rogor movemzadoT pedagogTa sasertifikacio gamocdisaTvis · fizika 2014 2 Sesavali ... denis muSaoba da simZlavre. denis wyaros emZ, omis kanoni sruli wredisaTvis. denis siTburi da

1

Sefasebisa da gamocdebis erovnuli centri

rogor movemzadoT pedagogTa

sasertifikacio gamocdisaTvis

fizika

2014

2

Sesavali

saqarTvelos ganaTlebisa da mecnierebis saministros gadawyvetilebiT 2011

wlidan tardeba fizikis maswavlebelTa sasertifikacio gamocda, romelic

iTvaliswinebs pedagogTa kvalifikaciis Semowmebasa da Sesabamisi sertifikatis

gacemas.

sasertifikacio gamocdis mizania, Seamowmos maswavlebelTa codnisa da

pedagogiuri unarebis Sesabamisoba maswavleblis profesiuli standartiT

(sabazo da saSualo safexuri) gaTvaliswinebul moTxovnebTan.

sasertifikacio gamocdis testis maqsimaluri Sefasebaa 70 qula. minimaluri

kompetenciis zRvari Seadgens 60%-s, anu saWiro iqneba minimum 43 qulis

dagroveba.

winamdebare krebuli Seqmnilia erovnuli centris fizikis jgufis mier. misi

daniSnulebaa fizikis pedagogebs gaacnos sagamocdo programa da 2013 wlis

sagamocdo variantis testuri davalebebi. aqve mocemulia am davalebaTa swori

pasuxebi, amoxsnebi da Sefasebis sqemebi.

vimedovnebT, krebulSi mocemuli masala saTanado daxmarebas gagiwevT

sasertifikacio gamocdisaTvis momzadebasa da sasurveli Sedegis miRwevaSi.

gisurvebT warmatebas!

gTxovT, Tqveni SeniSvnebi da winadadebebi gamogzavnoT misamarTze:

el.fosta: [email protected]

gamocdebis erovnuli centris

fizikis jgufi

საგამოცდო კრებული წარმოადგენს „შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის“

საკუთრებას და დაცულია საქართველოს კანონით - „საავტორო და მომიჯნავე უფლებების

შესახებ“. „შეფასებისა და გამოცდების ეროვნული ცენტრის“ ნებართვის გარეშე

დაუშვებელია ტექსტში რაიმე ცვლილების შეტანა, მისი რეპროდუქცია, თარგმნა და სხვა

საშუალებებით (როგორც ბეჭდვითი, ასევე ელექტრონული ფორმით) გავრცელება,

აგრეთვე იკრძალება საგამოცდო კრებულის გამოყენება კომერციული მიზნებისათვის.

3

f i z i k a

sagamocdo programa sagamocdo programa fizikaSi efuZneba sabazo da saSualo safexuris maswavleblis profesiul standarts fizikaSi da Sedgenilia gamocdebis erovnuli centris sabunebismetyvelo mecnierebaTa jgufisa da centrTan arsebuli sakonsultacio sabWos mier. sabWos SemadgenlobaSi Sediodnen saqarTvelos umaRlesi saswavleblebis, kvleviTi institutebisa da sajaro skolebis warmomadgenlebi.

kinematikis safuZvlebi moZraobis saxeebi (wrfivi, mrudwiruli, rxeviTi, brunviTi). traeqtoria, gadaadgileba, wrfivi Tanabari moZraobis siCqare, saSualo da myisi siCqare, moZraobis fardobiToba, siCqareTa Sekreba. wrfivi TanabaraCqarebuli moZraoba. aCqareba, siCqare da gadaadgileba TanabaraCqarebuli moZraobis dros. mrudwiruli moZraoba, siCqare da aCqareba mrudwiruli moZraobis dros.

urTierTqmedeba meqanikaSi sxeulTa urTierTqmedeba, Zala. simZimis, xaxunis (uZraobis da srialis), drekadobis Zalebi, hukis kanoni. niutonis kanonebi, masa _ inertulobis sazomi. masa da wona. simkvrive. msoflio mizidulobis kanoni. sxeulis impulsi, impulsis mudmivobis kanoni, reaqtiuli moZraoba. simZimis centri, wonasworoba (mdgradi, aramdgradi, ganurCeveli). Zalis momenti, martivi meqanizmebi. meqanikuri muSaoba da simZlavre. cvladi Zalis muSaoba. potenciuri da kinetikuri energia, erTi saxis energiis gadasvla meoreSi, energiis mudmivobis kanoni meqanikaSi.

meqanikuri rxevebi da talRebi meqanikuri rxeva, harmoniuli rxevis gantoleba, rxevis maxasiaTebeli parametrebi. Tavisufali rxeva, iZulebiTi rxeva, rxevis mileva, rezonansi. ganivi da grZivi talRa, talRis sigrZe, talRis siCqare. arekvla, difraqcia, interferencia. bgera, bgeris wyaroebi, bgeris warmoqmna, gavrceleba da aRqma. eqos warmoqmna. xmamaRloba, tonis simaRle. ultrabgera da infrabgera. dopleris efeqti.

hidro- da aerostatika, hidrodinamika wneva. airis wneva, wneva siTxeebSi, paskalis kanoni. hidravlikuri manqana. atmosferuli wneva, toriCelis cda. amomgdebi Zala, arqimedes kanoni, sxeulTa curvis pirobebi. siTxeTa dineba, bernulis kanoni.

optika sinaTlis sxivis gavrcelebis kanonzomierebebi, arekvla, gardatexa, sruli Sinagani arekvla, STanTqma, dispersia. sxivTa svla Cazneqil da amozneqil linzebSi, brtyel, Cazneqil da amozneqil sarkeebSi. gamosaxulebis ageba linzaSi da brtyel sarkeSi. Txeli linzis formula, linzis gamadidebloba. Tanamedrove optikuri sistemebi, maTi muSaobis principi. mxedveloba da mxedvelobis organoebi, axlomxedveloba da Sorsmxedveloba, mxedvelobis gaumjobesebis gzebi. fotometria, sinaTlis Zala, ganaTebuloba. sinaTlis gavrcelebis siCqare (sxvadasxva mecnieris mier Catarebuli gazomvebi). sinaTlis talRuri buneba, sinaTlis eleqtromagnituri Teoria. fotoefeqti, fotonebi, sinaTlis kvanturi buneba.

4

siTburi movlenebi molekulur-kinetikuri Teoriis ZiriTadi debulebebi. molekulur-kinetikuri Teoriis ZiriTadi gantoleba, temperatura. nivTierebis agregatuli mdgomareobebi, gadasvla erTi agregatuli mdgomareobidan meoreSi. fizikuri maxasiaTeblebis cvlileba nivTierebis agregatuli mdgomareobebis cvlilebis dros. Tbogamtarebi da Tboizolatorebi. nivTierebaTa siTburi gafarToeba, wylis anomalia. siTbos raodenoba, kuTri siTbotevadoba. gamyareba-dnoba, aorTqleba-kondensacia, duRili, duRilis temperatura, najeri orTqli, najeri orTqlis wnevis damokidebuleba temperaturaze. dnobis da orTqladqcevis kuTri siTbo, dnobisa da orTqladqcevisaTvis saWiro siTbos raodenoba. wvis siTbo, siTburi Zravebi (Sigawvis Zrava, turbina), Zravis mqk. siTburi energiis gadacemis gzebi (konveqcia, gamosxiveba, Tbogamtaroba).

idealuri airi idealuri airis mdgomareobis gantoleba, idealuri airis kanonebi. Sinagani energia. Termodinamikis I da II kanoni, Seqcevadi da Seuqcevadi procesebi, absoluturi temperatura, absoluturi nuli.

myari sxeulis Tvisebebi myari sxeulis meqanikuri Tvisebebi. deformacia, deformaciis saxeebi. simtkice, simtkicis zRvari.

eleqtrostatika orgvari eleqtruli muxti. muxtis mudmivobis kanoni. sxeulTa damuxtva gavleniT da xaxuniT. eleqtruli veli, el. velis Zalwirebi. damuxtuli sxeulebis urTierTqmedeba. el. movlenebi bunebaSi. kulonis kanoni, dieleqtrikuli SeRwevadoba. el. velis daZabuloba, superpoziciis principi. el. velis potenciali, potencialTa sxvaoba. eleqtrotevadoba, kondensatori, brtyeli kondensatoris eleqtrotevadoba.

eleqtruli deni eleqtruli deni. eleqtrogamtarebi da izolatorebi. denis wyaroebi. standartuli eleqtroduli potenciali. galvanuri elementi. denis Zala, Zabva, gamtaris winaRoba, winaRobis damokidebuleba temperaturaze. omis kanoni wredis ubnisaTvis. gamtarTa paraleluri da mimdevrobiTi SeerTeba. denis muSaoba da simZlavre. denis wyaros emZ, omis kanoni sruli wredisaTvis. denis siTburi da qimiuri moqmedeba. eleqtruli deni siTxeSi, airSi da vakuumSi. eleqtrolituri disociaciis Teoria, disociaciis xarisxi da mudmiva. eleqtrolizis kanonebi, eleqtroqimiuri ekvivalenti. naxevargamtari, el. deni naxevargamtarSi.

magnituri veli magnituri veli, velis Zalwirebi, denis magnituri moqmedeba, deniani gamtarebis urTierTqmedeba. magnituri velis induqcia, magnituri nakadi, amperis Zala. lorencis Zala. cvladi deni, cvladi denis generatori. el. magnituri induqciis movlena, energiis gadacema da ganawileba. magnituri velis energia. rxeviTi konturi, energiis gardaqmna rxeviT konturSi. cvladi eleqtruli veli, eleqtromagnituri talRa, eleqtromagnituri talRebis skala.

fardobiTobis Teoria fardobiTobis Teoriis ZiriTadi elementebi, misi Seqmnis mniSvneloba.

5

atomuri da birTvuli fizika. rezerfordis cda, atomis planetaruli modeli, periodulobis kanoni da perioduli sistema. boris postulatebi. atomis birTvis aRnagoba, protonisa

da neitronis aRmoCena. bunebrivi radioaqtivoba α, β da gamosxiveba). radioaqtiuri gamosxivebis biologiuri zemoqmedeba, radioaqtiuri daSlis kanoni, naxevardaSlis periodi. izotopebi. birTvuli Zalebi, birTvuli reaqtori. jaWvuri reaqcia. TermobirTvuli reaqciebi. elementarul nawilakTa da urTierTqmedebaTa Tanamedrove klasifikacia.

maTematikuri aparati. moqmedebebi ricxvebze. fizikur sidideTa sxvadasxva erTeulis erTmaneTTan kavSiri. raodenobebis Sedarebis da Sefasebis sxvadasxva strategia. moqmedebebi veqtorebze. ricxviTi mimdevrobebis, mwkrivebisa da funqciaTa Tvisebebi. diferencialuri da integraluri aRricxvis safuZvlebi. monacemTa warmodgenis formebi (cxrilebi, grafikebi, diagramebi).

eqsperimenti cdis dagegmva da Catareba. cdis Sedegebis cxrilebis, diagramebis, grafikebis saSualebiT warmodgena. gazomili fizikuri sidideebis saSualo mniSvnelobis, absoluturi cdomilebis (standartuli gadaxris) da fardobiTi cdomilebis gansazRvra mravaljeradi gazomvisas. gazomili fizikuri sidideebis absoluturi cdomilebis da fardobiTi cdomilebis gansazRvra erTjeradi gazomvisas, xelsawyos danayofis fasis gaTvaliswinebiT. jamis, sxvaobis, namravlisa da ganayofis cdomilebebis martivi Sefaseba. fizikur sidideTa (mag.: moculoba, masa, simkvrive, energia, impulsi, xaxunis koeficienti, sixiste, rxevis periodi da sixSire, kuTri siTbotevadoba, winaRoba, kuTri winaRoba, denis simZlavre, kondesatoris eleqtrotevadoba, denis wyaros parametrebi, koWas xviaTa ricxvi, linzis parametrebi da sxva) gazomvebis standartuli meTodebi. warmodgenil programaze dayrdnobiT, garda faqtiuri codnisa, mowmdeba

maswavleblis Semdegi profesiuli unar-Cvevebi:

1) movlenis arsis gansazRvra da movlenebs Soris mizez-Sedegobrivi kavSirebis

warmoCena;

2) kvlevis sagnis gansazRvra da misi Sewavlis etapebis gamoyofa;

3) monacemebis klasificireba da sxvadasxva formiT warmodgena;

4) kvlevis Sedegebis analizi;

5) mecnieruli terminologiiT weriTi metyveleba;

6) amocanebis amoxsnisas saTanado maTematikuri operaciebis gamoyeneba;

7) amocanebis amoxsna gamarTuli meTodebiT, moswavlisaTvis gasageb enaze;

8) moswavlis Secdomebis danaxva, misi arsis gamorkveva da moswavlisaTvis

gasagebad axsna.

6

_8

t, wm

vx,m/wm

6

4 2 6

4

0

_4

2

2013 wlis sagamocdo varianti.

instruqcia davalebebisTvis # 1_26:

am davalebebSi xuTi savaraudo pasuxidan mxolod erTia swori. TiToeuli davalebis swori pasuxi fasdeba 1 quliT. pasuxebis furcelze davalebis Sesabamisi nomris qveS monaxeT ujra, romelic Seesabameba Tqven mier arCeul pasuxs da dasviT niSani X.

Tavisufali vardnis aCqareba CaTvaleT 10m/wm2 _ is tolad.

naxazze gamosaxulia x RerZze moZravi sxeulis siCqaris gegmilis

droze damokidebulebis grafiki. grafikidan gamomdinare SeasruleT 1_4

davalebebi:

1. risi tolia aCqarebis gegmili t = 5 wm momentSi?

a) (_3) m/wm2 b) (_1) m/wm2

g) 0 m/wm2 d) 1 m/wm2 e) 3 m/wm2

2. risi tolia gadaadgilebis gegmili (0,5 wm _ 4 wm) drois

SualedSi?

a) 6 m b) 7 m g) 8 m d) 10 m e) 16 m

3. risi tolia gavlili manZili (0 wm _ 6 wm) drois SualedSi?

a) 11 m b) 12 m g) 13 m d) 17 m e) 19 m

4. sawyisi momentidan ra droSi daubrunda sxeuli pirvandel

mdebareobas?

a) 1 wm b) 2 wm g) 3 wm d) 4 wm e) 6 wm

5. sportsmenma 100 metri distancia gairbina 11 wm-Si, saidanac 2 wm moandoma

aCqarebas, danarCeni dro ki mirboda mudmivi siCqariT.

risi tolia es mudmivi siCqare?

a) 9,5 m/wm b) 10 m/wm g) 10,5 m/wm d) 11 m/wm e) 11,5 m/wm

7

P0

P

V

4P0

V0 7V0

1

2 3

idealur erTatomian airze Sesrulda

naxazze gamosaxuli 1231 procesi.

grafikidan gamomdinare SeasruleT 6, 7

davalebebi:

6. Tu 1 mdgomareobaSi airis

temperaturaa T, maSin risi tolia

temperatura 3 mdgomareobaSi ?

a) T/28 b) 4T/7 g) 7T/4 d) 7T e) 28T

7. ipoveT naxazze gamosaxuli 1231 procesis dros airis mier Sesrulebuli

muSaoba.

a) _18 P0V0 b) _9 P0V0 g) 0 d) +9 P0V0 e) +18 P0V0

8. ziarWurWlis ori erTnairi muxlidan, erTi vertikalidan gadaxrilia

60º kuTxiT, meore ki vertikalur mdgomareobaSia. am dros maTSi Casxmuli siTxis woniT gamowveuli wneva WurWlebis fskerze P-s tolia. risi toli gaxdeba wneva fskerze, Tu meore muxlsac vertikalidan 60º-iT gadavxriT? (ix. nax.)

a)√ P b)√ P g)

P d) √

√ P e) P

9. haeris buStukebi amodian tbis fskeridan zedapirze. ipoveT buStukze

moqmedi amomgdebi Zalebis Sefardeba 10 m da 2 m siRrmeebze _F10/F2. (atmosferuli wneva CaTvaleT 10 m wylis vertikaluri svetis wnevis tolad, wylis temperatura ki mudmivad).

a) 0,2 b) 0,25 g) 0,5 d) 0,6 e) 0,8

60º 60º 60º

8

10. m masis Zelaki biZgis Sedegad iwyebs srials horizontalur

zedapirze v0 sawyisi siCqariT da gaCerebamde gadis S manZils. ra manZils gaivlis 8m masis igive masalis Zelaki, Tu mas mivaniWebT v0/2 sawyis siCqares? a) 0,25 S b) 0,5 S g) S d) 2 S e) 4 S

11. 1,5 simkvrivisa da V moculobis

erTgvarovani sxeuli devs h siRrmis auzis

fskerze. misi simZimis centri fskeridan h /5 simaRleze imyofeba. ra minimaluri muSaoba

unda SevasruloT, rom sxeuli mTlianad

amovwioT wylidan TokiT? wylis simkvrivea . Tokis masa ugulebelyaviT.

a) 0,4 gVh b) 0,5 gVh g) 0,6 gVh d) 0,7 gVh e) 0,8 gVh

12. umaso WoWonaqze gadakidebuli tvirTebis aCqarebaa g/5 (ix. nax). risi

tolia Sefardeba m/M?

a) 1/5 b) 2/5 g) 1/2 d) 3/5 e) 2/3

13. spilenZis mavTuls, romlis sigrZea 6 m, igive winaRoba aqvs rac sxva spilenZis mavTuls, romlis sigrZea 18 m. risi tolia pirveli mavTulis masis fardoba meoris masasTan m1/m2?

a) 1/9 b) 1/3 g) 1 d) 3 e) 9

14. rodesac tvirTi Camokidebulia zambaraze, igi gaWimulia 10 sm-iT.

rogori iqneba am sistemis vertikaluri rxevis periodi?

a) 0,1 wm b) 0,2 wm g) 0,2 wm d) wm e) 2 wm

15. 2 t masis raketa uZravad aris gaCerebuli haerSi, gamotyorcnis ra

qveviT gazs 1250 m/wm. siCqariT. ra masis gazi gamoityorcneba raketidan 1 wm-

is ganmavlobaSi?

a) 4 kg b) 8 kg g) 12,5 kg d) 16 kg e) 25 kg

16. periodis ra nawilis ganmavlobaSi imyofeba maTematikuri qanqara 1 sm-is

sazRvrebSi wonasworobis mdebareobidan, Tu rxevis amplitudaa 2 sm?

a) 1/6 b) 1/4 g) 1/3 d) 1/2 e) 2/3

h

h /5

Toki

m

M

g/5

9

К

II

I

a

b

17. vercxliswylis damuxtuli mcire wveTis potencialia φ. rogori iqneba

64 aseTi wveTis gaerTianebiT miRebuli wveTis potenciali? wveTebi

sferuli formisaa.

a) 2φ b) 4φ g) 8φ d) 16φ e) 32φ

18. wertilovani muxtis Zalwiris A da B wertilebSi potenciali

Sesabamisad 40 da 10 voltia. risi tolia potenciali AB monakveTis

SuawertilSi?

a) 12 v b) 16 v g) 24 v d) 25 v e) 30 v

19. manZili sagnidan mis namdvil gamosaxulebamde Txel linzaSi 10 sm_ia.

linzis gadideba am SemTxvevaSi 4-is tolia. ipoveT linzis fokusuri

manZili.

a) 1,6 sm b) 2,4 sm g) 2,5 sm d) 3,2 sm e) 4,8 sm

20. mocemul sqemaSi CarTulia ori erTnairi naTura.

K CamrTveli gamorTul mdgomareobaSia. CaTvaleT,

rom Zabva a da b wertilebs Soris ucvlelia. rogor

Seicvleba II naTuraze gamoyofili simZlavre K CamrTvelis CarTvis Semdeg?

a) Semcirdeba oTxjer b) Semcirdeba orjer

g) ar Seicvleba d) gaizrdeba orjer e) gaizrdeba oTxjer

21. toli impulsis mqone protoni da nawilaki (heliumis atombirTvi)

Sedian erTgvarovan magnitur velSi Zalwirebis marTobulad. risi tolia

maT mier Semowerili wrewirebis radiusebis Sefardeba R/ Rp ?

a) 1/4 b) 1/2 g) 1 d) 2 e) 4

22. qvemoT moyvanilTagan, romeli

Seesabameba sagnis gamosaxulebas

linzaSi (ix, nax.)?

F2F

b d a g e

10

23. horizontalurad mimarTuli 5 n Zalis moqmedebiT 1 kg masis Zelaki erTgvarovan horizontalur zedapirze moZraobs 2 m/wm2 aCqarebiT. risi tolia xaxunis koeficienti zedapirsa da Zelaks Soris?

a) 0,1 b) 0,2 g) 0,25 d) 0,3 e) 0,4

24. gluv horizontalur zedapirze moTavsebul 1 kg da 2 kg masebis sxeulebs Soris moTavsebulia SekumSuli zambara. zambaris ganTavisuflebis Semdeg 1 kg masis sxeulma SeiZina 2 m/wm siCqare. gansazRvreT, ra muSaoba Sesrulda zambaris SesakumSad.

a) 2 j b) 3 j g) 4 j d) 5 j e) 6 j

25. da gamosxivebis Sedegad uranis U birTvi gardaiqmna tyviis

birTvad. ramdeni neitroni daiSala am dros –gardaqmnis Sedegad?

a) 6 b) 10 g) 22 d) 32 e) 42

26. L sigrZis gamtari Rero Tanabrad brunavs B

induqciis erTgvarovan magnitur velSi

Zalwirebis marTobul sibrtyeSi O bolos

garSemo kuTxuri siCqariT. gansazRvreT

warmoqmnili potencialTa sxvaoba Reros Sua

wertilsa da mbrunav bolos Soris.

a) B L2 b) B L2 g) B L2 d) B L2 e) B L2

B

O

11

instruqcia davalebebisTvis # 27 _ 29:

unda ipovoT Sesabamisoba or CamonaTvalSi mocemul sidideebs an obieqtebs Soris. cxrili SeavseT Semdegnairad: cifrebiT danomril TiToeul sidides an obieqts SeusabameT anbaniT danomrili sidide an obieqti da dasviT niSani X cxrilis saTanado ujraSi. gaiTvaliswineT: erTi CamonaTvalis romelime sidides an obieqts SeiZleba Seesabamebodes erTi, erTze meti an arc erTi _ meore CamonaTvalidan. ar dagaviwydeT Sedegebis pasuxebis furcelze gadatana!!! 27. daamyareT Sesabamisoba idealuri airis mdgomareobis cvlilebis

CamoTvlil procesebsa da naxazze gamosaxul wirebs Soris.

procesebi:

1. izoTermuli,

2. izobaruli,

3. izoqoruli,

4. adiabaturi.

5. T /P3=const

6. T /V3=const

1 2 3 4 5 6a b g d e v

ba

e

d

v

12

28. mudmivi sididis I deni R winaRobis gavliT iwyebs C tevadobis

kondensatoris damuxtvas. t droSi R winaRobaze gamoiyo Q siTbos

raodenoba , kondensatori daimuxta U Zabvamde da SeiZina E energia. monaxeT Sesabamisoba fizikur sidideebsa da maT gamomsaxvel formulebs

Soris.

1. I a. I2Rt

2. R b. (Q/Rt)1/2

3. C g. UC/I

4. t d. Qt/2CE

5. Q e. 2CER/t

6. U v. I2t2/2C

7. E z. Qt/2RE

1 2 3 4 5 6 7a b g d e v z

R I

C

13

29. daamyareT Sesabamisoba fizikur sidideebsa da maT ganzomilebebs Soris.

1. wneva a. kg/wm2

2. simZlavre b. kgm2/wm2

3. Zalis momenti g. kgm/wm

4. energia d. kgm/wm2

5. sixiste e. kg /mwm2

6. gravitaciuli mudmiva v. kgm2/wm3

7. impulsi z. m3/kgwm2

8. xaxunis koeficienti

1 2 3 4 5 6 7 8a b g d e v z

14

instruqcia davalebebisaTvis 30 _ 32:

mokled, magram naTlad warmoadgineT pasuxebis furcelze davalebebis amoxsnis gza. winaaRmdeg SemTxvevaSi Tqveni pasuxi ar Sefasdeba.

30. gluv horizontalur zedapirze moZraobs m = 2 kg masis sxeuli V0 = 1

m/wm siCqariT. t=0 momentSi masze moqmedebas iwyebs moZraobis mimarTulebis mqone cvladi Zala, romlis modulis droze

damokidebulebas aqvs Semdegi saxe: F = At2, sadac A koeficientis

ricxviTi mniSvneloba SI sistemaSi tolia 2 _ is.

1. daadgineT A koeficientis ganzomileba SI sistemaSi.

2. risi toli iqneba sxeulis siCqare t =3 wm momentisTvis?

3. ra manZils gaivlis sxeuli drois (1 wm _ 2 wm) intervalSi?

31. U0 Zabvamde damuxtul C tevadobis kondensators t = 0

momentSi miuerTes R winaRobis rezistori, ris Sedegadac kondensatorma daiwyo ganmuxtva.

1. dawereT diferencialuri gantoleba kondensatorze

Zabvis droze damokidebulebis U(t) funqciisaTvis.

2. ipoveT U(t) funqcia.

3. ra droSi ganaxevrdeba Zabva kondensatorze?

4. ipoveT R winaRobaze gamoyofili simZlavris droze damokidebulebis P(t) funqcia.

32. naxazze gamosaxuli rombis gverdi

tolia misi mcire diagonalisa da

udris 2d-s. A da B wertilebSi

moTavsebulia toli dadebiTi muxtebi,

xolo C wertilSi imave sididis

uaryofiTi muxti. es muxtebi rombis

centrSi _ O wertilSi qmnian potencials. ipoveT:

1. velis daZabulobis moduli O wertilSi.

2. velis potenciali D wertilSi.

3. velis daZabulobis moduli D wertilSi.B

D

A C

B

+

+

_O

2d

d

d

C

R

15

instruqcia davalebebisaTvis 33 _ 35: am davalebebSi mocemulia Temebi, romlebic Tqven unda axsnaT klasSi. mokled da TvalsaCinod warmoadgineT rogor axsniT SemoTavazebul Temebs moswavleTaTvis advilad gasagebad.

33. warmoadgineT, rogor axsniT klasSi berketis magaliTze meqanikis

,,oqros wess’’.

34. gamtarTa mimdevrobiTi da paraleluri SeerTebebis axsnis Semdeg, moswavlem ikiTxa Tu rogoraa erTmaneTTan SeerTebuli binaSi eleqtro xelsawyoebi: naTurebi, macivari, televizori da a.S.

1. gaeciT pasuxi am kiTxvas da axseniT aseTi SeerTebis gamoyenebis mizezi.

2. daasaxeleT praqtikaSi arsebuli gamonaklisi SemTxvevebi.

35. warmoadgineT, rogor dausabuTebT moswavleebs, rom, saidanac ar unda vuyurebdeT, brtyel sarkeSi wertilovani sagnis gamosaxuleba miiReba erTsa da imave wertilSi.

36. gaqvT gamWvirvale cilindruli WurWeli, romlis

fskeris Siga farTobia S=20 sm2. WurWelSi 1 kg masis dguSis qveS imyofeba atmosferosgan izolirebuli haeri. dguSsa da cilindris kedels Soris xaxunis Zala SeiZleba ugulebelyoT. dguSze SegiZliaT daawyoT sxvadasxva masis sawonebi (ix. nax.). Tqveni

mizania gazomoT WurWelSi nivTierebis raodenoba (molebSi) da p0 atmosferuli wneva. amisaTvis atarebT Semdeg eqsperiments: zomavT WurWlis fskeridan dguSis h simaRles dguSze sawonis moTavsebamde. adebT dguSze 1 kg masis sawons. acliT garkveul dros, rom WurWelSi haeris temperatura gautoldes oTaxis temperaturas, romelic aris T=300 K da amis Semdeg zomavT dguSis h simaRles WurWlis fskeridan. gazomvas imeorebT morigeobiT 1 kg masis sawonis damatebis Semdeg. gazomvebis Sedegebi da gamoTvlili 1/h sidide moyvanilia qvemoTa cxrilSi:

WurWelSi moTavsebuli haeri idealur airad miiCnieT. CaTvaleT, rom

idealuri airis universaluri mudmivaa R=8,31 j/moliK, Tavisufali vardnis aCqarebaa g=9,81 m/wm2.

dguSisa da sawonebis jamuri masa m (kg)

1

2

3

4

5

WurWlis fskeridan dguSis simaRle h (sm)

60,5

57,7

55,2

53,0

50,8

1/h (m-1)

1,65

1,73

1,81

1,89

1,97

16

1. dawereT gantoleba, romelic akavSirebs m masas h simaRlesTan.

2. aageT m_is 1/h sidideze damokidebulebis grafiki pasuxebis furcelze gamoyofil areSi. sidideebis gadazomva RerZebze daiwyeT iseTi mniSvnelobidan (da ara nulidan) da ise SearCieT masStabebi, rom maqsimalurad gamoiyenoT grafikis asagebad gamoyofili are. daawereT RerZebs gadazomili sidideebi da maTi erTeulebi.

3. grafikidan gansazRvreT agebuli wrfis gantolebaSi kuTxuri koeficienti da Tavisufali wevri. maTi gamoyenebiT gansazRvreT

WurWelSi nivTierebis raodenoba da p0 atmosferuli wneva.

17

davalebebi #1_26-is pasuxebi:

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26a x x x x x b x x x x x g x x x x x x d x x x x x e x x x x x

davalebebi #1_26-is Sefasebis sqema:

yoveli davalebis swori pasuxi fasdeba 1 quliT, xolo mcdari pasuxi _ 0 quliT.

davaleba 27 (maqsimaluri qula 5)

pasuxi: Sefasebis sqema: miRebuli qula udris sworad Sevsebuli svetebis ricxvs minus erTi

davaleba 28 (maqsimaluri qula 5) pasuxi: Sefasebis sqema: miRebuli qula udris sworad Sevsebuli svetebis ricxvs minus ori

1 2 3 4 5 6a x b x g x d x e xv x

1 2 3 4 5 6 7a x b x g x d x e x v xz x

18

davaleba 29 (maqsimaluri qula 5)

pasuxi:

Sefasebis sqema: miRebuli qula udris sworad Sevsebuli svetebis ricxvs minus sami

davaleba 30-is amoxsna:

(maqsimaluri qula 5)

1. A koeficientis ganzomilebaa n/wm2=kgm/wm4 (1 qula)

2. V t V adt V dt

V 1 t dt 1 10 მ/წმ (2 qula)

3. V t 1 t dt 1

S V t dt

S 1t3

dt dtt3dt 2 1

212

112

2,25მ

(2 qula)



1. U=IR, I C (2 qula)

2. , (2 qula)

ln , U U e

1 2 3 4 5 6 7 8a x b x x g x d e x v x z x

19

3. Zabvis ganaxevrebis pirobaa: e , saidanac t=RCln2 (1 qula)

4. P t e2tRC (1 qula)



1. O wertilSi erT-erTi dadebiTi muxtiT Seqmnil potencials abaTilebs uaryofiTi muxtiT Seqmnili potenciali da gvrCeba erT-erTi dadebiTi

muxtiT Seqmnili potenciali: φ k , saidanac q . (1 qula)

daZabulobisaTvis gvaqvs Semdegi naxazi:

sadac E k , E 2k . sabolood

E E E √ (2 qula)

2. D wertilSic erT-erTi dadebiTi muxtiT Seqmnil potencials abaTilebs uaryofiTi muxtiT Seqmnili potenciali da gvrCeba erT-erTi

dadebiTi muxtiT Seqmnili potenciali: . (1 qula)

3. daZabulobisaTvis gvaqvs Semdegi naxazi:

sadac E k

E 2E cos30° √ , E E E (2 qula)

E1

E2

EO

E1 E1

E1

E 60

30

30

20

davaleba 33-is pasuxi:


meqanikis “oqros wesis Tanaxmad, meqanizmebiT ramdenjerac vigebT Zalas

imdemjer vagebT manZils. vaCvenoT es berketis magaliTze:

ganvixiloT berketi, romlis erTi mxari n_jer metia meoreze: d1 = nd2.

mogeba ZalaSi F2 =nF1 efuZneba momentebis tolobas: d1F1 = d2F2 , xolo

wageba manZilSi : S2 = S1/n _ I da II figurebis msgavsobidan miRebul

tolobas: S1/d1 = S2/d2



1. binaSi eleqtroxelsawyoebi paraleluradaa SeerTebuli.

paraleluri CarTvisas TiToeul eleqtroxelsawyos miewodeba erTi da

igive sididis Zabva. amitom masSi gamavali denis Zala (da Sesabamisad mis

mier moxmarebuli simZlavre) ar aris damokidebuli qselSi CarTuli

sxva xelsawyoebis winaRobebze. paraleluri CarTva niSnavs TiToeuli

eleqtroxelsawyos damoukidebel CarTvas denis wyarosTan. es iZleva

xelsawyoebis standartizaciis saSualebas Zabvis mixedviT. mag. 220v, 12v.

mimdevrobiTi CarTvisas xelsawyoSi gamavali denis Zala da e.i misi

muSaoba damokidebulia imaze, Tu ra xelsawyoebia masTan CarTuli

mimdevrobiT. ufro metic, erT-erTis gamorTva qselidan gamoiwvevs yvela

xelsawyos imavdroul gamorTvas. (1 qula)

2. naZvis xis mosarTavi girlanda.

ori naTuris mimdevrobiT CarTva eleqtroenergiis dazogvis mizniT.

(sadarbazoebSi, sardafebSi) (1 qula)

S1

S2

F1

F2

d1

d2 I

II

21



ganvixiloT mnaTi wertilidan gamosuli sxivi, romelic sarkis

zedapirTan kuTxes qmnis. arekvlis kanonis gamoyenebiT vadgenT, rom

sarkidan arekvlis Semdeg am sxivis gagrZeleba gadis mnaTi wertilis

sarkisadmi simetriulad mdebare A wertilSi. maSasadame, yvela

arekvlili sxivi ise vrceldeba, TiTqos A wertilidan gamodiodes. erT

TvalSi xvdeba B wertilSi areklili I sxivi. es Tvali xedavs mnaTi

wertilis gamosaxulebas sarkeSi I_I/ wrfeze, Tumca ver adgens siSores.

meore TvalSi xvdeba C wertilSi areklili II sxivi. meore Tvali xedavs

mnaTi wertilis gamosaxulebas II_II/ wrfeze. adamiani xedavs

gamosaxulebas I_I/ da II_II/ wrfeTa gadakveTaze e.i A wertilSi. am

wertilis mdebareoba damokidebulia mxolod mnaTi wertilis

mdebareobaze da ar aris damokidebuli adamianis Tvalebis mdebareobaze.

Tvalebi

α

α

I/

β

β

II/

I

I

mnaTi wertili

A

α

B

II

C

22



1. mendeleev-klapeironis kanonis Tanaxmad (p0+mg/S)hS=νRT, saidanac

m (1 qula)

2.

(2 qula)

3. m=B(1/h)+A wrfis gantolebaSi

BνRTg

,Ap Sg

kuTxuri koeficientia horizontalur RerZTan grafikis daxris kuTxis

tangensi amitom B=1:(1,73-1,65)=12,5 (kgm). radganac grafiki gadis (1,65; 1) wertilze, amitom Tavisufali wevria

A=1_12,51,65 = -19,6 (kg).

ν 0,05მოლი p 0,9610 პა (2 qula)

4

m (kg)

1/h (1/m)

1

2

3

1,65

5

1,73 1,81 1,89 1,97

Documents

rogor movemzadoT pedagogTa sasertifikacio gamocdisaTvis · fizika 2014 2 Sesavali ... denis muSaoba da simZlavre. denis wyaros emZ, omis kanoni sruli wredisaTvis. denis siTburi da