EKO V‹T R‹N ŞUBAT 2014 63EKO V‹T R‹N ŞUBAT 201462

RÖPORTAJ / PROF. DR. DOĞAN AYDAL

Prof. Dr. Doğan Aydal, “2014 yılı sonuna doğru altın fiyatları 900 dolarakadar düşecek, 2015 yılı

başından itibaren de ABD,Almanya ve Uluslararası

Para Fonu’nun (IMF) fiyatıdüşmüş altınları büyük oranlarda alacak. Altın

fiyatının 2.700-3.000 dolararalığına ulaşacağı, 2017sonundan itibaren tekrar

satışa geçeceklerinidüşünüyorum” diyor.

ALTIN GÜVENLİ LİMAN MI?Küresel piyasalarda son zamanların yeni tabiri olan ‘güvenli liman’ arayışları, yatırımcıları

risksiz enstrümanlara yatırıma yönlendiriyor. Bir kısım yatırımcılar tahvillerden uzak durarak altına yöneldiler. Ancak bekledikleri gibi altın yükselişe değil, düşüşe geçti. Bunda

merkez bankalarının altın stoklarının artmasının da büyük payı oldu.

GİZLİ ELLER

ALTINFİYATLARIYLA OYNUYOR

“Maden Savaşları Dünyanın KaraTarihi” adlı kitabın yazarı AnkaraÜniversitesi Mühendislik FakültesiÖğretim Üyesi Prof. Dr. DoğanAydal, altın piyasasında dönenoyunları anlatıyor. Prof. Dr. Aydal,altın fiyatlarının gizli eller tarafından speküle edildiğinisöylüyor.

EKO V‹T R‹N ŞUBAT 2014 65

rında etkili kılmak için altın değerinisabit tutarak, bir şekilde karşılıksız ba-sılan ABD dolarının piyasalara yer-leşmesini sağladı. Bu durum 1971 yı-lı sonuna kadar devam etti.

Bu arada IMF, üyelerin IMF’yeolan borçlarını altın olarak da kabuletti. Aynı davranış ABD ve Almanyatarafından da sergilendi. Halen dün-ya altın rezervi 31.898 metrik ton al-tın ve bunun Eylül 2013 itibarıyla18,350 tonu (yüzde 57,5) bu iki ülkeve IMF’nin elinde bulunuyor. Bu şe-kilde altın stoklayan bu üç unsur al tınfiyatlarını 1971’den 1980’e kadar sü-ratle yükseltti. Altın fiyatları 1980yılı başında (31 Ocak 1980) ons başı-na 653 dolardan işlem gördü.Dolayısıyla ellerindeki altın değeri do-kuz yıl içinde ABD doları olarakyüzde 1900 misli arttı.

“SAVAŞLARDA ALTININFİYATI ARTMAMALI”

GGeeççttiiğğiimmiizz 3355 yyııll iiççiinnddee yyaappııllaann ççee--şşiittllii ssaavvaaşşllaarr aallttıınn ffiiyyaattllaarrıınnddaa bbiirr aarr--ttıışşaa sseebbeepp oollmmaaddıı mmıı??

Daha sonraki yıllardaki savaşlarda altın fiyatlarının artışına sebepolmadı. Eğer olmuş olsaydı; İran-Irakarasında 1979-1988 yılları arasında do-kuz yıl devam eden savaşlar boyuncaaltın fiyatlarının artması beklenirdi.Altını elinde bulunduran ABD,Almanya ve IMF, savaş boyunca silahalmak için ellerindeki altını satmakmecburiyetinde kalacak İran veIrak’ın elindeki altınları ucuza ka-patmak için 30 Eylül 1980 tarihinde666 dolar olan altının ons başına de-ğeri bir ara (28 Şubat 1985) 287,8 do-lara kadar düşürdü.

Aynı şekilde Kuveyt’in Irak tara-fından işgali döneminde de altın fi-yatları artmadı, 26 Ağustos 1990’da387.8 dolar olan değer, 30 Ağustos1991’de 347.4 dolara düştü.

ABD New York’taki İkizKuleler’in 11 Eylül 2001’de vurulmasıve akabinde Ekim 2001’de gerçekle-şen Afganistan iş galinde de altın fi-yatları değişmedi. 31 Ekim 2001’de278.8 dolar olan fiyat bir yıl sonra an-cak 316.9 dolar seviyelerine ulaştı.

EKO V‹T R‹N ŞUBAT 201464

RÖPORTAJ / PROF. DR. DOĞAN AYDAL

Altın fiyatları neye bağlı?

Prof. Dr. Doğan Aydal: “Dünyaaltın tüketimi yaklaşık 4.000-4.500 ton aralığında değişiyor.Altın üretimi hiçbir zaman 2.500tonu geçmedi. Bu yıl geçen yılaoranla yüzde 3 azalmayla1,145.5 ton oldu. Altın üretimibu kadar düşerken, altınınsürekli olarak değerlenmesibeklenmez mi? Ancak, 5 Eylül2011 tarihinde 1.895 dolar olanbir ons altın değeri, 28 Haziran2013 tarihinde bin 192 dolar se-viyesine düştü. Bugünlerde bin215 dolar seviyelerinde. Dahaçok düşmesini bekliyorum.”

ALTIN FİYATLARI DÜŞMEYE DEVAM EDECEK

Ankara Üniversitesi Mühendislik Fakültesi ÖğretimÜyesi Prof. Dr. Doğan Aydal, “Dünyadaki savaşlarve küresel gelişmeler altın fiyatlarını etkiliyor” diyor.

ltındaki yükselişin veya dü-şüşün çok spekülatif olduğudillen dirilse de bunun ne-denleri üzerine fazla ko-nuşulmuyor ya da yazılmı-

yor. Altın fiyatları, parası olsun ol-masın, hepimizi şahıs olarak da pa-ra kurumları olarak da ve devletolarak da birçok şekilde ilgilendiriyor.Fiyatların dalgalanmasının yol açtı-ğı ekonomik problemler de bütün ül-keleri etkiliyor. Bu bakımdan altın ya-tırımcılarını, ülke idarecilerini bil-gilendirmeyi ve uyarmayı bir akade-mik görev saydığını dile getirenAnkara Üniversitesi MühendislikFakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr.

Doğan Aydal, TOBB EkonomikForum Dergisi’ne altındaki speküla-tif düşüş ve yükselişlerin nedenleri-ne yönelik değerlendirmelerde bu-lundu.

DÜNYADAKİ GELİŞMELERFİYATLARI ETKİLİYOR

AAllttıınn ffiiyyaattllaarrıı nnaassııll bbeelliirrlleenniiyyoorr vveeffiiyyaattıı eettkkiilleeyyeenn ffaakkttöörrlleerr nneelleerr oolluuyyoorr??

Altın fiyatlarının değişiminin za-man içinde nelere bağlı olduğunu venelere bağlı olmadığını birlikte gö-relim. Altın fiyatlarıyla dünyada ge-lişen olayların bağlantısı hem varhem de yok. Altın fiyat artışlarının sa-vaşlarla görünür bir ilgisi bulunmu-

yor. Aksine, savaş zamanlarında al-tın fiyatları düşüyor. Eğer artıyor olsaydı, 1935-1970 yılları arasında ge-lişen İkinci Dünya Savaşı, KoreSavaşı, Çekoslovakya veMacaristan’ın SSCB tarafından işgaligibi olaylarda değişmesi beklenirdi.Halbuki altının bir ons (31.1 gram)fiyatı 35 dolar olarak sabit kaldı. Bukararda, önceleri ABD’nin baskısı vedaha sonra ABD etkisindekiUluslararası Para Fonu’nun (IMF)1945-1971 yılları arasında, üye olacakülkelere yaptığı çağrının payı da var.Bu karara göre, üye ülkeler arasın-daki ticari değişim dolarla yapılacak.ABD ve IMF, doları dünya piyasala-

A Altının yakın tarihteki seyriIrak’ın ABD tarafından işgalinde de altın fiyatlarında çok büyük bir

yükselme olmadı. Altın fiyatları 31 Mart 2003’te 335 dolar iken 31 Mart2004’te 423 dolar seviyelerine ancak ulaşabildi. Sebep yine aynıydı. Altınfiyatları yükseltilirse veya yükselirse İran, Irak, Afganistan ve Kuveyt’inelinde bulunan altınlar değer kazanacak ve daha fazla silah alınacaktı.Dolayısıyla bu tip savaşlarda altın fiyatı asla artmamalı, mümkünse dü-şürülmeli. Nitekim öyle de oluyor.

SSCB’nin dağılma döneminde ise bu ülkenin oligarkları ve Asya’dabulunan Türk Cumhuriyetleri’nin yöneticileri tarafından yurt dışına bolmiktarda altın çıkartıldı. Mihail Gorbaçov tarafından başlatılan GlasnostPerestroika sürecinde, altın yüksek değerlere ulaşmasın diye, 30 Ekim 1987tarihinde 468,8 dolar olan bir ons altın fiyatı 1991’de SSCB’nin dağılmasıyladaha da düşürülerek 30 Mart 2001 tarihinde 257,7 dolar seviyesine ka-dar indirildi. Böylece dışarıya kaçırılan altınlar ucuza kapatıldı.

Prof. Dr.Doğan Aydal

llttıınnıınn ggeerrççeekk üürreettiimm mmaalliiyyeettiinneeddiirr??

Altın fiyatları gerçek üre-tim değeriyle örtüşmüyor.

Altın fiyatları 500 doların altına dü-şürüldüğünde, başta GüneyAfrika’daki altın madenleri olmaküzere, Afrika’daki, Avustralya’dakihatta Kanada’daki bütün madenlerzararına çalışıyor. Gold SurveyDergisi’nin 2008 yılında yayımladığıraporda Güney Afrika’daki maden-lerde bir ons altın üretiminin 541 do-lar, ABD’de 498 dolar, Avustralya’da556 dolar ve Kanada’da 516 dolar ol-duğu belirtiliyor. Türkiye gibi nis-peten yüzeye yakın madenlerden el-de edilen altının bir ons maliyeti ise170-220 dolar arasında değişiyor.

Özellikle Güney Afrika’daki ma-denlerin 3.500-5.000 metre derinlik-lere kadar inmesi ve ortalama tenoruntonda 13 gramdan, tonda 5 grama ka-dar düşmesi maliyetleri daha da art-tırması gerekir diye düşünüyorum. Buverilere rağmen, altın fiyatları altınkartelleri tarafından defalarca 250-300dolar aralığına indirildi. Durum bu ka-dar açıkken, altın üretiminde gerçekekonomik üretim davranışlarının ge-çerli olduğunu söylemek ekonomiyibilmemek anlamına gelir. O halde al-tını yüksek fiyatla üretip, onlarca yıl sü-ren belli aralıklarda düşük fiyatla sat-manın farklı bir gerekçesi olmalı.Kaldı ki, dünya altın üretimi yıllık ta-lebi dahi karşılamıyor.

Dünya altın tüketimi yaklaşık4.000-4.500 ton aralığında değişiyor.Altın üretimi hiçbir zaman 2.500 to-nu geçmedi. Bu yıl geçen yıla oran-la yüzde 3 azalmayla 1,145.5 ton ol-du. Altın üretimi bu kadar düşerken,altının sürekli olarak değerlenmesibeklenmez mi? Ancak, 5 Eylül 2011tarihinde 1.895 dolar olan bir ons al-tın değeri, 28 Haziran 2013 tarihin de1192 dolar seviyesine düştü.Bugünlerde 1.215 dolar seviyelerin-de. Daha çok düşmesini bekliyo-rum.

Altın fiyatların bu seviyelerin dealtına düşeceğini 28 Temmuz 2011 ve4 Ağustos 2011 tarihli Flash TV“Gerçek Gündem” programlarında-ki konuşmalarımda çok net olarak be-lirtmiştim. Altın fiyatlarını etkile-yen önemli kişilerden biri de GeorgeSoros’tur.

Eğer George Soros, altın fiyatla-rının düşmesini istiyor ise piyasa dapanik yaratıcı tek cümlesi yeter.South China Morning PostGazetesi’nin Soros’la yaptığı röpor-tajda, “Altının emniyetli bir cennet ol-

EKO V‹T R‹N ŞUBAT 2014 67

RÖPORTAJ / PROF. DR. DOĞAN AYDAL

EKO V‹T R‹N ŞUBAT 201466

ALTIN KARTELLERİ FİYATLARI AŞAĞI ÇEKİYOR

A

Güney Afrika’daki madenlerde bir ons altınüretiminin 541 dolar,ABD’de 498 dolar,Avustralya’da 556 dolar ve Kanada’da 516 dolar.

“Altın fiyatlarını etkileyen önemli kişilerden biri deGeorge Soros’tur. Altın fiyatlarının düşmesini istiyorise piyasa da panik yaratıcı tek cümlesi yeter.”

“George Soros, Fiyatları Speküle Ediyor”

duğu fikri yok edilmiştir, hayal kı-rıklığı sebebiyle birçok insan elle-rindeki altın miktarını azaltmaktadır”(Gold was destroyed as a safe haven,proved to be unsafe. Because of thedisappointment, most pe ople are re-ducing their holdings of gold) diyor.Röportajın 8 Nisan 2013’te ReutersAjansı’nda yayımlanmasından sonraaltın fiyatları üç ay içinde 1598 (29Mart 2013) dolardan 1192 (28Haziran 2013) dolara düştü. Bir kezdaha görüldüğü üzere altın fiyatla-rıyla gerçek üretim maliyetleri ara-sında hiçbir bağlantı yok. Fiyatlar dü-şerken küçük yükseliş ve düşüşlerinoluşturulması da oyunun bir parça-sı gibi gözüküyor.

ALMANYA 3.421 TON ALTIN SATTI

Reuters Haber Ajansı’nın IMFverilerine dayanarak 22 Kasım 2013tarihinde verdiği bilgiye göre,Almanya sahip olduğu altın rezervi-nin yaklaşık yarısı olan 3.421 ton al-tını Ekim 2013’te satmıştır. World

Gold Council’ın web sitesinde ya-yımlanan verilerinde, Almanya’nınsatış yaptığı ve toplam rezervinin3.390,6 tona düştüğü gözüküyor.Ancak alıcının kim veya kimler, han-gi ülkeler olduğu gözükmüyor.Durum biraz garip. Zira bu tür sa-tışların gerçek satış olup olmadığı pekbelirgin değil. Benzer örneği geçmiştede gördük.

IMF 2009 yılı Eylül ayında veAralık 2010’da toplam 403 metrik tonaltın sattığını belirtti. Bu altınları,Reserve Bank of India, The Bank ofMauritius, Central Bank of Sri Lankave Bangladesh Bank’a sattığını ilanetti. World Gold Council’ın Kasım2013 tarihli raporuna göre Sri

Lanka’nın bugün elinde bulunan al-tın miktarı sadece 20,1 ton,Bengaldeş’in 13,5 ton, Mauritius’un3,9 ton ve nihayet yüzyıllardır altın bi-riktiren Hindistan’ın elindeki altınıntoplamı ise 557,7 ton. Peki, bu fuka-ra ülkeler bu kadar altın alacak pa-rayı nereden buldu? Aldıkları bu al-tınları ne yaptı? Yoksa IMF tarafın-dan satıldığı belirtilen 403.3 ton altın,yine kâğıt üzerinde yapılan bir ma-nipülasyon muydu? Bunu okuyucu-nun takdirine bırakıyorum.

Eğer son satış operasyonu ger-çekse; ABD, IMF ve Almanya’nın re-zerv toplamı dünya rezerv toplamınınyaklaşık yüzde 45 seviyelerine düşmüşgörünüyor.

World Gold Council’ın web sitesinde yayımlanan verilerinde, Almanya’nın satış yaptığı ve toplam rezervinin 3.390,6 tonadüştüğü gözüküyor.

“ALTIN MADENCİLİĞİNİN GELİŞMESİNE ÖNEMLİ KATKILARIM OLDU”

AAllttıınn mmaaddeenncciilliiğğiinniinn yyaabbaannccıı sseerr--mmaayyeeyyllee yyaappııllmmaassıınnaa kkaarrşşıı mmııssıınnıızz??

Kesinlikle hayır! Altın madenci-liği yapılsın diye en çok mücadeleeden kişilerden biriyim. Tevazu gös-termeden, altın madenciliğinin ül-kemizde gelişmesine çok önemli kat-kılarım olduğunu da belirtmeliyim.Türkiye’de altın madenciliğinin bi-limsel anlamda hiç konuşulmadığı1987-1988 yıllarında, Kastamonu’dalistvenitik kayaçlar içinde altın bulup,bunu Hacettepe Üniversitesi’ndekisempozyumda sunmam ve 1990 yı-lında Avrupa’nın en prestijli dergi-lerinden biri olan Terra Nova’da ya-yımlanmasından sonra, maden aramakurumlarımızca araştırılan fakat geç-mişte önem verilmeyen benzeri 28yerde yeni bakışla araştırma yapıla-rak altın yatakları bulundu.

Geçmişte, plaser (dere kumun-daki döküntüler) yatak olan adlan-dırılan Hatay Kisecik köyünde AkıllıÇay’daki altınların kaynağı olan da-mar tipi yatakların varlığını ortaya çı-karmak da 1989’da bana nasip oldu.Bu tip yataklardaki modeli ortayakoymamdan sonra da birçok benze-ri yatak bulundu. Dönemin gazete-lerinde sekiz sütuna manşet olan buyataklardan üretilen ilk altın da MTApilot tesislerinde üretildi. Dönemin

Enerji Bakanı Fahrettin Kurt’un1991’de TBMM’de göstererek “ilkTürk altını” adını verdiği altınlar dabu yatakta üretildi.

İHRACATIN YÜZDE 2’SİMADENCİLİKTEN

TTüürrkkiiyyee’’ddee aallttıınn mmaaddeenncciilliiğğii iiççiinnyyaattıırrıımm yyaappııllddıığğıınnaa iinnaannmmııyyoorr mmuu--ssuunnuuzz??

Türkiye’de sadece altın maden-ciliğine değil, diğer madenlerimize deyatırım yapılmıyor. Bugün madenaranması için verilen ruhsat sayısıyaklaşık 41 bini geçti ve bunlardanyaklaşık 28 binine ‘işletmeye geçildi’raporu verildi. (Sistem devam ettiğiiçin bu rakamlarda zaman içindeartma oldu. Bu yüzden yaklaşık ra-

kamlar verildi.) Her bir ruhsat ala-nı için sadece 100 bin dolar risk ser-mayesi yatırılarak arama/işletmemasrafı yapılsaydı, bu ruhsat alanla-rına yaklaşık 4,1 milyar dolarlık biryatırım masrafı yapılırdı. Bu yatı-rımlar yapılsa açıkta işsiz olarak do-laşan 13 bin jeoloji mühendisi ol-mazdı.

Bugün bütün madenler için ya-pılan yatırımların toplamı 70-80 mil-yon doları geçmiyorsa ve ruhsat ba-şına ortalama 1.500-2.000 dolar ya-tırım payı düşüyorsa bu işte bir yan-lışlık var demektir. Yıllık toplam ih-racat gelirimizin yaklaşık yüzde 2’si-nin maden ihracatından olması da ül-kemizde ciddi bir madencilik yapıl-madığının en açık delili.

RÖPORTAJ / PROF. DR. DOĞAN AYDAL

EKO V‹T R‹N ŞUBAT 201468

AAllttıınn ffiiyyaattllaarrıınnıınn 22001144 yyııllıı ssoo--nnuunnddaa 990000 ddoollaarr sseevviiyyeelleerriinnee iinneeccee--ğğiinnii,, 22001177 ssoonnuunnddaa ddaa tteekkrraarr 33..000000ddoollaarr sseevviiyyeelleerriinnee ççııkkaaccaağğıınnıı iiffaaddeeeeddiiyyoorrssuunnuuzz.. GGeerreekkççeelleerriinniizzii vvee vvee--rriilleerrii aaççııkkllaarr mmııssıınnıızz??

Altının yükselme ve düşme peri-yotlarına bakıldığında belli zamanaralıkları gösterdiği dikkat çekiyor.Yukarıdaki tabloda da görüleceğiüzere altın sürekli olarak düşürülüpyükseltiliyor. Bunun ne zaman ola-cağına tabii ki ABD, Almanya veIMF’nin yöneticileri karar veriyor.Ancak ABD, Almanya ve IMF’ye et-ki eden merkezi bir manipülatörünolması da kuvvetle muhtemel. Bu ma-nipülasyona, bu merkezle doğrudanbağlantısı olan George Soros gibi ki-şilerin katkıda bulunduğu da bir ger-çek. Görünüşe göre altın fiyatları birmiktar daha düşecek. Şahsi tahmi-nim, 2014 yılı sonuna doğru altın fi-

yatlarının 900 dolara kadar düşece-ği yönünde. 2015 yılı başından itiba-ren de ABD, Almanya ve IMF’nin fi-yatı düşmüş altınları büyük oranlar-da alacaklarını düşünüyorum.Fiyatların 2.700-3.000 dolar aralığı-na ulaşacağı 2017 sonundan itibarende tekrar satışa geçeceklerini öngö-rüyorum. Bunun gerçekleşeceğinigörmek için geçmişteki verilere bak-makta yarar var.

ALTIN ÜRETİMİNDE25 FİRMANIN 17’Sİ YABANCI

TTüürrkkiiyyee’’ddee aallttıınnaa yyaattıırrıımm vvee aarraaşş--ttıırrmmaallaarr nnee dduurruummddaa??

Türkiye’de yıllık 150 ton kapasi-teli bir rafinerinin kurulması ve altınborsasının açılması çok önemli ol-muştur. İstanbul Altın Borsası, altın,gümüş ve platin gibi işlenmemiş kıy-metli madenlerin işlem görmesi ama-

cıyla 1995 yılında faaliyete geçti.Bugün için ülkemizde altın maden-ciliğiyle fiilen uğraşan 25 şirket bu-lunuyor. Bu şirketlerden 17 tanesi ya-bancı, sekizi Türk sermayeli şirkettir(Sistem işlediği için bu rakamlardaküçük değişiklikler olabilir). Yabancışirketlerin sahip olduğu altın ara-ma/işletme ruhsat sayısı 128 olup,bunlardan 20’sinde işletmeye geçildiğibeyan edildi. Yabancıların elinde ay-rıca 87 adet işletme izni henüz alın-mamış ruhsat ve altı adet de altın vegümüş ruhsatı bulunuyor. Türk ser-mayeli şirketlerin sermayelerinin dene kadarlık bir kısmı “gerçekten”Türk sermayesidir araştırıl mayade-ğer bir diğer konu. Türk sermayeliolarak adlandırdığımız şirketlerinbüyük bir kısmı, araştırmaların ilerisafhalarında veya işletme dönemin-de yabancı ortaklarla devam ettikle-ri bilindiğinden, altın madenciliğiiçinde önemli bir Türk sermayesivar diyemeyiz.

Bu 25 şirketten sadece 34 tane-sinin işletme safhasına gelip altınüretmeye başlamış olması ise dikkatçekici bir diğer konu. Bu kadar ya-bancı ve Türk şirkete rağmen altınüretimimizin 11 tonu geçmemesi bi-raz garip gelmiyor mu?

“Şahsi tahminim, 2014 yılı sonuna doğru altının ons fiyatının 900 dolara kadar düşeceği yönünde.”

“Altın, 2014 sonunda900 doları görür”

ALTIN FIYATLARININ43 YILLIK DEĞİŞİMİ

MB’nin altın stokları 490 ton

TTüürrkkiiyyee’’ddeekkii aallttıınn üürreettiimmii vvee ttüükkeettiimmii bbuuggüünnhhaannggii nnookkttaaddaa??

Altın üretimine 1,4 ton ile 2001 yılında başla-yan ülkemizde, son yıllardaki yıllık üretim 1.029 tonarasında değişti. Bu miktar, dünya altın üretiminönemsiz bir parçası olarak değerlendirilebilir.Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası altın stok-ları ise World Gold Council’a göre Kasım 2013 iti-barıyla 490,2 ton civarında.

EKO V‹T R‹N ŞUBAT 2014 69