1Jaarverslag 2014

Platform voor rurale ontwikkeling in de provincie Antwerpen

JAARVERSLAG 2014

2Jaarverslag 2014

Scharnier

2014 is voor RURANT, net als vele andere organisaties die aan projectwerking doen, een intensief en uitdagend jaar geweest, een scharnier tussen 2 projectperiodes. Grote projecten werden afgerond en tegelijkertijd zijn er nieuwe voorbereid. Daardoor was het een tijd van terugblikken én vooruitkijken, van beschouwende conclusies trekken én nieuwe horizonten verkennen. Dit jaarverslag leest daarom misschien net iets anders dan het vorige.

Op alle domeinen heeft RURANT vorig jaar weer puike prestaties neergezet: ondernemersnetwerken floreerden, burgerparticipatie voegde een nieuwe dimensie toe aan een aantal projecten en het slotfeest van de 2 LEADER-gebieden zette de kracht van bottom-up-werking in de kijker. Bij dit alles valt mij telkens weer op hoe RURANT van bij het begin probeert om zoveel mogelijk mensen enthousiast te krijgen voor een idee om het mee te laten groeien tot een breed gedragen project.

Deze RURANT-methodiek is het voorbije jaar sterk tot uiting gekomen bij de opstart van de nieuwe LEADER-periode. Hierbij konden lokale besturen en middenveldorganisaties, binnen de krijtlijnen van het programma, van bij de start actief meedenken en beslissen over structuren en modaliteiten.

De provincie Antwerpen gaat de komende jaren overigens resoluut voor een maximalisatie van de beschikbare middelen. We gaan van 2 naar 3 LEADER-gebieden. Tot 2020 zullen verenigingen, ondernemers en overheden uit maar liefst 31 gemeenten een beroep kunnen doen op subsidies bij hun plannen voor een leefbaar platteland. RURANT blijft de LEADER-werking ten volle ondersteunen, o.a. door de inzet van 2 fulltime coördinatoren die vlot aanspreekbaar aanwezig zullen zijn en hun rol van makelaar en verbinder zullen opnemen bij tal van projecten.

Samen met deze uitbreiding is overigens een vereenvoudiging doorgevoerd. Het aantal thema’s waarrond projecten kunnen worden ingediend is beperkt tot 3 per regio, telkens met een duidelijke agrarische focus. Daarvan zijn er 2 lokaal gekozen, het derde – dat in elke regio terugkeert – is plattelandsarmoede. In deze verdoken problematiek schuilt immers één van de grootste uitdagingen voor de komende jaren: ervoor te zorgen dat iedereen in het buitengebied een waardig bestaan heeft, niet verstoken van enige basisbehoefte.

Ook rond andere actuele thema’s zijn in 2014 lokale, regionale en zelfs internationale samenwerkingsverbanden opgezet die de komende jaren moeten resulteren in een aantal concrete projecten. RURANT blijft bouwen aan de toekomst van het Antwerpse platteland.

Peter BellensVoorzitter van RURANT

Gedeputeerde voor Plattelandsbeleid van de Provincie Antwerpen

3Jaarverslag 2014

Urgenties, ambities en condities

Kort door de bocht kun je stellen dat de werking van RURANT rust op 2 pijlers: LEADER en projecten. Beiden dragen bij aan een vitaal platteland. Via LEADER kunnen gemeenten, middenveldorganisaties, ondernemers en andere stakeholders zelf aan rurale ontwikkeling doen. In de 3 nieuwe LEADER-regio’s krijgen nog meer mensen daartoe de kans.

Bij de projectwerking staat RURANT zelf aan het roer. Meer dan ooit zijn we een proefbedrijf voor het platteland dat mensen samenbrengt rond innovatieve ideeën, die uitgetest en systematisch beschreven worden om uit te groeien tot beleidsinstrumenten. Een recent voorbeeld is burgerparticipatie. Hierrond hebben we vorig jaar 2 projecten opgestart.

Een Nederlandse collega leerde me dat een goed project afhangt van 3 factoren: moeten, willen en kunnen. Of iets geleerder: urgenties, ambities en condities.

De urgentie staat voor een maatschappelijke vraag die om een oplossing smeekt, waar iets aan gedaan moét worden. Er zijn in ons buitengebied heel wat items die beleidsmatig om (meer) aandacht vragen: leefbaarheid van kleine dorpskernen, leegstand van landbouwgebouwen, toekomst van parochiekerken, meer vraag naar lokale producten, …

Niet alleen moeten deze thema’s erkend worden, men moet ze ook willen aanpakken. Praten alleen lost niets op. Hiermee zitten we op het ambitieniveau. Des te meer mensen bereid zijn tot actie over te gaan, des te groter de kans op een blijvend succes. Daarom investeert RURANT bij het begin van een project in het creëren van een zo ruim mogelijk draagvlak.

Om goed van start te gaan, helpt het tenslotte als aan een aantal noodzakelijke condities of voorwaarden is voldaan. Het maatschappelijk kader moet er zijn om dingen in beweging te zetten, juridisch moet alles in orde zijn en natuurlijk moeten er ook voldoende financiële middelen zijn. Voor dat laatste putten onze innovatietrajecten vaak uit Europese subsidieprogramma’s. Voor de volgende programmaperiode heeft Europa de focus sterk verlegd in de richting van technologische innovatie en laat het minder ruimte voor maatschappelijke vernieuwing. Een evolutie die ik betreur omdat de ervaring leert dat veranderingsprocessen het net van menselijk kapitaal moeten hebben. Anders blinkt de top wel, maar draait het vierkant aan de basis.

Aan urgenties en ambities is er geen gebrek. De condities konden beter zijn. Maar omdat we moeten én omdat we willen, zullen we de volgende jaren ook kunnen. Zelfs als het moeilijk gaat. Omdat onze provincie, Vlaanderen en bij uitbreiding heel Europa recht heeft op een vitaal platteland.

Wim PoelmansCoördinator RURANT

4Jaarverslag 2014

Een echt platform

RURANT is het platform voor rurale ontwikkeling in de provincie Antwerpen. Onze organisatie steunt op elf trouwe partners die zich samen inzetten voor het behoud en de versterking van een leefbaar platteland, voornamelijk door het stimuleren van rurale gebiedsontwikkeling en het ondersteunen van ruraal ondernemerschap. Meestal gebeurt dit door concrete projecten in publiek-private samenwerkingsverbanden met de steun van lokale of bovenlokale overheden.

De partners van RURANT zijn :• Provincie Antwerpen• Landelijke Gilden • Toerisme Provincie Antwerpen vzw• Vzw Kempens Landschap • Vlaamse Landmaatschappij • Intercommunale Ontwikkelingsmaatschappij voor de Kempen • Provinciale landbouwkamer • Plattelandsklassen vzw• UNIZO• Hogeschool Thomas More Kempen • Scholengemeenschap KoGeKa

Zichtbaar aanwezig

RURANT coördineert zijn activiteiten vanuit de Hooibeekhoeve in Geel – Ten Aard. Hier bevindt zich het secretariaat en de centrale werkplaats voor onze medewerkers. De facto is RURANT echter voortdurend aan de slag met allerlei projecten in de hele provincie Antwerpen. Onze medewerkers zijn ten velde makkelijk aanspreekbaar voor lokale besturen, organisaties, ondernemers en particulieren.

Daarnaast participeert RURANT ook nog op verschillende manieren in diverse organisaties, projecten en platformen, steeds met hetzelfde doel voor ogen: het versterken van het platteland. Dat is onder andere het geval bij: Overleg landbouw en platteland provincie Antwerpen, technische werkgroep PDPO, Team Platteland, Toerisme Provincie Antwerpen vzw, Regionaal Landschap Grote en Kleine Nete, Regionaal Landschap De Voorkempen, DistriKempen, Stadslab 2050 Antwerpen, regio-overleg Hombeeks Plateau, Lekkers met Streken, Klein Engelandhoeve, vzw Pleckske, vzw Ollemanshoekske, VLAM Korte Keten, … en op verscheidene niveaus bij de provinciale gebiedsgerichte werking in de Zuidrand, de Landduinen en de Merode.

5Jaarverslag 2014

LEADER MarkAante Kempen

Wat?

10 gemeenten uit de Antwerpse Noorderkempen vormden samen een LEADER-gebied: Essen, Kalmthout, Wuustwezel, Rijkevorsel, Merksplas, Hoogstraten, Baarle-Hertog, Ravels, Brecht en Arendonk. RURANT was administratief en financieel verantwoordelijk voor deze tijdelijke vereniging en stelde een coördinator ter beschikking om de dagelijkse werking te ondersteunen. LEADER is een gebiedsgericht subsidieprogramma voor projecten op het platteland met steun van Europa, Vlaanderen en de provincie Antwerpen.

Realisaties:

In 2014 zijn in dit LEADER-gebied 17 projecten afgerond.

• WOI in de grensregio. Vergeten? Opgehelderd! (Baarle-Hertog).• Kinderverhalenwandeling (Hoogstraten).• Touwtrekkers onder dak (Merksplas).• Plattelands educatief netwerk MarkAante Kempen (gebiedsdekkend).• Tentoonstelling “De Bij, het einde nabij?” (Kalmthout).• Waterconserveringsproject (Wuustwezel-Brecht-Kalmthout-Essen).• Herstel lichtstraat kapel van de Kolonie (Merksplas).• Educatief project Happy Sheep (Rijkevorsel).• Processies van Middeleeuwen tot 21ste eeuw

(Hoogstraten-Brecht-Loenhout).• Turfrelicten in het landschap (Wuustwezel-Kalmthout-Essen).• Landschapsherstel kloosterdomein Redemptoristen (Essen).• Buiteninrichting jeugdhuis Sint-Lenaarts (Brecht).• Historische benamingen domein Franciscanessen (Wuustwezel).• Vlonderpad “Natuurlijk avontuurlijk!” (Hoogstraten).• Uitbreiding Spek-en eierenroute (Hoogstraten).• Picknicken in het Land van Turnhout (Ravels en Arendonk).• Ruiter- en mennetwerk Campinia (Arendonk).

Een aantal projecten zijn nog in uitvoering tot juni 2015. In totaal zijn in de voorbije LEADER-periode 87 projecten goedgekeurd in de regio MarkAante Kempen. Die zijn per thema gebundeld in een overzichtelijk projectenboek. Dit boek is te bekomen op het secretariaat van RURANT.

Programma:

PDPO II / ELFPO – As 4 LEADER

Contact:

miel.gilis@rurant.provant.be

Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland

6Jaarverslag 2014

LEADER Regio Midden-Kempen beweegt!

Wat?7 gemeenten uit de Antwerpse Kempen vormden samen een LEADER-gebied: Balen, Geel, Lille, Kasterlee, Meerhout, Retie en Vorselaar. RURANT was administratief en financieel verantwoordelijk voor deze tijdelijke vereniging en stelde een coördinator ter beschikking om de dagelijkse werking te ondersteunen. LEADER is een gebiedsgericht subsidieprogramma voor projecten op het platteland met steun van Europa, Vlaanderen en de provincie Antwerpen

Realisaties:In 2014 zijn in dit LEADER-gebied 7 projecten afgerond.

• Renovatie van de pastorij van Olmen (Balen).• Versterking van de warme samenleving op het platteland

(gebiedsdekkend).• Spelen in beweging bij MPI Oosterlo (Geel).• De zintuigen-rugzak (Retie).• Rolstoeltoegankelijk belevenispad in bosomgeving (Kasterlee).• Pastorietuin Schoonbroek, educatief met een knipoog naar cultuur

(Retie).• Plattelandsvensters, een andere kijk op landbouw en platteland

(Kasterlee).

Een aantal projecten zijn nog in uitvoering tot juni 2015. In totaal zijn er in de voorbije programmaperiode 58 projecten goedgekeurd bij LEADER Regio Midden-Kempen Beweegt!

Programma:PDPO II / ELFPO – As 4 LEADER

Contact:kristien.vanlommmel@rurant.provant.be

Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland

Mol

Dessel

Retie

Ravels

Arendonk

Balen

Oud-Turnhout

Malle

Zoersel

Kapellen

Beerse

Merksplas

Baarle-Hertog

Wuustwezel

Rijkevorsel

Stabroek

Kalmthout

Hoogstraten

Brecht

Essen

Laakdal

Grobbendonk

Zandhoven

Olen

Herselt

Meerhout

Lille

Vorselaar

Geel

Herenthout

Kasterlee

Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland7Jaarverslag 2014

Nieuwe LEADER-gebieden

Wat?

RURANT was nauw betrokken bij de inrichting van de 3 nieuwe LEADER-gebieden in de provincie Antwerpen (zie ook blz. 5 en 6). Samen met de Dienst Landbouw- en Plattelandsbeleid van de provincie Antwerpen en in overleg met de lokale overheden en bovenlokale middenveldorganisaties uit het gebied zijn de krijtlijnen uitgezet voor de periode 2015-2020, overeenkomstig de richtlijnen van de bevoegde Vlaamse en Europese overheden.

Realisaties:

• Groot slotfeest van de voorbije periode in de kapel van Merksplas Kolonie met 200 aanwezigen, waaronder vertegenwoordigers van lokale besturen, bovenlokale organisaties, promotoren en leden van Dagelijks Bestuur en Plaatselijke Groep van LEADER MarkAante Kempen en LEADER Regio Midden-Kempen Beweegt!

• Afbakening van de nieuwe LEADER-gebieden en formaliteiten voor de nieuwe programmaperiode, in samenwerking met de provincie Antwerpen en in overleg met de Vlaamse overheid.

• Opmaak van een Lokale Ontwikkelingsstrategie (LOS) in elk van de 3 nieuwe LEADER-gebieden, samen met lokale besturen en bovenlokale middenveldorganisaties, in 4 werksessies per gebied.

• Samenstelling van 3 Plaatselijke Groepen, die het uiteindelijke beslissingsrecht hebben voor de goedkeuring van ingediende projecten in de nieuwe periode.

Programma:

PDPO II / ELFPO – AS 4 LEADERPDPO III / ELFPO – LEADER

Contact:

kristien.vanlommel@rurant.provant.bemiel.gilis@rurant.provant.be

`Investeren in je toekomst´Grensoverschrijdend samenwerkingsprogramma

2007-2013 Medege�nancierd door de Europese Unie(Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling)

8Jaarverslag 2014

Ondernemersnetwerken

Wat?

Een van de kerntaken van RURANT is het opzetten, begeleiden en promoten van lokale en bovenlokale ondernemersnetwerken, voornamelijk land- en tuinbouwers met verbredingsactiviteiten. Alleen al in de sector van de hoeve- en streekproducten kregen in 2014 meer dan 180 ondernemingen ondersteuning via diverse acties en projecten.

Realisaties:

• Begeleiding van het horecabewustwordingstraject Stad Geel, bedoeld om horecazaken warm te maken voor lokale producten.

• Realisatie van het boek ‘Stad aan de Stoof’ over streekproducten in en om de stad Antwerpen.

• Ontwikkeling van een handleiding voor culinaire ateliers voor kinderen in samenwerking met Groentemuseum ’t Grom uit Sint-Katelijne-Waver.

• Uitbouwen, begeleiden en promoten van DistriKempen, een netwerk voor distributie van hoeve- en streekproducten.

• Begeleiding en promotie van het ondernemersnetwerk Pure Kempen en de vzw Streekproducten Provincie Antwerpen.

• Begeleiding, promotie en vorming voor het ondernemersnetwerk Mechels Natuurlijk.

• Medewerking aan het slotsymposium voor Fish & Chips in het Meetjesland.

• Internationale kennisuitwisseling met Sommerset (UK).

Programma:

Interreg IVa 2 Zeeën – Fisch & ChipsNWE Interreg IVb – PURE HubsSubsidiekorf DEIS & DLP, provincie Antwerpen

Contact:

greet.aernouts@rurant.provant.be

9Jaarverslag 2014

Pure Kempen

Wat?

Pure Kempen is een kwaliteitslabel voor plattelandsondernemers uit de Kempen die investeren in omgevingsgericht ondernemerschap: werken met lokale producten, streekidentiteit uitdragen, cultuur en landschap integreren, enz. Het merk Pure Kempen is een hefboom tot regional branding, een proces dat de rurale economie en de regionale identiteit versterkt.

Realisaties:

• Begeleiding, vorming en promotie van een netwerk van 80 plattelandsondernemers.

• 19 gemeenten uit de Antwerpse Kempen bekroond tot Pure Kempen Gemeente, na opmaak van een inhoudelijk en methodisch plan, infosessies en certificering.

• Ontwikkeling van de brochure ‘De grote versiertruc’, een stappenplan om horeca meer met lokale producten te laten werken.

• Vlaamse vertaling en communicatieplan van ‘Rural Vibes’ en ‘Rural Vibrancy Measuring Index’, instrumenten om de leefbaarheid van plattelandsregio’s te meten.

• Internationale kennisuitwisseling en vorming rond horeca en lokale producten voor ondernemers uit Antwerpse Kempen, Meetjesland (BE) en Brabantse Kempen (NL).

• Internationale kennisuitwisseling rond psychiatrische zorg op het platteland, regional branding en ruraal ondernemerschap in Geel, Balen en Hoogstraten met delegaties uit Nederland, Wales, Frankrijk, Duitsland en Ierland tijdens Transnational Rural Alliances partnermeeting.

• Begeleiding van participatietrajecten in Mol en Meerle.

Programma:

NWE Interreg IVb – Rural Alliances

Contact:

johny.geerinckx@rurant.provant.be

Europees Landbouwfonds voor Plattelandsontwikkeling: Europa investeert in zijn platteland

10Jaarverslag 2014

Participatietrajecten

Wat?

Burgers worden steeds mondiger en eisen hun zegje op in verscheidene beleidsdomeinen. Dit nieuwe fenomeen schrikt veel beleidsmakers af. RURANT is echter overtuigd van de meerwaarde van burgerparticipatie. Veel ideeën worden er inhoudelijk beter van en het verhoogt het draagvlak en de betrokkenheid bij de uitvoering van de plannen. De ervaring die RURANT de voorbije jaren heeft opgedaan met bottom-up-werking in diverse projecten vertaalt zich nu ook in lokale initiatieven. Deze nieuwe pijler wil RURANT de komende jaren nog verder ontwikkelen.

Realisaties:

• Opmaak van Lokale Ontwikkelingsstrategieën (LOS) voor elk van de drie nieuwe LEADER-gebieden in de provincie Antwerpen (zie ook blz. 7).

• Participatietraject rond open ruimte in de omgeving van de Molse gehuchten Millegem en Achterbos als onderdeel van het Rural Alliances-project “Open ruimte in-zicht”, wat in 2015 zal resulteren in een lokaal evenement en een permanente groep van “openruimtemakers” als aanspreekpunt voor het gemeentebestuur.

• Participatietraject bij de opmaak van een masterplan voor het dorpscentrum van Meerle (Hoogstraten) als onderdeel van het LEADER-project “Meerle, ons dorp”. De opgedane kennis wordt gedeeld binnen een lerend netwerk voor ambtenaren en mandatarissen uit de rest van de provincie. Dit project wordt medio 2015 afgerond.

Programma:

NWE Interreg IVb – Rural AlliancesLEADER MarkAante Kempen – Project “Meerle, ons dorp”

Contact:

wim.poelmans@rurant.provant.be

11Jaarverslag 2014

Bedankt voor de fijne samenwerking

Algemene Vergadering

Peter Bellens, Maarten Puls, Ilse Van den Broeck, Tinne Van Looy (Provincie Antwerpen)Ludo Pluym, Wim Ceulemans, Joris Van Olmen, Jef Van den Eynde (Centrale Landelijke Gilden)Frans Martens, Jos Van den Berg, Gert Van de Moortel (Provinciale landbouwkamer) Bie De Busser, Gilles Facon (Toerisme Provincie Antwerpen vzw)Philippe De Backer, Annemie Nagels (vzw Kempens Landschap) Katrien Boeraeve, Danielle Horrevorst (Plattelandsklassen)Marc Geerinckx, Wim Van Malcot (Thomas More Kempen)Kristof Thijssens, Paul Heyns (UNIZO)Stijn Messiaen, Bavo Verwimp (VLM)Kristien Boonen, Luc Briers (KoGeKa)Kris Vreys, Raf Franken (IOK)

Raad van Bestuur

Peter Bellens, Maarten Puls, Ilse Van den Broeck (Provincie Antwerpen)Ludo Pluym, Wim Ceulemans, Jef Van den Eynde (Centrale Landelijke Gilden)Bie De Busser (Toerisme Provincie Antwerpen vzw) Philippe De Backer (vzw Kempens Landschap) Gert Van de Moortel (Provinciale landbouwkamer)Marc Geerinckx (Thomas More Kempen)Katrien Boeraeve (Plattelandsklassen)Kristof Thijssens (UNIZO)Kris Vreys (IOK)Stijn Messiaen (VLM)Kristien Boonen (KoGeKa)

Dagelijks Bestuur

Peter Bellens (voorzitter)Ludo Pluym (ondervoorzitter)Maarten Puls (secretaris)Wim Ceulemans (secretaris)Tinne Van Looy Wim Poelmans

Personeel

Wim Poelmans (coördinator)Greet Aernouts (projectcoördinator)Johny Geerinckx (projectcoördinator)Miel Gilis (Leadercoördinator)Kristien Vanlommel (Leadercoördinator)Sarah De Weerdt (projectcoördinator, tot 1 april 2014)Julien Van Oosterwijck (administratief medewerker)

RURANT VZW Hooibeeksedijk 1B-2440 GEEL

T 0032 14 85 27 07F 0032 14 85 36 15E info@rurant.provant.beW www.rurant.be

Volg RURANT ook op facebook