6 7

Rozdzia 1. Zarzdzanie dziaaniami fundraisingowymi

Anna widerska

W rozdziale zostan zawarte definicje rnych form aktywnoci spoecznych. Przedstawione bd midzy innymi: definicja, historia i typologia organizacji pozarzdowych, pojcie wolontariatu, teore-tyczne ujcie fundraisingu (definicja, historia, stosowane dziaania fun-draisingowe, zasady etyki fundraisera) oraz formalno-prawne aspekty fundraisingu. W zakresie tego rozdziau znajda si rwnie zagadnie-nia z zakresu: zarzdzania projektowego, metod zarzdzania, rekrutacji zespou, komunikacji oraz stylw kierowania. Zaprezentowane bd take, wskazane podane cechy profesjonalnego fundraisera, warunki podjcia pracy w zawodzie, wymagania zdrowotne i psychologiczne oraz zostan wyrnione charakterystyczne profile zawodowe.

1.1. Fundraising jako dziedzina aktywnoci spoecznej

Celem zrozumienia dalszych treci i rozwaa, na samym poczt-ku tego rozdziau zostan przedstawione podstawowe pojcia z zakresu filantropii, organizacji spoecznych i ich rodzajw oraz historii. Ponad-to zostanie przedstawiona krtko definicja wolontariatu, darczycy czy beneficjenta. W pniejszych rozwaaniach zostan przedstawione dostpne definicje fundraisingu i jego historia na wiecie. Nastpnie

Artyku pochodzi z publikacji: Fundraising w dziaalnoci organizacji pozarzdowych, (Red.) A. Grzegorczyk,

Wysza Szkoa Promocji, Warszawa 2011

8 9

zostanie ukazany fundraising w ujciu polskiego systemu prawnego oraz fundraising w ujciu midzynarodowym na podstawie Midzyna-rodowej Deklaracji Zasad Etycznych w Fundraisingu. Na koniec tego punktu bd wyszczeglnione ulgi i zwolnienia podatkowe jakie orga-nizacjom przysuguj.

1.1.1. Pojcie organizacji

Na kadym kroku mona spotka si z rnymi formami orga-nizacji. Sowo organizacja mona rozpatrywa w dwch aspektach w sensie rzeczowym jako pewien zbir elementw, wewntrznie upo-rzdkowanych, powizanych ze sob i dziaajcych w otoczeniu oraz w sensie czynnociowym czyli organizacja jakiego wydarzenia np. wydarzenia kulturalnego.

Tadeusz Kotarbiski okrela organizacj jako pewne wspdzia-anie elementw, ktre ma za zadanie przyczyni si do powodzenia caoci. Termin organizacja pochodzi od greckiego sowa sowa orga-nizo, ktre oznacza stworzenie uporzdkowanej harmonijnej caoci. Gwnymi skadnikami organizacji s trzy podstawowe elementy: ludzie, cele, oraz rodki. Organizacje przy pomocy ludzi s w stanie realizowa okrelone i zamierzone cele, wykorzystujc przy tym posia-dane rodki. 1

Ze wzgldu na charakter dziaalnoci, szczegln form organiza-cji s organizacje spoeczne, ktre nie tylko na wiecie, ale rwnie i w Polsce od dawna odgrywaj istotn rol w yciu publicznym i s okre-lane mianem trzeciego sektora. Pozostae sektory to sektor publiczny czyli wadza i administracja publiczna oraz sektor rynkowy czyli biznes i przedsibiorczo. Sektor organizacji, podobnie jak sektor publiczny, dziaa w interesie publicznym, a nie prywatnym. Organizacje spoecz-ne to zorganizowane grupy spoecznoci, dziaajce w celu realizacji konkretnych wyznaczonych celw. Organizacje te s zorganizowane w sposb formalny i dziaaj na podstawie okrelonych przepisw doty-czcych powstawania i funkcjonowania poszczeglnych organizacji. W przypadku stowarzysze organizacja gwne zasady opiera na ustawie o dziaalnoci poytku publicznego i wolontariacie za doku-mentem wewntrznym regulujcym wadz, struktur organizacji

1 J. Kisielnicki, Zarzdzanie organizacj, Wysza Szkoa Handlu i Prawa, Warszawa 2004, s. 11-14

8 9

oraz jej cele jest statut organizacji. Organizacje spoeczne wyrniaj si spoecznym charakterem prowadzonej dziaalnoci. Przykadem organizacji spoecznej mog by stowarzyszenia, fundacje i zwizki zawodowe.2

Historia organizacji pozarzdowych na wiecie siga 1839 roku. Jedn z pierwszych duych organizacji pozarzdowych bya zaoona w 1905 roku organizacja Rotary International (aktualnie Rotary w swo-ich strukturach zrzesza ludzi biznesu z caego wiata o rnych profi-lach dziaalnoci, ktrzy wiadcz pomoc humanitarn, promuj normy etyczne w biznesach o rnych profilach dziaalnoci oraz pomagaj budowa pokj na wiecie).3 Do 1914 roku na wiecie oszacowano liczb 1083 organizacji pozarzdowych. Gwn istot tamtych orga-nizacji bya walka z niewolnictwem, przepywem ludnoci oraz walka o prawa kobiet. Typowe pojcie organizacja pozarzdowa pojawio si wraz z powstaniem Organizacji Narodw Zjednoczonych w 1945 roku. Gwnym dokumentem, ktry regulowa prawnie funkcjono-wanie organizacji bya Karta Narodw Zjednoczonych, ktra w swo-jej treci zawieraa pierwsz definicj midzynarodowej organizacji pozarzdowej (non-governmental organization). Definicja ta brzmi nastpujco kada organizacja midzynarodowa, ktra nie opiera si na mocy umowy midzynarodowej. Od tamtego czasu definicja organi-zacji pozarzdowych ewaluowaa i powstao wiele nowych okrele na t form aktywnoci spoecznej.

Wielo polskich nazw i terminw odpowiadajcych definicji organizacji non-profit (z j.ang. non profit organization tum. organi-zacja nie nastawiona na zysk) moe powodowa pewien problem ze wzgldu na interpretacj tumaczenia z j. ang. skrtu NGO. Ze skrtem NGO czsto utosamiane s te takie pojcia jak: organizacja spoecz-na, organizacja non profit (NFP Not For Profit Organization) oraz tzw. trzeci sektor.

Sargeant za organizacj non profit uwaa tak organizacj, ktra suy poprawie oglnego poziomu ycia spoecznego. Moe si to sta dziki zebraniu i redystrybucji odpowiednich zasobw oraz dostarcze-niu usug i dbr fizycznych.4

2 Wikipedia, haso: organizacja pozarzdowa, http://pl.wikipedia.org/wiki/Organizacja_poza-rz%C4%85dowa, 13.08.20103 Wikipedia, haso: rotary international, http://pl.wikipedia.org/wiki/Rotary_International, 15.08.20104 A. Sargeant, Marketing w organizacjach non-profit, Oficyna Ekonomiczna, Krakw 2004, s. 17

10 11

Organizacje pozarzdowe to takie jednostki organizacyjne, kt-rych dziaalno nie jest nastawiona na czerpanie zyskw tylko, dla zaspakajania publicznych potrzeb. Nie wyklucza to jednak prowadze-nia dziaalnoci gospodarczej przez organizacj, ale pozyskane w ten sposb rodki musz by przeznaczone na statutowe cele organizacji z wyczeniem wynagrodze dla zatrudnionych pracownikw.

Podstawowym celem organizacji komercyjnych jest zysk, nato-miast w przypadku organizacji non-profit pojawiaj si zupenie inne priorytety, ktre na zysk nie s nastawione.

Gwn misj organizacji spoecznych jest wiadczenie dbr i usug, ktre mog zaspokoi potrzeby spoeczestwa. Wrd celw mona wyrni: ch ksztatowania okrelonych postaw spoecznych, czy typw zachowa. Aby organizacje mogy realizowa swoje cele potrzebuj do tego pozyskanych wolontariuszy, ktrzy bd aktywnie wspiera idee reprezentowane przez organizacje. Kada organizacja powstaje w celu cile okrelonym przez ni, w podstawowym doku-mencie, jakim jest statut.

Rys. 1. Cele organizacji non-profit

Jak wida na powyszym schemacie, cele organizacji non-profit mona podzieli na trzy grupy odbiorw, do ktrych te dziaania s kierowane. Pierwsza z tych grup to uytkownicy, dla ktrych dobra i usugi s wiadczone. Druga grupa to dobroczycy, w ramach tej grupy prowadzone s dziaania z zakresu pozyskiwania wolontariuszy oraz rodkw na realizacj celw. Ostatni grup jest spoeczestwo, do

rdo: Opracowanie wasne na podstawie P. Baczyk, M. Eichner, Public Relations w organiza-cjach pozarzdowych, prezentacja z dn. 19.05.2005r., aziska Grne

10 11

ktrego w bardzo szerokim wymiarze s kierowane dziaania: ksztato-wanie idei, wiadomoci czy stylu ycia. 5

1.1.2. Filantropia i wolontariat

Spoeczne i bezinteresowne dziaania s coraz bardziej popularne. Coraz wicej osb publicznych tzw. celebrytw angauje si w dziaa-nia wpierajce okrelon dziaalno spoeczn. Organizacje spoeczne zaczynaj rwnie, korzysta z portali spoecznociowych, ktre na jednej platformie cz sympatykw danej idei.

Filantropia to idea bezinteresownej pomocy lub wsparcia innych. Filantropia moe dotyczy zarwno dziaalnoci prywatnych osb, ale rwnie firm i instytucji polegajca na bezpatnym i bezinteresownym wsparciu w idei humanitaryzmu.6

Pojcie filantropia ma swoje pocztki ju w kulturze antycznej. Sowo pochodzi od greckich sw philanthropia co oznacza dobroczyn-no, yczliwo oraz od sowa philanthropos czyli kto kochajcy ludzko. W tamtej kulturze pomaganie innym byo czym zupenie normalnym i wynikao z mioci do blinich. Pierwszym filantropem, ktry mimo grocego niebezpieczestwa, wykaza si szlachetno-ci by Prometeusz. W okresie redniowiecza, w rozwoju filantropii kluczow rol odegra koci i tradycje chrzecijaskie, pod ktrego wpywem rozwina si filantropia religijna okrelana mianem dobro-czynnoci (od ac. charitativus oznaczajcy miosierdzie chrzecija-skie wobec ubogich). W pniejszym czasie wyksztacia si rwnie filantropia wiecka.

Dobroczynno traktowana jest judaizmie, chrzecijastwie i isla-mie jako swoisty nakaz religijny, akcentujcy potrzeb opieki nad naj-uboszymi. Filantropia odnosi si do wartoci wieckich i wyraa si w solidarnoci z ubogimi. Filantropia dodatkowo akcentuje wspieranie nauki, owiaty oraz kultury.7

Organizacje aby mc realizowa swoj dziaalno zgodnie z okrelonymi w statucie celami, musz pozyskiwa rodki finansowe i rzeczowe na swoj dziaalno. Jest wiele moliwoci, z ktrych mog skorzysta organizacje. Pierwsz z nich s dotacje, subwencje, ktre

5 Tame, str. 1176 M. Bajerowicz, Filantrop naszych czasw, Wyd. Marcina Bajerowicza, Pozna 1994, s. 17 E. Le, Zarys historii dobroczynnoci i filantropii w Polsce, Warszawa 2001

12 13

organizacja moe pozyskiwa poprzez pisanie wnioskw do lokalnych instytucji tj. urzd miasta, starostwo powiatowe, urzd marszakow-ski oraz poprzez wnioskowanie rodkw do programw unijnych. Ponadto organizacje niewielkie kwoty mog te czerpa ze skadek czonkowskich, ktre s wpacane zwykle raz w roku lub co miesic przez wszystkich czonkw organizacji. Organizacje mog rwnie otrzymywa darowizny, spadki i zapisy. Regulacje prawne co do formy przekazania i rozliczenia rodkw lub skadnikw majtkowych wpro-wadza kodeks cywilny. Kolejn moliwoci jest organizacja zbirek publicznych (rodkw finansowych i rzeczowych). Odpis 1% od rocz-nego opodatkowania rwnie moe by przekazany na cele statutowe organizacji. Fachowa definicja precyzuje pojcie 1% jako rdo finansowania organizacji poytku publicznego, kady obywatel ma moliwo przekazania 1% nalenego podatku, jest to uspoecznienie alokacji podatku (rodkw publicznych), podatnik dysponuje 1% swo-jego podatku, nie jest to typowa dziaalno charytatywna, gdy i tak musiaby to zapaci8. Organizacje mog rwnie prowadzi odpatn dziaalno, z ktrej pozyskane kwoty musz zasili konto organizacji z przeznaczeniem na realizacj celw statutowych.9

Wolontariatem mona okreli wszelkie dziaania wiadomie realizowane na rzecz innych, ktre wykraczaj poza wizi rodzinne, koleeskie i przyjacielskie i maj charakter bezpatny i dobrowolny.10 Wolontariat mona wyrni ze wzgldu czasu jego trwania na wolon-tariat bezterminowy, krtkoterminowy, ze wzgldu na czstotliwo jego wystpowania na jednorazowy lub okresowy i ostatni podzia jest ze wzgldu osoby, ktre go realizuj czyli wolontariat indywi-dualny i grupowy. Osoby pracujce w imi wolontariatu (bezpatnie i charytatywnie) okrelane s jako wolontariusze lub otrzymuj miano spoecznika czyli czowieka zajmujcego si sprawami spoecznymi, bezinteresownie pracujcego dla dobra spoeczestwa. 11 Wolontariusze z caego wiata obchodz swoje wito 5 grudnia. wito to zostao ustanowione 1981 roku przez UNESCO. Wedug danych, ktre podaje

8 http://www.wolontariat.org.pl/strona.php?p=929 A. Sargeant, op.cit., s. 26110 http://www.wolontariat.org.pl/strona.php?p=92, 15.09.201011 M. Huczek, Marketing organizacji non-profit, Wysza Szkoa Zarzdzania i Marketingu w Sosnowcu, Sosnowiec 2003, s. 66

12 13

portal organizacji pozarzdowych www.ngo.pl w Polsce jest ponad 6 milionw wolontariuszy.12

Rys. 2. Odsetek wolontariuszy w Polsce (Badanie dotyczce zaan-gaowania spoecznego Polakw w latach 2001-2010) 13

12 Wyniki na podstawie badania zrealizowanego przez Millward Brown SMG/KRC na losowej, reprezentatywnej prbie 1011 Polakw w wieku 15 i wicej lat13Jadwiga Przewocka, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Koniec kryzysu wolontariatu?, http://warszawa.ngo.pl/wiadomosc/606013.html, 3.12.201014 Tame15 Tame

rdo: Wyniki na podstawie badania zrealizowanego przez Millward Brown SMG/KRC na loso-wej, reprezentatywnej prbie 1011 Polakw w wieku 15 i wicej lat. 14

rdo: Wyniki na podstawie badania zrealizowanego przez Millward Brown SMG/KRC na loso-wej, reprezentatywnej prbie 1011 Polakw w wieku 15 i wicej lat.15

Rys. 3. Odsetek wolontariuszy w grupach wyksztacenia, (Badanie dotyczce zaangaowania spoecznego Polakw)

14 15

Powody dla ktrych spoeczestwo polskie nie angauje si spo-ecznie s bardzo rne. Jednak kluczowe powody jakie podaj trzy grupy wiekowe (15-25, 26-55 oraz powyej 55 lat) s nastpujce: osoby w grupach wiekowych 15-25 oraz 26-55 lat, ktre nie s wolon-tariuszami jako powd braku aktywnoci spoecznej wskazuj brak

Rys. 2 obrazuje jak zmienia si w Polsce udzia wolontariuszy (w wieku 15 i wicej lat) w skali caego kraju na przeomie lat 2001 2010.

Zainteresowanie wolontariatem zalene jest od wyksztacenia, statusu zawodowego oraz wieku. Dominujc grup angaujc si spoecznie s osoby z wyksztaceniem wyszym 28%. Grupami naj-aktywniejszymi jednak s osoby poniej 25 lat - uczniowie i studenci. Rola wyksztacenia oraz wieku w jakim jest ono zdobywane mona uzna za kluczow gdy od wielu lat jest ona staym i niezmiennym kryterium warunkujcym zaangaowanie spoeczne Polakw.

Rys 4. Powody braku zaangaowania Polakw, (Badanie dotyczce zaangaowania spoecznego Polakw) 16

rdo: Wyniki na podstawie badania zrealizowanego przez Millward Brown SMG/KRC na loso-wej, reprezentatywnej prbie 1011 Polakw w wieku 15 i wicej lat. 17

16 Tame17 Tame

14 15

czasu, natomiast osoby powyej 55 roku ycia wskazuj odpowied o braku zainteresowania tym tematem.

1.1.3. Typy organizacji pozarzdowych

Organizacje pozarzdowe tworzone s w celu realizacji przer-nych zada i planowanych przedsiwzi. Organizacje NGO mona podzieli ze wzgldu na profil i charakter dziaalnoci. 18

Organizacje samopomocowe, to takie organizacje, ktre w swojej dziaalnoci za gwny cel stawiaj pomoc swoim czonkom. Przyka-dem takiej organizacji moe by stowarzyszenie byych pracownikw danej firmy w danym miecie. 19

Kolejnym typem organizacji s organizacje opiekucze, czyli takie, ktre wiadcz pomoc na rzecz innych osb i wspieraj ich. Zwykle s to wyspecjalizowane organizacje, zajmujce si np. niewi-domymi kobietami. 20

Organizacje, ktrych celem i gwnym dziaaniem jest reprezen-towanie jakiej konkretnej spoecznoci to organizacje przedstawi-cielskie, przykadem moe by organizacja skupiajca mieszkacw danego osiedla. 21

Kolejnym typem organizacji s organizacje mniejszoci, ktre podobnie jak organizacje przedstawicielskie reprezentuj interesy innych osb. W tym przypadku istotna jest grupa osb, ktr te organi-zacje reprezentuj s to zazwyczaj mniejszoci wyznaniowe, narodo-we i etniczne. 22

Ze wzgldu na ekspresowy charakter powstania organizacji, ktra jest tworzona, aby przeprowadzi jednorazowe wydarzenie, akcj czy projekt powstaj organizacje ad hoc. 23

Oprcz organizacji, ktre reprezentuj interesy innych osb, s rwnie organizacje, ktre s tworzone i dziaaj we wsplnym inte-resie ich czonkw, ktrych czy wsplna pasja. Taki typ organizacji zwany jest organizacj hobbystyczno-rekreacyjn. 24 18 Ustawa o dziaalnoci poytku publicznego i o wolontariacie z dn. 24.04.2003 r. (Dz. U. Nr 96, poz. 873 z pn. zm.19 Tame20 Tame21 Tame22 Tame23 Tame24 Tame

16 17

Powstaj take organizacje zadaniowe, ktrym zadania (np. dba-nie o estetyczny stan parkw miejskich) zlecaj wadze pastwowe.25

1.1.4. Pojcie fundraisingu

Fundraising jest nowym typem aktywnoci spoecznej, std litera-tura z tego zakresu nie jest obszerna i zwykle dostpna tylko w jzyku angielskim.

Podstawowym i jedynym celem fundraisingu jest pozyskiwanie funduszy. rodki te (rzeczowe i finansowe) przekazywane s na projekt jednorazowy lub na sta dziaalno organizacji.26

Zagraniczne portale internetowe okrelaj fundraising w nastpu-jcy sposb: Fundraising to proces, ktry zesp wykorzystuje, aby zapewni rodki finansowe konieczne do realizacji jego projektu.27 lub jako organizowanie pienidzy na okrelony cel, w szczeglnoci dla organizacji charytatywnej28 oraz okrelany jest jako proces z prob o wsparcie finansowe (zwykle w formie dotacji) dla sprawy niekomer-cyjnej.29

Potoczne rdo, jakim jest Wikipedia okrela fundraising jako proces zdobywania funduszy poprzez proszenie o wsparcie osb indy-widualnych, firm, fundacji dobroczynnych lub instytucji rzdowych.30 Fundusze zbierane s gwnie na cele spoeczne przez organizacje religijne, naukowe, sportowe, modzieowe, domy dziecka, szpitale, hospicja, szkoy i uczelnie. 31

Jako najpopularniejsze metody fundraisingowe mona wyszcze-glni midzy innymi: kwesty, sprzeda cegieek, aukcje, loterie, imprezy publiczne (special events) np. biegi uliczne, ktre s po-czone z zbirkami pienidzy. Dziaania fundraisingowe prowadzone s rwnie w Internecie midzy innymi poprzez klikanie w bannery na stronach internetowych.32

25 Tame26 A. Sargeant, J. Shang, Fundraising Principles and practice, Josscy-Bass, San Francisco 2010, s. 14727 http://assets.panda.org/downloads/3_2_fundraising_02_26_07.pdf, 4.12.201028 http://dictionary.cambridge.org/dictionary/british/fundraising, 4.12.201029 http://www.businessdictionary.com/definition/fundraising.html, 4.12.201030 http://pl.wikipedia.org/wiki/Fundraising, 3.11.201031 Tame32 Tame

16 17

Szczegln form fundraisingu jest dialog bezporedni (direct dia-logue), ktry polega na pozyskiwaniu funduszy bezporednio od indy-widualnych osb. Fundraiserzy prowadz rozmowy na ulicach miast i przekonuj przechodniw (potencjalnych darczycw) do misji orga-nizacji, ktr reprezentuj, oraz zapraszaj do regularnego wsparcia organizacji przez zlecenie zapaty. W Polsce tak form pozyskiwania funduszy stosuje gwnie Amnesty International oraz Greenpeace. 33

Pozyskiwaniem funduszy zajmuj si zawodowi fundraiserzy, ktrzy s rekrutowani na potrzeby poszczeglnych projektw, jak rw-nie zatrudniani s na stae celem pozyskiwania rodkw dla organi-zacji. W Polsce organizacj zrzeszajc profesjonalnych fundraiserw jest Polskie Stowarzyszenie Fundraisingu.34

Fundraising mona okreli jako pozyskiwanie funduszy, ktre polega na tworzeniu pozytywnych relacji oraz na znalezieniu rde finansowania odpowiednich dla danego typu organizacji non-profit, ktre chc zwikszy swoje zdolnoci w pozyskiwaniu funduszy i sku-tecznoci gromadzenia rodkw.

Fundraising mona podzieli na rnego rodzaju typy dziaa m.in. na oglne budowanie zdolnoci do pozyskiwania funduszy; pozy-skiwanie darczycw; special events i public relations; special events fundraising; przekazywanie nieruchomoci; planowanie kapitaowe, datki korporacyjne oraz dotacje rzdowe. 35

Pierwszym dziaaniem jest oglne budowanie zdolnoci do pozy-skiwania funduszy. W ramach tego naley wyznaczy dalekosine cele strategiczne i zbada rynki pozyskiwania funduszy i perspektywy organizacji specjal events.36

Ponadto naley rwnie rozpozna potencjalny rynek darczycw i stworzy rejestr donatorw oraz zaplanowa komunikacj z nimi. Niezbdnym jest take przygotowanie biura pod dziaalno fundra-isingow (meble i potrzebny sprzt).37

Kolejnym dziaaniem jest pozyskanie darczycw. Naley zacz od okrelenia listy darczycw z podziaem na regiony i okrgi. Nastpnie uruchomi dziaania fundraisingowe nakaniajce darczy-cw na tzw. drobne datki metodami np. w formie listw fundraisin-

33 Tame34 http://pl.wikipedia.org/wiki/Fundraising, 3.11.201035 A. Sargeant, J. Shang, op. cit., s. 21036 Tame37 Tame

18 19

gowych, telefonw oraz spotka door-to-door (osobistych) celem uwiadomienia potencjalnych darczycw o celowoci dziaa fundra-isingowych prowadzonych przez organizacj.38

W odrnieniu od datkw indywidualnych mona wyrni te datki korporacyjne, s to dziaania polegajce na poszukiwaniu datkw od korporacji. Fundraiserzy mog te pozyskiwa dotacje rzdowe.39

Kolejn form pozyskiwania funduszy s dziaania z zakresu spe-cial events i public relations, ktre polegaj na organizacji wydarze, ktrych celem jest pozyskiwanie funduszy. Zadanie to w gwnej mie-rze jest efektem zespou dziaa marketingowych i public relations.40

Specyficznymi dziaaniami s special events fundraising czyli wydarzenia nakierowane na fundraising i marketing. S to dziaania polegajce na oglnej promocji, publicznej edukacji i uwiadamianiu wagi fundraisingu.41

Form datkw moe by te przekazywanie nieruchomoci. Na podstawie zapisw majtkowych i innych dziaa (darowizn), organi-zacje mog na swoje potrzeby otrzymywa nieruchomoci.42

Dugofalowym dziaaniem o do duym zasigu moe by pla-nowanie kapitaowe. Polega to na nawizywaniu dugoletnich relacji z darczycami indywidualnymi i instytucjami celem przekazywania rodkw na okazjonalne datki.43

1.1.5. Historia fundraisingu

Historia pozyskiwania funduszy siga drugiej poowy XV w. Pierwsze dziaania pozyskiwania rodkw byy zwizane z organi-zacjami kocielnymi. Prekursorami, ktrzy zwrcili uwag na hojno i rozwj poziomu wiadomoci przekazywania datkw byli John Win-throp (ur. 1588r. zm. 1649r.), William Penn (ur. 1644r. zm. 1718r.) oraz Cotton Mather (ur. 1663r. zm. 1728r.). Uwaali oni, i integraln czci dziaalnoci organizacji powinno by pozyskiwanie funduszy zewntrznych z darw czy datkw. Ludno kolonialna w Stanach Zjednoczonych bya pocztkowo wrogo nastawiona do powstajcych

38 Tame39 Tame40 A. Sargeant, J. Shang, op. cit., s. 21041 Tame42 Tame43 Tame

18 19

organizacji. Tolerowane byy jedynie finansowane z podatkw uczel-nie, kocioy i przedsibiorstwa pastwowe. Przez kolejne stulecia obawa przed finansowym wspieraniem kogokolwiek i czegokolwiek mina i ch prywatnego finansowania zakorzeniaa si w tradycji narodu amerykaskiego. Podrnik Alexis de Tocqueville, przebywajc w Ameryce (1835r.), by pod wraeniem gotowoci ludzi do swobodne-go przekazywania wasnych funduszy, celem poprawy sytuacji lokalnej spoecznoci. Podczas wizyty zauway rwnie, e lokalna wsplnota obywateli wykazywaa potrzeby kocioa, szkoy czy szpitala i w tym celu zbierano czonkw wsplnoty, formowano komisj i wyznaczano liderw, przekazujc na ich poparcie fundusze.44

Wrd pierwszych zarejestrowanych kampanii pozyskiwania funduszy byo wsparcie synnej uczelni Harvard w Massachusetts. Panowaa w tamtych czasach tendencja, aby ksztaci zarwno ludzi wieckich jak i duchownych. Pierwsze historyczne dziaania fundra-isingowe polegay na tym, e z Ameryki do Anglii zostao wysanych trzech ministrw celem pozyskania funduszy na Harvard. Jeden z mini-strw wrci z bardzo pokan pozyskan kwot, drugi z nich pozosta w Anglii jako minister, trzeci przypaci swe dziaania yciem i zosta powieszony na szubienicy. Jak wida od lat pozyskanie funduszy byo cikim i nieco ryzykowny zawodem.45

1.1.6. Midzynarodowa Deklaracja Zasad Etycznych w fundraisingu

Dziaania fundraisingowe s prowadzone na caym wiecie. Celem ujednolicenia pewnych zasad i rozwiza, jakie s stosowane w prowadzeniu tej dziaalnoci ustanowiono Midzynarodow Dekla-racj Zasad Etycznych w Fundraisingu. Dokument ten zosta uchwalo-ny (16.10.2006r.) przez przedstawicieli organizacji fundraisingowych z 24 pastw podczas IV Midzynarodowego Szczytu Fundraisingu w Noordwijkerhout w Holandii. Gwnym przesaniem tego dokumentu jest ujednolicenie zasad panujcych wrd organizacji, ktre prowadz dziaania fundraisingowe na caym wiecie, poprzez stworzenie jednej, uniwersalnej deklaracji regulujcej podstawowe zasady, ktrych naley przestrzega. Organizacje przyjmujce zasady tej deklaracji nie musz

44 Tame, s. 27-2845 Tame

20 21

porzuca swoich dotychczasowych standardw i norm, lecz deklaracja jest symbolem do wyznawania tych samych wartoci etycznych w tym zawodzie na caym wiecie. Deklaracja wyznacza pi podstawowych uniwersalnych zasad oraz wytyczne co do standardw dziaalnoci. 46

Uniwersalne zasady w dziaalnoci fundraisera zawieraj pi wytycznych takich jak: uczciwo, szacunek, konsekwencja, empatia o raz przejrzysto. Fundraiserzy powinni zawsze pracowa w sposb uczciwy, nie wprowadzajc w bd swoich potencjalnych darczycw i beneficjentw. Wszelkie dziaania powinny by prowadzone z sza-cunkiem dla darczycw i beneficjentw ale rwnie z szacunkiem do zawodu fundraisera. Konsekwentnie powinno si unika istniejcych lub potencjalnych sytuacji, w ktrych moe nastpi konflikt interesw oraz wyklucza sytuacje zwizane z niewaciwym postpowaniem fundraisera w sferze osobistej i zawodowej. Wszelkie dziaania musza by prowadzone w sposb jawny. Zadaniem fundraiserw jest promo-wanie dziea lub idei, dla ktrej pracuj, jak rwnie zaraanie innych tym entuzjazmem. Wszystko powinno odbywa si z poszanowaniem prywatnoci, wolnoci wyboru i odmiennoci pogldw innych osb. Fundraiserzy powinni sporzdza przejrzyste sprawozdania z prowa-dzonej dziaalnoci i pozyskanych funduszy, umieszczajc tam w spo-sb jasny i przejrzysty zasady gospodarowania rodkami, darowiznami oraz poniesione wydatki i koszty.47

W swojej dziaalnoci fundraiserzy powinni te kierowa si pew-nymi standardami, ktre dotycz poszczeglnych zagadnie: odpowie-dzialno fundraiserw odnonie darowizn; relacje z udziaowcami (darczycami, beneficjentami i pracodawcami); odpowiedzialno za czno, marketing i udostpnienie informacji; raporty z zarzdzania, finanse i koszty fundraisingu; patnoci i rekompensata oraz zgodno z prawem narodowym.48

W przypadku darowizn wysok uwag przywizuj si do dobro-wolnoci dziaa, aby potencjalni darczycy nie byli przymuszani, ani w aden sposb, eby nie byy stosowane jakiekolwiek formy nacisku, nkania, zastraszania lub przymusu do przekazywania darowizn. Daro-wizny nie mog by pozyskiwane dla osobistych korzyci fundraisera. W przypadku gdy darczyca jasno wskae na co konkretnie maj by

46 International Statement of Ethical Principles in Fundraising, http://fundraising.org.pl/content/view/24/56/, 4.12.2010r.47 Tame48 Tame

20 21

przeznaczone rodki przez niego przekazane, decyzja taka musi by respektowana i wykonana przez fundraisera.49

W relacji z udziaowcami (darczycami, beneficjentami i praco-dawcami) fundraiserzy powinni udziela aktualnych i prawdziwych informacji na jaki cel rodki s pozyskiwane oraz w jaki sposb bd wykorzystane.50

W trakcie swojej pracy musz uywa takich technik pozyskiwa-nia funduszy, aby nie narusza godnoci osb, z ktrymi wsppracuj oraz osb, od ktrych chc te rodki pozyska.51

W przypadku marketingu i udzielania informacji najwaniejsze jest, aby podawane do wiadomoci publicznej byy rzetelne, dokadne i prawdziwe. W udzielanych komunikatach nie mona zania, zawy-a, a tym bardziej zataja informacji o tym, e dziaalno fundraisin-gowa generuje koszty administracyjne. Fundraiserzy bd prowadzi swoje dziaania zgodnie z ustawa o ochronie danych osobowych i nie bd przetwarza i upowszechnia danych o darczycach oraz o innych podmiotach wsppracujcych z organizacj. W przypadku, gdy dar-czyca zgosi wniosek o usunicie go z listy lub bazy danych darczy-cw, powinno zosta to wykonane niezwocznie.52

Sprawozdawczo, raporty oraz dokumenty ksigowe powinny by prowadzone w sposb jasny i przejrzysty. Na danie udziaow-cw raporty roczne powinny by im udostpniane. Tworzone raporty ksigowe powinny by tworzone zgodnie ze standardami narodowymi i midzynarodowymi. Fundraiserzy powinni ujawnia udziaowcom poniesione koszty fundraisingu oraz opaty i inne wydatki, a take zasa-dy rozporzdzania nimi i umieszczania ich na lokatach.53

Informacje dotyczce wysokoci pacy fundrasiera powinny by zawsze ujawniane w przypadku, gdy darczycy czy beneficjenci sobie tego zaycz. Ustalenie pacy fundraisera stanowi oddzielny podpunkt w Midzynarodowej Deklaracji Zasad Etycznych w Fundraisingu. Deklaracja okrela, e fundraiserzy bd pracowa jako wolontariusze lub bd otrzymywa stae wynagrodzenie. Deklaracja w szczeglno-ci zakada, e fundraiserzy nie powinni otrzymywa wynagrodzenia w systemie premiowania uzalenionego od wielkoci pozyskanych fun-

49 Tame50 Tame51 Tame52 Tame53 Tame

22 23

duszy. Ponadto za niedopuszczalne uwaa si przyjmowanie korzyci majtkowych i niemajtkowych, przez fundraiserw, za decyzje jakie podejmuj w imieniu organizacji.54

Ostatnim zagadnieniem jest zgodno z prawem narodowym. Fundraiserzy nie mog podejmowa wsppracy z organizacjami, ktre ami prawo lub dziaaj nie zgodnie z nim. Fundraiserzy nie powinni si rwnie angaowa w dziaalno bdc w konflikcie z prawem narodowym i midzynarodowym. Reasumujc Midzynarodowa Deklaracja Zasad Etycznych w Fundraisingu porusza wiele aspektw istotnych w pracy fundraisera, aby zasady etyczne, ktrymi si posu-guj byy jednakowe na caym wiecie.55

1.1.7. Fundraising w polskim systemie prawnym

Zasady zwizane z organizacj fundraisingu mona znale po czci w dokumentach: ustawa o zbirkach publicznych oraz wydane przez ministra spraw wewntrznych i administracji rozporzdzenie w sprawie sposobw przeprowadzania zbirek publicznych oraz zakre-su kontroli nad tymi zbirkami oraz ustawa o dziaalnoci poytku publicznego i o wolontariacie (odpis 1%, odpatna dziaalno poytku publicznego). Ponadto informacje na temat finansowania stowarzysze i ich dziaalnoci statutowej s zawarte rwnie w ustawie o stowa-rzyszeniach (skadki czonkowskie), ustawie o finansach publicznych (dotacje, subwencje), kodeksie cywilnym (nieodpatnie otrzymane darowizny, spadki, zapisy) oraz kodeksie karnym (nawizki i inne wpaty sdowe i komornicze).

Organizowanie publicznych zbirek finansowych i rzeczowych i jakiekolwiek dziaa fundraisingowyh prowadzonych przez organiza-cj, musi by prowadzone bardzo skrupulatnie i zgodnie z panujcym prawem, ktre reguluje wszelkie dziaania organizacji. Poniej zawarte s gwne zagadnienia prawne, ktre s niezbdne przy prowadze-niu takich dziaa jak: wydawanie pozwole; cele zbirek okrelone w ustawie; podmioty mogce ubiega si o pozwolenie na przepro-wadzenie zbirki; zasady przeprowadzenia zbirki oraz jej raport i kontrola.56

54 Tame55 Tame56 Ustawa z dnia 22 stycznia 2010 r., op.cit.

22 23

Wikszo dziaa fundraisingowych odbywa si na zasadzie zbirek (dobrowolnych). Zanim natomiast dojdzie do fizycznego pozyskiwania funduszy od przyszych darczycw naley tak zbirk zgosi do odpowiednich wadz i otrzyma pozwolenie. Zgoszeniom podlegaj: wszelkie publiczne zbirki (w gotwce lub w naturze), ktre s przeznaczone na pewien z gry okrelony cel. Pozwolenia takiego mog udzieli wjt, burmistrz, prezydent miasta-w przypadku jeli dana zbirka znajduje si na obszarze gminy, starostwa w przypadku gdy zbirka dotyczy miejscowoci znajdujcych si w powiecie lub w przypadku minimum dwch gmin, w ktrych ma odby si zbirka. Gdy terenem zbirki jest dane wojewdztwo lub s to dwa lub wicej powiaty to decyzj wydaje marszaek wojewdztwa. Najwikszym obszarem jest zbirka oglnokrajowa, ktrej terenem, jak sama nazwa wskazuje, jest obszar caego kraju lub minimum dwa wojewdztwa i decyzj o wydaniu pozwolenia na zbirk wydaje minister waciwy do spraw wewntrznych. W sytuacji, gdy pozyskane rodki maj by wykorzystane poza obszarem kraju, w ktrym s zbierane, zgod trzeba otrzyma od trzech ministerstw: spraw wewntrznych, zagranicznych, ministra finansw publicznych. W przypadku, gdy zbirka ma by organizowana na terenie jakiego obiektu prywatnego to pozwolenie na przeprowadzenie zbirki moe wyda waciciel takiego obiektu czy lokalu.57

Ustawa jasno okrela cele, w ramach ktrych mog by orga-nizowane zbirki publiczne. Najwaniejszym jest jednak, aby cel zbirki nie by sprzeczny z prawem oraz aby by oglnie spoecznie akceptowalny. Ustawa wskazuje gwne typy celw, a s to: religijne, pastwowe, owiatowe, zdrowotne, kulturalno-spoeczne i spoeczno-opiekucze. Zabronionym jest aby organizowa zbirki we wasnym interesie prywatnym.58

O pozwolenie na zbirk publiczna ubiega si mog stowarzy-szenia i organizacje posiadajce osobowo prawn, jak rwnie komi-tety, ktre prowadzenia okrelonego celu. Cel zbirki musi pokrywa si z zaoeniami statutowymi stowarzyszenia lub organizacji a w przy-padku komitetu musi by zbieny z jego aktem organizacyjnym.

Ubiegajcy si o udzielenie pozwolenia na przeprowadzenie zbirki publicznej przedstawia organowi plan przeprowadzenia zbirki

57 Ustawa z dnia 15 marca 1933 r., op. cit., art. 1-258 Tame, art. 3

24 25

publicznej. Plan powinien zawiera cel, na jaki zbirka jest prowa-dzona; forma w jakiej bdzie przeprowadzona; termin rozpoczcia i zakoczenia zbirki; teren i obszar na jakim bdzie przeprowadzona; liczba osb, ktra wemie udzia w zbirce publicznej; przewidywane koszty przeprowadzenia zbirki publicznej a w szczeglnoci wyso-ko i rodzaj poszczeglnych kosztw oraz sposb informowania o prowadzonej zbirce publicznej.59

Przeprowadzajcy zbirk publiczn powinien ca zbirk szcze-gowo opisa zgodnie z wytycznymi zawartymi w rozporzdzeniu, a po zakoczeniu zbirki stworzy sprawozdanie z przeprowadzo-nej zbirki. Takie sprawozdanie powinno by przechowywane przez 2 lata od dnia zakoczenia zbirki. Wyniki kadej zbirki powinny by publicznie ogoszone ponadto wyniki zbirki naley przedstawi orga-nowi, ktry wyda pozwolenie na jej przeprowadzenie oraz w okresie miesica ogoszony wynik zbirki w prasie (zasig prasy ma by ade-kwatny do zasigu terytorialnego zbirki).60

Organ, ktry wyda zgod na przeprowadzenie zbirki, ma prawo w kadej chwili skontrolowa zbirk cofn swoj decyzj, jeli ma przesanki do tego, i zbirka publiczna jest realizowana niezgodnie z jej przeznaczeniem lub jeli kontynuowanie dalszego prowadzania zbirki moe zagraa bezpieczestwu, spokojowi lub porzdkowi publicznemu.61

Darczyc moe by kady, kto popiera dan organizacj, jej cele statutowe lub konkretny cel, na ktry jest organizowana forma pozyski-wania rodkw (np. zbirka). rda internetowe okrelaj darczyc jako osob, ktra przekazuje co dobrowolnie. W zakresie prawa gospodarczego, dawc (darczyc) jest kto, kto daje dar a biorc osoba, ktra ten dar otrzymuje.62

Beneficjentem moe by zarwno osoba fizyczna jak i osoba prawna, ktra czerpie z czego profity lub zyski. Beneficjentami mog by nazywane osoby, ktrym udzielono kredytu, gwarancji lub por-czenia. Beneficjentem moe by kady, kto zostanie przez organizacje

59 Rozporzdzenie ministra spraw wewntrznych i administracji z dnia 6 listopada 2003 r. W sprawie sposobw przeprowadzania zbirek publicznych oraz zakre-su kontroli nad tymi zbirkami, 960 Tame, 11-1261 Ustawa z dnia 15 marca 1933 r., op. cit., art. 1062 http://en.wikipedia.org/wiki/Donor, 15.09.2010

24 25

wybrany, z jakiego szczegowo okrelonego powodu i bdzie mg np. korzysta bezpatnie z usug lub danego programu. 63

Organizacje i darczycy mog liczy na ulgi podatkowe i pre-ferencyjne warunki ale nie w kadym przypadku i typie organizacji. Fundacje posiadaj wiele przywilejw, jednym z nich jest ten, e pozy-skane przez fundacj rodki finansowe s zwolnione z podatku. Dzieje si to jednak w sytuacji, gdy fundacja przeznaczy je na okrelone cele. Osoby i organizacje, ktre wspieraj fundacje, rwnie mog liczy na preferencje podatkowe. Wynika to z podziau na dwie grupy przywile-jw. Pierwsz z grup s przywileje dla fundacji, polegajce na zwol-nieniu z opodatkowania samej fundacji. Drug grup uprzywilejowan s darczycy, ktrzy wspieraj dziaalno fundacji i mog skorzysta z preferencji w zakresie ich obowizkw podatkowych. Fundacje i ich donatorzy posiadaj najwicej przywilejw ze wzgldu na istotne dla Pastwa cele, jakie organizacje realizuj. Wrd tych realizowanych celw znajduj si cele spoeczne lub gospodarczo uyteczne takie, jak m.in. ochrona zdrowia, rozwj gospodarki i nauki, owiata i wychowa-nie, kultura i sztuka. Oprcz celu powstania organizacji, wany jest cel na jaki rodki finansowe s wydatkowane. Reguluje to najlepiej ustawa o podatku dochodowym od osb prawnych (ustawa o CIT). 64

Fundacje, ktre dziaaj w obrbie obszaru okrelonego w ustawie podlegaj zwolnieniom wszelkich przychodw (dochodw). Wolne od podatku s dochody podatnikw, ktrych celem statutowym jest m.in. dziaalno naukowa, naukowo-techniczna, owiatowa, kulturalna, w zakresie kultury fizycznej i sportu, ochrony rodowiska i wspierania inicjatyw spoecznych na rzecz budowy drg i sieci telekomunikacyj-nej na wsi oraz zaopatrzenia wsi w wod, dobroczynnoci, ochrony zdrowia i pomocy spoecznej, kultu religijnego w czci, w jakiej uzyskany dochd przeznaczony zostanie nastpnie na te cele.65

Rwnie preferencyjnie traktowane s rodki finansowe wydane na zakup rodkw trwaych oraz wartoci niematerialnych, ktre przyczy-ni si do realizacji celw organizacji.66

Organizacje, ktre inwestuj w papiery wartociowe (okrelone w ustawie) rwnie mog by zwolnione z podatku. A spowodowane jest to tym, i zgodnie z podan wyej definicj, Pastwo w istotny spo-

63 USTAWA z dnia 22 stycznia 2010 r., op. cit.64M. Grzywacz, op. cit.65 Tame66 Tame

26 27

sb akcentuje cele spoeczne funkcjonowania organizacji. Ustawodaw-ca podkrela, i cele maj by realizowane w sposb ekonomiczny, a co za tym idzie, pozwala na bezpieczne gromadzenie rodkw tak, aby w przyszoci mona byo wykorzysta je w sposb bardziej efektyw-ny, aby realizowa cele statutowe. 67

Fundacje, ktre posiadaj status organizacji poytku publicznego s zwolnione z podatku dochodowego od osb prawnych. 68

Organizacje o statusie organizacji poytku, nabywajc w drodze spadku, zapisu lub darowizny pienidzy lub innych rzeczy ruchomych albo praw majtkowych jest wolne od podatku od spadku i darowizn. 69

Ustawa o podatkach i opatach lokalnych przewiduje take zwol-nienie podatkowe na nieruchomoci lub ich czci, ktre zostaj zajte na prowadzenie nieodpatnej dziaalnoci statutowej. Gdy fundacja bdzie prowadzi dziaalno odpatn, mog zosta zastosowane inne ulgi, polegajce na uyciu preferencyjnych stawek za m2. Tym zwolnie-niom podlegaj tylko fundacje posiadajce status organizacji poytku publicznego. 70

Kolejne zwolnienie przewiduje ustawa o podatku od czynnoci cywilnoprawnych. Moliwe jest zwolnienie z opodatkowania we wszystkich przypadkach, gdy na mocy przepisw szczeglnych funda-cja wystpuje jako strona takiej umowy zobowizanej w normalnych warunkach do zapaty podatku. Aby mc jednak skorzysta z takiego zwolnienia jest fakt aby dokonana czynno bya zwizana wycznie z nieodpatn dziaalnoci organizacji.71

Przepisy ustawy z 16 listopada 2006 r. wprowadziy zwolnienie fundacji z obowizku uiszczenia opaty skarbowej. Warunki podsta-wowe do takiego zwolnienia to posiadanie statusu organizacji poytku publicznego oraz sprawa, ktrej dotyczy wniosek o zwolnienie z opaty skarbowej musi dotyczy wycznie dziaalnoci nieodpatnej. 72

Darczycy fundacji maj preferencje i ulgi podatkowe. Celem tego jest skonienie potencjalnych donatorw do aktywnego wsparcia dziaalnoci fundacji. Preferencje te polegajce na odliczeniu darowi-

67 Tame68 Tame69 Tame70 Tame71 Tame72 Tame

26 27

zny od dochodu bdcego podstaw opodatkowania albo w przypadku osoby fizycznej na pomniejszeniu nalenego podatku o kwot wpaty dokonanej na rzecz danej organizacji (1 % na rzecz OPP). Darowizny takie posiadaj limity, do jakich darowizna moe by pomniejszona o podstaw opodatkowania (6 % dochodu od osb fizycznych i 10 % od osb prawnych). Reasumujc odliczeniu podlegaj gwnie tylko darowizny niestanowice kosztw uzyskania przychodw. Z takiej ulgi nie mog skorzysta jednak nieodpatne lub czciowo odpatne wiadczenia.73

1.2. Fundraising jako projekt

Dziaania fundraisingowe mona uzna za specyficzn form pro-jektu. Podobiestwo mona wskaza na podstawie cech, jakie oba poj-cia definiuj. Dziaania fundraisingowe w swojej specyfice maj jasno okrelony cel problem, s cile okrelone w czasie oraz wymagaj zarzdzania, podobnie, jak jest to przy zarzdzaniu projektami.

1.2.1. Proces fundraisingu jako rodzaj projektu

Fundraising jako specyficzny rodzaj projektu jest rwnie podzie-lony na etapy dziaania. Wrd tych etapw mona wyszczeglni: planowanie kampanii fundraisingu, organizowanie wydarzenia, roz-wijanie przedsiwzicia wydarzenia, promocja wydarzenia, wykona-nie eventu, mierzalno jego efektw i na sam koniec podsumowanie wydarzenia.74

W celu poprawnego zaplanowania kampanii fundraisingu naley jasno okreli cele, ktre maj by zrealizowane (mona okreli je w formie grupy problemowej). Nastpnie naley wybra daty spotka organizacyjnych, aby mona byo okreli, jaki jest aktualny stan orga-nizacji oraz jakie potrzeby personalne przed ni stoj. Zesp w orga-nizacji musi wsplnie ustali plany dziaania i zaplanowa cykliczne spotkania teamu.75

Aby prace nad organizacj wydarzenia przebiegay sprawnie, nale-y rozpisa wszystkie prace, jakie powinny by wykonane, najlepiej 73 Tame74 A. Sargeant, J. Shang, , op. cit., s. 11575 Tame

28 29

w formie wykresw organizacyjnych i schematw dziaa. Na podsta-wie harmonogramu dziaa naley okreli budet, jaki powinien by przeznaczony na realizacj projektu. Kolejny etap to rekrutacja perso-nelu i spotkanie organizacyjne z wybranym teamem. Po zapoznaniu si zaogi naley uzyska wszelkie pozwolenia i licencje potrzebne przy organizacji wydarzenia. Warto te na samym pocztku przy organizo-waniu wydarzenia okreli ryzyko, jakie moe powsta przy realizacji danego wydarzenia.76

Wszelkie wydarzenia naley skrupulatnie przygotowa. Zgodnie z przepisami prawa naley pozyska wszelkie koncesje i pozwolenia: na miejsce, w ktrym wydarzenie jest realizowane, na prowadzenie usu-gi gastronomicznej oraz na sprzedawanie produktw alkoholowych. Wszelkie publiczne zbirki finansowe, loterie rwnie musz by zarejestrowane i wymagaj zezwole na przeprowadzenie takiej akcji. Warto podczas takiego wydarzenia zwizanego ze zbirk publiczn zorganizowa dodatkowo jak rozrywk kulturalna lub sportow. 77

Reklama jest dwigni handlu. Rwnie w przypadku organiza-cji wydarze o charakterze fundraisingowym naley wykorzysta ten instrument, aby zwikszy zainteresowanie, a co w efekcie idzie wyso-ko pozyskanych funduszy. Mona zastosowa reklamy zewntrzne, komunikaty w Internecie, banery, poczt pantoflow oraz konkursy w lokalnych, regionalnych i oglnopolskich mediach (zalenie od zasigu realizowanego projektu). 78

W kluczowym dniu realizacji eventu naley wszystko dokadnie przygotowa i jeli jest to moliwe, naley to zrobi tak aby warun-ki pogodowe nie mogy w znacznym stopniu zepsu planowanego wydarzenia. W trakcie realizacji takiego wydarzenia pojawiaj si te wydarzenia nieprzewidziane sytuacje kryzysowe tutaj osoba zarz-dzajca projektem musi wykaza si sprawnoci dziaa i szybkoci w podejmowaniu decyzji.79

W trakcie wydarzenia mona wypuci w tum wolontariuszy z ankietami, tak aby po wydarzeniu mona byo zmierzy efekt i opini o organizowanym wydarzeniu. Ponadto po zrealizowanym wydarzeniu naley posprzta. 80

76 Tame77 Tame78 Tame79 Tame,80 Tame

28 29

W celu podsumowania eventu mona skorzysta z wynikw w ramach przeprowadzonych ankiet podczas realizowanego wyda-rzenia. Na tej podstawie oraz na podstawie osignitych finansowych i rzeczowych korzyci z eventu naley stworzy raport ewaluacyjny. Reasumujc wszelkie dziaania projektowe w ramach dziaa fundra-isingu naley na pocztku jasno sprecyzowa cel jaki naley zrealizo-wa oraz okreli kapita rzeczowy, finansowy i personalny organiza-cji. Nastpnie naley wybra metody jakimi rodki zostan pozyskane i zrealizowa te dziaania fundraisingowe. Na podsumowanie naley projekt podsumowa i rozliczy. 81

1.2.2. Zesp fundraisingowy

Budowa efektywnego zespou projektowego to podstawa dziaa fundraisingu. To wanie ten zesp kieruje projektem i prowadzi go przez kolejne etapy i szczeble pozyskiwania rodkw na dziaalno organizacji oraz na jej wytyczone cele. 82

Fundraiser to stanowisko osoby, ktra zajmuje si profesjonalnym pozyskiwaniem funduszy. Potocznie fundraiser okrelany jest rwnie jako profesjonalny porednik dobra.

Dla organizacji fundraiser odgrywa kluczow rol, gdy to on dba o pozytywne relacje organizacji z otoczeniem, czyli potencjalnymi darczycami. 83

Praca fundraisiera wie si z cigym przemieszczaniem. Fun-draiser jako swoj baz moe traktowa siedzib organizacji fundacji czy stowarzyszenia jako miejsce tworzenia planw, baz danych dar-czycw czy materiaw marketingowych. Wikszo jednak czasu swojej pracy fundraiser przebywa w terenie pozyskujc nowe kontakty lub nowych darczycw. Zawd fundraisiera mona porwna do przedstawiciela handlowego, ktrego plan dnia to ciga tuaczka ze spotkania na spotkanie. Potencjalni darczycy s zapoznawani z ofert, oraz celami danego projektu, organizacji czy akcji na ktr jest wanie prowadzona zbirka. Czas pracy fundrasiera mona zliczy do nie-

81 Tame82 Centra Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Wojewdzkiego Urzdu Pracy w Krako-wie , Informacje o zawodach: fundraiser, http://wup-krakow.pl/uslugi-rynku-pracy/poradnictwo-zawodowe/informacje-zawodowe-1/o-zawodach-pliki/fundraiser.pdf, oprac. marzec 2010, 24.09.201083 Tame

30 31

normowanych. Osoba ta musi by elastyczna i dobrze zorganizowana z duym poziomem samo motywacji do prowadzonych dziaa. 84

Gwne cechy jakie powinien posiada fundraiser to zorganizo-wanie i uporzdkowanie, ktre jest istotne podczas wieloci prowa-dzonych dziaa - wana jest rwnie jednoczenie koncentracja ale i z drugiej strony podzielno uwagi oraz zdolno przekonywania. Fundraiser jako osoba reprezentujca dan instytucj lub organiza-cj, powinien swoim ubiorem, zachowaniem oraz stylem mwienia pozostawi po sobie dobre wraenie. W tym zawodzie istotne s cechy takie, jak: komunikatywno, atwo nawizywania kontaktw, sia przebicia, konsekwencja i odwaga. Jest to praca przeznaczona dla osb otwartych, ktre nie s niemiae lub maomwne. W pozyskiwaniu funduszy przydatne s take cechy osobowe takie jak: rzetelno, szczero , przejrzysto i co najwaniejsze determinacja w osigniciu zaoonego celu. W dziaaniach w tym zawodzie przydatna jest znajo-mo podstaw z zakresu ekonomii, prawa, socjologii oraz psychologii. Za kluczowe mona uzna rwnie umiejtnoci menaderskie. Wrd podanych cech mona te wyrni: uprzejmo, takt, umiejtno suchania i panowania nad sob oraz inteligencj

emocjonaln. Ponadto niezwykle wana jest umiejtno podej-mowania szybkich decyzji, odporno na stres, wytrwao, odwaga oraz inicjatywa. 85

Osoba starajca si na stanowisko fundraisera, powinna cechowa si dobr ogln sprawnoci fizyczn, gdy praca ta wie si z ci-gym przemieszczaniem. Ponadto z uwagi na rnorodno rodowisk oraz odwiedzanych miejsc raczej nie zaleca si podjcia tej pracy przez osob niepenosprawn ruchowo ze wzgldu na utrudnienia infrastruk-turalne (bariery architektoniczne). W zawodzie fundraisera wan cech jest te odporno na stres. Ze wzgldu na czste spotkania twarz w twarz oraz komunikacj werbaln wskazanym by byo aby osoba startujca na stanowisko fundraisera nie miaa wad wymowy, ktre mogyby utrudni komunikacj werbaln z klientem. 86

Najczciej pracy fundraisera podejmuj si absolwenci m.in. ekonomii, psychologii, socjologii, zarzdzania, marketingu czy public relations, ale ukoczenie konkretnego kierunku studiw nie jest jednak

84 Tame85 Tame86 Tame

30 31

gwn wytyczn do pracy w tym zawodzie. Oprcz wiedzy teore-tycznej istotniejsze s jednak osobiste predyspozycje i umiejtnoci interpersonalne. 87

Gwnym zadaniem fundraisera jest znalezienie darczycy lub sponsora. Oferta skierowana do darczycw musi by wyselekcjono-wana tak, aby konkretna oferta trafiaa do konkretnej grupy firm, ktre w swojej dziaalnoci prospoecznej identyfikuj si z okrelonymi celami spoecznymi. Fundraiser musi podzieli rynek darczycw i sponsorw na poszczeglne cechy charakterystyczne istotne dla wize-runku firmy. 88

Organizacje na stanowisko fundraisera powinny zatrudnia osoby, ktre bd miay jasno sprecyzowane specjalistyczne funkcje. Nie wszystkie organizacje mog jednak sobie pozwoli na podzielenie tych poszczeglnych funkcji na odrbne stanowiska tj. ekonomista i ksigowy, prawnik czy rzecznik prasowy. Organizacje te musz wtedy znale jedn osob, ktra speni cznie te wszystkie funkcje.

Stanowisko fundraisera to stanowisko osoby kreatywnej. To taka osoba, ktra potrafi tworzy i czy rne wydarzenia o charakterze kulturalnym czy sportowo rekreacyjnym dla pozyskania funduszy na cele organizacji.89

Pozyskane fundusze naley poprawnie wydatkowa i pniej rozliczy si z tych pozyskanych rodkw. Koniecznym jest aby w zespole fundraisingowym znajdowaa si wanie taka osoba, ktra wie jak poprawnie rozliczy si z pozyskanych rodkw, poniewa niejasne wydatkowanie rodkw oraz niepoprawne wywizanie si z umw zawartych z darczycami moe skutkowa nie otrzymaniem kolejnych rodkw na cele statutowe organizacji, bd na realiza-cj konkretnych projektw. Wanym jest aby organizacja tu przed rozpoczciem projektu dokonaa bilansu i analizy finansowej swojej dziaalnoci oraz wskazaa jakie rodki s potrzebne na realizacj przy-szego celu. Nastpnie po takiej analizie mona wysnu wnioski jakie metody naley dostosowa aby pozyska okrelone rodki finansowe czy rzeczowe. Ekonomiczne spojrzenie na projekt szczeglnie w przy-padku dziaa fundraisingu - czyli pozyskiwania funduszy jest istotna

87 Tame88 Tame89 B. Pawlak, Rola Fundraisera w dziaalnoci szpitala, materiay konferencyjne, s. 28

32 33

finansowa strona przedsiwzicia, bo dziki nim mona realizowa cele organizacji. 90

Znajomo aktualnych ustaw i przepisw dotyczcych pozyski-wania funduszy jest niezbdnym wymaganiem dla osoby, ktra ma zajmowa si profesjonalnym pozyskiwaniem funduszy dla organi-zacji. Istotne jest, aby taka osoba w organizacji posiadaa informacje na temat nowelizacji przepisw o zasigu krajowym oraz zna zasady, regulaminy, zarzdzenia oraz przepisy wydawane przez jednostki two-rzce system prawa lokalnego tj. burmistrz, rada miasta, rada gminy itp. Kolejnym istotnym elementem jest zawieranie umw z darczycami. Przykadem moe by umowa darowizny, ktra pod rygorem niewa-noci musi by sporzdzona w formie aktu notarialnego. Wicej infor-macji o formach prawnych zawierania umw w podrozdziale dotycz-cym Fundraisingu w Polskim systemie prawnym. 91

Wszelkie informacje udzielane przez dan organizacj, bd instytucj musz by spjne z celami organizacji, bd z celami kon-kretnego projektu. Dziaania z zakresu public relations prowadzone przez instytucje czy organizacje s wietn metod na wykreowanie wizerunku organizacji i pniej bazowanie na tym przy wnioskowaniu o rodki finansowe np. przy zbirce publicznej w danym miecie. Dzi-ki staej polityce public relations lokalna spoeczno wie o organizacji, czym ona si zajmuje, jakie cele statutowe realizuje oraz zna wyniki prowadzonych projektw, przez co chtniej i bez obaw przycza si do wsparcia konkretnego wnioskowanego celu przez organizacj. Rzecznik prasowy powinien kady projekt relacjonowa na bieco. Nie tylko dziaania informacyjno-promocyjne przed rozpoczciem projektu (zbieraniem funduszy na konkretny cel), ale rwnie musi by bieca relacja z aktualnie prowadzonych dziaa, czy rodkw ju pozyskanych na dany cel. Osoba, udzielajca informacji do wiadomo-ci publicznej powinna by zawsze na bieco i mie najwiesze dane dotyczce realizacji tego projektu. Rzecznik prasowy odgrywa ogrom-n rol w pozyskiwaniu funduszy ze wzgldu na znajomo technik przekazywania komunikatw do szerokiej publicznoci, jak moe by np. lokalna spoeczno, spoeczno caego kraju, bd wyodrbnie-nie grupy docelowej do ktrej kierowany jest komunikat. Inn grup docelow oraz rodki masowego przekazu (np. radio, telewizja, prasa

90 Tame, s. 2991 Tame, s. 30

32 33

oglnopolska, prasa lokalna czy prasa specjalistyczna) wybierze osoba, ktra pracuje przy projekcie pozyskania rodkw na godujce dzieci, a inne media wybierze osoba, ktra pracuje przy pozyskaniu rodkw na remont lokalnego kocioa. 92

Rola informatyka powinna by skorelowana z dziaaniami prowa-dzonymi przez rzecznika prasowego, gdy to wanie rzecznik moe przygotowywa informacje, ktre maj by podane do wiadomoci publicznej, a informatyk znajcy rne moliwoci techniczne moe dostosowa typ prezentacji komunikatu do cech okrelonej grupy odbiorcw. Techniczna strona czci informacyjnej o projekcie, to gwne zadania dla informatyka. 93 Najczciej stosowane formy komu-nikatw elektronicznych to np. bannery reklamowe (graficzna forma przekazu informacji, treci reklamowych, ktra jest zamieszczona w Internecie; zwykle banner jest odnonikiem do strony danego pro-duktu lub instytucji). Kolejne narzdzie to www organizacji strona internetowa jest wizytwk organizacji. Powstaj rwnie indywidu-alne strony projektowe, ktre s przeznaczone do biecej aktualizacji informacji, zdj, filmw i materiaw multimedialnych postpu w dziaaniach projektowych. Strona internetowa to rwnie doskonae miejsce, w ktrym mona zoy podzikowania darczycom. Pomoc-ny w komunikacji jest e-mailing czyli wysyanie komunikatw drog poczty elektronicznej oraz usuga e-mail to fax to rodzaj pomoc-nej usugi oferowanej przez operatorw sieci stacjonarnych, ktrych celem jest redukcja czasu powicanego na wysyanie faksw do wielu instytucji, organizacji drog telefoniczn przy pomocy faxu, a zamiast tego jest specjalnie dostosowany program, ktry po wpisaniu caej listy odbiorcw (numery telefonw) w jeden adres e-mail wysya faxy do poszczeglnych instytucji, wyszczeglnionych w przygotowanej licie, a nastpnie naley doda zacznik w formacie: PDF (.pdf), Word (.doc), Excel (.xls), PowerPoint (.ppt), plik graficzny (.tif, .gif, .jpg, .png, .bmp). Jedno kliknicie wylij spowoduje, i w jednym e-mailu, w bardzo krtkim czasie mona wysa jednoczenie np. 300 faxw, co znacznie ogranicza czas powicony na poinformowanie osb, instytucji, firm, mass mediw, ktre mog by zainteresowane prowadzonym projektem. 94

92 Tame, s. 3193 Tame, s. 3094 http://www.tanifax.pl/?show=opis, 12.07.2010

34 35

Nie wszystkie organizacje mog jednak sobie pozwoli na podzie-lenie tych poszczeglnych funkcji na odrbne stanowiska tj. ekonomi-sta i ksigowy, prawnik czy rzecznik prasowy. Organizacje te musz wtedy znale jedn osob, ktra speni na raz te wszystkie funkcje, potrzebne do realizacji projektw, ktrych gwnym i podstawowym zadaniem jest pozyskiwanie funduszy na cele statutowe organizacji, instytucji oraz na cale wyszczeglnione w konkretnych projektach.

Fundraiserzy najczciej s zatrudniani w organizacjach poza-rzdowych, ale praktyk staje si rwnie zatrudnianie fundraiserw w teatrach, szpitalach, szkoach, uczelniach wyszych domach dziecka czy w klubach sportowych. Rynek pracy dla fundraiserw si cigle rozwija i kolejne instytucj coraz chtniej zatrudniaj takich specjali-stw. Na razie fundraiserzy raczej nie mog liczy na stae zatrudnienie i umow o prace, dotychczasowa praktyka wskazuje na zatrudnianie fundraiserw na podstawie umowy zlecenia. Wynagrodzenie dla osb zajmujcych si zawodowo pozyskiwaniem funduszy, zalene jest od tego dla jakiej organizacji lub instytucji pracuje. Zgodnie z zasad okre-lon w Midzynarodowej Deklaracji Zasad Etycznych w Fundraisingu mwi o tym, e fundraiser pracuje spoecznie lub zawsze pobiera on sta pensj, a nigdy prowizj czy procent od zebranych przez siebie funduszy. Rynek fundraisingu cigle ewaluuje i nadal jest nienasyco-ny osobami, ktre skutecznie pozyskuj fundusze. Ten zawd mona miao okreli zawodem przyszoci. 95

Prawidowe dobranie zespou i okrelenie rl dla poszczeglnych czonkw zespou to jeszcze nie wszystko. Kierownik personalny powi-nien pamita o motywacji zespou. Motywowanie mona okreli jako zesp dziaa, ktrych celem jest zachcenie i podniesienie efektyw-noci pracownikw oraz skonienie ich do dziaa. O ile w przypadku organizacji, ktra pracuje w sposb stay, mona wypracowa system motywacyjny pracownikw, o tyle w grupie czsto przypadkowych i nowych osb powoanych do zespou projektowego to zadanie jest znacznie trudniejsze. Systemy motywacyjne mona podzieli na materialne i niematerialne. System oparty o motywacj materialn koncentruje si gwnie na wysokoci pensji, systemw premiowych zalenych od wynikw pracy. System premiowy moe by stosowany dla pojedynczej jednostki, ale rwnie moe by wykorzystany jako

95 Centra Informacji i Planowania Kariery Zawodowej Wojewdzkiego Urzdu Pracy w Krakowie , op. cit.

34 35

premia dla caego zespou za realizacj np. kolejnego etapu projektu. Dodatkowo stosuje si te udostpnianie pracownikom dodatko-wych wiadcze np. prywatna opieka medyczna, czonkostwo/karnet w klubie sportowo-rekreacyjnym czy bony na zakupy. W przypadku niematerialnego systemu motywacyjnego istota ley w korzyciach jakie pyn dla czonkw zespou bd pojedynczej jednostki uczest-nictwa w danym projekcie lub wsppracy dan organizacj. Do elementw motywacji mona te zaliczy korzyci polityczne, ktre objawiaj si w moliwoci uzyskania wpywu, informacji czy kon-taktw. Przykadem motywacji pozafinansowej w aspekcie korzyci spoeczno-psychologicznych mona wyrni dziaania dziki ktrym pracownik czuje si szczeglnie potrzebny dla organizacji zespou projektowego. Przykadem takich dziaa mog by pisemne gratula-cje, publicznie wyraone uznanie, nadanie tytuw subowych oraz tworzenie przyjaznego rodowiska pracy. 96

1.2.3. Narzdzia i metody fundraisingu

Fundraising wrd swoich narzdzi sucych do pozyskiwania funduszy stosuje m.in. imprezy publiczne - charytatywne poczone ze zbirkami pienidzy tzw. special events; biuletyny, ulotki informacyj-ne, foldery, listy fundraisingowe; strony internetowe (klikanie w bane-ry); specjalne linie telefoniczne oraz smsy specjalne, kampanie 1%, oraz osobiste kontakty bezporednie od drzwi do drzwi.97

Organizacje mog pozyskiwa rodki za pomoc loterii, kwest, aukcji oraz sprzeday cegieek. Zwykle zbirki takie organizowane s podczas wydarze publicznych. Imprezy takie jak koncerty, bale, pikniki, imprezy sportowe lub wydarzenia charytatywne s pretekstem do przeprowadzenia zbirki pieninej lub rzeczowej. Przy organizacji imprez istotna te jest liczba jej uczestnikw, w przypadku przekro-czenia pewnej liczby uczestnikw (zalenie od imprezy) organizator moe podlega pod ustaw o imprezach masowych, ktra w rygory-styczny sposb okrela wszelkie warunki organizacyjne. Organizacja imprezy masowej oprcz zbirki pienidzy ma te szanse na odbir duo wikszego grona odbiorcw przy prowadzeniu jakiej kampanii

96 J. Kisielnicki, Zarzdzanie organizacj,Wysza Szkoa Handlu i Prawa im. R. azarskiego, Warszawa, 2000, s. 158-16497 B. Pawlak, op. cit., s. 16

36 37

spoecznej. Organizacja imprezy masowej jest kosztowna i wymaga duego dowiadczenia lub zatrudnienia ludzi, ktrzy dobrze si na tym znaj. Mona zorganizowa imprez otwart dla lokalnej spoecznoci lub imprez dostosowan do konkretnej grupy docelowej. 98

Organizacje w celu promowania swoich idei, na ktre chc pozy-ska rodki finansowe, mog tworzy materiay promocyjne takie, jak biuletyny, listy fundraisingowe, ulotki informacyjne oraz foldery, ktre mog by dystrybuowane podczas organizowanych wydarze. 99

Do popularn form pozyskiwania funduszy s internetowe banery, w ktre mog klika cae spoecznoci. Opat za klikanie w baner ponosz sponsorzy danej akcji, ktrzy pac od jednego klikni-cia. S to drobne datki, ale generowane przez ogromne iloci osb. 100

Fundraiserzy mog te pozyskiwa fundusze na potrzeby orga-nizacji i konkretnych projektw za pomoc specjalnych linii telefo-nicznych oraz sms-w specjalnych. Wiadomoci SMS typu Premium (wiadomoci tekstowe o podwyszonej opacie) opieraj si na sche-macie cztero lub piciocyfrowej kombinacji cyfr, ktre zaczynaj si od numerw siedem lub dziewi, a ich kolejne cyfry informuj o koszcie tej wiadomoci SMS. Pierwszy raz w Polsce uruchomiono system SMS Premium 1 marca 2001r. w trakcie realizacji programu Big Brother emitowanego w prywatnej telewizji TVN. Wiadomoci typu SMS Pre-mium s bardzo popularn technik pozyskiwania rodkw, nie tylko przez organizacje pozarzdowe, ale rwnie i przez podmioty o charak-terze komercyjnym. Wykorzystywane s one gwnie w konkursach, teleturniejach oraz gosowaniach.101

Osobiste kontakty bezporednie od drzwi do drzwi to specyficz-na forma komunikacji z darczycami. Polega ona na indywidualnych spotkaniach zachcajc do wsparcia danej akcji czy celu. Technika od drzwi do drzwi czsto wykorzystywana jest w prowadzeniu kampanii reklamowych lub wyborczych, ktra polega na osobistych (bezpored-nich) odwiedzinach spotkaniu akwizytora z klientem lub kandydata politycznego z wyborc. Metoda od drzwi do drzwi wykorzystywa-na jest rwnie do promocji towaru, usug lub do zawierania umw.

98 Tame, s. 1699 Tame100 Tame101 http://pl.wikipedia.org/wiki/SMS, 6.12.2010

36 37

Sposb taki pozwala uzyska bezporedni kontakt z okrelon grup docelowa zamieszkujc dany obszar.102

Kampania 1% jest najprostsza form otrzymania dodatkowych rodkw finansowych na statutowe cele organizacji ale przeznaczon jedynie dla organizacji poytku publicznego. Podatnicy mog prze-kaza 1% podatku dochodowego organizacjom. Podatek mog prze-kaza podatnicy podatku dochodowego od osb fizycznych (w tym m.in. podatnicy uzyskujcy dochody z odpatnego zbycia papierw wartociowych); podatnicy opodatkowani ryczatem od przychodw ewidencjonowanych oraz podatnicy prowadzcy jednoosobow dzia-alno gospodarcz i korzystajcy z liniowej, 19-procentowej stawki podatku.103 Biorc 1 % mog by jedynie organizacj poytku publicz-nego(OPP), aby zosta OPP naley speni ca list cile okrelonych wymogw, w przypadku gdy organizacja uzyska status OPP moe ubie-ga si o wpywy z 1 % na konto danej organizacji. Status OPP organi-zacje nabywaj dugo i mozolnie, natomiast utraci status OPP mona bardzo szybko. le rozliczane wydatkowane rodki, mog spowodo-wa odebranie statusu OPP dla organizacji. Na podstawie sprawozda finansowych i rozliczenia rodkw organizacji tu przed okresem roz-liczeniowym pojawia si nowa uaktualniana baza organizacji poytku publicznego, ktre s uprawnione aby mc otrzyma 1%.104

1.3. Zarzdzanie fundraisingiem. Wybrane ustalenia badania

1.3.1. Rekrutacja fundraiserw

Poszukiwanie pracownikw w zawodzie fundraisera jest bardzo trudnym zadaniem. Jest to nowy zawd, czsto przemiewczo nazywa-ny potocznie rol zawodowego ebraka. W Polsce istnieje dopiero kilka organizacji, ktre zajmuj si profesjonalnym przygotowaniem i przeszkoleniem do zawodu fundraisera czyli osoby zajmujcej si zawodowo poszukiwaniem funduszy dla organizacji pozarzdowych. 102 http://pl.wikipedia.org/wiki/Door-to-door_%28marketing%29, 03.12.2010103 http://jedenprocent.pl/art,27,kto-moze-przekazac-1--podatku-na-rzecz-organizacji-pozytku-publicznego.html, 15.09.2010104 http://jedenprocent.pl/art,26,co-to-sa-organizacje-pozytku-publicznego.html, 15.09.2010

38 39

Sytuacja zatrudnienia w Polsce fundraiserw bya do tej pory jesz-cze nie zbadana. Dziki wynikom badania przeprowadzonego przez autork mona dowiedzie si jak wyglda nie tylko sposb zatrud-niania, ale i rwnie jaka ilo fundaiserw pracuje w organizacjach poytku publicznego i jaki ma to wpyw na sytuacj finansow orga-nizacji. Wyniki iloci pracujcych dla organizacji fundraiserw zostay zestawione z wystpujcymi w OPP problemami finansowymi.

Badanie ujawnia, e w przypadku stosowania przez organizacje rekrutacji zewntrznej (zatrudnienia osoby z zewntrz do pozyskiwania funduszy) ronie ryzyko koniecznoci czasowego ograniczenia wydat-kw organizacji. Wydatki te mog by czasowo ograniczone ze wzgl-du na koszty prowadzenia rekrutacji fundraiserw. Zawd fundraisera jest stosunkowo nowym zawodem, std poszukiwanie takich pracowni-kw moe wiza si z wikszymi nakadami finansowymi, gdy ilo wyszkolonych i zawodowo zajmujcych si fundraiserw jest bardzo niewielka. Popyt na tych pracownikw jest wyszy ni poda. By moe poszukiwani fundraiserzy s ju pracownikami innych organi-zacji spoecznych, std naleao by sprbowa rekrutacji polegajcej na pozyskaniu fundraiserw z innych organizacji.

1.3.2. Szkolenia fundraiserw

System szkole fundraiserw w Polsce wymaga wielu poprawek. Mimo dopiero rozwijajcej si dziedziny w naszym kraju, jak jest fundraising, organizacje szkol swoich fundraiserw, cho organiza-cji (firm szkoleniowych) zajmujcych si profesjonalnym przygoto-waniem do zawodu fundraisera na polskim rynku jest dopiero kilka. Przeprowadzone badanie ujawnia natomiast bardzo intrygujce wsp-wystpowanie zjawisk. Szkolenia, mimo swojej kluczowej funkcji, jak jest poprawa oraz wzrost umiejtnoci uczestnika, w przypadku polskiego fundraisingu okazuj si rdem dodatkowych, nieuzasad-nionych wynikami kosztw. Zaniechanie posyania fundraiserw na szkolenia i finansowania ich skutkuje znaczc oszczdnoci w dzia-alnoci organizacji.

38 39

1.3.3. Systemy motywacyjne fundraiserw

Motywowanie pracownikw jest istotnym elementem zarzdzania i ma szczeglne znaczenie w organizacjach komercyjnych nastawio-nych na zysk. Czsto tworzone s specjalne systemy motywacyjne i premiowe majce za zadanie zwikszenie wynikw finansowych przedsibiorstw. W przypadku organizacji spoecznych, ktrymi s wa-nie organizacje poytku publicznego charakter dziaania jest zupenie nie komercyjny. Specyfika dziaalnoci OPP wie si w duej mierze z wykonywaniem bezpatnie i bezinteresownie pracy czonkw orga-nizacji. Std motywacja tych pracownikw, wie si bezporednio z osobistym zaangaowaniem oraz popieraniem idei funkcjonujcej orga-nizacji. Otrzymane wyniki badania wiadcz, e optymalnie dziaajca w Polsce organizacja poytku publicznego powinna by struktur pa-sk. Badanie wskazuje, i awansowanie fundraiserw skutkuje przyro-stem ryzyka trudnoci finansowych i nieplanowanego wczeniej zwol-nienia pracownikw. Powodem tego moe by fakt, i awans zwykle wie si nie tylko ze zmian stanowiska (niekorzystnym dla organiza-cji, ktra wczeniej fundraisera wyksztacia i daa mu szans na naby-cie waciwych kwalifikacji zawodowych w pozyskiwaniu rodkw), ale i ze zwyk kosztw zwizanych z wynagrodzenia i zapewnienia stanowiska pracy pracownika. W polskich warunkach fundraiser nie powinien zatem by awansowany, a z perspektywy jego rozwoju zawo-dowego naley zauway, e naley ten zawd traktowa przejciowo, do czasu osignicia stanu wypalenia zawodowego, a nastpnie zmie-ni nie tylko stanowisko, ale take sektor zatrudnienia.

Trzeba jednoczenie zauway, e na wyniki pracy organizacji poytku publicznego wpyw ma take sposb rekrutacji fundraise-rw. Badanie ujawnia, i stosowanie uproszczonych form rekrutacji dla wolontariuszy skutkuje wzrostem ryzyka czasowego ograniczenia zakresu dziaalnoci organizacji. Powodem moe by czas powicony na wdroenie nowych wolontariuszy do organizacji. W przypadku, gdy jest to dua ilo wolontariuszy, oprcz czasu angaowani s rwnie inni czonkowie organizacji. Zamiast realizowa zadania z zakresu dziaalnoci organizacji, musz oni wdraa nowo pozyska-nych czonkw, przez co zmniejsza si ich efektywno. Uproszczona forma rekrutacji nie jest zalecan metod, gdy moe ona spowodowa sytuacj, w ktrej organizacja bdzie posiadaa wiele sabych osb do

40 41

pozyskiwania funduszy, zamiast mie w swoich strukturach niewiel-ki zesp dobrze przygotowanych fundraiserw, ktrzy bd potrafili zapewni stabilno finansow organizacji.

Organizacje stosujce umow o prac jako bezpieczestwo staego zatrudnienia dla osb pozyskujcych fundusze wykazuj tendencj do zacigania dugookresowych kredytw bankowych. Ta forma umowy moe powodowa wrd fundraiserw zbytnie poczucie pewnoci oraz zmniejszy ich aktywno w pozyskiwaniu funduszy. Skutkowa to moe obnieniem poziomu zaangaowania oraz motywacji do poszu-kiwania nowych kanaw komunikacji z donatorami oraz do wykorzy-stywania rnorodnych technik do pozyskania rodkw. W efekcie tego organizacja generowa bdzie wysze koszty, ni pozyskane rodki finansowe i bdzie musiaa zaciga dugookresowe kredyty, aby mc realizowa dziaalno statutow.

Organizacje stosujce umow o prac, jako czynnik motywacyjny maj wiksz tendencj do problemw finansowych. Jest to znaczcy sygna, ktry wyranie wyklucza stosowanie umowy o prac, gdy wpywa to na generowanie kosztw i brak stabilnoci finansowej.

Nieuzasadnione wynikami jest take organizowanie imprez inte-gracyjnych dla zespou osb pozyskujcych fundusze. Powodem tego mog by koszty zwizane z organizacj takich imprez, a take brak przydatnoci integracji pomidzy poszczeglnymi fundraiserami dla wynikw pozyskiwania rodkw, a take wysoki wskanik fluktuacji zatrudnienia w tej profesji.

Paradoksalnie najbardziej stabilnie dziaaj organizacje, ktre stosuj pozamaterialne i bezkosztowe formy motywowania fundraise-rw (np. ustne pochway lub pisemne podzikowanie) lub nie stosuj adnych metod motywacyjnych. Moe to wynika z tego, i osoby ktre zajmuj si pozyskiwaniem funduszy s w danej organizacji dobrowolnie, spoecznie i identyfikuj si z celami oraz ide funk-cjonowania organizacji. Tacy wanie fundraiserzy posiadaj wysoki poziom wasnej motywacji do dziaania na rzecz organizacji oraz reali-zacji jej celw statutowych. Std zamiast wynagrodzenia czy premii od pozyskanej kwoty, skutecznym okazuj si zwyke, codzienne prze-jawy serdecznoci i wdzicznoci. Organizacje poytku publicznego, ze wzgldu na swj spoeczny charakter dziaalnoci, gromadz wok siebie osoby, ktre popieraj ide reprezentowan przez organizacj. Niestosowanie jakichkolwiek metod motywacji nie powoduje spadku

40 41

zaangaowania w spoeczn aktywno czonkw organizacji, ktrzy maja wasny, wysoki poziom samo motywacji.

1.4. Prognoza

Zatrudnienie fundraiserw ze wzgldu na specyficzny charakter prowadzonej dziaalnoci oraz trudno w pozyskaniu profesjonalnie przygotowanych pracownikw do pozyskiwania funduszy wymaga weryfikacji dotychczasowego systemu rekrutacji, motywacji, stosowa-nych form zatrudniania oraz szkolnictwa.

Rekrutacja fundraiserw dotychczas w gwnej mierze opieraa si na rekrutacji wewntrznej. W wyniku przeprowadzonych bada oraz analizy stosowanego systemu rekrutacji oraz sytuacji finansowej i pojawiajcych si problemw w OPP, mona uzna metod rekruta-cji wewntrznej jako zalecan. Osoby, ktre ju wczeniej dziaay na rzecz danej organizacji poytku publicznego, s zaznajomione z misj i celami danej organizacji oraz si z nimi identyfikuj. Dziki temu motywacja pracownikw, ktrzy mili ju do czynienia z dan organi-zacj jest duo silniejsza i zwiksza skuteczno w pozyskiwaniu rod-kw. Ponadto koszty przeprowadzenia takiej rekrutacji s stanowczo duo nisze, ni poszukiwanie na rynku pracy pracownikw o takich kwalifikacjach. Zaleca si OPP pozyskiwanie fundraiserw z wasnej organizacji.

W Polsce OPP stosuj rne formy zatrudnienia wrd osb zaj-mujcych si pozyskiwaniem funduszy. Najczciej stosowan prak-tyk jest spoeczna praca czonkw danej organizacji bez stosowania formalnych umw, czsto wykorzystywane s take umowy o wolonta-riat. W przypadku liczebnoci pracownikw zajmujcych si pozyski-waniem funduszy dominuje tendencja zatrudniania 2-3 fundraiserw na organizacj. Stosowane intuicyjnie praktyki zwizane z zatrudnianiem przez organizacje poytku publicznego w zakresie zatrudniania fundra-iserw s zalecane, gdy organizacje te wykazuj stabilno finansow i nie notuj wikszych problemw z funkcjonowaniem organizacji. Stanowczo odradza si stosowanie umw o prac oraz zatrudnianie powyej 3 fundraiserw. Te elementy generuj zbdne koszty i nie zwikszaj efektywnoci w pozyskiwaniu funduszy.

Stosowanie szkole nie przynosi wymiernych efektw finan-

42 43

sowych, powoduje ograniczenia w zakresie dziaa organizacji oraz destabilizacj finansow OPP. Nie zaleca si stosowania szkole.

W nawizaniu do wczeniejszych rozwaa oraz analiz fundra-iserzy, ktrzy dobrowolnie uczestnicz w dziaalnoci spoecznej danej OPP oraz identyfikuj si z jej misj i celami s duo bardziej efektyw-ni w pozyskiwaniu rodkw i posiadaj wysoki poziom wasnej moty-wacji do tych dziaa. Na podstawie analizy zaleca si organizacjom nie stosowanie adnych metod motywacyjnych. Ewentualn form, ktra daje wymierne korzyci mog by podzikowania ustne lub pisemne. Absolutnie nie zalecanym oraz niezgodnym z Midzynarodo-w Deklaracj Zasad Etycznych w Fundraisingu jest stosowanie premii dla fundraiserw od pozyskanych dla organizacji rodkw. Organizacje Poytku Publicznego z zaoenia powinny dziaa w charakterze spo-ecznym, std stosowanie metod motywacji takich jak wykorzystywane s w komercyjnych przedsibiorstwach mija si z celem.

Organizacje deklaruj stosowanie metod zarzdzania czasem oraz kosztami. Prowadzenie przedsiwzicia zgodnie z harmonogramem czasowym oraz kosztowym, daje organizacji stabilno dziaa oraz jasno w wydatkowaniu rodkw. Oprcz tych dwch kluczowych obszarw zaleca si rwnie, organizacjom na skupienie uwagi oraz prowadzenie szerszych dziaa zarzdczych w obszarze dziaa admini-stracyjnych, ktre usprawni prowadzenie dziaa fundraisingowych.

Streszczenie

Fundraising stosowany przez organizacje spoeczne jest mod dziedzin aktywnoci spoecznej, ktra na wiecie jest w fazie rozkwi-tu. W Polsce natomiast znaczenie tego typu dziaa zaczyna dopiero nabiera wartoci, ale nadal czsto ma charakter intuicyjny, w szczegl-noci jeli chodzi o obszar zarzdzania.

Opracowanie zawiera kluczowe pojcia i zasady funkcjonowania fundraisingu (pozyskiwania funduszy) przez organizacje spoeczne. Zawarte s tu rwnie podstawowe pojcia z zakresu organizacji, filantropii i wolontariatu. Przedstawione s take zagadnienia prawne i niezbdne wymogi, jakie naley speni przy organizacji dziaa fun-draisingu.

Zarzdzanie jako obszerna dziedzina znajduje swoje zastosowanie rwnie w fundraisingu, gdzie dobierane s czsto odmienne dziaania

42 43

ni w tradycyjnych organizacjach komercyjnych. Dobr zespou osb pozyskujcych rodki finansowe i niefinansowe, formy zatrudnienia, jak rwnie szkolenie i motywowanie w znacznym stopniu rni si od zwyczajowo stosowanych metod wykorzystywanych w zarzdza-niu zasobami ludzkimi. Opracowanie zawiera take prognoz dziaa zarzdzania fundraisingiem.

Sowa kluczowe: fundraising, filantropia, wolontariat, organizacja non profit, etyka, zarzdzanie projektem

Summary (Fundraising activities management)

Fundraising used by community organizations is a young field of social activity, which is at the flowering stage in the world. In Poland, however, the importance of this type of action is only beginning to gain value, therefore it is still often intuitive, especially when it comes to the management area.

The study contains the key foundraising concepts and principles of operation in the activity of social organizations. It also contains the basic concepts of organization, philanthropy and volunteerism. The article presents also the legal issues and the necessary requirements to be met in the organization for the fundraising activities.

Management as a wide area od activity is also used in fundraising, where the selected action is often different than in traditional commer-cial organizations. Fundraising team selection, forms of employment, as well as training and motivating differs to a large extent from the ones commonly used in commercial human resources management. The study also includes a forecast for fundraising activities management

Keywords: fundraising, philanthropy, volunteering, non profit organi-zation, ethics, project management

Bibliografia

1. Aouila Bassama, Maliszewski J. Wojciech (Red.), Media- komu-nikacja: zdrowie i psychologia, Wyd. Adam Marszaek, Toru 2007

44 45

2. Bajerowicz Marcin, Filantrop naszych czasw, Wyd. Marcina Bajerowicza, Pozna 1994

3. Barrow Paul, Raising Finance, Kogan Page, London 20044. Black Sam, Public relations, Dom Wydawniczy ABC, Krakw

2001

5. Blattberg Robert C., Getz Gary, Thomas Jacguelyn S., Klient jako kapita: budowa cennego majtku relacji z klientem i zarzdzanie nim, MT Biznes, Konstancin- Jeziorna 2004.

6. Blythe Jim, Komunikacja marketingowa, przekad Grayna Gr-ska, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2002

7. Cenker Magorzata Ewa, Public relations, wyd. Wyszej Szkoy Bankowej, Pozna 2007

8. Czuba M., Dylematy zarzdzania organizacjami non-profit, A. Nalepka (red.) Organizacje komercyjne i niekomercyjne wobec wzmoonej konkurencji i wzrastajcych wymaga konsumentw, Wysza Szkoa Biznesu National-Louis University, Wyd. Gol-druk, Nowy Scz 2005

9. Davis Anthony, Public relations, Polskie Wydawnictwo Ekono-miczne, Warszawa 2007

10. Dbski Maciej, Kreowanie silnej marki, Wydawnictwo Ekono-miczne, Warszawa 2009.

11. Edles L. Peter, Fundraising. Hands-on tactics for nonprofit gro-ups, McGraw-Hill, Nowy Jork 1993

12. Flanagan Joan, Successful Fundraising, Contemporary Books, Nowy Jork 2002

13. Forlicz Stefan, Informacja w biznesie, PWE, Warszawa 200814. Giedroj Kuba, Public relations w administracji, wydawnictwa

profesjonalne ALPHApro, Ostroka 200415. Goban Tomasz, Public Relations czyli promocja reputacji, Busi-

ness Press, Warszawa 1997 wyd.216. Gregory Anne ( Red.), Public Relations w praktyce, Wydawnic-

two Profesjonalnej Szkoy Biznesu, Krakw 199717. Griffin Em, Podstawy komunikacji spoecznej, Gdaskie Wydaw-

nictwo Psychologiczne, Gdask 200318. Grzegorczyk Adam (Red.), Event marketing jako nowa forma

organizacji procesw komunikacyjnych, Wysza Szkoa Promocji, Warszawa 2009

44 45

19. Grzegorczyk Adam, Reklama w rodowisku komunikacji rynko-wej, Wysza Szkoa Promocji, Warszawa 2003

20. Grzegorczyk Adam, Reklama, PWE, Warszawa 201021. Grzegorczyk Adam, Sponsoring kultury, Aspra-JR, Warszawa,

2003

22. Grzegorczyk Wojciech, Finansowanie strategii marketingowych, Oficyna wydawnicza BRANTA, Bydgoszcz-d 2003 wyd. I

23. Grzegorczyk Wojciech, Finansowanie strategii marketingowych, Oficyna wydawnicza BRANTA, Bydgoszcz-d 2003 wyd. I

24. Hammer Michael., Technika planw sieciowych, Prace naukowe Instytutu Organizacji i Zarzdzania Politechniki Wrocawskiej nr 19, Wrocaw, 1978

25. Huczek Marian, Marketing organizacji non-profit, Wysza Szkoa Zarzdzania i Marketingu w Sosnowcu, Sosnowiec 2003

26. Jaboski Wojciech, Kreowanie informacji, Media Relations, PWN, Warszawa 2007

27. Keegan P. Burke, Fundraising for non-profits, Harper Resource, Nowy Jork 1990

28. Kisielnicki Jerzy, Zarzdzanie organizacj, Wysza Szkoa Han-dlu i Prawa, Warszawa 2004

29. Lent Bogdan, Zarzdzanie procesami prowadzenia projektw, DIFIN, Warszawa 2005

30. Le Ewa, Od filantropii do pomocniczoci. Stadium porwnawcze rozwoju i dziaalnoci organizacji spoecznych, Dom Wydawni-czy ELIPSa, Warszawa 2000

31. Leniak-ebkowska, Zarzdzanie projektami, w: Podstawy orga-nizacji i zarzdzania, (Red.) M. Romanowska, DIFIN, Warszawa 2001

32. Luecke Richard, Komunikacja w biznesie, MT Biznes, Konstan-cin-Jeziorna 2004

33. ada Monika, Kozarkiewicz-Chlebowska Alina, Podstawy con-trollingu projektw, 2006

34. Macierzyski Wiesaw ukasz, Public Relations w opinii Pola-kw. Perspektywa czasu niepewnoci, Wydawnictwo Naukowe Instytutu Technologii Eksploatacji PIB, Radom 2008

35. Makarski Sylwester (Red.), Marketingowe mechanizmy ksztato-wania lojalnoci, Uniwersytet Rzeszowski, Rzeszw 2007.

46 47

36. Marciniak Kamila, Zbirki publiczne, Stowarzyszenie Klon/Jawor, Warszawa 2005

37. Moi Ali, Marketing i public relations w maej firmie, tumaczenie Tomasz Rzycho, Wydawnictwo Helion 2005

38. Mrozowski Maciej, Media masowe. Wadza, rozrywka i biznes, Oficyna wydawnicza ASPR-JR wyd.II, Warszawa 2001

39. Murdoch Anna, Jzyk public relations. Jak promowa firm, Poltext, Warszawa 1998

40. Mutz John, Murray Katherine (Red.) Fundraising for dummies, Wiley Publishing, Inc., Indianapolis 2010 wyd. 3

41. Nowotny Sawomir, ukasiak Pawe (Red.), Schimanek Tomasz (Red.) Marketing dla NGO, Akademia Rozwoju Filantropii w Polsce

42. Oliver Sandra, Strategia public relations, przekad Karolina Lignar, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa 2005

43. Pabian Arnold, Promocja nowoczesne rodki i formy, Centrum Dorodztwa i Informacji Difin sp. z.o.o, Warszawa 2008

44. Pawlak Marek, Zarzdzanie projektami, PWN, Warszawa 200645. Penc Jzef, Decyzje w zarzdzaniu, Profesjonalna Szkoa Bizne-

su, Krakw 199646. Potocki Arkadiusz, Winkler Renata (Red.), bikowska Agnieszka

(Red.), Techniki komunikacji w organizacjach gospodarczych, Difin, Warszawa 2003

47. Rosso Henry A., Achieving Excellence in Fund Raising, Jossey-Bass, San Francisco 2003

48. Rozwadowska Barbara, Public relations. Teoria, praktyka, per-spektyw, wyd. studio EMKA, Warszawa 2002

49. Sargeant Adrian, Jay Elaine, Building donor loyalty, Jossey-Bass, San Francisco 2004

50. Sargeant Adrian, Marketing w organizacjach non-profit, Oficyna Ekonomiczna, Krakw 2004

51. Sargeant Adrian, Shang Jen and Associates, Fundraising Princi-ples and practice, Josscy-Bass, San Francisco 2010

52. Schaff Terry & Doug, The Fundraising Planner, Jossey-Bass, San Francisco 1999

53. Soliski Tomasz, Tworzydo Dariusz (Red.), Public Relations - narzdzia przyszoci, Wysza Szkoa Informatyki i Zarzdzania, Rzeszw 2007

46 47

54. Strategor, Zarzdzanie firm, PWE, Warszawa 199555. Szwabe Micha, Zarzdzanie projektami wspfinansowanymi z

funduszy publicznych: planowanie i realizacja, Wolters Kluwer Polska, 2007

56. Trocki Micha, Grucza B., Ogonek K., Zarzdzanie projektami, Polskie wydawnictwa ekonomiczne, Warszawa 2003

57. Trojanowski Mariusz, Marketing bezporedni: koncepcja, zarz-dzanie, instrumenty, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, War-szawa 2010.

58. Urban Wiesaw, Siemieniako Dariusz, Lojalno klientw, Modele motywacja i pomiar, PWN, Warszawa 2008.

59. Warshawski Morrie, Shaking the money tree, Morrie Warszawski, Studio City 2003

60. Warwick Mal, Hitchock Stephen, Ten Steps to Fundraising Suc-cess, Jossey-Bass, San Francisco 2002

61. Warwick Mal, The Five Strategies for Fundraising Success, Jos-sey-Bass , San Francisco 2000

62. Witecka Jadwiga (red.), Biznes tom I, Zarzdzanie Firm cz I, PWE, Warszawa 2007

63. Wdz Kazimierz, Wdz Jacek (Red.), Funkcje komunikacji spo-ecznej, Wysza Szkoa Biznesu w Dbrowie Grniczej, Dbrowa Grnicza 2003