Τατόι

GREEK MINORITY OF TURKEY

ιστορικά

Ιστορία και στοιχεία

ιστορία

Tο Τατόι έχει την προϊστορία του, που ξεκινά από την Αρχαία ∆εκέλεια -η θέση της οποίας συµπίπτει µε το κεντρικό του τµήµα- καικαταλήγει στα τρία οθωµανικά τσιφλίκια Τατόι, Μαχούνια και Λιόπεσι, που συνενώθηκαν το 1835 στα χέρια του ΣκαρλάτουΣούτζου και επί δεκαετίες κατόπιν υπήρξαν κρησφύγετα ληστών. Όµως, η πραγµατική του ιστορία αρχίζει το 1872, µε την αγοράτου από τον Γεώργιο Α΄.Tο 1898, έπειτα από διαδοχικές αγορές, αλλά και µε την παραχώρηση στον Βασιλέα από τη Βουλή ως ιδιωτική περιουσία τούπρώην εθνικού κτήµατος Μπάφι, το Τατόι απέκτησε τη µέγιστη έκτασή του: 47.427 στρέµµατα. Σε σχέση µε τα 250.000 στρέµµαταπου κατείχαν οι Σούτσοι και τα 300.000 του Ανδρέα Συγγρού το κτήµα του Βασιλέως δεν ήταν το µεγαλύτερο στην Αττική. Ωςκτήµα αναψυχής ήταν, αντιθέτως, το πρώτο στην Ελλάδα.Παράλληλα µε τη στρεµµατική του µεγέθυνση, προχωρεί δραστήρια η οργάνωση της διαχείρισής του και η ανάπτυξη τηςυποδοµής του. Στα έργα αυτά, απολύτως πρωτοπόρα στην Ελλάδα της εποχής, προΐσταται ο Λουδοβίκος Μύντερ (1873-1892), ∆ανός δασολόγος και φιλέλληνας, καθώς και, στη συνέχεια, ο διάδοχός του στη διεύθυνση του κτήµατος Ότο Βάισµαν (1893-1914). Πρώτα από όλα, όµως, το Τατόι είναι το προσωπικό δηµιούργηµα του Γεωργίου Α΄, που το σχεδίασε ως ένα κτήµααναψυχής στο οποίο κυρίαρχο λόγο θα έχει το δάσος και δευτερεύοντα τα οικοδοµήµατα, προς µεγάλη απογοήτευση τουΕρνέστου Τσίλλερ, ο οποίος αρχικά εξέλαβε τον Γεώργιο ως έναν άλλο Λουδοβίκο της Βαυαρίας, και που ήταν ο αρχιτέκτων τηςπρώτης βασιλικής κατοικίας.Το πρώτο σπίτι που περατώθηκε το 1874 ήταν ένα απλό διώροφο σπίτι ελληνοελβετικού ρυθµού, µε δίρρικτη στέγη, το οποίοπαραδόξως προοριζόταν όχι ως ανάκτορο αλλά ως βασιλικός ξενώνας, χρήση για την οποία ουδέποτε διατέθηκε. Πάνω από τοήδη χαραγµένο περιβόλι, για το οποίο επελέγησαν φυτά από ολόκληρη τη Μεσόγειο, άρχισε να οικοδοµείται από τον αρχιτέκτοναΣάββα Μπούκη, το 1884, το καθ' αυτό ανάκτορο, µιµούµενο µια έπαυλη του συγκροτήµατος των ανακτόρων του Πέτερχοφ, στηνΑγία Πετρούπολη, που ανήκε στον τσάρο Αλέξανδρο Β΄, θείο της βασίλισσας Όλγας.

Το νέο σπίτι πρωτοκατοικήθηκε από τον Γεώργιο το 1889, αµέσως δηλαδή µετά τον γάµο του ∆ιαδόχου Κωνσταντίνου, στον οποίοναφέθηκε η χρήση του παλιού σπιτιού. Μέχρι το τέλος του 19ου αι. το Τατόι έχει αποκτήσει δύο ναούς -Προφήτη Ηλία (1873) καιΑναστάσεως (1899)- ένα υπασπιστήριο, δυο τρεις οικίες για αυλικούς υπηρεσίας, ένα τηλεγραφείο, την κατοικία του διευθυντή, τρίασυγκροτήµατα εργατόσπιτων, ένα οινοποιείο, ένα βουτυροκοµείο, τρεις στάβλους, αποθήκες, εργαστήρια και καταλύµατα για τηΦρουρά. Ο παλιός ανεµόµυλος µετετράπη σε πύργο, µέσα στον οποίο διαρρυθµίστηκε ένα αρχαιολογικό µουσείο µε τα ευρήµατατων µικροανασκαφών στην περιοχή.Το Τατόι είχε επίσης αποκτήσει 400 χιλιόµετρα οδικού δικτύου/αλεών, γέφυρες, άρτιο σύστηµα υδροδότησης και πυρασφάλειας, καθώς και δύο µικρές τεχνητές λίµνες, τη Χήνα και την Κιθάρα. ∆εδοµένου ότι το διέσχιζε ο δηµόσιος δρόµος της Χαλκίδας, τοκτήµα είχε το χάνι του για τους περαστικούς. Θα αποκτήσει επίσης ένα ξενοδοχείο, το «Τατόιον», που διαφηµίζεται στουςευρωπαϊκούς τουριστικούς οδηγούς της εποχής. Αρχιτέκτων της περιόδου αυτής είναι ο Αναστάσιος Μεταξάς. Στα 1880, ο λόφοςτου Παλαιοκάστρου θα δεχθεί το πρώτο του µνήµα (της Πριγκίπισσας Όλγας, που πέθανε σε ηλικία έξι µηνών), τριάντα τρία χρόνιαπροτού ενταφιασθεί εκεί, σε τάφο απέριττο, ο Γεώργιος Α΄.Την πρώτη δεκαετία του 20ού αι. θα κτισθούν οι πέτρινοι στρατώνες, στα δε 1913/14, επί Κωνσταντίνου Α΄, το κτίριο τουπροσωπικού. Είναι αξιοπρόσεκτο ότι παράλληλα µε τον εξελληνισµό της ∆υναστείας, το Τατόι χάνει την αρχική αισθητική τουοµοιογένεια και οπωσδήποτε, όλο και πιο πολύ, τον βόρειο χαρακτήρα του.Η µεγάλη πυρκαγιά του 1916 σηµατοδοτεί το τέλος της χρυσής εποχής. Καίγεται το µεγαλύτερο µέρος του δάσους, καίγονται κατάεκατοντάδες τα ελάφια που ο Γεώργιος είχε εισαγάγει από την Ουγγαρία, οι ανακτορικοί στάβλοι, ο ναός του Προφήτη Ηλία, τοµουσείο, το παλιό ανάκτορο.Η ταραγµένη πολιτικά περίοδος που ακολουθεί δεν επιτρέπει την άµεση ανασυγκρότηση. Αυτή θα πραγµατοποιηθεί στα χρόνια τηςΑ΄ Αβασίλευτης ∆ηµοκρατίας, χάρη στη φροντίδα όλων των διαδοχικών κυβερνήσεων, χάρη επίσης στην επίβλεψη και τηνικανότητα του νέου διευθυντή Βασιλείου ∆ρούβα (1925-1961). Στα χρόνια περί το 1930, κτίζεται το συγκρότηµα κατοικιών καιεργαστηρίων, γνωστό ως µάνδρα, όπως επίσης και ο σταθµός χωροφυλακής. Η παλινόρθωση θα προσθέσει µεν στο κτήµα τοκοµψό διευθυντήριο, το µαυσωλείο και τα διάσπαρτα πέτρινα φυλάκια της Φρουράς, θα τραυµατίσει όµως βάναυσα την ίδια τηνέπαυλη, στη µεγάλη επισκευή των ετών 1937-39. Αρχιτέκτονες της περιόδου αυτής, ο Αναστάσιος Μεταξάς, ο ΕµµανουήλΛαζαρίδης και ο Κωνσταντίνος Σακελλάριος.

Ακολουθούν τα δύσκολα χρόνια της κατοχής, όπου ο ∆ρούβας ακροβατεί ανάµεσα στονκατακτητή και το αντάρτικο της Πάρνηθας για να σώσει το κτήµα. Η πίεση του «βουνού»αυξάνεται το καλοκαίρι του 1944. Στο διάστηµα του φθινοπώρου οι λεηλασίες πληθαίνουν, ώσπου καταλύεται στο Τατόι κάθε αρχή. Στη διάρκεια των ∆εκεµβριανών το κτήµα και ηέπαυλη δηώνονται πλήρως και η µικρή κοινωνία του θρηνεί τα δικά της θύµατα τουΕµφυλίου που ξεκινούσε. Το καλοκαίρι του 1945 το κτήµα καίγεται ξανά. Τα κίνητρα ήσανσαφώς πολιτικά.Έτσι το Τατόι ξεκίνησε το 1946 και πάλι από το σηµείο µηδέν. Για να αντισταθµίσει τηναπώλεια εσόδων από την καταστροφή του δάσους, ο ∆ρούβας θα δώσει έµφαση στηνπαραγωγή κρασιού και στα γαλακτοκοµικά προϊόντα. Στα 1952 κτίζεται το κοµψό νέοβουστάσιο, τα προϊόντα του οποίου, όπως εν γένει τα προϊόντα του κτήµατος, διατίθενταιπρος πώλησιν σε ξενοδοχεία, νοσοκοµεία, ιδρύµατα και στρατόπεδα. Αρχιτέκτονες τηςπεριόδου αυτής: ο Κ. Γκίνης και ο Αλ. Μπαλτατζής.Από το τέλος του 1948 εγκαθίσταται στην έπαυλη µονίµως η βασιλική οικογένεια, που θατην κατοικήσει αδιαλείπτως ως το πρωί του Αντικινήµατος κατά της Χούντας, στις 13 ∆εκεµβρίου 1967, οπότε και αναγκάστηκε να αποχωρήσει από το κτήµα για ένα ταξίδι τοοποίο και οι ίδιοι δεν πίστευαν πως θα κρατήσει πολύ.

εσωτερικόΤο εσωτερικό του κτιρίου τυπικά έχει σφραγιστείαπό το καθεστώς της Χούντας το 1973 οπότεκαι τελέστηκε το ∆ηµοψήφισµα –παρωδίασχετικά µε την κατάργηση ή όχι της Μοναρχίας. Παρότι η Βασιλική Οικογένεια το είχεεγκαταλείψει από τον ∆εκέµβριοτου 1967 εντούτοις είχε εγκαταληφθεί από τις αρχές του1968 οπότε και οριστικά πέρασε σε ένακαθεστώς ύπνωσης. Μετά από την τέλεση του ∆ηµοψηφίσµατος, ταΑνάκτορα Τατοϊου σφραγίστηκαν, αφούκαταγράφησαν όλα τα κινητά –και ακίνητααντικείµενα που βρισκόντουσαν µέσα όπως τοίδιο έγινε στο Πολυδένδρι και το Μόν Ρεπό –µετην διαφορά πως δεν µεταφέρθηκε οικοσκευήστα κεντρικά ανάκτορα.

Το Φεβρουάριο του 1981 στο κτήµα Τατοϊουτελέστηκε αυθηµερόν η κηδεία της π. Βασίλισσας Φρειδερίκης η οποία είχεαποβιώσει στην Ισπανία. Εκείνες τις ηµέρεςπέρα από την προσέλευση της Οικογένειας γιαλίγες ώρες δεν υπήρξε κάποια άλληκινητικότητα σε ότι αφορά το κτήριο.

Το 1991 µετά από συµφωνία της ΚυβέρνησηςΜητσοτάκη µε τον τέως Βασιλέα Κωνσταντίνοτα ανάκτορα άνοιξαν και υπήρξε µεταφοράοικοσκευής βάρους 25 τόνων µεταφερόµενη σε8 κοντέηνερ και έκτοτε τα πρώην Ανάκτορασφραγίστηκαν και πάλι.

εσωτερικό

Ως χώρος αυστηρά ιδιωτικός, το Τατόι κατάφερε σε γενικές γραµµές να παραµείνει έξωαπό τη µεγάλη Ιστορία. Ωστόσο, προσωπικότητες µυθικές στην εποχή τους, όπως οτσάρος Νικόλαος Β' της Ρωσίας, η Ελισάβετ της Αυστροουγγαρίας, οι βασιλείς τουΗνωµένου Βασιλείου Εδουάρδος Ζ΄ και Αλεξάνδρα ή, τα τελευταία χρόνια, η βασίλισσαΕλισάβετ Β΄ του Ηνωµένου Βασιλείου, η Τζάκυ Κέννεντυ και άλλοι το επισκέφθηκαν ήφιλοξενήθηκαν σ' αυτό.

Το Τατόι υπήρξε επίσης το θέατρο σκηνών µεγάλης δραµατικής εντάσεως, όπως η έξωσητου Κωνσταντίνου, το 1917, η αγωνία και ο θάνατος του Βασιλιά Αλέξανδρου, ο θάνατοςτου Βασιλιά Παύλου. Άπειρες ήσαν οι επίσηµες ή ανεπίσηµες συναντήσεις πουπραγµατοποιήθηκαν εκεί και που επηρέασαν την πορεία των εθνικών και πολιτικώνπραγµάτων: ιδιαίτερα σηµαντικές ήσαν οι διαβουλεύσεις του θέρους του 1915, καθώς καιοι συσκέψεις εν όψει της γερµανικής επιθέσεως τον χειµώνα του 1941 ή λόγω τηςκαταρρεύσεως του µετώπου τον επόµενο τραγικό Απρίλιο. Τρεις κυβερνήσεις ορκίσθηκανστο Τατόι: του Ελευθερίου Βενιζέλου, τον Αύγουστο του 1915, του ∆ηµητρίου Ράλλη, τονΝοέµβριο του 1920, και του Γεωργίου Παπανδρέου, τον Φεβρουάριο του 1964.

σήµεραΤο κτήµα περιήλθε στο δηµόσιο τρεις φορές, το 1924, το 1973 και το 1994. Πάντα, µετά από καθεστωτικές αλλαγές, είτε δινόταναποζηµίωση στην τέως βασιλική οικογένεια, είτε δηµευόταν αυθαίρετα όλη η περιουσία.Το 1924, µε την ανακήρυξη της Β΄ Ελληνικής ∆ηµοκρατίας, κατασχέθηκε το σύνολο της βασιλικής περιουσίας (δηµόσια καιιδιωτική), υπέρ του Ελληνικού ∆ηµοσίου. Για την ιδιωτική περιουσία επιδικάσθηκε αποζηµίωση, που ουδέποτε εισέπραξε η τότετέως βασιλική οικογένεια.Το 1973 η Χούντα των Συνταγµαταρχών κατάργησε τη µοναρχία και δήµευσε όλη την περιουσία, επιδικάζοντας πάλι µια µικρήαποζηµίωση, που ποτέ δεν εισέπραξε και πάλι η τέως βασιλική οικογένεια.Το 1994, είκοσι χρόνια µετά το ∆ηµοψήφισµα του 1974, η ελληνική κυβέρνηση ουσιαστικά δήµευσε όλη τη βασιλική περιουσίαχωρίς καµία αποζηµίωση. Η κατάσχεση αυτή κρίθηκε παράνοµη από το Ευρωπαϊκό ∆ικαστήριο. Η επιχειρηµατολογία του τέωςβασιλιά Κωνσταντίνου στράφηκε στην αξίωση ότι η εν λόγω ιδιοκτησία αποκτήθηκε από τους προκατόχους του µε νόµιµα µέσα καιεποµένως υπόκειτο στην κανονική προσωπική κληρονοµιά. Το ελληνικό κράτος υποστήριξε ότι η ιδιοκτησία αυτή παρακολουθούσετο θεσµό της µοναρχίας και εποµένως, µόλις καταργήθηκε η µοναρχία, η ιδιοκτησία έπρεπε να επανέλθει στο δηµόσιο αυτόµατα.Το δικαστήριο αποφάσισε ότι η περιουσία που παρακολουθούσε το θεσµό της µοναρχίας είχε ήδη περιέλθει αυτόµατα στο ελληνικόκράτος (Ανάκτορα Αθηνών στη οδό Ηρώδου Αττικού, η έπαυλη Ψυχικού, το ανάκτορο Καραµπουρνακίου κ.αλ.) το 1974 και ότι τοκτήµα Τατοΐου, το κτήµα Πολυδένδρι και το Μον Ρεπό αποτελούσαν ιδιωτική περιουσία και η Ελληνική ∆ηµοκρατία έπρεπε ναπληρώσει εύλογη αποζηµίωση στη τέως βασιλική οικογένεια, αν ήθελε να διατηρήσει στην ιδιοκτησία της αυτά τα ακίνητα καιεκτάσεις.

Η τέως βασιλική οικογένεια τελικά αποζηµιώθηκε. Τον Μάρτιο του 2003 το Τατόι περιήλθε στην κυριότητα του κράτους και τονΣεπτέµβριο του ιδίου έτους κηρύχθηκε διατηρητέο από το Κεντρικό Συµβούλιο Νεωτέρων Μνηµείων, ύστερα από εισήγηση τηςΕλληνικής Εταιρείας για την Προστασία του Περιβάλλοντος και της Πολιτιστικής Κληρονοµιάς. Τον Ιούνιο του 2007 η ελληνικήκυβέρνηση δήλωσε ότι σκοπεύει να µετατρέψει το κτήµα σε µουσείο. Αναµένεται για να ανοίξει το 2012.

κοιµητήριο

Στο βασιλικό κοιµητήριο, στο λοφίσκο Παλαιόκαστρο, έχουν ενταφιασθεί:Βασιλιάς Γεώργιος Α΄ των Ελλήνων (24 ∆εκεµβρίου, 1845 -- 18 Μαρτίου, 1913)Βασίλισσα Όλγα των Ελλήνων, Μεγάλη ∆ούκισσα Όλγα Κωνσταντίνοβνα της Ρωσίας (3 Σεπτεµβρίου, 1851 -- 18 Ιουνίου, 1926) -(σύζυγος του Βασιλιά Γεωργίου Α΄)Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α΄ των Ελλήνων (2 Αυγούστου, 1868 -- 6 Φεβρουαρίου, 1923)Βασίλισσα Σοφία των Ελλήνων, Πριγκίπισσα Σοφία της Πρωσίας (14 Ιουνίου, 1870 --- 13 Ιανουαρίου, 1932) - (σύζυγος τουΒασιλιά Κωνσταντίνου Α΄)Βασιλιάς Αλέξανδρος Α΄ των Ελλήνων (1 Αυγούστου, 1893 -- 25 Οκτωβρίου, 1920)Ασπασία Μάνου (4 Σεπτεµβρίου, 1896 -- 7 Αυγούστου, 1972) - (σύζυγος του Βασιλιά Αλέξανδρου Α΄)Βασίλισσα Αλεξάνδρα της Γιουγκοσλαβίας,Πριγκίπισσα Αλεξάνδρα της Ελλάδας (25 Μαρτίου, 1921 -- 30 Ιανουαρίου, 1993) -(σύζυγος του Βασιλιά Πέτρου Β΄ της Γιουγκοσλαβίας, κόρη του Βασιλιά Αλέξανδρου Α΄)Βασιλιάς Γεώργιος Β΄ των Ελλήνων (20 Ιουλίου, 1890 -- 1 Απριλίου, 1947)Βασιλιάς Παύλος Α΄ των Ελλήνων (14 ∆εκεµβρίου, 1901 -- 6 Μαρτίου, 1964)Βασίλισσα Φρειδερίκη των Ελλήνων, Πριγκίπισσα Φρειδερίκη του Αννοβέρου (18 Απριλίου, 1917 -- 6 Φεβρουαρίου, 1981) -(σύζυγος του Βασιλιά Παύλου Α΄)Πρίγκιπας Γεώργιος της Ελλάδας (24 Ιουνίου, 1869 -- 25 Νοεµβρίου, 1957)Πριγκίπισσα Μαρία Βοναπάρτη (2 Ιουλίου, 1882 -- 21 Σεπτεµβρίου, 1962) - (σύζυγος του Πρίγκιπα Γεωργίου)Πρίγκιπας Νικόλαος της Ελλάδας (22 Ιανουαρίου, 1872 -- 8 Φεβρουαρίου, 1938)Μεγάλη ∆ούκισσα Ελένη Βλαδιµήροβα της Ρωσίας (17 Ιανουαρίου, 1882 -- 13 Μαρτίου, 1957) - (σύζυγος του ΠρίγκιπαΝικολάου)Πρίγκιπας Ανδρέας της Ελλάδας (20 Ιανουαρίου, 1882 -- 3 ∆εκεµβρίου, 1944) (Γιός του Γεωργίου Α' και πατέρας του ∆ούκα τουΕδιµβούργου,Φιλίππου)Πρίγκιπας Χριστόφορος της Ελλάδας (10 Αυγούστου, 1888 -- 21 Ιανουαρίου, 1940)Πριγκίπισσα Φραγκίσκη της Ορλεάνης (25 ∆εκεµβρίου, 1902 -- 25 Φεβρουαρίου, 1953)- σύζυγος του Πρίγκιπα Χριστόφορου)Πριγκίπισσα Αλεξάνδρα της Ελλάδας, Μεγάλη ∆ούκισσα της Ρωσίας (30 Αυγούστου, 1870 -- 24 Σεπτεµβρίου, 1891) - (σύζυγοςτου Μεγάλου ∆ούκα Παύλου Αλεξάνδροβιτς της Ρωσίας, κόρη του Βασιλιά Γεωργίου Α΄)Πριγκίπισσα Μαρία της Ελλάδας, Μεγάλη ∆ούκισσα της Ρωσίας (3 Μαρτίου, 1876 -- 14 ∆εκεµβρίου, 1940) - (σύζυγος τουΜεγάλου ∆ούκα Γεώργιου Μιχαήλοβιτς της Ρωσίας, κόρη του Βασιλιά Γεωργίου Α΄)Πριγκίπισσα Όλγα της Ελλάδας (26 Μαρτίου, 1880 -- 21 Οκτωβρίου, 1880) - (κόρη του Βασιλιά Γεωργίου Α΄)Πριγκίπισσα Αικατερίνη της Ελλάδας, Λαίδη Μπράντραµ (4 Μαΐου, 1913 -- 2 Οκτωβρίου, 2007) - (κόρη του ΒασιλιάΚωνσταντίνου Α΄)

Πηγές: Σελίδα της τΒασιλικής Οικογένειας της Ελλάδας, wikipedia, İHLAS και ΕΡΤ