ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน

(Reduce Reuse Recycle: 3R)

กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม

มนาคม ๒๕๖๐

RReedduuccee RReeuussee RReeccyyccllee: : 33RR

33RR TThhaaiillaanndd

โปรดทราบ ขอความในเอกสารนทงหมดหรอบางสวนเปนเรองท

อยในระหวางการพจารณา และไมพงเปดเผยแกสาธารณชน จนกวาจะเปดเผยโดยทางราชการ

ผหนงผใดน าไปเปดเผยผนนตองรบผดชอบ

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

สารบญ ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน

(Reduce Reuse Recycle: 3R)

บทสรปส าหรบผบรหาร

๑. หลกการและเหตผล ส-๑ ๒. วตถประสงค ส-๑ ๓. เปาหมาย ส-๑ ๔. ความเชอมโยงกบนโยบายและแผนระดบชาตทเกยวของ ส-๒ ๕. แนวคดและหลกการการด าเนนงานดาน 3R ส-๒ ๖. การด าเนนงานจดท ายทธศาสตร 3R ส-๕ ๗. ยทธศาสตรและมาตรการการด าเนนงาน ส-๗ ๘. ผลทคาดวาจะไดรบ ส-๘ ๙. การขบเคลอนยทธศาสตรและปจจยสความส าเรจ ส-๘ ๑๐. บทสรป ส-๘

สวนท ๑ สถานการณและสภาพปญหาการจดการขยะมลฝอย ๑.๑ สถานการณการจดการขยะมลฝอย ๑.๑.๑ ปรมาณขยะมลฝอย ๑ ๑.๑.๒ การจดการขยะมลฝอยในปจจบน ๒ ๑.๒ ปญหาในการจดการขยะมลฝอย ๑.๒.๑ การลดขยะมลฝอย ๗ ๑.๒.๒ การคดแยกขยะมลฝอย ๗ ๑.๒.๓ การใชประโยชนขยะมลฝอย ๗ ๑.๒.๔ การก าจดขยะมลฝอย ๘ ๑.๓ แนวทางการจดการขยะมลฝอยในอนาคต ๙ สวนท ๒ การจดท ายทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน ๒.๑ ความเปนมา ๑๑ ๒.๒ ความเชอมโยงกบนโยบายและแผนระดบชาตทเกยวของ ๑๑ ๒.๓ แนวคดและหลกการการด าเนนงานดาน 3R ๑๕ ๒.๔ การด าเนนงานจดท ายทธศาสตร 3R ทผานมา ๑๗

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

สวนท ๓ ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน ๓.๑ วตถประสงค ๑๙ ๓.๒ เปาหมาย ๑๙ ๓.๓ ค านยาม ๒๐ ๓.๔ ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน ๒๓ สวนท ๔ ผลทคาดวาจะไดรบ ๒๙ สวนท ๕ การขบเคลอนยทธศาสตรและปจจยสความส าเรจ ๕.๑ การขบเคลอนยทธศาสตร ๓๓ ๕.๒ ปจจยสความส าเรจ ๓๔ ๕.๓ มาตรการและแนวทางปฏบต ๓๕ ๕.๔ ระยะเวลาด าเนนการ ๓๗ เอกสารอางอง ๓๘ ภาคผนวก ๔๐

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

สารบญตาราง

ตารางท ๑-๑ ปรมาณการใชประโยชนของเสยทเปนวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรม ป ๒๕๕๘ ๕ ตารางท ๑-๒ ขอมลสถานทก าจดขยะมลฝอยแบบถกตองในป ๒๕๕๘ ๖ ตารางท ๓-๑ เปาหมายการลด คดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอย (รอยละ) ๑๙ ตารางท ๓-๒ เปาหมายการใชประโยชนวสดรไซเคลแตละประเภท ๒๐ ตารางท ๔-๑ เปาหมายและปรมาณการน าขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชน ป ๒๕๖๔ ๒๙ ตารางท ๔-๒ ปรมาณพลงงานทประหยดไดจากการน าวสดรไซเคลกลบมาใชประโยชนใหม ๓๐ ตารางท ๔-๓ ภาระตนทนการผลตบรรจภณฑทลดลง ๓๑

เมอเปลยนมาใชวสดใชแลวเปนวตถดบในการผลต ตารางท ๔-๔ ปรมาณคารบอนไดออกไซดทลดไดจากการน ากลบมาใชใหม ๓๒ ตารางท ๕-๑ ตวอยางแนวทาง มาตรการ และหนวยงานทรบผดชอบ ๓๕

ในยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

สารบญรป รปท ๑ ความเชอมโยงของยทธศาสตร 3R กบนโยบายและแผนระดบชาตทเกยวของ ส-๓ รปท ๒ ความเชอมโยงของยทธศาสตรกบนโยบายและแผนระดบชาตทเกยวของ ส-๙ รปท ๑-๑ ปรมาณขยะมลฝอยชมชนทเกดขน ป ๒๕๕๑ – ๒๕๕๘ ๑ รปท ๑-๒ องคประกอบขยะมลฝอยของเทศบาลทวประเทศ ๒ รปท ๑-๓ ปรมาณขยะมลฝอยชมชนทเกดขนและปรมาณการใชประโยชน ป ๒๕๕๑ – ๒๕๕๘ ๓ รปท ๑-๔ สดสวนการน าขยะมลฝอยชมชนกลบมาใชประโยชน ป ๒๕๕๘ ๓ รปท ๑-๕ การใชประโยชนของเสยภาคอตสาหกรรม ป ๒๕๕๑ – ๒๕๕๘ ๔ รปท ๑-๖ สดสวนการน าของเสยภาคอตสาหกรรมกลบมาใชประโยชน ป ๒๕๕๔ – ๒๕๕๘ ๕ รปท ๑-๗ แนวทางการจดการขยะมลฝอยแบบผสมผสาน ๑๐ รปท ๒-๑ ความเชอมโยงของยทธศาสตร 3R กบนโยบายและแผนระดบชาตทเกยวของ ๑๔ รปท ๓-๑ สรปความเชอมโยงของมาตรการ แนวทางปฏบตและเปาหมายภายใตยทธศาสตร 3R ๒๘

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ภาคผนวก

ลกษณะแผนงาน/โครงการ ภายใตยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน

(Reduce Reuse Recycle: 3R)

บทสรปส ำหรบผบรหำร ยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

บทสรปส ำหรบผบรหำร

ยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

๑. หลกกำรและเหตผล

สบเนองจำกปจจบน ปญหำมลพษสงแวดลอมไดทวควำมรนแรงขนเปนล ำดบ ประกอบกบขอจ ำกดดำนทรพยำกรธรรมชำตและงบประมำณทเกยวของในกำรจดกำรสงแวดลอม รฐบำลจงไดใหควำมส ำคญกบแนวทำงกำรบรหำรจดกำรมลพษรปแบบใหมทเนนกำรสงเสรมและอนรกษไวซงทรพยำกรธรรมชำต (Resource Conservation and Recovery) โดยมสำระส ำคญ คอ “กำรปองกนกำรเสอมโทรมหรอกำรสญสนไปและน ำกลบมำใชใหมซงทรพยำกรธรรมชำต โดยอำศยกำรมสวนรวมจำกทกภำคสวน ทงภำครฐ เอกชน และประชำชน เพอใหเกดสมดลและเปนรำกฐำนในกำรพฒนำทงในดำนเศรษฐกจสงคมของประเทศอยำงยงยน”

ดงนนเพอใหเกดกำรบรหำรจดกำรทสอดคลองกบนโยบำย จ ำเปนตองมกำรประยกตหลกกำรดำน 3R (Reduce Reuse Recycle: 3R) เขำกบระบบบรหำรจดกำรขยะมลฝอย โดยกำรควบคมปรมำณขยะมลฝอยทแหลงก ำเนด และกำรเพมประสทธภำพกำรคดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอยทเกดขนกอนทจะน ำไปก ำจดขนสดทำย อยำงถกหลกวชำกำรตอไป กรมควบคมมลพษ จงไดจดท ำยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำ ของเสยมำใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R) ส ำหรบใหหนวยงำนและภำคสวนทเกยวของน ำไปประยกตใชเปนกรอบแนวทำงกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชนในประเทศ เปนไปอยำงมระบบ ครบวงจร และสอดคลองกบแนวทำงกำรบรหำรจดกำรขยะมลฝอยแนวใหมแบบครบวงจร

๒. วตถประสงค ๑) เพอใหกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชนของประเทศไทย เปนไปอยำงมระบบครบวงจร และมประสทธภำพ โดยควำมรวมมอของทกภำคสวนแบบบรณำกำร ๒) เพอลดปรมำณขยะมลฝอยทแหลงก ำเนดและเพมประสทธภำพกำรน ำขยะมลฝอยกลบมำใชใหม

๓. เปำหมำย เปำหมำยสงสดในภำพรวมของยทธศำสตร 3R ไดแก กำรสงเสรมใหมกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน

ใหไดมำกทสดกอนกำรก ำจดทงในขนสดทำย ไดแก ลดกำรเกดขยะมลฝอยลง (Waste Reduction) มกำรคดแยกและน ำขยะมลฝอยมำใชประโยชน (Waste Recovery) เพมมำกขน ในแตละรปแบบ เชน กำรคดแยกและน ำกลบคนขยะรไซเคล (Material Recovery) ในชมชน กำรใชประโยชนวสดรไซเคลแตละประเภทในรปแบบกำรใชซ ำ (Reuse) และกำรแปรรปใชใหม (Recycle) รวมทงกำรใชประโยชนขยะอนทรย (Biodegradable Recovery) ในรปแบบของปยหมก (Composting) และกำซชวภำพ (Biogas) และกำรใชประโยชนขยะดำนพลงงำน (Energy Recovery) ของเศษวสดเหลอใชอน ๆ

บทสรปส ำหรบผบรหำร ยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๒- ๔. ควำมเชอมโยงกบนโยบำยและแผนระดบชำตทเกยวของ

ยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R) ยดกรอบเวลำในชวงเดยวกบแผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) โดยใชกรอบแนวคดดำนกำรเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมเพอกำรพฒนำอยำงยงยน รวมทงน ำกรอบแนวคดของแผนยทธศำสตรชำตระยะ ๒๐ ป (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๗๙) โดยใชกรอบแนวคดดำนกำรสรำงกำรเตบโตบนคณภำพชวตทเปนมตรตอสงแวดลอม นอกจำกน ยงไดน ำแผนตำง ๆ ในระดบประเทศทเกยวของ เชน แผนแมบทกำรบรหำรจดกำรขยะมลฝอยของประเทศ (พ.ศ. ๒๕๕๙ – ๒๕๖๔) มำใชในกำรวำงกรอบแนวคด โดยมกำรก ำหนดเปำหมำยใหเกดกำรพฒนำอยำงยงยน (Sustainable Development Goals) ตำมยทธศำสตรกำรเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมเพอกำรพฒนำอยำงยงยน เพอใหเกดกำรจดกำรขยะมลฝอยและกำรใชทรพยำกรทมอยอยำงเหมำะสมและยงยน สอดคลองและเชอมโยงกบกรอบและทศทำงกำรพฒนำของประเทศ ยดหลกกำรมสวนรวมของประชำชนในกำรลดของเสยและหมนเวยนกลบมำใชใหม (รปท ๑)

๕. แนวคดและหลกกำรกำรด ำเนนงำนดำน 3R แนวคดและหลกกำรทส ำคญของยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน

(Reduce Reuse Recycle: 3R) โดยมงเนนกำรบรหำรจดกำรขยะมลฝอยอยำงเปนระบบและครบวงจร ตงแตขนตอนกำรออกแบบ กำรผลต กำรจดจ ำหนำย กำรบรโภค กำรน ำกลบมำใชใหม และกำรบรหำรจดกำรของเสยทเกดขน ประกอบไปดวยแนวคดพนฐำนตำมหลกกำรพฒนำทยงยนหรอกำรบรโภคและกำรผลตทยงยนของสหประชำชำตทเชอมโยงกบแนวนโยบำยแหงรฐ และแผนระดบชำตตำง ๆ ทเกยวของ ดงน

๕.๑ กำรมสวนรวมของภำคสวนตำง ๆ เปนหลกกำรทใหมกำรสงเสรมบทบำทของกลมตำง ๆ ทงปจเจกบคคล องคกรเอกชนและภำคธรกจ ใหเขำมำรบรและมสวนรวมในกำรตดสนใจเรองส งแวดลอมและกำรพฒนำ (Public Private Partnership on Environment and Development) ซงสอดคลองกบรฐธรรมนญแหงรำชอำณำจกรไทย ทก ำหนดใหประชำชนมสวนรวมกบภำครฐในกำรคมครอง สงเสรมและรกษำคณภำพสงแวดลอมเพอใหด ำรงชพไดอยำงปกตและตอเนองในสงแวดลอมทจะไดกอใหเกดอนตรำยตอสขภำพอนำมย สวสดภำพหรอคณภำพชวต

๕.๒ ควำมรบผดชอบของผประกอบกำร เปนแนวคดในกำรผลตทยงยน (Sustainable Production) ซงประกอบดวยกำรใชวตถดบ กระบวนกำรผลต และกำรด ำเนนกำรทเปนมตรกบสงแวดลอม รวมทงแนวคดทพจำรณำวำตนทนทำงดำนทรพยำกรธรรมชำต และตนทนจำกกำรเสอมโทรมของสงแวดลอมจำกกำรพฒนำใหถอวำเปนตนทนของสนคำหนง ๆ ดวย จงเปนทมำของแนวทำงทจะใหผประกอบกำรเปนผรบผดชอบ (Producer Responsibility) ในกำรออกแบบและผลตสนคำทเปนมตรตอสงแวดลอม ลดของเสยในกระบวนกำรผลต จำกกำรปรบเปลยน กำรออกแบบและผลตสนคำใหม ๆ รวมทงกำรปรบเปลยนไปใชวสดตำง ๆ ทสำมำรถน ำกลบคนไปใชใหมไดอยำงปลอดภยเพอเปนกำรลดปรมำณของเสย หรอแนวคดในกรอบกำรผลตทยงยน (Sustainable Production) ขององ

บทสรปส ำหรบผบรหำร ยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๓-

แผนยทธศำสตรชำตระยะ ๒๐ ป (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๗๙) สรำงกำรเตบโตบนคณภำพชวตทเปนมตรกบสงแวดลอม - จดระบบอนรกษ ฟนฟและปองกนกำรท ำลำยทรพยำกรธรรมชำต - กำรพฒนำและใชพลงงำนทเปนมตรกบสงแวดลอม - กำรพฒนำเมองอตสำหกรรมเชงนเวศและเมองทเปนมตรกบสงแวดลอม - กำรรวมลดปญหำโลกรอนและปรบตวใหพรอมกบกำรเปลยนแปลงสภำพภมอำกำศ - กำรใชเครองมอทำงเศรษฐศำสตรและนโยบำยกำรคลงเพอสงแวดลอม

แผนพฒนำเศรษฐกจและสงคมแหงชำต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) - ขยะมลฝอยชมชนไดรบกำรจดกำรอยำงถกตองและนำไปใชประโยชนไมนอยกวำรอยละ ๗๕ - สงเสรมกำรผลตและกำรบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม โดยเนนกำรบรหำรจดกำรทรพยำกรอยำงมประสทธภำพและยงยน ภำยใตปรชญำของเศรษฐกจพอเพยง โดยใชแนวคดตลอดวฏจกรชวต (Life Cycle Thinking) - โครงกำรสงเสรมกำรผลตและกำรบรโภคทยงยน พฒนำและจดกำรทรพยำกรทมอยอยำงจ ำกดใหเกดประสทธภำพสงสดภำยใตกำรสรำงควำมตระหนกและควำมรบผดชอบแกผบรโภคในกำรเลอกซอและใชสนคำและบรกำรทเปนมตรกบสงแวดลอม โดยมเปำหมำยส ำคญคอกำรพฒนำทยงยน (Sustainable Development Goals)

แผนแมบทกำรบรหำรจดกำรขยะมลฝอยของประเทศ (พ.ศ. ๒๕๕๙ – ๒๕๖๔) - ขยะมลฝอยชมชนไดรบกำรจดกำรอยำงถกตองตำมหลกวชำกำร ไมนอยกวำรอยละ ๗๕ ของปรมำณขยะมลฝอยทเกดขน - ก ำหนดเปำหมำยในกำรน ำขยะมลฝอยกลบมำใชใหม ไมนอยกวำรอยละ ๓๐ ของปรมำณขยะมลฝอยทเกดขน - ใชหลกกำร 3R (Reduce Reuse Recycle) เพอใหเกดกำรใชนอย กำรใชซ ำ และกำรน ำขยะมลฝอยกลบมำใชใหม - กำรก ำจดขยะมลฝอยและของเสยอนตรำยแบบศนยรวม และกำรแปรรปผลตพลงงำน - ควำมรบผดชอบและกำรมสวนรวมของทกภำคสวนในกำรจดกำรขยะมลฝอยและของเสยอนตรำย

ยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

พฒนำขนเพอเปนกรอบแนวทำงกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน โดยมยทธศำสตรหลก ๔ ยทธศำสตร ไดแก กำรใชทรพยำกรอยำงมประสทธภำพ (Resource Efficiency) กำรบรโภคอยำงยงยน (Sustainable Consumption) กำรเพมประสทธภำพกำรลดและใชประโยชนขยะมลฝอย และกำรบ ำบดและก ำจดอยำงถกหลกวชำกำร ทงนไดน ำแนวคดในกรอบกำรผลตทยงยน (Sustainable Production) ขององคกำรสหประชำชำต มำประยกตรวมกนในยทธศำสตรดงกลำว

รปท ๑ ควำมเชอมโยงของยทธศำสตร 3R กบนโยบำยและแผนระดบชำตทเกยวของ

บทสรปส ำหรบผบรหำร ยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๔- หลกกำรขยำยควำมรบผดชอบของผผลต (Extended Producer Responsibility: EPR)๑ เปนแนวคดเชง

กลยทธในกำรปองกนปญหำทำงดำนสงแวดลอมทไดรบควำมนยมมำกในกลมสหภำพยโรป โดยแนวคด EPR นไดถกน ำมำใชครงแรกเมอป ค.ศ. ๑๙๙๐ ในรำยงำน Swedish Ministry of Environment and Natural Resource (Lindhqvist and Lindgren, ๑๙๙๐) แนวคด EPR นมงเนนกำรปองกนมำกกวำกำรตรวจจบสงกำรควบคมจำกภำครฐ (Shift from Command and Control) ดวยรปแบบของกำรใชแนวคดทครอบคลมทงวงจรชวตผลตภณฑ(Life Cycle Thinking) Rossemet al., (๒๐๐๖) Lindhqvist (๒๐๐๐) ไดนยำมแนวคด EPR ไว ดงน “หลกนโยบำยในกำรสงเสรมปรบปรงระบบผลตภณฑทงวงจรชวตเพอสงแวดลอม โดยกำรขยำยควำมรบผดชอบของผ ผลตผลตภณฑไปจนถงผผลตชนสวนตำง ๆ ในกำรชวยกนใหควำมสนใจตอกำรน ำกลบคน น ำกลบมำใชใหม และกำรทงท ำลำยผลตภณฑ” วตถประสงคของ EPR คอกำรสงเสรมใหผผลตลดมลพษและทรพยำกรทตองใชตลอดอำยกำรใชงำนของผลตภณฑ เรมตงแตกำรผลต กำรใชงำน ไปจนถงกำรเสอมสภำพดวยกำรปรบปรงกำรออกแบบผลตภณฑและเทคโนโลยในขนตอนกำรผลต หรอกลำวไดวำผผลตตองมควำมรบผดชอบตอผลกระทบตอสงแวดลอมทงหมดทเกดขนจำกผลตภณฑของตน ซงควำมรบผดชอบนรวมถงผลกระทบตนทำงทเกดจำกกำรเลอกวสดและขนตอนกำรผลต และผลกระทบปลำยทำงทเกดจำกกำรใชงำนและกำรก ำจดเมอหมดอำยกำรใชงำน

๕.๓ กำรใชวสดใหเกดประโยชนสงสด (Sustainable Material Management: SMM)๒ เปนแนวคดพนฐำนในกำรลดมลพษสงแวดลอม โดยกำรพจำรณำกำรใชทรพยำกรหรอวสดทน ำมำเปนวตถดบในกำรผลตผลตภณฑตำง ๆ ใหเกดประโยชนสงสด ซงตองค ำนงถงควำมรบผดชอบตอทรพยำกรธรรมชำต ซงเปนทมำของวสดตำง ๆ ทงทดน น ำ คณภำพดน ควำมหลำกหลำยทำงชวภำพ รวมทงกำรน ำวสดมำผลตเปนผลตภณฑ จะท ำใหเกดของเสยและปลอยมลพษ ดงนนในกำรลดมลพษสงแวดลอมดงกลำว จะตองมกำรปรบเปลยนพฤตกรรมกำรผลตและบรโภคของมนษย โดยกำรใชทรพยำกรใหนอยลงและใชทรพยำกรใหเกดประโยชนสงสด โดยเนนกำรน ำรปแบบของกำรออกแบบเชงนเวศเศรษฐกจ หรอ Eco-design มำพฒนำผลตภณฑทเปนมตรกบสงแวดลอม ซงอำจออกแบบใหมอำยกำรใชงำนนำนขน สำมำรถน ำกลบมำใชซ ำ (Reuse) ไดหลำยครง ตลอดจนกำรใชวสดทสำมำรถน ำกลบมำแปรรปใชใหม (Recycle) แนวคดใชวสดใหเกดประโยชนสงสด ถอวำเปนหลกกำรทส ำคญ ทเนนใหมกำรใชทรพยำกรหรอวสดตำง ๆ ทน ำมำผลตผลตภณฑใหมใหเกดประโยชนสงสด ไมเหลอเปนของเสยและน ำของเสยกลบมำใชประโยชนใหม จดวำเปนวธกำรจดกำรทมประสทธภำพ ปลอดภยและมควำมคมทน ซงสำมำรถด ำเนนกำรไดโดยกำรใชวธกำรผลตทสะอำด กำรออกแบบเชงนเวศเศรษฐกจ หรอ Eco-design กำรใชซ ำ (Reuse) กำรแปรรปใชใหม (Recycle) ๑ ทมำ : TOXIC TECH:Pulling the Plug on Dirty Electronics,www.greenpeace.org May ๒๐๐๕. และแนวกำรพฒนำกลไกกำรเรยกคนซำกผลตภณฑ

http://teenet.tei.or.th/Knowledge/Paper/3Rs_Mechanism.pdf ณ วนท ๑ มนำคม ๒๕๕๑ ๒ Sustainable Material Management: SMM for Europe, from efficiency to effectiveness, http://www.parlement-eu2010.be/pdf/3-4okt-

materials-management.pdf

บทสรปส ำหรบผบรหำร ยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๕-

๕.๔ กำรใชทรพยำกรอยำงมประสทธภำพ (Resource Efficiency)๓ กำรจดกำรสงแวดลอมในอดตทผำนมำ มงเนนกำรบ ำบดมลพษทปลำยทำงหรอปลำยทอ (End of Pipe) เปน

สวนใหญ กำรจดกำรสงแวดลอมทจะมประสทธภำพและสำมำรถใชเปนเครองมอในกำรปองกนและแกไขปญหำดำนทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมได ตองมแนวคดทเปลยนไปจำกเดม โดยมงเนนกำรจดกำรทสำมำรถกอใหเกดประโยชนทงสองดำนไปพรอม ๆ กนคอ กอใหเกดกำรพฒนำภำคธรกจอตสำหกรรมควบคไปกบกำรรกษำสงแวดลอม โดยมหลกกำรปองกนมลพษ (Pollution Prevention) เทคโนโลยกำรผลตทสะอำด (Cleaner Technology: CT) มำประยกตและผสมผสำนกลยทธตำง ๆ เพอใหกำรด ำเนนกจกรรมของภำคกำรผลตตองมกำรปองกนหรอลดผลกระทบตอสงแวดลอมควบคไปกบกำรพฒนำศกยภำพในกำรผลตของภำคอตสำหกรรมดวยเทคโนโลยกำรผลตทสะอำด เปนกำรปรบปรงหรอเปลยนแปลงกระบวนกำรผลตหรอผลตภณฑ เพอใหเกดกำรใชวตถดบ พลงงำน และทรพยำกร ธรรมชำตใหเปนไปอยำงมประสทธภำพสงสด โดยท ำใหเกดของเสยนอยทสดหรอไมมเลย รวมถงกำรเปลยนวตถดบ กำรใชซ ำ และกำรน ำกลบมำใชใหม จงเปนกำรลดมลพษทแหลงก ำเนด ชวยอนรกษทรพยำกรธรรมชำต ลดควำมเสยงทอำจเกดขนกบมนษย และลดตนทนกำรผลต ตลอดจนคำใชจำยในกำรบ ำบดหรอก ำจดของเสย จงเกดประโยชนตอกำรด ำเนนธรกจและเพมควำมสำมำรถในกำรแขงขนทำงกำรคำ ดงนนเทคโนโลยกำรผลตทสะอำดจงไดรบกำรยอมรบวำเปนเครองมอกำรจดกำรในเชงรกทมประสทธภำพในกำรจดกำรสงแวดลอมในยคปจจบน

๕.๕ กำรคำและสงแวดลอม (Trade and Environment)๔ แนวคดดำนสงแวดลอมระหวำงประเทศทน ำมำประกอบกำรจดท ำยทธศำสตร 3R เปนแนวทำงทใชส ำหรบกำรปองกนและควบคมกำรน ำของเสยเขำมำในประเทศ และอำจรวมถงกำรก ำหนดนโยบำยดำนกำรคำและสงแวดลอมทไมเปนอปสรรคตอกำรคำและกำรแขงขน รวมทงกำรเปนภำคในพนธกรณระหวำงประเทศ ทมสมมตฐำนอยบนพนฐำนของกำรปกปองทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอม กำรปองกนมลพษสงแวดลอมและสขภำพอนำมยของประชำชน เชน กำรก ำหนดมำตรกำรปองกน ควบคมสนคำทไมไดมำตรฐำน สนคำทมองคประกอบของสำรพษสง สนคำทไมเปนมตรตอสงแวดลอม และกำรขนสงหรอเคลอนยำยของเสยขำมแดน เปนตน ซงจะท ำใหประเทศไทยมเครองมอในกำรจดกำรทมประสทธภำพ สำมำรถรองรบผลกระทบจำกนโยบำยดำนกำรคำและสงแวดลอมของตำงประเทศ และเพมขดควำมสำมำรถในกำรแขงขนของผประกอบกำรได

๖. กำรด ำเนนงำนจดท ำยทธศำสตร 3R ทผำนมำ กรมควบคมมลพษไดด ำเนนงำนจดท ำยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลด คดแยก และน ำขยะมลฝอย

กลบมำใชใหม (Reduce Reuse Recycle: 3R) และกำรยกรำงกฎหมำย กำรประชมรวมกบหนวยงำนตำง ๆ รวมทงกำรประชมรบฟงควำมคดเหนจำกภำคสวนตำง ๆ ดงน

๓ ทมำ : เทคโนโลยกำรผลตทสะอำด (Cleaner Technology-CT) ส ำหรบโรงงำนอตสำหกรรม กลมเทคโนโลยกำรปองกนมลพษ ส ำนกเทคโนโลยน ำและกำรจดกำร

มลพษโรงงำน กรมโรงงำนอตสำหกรรม ๔ : ขำว สมอ. เดอนเมษำยน - มถนำยน ๒๕๔๔ http://www.tisi.go.th/cgi-bin/news/news.pl?news=202 ณ วนท ๗ มนำคม ๒๕๕๑

ส ำนกเทคโนโลยน ำและกำรจดกำรมลพษโรงงำน กรมโรงงำนอตสำหกรรม

บทสรปส ำหรบผบรหำร ยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๖- ๖.๑ กำรประชมวชำกำรดำนกำรลด คดแยก และน ำขยะมลฝอยกลบมำใชใหม (Thailand 3R Conference) ๔ ภมภำค โดยมผเขำรวมประชมจำกส ำนกงำนสงแวดลอมภำค ส ำนกงำนทรพยำกรธรรมชำตและสงแวดลอมจงหวด องคกรปกครองสวนทองถน สถำบนกำรศกษำ และผแทนชมชน ซงมกำรน ำเสนอผลกำรด ำเนนงำนดำน 3R และอภปรำยใหขอคดเหนและขอเสนอแนะตอกำรจดท ำยทธศำสตร 3R รวมทงกำรน ำเสนอรำยละเอยดกจกรรมเกยวกบกำรด ำเนนงำนดำน 3R ในภมภำคเอเชยแปซฟค ของผเชยวชำญจำก United Nations Environment Programme, Regional Resource Centre for Asia and the Pacific (UNEP RRC.AP) และไดน ำสรปผลกำรอภปรำยใหขอคดเหนและขอเสนอแนะจำกทประชมวชำกำรมำปรบปรงยทธศำสตร

๖.๒ ยกรำงยทธศำสตร 3R โดยกระบวนกำรจดท ำยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลด คดแยก และน ำขยะมลฝอยกลบมำใชใหม (Reduce Reuse Recycle: 3R) ทผำนมำไดยดหลกกำรมสวนรวมของประชำชน โดยเปดโอกำสใหทกภำคสวนมสวนรวมในกำรจดท ำยทธศำสตรและแผนปฏบตกำร รวมทงกำรระดมควำมคดเหนจำกทกภำคสวนในระดบภมภำคผำนกำรจดประชมวชำกำรดำน 3R และเปดโอกำสใหทกภำคสวนแสดงควำมคดเหนในกำรประชมใหขอคดเหนและขอเสนอแนะตอยทธศำสตร 3R ตลอดจนกำรประชำสมพนธเผยแพรใหสำธำรณชนรบทรำบผำนสออเลกทรอนกส (Website) กำรด ำเนนงำนโครงกำรเสรมสรำงสมรรถนะกบองคกรปกครองสวนทองถน กำรจดท ำองคควำมรตำง ๆ เพอใหประชำชนรบรและเขำใจเกยวกบกำรด ำเนนงำนของยทธศำสตร พรอมทงจดประชมใหขอคดเหนและขอเสนอแนะตอยทธศำสตรและแผนปฏบตกำรภำยใตยทธศำสตร 3R จ ำนวน ๒ ครง จำกผเชยวชำญ ผทรงคณวฒ ดำนกำรจดกำรขยะมลฝอย ไดแก หนวยงำนภำครฐสวนกลำง องคกรปกครองสวนทองถน องคกรเอกชนและภำคเอกชน สถำบนวจย และสถำบนกำรศกษำ เพอพจำรณำและใหควำมคดเหนตอยทธศำสตรและมำตรกำรตำง ๆ ภำยใตยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำน 3R ทง ๔ ยทธศำสตร รวมทงประเดนตำง ๆ ทเกยวของ รวมทงพจำรณำรำงแผนปฏบตกำรภำยใตยทธศำสตรด ำเนนงำนดำน 3R และไดน ำขอคดเหนและขอเสนอแนะจำกกำรประชมมำปรบปรงเพมเตมในยทธศำสตร 3R

๖.๓ กำรพฒนำกฎหมำย กฎระเบยบ เพอใหเออตอกำรขบเคลอนยทธศำสตร 3R โดยไดมกำรศกษำยกรำงพระรำชบญญตวำดวยกำรสงเสรมกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน พ.ศ. .... ประกอบดวยสำระส ำคญ ๙ หมวด ทครอบคลมกำรบรหำรจดกำรขยะมลฝอยแบบครบวงจรทเนนกำรลดและใชประโยชนขยะมลฝอย ไดแก คณะกรรมกำรนโยบำยกำรจดกำรกำกของเสย กำรเสรมสรำงสงคมกำรบรโภคทยงยน กำรใชทรพยำกรอยำงมประสทธภำพ ควำมรบผดชอบของผประกอบกำร กำรสงเสรมกำรลดและใชประโยชนกำกของเสย กำรบ ำบดและก ำจดกำกของเสย กำรควบคมกำรเคลอนยำยวตถดบ สนคำ ผลตภณฑหรอของเสยขำมแดน มำตรกำรสงเสรม ก ำหนดบทลงโทษ และบทเฉพำะกำล โดยรำงกฎหมำยดงกลำว ไดถกเสนอเขำวำระเพอพจำรณำของกำรประชมคณะรฐมนตรแลว แตตอมำไดมกำรยบสภำผแทนรำษฎร ตำมพระรำชกฤษฎกำยบสภำผแทนรำษฎร พ.ศ. ๒๕๕๔ และไดสงเรองดงกลำวคน ปจจบนอยในระหวำงกำรปรบปรงเพมเตมรำงพระรำชบญญต 3R และจะน ำเสนอคณะรฐมนตรเพอพจำรณำภำยในป ๒๕๖๐

บทสรปส ำหรบผบรหำร ยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๗- ๗. ยทธศำสตรและมำตรกำรกำรด ำเนนงำน ยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำน 3R ของประเทศ ไดก ำหนดใหครอบคลมทกขนตอนของกำรจดกำรของเสย ตงแตขนตอนกำรผลต กำรจดจ ำหนำยและบรโภค กำรน ำกลบมำใชใหม กำรบ ำบดและก ำจด โดยเนนกำรมสวนรวมจำกทกภำคสวน ทงหนวยงำนภำครฐ องคกรปกครองสวนทองถน ภำคเอกชน องคกรเอกชน และประชำชน เพอใหเกดกำรด ำเนนงำนในลกษณะกำรบรณำกำร และเกดผลในทำงปฏบตอยำงมประสทธภำพ ทงนกำรประยกตใชหลกกำรดำน 3R จะตองพจำรณำใหครอบคลมทกขนตอนของกำรเกดเปนของเสย และแนวทำงกำรบรหำรจดกำร โดยมยทธศำสตรหลกและสำระส ำคญ ดงน

๗.๑ ยทธศำสตรท ๑ กำรใชทรพยำกรอยำงมประสทธภำพ (Resource Efficiency) ครอบคลมขนตอนกำรผลตและจ ำหนำย มงเนนเรองกำรใชทรพยำกรอยำงมประสทธภำพ โดยกำรควบคม ปองกนกำรเกดของเสย กำรสงเสรมกำรใชประโยชนของเสยจำกกระบวนกำรผลต ซงมำตรกำรท ส ำคญ เชน กำรออกแบบสนคำและบรรจภณฑทเปนมตรกบสงแวดลอม (Eco-design) กำรประยกตใชเทคโนโลยกำรผลตทกอใหเกดของเสยนอยกวำ กำรปรบปรงเปลยนแปลงกระบวนกำรผลตใหเปนมตรตอสงแวดลอม กำรสงเสรมกำรน ำของเสยหรอวสดผลพลอยได (By-product) กลบมำใชใหม กำรควบคมคณภำพวตถดบใชแลวทงภำยในประเทศ และจำกตำงประเทศทน ำเขำมำเพอเปนวตถดบในกระบวนกำรผลต

๗.๒ ยทธศำสตรท ๒ กำรบรโภคอยำงยงยน (Sustainable Consumption) ครอบคลมขนตอนกำรบรโภคสนคำ มงเนนกำรบรโภคอยำงยงยน โดยกำรเสรมสรำงจตส ำนกของประชำชนในกำรลด คดแยก และน ำขยะมลฝอยกลบมำใชใหม กำรเสรมสรำงสงคมรไซเคล กำรสงเสรมกำรจดซอและบรโภคสนคำหรอบรกำรทเปนมตรกบสงแวดลอม (Green Purchasing Network) ตลอดจนกำรสรำงแรงจงใจ (Incentives) เพอก ำหนดใหผประกอบกำรรบผดชอบกำรผลตทยงยน (Sustainable Production) ไดแก สนคำหรอผลตภณฑของตนตลอดวฏจกรชวต กำรผลตสนคำทเปนมตรกบสงแวดลอม เปนตน

๗.๓ ยทธศำสตรท ๓ กำรเพมประสทธภำพกำรลด และใชประโยชนขยะมลฝอย โดยมงเนนกำรเพมประสทธภำพกำรลด และใชประโยชนขยะมลฝอย กำรสงเสรมกำรคดแยกขยะมลฝอยจำกแหลงก ำเนดหรอภำยหลงจำกกำรบรโภค สงเสรมและสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนจดท ำระบบเกบรวบรวมขยะมลฝอยแบบแยกประเภท สงเสรมและพฒนำธรกจรไซเคล พฒนำระบบกำรใชประโยชนขยะมลฝอยแบบศนยรวมระดบภมภำค (Eco-town Project) รวมทงกำรสงเสรมควำมรวมมอภำครฐและเอกชนในระบบกำรใชประโยชนขยะมลฝอยใหเชอมโยงกบกลไกตลำดเพอสนบสนนกำรลดกำซเรอนกระจกจำกกำรจดกำรขยะมลฝอย

๗.๔ ยทธศำสตรท ๔ กำรบ ำบดและก ำจดอยำงถกหลกวชำกำร จะเนนกำรพฒนำระบบ เทคโนโลย กำรบ ำบดและก ำจดขยะมลฝอย และกำรก ำกบดแลระบบบ ำบดและก ำจดขยะมลฝอยและของเสยอนตรำยอยำงถกหลกวชำกำรโดยกำรจดกำรอยำงเปนมตรกบสงแวดลอม (Environmentally Sound Manament: ESM) รวมทงกำรตดตำม ตรวจสอบและฟนฟระบบบ ำบดและก ำจดขยะมลฝอยและของเสยอนตรำย ใหสำมำรถด ำเนนกำรไดอยำงมประสทธภำพ และลดผลกระทบตอสงแวดลอม และควำมเปนอยของชมชนในบรเวณขำงเคยง

บทสรปส ำหรบผบรหำร ยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๘- ๘. ผลทคำดวำจะไดรบ

ยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R) ไดก ำหนดเปำหมำยกำรคดแยกและน ำกลบคนขยะรไซเคล (Material Recovery) ในชมชนใหไดมำกทสดจำกปรมำณขยะมลฝอยทเกดขน ซงจำกกำรประเมนประโยชนทจะไดรบจำกกำรคดแยกและน ำกลบคนขยะมลฝอยเพอน ำกลบไปใชประโยชน จะสำมำรถประหยดงบประมำณในกำรจดกำรขยะมลฝอย ประหยดพนทรองรบและก ำจดขยะ มลฝอย ประหยดพลงงำนและทรพยำกรธรรมชำตจำกกำรน ำเศษวสดมำใชแทนวตถดบใหม ลดตนทนผประกอบกำรจำกกำรน ำวสดรไซเคลมำเปนวตถดบใหมในกำรผลตสนคำ นอกจำกนยงลดกำรปลอยกำซคำรบอนไดออกไซด (CO2) ทกอใหเกดปญหำสภำวะโลกรอน รวมทงกอใหเกดอำชพและกำรจำงงำนจำกกำรคดแยกและน ำกลบคนขยะรไซเคล ๙. กำรขบเคลอนยทธศำสตรและปจจยสควำมส ำเรจ เพอใหกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R) เปนไปอยำงมระบบ มควำมตอเนองและสำมำรถด ำเนนงำนไดอยำงเปนรปธรรม ทกภำคสวนทเกยวของจะตองมควำมเขำใจในแผนย ทธ ศำสตร ม ส ว น ร ว ม ในกำ รปฏ บ ต ท ก ข น ตอน และแผนท จ ะต อ งปฏ บ ต ไ ด ใ นท ก ระด บ ทงหนวยงำนสวนกลำง สวนภมภำค สวนทองถน ผประกอบกำร และชมชน โดยมกำรสรำงควำมรควำมเขำใจในรำยละเอยดของยทธศำสตร กบหนวยงำนตำง ๆ ทเกยวของทงหนวยงำนสวนกลำง ระดบภำค ระดบจงหวด และระดบทองถน รวมทงกำรสนบสนนงบประมำณด ำเนนกำร แกหนวยงำนทเกยวของ ใหสอดคลองกบแผนงำน/กจกรรม/โครงกำร ตำมทก ำหนดไวในแผนปฏบตกำร และกำรตดตำม และประเมนผลสมฤทธของกำรด ำเนนงำนตำมยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน เพอน ำผลกำรประเมนมำปรบปรงกำรด ำเนนงำนตอไป ๑๐. บทสรป กำรน ำหลกกำรดำน 3R มำประยกตใชใหสอดคลองกบยทธศำสตรดำนกำรพฒนำเศรษฐกจสงคมและสงแวดลอมของประเทศ จะเปนกำรกระตนใหทกภำคสวน ไดตระหนกและเลงเหนควำมส ำคญในกำรใชทรพยำกรธรรมชำตใหเกดประโยชนสงสด (Resource Efficiency) และผลกระทบทำงดำนสงแวดลอมทเกดจำกกำรพฒนำประเทศ อนจะน ำไปสกำรก ำหนดมำตรกำรหรอแนวทำงรวมกนระหวำงภำครฐ เอกชน และประชำชน ในกำรจดกำรมลพษสงแวดลอมอยำงเปนระบบและครบวงจร ตงแตกำรลดปรมำณของเสยทแหลงก ำเนด ตลอดจนกำรน ำกลบมำใชใหม และก ำจดขนสดทำยตำมหลกกำรด ำเนนงำนดำน 3R และสอดคลองกบแนวทำงกำรบรหำรจดกำรมลพษตำมหลกสำกล โดยหนวยงำนทเกยวของสำมำรถบรณำกำรหลกกำรและแนวทำงกำรด ำเนนงำนดำน 3R เขำกบแนวทำงกำรบรหำรจดกำรดำนสงแวดลอมและกำรควบคมมลพษ ทก ำหนดไวในแผนงำนตำมงบประมำณ หรอแผนกำรจดกำรสงแวดลอมอน ๆ เพอใหกำรจดกำรและกำรควบคมของเสยเปนระบบและครบวงจร โดยเนนกำรลดและน ำของเสยกลบมำใชประโยชนใหมใหมำกทสด กอนกำรก ำจดขนสดทำยเพอใหเกดกำรใชทรพยำกรอยำงคมคำและมประสทธภำพ สงผลใหเกดกำรจดกำรของเสยทเปนระบบ ครบวงจร เปนไปตำมเปำประสงคของกำรพฒนำทยงยน (Sustainable Development Goals)

บทสรปส ำหรบผบรหำร ยทธศำสตรกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

วตถประสงค ๑) เพอใหกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชนของประเทศไทย เปนไปอยำงมระบบครบวงจร และมประสทธภำพ โดยควำมรวมมอของทกภำคสวนแบบบรณำกำร ๒) เพอลดปรมำณขยะมลฝอยทแหลงก ำเนดและเพมประสทธภำพกำรน ำขยะมลฝอยกลบมำใชใหม

เปาหมาย ๑) มกำรคดแยกและน ำกลบคนวสดรไซเคล (Waste Recovery) ในชมชนใหไดรอยละ ๒๐ ในป ๒๕๖๐-๒๕๖๔ รอยละ ๒๒ ในป ๒๕๖๕-๒๕๖๙ และรอยละ ๒๕ ในป ๒๕๗๐-๒๕๗๔ ๒) มกำรใชประโยชนขยะดำนพลงงำน (Energy Recovery) ของเศษวสดเหลอใชอน ๆ ไมนอยกวำรอยละ ๕ ภำยในป ๒๕๖๐-๒๕๖๔ รอยละ ๑๐ ภำยในป ๒๕๖๕-๒๕๖๙ และรอยละ ๑๕ ภำยในป ๒๕๗๐-๒๕๗๔ ๓) มกำรใชประโยชนขยะอนทรย (Biodegradable Recovery) ในรปแบบของปยหมก (Composting) และกำซชวภำพ (Biogas) เพมเปนรอยละ ๕ ภำยในป ๒๕๖๐-๒๕๖๔ รอยละ ๓๐ ภำยในป ๒๕๖๕-๒๕๖๙ และรอยละ ๕๐ ภำยในป ๒๕๗๐-๒๕๗๔ ๔) สำมำรถลดปรมำณขยะมลฝอยทตองน ำไปก ำจดในขนตอนสดทำยใหไดอยำงนอยรอยละ ๓๑ ภำยในป ๒๕๖๐-๒๕๖๔ รอยละ ๖๕ ภำยในป ๒๕๖๕-๒๕๖๙ และรอยละ ๙๕ ภำยในป ๒๕๗๐-๒๕๗๔ ๕) มกำรใชประโยชนวสดรไซเคลแตละประเภทในภำคอตสำหกรรมในรปแบบกำรใชซ ำ (Reuse) และกำรแปรรปใชใหม (Recycle) เฉลยรอยละ ๗๐ ภำยในป ๒๕๖๐-๒๕๖๔ รอยละ ๗๕ ภำยในป ๒๕๖๕-๒๕๖๙ และรอยละ ๘๕ ภำยในป ๒๕๗๐-๒๕๗๔

ยทธศาสตรท ๑ การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ

(Resource Efficiency)

ยทธศาสตรท ๒ การบรโภคอยางยงยน

(Sustainable Consumption)

ยทธศาสตรท ๓ การเพมประสทธภาพการลด และใชประโยชนขยะมลฝอย

ยทธศาสตรท ๔ การบ าบดและก าจด อยางถกหลกวชาการ

สาระส าคญ กำรผลตทยงยน (Sustainable Production) มงเนนกำรควบคม ปองกนกำรเกดของเสย กำรสงเสรมกำรใชประโยชนของเสยจำกกระบวนกำรผลต ซงมำตรกำรทส ำคญ เชน กำรออกแบบสนคำและบรรจภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม (Eco-design) กำรประยกตใชเทคโนโลยกำรผลตทกอใหเกดของเสยนอยกวำ กำรปรบปรงเปลยนแปลงกระบวนกำรผลตใหเปนมตรตอสงแวดลอม กำรสงเสรมกำรน ำของเสยหรอวสดผลพลอยได (By-product) กลบมำใชใหม กำรควบคมคณภำพวตถดบใชแลวทงภำยในประเทศ และจำกตำงประเทศทน ำเขำมำเพอเปนวตถดบในกระบวนกำรผลต

สาระส าคญ เสรมสรำงจตส ำนกของประชำชนในกำรลด คดแยก และน ำขยะมลฝอยกลบมำใชใหม กำรเสรมสรำงสงคม รไซเคล กำรสงเสรมกำรจดซอ/บรโภคสนคำทเปนมตรตอสงแวดลอม (Green Purchasing Network) ตลอดจนกำรสรำงแรงจงใจ (Incentives) เพอก ำหนดใหผประกอบกำรรบผดชอบสนคำหรอผลตภณฑของตนตลอดวฏจกรชวต

สาระส าคญ สงเสรมกำรคดแยกขยะมลฝอยจำกแหลงก ำเนดหรอภำยหลงจำกกำรบรโภค สงเสรมและสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนจดท ำระบบเกบรวบรวมขยะมลฝอยแบบแยกประเภท สงเสรมและพฒนำธรกจรไซเคล พฒนำระบบกำรใชประโยชนขยะมลฝอยแบบศนยรวมระดบภมภำค (Eco-town Project) รวมทงกำรสงเสรมควำมรวมมอภำครฐและเอกชนในระบบกำรใชประโยชนขยะมลฝอยใหเชอมโยงกบกลไกกำรผลตทสะอำด (Clean Development Mechanism: CDM)

สาระส าคญ พฒนำระบบ เทคโนโลย กำรบ ำบดและก ำจดขยะมลฝอย และกำรก ำกบดแลระบบบ ำบดและก ำจดขยะมลฝอยและของเสยอนตรำยอยำงถกหลกวชำกำรโดยกำรจดกำรอยำงเปนมตรกบสงแวดลอม (Environmentally Sound Manament: ESM) รวมทงกำรตดตำม ตรวจสอบและฟนฟระบบบ ำบดและก ำจดขยะมลฝอยและของเสยอนตรำย ใหสำมำรถด ำเนนกำรไดอยำงมประสทธภำพ

นโยบายรฐบาล จำกปญหำกำรจดกำรขยะมลฝอยไมถกตองและตกคำงสะสมอยเปนจ ำนวนมำกอนสงผลกระทบตอสงแวดลอมและอำจเปนอนตรำยตอสขภำพของประชำชน สมควรก ำหนดระเบยบกำรปฏบต รำชกำรเพ อก ำหนดข นตอนกำรด ำเนนกำรในกำรแกไขปญหำกำรจดกำรขยะ มลฝอยใหเปนระบบและมประสทธภำพ แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐-๒๕๖๔) ก ำหนดเปำหมำยขยะมลฝอยชมชนไดรบกำรจดกำรอยำงถกตองและน ำไปใชประโยชนไมนอยกวำรอยละ ๗๕ สดสวนของเสยอนตรำยชมชนทไดรบกำรก ำจดอยำงถกตองไมนอยกวำรอยละ ๓๐ และกำกอตสำหกรรมอนตรำยทงหมดเขำสระบบกำรจดกำรทถกตอง กรอบยทธศาสตรชาตระยะ ๒๐ ป (พ.ศ. ๒๕๖๐–๒๕๗๙) ยทธศำสตรท ๕ ยทธศำสตรดำนกำรสรำงกำรเตบโตบนคณภำพชวตทเปนมตรกบส งแวดลอม ในหวขอท (๑) จ ด ร ะ บ บ อ น ร ก ษ ฟ น ฟ แ ล ะ ป อ ง ก น ก ำ ร ท ำ ล ำ ยทรพยำกรธรรมชำต แผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ (พ.ศ. ๒๕๕๙–๒๕๖๔) ระบมำตรกำรกำรจดกำรขยะมลฝอยและของเสยอนตรำย ประกอบดวย ๓ มำตรกำร ไดแก (๑) มำตรกำรลดกำรเกดข ยะ ม ล ฝอย แ ล ะ ขอ ง เ ส ย อ น ต ร ำย ท แ หล ง ก ำ เ น ด (๒) มำตรกำรเพมศกยภำพกำรจดกำรขยะมลฝอยและ ของเสยอนตรำย (๓) มำตรกำรสงเสรมกำรบรหำรจดกำรขยะมลฝอยและของเสยอนตรำย

รปท ๒ ความเชอมโยงของยทธศาสตรกบนโยบายและแผนระดบชาตทเกยวของ

พฒนำขนเพอเปนกรอบแนวทำงกำรด ำเนนงำนดำนกำรลดและน ำของเสยมำใชประโยชน โดยมยทธศำสตรหลก ๔ ยทธศำสตร ไดแก กำรใชทรพยำกรอยำงมประสทธภำพ (Resource Efficiency) กำรบรโภคอยำงยงยน (Sustainable Consumption) กำรเพมประสทธภำพกำรลดและใชประโยชนขยะมลฝอย และกำรบ ำบดและก ำจดอยำงถกหลกวชำกำร ทงนไดน ำแนวคดในกรอบกำรผลตทยงยน (Sustainable Production) ขององคกำรสหประชำชำต มำประยกตรวมกนในยทธศำสตรดงกลำว

ส-๙

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

สวนท ๑ สถานการณและสภาพปญหาการจดการขยะมลฝอย

๑.๑ สถานการณการจดการขยะมลฝอย

๑.๑.๑ ปรมาณขยะมลฝอย ในระยะเวลาทผานมา ปรมาณขยะมลฝอยไดเพมจ านวนสงขนอยางรวดเรว ในป พ.ศ. ๒๕๕๑ ปรมาณ

ขยะมลฝอยทเกดขนทวประเทศมจ านวนประมาณ ๒๓.๙๓ ลานตน และไดเพมขนเปนประมาณ ๒๖.๘๕ ลานตน ในป พ.ศ. ๒๕๕๘ (รปท ๑-๑)๑

รปท ๑-๑ ปรมาณขยะมลฝอยทเกดขน ป ๒๕๕๑ – ๒๕๕๘

ปรมาณขยะมลฝอยทเกดขน มสดสวนองคประกอบทางกายภาพของเศษอาหารและอนทรยสารมากทสด

รอยละ ๖๓ รองลงมา ไดแก พลาสตก รอยละ ๑๗ กระดาษ รอยละ ๘ แกว รอยละ ๔ โลหะ รอยละ ๒ ผา ไม ยาง/หนง รอยละ ๓ ตามล าดบ สวนทเหลอเปนขยะมลฝอยอน ๆ รอยละ ๓ (รปท ๑-๒)๒

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๒-

รปท ๑-๒ องคประกอบขยะมลฝอยขององคกรปกครองสวนทองถนทวประเทศ

๑.๑.๒ การจดการขยะมลฝอยในปจจบน (๑) การคดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอย การคดแยกและน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหมในระยะแรก จะมการน าวสดทสามารถน ากลบมาใชใหมเกบรวบรวมไวกอน ไมไดทงปะปนไปกบขยะมลฝอยกอนททองถนหรอเทศบาลจะเกบรวบรวม โดยผทท าหนาทเปนตวกลางน าวสดเหลานนกลบมาใชใหมจะประกอบดวย กลมบคคลทอยนอกระบบ (Informal Sector) ไดแก คนคยขยะ พนกงานเกบขน รถเรรบซอของเกา และโรงงานอตสาหกรรม ตวกลางทง ๔ ดงกลาว จะซอขายวสดผานรานรบซอของเกา ซงน าสงตอโรงงานอตสาหกรรมเพอแปรรปเปนผลตภณฑ/สนคาตอไป ระบบตลาดของการซอขายเศษวสดเ พอน ากลบมาใชใหมน รานรบซอของเกามบทบาทมากในการรบซอของเกาจากรถเร รบซอของเกาและ/หรอพนกงานเกบขนของเทศบาล และคนคยขยะดวย อกทงยงเปนผทสามารถตดตอกบโรงงานแปรรปไดโดยตรง ท าใหอตราการใชประโยชนขยะมลฝอยและวสดเหลอใชอน ๆ อยทรอยละ ๓-๗ ของปรมาณขยะมลฝอยทเกดขนทงหมด ตอมาไดมการน ามาตรการปองกนและควบคมปรมาณขยะมลฝอยมาใช โดยมงเนนใหมการลด คดแยกและน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหมเพมมากขน ซงมการก าหนดแผนนโยบายและเปาหมายการน าขยะ มลฝอยกลบมาใชประโยชน การรณรงคประชาสมพนธเผยแพรดานการลดและน าขยะมลฝอยมาใชประโยชน ตลอดจนการสนบสนนงบประมาณและการวจยพฒนาเทคโนโลยทเกยวของ โดยมหนวยงานสวนกลางทมสวนรวม ไดแก กรมควบคมมลพษ กรมส งเสรมคณภาพส งแวดล อม กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย กระทรวงมหาดไทย และกระทรวงสาธารณสข ซงองคกรปกครองสวนทองถนสามารถน าแนวนโยบาย แนวทางการด าเนนงานลดและใชประโยชนขยะมลฝอยดงกลาวไปด าเนนการในชมชนไดเพมมากขน นอกจากน กลมผคดแยกนอกระบบ ตลอดจนชมชน และองคกรเอกชน (NGOs) เชน สมาคมสรางสรรคไทย มลนธศนยสอเพอการพฒนา มลนธเพอการพฒนาสงแวดลอมและพลงงาน รวมทงประชาชนในชมชนตาง ๆ ไดตระหนกถง

ผา

๑%

ไม

๑%

อนๆ

๓%

เศษอาหาร

๖๓%

แกว

๔%

กระดาษ

๘%

พลาสตก

๑๗%

ยาง/หนง

๑%โลหะ

๒%

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๓- ปญหาดานการจดการขยะมลฝอยและใหความรวมมอกบภาครฐในการด าเนนกจกรรมทจะสงเสรมใหมการลดและน าขยะมลฝอยมาใชประโยชนเพมมากขน กอใหเกดกจกรรมการคดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอยหลายรปแบบในภมภาคตาง ๆ ทวประเทศ อาท การจดตงธนาคารวสดเหลอใชหรอธนาคารขยะ การหมกปยอนทรยดวยกากน าตาลหรอเชอจลนทรย การจดกจกรรมผาปารไซเคล และขยะแลกไข เปนตน สงผลใหมการน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหมเพมสงขน โดยในป ๒๕๕๑ มปรมาณการน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหมประมาณ ๓.๔๕ ลานตน หรอประมาณรอยละ ๑๔ ของปรมาณขยะมลฝอยทเกดขน และในป ๒๕๕๘ มปรมาณการน าขยะมลฝอยกลบมา ใชใหมประมาณ ๔.๙๔ ลานตน หรอประมาณรอยละ ๑๘ ของปรมาณขยะมลฝอยทเกดขน (รปท ๑-๓) โดยมการคดแยกและน ากลบคนขยะรไซเคลประเภทเศษแกว กระดาษ พลาสตก เหลก และอะลมเนยม ผานกจกรรมตาง ๆ อาท ศนยวสดรไซเคลชมชน ธนาคารขยะรไซเคล การเรยกคนบรรจภณฑโดยผประกอบการ และการซอขายวสด รไซเคลโดยรานรบซอของเกา รวมประมาณ ๓.๗๕ ลานตน (รอยละ ๗๖) การน าขยะอนทรยมาหมกท าปยอนทรย ปยชวภาพ และการหมกเพอผลตกาซชวภาพ (Biogas) ประมาณ ๑.๐๔ ลานตน (รอยละ ๒๑) และการน าขยะ มลฝอยมาผลตพลงงานไฟฟาและเชอเพลงทดแทน ประมาณ ๐.๑๕ ลานตน (รอยละ ๓) (รปท ๑-๔)๓

รปท ๑-๓ ปรมาณขยะมลฝอยชมชนทเกดขนและปรมาณการใชประโยชน ป ๒๕๕๑ – ๒๕๕๘

รปท ๑-๔ สดสวนการน าขยะมลฝอยชมชนกลบมาใชประโยชน ป ๒๕๕๘

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๔- ส าหรบการใชประโยชนวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรม ในป ๒๕๕๑ มของเสยทเปนวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรมซงประกอบดวย ของเสยประเภทแกว กระดาษ พลาสตก เหลก อะลมเนยมและยาง ประมาณ ๑๑.๕๕ ลานตน ของเสยเหลานถกน ากลบมาใชประโยชนทงการแปรรปใชใหม /ใชซ า และใชเปนเชอเพลง ประมาณ ๗.๒๒ ลานตน หรอรอยละ ๖๒ และในป ๒๕๕๘ มของเสยทเปนวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรม ประมาณ ๑๓.๖๐ ลานตน ของเสยเหลานถกน ากลบมาใชประโยชนทงการแปรรปใชใหม /ใชซ า และใชเปนเชอเพลง ประมาณ ๘.๒๐ ลานตน หรอรอยละ ๖๖ (รปท ๑-๕) โดยเมอเปรยบเทยบกนจะพบวา สดสวนการน าของเสยทเปนวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรมกลบมาใชประโยชนเพมขนรอยละ ๔ ในระยะเวลา ๖ ป๔

รปท ๑-๕ การใชประโยชนของเสยภาคอตสาหกรรม ป ๒๕๕๑-๒๕๕๘

ในป ๒๕๕๘ มการน าวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรมน ากลบมาใชประโยชน ๘.๒๐ ลานตน หรอรอยละ ๖๖ ของปรมาณของเสยทเกดขน โดยมสดสวนการน าของเสยทเปนวสดรไซเคลในอตสาหกรรมแตละประเภทกลบมาใชประโยชนในชวง ๕ ปทผานมา อตสาหกรรมเหลกยงคงเปนอตสาหกรรมทมการน ากลบมาใชประโยชนมากทสดโดยน ามาแปรรปใชใหมรอยละ ๙๗ ของปรมาณของเสยทเกดขน รองลงมาคอ อตสาหกรรมพลาสตกและยาง มการน ากลบมาใชประโยชนรอยละ ๖๗ และ ๖๒ ของปรมาณของเสยทเกดขน ตามล าดบ สวนอตสาหกรรมแกวและกระดาษ มการน ากลบมาใชประโยชนต าทสดอยทรอยละ ๕๓ และ ๔๗ ของปรมาณของเสยทเกดขน ตามล าดบ (ตารางท ๑-๑ และรปท ๑-๖)

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๕- ตารางท ๑-๑ ปรมาณการใชประโยชนของเสยทเปนวสดรไซเคลในภาคอตสาหกรรม ป ๒๕๕๘

ประเภท

ปรมาณ ของเสยท เกดขน (ตน)

ปรมาณการน ากลบใชประโยชน

วธการ ซอขาย ในชมชน

(ตน)

ซอขาย/แลกเปลยนระหวางอตสาหกรรม

(ตน)

รวม

ตน รอยละ

แกว ๓,๑๑๑,๘๒๙ ๙๓๓,๕๔๙ ๔๐๔,๕๓๘ ๑,๓๓๘,๐๘๖ ๔๓ การแปรรปใชใหม

๓๐๐,๐๐๐ ๓๐๐,๐๐๐ ๑๐ การใชซ า

กระดาษ ๔,๙๕๗,๔๙๖ ๙๙๑,๔๙๙ ๑,๓๓๘,๕๒๔ ๒,๓๓๐,๐๒๓ ๔๗ การแปรรปใชใหม

พลาสตก ๒,๓๔๐,๒๖๘ ๙๑๒,๗๐๔ ๖๕๕,๒๗๕ ๑,๕๖๗,๙๗๙ ๖๗ การแปรรปใชใหม

เหลก/โลหะ ๑,๙๖๖,๕๕๘ ๔๙๑,๖๔๐ ๑,๔๑๕,๙๒๒ ๑,๙๐๗,๕๖๒ ๙๗ การแปรรปใชใหม

อะลมเนยม ๗๕๓,๒๓๘ ๑๘๘,๓๐๙ ๒๖๓,๖๓๓ ๔๕๑,๙๔๓ ๖๐ การแปรรปใชใหม ยาง ๔๗๑,๘๕๔ ๓๓,๐๓๐ ๑๓๒,๑๑๙ ๑๖๕,๑๔๙ ๓๕ การแปรรปใชใหม

๙๕,๐๐๐ ๙๕,๐๐๐ ๒๐ การใชซ า

๓๒,๐๐๐ ๓๒,๐๐๐ ๗ การใชเปนเชอเพลง

รวม ๑๓,๖๐๑,๒๔๓ ๓,๕๕๐,๗๓๑ ๔,๖๓๗,๐๑๑ ๘,๑๙๗,๗๔๒ ๖๐ ทมา : รวบรวมขอมลจากส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม ศนยวจยและพฒนาอตสาหกรรมยางไทย กลมอตสาหกรรมเยอและกระดาษ สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย กรมศลกากร บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) และการส ารวจขอมลของกรมควบคมมลพษ

รปท ๑-๖ สดสวนการน าของเสยภาคอตสาหกรรมกลบมาใชประโยชน ป ๒๕๕๔-๒๕๕๘ ทมา : รวบรวมขอมลจากส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม ศนยวจยและพฒนาอตสาหกรรมยางไทย กลมอตสาหกรรมเยอและกระดาษ สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย กรมศลกากร บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) และการส ารวจขอมลของกรมควบคมมลพษ

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๖- (๒) การก าจดขยะมลฝอย ขยะมลฝอยในสวนทไมไดน ากลบมาใชประโยชนใหม จะถกเกบรวบรวมขนสงและน าไปก าจดโดยองคกรปกครองสวนทองถนทมหนาทโดยตรงในการจดการขยะมลฝอย โดยขณะนมสถานทก าจดขยะมลฝอย ทวประเทศ จ านวน ๒,๕๒๓ แหง เปนสถานทก าจดขยะมลฝอยแบบถกตอง จ านวน ๔๔๘ แหง (รอยละ ๑๗.๘) (ตารางท ๑-๒) ทงน ตามหลกการของ Roadmap การจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย ฉบบผานความเหนชอบจากคณะรกษาความสงบแหงชาต เมอวนท ๒๖ สงหาคม ๒๕๕๗ จะสงเสรมใหเกดการจดการขยะมลฝอยแบบรวมศนย และสนบสนนภาคเอกชนลงทนหรอรวมด าเนนงานระบบจดการขยะมลฝอย ตลอดจนการแปรรปเพอผลตพลงงาน ตารางท ๑-๒ สถานทก าจดขยะมลฝอยแบบถกตองในป ๒๕๕๘๕

สถานทก าจดขยะมลฝอยแบบถกตอง รวมทงสน ๔๔๘ แหง รฐบาล เอกชน

ประเภท จ านวน(แหง)

ประเภท จ านวน(แหง)

การฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล/ การฝงกลบเชงวศวกรรม

๗๘ การฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล/ การฝงกลบเชงวศวกรรม

๖

การฝงกลบแบบเทกองควบคม ขนาดนอยกวา ๕๐ ตน/วน

๒๒๔ การฝงกลบแบบเทกองควบคม ขนาดนอยกวา ๕๐ ตน/วน

๙๗

เตาเผาทมระบบก าจดมลพษทางอากาศ ๑ เตาเผาทมระบบก าจดมลพษทางอากาศ ๓ เตาเผาขนาดนอยกวา ๑๐ ตน/วน ทมระบบก าจดอากาศเสย (ไซโคลน)

๑๔ เตาเผาขนาดนอยกวา ๑๐ ตน/วน ทมระบบก าจดอากาศเสย (ไซโคลน)

-

ระบบคดแยก หมกท าปย และฝงกลบ อยางถกตอง

๒๐ ระบบคดแยก หมกท าปย และฝงกลบ อยางถกตอง

๓

การก าจดขยะมลฝอยแบบเชงกล – ชวภาพ ๑ การก าจดขยะมลฝอยแบบเชงกล – ชวภาพ ๑ รวม (รฐบาล) ๓๓๘ รวม (เอกชน) ๑๑๐

๑.๒ ปญหาในการจดการขยะมลฝอย

ผลการด าเนนงานลดและใชประโยชนขยะมลฝอยทผานมา ชใหเหนวาอตราการเกดขยะมลฝอยในเขตกรงเทพมหานครและเทศบาลขนาดใหญยงคงสงกวาเปาหมายทก าหนดไว ในขณะทอตราการใชประโยชนขยะ มลฝอยและของเสยทเกดขนจะคอนขางต าเมอเปรยบเทยบกบขยะมลฝอยและของเสยทมศกยภาพในการน ากลบมาใชประโยชนใหม ซงในประเทศทมกฎหมาย กฎระเบยบหรอยทธศาสตรในการด าเนนงานดาน 3R มอตราการใชประโยชนขยะมลฝอยคอนขางสงเมอเปรยบเทยบกบปรมาณขยะมลฝอยทเกดขน เชน ประเทศญปนมอตรา

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๗- การใชประโยชนขยะมลฝอยรอยละ ๔๑๖ ในป ๒๕๕๑ สาธารณรฐสงคโปรมอตราการใชประโยชนขยะมลฝอยรอยละ ๕๔๗ ในป ๒๕๕๐ สหราชอาณาจกรมอตราการใชประโยชนขยะมลฝอยรอยละ ๔๐๘ ในป ๒๕๔๙ นอกจากนสหรฐอเมรกามอตราการใชประโยชนขยะมลฝอยรอยละ ๓๓.๒๙ ในป ๒๕๕๑ ทงนสาเหตทท าใหอตราการใชประโยชนขยะมลฝอยของประเทศไทยคอนขางต ามดงตอไปน

๑.๒.๑ การลดขยะมลฝอย (๑) ขาดการรณรงคประชาสมพนธเชงรกใหกบประชาชน ชมชน และผประกอบการ เพอเสรมสราง

จตส านกและทศนคตทดตอการจดการขยะมลฝอย โดยเฉพาะอยางยงการลดปรมาณขยะมลฝอยทตองมการด าเนนงานอยางตอเนอง

(๒) ขาดการสงเสรมและสนบสนนกจกรรมทจะกอใหเกดการลดขยะมลฝอยในชมชนและสภาพประกอบการ เชน การสงเสรมการขายจากภาครฐใหแกผประกอบการทสามารถลดของเสยทเกดจากกระบวนการผลต หรอรานคาทสามารถลดการใชบรรจภณฑฟมเฟอย การสนบสนนดานภาษอากรแกผประกอบการซอมบ ารงเครองใชตาง ๆ หรอผประกอบการตลาดนดสนคารไซเคล เปนตน

(๓) กฎหมายดานการจดการขยะมลฝอยทมอยในปจจบนไมเออตอการบงคบใชมาตรการทจะกอใหเกดการลดปรมาณขยะมลฝอยและของเสย ทงในดานของมาตรการภาษ คาธรรมเนยม และการควบคมสนคา บรรจภณฑและวสดเหลอใชจากตางประเทศ

๑.๒.๒ การคดแยกขยะมลฝอย (๑) ชมชน สถานประกอบการ สถาบนการศกษาและองคกรตาง ๆ ยงไมใหความรวมมอในการคดแยก

ขยะมลฝอยอยางจรงจง (๒) กลมผประกอบการคดแยก ซอ-ขายขยะรไซเคลยงไมไดรบการสงเสรมและสนบสนนจากภาครฐท า

ใหขาดแรงจงใจในการคดแยกขยะมลฝอย เพอน ากลบมาใชใหม (๓) องคกรปกครองสวนทองถนและชมชนตาง ๆ ขาดแคลนเทคโนโลยและวสดอปกรณ ส าหรบใชใน

การด าเนนการคดแยกขยะมลฝอย อาท ภาชนะรองรบขยะมลฝอย และรถเกบขนขยะมลฝอยแบบแยกประเภท (๔) ไมมการจดตงสถานททงวสดรไซเคลชมชน (Drop-off Station) สถานทซอคนขยะรไซเคล (Buy-

back Center) และโรงงานคดแยกและแปรสภาพวสดเหลอใช (Material Recovery and Processing Plant) ในภมภาคตาง ๆ ของประเทศ

(๕) ไมมกฎระเบยบหรอขอบงคบทจะก าหนดใหประชาชน ชมชน สถานประกอบการ ด าเนนการคดแยกขยะมลฝอยหรอของเสยเพอน ากลบมาใชประโยชนใหม

(๖) ขาดความชดเจนในการรวมลงทนของภาครฐและเอกชนในระบบการคดแยก ขนสงและใชประโยชนขยะมลฝอยหรอของเสย

๑.๒.๓ การใชประโยชนขยะมลฝอย (๑) ขยะมลฝอย ของเสยและวสดทมศกยภาพในการน ากลบมาใชใหมมคณภาพต าจากการปนเปอนใน

ระบบการทงขยะมลฝอย การคดแยกและการเกบรวบรวมขนสง

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๘- (๒) การวจยและพฒนาเทคโนโลยการใชประโยชนขยะมลฝอยหรอของเสยทเหมาะสมกบสภาพปญหา

ในประเทศทงในรปแบบของเทคโนโลยการใชซ าและแปรรปใชใหมยงมอยอยางจ ากด (๓) กลมผประกอบการ ชมชน ทด าเนนธรกจดานการใชประโยชนขยะมลฝอย ของเสย และวสดเหลอ

ใชยงไมไดรบการสนบสนนและสงเสรมจากภาครฐเทาทควร ทงในดานการสงเสรมภาษอากร การสงเสรมตลาดสนคารไซเคลและการสงเสรมใหมการจดตงหรอขยายโรงงานแปรรป

(๔) ขาดการสงเสรมและสนบสนนสนคาหรอผลตภณฑทผลตจากบรรจภณฑและวสดเหลอใชทงในดานการรณรงคประชาสมพนธเชงรกใหกบผบรโภค การสนบสนนดานภาษ การสรางกลไกดานการคาและการแขงขนทางการตลาด

๑.๒.๔ การก าจดขยะมลฝอย (๑) ขาดแผนหลกเกยวกบการจดการขยะมลฝอยทสามารถน ามาใชเปนกรอบปฏบตในการด าเนนงาน

ระยะยาว การด าเนนงานทผานมาสวนใหญมกเปนการแกไขปญหาเฉพาะหนาหรอในลกษณะแยกสวน รวมทงขาดการประสานงานระหวางองคกรภาครฐ เอกชนและประชาชน

(๒) การด าเนนการสวนใหญเปนการจดการทปลายเหต ใหความส าคญกบการพฒนาโครงสรางพนฐาน เชน การกอสรางระบบก าจดขยะมลฝอยมากกวาการพฒนาระบบบรหารจดการ รวมทงระบบการจดการขยะมลฝอยทตนทาง

(๓) ขาดกฎระเบยบและแนวทางปฏบตทชดเจน ในการจดการขยะมลฝอยในแตละขนตอน เชน เกณฑการคดเลอกพนทและเกณฑการกอสรางระบบก าจดขยะมลฝอย รวมทงการเลอกระบบหรอเทคโนโลยในการจดการขยะมลฝอย หนวยงานทจะรบผดชอบตดตามตรวจสอบดแลวธปฏบตในการก าจดขยะมลฝอยใหถกหลกสขาภบาล กฎระเบยบและกลไกรวบรวมและคดแยกขยะอนตรายออกจากขยะทวไปของชมชนและกลไกการเรยกคนสนคาหรอบรรจภณฑใชแลว หรอซากผลตภณฑเพอน ามาท าลายและแหลงทองเทยวทหางไกลชมชนขาดการดแลจดการขยะมลฝอย เปนตน

(๔) กฎหมายทเกยวของยงไมเอออ านวยใหมการจดการขยะมลฝอยชมชนอยางมประสทธภาพ เนองจากกฎหมายทมอยไมเออตอการจดการขยะมลฝอยแบบครบวงจร ตงแตการลดขยะมลฝอยทตนทาง การคดแยก การเกบรวบรวม ขนสง บ าบดและก าจดขยะมลฝอย

(๕) การจดเกบคาธรรมเนยมขาดประสทธภาพ มปญหาในเรองระเบยบปฏบตทไมชดเจน ไมสะทอนตนทนทแทจรงของการจดการขยะมลฝอยของภาครฐ และไมเปนไปตามหลกการ “ผกอมลพษเปนผจาย” เนองจากการน าไปปฏบตยงอยในระยะเรมตนด าเนนการจงยงไมสามารถก าหนดหลกเกณฑการปฏบตทเปนรปธรรมได รวมทงองคกรปกครองสวนทองถนบางแหง ไมมการออกขอบญญตในการจดเกบคาธรรมเนยมหรอไมไดด าเนนการในการจดเกบคาธรรมเนยม

(๖) การกอสรางระบบก าจดขยะมลฝอยทถกหลกวชาการมนอย กอใหเกดปญหามลพษท าใหประชาชนไมยอมรบและคดคานการจดตงสถานทก าจดขยะมลฝอยในพนทชมชนของตน

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๙- (๗) มขอจ ากดดานงบประมาณทไมสามารถจดสรรไดอยางทวถง และยงไมมระบบการบรหารดาน

การเงนและการเกบคาบรการทมประสทธภาพ นอกจากนยงมขอจ ากดในดานการลงทนทงภาครฐและเอกชนเพอการจดตงศนยก าจดขยะมลฝอยแบบครบวงจร รวมทงความไมชดเจนในการรวมทนระหวางภาครฐและเอกชน

(๘) ขาดองคกรกลางในการควบคมดแลการจดการขยะมลฝอยของทองถนโดยรวม ทงภาครฐและเอกชน รวมทงเปนผใหความเหนหรอชแจงตอประชาชนใหไดรบทราบขอมลทถกตอง ทงในดานความจ าเปนในการด าเนนโครงการและผลกระทบตอสงแวดลอมทอาจเกดขน รวมถงมาตรการปองกนเพอลดปญหาความขดแยง ตลอดจนดแลก ากบโครงการจดการขยะมลฝอย มใหเกดผลกระทบตอสงแวดลอมและชมชน และพจารณาผลตอบแทนกบชมชนทตงอยใกลกบสถานทก าจดขยะมลฝอยทเหมาะสม

๑.๓ แนวทางการจดการขยะมลฝอยในอนาคต แนวทางการจดการขยะมลฝอยในอนาคต มแนวคดหลกในการเพมประสทธภาพและใหเกดการบรณาการของการจดการขยะมลฝอย เนองจากการจดการขยะมลฝอยในปจจบนเปนไปในลกษณะรปแบบตางกนและตางคนตางท า กอใหเกดปญหาการขาดแคลนงบประมาณ ทองถนไมสามารถเกบคาธรรมเนยมและขาดผควบคมดแลระบบทมความรความช านาญเฉพาะดาน จงเกดปญหาผลกระทบตอสงแวดลอมและน ามาซงเหตเดอดรอนร าคาญและการรองเรยน ดงนนการเพมประสทธภาพและใหเกดการบรณาการของการจดการขยะมลฝอย จะมงเนนใหมการจดการขยะมลฝอยแบบผสมผสาน โดยการน าขยะมลฝอยทมศกยภาพน ากลบมาใชใหเกดประโยชนมากทสดและลดปรมาณขยะมลฝอยทตองน าไปบ าบดและก าจดใหเหลอนอยทสด พรอมทงใหมศนยจดการขยะมลฝอย โดยมงเนนการรวมกลมขององคกรปกครองสวนทองถน (Cluster) มการเลอกใชเทคโนโลยทเหมาะสม หรอเทคโนโลยทเปนทางเลอกมาตรฐานในการสรางระบบก าจดขยะมลฝอยทเนนการแปรรปขยะมลฝอยใหเปนพลงงานโดยค านงถงปรมาณขยะมลฝอย และขนาดของกลมพนท (ขนาดเลก กลาง หรอใหญ) สงเสรมธรกจ รไซเคลหรอการแปรรปใชใหม และการสรางจตส านกการคดแยกขยะมลฝอย (รปท ๑-๗)

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๑๐-

รปท ๑-๗ แนวทางการจดการขยะมลฝอยแบบผสมผสาน

ยะร ไ เ ล ๓๐%

ขยะอนตราย ๓%

ขยะอนทรย ๖๔% ยะมลฝอย

๑๐๐%

ยะทวไป ๓%

น าเขาโรงงานแปรรปใชใหม ๒๕%

ขยะรไซเคลค าพต า ๕%

น าเขาสกระบวนการหมกท าปย ๓๖%

เศษเหลอทงจากการหมกท าปย ๒๘%

น าเขาสกระบวนการบ าบดและก าจดอยางถกตองและปลอดภย

การแปรรป พลงงานขยะ ๓๖%

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๑๑- สวนท ๒

การจดท ายทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

๒.๑ ความเปนมา มลพษจากขยะมลฝอยเปนหนงในปญหาสงแวดลอมทส าคญ และนบวนจะทวความรนแรงขนเปนล าดบ สาเหตมาจากปรมาณขยะมลฝอยจากชมชนตาง ๆ ทวประเทศไดเพมสงขนอยางรวดเรว ตามจ านวนประชากรทเพมขน การขยายตวและพฒนาการดานเศรษฐกจ สงคม และเทคโนโลย ในขณะทงบประมาณ รวมทงพนทรองรบและก าจดขยะมลฝอยยงมอยอยางจ ากด ท าใหหนวยงานทรบผดชอบไมสามารถก าจดขยะมลฝอยอยางถกหลกสขาภบาลได ซงจะกอใหเกดปญหามลพษสงแวดลอม ปญหาแหลงพาหะน าโรค เหตร าคาญ ไมนาด และสงผลกระทบตอเศรษฐกจสงคม สขภาพอนามย และความเปนอยของประชาชน นโยบายดานการจดการขยะมลฝอยของประเทศ รฐบาลไดใหความส าคญกบแนวทางการใชทรพยากร ธรรมชาตใหเกดประโยชนสงสด (Resource Conservation and Recovery) สงผลใหมการก าหนดแนวทางการจดการขยะมลฝอยแบบครบวงจร (Integrated Solid Waste Management) ดงนนเพอใหเกดการบรหารจดการทสอดคลองกบนโยบาย จ าเปนตองมการประยกตหลกการดาน 3R (Reduce Reuse Recycle) เขากบระบบบรหารจดการขยะมลฝอย โดยการควบคมปรมาณขยะมลฝอยหรอของเสยทแหลงก าเนด และการเพมประสทธภาพการคดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอยหรอของเสยทเกดขนกอนทจะน าไปก าจดขนสดทาย อยางถกหลกวชาการตอไป ดงนนกรมควบคมมลพษจงไดจดท ายทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R) ส าหรบใหหนวยงานและภาคสวนทเกยวของน าไปประยกตใชเปนกรอบแนวทางการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชนในประเทศ เปนไปอยางมระบบ ครบวงจร และสอดคลองกบแนวทางการบรหารจดการขยะมลฝอยแนวใหมแบบครบวงจร

๒.๒ ความเชอมโยงกบนโยบายและแผนระดบชาตทเกยวของ ๒.๒.๑ นโยบายรฐบาล๑๐ พลเอก ประยทธ จนทรโอชา นายกรฐมนตร ไดมอบนโยบายในราชกจจานเบกษา เลม ๑๓๑ ตอนพเศษ ๑๘๙ ง ระเบยบส านกนายกรฐมนตร วาดวยการจดระบบบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ พ .ศ. ๒๕๕๗ ประกาศ ณ วนท ๑๙ กนยายน ๒๕๕๗ โดยมเนอความวา จากกรณทเกดปญหาการจดการขยะมลฝอยไมถกตองและตกคางสะสมอยเปนจ านวนมากอนสงผลกระทบตอสงแวดลอมและอาจเปนอนตรายตอสขภาพของประชาชน สมควรก าหนดระเบยบการปฏบตราชการเพอก าหนดขนตอนการด าเนนการในการแกไขปญหาการจดการขยะ มลฝอยใหเปนระบบและมประสทธภาพ ดวยการบรณาการแผนและแนวทางในการด าเนนงานของสวนราชการและองคกรปกครองสวนทองถน โดยมกระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนศนยกลางในการก าหนดแนวทางการท างาน การสงการ การแกไขปญหาใหเปนไปอยางเปนระบบ รวดเรว และมประสทธภาพ

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๑๒- ๒.๒.๒ แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔) แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔) ส านกงานคณะกรรมการพฒนาการเศรษฐกจและสงคมแหงชาต (สศช.) ไดจดท าบนพนฐานของยทธศาสตรชาต ๒๐ ป (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๗๙) ซงเปนแผนแมบทหลกของการพฒนาประเทศ และเปาหมายการพฒนาทย งยน (Sustainable Development Goals: SDGs) รวมทงการปรบโครงสรางประเทศไทยไปสประเทศไทย ๔.๐ ตลอดจนประเดนการปฏรปประเทศ โดยยทธศาสตรทเกยวของกบการบรหารจดการขยะมลฝอย คอ ยทธศาสตรท ๔ การเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมเพอการพฒนาอยางยงยน เปาหมายท ๓ สรางคณภาพสงแวดลอมทด ลดมลพษ และลดผลกระทบตอสขภาพของประชาชนและระบบนเวศ โดยใหความส าคญเปนอนดบแรกกบการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย ฟนฟคณภาพแหลงน าส าคญของประเทศ และแกไขปญหาวกฤตหมอกควน ในตวชวดท ๓.๑ สดสวนของขยะมลฝอยชมชนไดรบการจดการอยางถกตองและน าไปใชประโยชนไมนอยกวารอยละ ๗๕ สดสวนของเสยอนตรายชมชนทไดรบการก าจดอยางถกตองไมนอยกวารอยละ ๓๐ และกากอตสาหกรรมอนตรายทงหมดเขาสระบบการจดการทถกตอง โดยการเรงรดแกไขปญหาการจดการขยะตกคางสะสมในพนทวกฤต ผลกดนกฏหมายและกลไกเพอการคดแยกขยะ สนบสนนการแปรรปเปนพลงงาน ใชมาตรการทางเศรษฐศาสตรเพอใหเกดการลดปรมาณขยะ รวมทงสรางวนยคนในชาตเพอการจดการขยะอยางยงยน โดยเรงก าจดขยะมลฝอยตกคางสะสมในพนทวกฤต ผลกดนการจดท าแผนการบรหารจดการขยะมลฝอยในระดบจงหวดและระดบทองถน สงเสรมการรวมกลมขององคกรปกครองสวนทองถนและการรวมลงทนของภาคเอกชน เพอเพมประสทธภาพการจดการขยะ สนบสนนการจดการขยะทครบวงจรตงแตตนทางจนถงปลายทาง โดยลดปรมาณการผลตขยะ และสงเสรมใหเกดกลไกการคดแยกขยะเพอน ากลบมาใชใหมใหมากทสด สงเสรมการแปรรปขยะมลฝอยและวตถดบทเหลอจากกระบวนการผลตเปนพลงงาน โดยใชนวตกรรมและเทคโนโลยทเหมาะสมกบพนท ผลกดนการออกกฎหมายและมาตรการจดการของเสยอนตรายชมชน โดยเฉพาะซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ดวยมาตรการสงเสรมและมาตรการบงคบตงแตตนทางรวมไปถงการควบคมการน าเขา จดใหมแหลงรวบรวมและแหลงรบก าจดของเสยอนตรายจากชมชนกระจายอยทวประเทศ พฒนาระบบควบคมการขนสงของเสยอนตรายจากอตสาหกรรมใหไดมาตรฐาน สรางวนยของคนในชาตมงสการจดการทยงยน โดยใหความร ปลกจตสานก และสรางความตระหนก ใหประชาชน นกเรยน เยาวชนมสวนรวมในการจดการขยะอยางเปนรปธรรม สงเสรมการน า เครองมอทางเศรษฐศาสตรมาใชในการบรหารจดการขยะ โดยใชหลกการผกอมลพษเปนผจาย ทบทวนเกณฑการเกบคาธรรมเนยมการจดการขยะทเหมาะสม รวมถงการบงคบใชกฎหมายสงแวดลอมอยางจรงจง

๒.๒.๓ กรอบยทธศาสตรชาตระยะ ๒๐ ป (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๗๙)๑๑ กรอบยทธศาสตรชาตระยะ ๒๐ ป (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๗๙) เปนแผนและยทธศาสตรการพฒนาของชาตในระยะยาวทก าหนดแนวทางการพฒนาของทกภาคสวนใหขบเคลอนไปในทศทางเดยวกน ซงไดก าหนดยทธศาสตรทเกยวของกบการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน คอ ยทธศาสตรท ๕ ยทธศาสตรดานการสรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรกบส งแวดลอม ในหวขอท (๑) จดระบบอนรกษ ฟนฟและปองกนการท าลายทรพยากรธรรมชาต

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๑๓- ๒.๒.๔ แผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ (พ.ศ. ๒๕๕๙ – ๒๕๖๔) แผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ (พ.ศ. ๒๕๕๙ – ๒๕๖๔) ไดระบมาตรการการ

จดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย ประกอบดวย ๓ มาตรการ ไดแก (๑) มาตรการลดการเกดขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทแหลงก าเนด โดยสนบสนนและขยายผลใหมการจดการขยะมลฝอยต งแตบานเรอน สถานศกษา สถานประกอบการ รวมทงสถานบรการตาง ๆ ทงในชมชนและสถานททองเทยว เพอลดปรมาณการเกดขยะมลฝอยและของเสยอนตราย สงเสรมใหเกดกลไกการคดแยกและน าขยะมลฝอยและของเสยอนตรายกลบมาใชประโยชนใหมใหมากทสดสนบสนนการเลอกใชสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม และสงเสรมการผลตทเปนมตรกบสงแวดลอมโดยการออกแบบผลตภณฑทเลอกใชวสดทไมสงผลกระทบตอสงแวดลอมสามารถน ากลบมาใชประโยชนใหม ลดของเสยในขนตอนการผลต เปนผลตภณฑทมอายการใชงานนานขน สามารถน ากลบมาใชซ าไดหลายครง เพอใหเกดการผลตและการบรโภคทยงยน (Sustainable consumption and production) (๒) มาตรการเพมศกยภาพการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย โดยองคกรปกครองสวนทองถน และจงหวด ด าเนนการเกบรวบรวม ขนสง และก าจดขยะมลฝอยและของเสยอนตรายทเกดขนในพนทรบผดชอบของตนเองไดอยางเหมาะสมและมประสทธภาพ (๓) มาตรการสงเสรมการบรหารจดการขยะ มลฝอยและของเสยอนตราย โดยสรางจตส านกใหกบประชาชนตงแตระดบเยาวชนเขามามสวนรวมในการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย ตงแตการลดการเกดขยะมลฝอยจากบานเรอน สถานศกษา สถานประกอบการ รวมทงสถานบรการตาง ๆ การคดแยกขยะมลฝอยและของเสยอนตรายจนถงการก าจดขนสดทาย พฒนาองคความร รปแบบเทคโนโลยการบ าบด/ก าจดขยะมลฝอย ของเสยอนตราย รวมถงวสดทดแทนวสดทใชเปนบรรจภณฑก าจดยาก พฒนาและเชอมโยงระบบฐานขอมลเพอการจดการอยางมประสทธภาพ และสรางแรงจงใจในการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตรายโดยใชกลไกทางเศรษฐศาสตร และกลไกทางสงคม

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R) ยดกรอบเวลาในชวงเดยวกบแผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) โดยใชกรอบแนวคดดานการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมเพอการพฒนาอยางยงยน รวมทงน ากรอบแนวคดของแผนยทธศาสตรชาตระยะ ๒๐ ป (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๗๙) โดยใชกรอบแนวคดดานการสรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรตอสงแวดลอม นอกจากน ยงไดน าแผนตาง ๆ ในระดบประเทศทเกยวของ เชน แผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ (พ.ศ. ๒๕๕๙ – ๒๕๖๔) มาใชในการวางกรอบแนวคด โดยมการก าหนดเปาหมายใหเกดการพฒนาอยางยงยน (Sustainable Development Goals) ตามยทธศาสตรการเตบโตทเปนมตรกบสงแวดลอมเพอการพฒนาอยางยงยน เพอใหเกดการจดการขยะมลฝอยและการใชทรพยากรทมอยอยางเหมาะสมและยงยน สอดคลองและเชอมโยงกบกรอบและทศทางการพฒนาของประเทศ ยดหลกการมสวนรวมของประชาชนในการลดของเสยและหมนเวยนกลบมาใชใหม (รปท ๒-๑)

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๑๔-

แผนยทธศาสตรชาตระยะ ๒๐ ป (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๗๙) สรางการเตบโตบนคณภาพชวตทเปนมตรกบสงแวดลอม - จดระบบอนรกษ ฟนฟและปองกนการท าลายทรพยากรธรรมชาต - การพฒนาและใชพลงงานทเปนมตรกบสงแวดลอม - การพฒนาเมองอตสาหกรรมเชงนเวศและเมองทเปนมตรกบสงแวดลอม - การรวมลดปญหาโลกรอนและปรบตวใหพรอมกบการเปลยนแปลงสภาพภมอากาศ - การใชเครองมอทางเศรษฐศาสตรและนโยบายการคลงเพอสงแวดลอม

แผนพฒนาเศรษฐกจและสงคมแหงชาต ฉบบท ๑๒ (พ.ศ. ๒๕๖๐ – ๒๕๖๔) - ขยะมลฝอยชมชนไดรบการจดการอยางถกตองและนาไปใชประโยชนไมนอยกวารอยละ ๗๕ - สงเสรมการผลตและการบรโภคทเปนมตรกบสงแวดลอม โดยเนนการบรหารจดการทรพยากรอยางมประสทธภาพและยงยน

ภายใตปรชญาของเศรษฐกจพอเพยง โดยใชแนวคดตลอดวฏจกรชวต (Life Cycle Thinking) - โครงการสงเสรมการผลตและการบรโภคทยงยน พฒนาและจดการทรพยากรทมอยอยางจ ากดใหเกดประสทธภาพสงสดภายใตการสรางความตระหนกและความรบผดชอบแกผบรโภคในการเลอกซอและใชสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม โดยมเปาหมาย

ส าคญคอการพฒนาทยงยน (Sustainable Development Goals)

แผนแมบทการบรหารจดการขยะมลฝอยของประเทศ (พ.ศ. ๒๕๕๙ – ๒๕๖๔) - ขยะมลฝอยชมชนไดรบการจดการอยางถกตองตามหลกวชาการ ไมนอยกวารอยละ ๗๕ ของปรมาณขยะมลฝอยทเกดขน - ก าหนดเปาหมายในการน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม ไมนอยกวารอยละ ๓๐ ของปรมาณขยะมลฝอยทเกดขน - ใชหลกการ 3R (Reduce Reuse Recycle) เพอใหเกดการใชนอย การใชซ า และการน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม - การก าจดขยะมลฝอยและของเสยอนตรายแบบศนยรวม และการแปรรปผลตพลงงาน - ความรบผดชอบและการมสวนรวมของทกภาคสวนในการจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

พฒนาขนเพอเปนกรอบแนวทางการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน โดยมยทธศาสตรหลก ๔ ยทธศาสตร ไดแก การใช

ทรพยากรอยางมประสทธภาพ (Resource Efficiency) การบรโภคอยางยงยน (Sustainable Consumption) การเพม

ประสทธภาพการลดและใชประโยชนขยะมลฝอย และการบ าบดและก าจดอยางถกหลกวชาการ ทงนไดน าแนวคดในกรอบการผลตทยงยน (Sustainable Production) ขององคการสหประชาชาต มาประยกตรวมกนในยทธศาสตรดงกลาว

รปท ๒-๑ ความเชอมโยงของยทธศาสตร 3R กบนโยบายและแผนระดบชาตทเกยวของ

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๑๕- ๒.๓ แนวคดและหลกการการด าเนนงานดาน 3R

แนวคดและหลกการทส าคญของยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R) โดยมงเนนการบรหารจดการขยะมลฝอยอยางเปนระบบและครบวงจร ตงแตขนตอนการออกแบบ การผลต การจดจ าหนาย การบรโภค การน ากลบมาใชใหม และการบรหารจดการของเสยทเกดขน ประกอบไปดวยแนวคดพนฐานตามหลกการพฒนาทยงยนหรอการบรโภคและการผลตทยงยนของสหประชาชาต ทเชอมโยงกบแนวนโยบายแหงรฐ และแผนระดบชาตตาง ๆ ทเกยวของ ดงน

๒.๓.๑ การมสวนรวมของภาคสวนตาง ๆ เปนหลกการทใหมการสงเสรมบทบาทของกลมตาง ๆ ทงปจเจกบคคล องคกรเอกชนและภาคธรกจ ใหเขามารบรและมสวนรวมในการตดสนใจเรองสงแวดลอมและการพฒนา (Public Private Partnership on Environment and Development) ซงสอดคลองกบรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย ทก าหนดใหประชาชนมสวนรวมกบภาครฐในการคมครอง สงเสรมและรกษาคณภาพสงแวดลอมเพอใหด ารงชพไดอยางปกตและตอเนองในสงแวดลอมทจะไดกอใหเกดอนตรายตอสขภาพอนามย สวสดภาพ หรอคณภาพชวต ในอดตทการบรหารจดการทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมเปนอ านาจหนาทโดยตรงของหนวยงานของรฐ ซงปรากฎผลวายงไมมประสทธภาพเพยงพอทจะปองกนแกไขและคมครองทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมมใหนอยลงและถกท าลายลงไปได ซงเดมมกจะกลาวอางเสมอวาทเปนเชนนมสาเหตมาจากจ านวนบคลากรภาครฐ และงบประมาณทมไมเพยงพอทจะรองรบกบสถานการณและความรนแรงของปญหาสงแวดลอมของประชาชน ทจะไดอยในสงแวดลอมทด ทสะอาดปราศจากมลพษ และอดมสมบรณไปดวยทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมอยางเปนรปธรรม ทางฝายภาครฐเองกไดด าเนนงานเพอใหประชาชนไดสทธในสงแวดลอมดวยการเปดโอกาสใหประชาชนเขามามสวนบรหารในการพทกษทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมรวมกบภาครฐ ดงนน การพจารณาในประเดนของการใหสทธแกประชาชนทจะเขามามสวนรวมในการบรหารจดการขยะมลฝอยตามยทธศาสตรการด าเนนงานลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหมนน จะพจารณาตามความเหมาะสมในเนอหาสาระส าคญของยทธศาสตรเพอการมสวนรวมในการสงเสรมการจดการขยะมลฝอยใหมประสทธภาพ

๒.๓.๒ ความรบผดชอบของผประกอบการ เปนแนวคดในการผลตทยงยน (Sustainable Production) ซงประกอบดวยการใชวตถดบ กระบวนการผลต และการด าเนนการทเปนมตรกบสงแวดลอม รวมทงแนวคดทพจารณาวาตนทนทางดานทรพยากรธรรมชาต และตนทนจากการเสอมโทรมของสงแวดลอมจากการพฒนาใหถอวาเปนตนทนของสนคาหนง ๆ ดวย จงเปนทมาของแนวทางทจะใหผประกอบการเปนผรบผดชอบ (Producer Responsibility) ในการออกแบบและผลตสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม ลดของเสยในกระบวนการผลต จากการปรบเปลยน การออกแบบและผลตสนคา ใหม ๆ รวมทงการปรบเปลยนไปใชวสดตาง ๆ ทสามารถน ากลบคนไปใชใหมไดอยางปลอดภยเพอเปนการลดปรมาณ ของเสยหรอแนวคดในกรอบการผลตทยงยน ององ การสห ระ า าต หลกการขยายความรบผดชอบของผผลต (Extended Producer Responsibility : EPR)๑๒ เปนแนวคดเชงกลยทธในการปองกนปญหาทางดานสงแวดลอมทไดรบความนยมมากในกลมสหภาพยโรป โดยแนวคด EPR น

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๑๖- ไดถกน ามาใชครงแรกเมอป ค.ศ. ๑๙๙๐ ในรายงาน Swedish Ministry of Environment and Natural Resource (Lindhqvist and Lindgren, ๑๙๙๐) แนวคด EPR นมงเนนการปองกนมากกวาการตรวจจบสงการควบคมจากภาครฐ (Shift from Command and Control) ดวยรปแบบของการใชแนวคดทครอบคลมทงวงจรชวตผลตภณฑ (Life Cycle Thinking) Rossemet al., (๒๐๐๖) Lindhqvist (๒๐๐๐) ไดนยามแนวคด EPR ไวดงน “หลกนโยบายในการสงเสรมปรบปรงระบบผลตภณฑทงวงจรชวตเพอสงแวดลอม โดยการขยายความรบผดชอบของผผลตผลตภณฑไปจนถงผผลตชนสวนตางๆ ในการชวยกนใหความสนใจตอการน ากลบคน น ากลบมาใชใหม และการทงท าลายผลตภณฑ” วตถประสงคของ EPR คอการสงเสรมใหผผลตลดมลพษและทรพยากรทตองใชตลอดอายการใชงานของผลตภณฑ เรมตงแตการผลต การใชงาน ไปจนถงการเสอมสภาพดวยการปรบปรงการออกแบบผลตภณฑและเทคโนโลยในขนตอนการผลต หรอกลาวได วาผผลตตองมความรบผดชอบตอผลกระทบตอสงแวดลอมทงหมดทเกดขนจากผลตภณฑของตน ซงความรบผดชอบนรวมถงผลกระทบตนทางทเกดจากการเลอกวสดและขนตอนการผลต และผลกระทบปลายทางทเกดจากการใช งานและการก าจดเมอหมดอายการใชงาน

๒.๓.๓ การใชวสดใหเกดประโยชนสงสด (Sustainable Material Management: SMM)๑๓ เปนแนวคดพนฐานในการลดมลพษสงแวดลอม โดยการพจารณาการใชทรพยากรหรอวสดทน ามาเปนวตถดบในการผลตผลตภณฑตาง ๆ ใหเกดประโยชนสงสด ซงตองค านงถงความรบผดชอบตอทรพยากรธรรมชาต ซงเปนทมาของวสดตาง ๆ ทงทดน น า คณภาพดน ความหลากหลายทางชวภาพ รวมทงการน าวสดมาผลตเปนผลตภณฑ จะท าใหเกดของเสยและปลอยมลพษ ดงนนในการลดมลพษสงแวดลอมดงกลาว จะตองมการปรบเปลยนพฤตกรรมการผลตและบรโภคของมนษย โดยการใชทรพยากรใหนอยลงและใชทรพยากรใหเกดประโยชนสงสด โดยเนนการน ารปแบบของการออกแบบเชงนเวศเศรษฐกจ หรอ Eco-design มาพฒนาผลตภณฑทเปนมตรกบสงแวดลอม ซงอาจออกแบบใหมอายการใชงานนานขน สามารถน ากลบมาใชซ า (Reuse) ไดหลายครง ตลอดจนการใชวสดทสามารถน ากลบมาแปรรปใชใหม (Recycle) แนวคดใชวสดใหเกดประโยชนสงสด ถอวาเปนหลกการทส าคญ ทเนนใหมการใชทรพยากรหรอวสดตาง ๆ ทน ามาผลตผลตภณฑใหมใหเกดประโยชนสงสด ไมเหลอเปนของเสยและน าของเสยกลบมาใชประโยชนใหม จดวาเปนวธการจดการทมประสทธภาพ ปลอดภยและมความคมทน ซงสามารถด าเนนการไดโดยการใชวธการผลตทสะอาด การออกแบบเชงนเวศเศรษฐกจ หรอ Eco-design การใชซ า (Reuse) การแปรรปใชใหม (Recycle)

๒.๓.๔ การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ (Resource Efficiency)๑๔ การจดการสงแวดลอมในอดตทผานมา มงเนนการบ าบดมลพษทปลายทางหรอปลายทอ (End of Pipe)

เปนสวนใหญ เชน การบ าบดน าเสย มลพษทางอากาศ และกากของเสยตาง ๆ เปนตน โดยเขาใจวาการก าจดและควบคมปรมาณมลพษทปลอยสสงแวดลอมนน จะสามารถท าใหสงแวดล อมทเสอมโทรมลงไปแลวนน สามารถกลบฟนขนมาได แตเนองจากการบ าบดมลพษทเกดขนแลวนน มคาใชจายในการบ าบดสงมาก เปนภาระของผประกอบกจการโรงงานอยตลอดเวลา และในมมของของผประกอบการเอง ถอวาเปนการลงทนทไมกอใหเกดผลก าไร ยงไปกวานนของเสยหรอมลพษทบ าบดแลวสวนใหญเปนเพยงการเปลยนสถานะหนงไปเปนอกสถานะหนง

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๑๗- เทานน จงเหนไดวาการแกปญหาทปลายเหตนน ยงไมใชวธการจดการสงแวดลอมทมประสทธภาพและคมคาในการลงทน

ดงนน การจดการสงแวดลอมทจะมประสทธภาพและสามารถใชเปนเครองมอในการปองกนและแกไขปญหาดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมได ตองมแนวคดทเปลยนไปจากเดม โดยมงเนนการจดการทสามารถกอใหเกดประโยชนทงสองดานไปพรอมๆ กน กลาวคอกอใหเกดการพฒนาภาคธรกจอตสาหกรรมควบคไปกบการรกษาสงแวดลอม โดยมหลกการปองกนมลพษ (Pollution Prevention) ทใชเทคโนโลยการผลตทสะอาด (Cleaner Technology: CT) มาประยกตและผสมผสานกลยทธตางๆ เพอใหการด าเนนกจกรรมของภาคการผลต มการปองกนหรอลดผลกระทบตอสงแวดลอมควบคไปกบการพฒนาศกยภาพในการผลตของภาคอตสาหกรรมดวยเทคโนโลยการผลตทสะอาด เปนการปรบปรงหรอเปลยนแปลงกระบวนการผลตหรอผลตภณฑ เพอใหเกดการใชวตถดบ พลงงาน และทรพยากรธรรมชาตใหเปนไปอยางมประสทธภาพสงสด โดยท าใหเกดของเสยนอยทสดหรอไมมเลย รวมถงการเปลยนวตถดบ การใชซ า และการน ากลบมาใชใหม จงเปนการลดมลพษทแหลงก าเนด ชวยอนรกษทรพยากรธรรมชาต ลดความเสยงทอาจเกดขนกบมนษย และลดตนทนการผลต ตลอดจนคาใชจายในการบ าบดหรอก าจดของเสย จงเกดประโยชนตอการด าเนนธรกจและเพมความสามารถในการแขงขนทางการคา ดงนนเทคโนโลยการผลตทสะอาด จงไดรบการยอมรบวาเปนเครองมอการจดการในเชงรกทมประสทธภาพในการจดการสงแวดลอมในยคปจจบน

๒.๓.๕ มาตรฐานสงแวดลอมระหวางประเทศ๑๕ แนวคดดานมาตรฐานสงแวดลอมระหวางประเทศทน ามาประกอบการยกรางยทธศาสตร 3R เปนแนวทางทใชส าหรบการปองกนและควบคมการน าของเสยเขามาในประเทศ และอาจรวมถงการก าหนดนโยบายดานการคาและสงแวดลอมทไมเปนอปสรรคตอการคาและการแขงขน ทมสมมตฐานอยบนพนฐานของการปกปองทรพยากรธรรมชาต การปองกนมลพษสงแวดลอมและสขภาพอนามยของประชาชน เชน การก าหนดมาตรการปองกน ควบคมสนคาทไมไดมาตรฐาน สนคาทมองคประกอบของสารพษสง และสนคาทไมเปนมตรตอสงแวดลอม เปนตน ซงจะท าใหประเทศไทยมเครองมอในการจดการทมประสทธภาพ สามารถรองรบผลกระทบจากนโยบายดานการคาและสงแวดลอมของตางประเทศ และเพมขดความสามารถในการแขงขนของผประกอบการได

๒.๔ การด าเนนงานจดท ายทธศาสตร 3R ทผานมา กรมควบคมมลพษไดด าเนนงานประสานและจดท ายทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R) และการยกรางกฎหมาย รวมทงการประชมรวมกบหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของกบยทธศาสตร ดงน ๒.๔.๑ การประชมวชาการดานการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม (Thailand 3R Conference) ๔ ภมภาค โดยมผเขารวมประชมจากส านกงานสงแวดลอมภาค ส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด องคกรปกครองสวนทองถน สถาบนการศกษา และผแทนชมชน ซงมการน าเสนอผลการด าเนนงานดาน 3R และอภปรายใหขอคดเหนและขอเสนอแนะตอการจดท ายทธศาสตร 3R รวมทงการน าเสนอรายละเอยดกจกรรมเกยวกบการด าเนนงานดาน 3R ในภมภาคเอเชยแปซฟค ของผ เชยวชาญจาก United

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๑๘- Nations Environment Programme, Regional Resource Centre for Asia and the Pacific (UNEP RRC.AP) และไดน าสรปผลการอภปรายใหขอคดเหนและขอเสนอแนะจากทประชมวชาการมาปรบปรงยทธศาสตร ๒.๔.๒ ยกรางยทธศาสตร 3R โดยกระบวนการจดท ายทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน า ของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R) ทผานมาไดยดหลกการมสวนรวมของประชาชน โดยเปดโอกาสใหทกภาคสวนมสวนรวมในการจดท ายทธศาสตรและแผนปฏบตการ รวมทงการระดมความคดเหนจากทกภาคสวนในระดบภมภาคผานการจดประชมวชาการดาน 3R และเปดโอกาสใหทกภาคสวนแสดงความคดเหนในการประชมใหขอคดเหนและขอเสนอแนะตอยทธศาสตร 3R ตลอดจนการประชาสมพนธเผยแพรใหสาธารณชนรบทราบผานสออเลกทรอนกส (Website) การด าเนนงานโครงการเสรมสรางสมรรถนะกบองคกรปกครองสวนทองถน การจดท าองคความรตาง ๆ เพอใหประชาชนรบรและเขาใจเกยวกบการด าเนนงานของยทธศาสตร พรอมทงจดประชมใหขอคดเหนและขอเสนอแนะตอยทธศาสตรและแผนปฏบตการภายใตยทธศาสตร 3R จ านวน ๒ ครง จากผเชยวชาญ ผทรงคณวฒ ดานการจดการขยะมลฝอย ไดแก หนวยงานภาครฐสวนกลาง องคกรปกครองสวนทองถน องคกรเอกชนและภาคเอกชน สถาบนวจย และสถาบนการศกษา เพอพจารณาและใหความคดเหนตอยทธศาสตรและมาตรการตาง ๆ ภายใตยทธศาสตรการด าเนนงานดาน 3R ทง ๔ ยทธศาสตร รวมทงประเดนตาง ๆ ทเกยวของ รวมทงพจารณารางแผนปฏบตการภายใตยทธศาสตรด าเนนงานดาน 3R และไดน าขอคดเหนและขอเสนอแนะจากการประชมมาปรบปรงเพมเตมในยทธศาสตร 3R ๒.๔.๓ การพฒนากฎหมาย กฎระเบยบ เพอใหเออตอการขบเคลอนยทธศาสตร 3R โดยไดมการศกษายกรางพระราชบญญตวาดวยการสงเสรมการลดและน าของเสยมาใชประโยชน พ.ศ. .... ประกอบดวยสาระส าคญ ๙ หมวด ทครอบคลมการบรหารจดการขยะมลฝอยแบบครบวงจรทเนนการลดและใชประโยชนขยะมลฝอย ไดแก คณะกรรมการนโยบายการจดการกากของเสย การเสรมสรางสงคมการบรโภคทยงยน การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ ความรบผดชอบของผประกอบการ การสงเสรมการลดและใชประโยชนกากของเสย การบ าบดและก าจดกากของเสย การควบคมการเคลอนยายวตถดบ สนคา ผลตภณฑหรอของเสยขามแดน มาตรการสงเสรม ก าหนดบทลงโทษ และบทเฉพาะกาล โดยรางกฎหมายดงกลาว ไดถกเสนอเขาวาระเพอพจารณาของการประชมคณะรฐมนตรแลว แตตอมาไดมการยบสภาผแทนราษฎร ตามพระราชกฤษฎกายบสภาผแทนราษฎร พ.ศ. ๒๕๕๔ และไดสงเรองดงกลาวคน ปจจบนอยในระหวางการปรบปรงเพมเตมรางพระราชบญญต 3R และจะน าเสนอคณะรฐมนตรเพอพจารณาภายในป ๒๕๖๐

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๑๙- สวนท ๓

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

๓.๑ หลกการและเหตผล สบเนองจากปจจบน ปญหามลพษสงแวดลอมไดทวความรนแรงขนเปนล าดบ ประกอบกบขอจ ากดดานทรพยากรธรรมชาตและงบประมาณท เกยวของในการจดการสงแวดลอม รฐบาลจงไดใหความส าคญกบแนวทางการบรหารจดการมลพษรปแบบใหมทเนนการสงเสรมและอนรกษไวซงทรพยากรธรรมชาต (Resource Conservation and Recovery) โดยมสาระส าคญ คอ “การปองกนการเสอมโทรมหรอการสญสนไปและน ากลบมาใชใหม ซงทรพยากร ธรรมชาตทอาศยการมสวนรวมจากทกภาคสวน ทงภาครฐ เอกชน และประชาชน เพอใหเกดสมดลและเปนรากฐานในการพฒนาทงในดานเศรษฐกจสงคมของประเทศอยางยงยน”

ดงนนเพอใหเกดการบรหารจดการทสอดคลองกบนโยบาย จ าเปนตองมการประยกตหลกการดาน 3R (Reduce Reuse Recycle) เขากบระบบบรหารจดการของเสย โดยการควบคมปรมาณของเสยทแหลงก าเนด และการเพมประสทธภาพการคดแยก และใชประโยชนของเสยทเกดขนกอนทจะน าไปก าจดขนสดทาย อยางถกหลกวชาการตอไป กรมควบคมมลพษ กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม จงไดจดท ายทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (ยทธศาสตร 3R) เพอใหการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชนของประเทศไทย เปนไปอยางมระบบครบวงจรและมประสทธภาพ โดยความรวมมอของทกภาคสวนแบบบรณาการซงจะชวยลดปรมาณของเสยทแหลงก าเนด เพมประสทธภาพการน าของเสยกลบมาใชใหม ๓.๒ วตถประสงค วตถประสงคของยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน ประกอบดวย ๑) เพอใหการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชนของประเทศไทย เปนไปอยางมระบบครบวงจร และมประสทธภาพ โดยความรวมมอของทกภาคสวนแบบบรณาการ ๒) เพอลดปรมาณขยะมลฝอยทแหลงก าเนด และเพมประสทธภาพการน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม ๓.๓ เปาหมาย เปาหมายสงสดในภาพรวมของแผนยทธศาสตร 3R คอ การสงเสรมและสนบสนนใหมการลดและน า ของเสยมาใชประโยชนใหไดมากทสดกอนการก าจดทงในขนสดทาย (ตารางท ๓-๑) โดยมเปาหมายแยกตามรปแบบแนวทางการน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม ดงน

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๒๐- ตารางท ๓-๑ เปาหมายการลดและน าของเสยมาใชประโยชน

(หนวย: รอยละ)

เปาหมาย ระยะเวลา (ป)

๒๕๖๐-๒๕๖๔

๒๕๖๕-๒๕๖๙

๒๕๗๐-๒๕๗๔

๑. ควบคมปรมาณการเกดขยะมลฝอย (Waste Reduction)๑

๑ ๓ ๕

๒. คดแยกและน ากลบคนวสดรไซเคล (Waste Recovery)๒

๒๐ ๒๒ ๒๕

๓. ใชประโยชนขยะมลฝอย/วสดรไซเคล ๓.๑ การใชประโยชนดานพลงงาน (Waste to Energy) ๓.๒ การใชประโยชนขยะอนทรย (Biodegradable Recovery)

๕ ๕

๑๐ ๓๐

๑๕ ๕๐

๔. รวมทงหมด (Total Recovery and Reduction) ๔.๑ รวมคดแยกและน ากลบคนทงหมด (Total Recovery)a,b ๔.๒ รวมปรมาณขยะทลดลง (Total Reduction)c

๓๐ ๓๑

๖๒ ๖๕

๙๐ ๙๕

หมายเหต ๑ เปาหมายการควบคมปรมาณการเกดขยะมลฝอย ประเมนเปรยบเทยบกบปรมาณขยะมลฝอยทเกดขนในภาพรวมทงประเทศ

๒ เปาหมายการคดแยกและน ากลบคนวสดรไซเคล ประเมนเปรยบเทยบจากปรมาณขยะมลฝอยชมชน a: เปาหมายรวมดานการคดแยกและน ากลบคนทงหมด (Total Recovery) อางองและปรบปรงจาก Waste Diversion Goal ของ US. EPA ประเทศสหรฐอเมรกา และ Environment Canada ประเทศแคนาดา b: เปาหมายรวมดานการคดแยกและใชประโยชน (Total Recovery) หมายถง เปาหมายรวมของขอ ๒ ขอ ๓.๑ และขอ ๓.๒ c: เปาหมายรวมปรมาณขยะทลดลง (Total Reduction) หมายถง รอยละขยะมลฝอยทลดลงกอนไปก าจดขนสดทาย ซงรวมเปาหมายขอ ๔.๑ และขอ ๑

๑) การคดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอย

มการคดแยกและน ากลบคนวสดรไซเคล (Waste Recovery) ในชมชนใหไดรอยละ ๒๐ ในป ๒๕๖๐-๒๕๖๔ รอยละ ๒๒ ในป ๒๕๖๕-๒๕๖๙ และรอยละ ๒๕ ในป ๒๕๗๐-๒๕๗๔

มการใชประโยชนขยะดานพลงงาน (Energy Recovery) ของเศษวสดเหลอใชอน ๆ ไมนอยกวารอยละ ๕ ภายในป ๒๕๖๐-๒๕๖๔ รอยละ ๑๐ ภายในป ๒๕๖๕-๒๕๖๙ และรอยละ ๑๕ ภายในป ๒๕๗๐-๒๕๗๔

มการใชประโยชนขยะอนทรย (Biodegradable Recovery) ในรปแบบของปยหมก (Composting) และกาซชวภาพ (Biogas) เพมเปนรอยละ ๕ ภายในป ๒๕๖๐-๒๕๖๔ รอยละ ๓๐ ภายในป ๒๕๖๕-๒๕๖๙ และรอยละ ๕๐ ภายในป ๒๕๗๐-๒๕๗๔

๒) สามารถลดปรมาณขยะมลฝอยทตองน าไปก าจดในขนตอนสดทายใหไดอยางนอยรอยละ ๓๑ ภายในป ๒๕๖๐-๒๕๖๔ รอยละ ๖๕ ภายในป ๒๕๖๕-๒๕๖๙ และรอยละ ๙๕ ภายในป ๒๕๗๐-๒๕๗๔

๓) มการใชประโยชนวสดรไซเคลแตละประเภทในภาคอตสาหกรรมในรปแบบการใชซ า (Reuse) และการแปรรปใชใหม (Recycle) รายละเอยดดงตารางท ๓-๒

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๒๑- ตารางท ๓-๒ เปาหมายการใชประโยชนวสดรไซเคลแตละประเภท

ประเภทวสด ระยะเวลา (ป) ๒๕๖๐-๒๕๖๔ ๒๕๖๕-๒๕๖๙ ๒๕๗๐-๒๕๗๔

- แกว - กระดาษ - พลาสตก - โลหะ - อะลมเนยม

๗๕ ๔๕ ๖๐ ๙๕ ๗๕

๗๕ ๕๕ ๗๐ ๙๕ ๘๐

๘๕ ๗๕ ๘๐ ๙๕ ๙๐

รวมเฉลย ๗๐ ๗๕ ๘๕ ๓.๔ ค านยาม ค า กลมค า หรอวลทปรากฏในยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลด คดแยกและน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม หากไมไดระบความหมายเฉพาะไว ใหมความหมายดงตอไปน

ของเสย (Waste) หมายความถง ขยะมลฝอย สงปฏกล น าเสย อากาศเสย มลสาร หรอวตถอนตรายอนใดทถกปลอยทงหรอมทมาจากแหลงก าเนดมลพษ รวมทงกากตะกอนหรอสงตกคางจากสงเหลานนทอยในสภาพของของแขง ของเหลว หรอกาซ ขยะมลฝอย (Solid Waste) หมายความถง ขยะอนทรย ขยะรไซเคล ขยะอนตราย ขยะทวไป ขยะอนทรย (Compostable Waste) หมายความถง ขยะทยอยสลายไดงายตามธรรมชาต เชน เศษอาหาร เศษพช ผก ผลไม ฯลฯ ขยะรไซเคล (Recyclable Waste) หมายความถง ขยะทสามารถน าไปแปรรปเพอใชประโยชนใหมได เชน แกว กระดาษ พลาสตก โลหะ ยาง ฯลฯ ขยะอนตราย (Hazardous Waste) หมายความถง ขยะทมความเปนอนตรายหรอมสวนประกอบเปนสารทมอนตราย เชน ซากผลตภณฑเครองใชไฟฟาและอเลกทรอนกส ถานไฟฉาย แบตเตอร กระปองสเปรยบรรจสารเคม ตลบหมก หลอดไฟ ฯลฯ ขยะประเภทนตองมการแยกทงจากขยะประเภทอน ๆ อยางชดเจน เนองจากตองน าไปก าจดหรอบ าบดดวยวธเฉพาะเพอปองกนความเปนพษปนเปอนสสงแวดลอม ขยะทวไป (General Waste) หมายความถง ขยะทยอยสลายตามธรรมชาตไดยาก หรอน าไปรไซเคลไมได หรอน าไปรไซเคลแลวไมคมทน เชน ซอง/ถงขนมขบเคยว ซองบะหมกงส าเรจรป กระดาษหออาหาร ถงพลาสตก/กลองโฟม หลอดกาแฟ ซองกาแฟ ซองครมเทยม และซองน าตาล ฯลฯ การคดแยกขยะมลฝอย (Waste Separation) หมายความถง กระบวนการหรอกจกรรมจดแบงหรอแยกขยะมลฝอยออกเปนประเภทตาง ๆ ตามลกษณะองคประกอบ เชน แกว กระดาษ พลาสตก โลหะ อะลมเนยม โดยใชแรงงานคนหรอเครองจกรกล เพอการน ากลบไปใชประโยชนใหม หรอใชประโยชนทางพาณชย

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๒๒- ผคดแยกขยะนอกระบบ (Informal Waste Separator) หมายความถง ซาเลง เจาหนาทเกบขนขยะมลฝอย หรอผคดแยกขยะมลฝอยตามภาชนะรองรบขยะมลฝอยในชมชน เพอประโยชนในเชงพาณชย การใชประโยชนขยะมลฝอย (Waste Utilization) หมายความถง การน าขยะกลบมาใชประโยชนใหมในรปแบบตาง ๆ เชน การแปรรปใชใหม การใชซ า การใชประโยชนดานพลงงาน การหมกปย และการน าขยะ มลฝอยมาเปนเชอเพลงแขง เปนตน การลดการใชหรอการใชนอย (Reduce) หมายความถง การลดการใชทรพยากรในชวงตาง ๆ ของผลตภณฑ รวมถงการลดปรมาณขยะมลฝอยทแหลงก าเนด เพอใหเกดขยะมลฝอยนอยทสด

การใชซ า (Reuse) หมายความถง การน าขยะรไซเคล ของเสยบรรจภณฑหรอวสดเหลอใชกลบมาใชอกในรปลกษณะเดมโดยไมผานขบวนการแปรรปหรอแปรสภาพ การรไซเคลหรอการแปรรปใชใหม (Recycle) หมายความถง การน าขยะรไซเคล ของเสยบรรจภณฑหรอวสดเหลอใชมาแปรรปเปนวตถดบในกระบวนการผลตหรอเพอผลตเปนผลตภณฑใหม การคดแยกและน ากลบคนวสด (Material Recovery) หมายความถง การคดแยกหรอสกดวสดทมศกยภาพในการน ากลบมาใชใหมออกจากขยะมลฝอยหรอของเสย เพอน ากลบมาใชซ าและแปรรปกลบมาใชใหม การหมกท าปย (Composting) หมายความถง การน าเอาขยะทยอยสลายไดมาแปรสภาพโดยวธการหมก โดยอาศยขบวนการทางชววทยาของจลนทรยในการยอยสลายอนทรยวตถ ธนาคารขยะ (Recycling Waste Bank) หมายความถง กจกรรมการซอขายขยะรไซเคลในโรงเรยนหรอชมชน โดยรายไดทเกดขนจะถกบนทกลงบนสมดคฝากของสมาชก ซงสามารถฝากหรอถอนไดในลกษณะเดยวกนกบธนาคารพาณชย ขยะรไซเคลจะถกเกบรวบรวมไวและจ าหนายใหกบซาเลงหรอสถานทรบซอของเกาตอไป สถานทจดการขยะมลฝอย (Solid Waste Management Facility) หมายความถง สถานทก าจดขยะมลฝอย สถานขนถายขยะมลฝอย สถานทน าวสดกลบคน หรอสถานทใด ๆ ทมการน าขยะมลฝอยมาแปรสภาพและน าผลพลอยไดจากกระบวนการมาใชประโยชน สถานทรบซอของเกาหรอรานคาของเกา (Junk Shop) หมายความถง สถานทหรอบรเวณทจดไวเพอการซอขายขยะรไซเคล วสดเหลอใช หรอของเกาทสามารถน ามาใชประโยชนใหมได เชน กระดาษ ขวด กระปอง แกว พลาสตก และวสดอน ๆ และมการรวบรวมไวเพอจ าหนายใหแกผประกอบการทเกยวของตอไป ทงนไมรวมถงสถานทด าเนนกจกรรมธนาคารขยะ หรอสถานทรบซอวสดรไซเคลชมชน หรอศนยวสดรไซเคลชมชน ทมขนาดนอยกวา ๑ ตน/วน องคกรปกครองสวนทองถน (Local Administrative Organization) หมายความถง องคการบรหารสวนจงหวด เทศบาล องคการบรหารสวนต าบล กรงเทพมหานคร เมองพทยา และองคกรปกครองสวนทองถนอนทมกฎหมายจดตง เทคโนโลยสะอาด (Clean Technology)๑๖ หมายความถงการพฒนา ปรบปรงหรอเปลยนแปลงกระบวนการผลตหรอผลตภณฑอยางตอเนอง เพอใหการใชวตถดบ พลงงาน และทรพยากรธรรมชาตเปนไปอยางมประสทธภาพ กอใหเกดผลกระทบ ความเสยงตอมนษยและสงแวดลอมนอยทสดเทาทจะเปนไปได โดยการลด

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๒๓- มลพษทแหลงก าเนด และมของเสยเกดขนนอยทสดหรอไมมเลย ดวยการเปลยนวตถดบ การใชซ าและการน ากลบมาใชใหม ซงเปนการอนรกษสงแวดลอมและลดตนทนการผลตควบคกนไป สนคาทเปนมตรกบสงแวดลอม (Environmentally Friendly Products)๑๗ หมายความถง สนคาทสงผลกระทบตอสงแวดลอม จากขนตอนการจดหาวตถดบ การผลต การขนสง การใชงาน และการจดการหลงหมดอายการใชงานนอยกวา เมอเทยบกบสนคาอนทท าหนาทอยางเดยวกน บรการทเปนมตรกบสงแวดลอม (Environmentally Friendly Services)๑๘ หมายความถง ธรกจบรการทสงผลกระทบตอสงแวดลอม จากขนตอนการจดหาวตถดบ การใชทรพยากรและพลงงานในชวงการใหบรการ และการจดการของเสยทเกดขนจากการใหบรการนอยกวา เมอเทยบกบการใหบรการอนทม ลกษณะอยางเดยวกน การจดซอจดจางทเปนมตรกบสงแวดลอม (Green Procurement)๑๙ หมายความถง การจดซอสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม หรอจดจางบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม การประเมนวฏจกรชวต (Life Cycle Assessment)๒๐ หมายความถง การพจารณาถงผลกระทบตอสงแวดลอมของสนคาหรอผลตภณฑ ตงแตเกดจนตาย คอ ตงแตการสรรหาวตถดบ การเตรยมวตถดบ การผลต เรอยไปจนกระทงถงการใชงาน และการจดการหลงจากสนคานนหมดอายใชงาน ฉลากสงแวดลอม (Eco Label) หมายความถง การใชฉลากในการใหขอมลแกผบรโภควาผลตภณฑทตดฉลากนมมาตรฐานเพอการรกษาสงแวดลอมทดกวา ฉลากเขยว (Green Label) หมายความถง ฉลากทมอบใหกบผลตภณฑทมผลกระทบตอสงแวดลอมนอยกวา เมอน ามาเปรยบเทยบกบผลตภณฑทท าหนาทอยางเดยวกน 3R (Reduce Reuse Recycle) หมายความถง แนวทางการจดการของเสยแบบครบวงจร ประกอบดวยการลดการใช (Reduce) การใชซ า (Reuse) และการแปรรปใชใหม (Recycle) ๓.๕ ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R) ยทธศาสตร 3R ถกพฒนาขน เพอน ามาใชในการบรหารจดการของเสย ทครอบคลมตงแตขนตอนการออกแบบ การผลต การจดจ าหนาย การบรโภค และการน ากลบมาใชใหม โดยการสรางการมสวนรวมของทกภาคสวนในการด าเนนงาน 3R การประยกตใชเทคโนโลยทเหมาะสมส าหรบการรไซเคลวสด การใชประโยชนจากขยะมลฝอย การสงเสรมการด าเนนงานดาน 3R ในระดบชมชน และการแลกเปลยนขอมล เทคโนโลย และการด าเนนงานดาน 3R ในทกภาคสวน ประกอบดวยยทธศาสตร ๔ ยทธศาสตรหลกและ ๑๗ มาตรการ โดยมสาระส าคญ ดงน (รปท ๓-๑)

ยทธศาสตรท ๑ การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ (Resource Efficiency) การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ (Resource Efficiency) ครอบคลมขนตอนการผลตและจ าหนาย มงเนนเรองการใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ โดยการควบคม ปองกนการเกดของเสย การสงเสรมการใชประโยชนของเสยจากกระบวนการผลต ซงมาตรการทส าคญ เชน การออกแบบสนคาและบรรจภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม (Eco-design) การประยกตใชเทคโนโลยการผลตทกอใหเกดของเสยนอยกวา การปรบปรง

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๒๔- เปลยนแปลงกระบวนการผลตใหเปนมตรตอสงแวดลอม โดยการประยกตใชเทคโนโลยสะอาดในการผลตสนคา (Clean Technology) การสงเสรมการน าของเสยหรอวสดผลพลอยได (By-product) กลบมาใชใหม การควบคมคณภาพวตถดบใชแลวทงภายในประเทศ และจากตางประเทศทน าเขามาเพอเปนวตถดบในกระบวนการผลต และสงเสรมใหเกดกระบวนการผลตทยงยน (Sustainable Production) โดยมมาตรการและแนวทางการด าเนนงานดงน

มาตรการท ๑ ควบคมปองกนการเกดของเสยในกระบวนการผลต แนวทางปฏบต จดท าหลกเกณฑ แนวทาง และวธการเพอสงเสรมการลดวตถดบในกระบวนการผลต

การปองกนการเกดของเสยจากการผลตสนคาและผลตภณฑ (Pollution Prevention) โดยการออกแบบ/ผลตสนคาและบรรจภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม (Eco – design) ลดปรมาณสารพษในผลตภณฑ การประยกตใชเทคโนโลยการผลตทกอใหเกดของเสยนอยกวา และการปรบปรงเปลยนแปลงกระบวนการผลตใหเปนมตรตอสงแวดลอม (Cleaner Production and Technology)

มาตรการท ๒ ควบคมสนคา วตถดบ หรอผลตภณฑน าเขา แนวทางปฏบต พฒนาระเบยบ หลกเกณฑและมาตรฐานการใชวตถดบ การน าเขา สงออกเศษวสด

รไซเคล การควบคมคณภาพวตถดบจากวสดใชแลว รวมทงการควบคมสนคาใชแลวจากตางประเทศทจะน าเขามาจ าหนายในประเทศ เพอลดและปองกนปญหาการเกดของเสยภายในประเทศ

มาตรการท ๓ สรางกลไกการคดแยกเพอน ากลบมาใชใหม แนวทางปฏบต พฒนาและสงเสรมใหมการน าระบบฉลากสงแวดลอมมาใช ส าหรบผลตภณฑและบรรจ

ภณฑ (Eco Labeling) เพอความสะดวกในการคดแยก และน ากลบมาใชซ าและแปรรปใชใหม

มาตรการท ๔ สงเสรมการใชประโยชนของเสยในกระบวนการผลต แนวทางปฏบต จดท าหลกเกณฑ แนวทางและวธการสงเสรมการน าของเสยหรอวสดผลพลอยได

(By-products) กลบมาใชใหม โดยการคดแยกและน าของเสยจากกระบวนการผลตไปใชซ าหรอแปรรปใชใหม เชน การแลกเปลยนของเสยจากกระบวนการผลตระหวางโรงงาน (Waste Exchange System) การสงเสรมใหอตสาหกรรมบางประเภทตองใชซ าหรอรไซเคลของเสยหรอวสดผลพลอยไดจากกระบวนการผลต รวมทงมาตรการเสรมสรางแรงจงใจ (Incentives) ส าหรบผประกอบการทมการน าของเสย หรอวสดผลพลอยได (By-products) กลบมาใชใหม

มาตรการท ๕ สงเสรมการใชวสดรไซเคลในกระบวนการผลต แนวทางปฏบต สงเสรมการน าวสดรไซเคลมาเปนวตถดบในการผลตผลตภณฑใหม เชน การศกษาวจย

การน าวสดรไซเคล มาเปนวตถดบในการผลตการสงเสรมการตลาดสนคาจากวสดรไซเคล การวจยและพฒนาสนคาทผลตจากวสดเหลอใช การก าหนดหลกเกณฑใหมการใชซ าชนสวน (Reusable Parts) ในกระบวนการผลต

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๒๕- ยทธศาสตรท ๒ การบรโภคอยางยงยน (Sustainable Consumption) การบรโภคอยางยงยน (Sustainable Consumption) ครอบคลมขนตอนการบรโภคสนคา มงเนนการ

บรโภคอยางยงยน โดยการเสรมสรางจตส านกของประชาชนในการบรโภคทเหมาะสมและในการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม การเสรมสรางสงคมรไซเคล การสงเสรมการจดซอ /บรโภคสนคาทเปนมตรกบสงแวดลอม (Green Purchasing Network) ตลอดจนการสรางแรงจงใจ (Incentives) เพอก าหนดใหผประกอบการรบผดชอบสนคาหรอผลตภณฑของตนตลอดวฏจกรชวต

มาตรการท ๑ เสรมสรางจตส านกในการลดขยะมลฝอย แนวทางปฏบต รณรงคสงเสรมการลดการบรโภคทฟมเฟอย ลดการใชสนคาหรอผลตภณฑทกอใหเกด

ปญหามลพษหรอทเปนภาระตอสงแวดลอม เสรมสรางเครอขายการบรโภคอยางยงยน โดยการสนบสนนการใชสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม

มาตรการท ๒ เสรมสรางสงคมรไซเคล แนวทางปฏบต สนบสนนและสงเสรมการสรางสงคมรไซเคล เพอใหทกภาคสวนรวมมอในการลดการใช

บรรจภณฑท เปนอนตรายและจดการยาก การใชสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม การสงเสรมใหประชาชน คดแยกขยะมลฝอยภายหลงการบรโภคเพอน ากลบมาใชซ าหรอน ากลบมาแปรรปใชใหมไดและการใหความรดานสงแวดลอมในการศกษาทกระดบ

มาตรการท ๓ สงเสรมการบรโภคสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม แนวทางปฏบต สงเสรมการสรางเครอขายการจดซอสเขยว (Green Purchasing Network) โดยการ

สรางแรงจงใจ (Incentives) เพอกระตนตลาดของวสดรไซเคลหรอสนคารไซเคล การสนบสนนใหมการจ าหนายสนคาทมสวนประกอบจากวสดรไซเคลและวสดทเปนมตรตอสงแวดลอม รวมทงการก าหนดกฎระเบยบหรอหลกเกณฑใหหนวยงานของรฐจดซอผลตภณฑ ทมสวนประกอบจากวสดรไซเคลและวสดทเปนมตรตอสงแวดลอม รวมทงการใชบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม เชน โรงแรมใบไมเขยว หรอไดรบการรบรองมาตรฐานการจดการสงแวดลอมอน ๆ

มาตรการท ๔ ประยกตใชหลกการขยายขอบเขตความรบผดชอบของผประกอบการ แนวทางปฏบต จดท าแนวทางการสรางแรงจงใจ (Incentives) เพอก าหนดใหผประกอบการรบผดชอบ

ในสนคาหรอผลตภณฑของตนตลอดวฏจกรชวต ตงแตการจ าหนาย การคดแยก การเรยกคนกลบมาใชใหม บ าบดและก าจดอยางถกวธ โดยอาจใชเครองมอเศรษฐศาสตร (Economic Instruement) หรอการพฒนากฎหมาย กฎระเบยบทเกยวของ

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๒๖- ยทธศาสตรท ๓ การเพมประสทธภาพการลด และใชประโยชนขยะมลฝอย การเพมประสทธภาพการลด และใชประโยชนขยะมลฝอย มงเนนการเพมประสทธภาพการลด และใช

ประโยชนขยะมลฝอย โดยการสงเสรมการคดแยกขยะมลฝอยจากแหลงก าเนดหรอภายหลงจากการบรโภค สงเสรมและสนบสนนใหองคกรปกครองสวนทองถนจดท าระบบเกบรวบรวมขยะมลฝอยแบบแยกประเภท สงเสรมและพฒนาธรกจรไซเคล พฒนาระบบการใชประโยชนขยะมลฝอยแบบศนยรวมระดบภมภาค (Eco-town Project) รวมทงการสงเสรมความรวมมอภาครฐและเอกชนในระบบการใชประโยชนขยะมลฝอยใหเชอมโยงกบกลไกตลาดเพอสนบสนนการลดกาซเรอนกระจกจากการจดการขยะมลฝอย โดยมมาตรการและแนวทางการด าเนนงานดงน

มาตรการท ๑ เสรมสรางจตส านกดานการลด คดแยกขยะมลฝอย แนวทางปฏบต สงเสรมและสนบสนนความรและสรางจตส านกใหประชาชนลดและคดแยกขยะมลฝอย

เพอน ากลบมาใชประโยชน โดยการคดแยกขยะมลฝอยและของเสยอนตรายจากแหลงก าเนด โดยเนนการคดแยกขยะมลฝอยทสามารถน ากลบมาใชประโยชนได ออกจากขยะทวไป

มาตรการท ๒ สงเสรมการคดแยกขยะมลฝอยทแหลงก าเนด แนวทางปฏบต พฒนาเกณฑ กฎระเบยบการคดแยกขยะมลฝอย จากแหลงก าเนดทส าคญ เชน โรงแรม

บานจดสรร หอพก ส านกงาน สถานทราชการ เปนตน และสนบสนนองคกรปกครองสวนทองถนใหมเครองมออปกรณทเหมาะสมเพยงพอ เชน ภาชนะรองรบขยะมลฝอย รถยนตเกบขนขยะมลฝอยแบบแยกประเภท ทพกกกเกบขยะมลฝอยแบบชวคราว เปนตน เพอเปนการสงเสรมการน ากลบมาใชใหมหรอการจดการอยางถกหลกวชาการตอไป

มาตรการท ๓ สงเสรมการใชประโยชนขยะมลฝอยแนวทางปฏบต สงเสรมและสนบสนนดานความร เทคนควชาการและงบประมาณ เพอสงเสรมสนบสนนการน าขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชนในระดบชมชนโดยกจกรรม 3R (Reduce Reuse Recycle) เชน การใชประโยชนขยะอนทรย การคดแยกซอขายขยะรไซเคล การรวมกลมชมชนเพอด าเนนกจกรรม 3R เปนตน รวมทงการเพมองคความรกบเจาหนาททองถนในระบบการใชประโยชนขยะมลฝอยชมชน ตลอดจนการสงเสรมเครอขายกจกรรมการรไซเคลชมชน

มาตรการท ๔ พฒนาและสงเสรมธรกจรไซเคล แนวทางปฏบต สงเสรมและพฒนาขดความสามารถของกลมผคดแยกและรานคาของเกา โดยการให

ความรในการประกอบอาชพ เชน ความรเกยวกบสขภาพ และความปลอดภย การตลาดรไซเคล กฎหมายทเกยวของ เปนตน การสงเสรมและสนบสนนใหมการจดระบบผคดแยกมลฝอยรายยอย (ซาเลง) และรานคาของเกาทมระบบการจดการรานทด เพอเสรมสรางประสทธภาพในการคดแยกมลฝอยเพอน ากลบมาใชซ าหรอแปรรปใชใหม การจดท าหลกเกณฑ/แนวทางในการสงเสรมใหเอกชนลงทนในธรกจรไซเคล เชน การใหเงนกอตราดอกเบยต า และหรอการลดหยอนภาษ รวมทงการวจยและพฒนาเพอสงเสรมการด าเนนธรกจรไซเคล เชน อปกรณส าหรบ บด อด ตด ยอย วสดตาง ๆ เพอลดตนทนจากการน าเขาเครองจกร/เครองมอจากตางประเทศ

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๒๗- มาตรการท ๕ พฒนาระบบการใชประโยชนขยะมลฝอยแบบศนยรวม แนวทางปฏบต สงเสรมดานการลงทน การศกษาและพฒนาเทคโนโลยการใชประโยชนขยะมลฝอยในรปแบบตาง ๆ เชน การผลตกาซชวภาพหรอปยหมกจากขยะอนทรย การผลตแทงเชอเพลง (Refuse Derived Fuel: RDF) จากขยะมลฝอย การใชประโยชนดานความรอนและพลงงานจากการเผาขยะมลฝอย เปนตน การพฒนาระบบศนยการใชประโยชนขยะมลฝอยในระดบภมภาค (Eco-town Project) รวมทงการสงเสรมความรวมมอภาครฐเอกชน ในระบบการใชประโยชนขยะมลฝอยและการพฒนารปแบบการใชประโยชนขยะมลฝอยใหเชอมโยงกบกลไกของ CDM (Clean Development Mechanism) และการพฒนาทยงยน (Sustainable Development)

ยทธศาสตรท ๔ การบ าบดและก าจดอยางถกหลกวชาการ การบ าบดและก าจดอยางถกหลกวชาการ จะเนนการพฒนาระบบ เทคโนโลย การบ าบดและก าจดขยะ มลฝอย และการก ากบดแลระบบบ าบดและก าจดขยะมลฝอยและของเสยอนตรายอยางถกหลกวชาการโดยการจดการอยางเปนมตรกบสงแวดลอม (Environmentally Sound Manament: ESM) รวมทงการตดตาม ตรวจสอบและฟนฟระบบบ าบดและก าจดขยะมลฝอยและของเสยอนตราย การน าขยะมลฝอยมาใชประโยชนในดานตาง ๆ และใหสามารถด าเนนการไดอยางมประสทธภาพ รวมทงลดผลกระทบตอสงแวดลอมและความเปนอยของชมชนในบรเวณขางเคยง โดยมมาตรการและแนวทางการด าเนนงานดงน

มาตรการท ๑ พฒนาระบบการบ าบด และก าจดขยะมลฝอย แนวทางปฏบต พฒนาระบบ แนวทางและเทคโนโลยการก าจดขยะมลฝอย ในแนวทางการอนรกษไวซง

ทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมและพลงงาน โดยมงเนนใหมการจดการแบบศนยรวม (Clustering) การประยกตใชเทคโนโลยทเกยวของเพอเพมประสทธภาพการบรหารจดการ และสงเสรมการประยกตใชภมปญญาทองถน ใหสอดคลองและเหมาะสมกบสภาพปญหาในแตละภมภาค และการพฒนาระบบขอมลดานการก าจดขยะมลฝอย

มาตรการท ๒ ก ากบดแลระบบการบ าบด และก าจดขยะมลฝอย แนวทางปฏบต พฒนาหลกเกณฑ แนวทาง การก ากบดแลระบบบ าบดและก าจดขยะมลฝอย รวมทง

พฒนาแนวทาง วธการในการตดตามตรวจสอบระบบบ าบดและก าจดขยะมลฝอยอยางถกหลกวชาการ รวมทงการเผยแพรขอมลขาวสารทเกยวของใหสาธารณชนรบทราบ (Public Disclosure)

มาตรการท ๓ ตดตามตรวจสอบ และฟนฟระบบบ าบดและก าจดขยะมลฝอย แนวทางปฏบต การควบคมดแลระบบก าจดขยะมลฝอยและการตดตามตรวจสอบปรบปรงระบบก าจดขยะมลฝอยทไมถกสขลกษณะ เพอลดผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพอนามยของประชาชน การก าหนดมาตรฐาน มาตรการ และแนวทางในการควบคมการระบายของเสยจากระบบก าจดขยะมลฝอย

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๒๘-

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๒๙- สวนท ๔

ผลทคาดวาจะไดรบ

ตามยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R) ไดก าหนดเปาหมายการคดแยกและน ากลบคนขยะรไซเคล (Material Recovery) ในชมชนใหไดรอยละ ๓๐ ของปรมาณขยะมลฝอยทเกดขน หรอปรมาณขยะทน ากลบมาใชประโยชนประมาณ ๘.๐๕ ลานตนในป ๒๕๖๔ (ตารางท ๔-๑) ซงสามารถประเมนประโยชนทจะไดรบจากการคดแยกและน ากลบคนขยะมลฝอยเพอน ากลบไปใชประโยชน ดงน ตารางท ๔-๑ เปาหมายและปรมาณการน าขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชน ป ๒๕๖๔

กจกรรม เปาหมาย ปรมาณขยะมลฝอยทน ากลบมา

ใชประโยชน (ลานตน/ป)๑/ ๑. คดแยกและน ากลบคนขยะรไซเคล (Material recovery)

๒๐ ๕.๓๗

๒. การใชประโยชนดานพลงงาน (Waste to Energy)

๕ ๑.๓๔

๓. การใชประโยชนขยะอนทรย(Biodegradable recovery)

๕ ๑.๓๔

รวม ๓๐ ๘.๐๕ หมายเหต ๑/ คาดการณปรมาณขยะมลฝอยตามเปาหมายโดยเปรยบเทยบกบปรมาณขยะมลฝอยทเกดขนทวประเทศ ๒๖.๘๕ ลานตน/ป ( ๒๕๕๘)

๔.๑ ประหยดงบประมาณในการจดการขยะมลฝอย การคดแยกและน ากลบคนขยะมลฝอยเพอน ากลบมาใชใหม ใหไดตามเปาหมายทก าหนดไว ๘.๐๕ ลาน

ตนตอป จะสามารถประหยดงบประมาณทตองใชในการจดการขยะมลฝอยไดประมาณ ๘,๐๕๐ ลานบาทตอป โดยประเมนจากคาจดการขยะมลฝอย ๗๕๐ – ๑,๕๐๐ บาท/ตน (คาเกบรวบรวมขนสงขยะมลฝอย ๕๐๐ – ๑,๐๐๐ บาท/ตน และคาก าจดโดยวธฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล ๒๕๐ – ๕๐๐ บาท/ตน)๒๑ ๔.๒ ประหยดพนทรองรบและก าจดขยะมลฝอย

การคดแยกและน ากลบคนขยะรไซเคลกลบมาแปรรปใชใหม และใชซ า (Recycle and Reuse) จะสามารถลดปรมาณขยะมลฝอยทตองน าไปก าจดทงไดกวา ๕.๓๗ ลานตนตอป ซงจะชวยประหยดพนทฝงกลบไปไดกวา ๑,๐๐๐ ไร (ประเมนจากการก าจดขยะมลฝอยโดยวธฝงกลบอยางถกหลกสขาภบาล จะตองใชพนทในการฝงกลบขยะมลฝอย โดยการขดหลมลกชนละ ๓ เมตร สง ๓ ชน และใชความหนาแนนขณะบดอด ๔๐๐ กโลกรมตอลกบาศกเมตร)

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๓๐- ๔.๓ ประหยดพลงงานและทรพยากรธรรมชาต

การคดแยกและน ากลบคนขยะรไซเคลกลบมาแปรรปใชใหม และใชซ า (Recycle and Reuse) จะสามารถประหยดพลงงานและทรพยากรธรรมชาตในกระบวนการผลต เมอเปรยบเทยบกบการใชวตถดบใหม เชน ลดพลงงานทใชในการตดตนไมเพอน ามาท ากระดาษหรอเชอเพลง ลดการขดทรายธรรมชาตขนมาในกระบวนการผลตแกว ลดการขดแรธาต เหลก ทองแดง อะลมเนยม หรอโลหะอนๆ เปนตน ซงประหยดไดเฉลยตนละประมาณ ๒๖๑ ลานบทย หรอคดเปนน ามนดบประมาณ ๔๕ บาเรล คดเปนมลคาประมาณ ๒,๒๐๐ บาท/ตน (คดจากน ามนดบบาเรลละ ๔๘.๙๗ เหรยญสหรฐ ทอตราแลกเปลยน ๓๕.๕๐๘๑ บาท/เหรยญสหรฐ) ดงตารางท ๔-๒ ตารางท ๔-๒ ปรมาณพลงงานทประหยดไดจากการน าวสดรไซเคลกลบมาใชประโยชนใหม

วสด รไซเคล

ปรมาณ วสดรไซเคล

(ตน)๑/

ปรมาณพลงงานทประหยด น ามนดบ (บาเรล)๓/

มลคาเงน๔/

(๑๐๖×บทย/ตน)๒/

(๑๐๖×บทย) (เหรยญสหรฐ) (ลานบาท)

แกว ๑,๓๓๘,๐๘๖ ๑.๒๐ ๑,๖๐๕,๗๐๓ ๒๗๗,๘๐๓.๒๙ ๑๓,๖๐๔,๐๒๗.๑๑ ๔๘๓.๐๕

กระดาษ ๒,๓๓๐,๐๒๓ ๑๔.๐๐ ๓๒,๖๒๐,๓๒๒ ๕,๖๔๓,๖๕๔.๓๓ ๒๗๖,๓๖๙,.๕๒๗.๙๓ ๙,๘๑๓.๓๖

พลาสตก ๑,๕๖๗,๙๗๙ ๓๗.๑๐ ๕๘,๑๗๒,๐๒๑ ๑๐,๐๖๔,๓๖๓.๔๙ ๔๙๒,๘๕๑,๘๘๐.๑๑ ๑๗,๕๐๐.๒๓

เหลก ๑,๙๐๗,๕๖๒ ๙.๒๓ ๑๗,๖๐๖,๗๙๗ ๓,๐๔๖,๑๕๘.๖๕ ๑๔๙๑๗๐,๓๘๙.๐๙ ๕,๒๙๖.๗๖

อะลมเนยม ๔๕๑,๙๔๓ ๑๙๙.๗๐ ๙๐,๒๕๓,๐๑๗ ๑๕,๖๑๔,๗๐๘.๘๒ ๗๖๔,๖๕๒,๒๙๐.๙๒ ๒๗,๑๕๑.๓๕

รวม ๗,๕๙๕,๔๑๑ ๒๖๑.๒๓ ๒๐๐,๒๕๗,๘๖๐ ๓๔,๖๔๖,๔๗๗.๘๕ ๑,๖๙๖,๖๔๘,๓๓๙.๗๗ ๖๐,๒๔๔.๗๕

ทมา : ดดแปลงหลกการจากส านกงานคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต มกราคม ๒๕๔๓ ๑/ ปรมาณการน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม ป ๒๕๕๘ ๒/ ขอมลจากส านกงานคณะกรรมการนโยบายพลงงานแหงชาต มกราคม ๒๕๔๓ ๓/ พลงงานความรอนของน ามน ๑ บาเรล เทากบ ๕.๗๘ ลานบทย ๔/ ราคาน ามนดบ ๔๘.๙๗ เหรยญสหรฐตอบารเรล และอตราแลกเปลยนเงนตรา ๓๕.๕๐๘๑ บาทตอเหรยญสหรฐ ณ วนท ๑๕ มถนายน ๒๕๕๙

๔.๔ ลดตนทนผประกอบการ

การน าวสดรไซเคลมาเปนวตถดบใหมในการผลตสนคา จะสามารถลดตนทนทเกยวของ เชน ตนทนดานพลงงานในการหลอมไดประมาณรอยละ ๑๕ ของมลคาเชอเพลงทใช ลดภาระตนทนในการผลตสนคาไดประมาณ ๑ – ๑๒ บาท/กโลกรม ดงตารางท ๔-๓

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๓๑- ตารางท ๔-๓ ภาระตนทนการผลตบรรจภณฑทลดลง เมอเปลยนมาใชวสดใชแลวเปนวตถดบในการผลต๒๒

วสด สดสวนตนทนวตถดบตอตนทนรวมในการ

ผลตบรรจภณฑ

สวนผสมของวตถดบเกา

ผลตางระหวางราคาวตถดบใหมตอราคาวตถดบใช

แลว

ภาระตนทนการผลต บรรจภณฑทลดลง

ขวดแกว ๓๓.๖% ๒๕% ๕๐% ๗๕%

๐.๕๔ บาท/กก. ๐.๐๕ บาท/กก. ๐.๐๙ บาท/กก. ๐.๑๔ บาท/กก.

บรรจภณฑโลหะ - อะลมเนยม - เหลก (กระปองอาหาร)

๖๐.๐% ๖๗.๒%

๑๐๐% ๑๐๐%

๒๐.๐๐ บาท/กก. ๐.๑๔ บาท/กก.

๑๒.๐๐ บาท/กก. ๐.๐๙ บาท/กก.

บรรจภณฑกระดาษ - กระดาษแขง/กลอง - กระดาษคราฟท

๗๕.๐%

๗๐.๐%

๗๐% ๙๐% ๗๐% ๙๐%

N/A

N/A

บรรจภณฑพลาสตก - Virgin scrap - ถง - กระสอบสาน

๖๕%

๖๕.๔%

๔๗.๙%

๓๐% ๒๕% ๕๐% ๗๕% ๒๕% ๕๐% ๗๕%

๒๐.๐๐ บาท/กก. ๒๔.๐๐ บาท/กก.

๓.๙๐ บาท/กก. ๓.๙๒ บาท/กก. ๗.๘๕ บาท/กก.

๑๑.๗๗ บาท/กก.

๔.๕ ลดการปลอยกาซคารบอนไดออกไซด (CO2) ปรมาณขยะมลฝอยทน ากลบมาใชใหม ๕.๒๔ ลานตนตอป นอกจากจะชวยประหยดพลงงาน งบประมาณ และทรพยากรธรรมชาตทเกยวของแลว ยงกอใหเกดการลดกาซเรอนกระจก ซงเปนตวการหลกทกอใหเกดภาวะโลกรอนได จากผลการศกษาทเกยวของพบวาหากมการน าขยะมลฝอยมาใชประโยชนใหมไดตามเปาหมาย จะสามารถลดกาซคารบอนไดออกไซด (CO2) ลงได ๓.๙๔ ลานตน เมอเปรยบเทยบกบการน าขยะมลฝอยเหลานไปฝงกลบ และลดกาซคารบอนไดออกไซด (CO2) ลงได ๒.๘๐ ลานตน หากเปรยบเทยบกบการน าขยะดงกลาวไปเผาในระบบเตาเผา (ตารางท ๔-๔)

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๓๒- ตารางท ๔-๔ ปรมาณคารบอนไดออกไซดทลดไดจากการน ากลบมาใชใหม๒๓

ประเภท ปรมาณทน ากลบมาใชประโยชน (ลานตน)

ปรมาณคารบอนไดออกไซดทลดได (ลานตน) เปรยบเทยบกบการฝงกลบ เปรยบเทยบกบการเผา

ขยะรไซเคล ๓.๕๐ ๓.๐๕ ๒.๒๘ ขยะอนทรย ๐.๘๗ ๐.๑๔ -๐.๐๕ ขยะทวไป ๐.๘๗ ๐.๗๕ ๐.๕๗ รวม ๕.๒๔ ๓.๙๔ ๒.๘๐

หมายเหต : ตวเลขทตดลบ หมายถง ไมสามารถลดปรมาณ CO2 ลงได เมอเปรยบเทยบกบวธการนน ๆ

๔.๖ กอใหเกดอาชพและการจางงาน๒๔

การคดแยกและน ากลบคนขยะรไซเคล จะกอใหเกดอาชพหลายลกษณะ รวมถง อาชพการคดแยกขยะ อาชพพอคาคนกลางทจะรวบรวมขยะบรรจภณฑ อาชพผผลตและแปรรปสนคาจากวสดเหลอใช อาชพผจ าหนายสนคารไซเคล เปนตน นอกจากนยงสงผลใหมการจดตงรานรบซอของเกาหรอโรงงานคดแยกและแปรสภาพเพมขนกอใหเกดการจางงานเพมขนดวย จากขอมลการศกษาในป ๒๕๕๒ พบวามจ านวนรานรบซอของเกาทวประเทศประมาณ ๑๐,๒๐๐ ราน และคาดวามจ านวนซาเลงทวประเทศประมาณ ๑๑๐,๐๗๐ คน รวมทงมการจางงานโดยกลมผประกอบอาชพรบซอของเกาและธรกจทเกยวของไมนอยกวา ๕๐,๐๐๐ คน สามารถสรางรายไดประมาณ ๓๒๕,๐๐๐,๐๐๐ บาทตอเดอน หรอประมาณ ๓,๙๐๐,๐๐๐,๐๐๐ บาทตอป๒๕

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๓๓- สวนท ๕

การขบเคลอนยทธศาสตรและปจจยสความส าเรจ ๕.๑ การขบเคลอนยทธศาสตร เพอใหการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R) เปนไปอยางมระบบ มความตอเนองและสามารถด าเนนงานไดอยางเปนรปธรรม ทกภาคสวนทเกยวของจะตองมความเขาใจในแผนยทธศาสตร มสวนรวมในการปฏบตทกขนตอน และแผนทจะตองปฏบตไดในทกระดบ ทงหนวยงานสวนกลาง สวนภมภาค สวนทองถน ผประกอบการ และชมชน โดยมขนตอนการด าเนนงาน ดงน

๕.๑.๑ การสรางความรความเขาใจในยทธศาสตร เกยวกบแนวคดและสาระส าคญของยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน โดยจดใหมกระบวนการสรางความรและการมสวนรวมจากทกภาคสวนใหเขาใจในเนอหาสาระส าคญของยทธศาสตร โดยเฉพาะภารกจและบทบาทของแตละภาคสวนทจะด าเนนงานตามยทธศาสตร พรอมทงรณรงคใหภาคการเมองใชยทธศาสตร และมาตรการดงกลาวเปนเครองมอในการก าหนดนโยบายในการบรหารจดการขยะมลฝอยอยางยงยน ผานการจดประชมอบรมชแจงแผนยทธศาสตร ใหแกผบรหารของหนวยงานของรฐ และหนวยงานทเกยวของในภาคเอกชน ชมชน เพอน าแนวทางไปก าหนดแผนงาน/โครงการ งบประมาณ ในแผนปฏบตการใหสอดคลองกบระยะเวลาของยทธศาสตร รวมทงการจดท าคมอแนวทางในการด าเนนงานตามยทธศาสตร ตลอดจนการประชาสมพนธยทธศาสตรผานชองทางต าง ๆ เชน อนเตอรเนต คมอแนวทาง เปนตน

๑) ระดบสวนกลาง หนวยงานทเกยวของ ไดแก กระทรวงมหาดไทย กระทรวงพาณชย กระทรวงอตสาหกรรม กระทรวงการคลง กระทรวงพลงงาน กระทรวงศกษาธการ กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย เปนตน เพอใหมการท างานแบบบรณาการ โดยน ายทธศาสตรไปก าหนดเปนกรอบแผนของหนวยงาน และจดท าแผนปฏบตราชการของหนวยงานทเกยวของตอไป รวมทงผประกอบการองคกรพฒนาเอกชน องคกรเอกชนทเกยวของ เพอใหมการน าแผนฯ ไปแปลงสการปฏบตเชนกน

๒) ระดบภาค ไดแก ส านกงานสงแวดลอมภาค (สสภ.) ใหน ายทธศาสตรฯ ไปเปนกรอบในการจดท าแผนจดการคณภาพสงแวดลอมระดบภาค โดยใหความส าคญกบประเดนการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม

๓) ระดบจงหวด ไดแก ส านกงานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมจงหวด น ายทธศาสตรไปเปนแนวทางการด าเนนงานในพนท รวมทงใหทกจงหวดใหความส าคญในการน าแนวทางการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม มาก าหนดในแผนปฏบตการดานทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอมของแผนยทธศาสตรการพฒนากลมจงหวด

๔) ระดบทองถน ไดแก องคกรปกครองสวนทองถน ชมชน และเอกชน ใหมการน ามาตรการและแนวทางการปฏบตทก าหนดไวในยทธศาสตรและแผนปฏบตการ ไปพจารณาปรบใชตามความเหมาะสมของสภาพปญหาและพนท โดยก าหนดเปนโครงการและกจกรรม เพอบรรจไวในแผนปฏบตราชการของหนวยงาน

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๓๔- ๕.๑.๒ การจดสรรงบประมาณ หนวยงานทเกยวของ ทงหนวยงานสวนกลาง หนวยงานระดบภาค ระดบจงหวด และองคกรปกครองสวนทองถน จะตองใหความส าคญกบการจดตงค าของบประมาณทสอดคลองกบแผนงาน/กจกรรม/โครงการ ตามทก าหนดไวในแผนปฏบตการ

๕.๑.๓ การด าเนนงาน ตดตาม และประเมนผล เพอใหการขบเคลอนยทธศาสตรเปนไปอยางมประสทธภาพ จะตองมการสนบสนนทกภาคสวนใหมการด าเนนงานทตอบสนองตอเปาหมายของยทธศาสตรตอการด าเนนงานของหนวยงานตาง ๆ ทเกยวของ และเพอประเมนผลสมฤทธของการด าเนนงานตามยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน ใหท าการตดตามประเมนผล ดงน ๑) การจดท าตวชวดในการตดตามประเมนผล เพอใหการวดผลการด าเนนการและผลส าเรจตามยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน โดยอาจมการแตงตงคณะท างานเพอจดท าตวชวดในการตดตามประเมนผลตามเปาหมาย ๒) การสรางระบบฐานขอมล ส าหรบการตดตามประเมนผลการด าเนนงานตามยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชนของหนวยงานในระดบปฏบตหรอในฐานะของหนวยงานเจาภาพ ตามทก าหนดไวในยทธศาสตร เพอน าผลการประเมนมาปรบปรงการด าเนนงานตอไป

๕.๒ ปจจยสความส าเรจ เพอใหการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชนประสบผลส าเรจ หนวยงานทเกยวของตาง ๆ ทงภาครฐสวนกลาง องคกรปกครองสวนทองถน ภาคธรกจ/ผประกอบการ และภาคประชาชน จะตองด าเนนงานตามบทบาทหนาท โดยมแนวทางในการด าเนนงานของหนวยงานตาง ๆ ดงน

๕.๒.๑ ภาครฐสวนกลาง ๑) ประกาศแนวนโยบาย เปาหมายและยทธศาสตรการด าเนนงานดาน 3R ใหชดเจน เพอเปนกรอบแนวทางการด าเนนงาน ของทกภาคสวน ใหเปนไปในทศทางเดยวกนทวประเทศ ๒) ด าเนนการรณรงค ประชาสมพนธ สรางจตส านก และใหความรเพอเสรมสรางความร วมมอดาน 3R ๓) สนบสนนกจกรรมการมสวนรวมดาน 3R ทงในดานงบประมาณ โครงการน ารอง การกอสรางระบบใชประโยชนขยะมลฝอยและการก าหนดกฎระเบยบทเกยวของ

๕.๒.๒ องคกรปกครองสวนทองถน ๑) น าแนวนโยบายมาตรการและเปาหมายของยทธศาสตร 3R มาประยกตใชรวมกบการจดการขยะมลฝอยในทองถน ๒) ออกขอก าหนดและเทศบญญตเพอสงเสรมการด าเนนงานดาน 3R ๓) รณรงคประชาสมพนธสรางจตส านกและเสรมสรางการมสวนรวมด าเนนกจกรรมดาน 3R ในชมชน ๔) ตดตาม ตรวจสอบและประเมนผลการด าเนนกจกรรม 3R อยางตอเนองและสม าเสมอ

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๓๕-

๕.๒.๓ ภาคธรกจ/ผประกอบการ ๑) พฒนาแผนทางธรกจใหสอดคลองกบกรอบแนวทางดาน 3R โดยเฉพาะอยางยง มตดานการคาและสงแวดลอม ๒) วจยและพฒนาเทคโนโลยทเกยวของกบ 3R เชน การประยกตใชเทคโนโลยสะอาดในการผลตสนคาหรอผลตภณฑตาง ๆ เปนตน ๓) รวมมอกบภาครฐในการด าเนนโครงการดาน 3R ในภาคอตสาหกรรม ๔) ตดตาม ตรวจสอบและรายงานผลเกยวกบการด าเนนงานดาน 3R และการเคลอนยายแลกเปลยนวสดรไซเคลทงในและตางประเทศ (Material Flows)

๕.๒.๔ ภาคประชาชน ๑) รวมมอกบภาครฐในการด าเนนกจกรรมดาน 3R ๒) รวมเปนเครอขายในการรณรงคประชาสมพนธและเฝาระวง ทางดานสงแวดลอม ๓) มสวนรวมในการเผยแพรกจกรรมดาน 3R ในระดบชมชน ๔) ด าเนนกจกรรม 3R ในระดบครวเรอนและขยายผลในชมชน

๕.๓ มาตรการและแนวทางปฏบต เพอใหหนวยงานทเกยวของไดน าแนวทางการด าเนนการตามยทธศาสตรฯ ไปแปลงเปนแผน/โครงการไดอยางเปนรปธรรม จงไดจดท าตวอยางแนวทาง มาตรการ และก าหนดหนวยงานหลกทรบผดชอบด าเนนการใน แตละยทธศาสตร ดงน (รายละเอยดลกษณะแผนงาน/โครงการภายใตยทธศาสตร แสดงในภาคผนวกตารางท ผ-๑)

ตารางท ๕-๑ ตวอยางแนวทาง มาตรการ และหนวยงานทรบผดชอบในยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน

ยทธศาสตร มาตรการ หนวยงาน*รบผดชอบ

หนวยงาน* ทเกยวของ

ยทธศาสตรท ๑ การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ (Resource Efficiency)

มาตรการท ๑ ควบคมปองกนการเกด ของเสยในกระบวนการผลต

อก. กค. วท.

ทส. สถาบนการศกษา

มาตรการท ๒ ควบคมสนคา วตถดบ หรอผลตภณฑน าเขา

พณ. กค. อก. ทส.

มาตรการท ๓ สรางกลไกการคดแยกเพอน ากลบมาใชใหม

อก. พณ. สสท. ทส. สอท.

มาตรการท ๔ สงเสรมการใชประโยชน ของเสยในกระบวนการผลต

อก. สอท. สสท. ทส. สอท.

มาตรการท ๕ สงเสรมการใชวสดรไซเคลในกระบวนการผลต

อก. พณ. ทส.

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๓๖-

ยทธศาสตร มาตรการ หนวยงาน*รบผดชอบ

หนวยงาน* ทเกยวของ

ยทธศาสตรท ๒ การบรโภคอยางยงยน (Sustainable Consumption)

มาตรการท ๑ เสรมสรางจตส านกในการลดขยะมลฝอย

ทส. มท. ศธ.

มาตรการท ๒ เสรมสรางสงคมรไซเคล

ทส. ศธ. อก. มท.

มาตรการท ๓ สงเสรมการบรโภคสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม

ทส. พณ. อก. ศธ.

มาตรการท ๔ ประยกตใชหลกการขยายขอบเขตความรบผดชอบของผประกอบการ

ทส. อก. วท. สอท.

ยทธศาสตรท ๓ การเพมประสทธภาพการลด และใชประโยชนขยะมลฝอย

มาตรการท ๑ เสรมสรางจตส านกดานการลด คดแยกขยะมลฝอย

ทส. มท.

มาตรการท ๒ สงเสรมการลด คดแยกขยะมลฝอยทแหลงก าเนด

มท. ทส.

มาตรการท ๓ สงเสรมการใชประโยชนขยะมลฝอย

มท. ทส.

มาตรการท ๔ พฒนาและสงเสรมธรกจ รไซเคล

ทส. สธ. มท. พณ. สอท.

มาตรการท ๕ พฒนาระบบการใชประโยชนขยะมลฝอยแบบศนยรวม

ทส. อก. วท. พน. สอท. มท.

ยทธศาสตรท ๔ การบ าบดและก าจดอยางถกหลกวชาการ

มาตรการท ๑ พฒนาระบบการบ าบด และก าจดขยะมลฝอย

วท. ทส. มท. สถาบนการศกษา

มาตรการท ๒ ก ากบดแลระบบการบ าบด และก าจดขยะมลฝอย

มท. ทส.

มาตรการท ๓ ตดตามตรวจสอบ และฟนฟระบบบ าบดและก าจดขยะมลฝอย

ทส. มท.

* หมายเหต กค. หมายถง กระทรวงการคลง ศธ. หมายถง กระทรวงศกษาธการ มท. หมายถง กระทรวงมหาดไทย วท. หมายถง กระทรวงวทยาศาสตรและเทคโนโลย พณ. หมายถง กระทรวงพาณชย ทส. หมายถง กระทรวงทรพยากรธรรมชาตและสงแวดลอม พน. หมายถง กระทรวงพลงงาน สสท. หมายถง สถาบนสงแวดลอมไทย อก. หมายถง กระทรวงอตสาหกรรม สอท. หมายถง สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๓๗-

๕.๔ ระยะเวลาด าเนนการ การด าเนนงานตามกรอบยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน ไดก าหนด

กรอบระยะเวลาด าเนนงานไวทงสน ๑๕ ป เรมตงแตป พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๗๕ โดยแบงระยะเวลาด าเนนงานออกเปน ๓ ระยะ ไดแก ระยะสน (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔) ระยะกลาง (พ.ศ. ๒๕๖๕ – ๒๕๖๙) และระยะยาว (พ.ศ. ๒๕๗๐ - ๒๕๗๕) โดยมรายละเอยดการพจารณาดงน

๕.๔.๑ แผนระยะสน (พ.ศ. ๒๕๖๐ - ๒๕๖๔) เปนแผนงาน/มาตรการ/กจกรรม ทสามารถด าเนนการไดทนท และ/หรอเปนแผนเรงดวนทตองด าเนนการ เพอเพมประสทธภาพระบบการลดและน าของเสยมาใชประโยชน รวมทงระบบการจดการขยะมลฝอย ซงแผนระยะสนจะคลอบคลมระยะเวลาในการด าเนนงานในชวง ๕ ปแรก นบจากแผนแมบทไดรบความเหนชอบ

๕.๔.๒ แผนระยะกลาง (พ.ศ. ๒๕๖๕ – ๒๕๖๙) เปนแผนงานทตองมการศกษาความเหมาะสมและผลกระทบกอนการบงคบใช ซงครอบคลมระยะเวลาในการด าเนนงาน ๕ ป ถดจากแผนระยะสน

๕.๔.๓ แผนระยะยาว (พ.ศ. ๒๕๗๐ – ๒๕๗๕) เปนแผนงานทตองด าเนนการในการควบคมปองกนและแกไขปญหาคณภาพสงแวดลอมทคาดวาจะมผลกระทบจากการด าเนนงานจดการขยะมลฝอยในอนาคต เชน มาตรการ/แผนงานดานกฎหมาย/กฎระเบยบตาง ๆ ซงครอบคลมระยะเวลาในการด าเนนงานชวง ๕ ป ถดจากแผนระยะกลาง

การด าเนนงานตามยทธศาสตร 3R ะม การตดตามและ ระเมนผลเ นระยะ และน าไ ร ร งมาตรการ แนวทาง การด าเนนงานและเปาหมาย หสอด ลองก ส านการณและเพมประสทธภาพในการด าเนนการในแตละระยะ

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๓๘- เอกสารอางอง ๑ รายงานสถานการณมลพษประเทศไทย ๒๕๕๑ – ๒๕๕๘ ๒ รายงานการศกษาโครงการส ารวจและวเคราะหองคประกอบขยะมลฝอยชมชนของเทศบาลทวประเทศ กรมควบคมมลพษ, ๒๕๔๗ ๓ รายงานสถานการณมลพษประเทศไทย ๒๕๕๑ – ๒๕๕๘ ๔ ประมวลขอมลจากส านกงานเศรษฐกจอตสาหกรรม ศนยวจยและพฒนาอตสาหกรรมยางไทย กลมอตสาหกรรมเยอและกระดาษ สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย กรมศลกากร บรษท ปนซเมนตไทย จ ากด (มหาชน) และการส ารวจขอมลของกรมควบคมมลพษ, มนาคม ๒๕๕๘ ๕ รายงานสถานการณมลพษป ๒๕๕๘ ๖ Ministry of the Environment, Government of Japan. 2010 Establishing a sound material-cycle Society, Milestone toward a sound material-cycle Society through changes in business and life styles, 2010 ๗ T Y. ., L T. J. K. T , “I g W M g m ,” Clean, Green and Blue, Institute of Southeast Asian Studies, Singapore. 2009, p. 114. ๘ http://www.foe.co.uk/resources/press_releases/recycling_rates_increasing_23012006.html ๙ http://www.cdphe.state.co.us/op/hwc/Mustardhearinginfo/stateoverview.pdf ๑๐ Roadmap การจดการขยะมลฝอยและของเสยอนตราย, ๒๕๕๘ ๑๑ https://www.royalthaipolice.go.th/downloads/ยทธศาสตรฯระยะ20ป60-79.pdf ๑๒ TOXIC TECH: Pulling the Plug on Dirty Electronics, www.greenpeace.org May 2005. และแนวการพฒนากลไกการเรยกคนซากผลตภณฑ http://teenet.tei.or.th/Knowledge/Paper/3Rs_Mechanism.pdf ณ วนท ๑ มนาคม ๒๕๕๑ ๑๓ Sustainable Material Management: SMM for Europe, from efficiency to effectiveness, http://www.parlement-eu2010.be/pdf/3-4okt-materials-management.pdf ๑๔ เทคโนโลยการผลตทสะอาด (Cleaner Technology-CT) ส าหรบโรงงานอตสาหกรรม กลมเทคโนโลยการปองกนมลพษ ส านกเทคโนโลยน าและการจดการมลพษโรงงาน กรมโรงงานอตสาหกรรม ๑๕ ขาว สมอ. เดอนเมษายน ๒๕๔๔ - มถนายน ๒๕๔๔ http://www.tisi.go.th/cgi-bin/news/news.pl?news=202 ณ วนท ๗ มนาคม ๒๕๕๑ และ เทคโนโลยการผลตทสะอาด (Cleaner Technology-CT) ส าหรบโรงงานอตสาหกรรม กลมเทคโนโลยการปองกนมลพษ ส านกเทคโนโลยน าและการจดการมลพษโรงงาน กรมโรงงานอตสาหกรรม ๑๖ โครงการเสรมสรางศกยภาพการจดการมลพษจากแหลงก าเนดประเภทอตสาหกรรมและอตสาหกรรมชมชนในพนทลมน าทะเลสาบสงขลา กรมควบคมมลพษ ๑๗ คมอการจดซอจดจางสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม กรมควบคมมลพษ ๑๘ คมอการจดซอจดจางสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม กรมควบคมมลพษ

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

-๓๙- ๑๙ คมอการจดซอจดจางสนคาและบรการทเปนมตรกบสงแวดลอม กรมควบคมมลพษ ๒๐ www.mtec.or.th ๒๑ สวนขยะมลฝอยและสงปฏกล ขอมลจากแบบสอบถามเทศบาลทวประเทศ ป ๒๕๔๘ ๒๒ แผนการศกษาแนวทางในการลดมลพษโดยการพฒนาของเสยหรอวสดเหลอใชน ากลบมาใชใหม กรมควบคมมลพษ มนาคม ๒๕๔๑ ๒๓ เปรยบเทยบและอางองจาก “G h g ses and waste management option, Friends of the earth, January ๒๐๐๑” ๒๔ อางองจากแผนการศกษาแนวทางการลดมลพษ โดยการพฒนาของเสยหรอวสดเหลอใชน ากลบมาใชใหม ๒๕๔๑ และเอกสารประกอบโครงการรานรบซอของเกาสเขยว ๒๕๕๓ ๒๕ ประเมนเปรยบเทยบจากแผนการศกษาแนวทางการลดมลพษ โดยการพฒนาของเสยหรอวสดเหลอใชน ากลบมาใชใหม ๒๕๔๑ และเอกสารโครงการรานรบซอของเกาสเขยว

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

๑. การคดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอย - มการคดแยกและน ากลบคนขยะรไซเคล (Waste Recovery) ในชมชนใหไดรอยละ ๒๐ ในป ๒๕๖๐-๒๕๖๔ รอยละ ๒๒ ในป ๒๕๖๕-๒๕๖๙ และรอยละ ๒๕ ในป ๒๕๗๐-๒๕๗๔

- มการใชประโยชนขยะดานพลงงาน (Energy Recovery) ของเศษวสดเหลอใชอน ๆ ไมนอยกวา รอยละ ๕ ภายในป ๒๕๖๐-๒๕๖๔ รอยละ ๑๐ ภายในป ๒๕๖๕-๒๕๖๙ และรอยละ ๑๕ ภายในป ๒๕๗๐-๒๕๗๔

- มการใชประโยชน ขยะอนทรย (Biodegradable Recovery) ในรปแบบของปยหมก (Composting) และกาซชวภาพ (Biogas) เพมเปนรอยละ ๕ ภายในป ๒๕๖๐-๒๕๖๔ รอยละ ๓๐ ภายในป ๒๕๖๕-๒๕๖๙ และรอยละ ๕๐ ภายในป ๒๕๗๐-๒๕๗๔

๒. สามารถลดปรมาณขยะมลฝอยทตองน าไปก าจดในขนตอนสดทายใหไดอยางนอยรอยละ ๓๑ ภายในป ๒๕๖๐-๒๕๖๔ รอยละ ๖๕ ภายในป ๒๕๖๕-๒๕๖๙ และรอยละ ๙๕ ภายในป ๒๕๗๐-๒๕๗๔ ๓. มการใชประโยชนวสดร ไซ เ คลแตละประเภท ในภาคอตสาหกรรมในรปแบบการใชซ า (Reuse) และการแปรรปใชใหม (Recycle) รายละเอยดดงตาราง

ประเภทวสด ระยะเวลา (ป)

๒๕๖๐-๒๕๖๔

๒๕๖๕-๒๕๖๙

๒๕๗๐-๒๕๗๔

- แกว - กระดาษ - พลาสตก - โลหะ - อะลมเนยม

๗๕ ๔๕ ๖๐ ๙๕ ๗๕

๗๕ ๕๕ ๗๐ ๙๕ ๘๐

๘๕ ๗๕ ๘๐

๙๕ ๙๐

รวมเฉลย ๗๐ ๗๕ ๘๕

ผลพล

อยได

(วสด

รไซเ

คล พ

ลงงา

นควา

มรอน

กาซ

ชวภา

พ)

วงจรการเกดขยะมลฝอย ยทธศาสตร มาตรการ แนวทางปฏบต เปาหมาย

ขนตอน ขนตอน ๑๑ การผลตและจดจ าหนายการผลตและจดจ าหนาย

วตถดบใหม (น าเขา)

ภายในประเทศ)

การผลตสนคา

น าเขาสนคา การจดจ าหนายสนคา

ยทธศาสตรท ๑ การใชทรพยากร

อยางมประสทธภาพ (Resource Efficiency)

มาตรการท ๑ ควบคมปองกนการเกดของเสยในกระบวนการผลต มาตรการท ๒ ควบคมสนคา วตถดบ หรอผลตภณฑน าเขา มาตรการท ๓ สรางกลไกการคดแยกเพอน ากลบมาใชใหม มาตรการท ๔ สงเสรมการใชประโยชนของเสยในกระบวนการผลต มาตรการท ๕ สงเสรมการใชวสด รไซเคลในกระบวนการผลต

แนวทางปฏบต จดท าหลกเกณฑและแนวทางเพอสงเสรมการลดวตถดบในกระบวนการผลต การปองกนการเกดของเสยจากกระบวนการผลตสนคาและผลตภณฑ (Pollution Prevention) โดยการออกแบบ/ผลตสนคาและบรรจภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม (Eco-design) การประยกตใชเทคโนโลยการผลตทกอใหเกดของเสยนอยกวา และการปรบปรงเปลยนแปลงกระบวนการผลตใหเปนมตรตอสงแวดลอม (CP/CT) แนวทางปฏบต พฒนากฏระเบยบ มาตรฐานการใชวตถดบ การน าเขา สงออกเศษวสดรไซเคล การควบคมคณภาพวตถดบจากวสดใชแลว รวมทงการควบคมสนคาใชแลวจากตางประเทศทเขามาจ าหนายในประเทศ เพอลดและปองกนปญหาการเกดของเสยภายในประเทศ แนวทางปฏบต พฒนาระบบฉลากสงแวดลอม ส าหรบผลตภณฑและบรรจภณฑ เพอความสะดวกในการคดแยก และน ากลบมาใชซ าและแปรรปใชใหม แนวทางปฏบต สงเสรมการน าของเสยหรอวสดผลพลอยได (By-products) กลบมาใชใหม โดยการคดแยกและน าของเสยจากกระบวนการผลตไปใชซ าหรอแปรรปใชใหม เชน การแลกเปลยนของเสยจากกระบวนการผลตระหวางโรงงาน (Waste Exchange System) การสงเสรมใหอตสาหกรรมบางประเภทตองใชซ าหรอรไซเคลของเสยหรอวสดผลพลอยไดจากกระบวนการผลต มาตรการสงเสรมทางภาษ เปนตน แนวทางปฏบต สงเสรมการน าวสดรไซเคลมาเปนวตถดบในการผลตผลตภณฑใหม เชน การศกษาวจยการน าวสดรไซเคลมาเปนวตถดบในการผลต การสงเสรมดานการตลาดของสนคาทมาจากวสดรไซเคล การวจยและพฒนาสนคาทผลตจากวสดเหลอใช การก าหนดหลกเกณฑ ใหมการใชซ าได (Reusable Parts) ในกระบวนการผลต

ขนตอน ขนตอน ๓๓ การรไซเคล บ าบดการรไซเคล บ าบด และก าจดและก าจด

การคดแยกขนท 1

การเกบรวบรวม/ขนสง

การคดแยกขนท ๒

การน ากลบคน มาใชประโยชน

บ าบดและก าจด

การก าจดขนสดทาย

ยทธศาสตรท ๓ การเพมประสทธภาพ

การลด และใชประโยชนขยะมลฝอย

ยทธศาสตรท ๒ การบรโภคอยาง

ยงยน

ขนตอน ขนตอน ๒๒ การบรโภคการบรโภค

การบรโภค

ขยะทเกดขน ๑. ขยะอนทรย ๒. ขยะรไซเคล (บรรจภณฑ แกว กระดาษ พลาสตก โลหะ) ๓. ขยะอนตราย ๔. ขยะทวไป

มาตรการท ๑ เสรมสรางจตส านกในการลดขยะมลฝอย มาตรการท ๒ เสรมสรางสงคมรไซเคล มาตรการท ๓ สงเสรมการบรโภคสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม มาตรการท ๔ ประยกตใชหลกการขยายขอบเขตความรบผดชอบของผประกอบการ

แนวทางปฏบต สงเสรมการลดการบรโภคทฟมเฟอย ลดการใชสนคาหรอผลตภณฑทกอใหเกดปญหามลพษหรอทเปนภาระตอสงแวดลอม เสรมสรางเครอขายการบรโภคอยางยงยนโดยการสนบสนนการใชสนคาและบรการทเปนมตรตอสงแวดลอม แนวทางปฏบต จดท าหลกเกณฑสงเสรมการสรางสงคมรไซเคล เพอใหทกภาคสวนรวมมอในการลดใชบรรจภณฑทเปนอนตรายและจดการยาก การใชสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม การสงเสรมใหประชาชนคดแยกขยะมลฝอยภายหลงการบรโภคเพอน ากลบมาใชซ าหรอน ากลบมาแปรรปใชใหมได การสงเสรมความรดานสงแวดลอมในการศกษาทกระดบ แนวทางปฏบต สงเสรมเครอขายการจดซอสเขยว (Green Purchasing Network) โดยสงเสรมการตลาดของวสด หรอสนคารไซเคล การสนบสนนใหมการจ าหนายสนคาทมสวนประกอบจากวสดรไซเคลและวสดทเปนมตรตอสงแวดลอม รวมทงการก าหนดกฏระเบยบใหหนวยงานของรฐจดซอผลตภณฑ ทมสวนประกอบจากวสดรไซเคลและวสดทเปนมตรตอสงแวดลอม แนวทางปฏบต จดท าแนวทางการสรางแรงจงใจ (Incentives) เพอก าหนดใหผประกอบการรบผดชอบในสนคาหรอผลตภณฑของตนตลอด วฏจกรชวต ตงแตการจ าหนาย การคดแยก การเรยกคนกลบมาใชใหม บ าบดและก าจดอยางถกวธ

มาตรการท ๑ เสรมสรางจตส านกดานการลด คดแยกขยะมลฝอย มาตรการท ๒ สงเสรมการลด คดแยกขยะมลฝอยทแหลงก าเนด มาตรการท ๓ สงเสรมการใชประโยชนขยะมลฝอย มาตรการท ๔ พฒนาและสงเสรมธรกจรไซเคล มาตรการท ๕ พฒนาระบบการใชประโยชนขยะมลฝอยแบบศนยรวม

แนวทางปฏบต สงเสรมและสนบสนนใหประชาชนลดและคดแยกขยะมลฝอย เพอน ากลบมาใชประโยชน โดยการคดแยกขยะมลฝอยจากแหลงก าเนด โดยเนนการคดแยกขยะมลฝอยทสามารถน ากลบมาใชประโยชนไดออกจากขยะมลฝอยทวไป แนวทางปฏบต พฒนาหลกเกณฑ กฏระเบยบการคดแยกขยะมลฝอย จากแหลงก าเนดทส าคญ เชน โรงแรม บานจดสรร หอพก ส านกงาน สถานทราชการ เปนตน เพอเปนการสงเสรมการน ากลบมาใชใหมหรอการจดการอยางถกหลกวชาการตอไป แนวทางปฏบต สงเสรมและสนบสนนความร เทคนควชาการ เพอเพมประสทธภาพการน าขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชนในระดบชมชน เพอเพมองคความรกบเจาหนาททองถนในระบบการใชประโยชนขยะมลฝอยชมชน ตลอดจนสงเสรมเครอขายกจกรรมการรไซเคลชมชน แนวทางปฏบต สงเสรมและพฒนาขดความสามารถของกลมผคดแยกและรบซอของเกา โดยการใหความรในการประกอบอาชพ เชน ความรเกยวกบสขภาพ และความปลอดภย การตลาดรไซเคล กฎหมายทเกยวของ เปนตน การจดท าระบบการรวมกลมและลงทะเบยนผประกอบอาชพเกยวกบธรกจ รไซเคล การจดท าหลกเกณฑ/แนวทางในการสงเสรมใหเอกชนลงทนในธรกจรไซเคล เชน การใหเงนกอตราดอกเบยต า หรอการลดหยอนภาษ รวมทงการวจยและพฒนาเพอสงเสรมการด าเนนธรกจรไซเคล เชน อปกรณส าหรบ บด อด ยอย วสดตาง ๆ เพอลดตนทนจากการน าเขาเครองจกร/เครองมอจากตางประเทศ แนวทางปฏบต ศกษาและพฒนาเทคโนโลยการใชประโยชนขยะมลฝอยในรปแบบตางๆ เชน การผลตกาซชวภาพหรอปยหมกจากขยะอนทรย การผลตแทงเชอเพลง (Refuse Derived Fuel: RDF) จากขยะมลฝอย การใชประโยชนดานความรอนและพลงงานจากการเผาขยะมลฝอย เปนตน การพฒนาระบบศนยการใชประโยชนขยะมลฝอยในระดบภมภาค (Eco-town Project) รวมทงการสงเสรมความรวมมอภาครฐและเอกชน ในระบบการใชประโยชนมลฝอย และการพฒนารปแบบการใชประโยชนมลฝอยใหเชอมโยงกบกลไกของ CDM

มาตรการท ๑ พฒนาระบบการบ าบด และก าจดขยะมลฝอย มาตรการท ๒ ก ากบดแลระบบการบ าบด และก าจดขยะมลฝอย มาตรการท ๓ ตดตามตรวจสอบ และฟนฟระบบบ าบดและก าจดขยะมลฝอย

แนวทางปฏบต พฒนาระบบ เทคโนโลยการก าจดขยะมลฝอยทเหมาะสมกบสภาพปญหาในแตภมภาค การพฒนาระบบขอมลดาน การก าจดขยะ มลฝอย โดยการประยกตใชเทคโนโลยทเกยวของเพอเพมประสทธภาพการบรหารจดการ แนวทางปฏบต พฒนาหลกเกณฑ แนวทาง การก ากบดแลระบบบ าบดและก าจดขยะมลฝอย รวมทงพฒนาแนวทาง วธการตดตามตรวจสอบระบบบ าบดและก าจดขยะมลฝอยอยางถกหลกวชาการ แนวทางปฏบต การควบคมดแลระบบก าจดขยะมลฝอยและการตดตามตรวจสอบฟนฟระบบก าจดขยะมลฝอยทไมถกสขลกษณะเพอลดผลกระทบตอสงแวดลอมและสขภาพอนามยของประชาชน รวมทงการเผยแพรขอมลขาวสารทเกยวของ (Public Disclosure)

ยทธศาสตรท ๔ การบ าบดและก าจดอยางถกหลกวชาการ

รปท ๓-๑ สรปความเชอมโยงของมาตรการ แนวทางปฏบตและเปาหมายภายใตยทธศาสตร 3R

-๒๘-

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ผ-๑ ตารางท ผ-๑ ลกษณะแผนงาน/โครงการภายใตยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลดและน าของเสยมาใชประโยชน (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ขนตอน / ยทธศาสตร มาตรการ แผนงาน/ กจกรรม ระยะเวลา (ป) หนวยงานรบผดชอบ

๒๕๖๐-๒๕๖๔

๒๕๖๕-๒๕๖๙

๒๕๗๐-๒๕๗๔

หลก สนบสนน

๑. การผลตและจดจ าหนาย ยทธศาสตรท ๑ การใชทรพยากรอยางมประสทธภาพ (Resource Efficiency)

มาตรการท ๑ ควบคมปองกนการเกดของเสยในกระบวนการผลต

- การวจย พฒนาแนวทางและเทคโนโลยการผลตทสะอาด (Clean Technology) ในอตสาหกรรมหลกทส าคญ เชน อตสาหกรรมเครองใชไฟฟา ยานยนต และบรรจภณฑ และสงเสรมเผยแพรเทคโนโลยการผลตทสะอาดใหเปนไปไดในทางปฏบต ในรปแบบตาง ๆ เชน การจดท าโครงการน ารอง การเผยแพรโดยกลมธรกจ (Business to Business Model)

ก.อตสาหกรรม ก.ทรพยากรฯ

- การพฒนาหลกเกณฑ/แนวทาง/กฎระเบยบทเออตอการน าเทคโนโลยการผลตทสะอาด มาใชประกอบการพจารณาตออายใบอนญาตประกอบการโรงงานหรออตสาหกรรม

ก.อตสาหกรรม ก.ทรพยากรฯ

- การสงเสรม การวจย พฒนาและเผยแพรเทคโนโลยการออกแบบและผลตสนคาหรอบรรจภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอมรายผลตภณฑ

ก.วทยาศาสตร ก.ทรพยากรฯ สถาบน

การศกษา - การก าหนดหลกเกณฑ แนวทางการสงเสรม

สนคาหรอผลตภณฑทเปนมตรตอสงแวดลอม โดยการประยกตใชมาตรการทางเศรษฐศาสตร

ก.อตสาหกรรม ก.การคลง

ก.ทรพยากรฯ

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ผ-๒

ขนตอน / ยทธศาสตร มาตรการ แผนงาน/ กจกรรม ระยะเวลา (ป) หนวยงานรบผดชอบ

๒๕๖๐-๒๕๖๔

๒๕๖๕-๒๕๖๙

๒๕๗๐-๒๕๗๔

หลก สนบสนน

มาตรการท ๒ ควบคมสนคา วตถดบ หรอผลตภณฑน าเขา

- การพฒนาหลกเกณฑ ระเบยบควบคมสนคา ผลตภณฑ สนคามอสอง ผลตภณฑทไมไดมาตรฐาน หรอวสดรไซเคลน าเขาทอาจกอใหเกดปญหาตอการจดการขยะมลฝอยในประเทศ

ก.พาณชย ก.การคลง

ก.ทรพยากรฯ

- การพฒนาหลกเกณฑ ระเบยบควบคมการน าเขาของเสยและวสดรไซเคลเขามาในราชอาณาจกร

ก.อตสาหกรรม ก.ทรพยากรฯ

- การพฒนาหลกเกณฑ ระเบยบ ในการควบคมคณภาพวสดใชแลวหรอวสดรไซเคลทน ามาใชในกระบวนการผลต

ก.อตสาหกรรม ก.ทรพยากรฯ

- การศกษาวจยและจดท ามาตรฐานคณลกษณะ (Characteristics) และบญชรายชอ (Lists) เพอจ าแนกประเภทของเสย วสดรไซเคลและของเสยอนตราย

ก.อตสาหกรรม ก.ทรพยากรฯ สถาบน

การศกษา

มาตรการท ๓ การสรางกลไก การคดแยกเพอน ากลบมาใชใหม

- การพฒนาระบบฉลากสงแวดลอม ส าหรบผลตภณฑและบรรจภณฑเปาหมาย ประเภทแกว กระดาษ พลาสตก โลหะ และอะลมเนยม

ก.อตสาหกรรม สถาบน

สงแวดลอมไทย

ก.พาณชย

ก.ทรพยากรฯ สภา

อตสาหกรรมแหงประเทศไทย - การประยกตใชระบบฉลากสงแวดลอมกบ

สนคาหรอผลตภณฑน ารอง

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ผ-๓

ขนตอน / ยทธศาสตร มาตรการ แผนงาน/ กจกรรม ระยะเวลา (ป) หนวยงานรบผดชอบ

๒๕๖๐-๒๕๖๔

๒๕๖๕-๒๕๖๙

๒๕๗๐-๒๕๗๔

หลก สนบสนน

- การจดท าหลกเกณฑ ระเบยบการบงคบใช ระบบฉลากสงแวดลอม ส าหรบสนคา ผลตภณฑ และบรรจภณฑเปาหมาย

ก.อตสาหกรรม สถาบน

สงแวดลอมไทย

ก.ทรพยากรฯ สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย

มาตรการท ๔ สงเสรมการใชประโยชนของเสยในกระบวนการผลต

- การศกษาวจยการใชประโยชนของเสย หรอวสดผลพลอยได (By – products) จากกระบวนการผลต

ก.อตสาหกรรม สภา

อตสาหกรรมฯ

ก.ทรพยากรฯ

- การจดตงศนยขอมลและเทคโนโลยดานการลด คดแยก และใชประโยชนของเสยในกระบวนการผลต

ก.อตสาหกรรม สภา

อตสาหกรรมฯ

ก.ทรพยากรฯ

- การพฒนาระบบการแลกเปลยนของเสย (Waste Exchange System) ระหวางผประกอบการอตสาหกรรม

ก.อตสาหกรรม สถาบน

สงแวดลอมไทย

สภาอตสาหกรรม

แหงประเทศไทย - การก าหนดกฏระเบยบใหผประกอบการ

อตสาหกรรมบางประเภทตองน าของเสยหรอวสดผลพลอยไดในกระบวนการผลตมาเปนวตถดบในการผลตผลตภณฑ

ก.อตสาหกรรม ก.ทรพยากรฯ

มาตรการท ๕ สงเสรมการใชวสดรไซเคลในกระบวน การผลต

- การศกษา วจย และพฒนา เทคโนโลยการน าวสดใชแลว มาใชเปนวตถดบในกระบวนการผลต

ก.อตสาหกรรม ก.ทรพยากรฯ

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ผ-๔

ขนตอน / ยทธศาสตร มาตรการ แผนงาน/ กจกรรม ระยะเวลา (ป) หนวยงานรบผดชอบ

๒๕๖๐-๒๕๖๔

๒๕๖๕-๒๕๖๙

๒๕๗๐-๒๕๗๔

หลก สนบสนน

- ก าหนดมาตรฐานสนคาและสงเสรมตลาดสนคาทผลตจากวสดรไซเคล

ก.พาณชย ก.ทรพยากรฯ

- การก าหนดกฎระเบยบเพอควบคมหรอลดสดสวนการใชวตถดบใหมในสนคาและผลตภณฑ เพอสงเสรมการน าวสดใชแลว มาใชเปนวตถดบในกระบวนการผลต

ก.อตสาหกรรม ก.ทรพยากรฯ

- การก าหนดหลกเกณฑและกฎระเบยบใหผประกอบการอตสาหกรรมใชวสดรไซเคลในการผลต รวมทงการใชซ าชนสวน/วสดในการผลต

ก.อตสาหกรรม ก.ทรพยากรฯ

๒. การบรโภค ยทธศาสตรท ๒

การบรโภคอยางยงยน

มาตรการท ๑ เสรมสรางจตส านกในการลดขยะ มลฝอย

- การรณรงค ประชาสมพนธ เผยแพรการลดใชสนคาหรอผลตภณฑทเปนภาระตอสงแวดลอม

ก.ทรพยากรฯ ก.มหาดไทย หอการคาไทย

- การเสรมสราง เครอขายการบรโภคอยางยงยน โดยการสนบสนนการใชสนคาหรอบรการทเปนมตรตอสงแวดลอมในหนวยงานหรอองคกรตาง ๆ

ก.ทรพยากรฯ ทกหนวยงาน

- การสงเสรมบทบาทภาคประชาชนผานเครอขายชมชน หรอกลมอาสาสมครในการเลอกใชสนคาทสามารถใชซ าและน ากลบมาแปรรปใชใหมได

ก.มหาดไทย ก.ทรพยากรฯ ก.ศกษาธการ

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ผ-๕

ขนตอน / ยทธศาสตร มาตรการ แผนงาน/ กจกรรม ระยะเวลา (ป) หนวยงานรบผดชอบ

๒๕๖๐-๒๕๖๔

๒๕๖๕-๒๕๖๙

๒๕๗๐-๒๕๗๔

หลก สนบสนน

มาตรการท ๒ เสรมสรางสงคมรไซเคล

- การศกษาและก าหนดหลกเกณฑการสงเสรมการสรางสงคมรไซเคล

ก.ทรพยากรฯ ก.มหาดไทย

- การพฒนาการจดตงนคมอตสาหกรรมนเวศน (Eco Industrial Estate)

ก.อตสาหกรรม ก.ทรพยากรฯ

- การพฒนาอตสาหกรรมเชงนเวศนเศรษฐกจ (Eco-Industry)

ก.อตสาหกรรม ก.ทรพยากรฯ

- การสงเสรมความรดานสงแวดลอมและ การมสวนรวมในการลด คดแยกและน าขยะ มลฝอยกลบมาใชใหมในการศกษาทกระดบชน

ก.ศกษาธการ ก.ทรพยากรฯ ก.มหาดไทย

สถาบน การศกษา

- การสงเสรมการมสวนรวมของประชาชนในการด าเนนกจกรรมคดแยกและใชประโยชนวสดรไซเคลภายหลงการบรโภค

ก.มหาดไทย ก.ทรพยากรฯ

- การเผยแพร องคความรดานการลด คดแยก และใชประโยชนสนคาหรอผลตภณฑใชแลว ผานสอตาง ๆ

ก.ทรพยากรฯ สถาบน การศกษา

- การเสรมสรางภาคเครอขายของชมชนทด าเนนงานดาน 3R

ก.ทรพยากรฯ ก.มหาดไทย สถาบน

การศกษา

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ผ-๖

ขนตอน / ยทธศาสตร มาตรการ แผนงาน/ กจกรรม ระยะเวลา (ป) หนวยงานรบผดชอบ

๒๕๖๐-๒๕๖๔

๒๕๖๕-๒๕๖๙

๒๕๗๐-๒๕๗๔

หลก สนบสนน

- การสงเสรมกจกรรมการคดแยกและใชประโยชนขยะมลฝอยในสถาบนการศกษา เชน ธนาคารขยะ ศนยวสดรไซเคล จดทงขยะรไซเคล (Drop-off Station)

ก.ศกษาธการ สถาบนการศกษา

ก.ทรพยากรฯ

มาตรการท ๓ สงเสรมการบรโภคสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม

- การจดท าหลกเกณฑ แนวทางการสงเสรมและสนบสนนการบรโภคสนคาทเปนมตรตอสงแวดลอม

ก.ทรพยากรฯ

ก.อตสาหกรรม

- การสรางเครอขายการจดซอจดจาง สเขยว (Green Purchasing Network)

สถาบนสงแวดลอมไทย

ก.ทรพยากรฯ

- การสงเสรมดานการตลาดและการปรบพฤตกรรมเพอเพมการบรโภคสนคาหรอผลตภณฑจากวสดรไซเคล

ก.อตสาหกรรม ก.พาณชย

ก.ทรพยากรฯสถาบน

การศกษา - การพฒนาหลกเกณฑ ระเบยบ และ

ขอก าหนดส าหรบการใชสนคาและบรการทเปนมตรตอสงแวดลอม ในหนวยงานและองคกรตาง ๆ ทงภาครฐและเอกชน

ก.ทรพยากรฯ

- การจดท าขอบเขต ขอตกลงระหวางประเทศคคาในการยอมรบระบบฉลากสงแวดลอม (Green Label) ใหกวางขวางมากขน

ก.อตสาหกรรม ก.พาณชย

ก.ทรพยากรฯ

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ผ-๗

ขนตอน / ยทธศาสตร มาตรการ แผนงาน/ กจกรรม ระยะเวลา (ป) หนวยงานรบผดชอบ

๒๕๖๐-๒๕๖๔

๒๕๖๕-๒๕๖๙

๒๕๗๐-๒๕๗๔

หลก สนบสนน

มาตรการท ๔ ประยกตหลกการขยายขอบเขตความรบผดชอบของผประกอบการ (Extended Producer Responsibility)

- การสงเสรมการประเมนวฏจกรชวตผลตภณฑ (Life Cycle Assessment) เพอประกอบการพจารณาคดเลอกวสดในการผลตผลตภณฑ ตาง ๆ

ก.วทยาศาสตร สถาบน การศกษา

- การสงเสรมการเรยกคนซากสนคาหรอผลตภณฑโดยผประกอบการโดยวธสมครใจ

ก.ทรพยากรฯ ก.อตสาหกรรม สภาอตสาหกรรมฯ

- การจดท าแนวทางและวธการสรางแรงจงใจใหผประกอบการรบผดชอบสนคาหรอผลตภณฑของตนตลอดวฏจกรชวต

ก.ทรพยากรฯ ก.อตสาหกรรม

สภาอตสาหกรรมฯ

- การพฒนา กฎระเบยบและขอก าหนดใหผประกอบการเปนผรบผดชอบสนคาและผลตภณฑของตน

ก.อตสาหกรรม ก.ทรพยากรฯ

๓. การรไซเคล บ าบด และก าจด

ยทธศาสตรท ๓ การเพมประสทธภาพการลด และใชประโยชนขยะมลฝอย

มาตรการท ๑ เสรมสรางจตส านกดานการลด คดแยกขยะมลฝอย

- การรณรงคประชาสมพนธเสรมสรางจตส านก ในการลดและคดแยกขยะมลฝอย

ก.ทรพยากรฯ

ก.มหาดไทย ก.ศกษาธการ หอการคาไทย

- การใหความร ความเขาใจกบประชาชน เกยวกบประเภทของขยะมลฝอย รวมทงวธการ

ก.ทรพยากรฯ

ทกหนวยงาน

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ผ-๘

ขนตอน / ยทธศาสตร มาตรการ แผนงาน/ กจกรรม ระยะเวลา (ป) หนวยงานรบผดชอบ

๒๕๖๐-๒๕๖๔

๒๕๖๕-๒๕๖๙

๒๕๗๐-๒๕๗๔

หลก สนบสนน

บรหารจดการขยะมลฝอยแตละประเภท - การอบรม และเผยแพรองคความรใหกบ

ประชาชนและผประกอบการในการลด คดแยกขยะมลฝอย ณ แหลงก าเนด

องคกรปกครองสวนทองถน

ก.มหาดไทย ก.ทรพยากรฯ

- การเพมประสทธภาพ องคกรปกครองสวนทองถนในการสรางกลไกการลดและคดแยก ขยะมลฝอยทแหลงก าเนด

ก.ทรพยากรฯ

ก.มหาดไทย

- การประยกตใชมาตรการเศรษฐศาสตร เพอจงใจใหเจาของแหลงก าเนด ลดและคดแยกขยะมลฝอย

ก.ทรพยากรฯ ก.การคลง

ก.มหาดไทย

มาตรการท ๒ สงเสรมการลด คดแยกขยะ มลฝอยทแหลงก าเนด

- การจดท าหลกเกณฑ แนวทางและวธปฏบตดานการคดแยกขยะมลฝอย ในแหลงก าเนด ตาง ๆ

ก.ทรพยากรฯ ก.มหาดไทย

- การเผยแพรองคความรใหกบองคกรปกครองสวนทองถน ในการจดระบบการเกบรวบรวมขนสงขยะมลฝอยแบบแยกประเภท

ก.มหาดไทย ก.ทรพยากรฯ

- การสนบสนนเครองมอ อปกรณ งบประมาณ เพอสงเสรมการคดแยกขยะมลฝอย ณ แหลงก าเนด

ก.มหาดไทย

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ผ-๙

ขนตอน / ยทธศาสตร มาตรการ แผนงาน/ กจกรรม ระยะเวลา (ป) หนวยงานรบผดชอบ

๒๕๖๐-๒๕๖๔

๒๕๖๕-๒๕๖๙

๒๕๗๐-๒๕๗๔

หลก สนบสนน

- การก าหนด กฎระเบยบ และขอบงคบ ทองถน ดานการคดแยก เกบกก เกบรวมรวบ ขนสงขยะมลฝอยแบบแยกประเภท

ก.มหาดไทย

มาตรการท ๓ สงเสรมการใชประโยชนขยะ มลฝอย

- การสงเสรมองคความร ดานการใชประโยชนขยะมลฝอย ใหกบผประกอบการชมชน และองคกรปกครองสวนทองถน

ก.อตสาหกรรม องคกรปกครอง

สวนทองถน

ก.ทรพยากรฯ ก.มหาดไทย

- การสงเสรมใหน าประสบการณและภมปญญาทองถนในดานการลด คดแยกและน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหมไปใชประโยชนในการศกษา ฝกอบรม และเผยแพรสองคกรหรอหนวยงานอน

องคกรปกครองสวนทองถน ก.มหาดไทย

ก.ทรพยากรฯ

- การสงเสรมการน าขยะมลฝอยกลบมาใชประโยชนในระดบชมชน เชน ธนาคารขยะ ศนยวสดรไซเคล ปยหมกชมชน เปนตน

ก.มหาดไทย ก.ทรพยากรฯ

- การเพมองคความรเจาหนาททองถนในระบบการใชประโยชนขยะมลฝอยชมชน

ก.มหาดไทย ก.ทรพยากรฯ

- การสงเสรมเครอขาย กจกรรมการรไซเคลชมชน (๑ เทศบาล ๑ ศนยรไซเคล)

ก.ทรพยากรฯ องคกรปกครอง

สวนทองถน

ก.มหาดไทย

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ผ-๑๐

ขนตอน / ยทธศาสตร มาตรการ แผนงาน/ กจกรรม ระยะเวลา (ป) หนวยงานรบผดชอบ

๒๕๖๐-๒๕๖๔

๒๕๖๕-๒๕๖๙

๒๕๗๐-๒๕๗๔

หลก สนบสนน

มาตรการท ๔ พฒนาและสงเสรมธรกจรไซเคล

- การเพมประสทธภาพการด าเนนงาน ผประกอบอาชพรบซอของเกา เชน องคความร สวสดการ การรวมกลมเครอขายการด าเนนงานของผประกอบอาชพรบซอของเกา

ก.ทรพยากรฯ

ก.อตสาหกรรมก.มหาดไทย ก.พาณชย

ก.สาธารณสข - การเผยแพรองคความรดานการคดแยกซอ

ขายขยะรไซเคลในเชงธรกจ ก.ทรพยากรฯ ก.มหาดไทย

ก.พาณชย - การพฒนาและสงเสรมดานการตลาดวสด

รไซเคล ก.พาณชย

สภาอตสาหกรรมฯ

ก.ทรพยากรฯ

- การก าหนดหลกเกณฑ ระเบยบ แนวทาง/วธปฏบตเพอควบคมและลดผลกระทบจากการด าเนนกจกรรมรานรบซอของเกา

ก.ทรพยากรฯ ก.สาธารณสข

ก.มหาดไทย

- การสงเสรมการตงรานหรอจดรบคนของเกาใหมการกระจายตวอยางเหมาะสมเพอใหเกดการแขงขนทางการคา

ก.มหาดไทย ก.ทรพยากรฯ

มาตรการท ๕ พฒนาระบบการใชประโยชนขยะมลฝอยแบบศนยรวม

- สงเสรมการลงทนเพอการศกษาและพฒนาเทคโนโลยการใชประโยชนขยะมลฝอยในรปแบบตาง ๆ เชน การผลตกาซชวภาพและปยหมกจากขยะอนทรย การใชประโยชนดานความรอนและพลงงานจากการเผาขยะมลฝอย

ก.พลงงาน ก.ทรพยากรฯ

ก.วทยาศาสตร

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ผ-๑๑

ขนตอน / ยทธศาสตร มาตรการ แผนงาน/ กจกรรม ระยะเวลา (ป) หนวยงานรบผดชอบ

๒๕๖๐-๒๕๖๔

๒๕๖๕-๒๕๖๙

๒๕๗๐-๒๕๗๔

หลก สนบสนน

- การพฒนารปแบบการลด คดแยก และใชประโยชนขยะมลฝอยใหสอดคลองและเชอมโยงกบกลไกของ CDM (Clean Development Mechanism)

ก.ทรพยากรฯ ก.มหาดไทย

- การศกษาและพฒนาระบบศนยการใชประโยชนขยะมลฝอยในระดบภมภาค (Eco-town Project)

ก.อตสาหกรรม ก.ทรพยากรฯ

- การน ารองระบบการใชประโยชนขยะมลฝอยแบบศนยรวมในแตละภมภาค

ก.ทรพยากรฯ อปท.

ก.มหาดไทย

- การสงเสรมความรวมมอภาครฐ-เอกชน ในระบบการใชประโยชนขยะมลฝอย (Public Private Partnership)

ก.อตสาหกรรม ก.ทรพยากรฯ

สภาอตสาหกรรมฯ

- การก าหนดหลกเกณฑ กฎระเบยบและขอก าหนด เพอควบคมมลพษจากระบบการใชประโยชนขยะมลฝอย

ก.ทรพยากรฯ

ยทธศาสตรท ๔ การบ าบดและก าจดอยางถกหลกวชาการ

มาตรการท ๑ พฒนาระบบการบ าบด และก าจดขยะมลฝอย

- พฒนารปแบบการบรหารจดการและการลงทนระบบการจดการขยะมลฝอยแบบรวมศนย (Clustering)

ก.ทรพยากรฯ

- จดท าโครงการน ารองดานการจดการขยะ มลฝอยแบบรวมศนยในแตละภมภาค

ก.ทรพยากรฯ ก. มหาดไทย

อปท.

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ผ-๑๒

ขนตอน / ยทธศาสตร มาตรการ แผนงาน/ กจกรรม ระยะเวลา (ป) หนวยงานรบผดชอบ

๒๕๖๐-๒๕๖๔

๒๕๖๕-๒๕๖๙

๒๕๗๐-๒๕๗๔

หลก สนบสนน

- น าเสนอรปแบบ แนวทางการจดการขยะ มลฝอยแบบรวมศนย (Clustering) เพอใหคณะรฐมนตรเหนชอบและใหผทเกยวของน าไปด าเนนการ

ก.ทรพยากรฯ

- การศกษาวจยระบบและเทคโนโลยทเกยวของกบการบ าบด ก าจดขยะมลฝอย โดยการประยกตภมปญญาทองถน ใหสอดคลองและเหมาะสมในแตละภมภาค

ก.วทยาศาสตร ก.ทรพยากรฯ ก. มหาดไทย

สถาบน การศกษา

- การพฒนาระบบขอมลดานการก าจดขยะ มลฝอย โดยการประยกตใชเทคโนโลยสารสนเทศภมศาสตร ส าหรบพนทก าจด ขยะมลฝอยทวประเทศ

ก.ทรพยากรฯ ก.มหาดไทย

- การสงเสรมการมสวนรวมภาคประชาชนในระบบการจดการขยะมลฝอย

ก.มหาดไทย ก.ทรพยากรฯ

มาตรการท ๒ ก ากบดแลระบบการบ าบดและก าจดขยะมลฝอย

- การจดท าหลกเกณฑวชาการคดเลอกพนทกอสราง การออกแบบ การกอสราง การด าเนนการและการตดตามตรวจสอบระบบการบ าบดและก าจดขยะมลฝอย

ก.ทรพยากรฯ ก.มหาดไทย องคกรปกครอง

สวนทองถน

- การเพมประสทธภาพองคกรปกครองสวนทองถน ในการเดนระบบบ าบดและก าจดขยะ มลฝอย

ก.ทรพยากรฯ ก.มหาดไทย องคกรปกครอง

สวนทองถน

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ผ-๑๓

ขนตอน / ยทธศาสตร มาตรการ แผนงาน/ กจกรรม ระยะเวลา (ป) หนวยงานรบผดชอบ

๒๕๖๐-๒๕๖๔

๒๕๖๕-๒๕๖๙

๒๕๗๐-๒๕๗๔

หลก สนบสนน

- การศกษาจดท า ระบบการอนญาตและการประกนความเสยหายจากการด าเนนระบบบ าบด และก าจดขยะมลฝอย

ก.ทรพยากรฯ ก.มหาดไทย องคกรปกครอง

สวนทองถน - การพฒนากฎระเบยบ ขอก าหนด และ

มาตรฐานดานการเดนระบบบ าบด และก าจดขยะมลฝอย

ก.ทรพยากรฯ ก.มหาดไทย องคกรปกครอง

สวนทองถน

มาตรการท ๓ ตดตามตรวจสอบ และฟนฟระบบบ าบดและก าจดขยะ มลฝอย

- การศกษาพฒนาแนวทางการตดตามตรวจสอบ และประเมนความเสยงจากการบ าบดและก าจดทไมถกตองตามหลกวชาการ (Environmental Risk Assessment)

ก.ทรพยากรฯ

ก.มหาดไทย องคกรปกครอง

สวนทองถน

- การก าหนดหลกเกณฑ แนวทาง และวธการปฏบตในการเผยแพรขอมลการจดการขยะ มลฝอยสสาธารณะ (Public Disclosure)

ก.ทรพยากรฯ ก.มหาดไทย องคกรปกครอง

สวนทองถน

- การก าหนดหลกเกณฑ แนวทางการประเมนความเสยงและจดล าดบความส าคญของพนททตองการด าเนนการตดตาม ตรวจสอบและฟนฟ

ก.ทรพยากรฯ ก.มหาดไทย องคกรปกครอง

สวนทองถน

- การก าหนดหลกเกณฑ แนวทางการปรบปรงระบบบ าบดและก าจดขยะมลฝอยทมความเสยงทวประเทศ (Super Fund Sites) อาท แผนการปดและปรบปรงสถานทก าจดใหถกหลกวชาการ

ก.ทรพยากรฯ ก.มหาดไทย องคกรปกครอง

สวนทองถน

ยทธศาสตรการด าเนนงานดานการลด คดแยก และน าขยะมลฝอยกลบมาใชใหม (Reduce Reuse Recycle: 3R)

ผ-๑๔