y derecho, e J c, s, 2006.




Varela, J., “d hm y a”, Revista de Derecho Público , n. 47/48, -m-, s, 1990.

Verdugo, M., Pfeffer, E., Nogueira, H., Derecho Constitucional . e J c.s eó, s, 2005.

Vivanco, A., Curso de Derecho Constitucional . e uv có c. s,2006.

Zapata, P., “p y mó m. nv m y ó ”. Revista Chilena de Derecho, V. 15, nº 3 (1988).

Documents

Rodolfo El Concepto de Persona (2007)