Ryzyko kredytowe istota, elementy, rodzaje

dr Grzegorz Kotliński, Katedra Bankowości AE w Poznaniu

11

Ryzyko kredytoweRyzyko kredytoweistota, elementy, rodzajeistota, elementy, rodzaje


22ZDOLNOŚĆ:ZDOLNOŚĆ:

kredytowa klienta kredytowa klienta bankubanku

wg ustawy; zdolność do wg ustawy; zdolność do spłaty kredytu wraz z spłaty kredytu wraz z odsetkami w umownych odsetkami w umownych terminach spłatyterminach spłaty

zależy o wielu czynników, zależy o wielu czynników, niezależnych od bankuniezależnych od banku

mówi jak wiele środków mówi jak wiele środków może jeszcze, przy może jeszcze, przy zachowaniu określonego zachowaniu określonego poziomu bezpieczeństwa, poziomu bezpieczeństwa, klient wypożyczyć z bankuklient wypożyczyć z banku

kredytowa bankukredytowa banku jest to wielkość hipotetyczna jest to wielkość hipotetyczna

możliwa do określenia po możliwa do określenia po uwzględnieniu wysokości uwzględnieniu wysokości kapitałów własnych banku, kapitałów własnych banku, wymogów kapitałowych wymogów kapitałowych nadzoru bankowegonadzoru bankowego

oznacza jak wiele środków oznacza jak wiele środków pieniężnych bank może pieniężnych bank może jeszcze przeznaczyć na jeszcze przeznaczyć na udzielenie kredytu przy udzielenie kredytu przy zachowaniu ryzyka na zachowaniu ryzyka na określonym poziomieokreślonym poziomie

jest angażowana nie tylko jest angażowana nie tylko przez kredyty ale także przez przez kredyty ale także przez operacje z rynku operacje z rynku „pienieżnego”.„pienieżnego”.


33Ryzyko kredytowe – podstawowe pojęciaRyzyko kredytowe – podstawowe pojęcia

ryzyko pojedynczego kredyturyzyko pojedynczego kredytu – oznacza ryzyko związane z – oznacza ryzyko związane z konkretną umową kredytowąkonkretną umową kredytową ryzyko kontrahenta (pojedynczego kredytobiorcy)ryzyko kontrahenta (pojedynczego kredytobiorcy) – oznacza – oznacza ryzyko związane z konkretnym kontrahentem banku i jest ryzyko związane z konkretnym kontrahentem banku i jest uzależnione od stopnia jego zadłużenia (np..: w innych bankach, czy uzależnione od stopnia jego zadłużenia (np..: w innych bankach, czy u dostawców)u dostawców) ryzyko portfela kredytowegoryzyko portfela kredytowego – – to wypadkowa ryzyka, związanego z każdą pojedynczą umową kredytową wchodzącą w skład danego portfela kredytowego zależy od wartości pojedynczych kredytów prawdopodobieństwa ich niespłacenia i współzależności pomiędzy pojedynczymi kredytami ryzyko kredytowe bankuryzyko kredytowe banku – to suma ryzyka ponoszonego przez – to suma ryzyka ponoszonego przez bank w związku z udzielonymi i obsługiwanymi kredytami, jego bank w związku z udzielonymi i obsługiwanymi kredytami, jego poziom ogranicza się wymogami kapitałowymipoziom ogranicza się wymogami kapitałowymi


44Ryzyko kredytowe banku – analiza pojęciaRyzyko kredytowe banku – analiza pojęcia

struktura portfela kredytówstruktura portfela kredytów ryzyko pojedynczych kredytówryzyko pojedynczych kredytów poziom kompensacji ryzyka poszczególnych kredytówpoziom kompensacji ryzyka poszczególnych kredytów

B A N KB A N K

ryzyko kredytu 1

ryzyko kredytu 2

ryzyko kredytu 4

ryzyko kredytu 3

ryzyko kredytu n

ryzyko kredytu …


55Ryzyko kredytu – analiza pojęciaRyzyko kredytu – analiza pojęcia

ryzyko konkretnego kredytobiorcy (ryzyko ryzyko konkretnego kredytobiorcy (ryzyko kontrahenta i kondycji ekonomiczno-finansowejkontrahenta i kondycji ekonomiczno-finansowej

rodzaje stosowanych zabezpieczeń spłaty kredyturodzaje stosowanych zabezpieczeń spłaty kredytu

rodzaj transakcji kredytowej (ryzyko transakcji)rodzaj transakcji kredytowej (ryzyko transakcji)

ryzyko związane z transakcją w trakcie jej trwania ryzyko związane z transakcją w trakcie jej trwania – – monitoring kredytu:monitoring kredytu:

•malejące obroty na rachunkumalejące obroty na rachunku•przekroczenia salda rachunku, zwrot czeków,przekroczenia salda rachunku, zwrot czeków,•otwieranie nowych rachunków w innych otwieranie nowych rachunków w innych bankachbankach•brak środków na płacebrak środków na płace

•spadek sprzedaży albo stosowanie bardziej liberalnych spadek sprzedaży albo stosowanie bardziej liberalnych warunków sprzedażywarunków sprzedaży •pogorszenie jakości wyrobówpogorszenie jakości wyrobów inne, jakie? …………..inne, jakie? …………..

Ryzyko Ryzyko pojedynpojedynczego czego kredytukredytu


66Ryzyko kontrahenta Ryzyko kontrahenta

struktura zadłużenia u innych kredytodawcówstruktura zadłużenia u innych kredytodawców „ „rzetelność kupiecka”rzetelność kupiecka”

RYZYKO RYZYKO KONTRA KONTRA HENTA HENTA

Kredyt w banku A

Niespłacone zobowiązanie B

Weksel dla dostawcy K

Specyfika działowo-gałęziowa

Ocena jakościowa-klienta

Powiązania personalne, kapitałowe i organizacyjne


77Przesłanki powstawania ryzyka operacyjnego Przesłanki powstawania ryzyka operacyjnego

związanego z udzielanymi kredytamizwiązanego z udzielanymi kredytami

duża liczba umów duża liczba umów kredytowychkredytowych

kredyty są odtwarzane kredyty są odtwarzane („reinkarnacja („reinkarnacja środków”)środków”)

obsługa kredytu – w obsługa kredytu – w trakcie jego cyklu życia trakcie jego cyklu życia obejmuje konieczność obejmuje konieczność przeprowadzenia przeprowadzenia kilkunastu operacji kilkunastu operacji

w banku pierwszej dziesiątki – w banku pierwszej dziesiątki – około 40 – 60 tysięcy około 40 – 60 tysięcy indywidualnych umów indywidualnych umów kredytowych + linie w RORkredytowych + linie w ROR

w przykładowym banku – w przykładowym banku – około 10.000 tys. umów rocznieokoło 10.000 tys. umów rocznie

operacje te obejmują czynności operacje te obejmują czynności o różnorodnym charakterze, o różnorodnym charakterze, finansowym, ewidencyjnym, finansowym, ewidencyjnym, prawnymprawnym


88Przepływy finansowe wywołane kredytemPrzepływy finansowe wywołane kredytem

BANKBANK KLIENTKLIENT1) uruchomienie kredytu

2) prowizja za uruchomienie kredytu

3) naliczanie odsetek 4) zapłata odsetek

5) spłata raty kapitału kredytu

6) naliczanie rezerw

8) pozyskanie środków z windykacji kredytu( kapitał+odsetki + koszty)

7) koszty windykacji kredytu

9) zwrot środków ponad kwotę należną bankowi)

KOMORNIKKOMORNIK


99

Sfera operacyjna

Sfera operacyjna

Zagrożenia i szanse działalności kredytowej – sfera Zagrożenia i szanse działalności kredytowej – sfera operacyjnaoperacyjna

ZagrożeniaZagrożenia SzanseSzanseUnieruchomienie posiadanych Unieruchomienie posiadanych zasobów środków pieniężnych zasobów środków pieniężnych (oznacza potencjalną możliwość (oznacza potencjalną możliwość poniesienia strat z tytułu ich poniesienia strat z tytułu ich zaangażowania w inną zaangażowania w inną działalność)działalność)Utrata klientów w przypadku Utrata klientów w przypadku odmowy udzielenia kredytówodmowy udzielenia kredytówDługotrwałe związanie banku Długotrwałe związanie banku z kredytowanymi branżami i z kredytowanymi branżami i gałęziami gospodarkigałęziami gospodarki

Możliwość podniesienia Możliwość podniesienia dochodowości aktywów – przy dochodowości aktywów – przy założeniu udzielania założeniu udzielania prawidłowych kredytów prawidłowych kredytów Zwiększenie liczby Zwiększenie liczby obsługiwanych klientów obsługiwanych klientów Silniejsze związanie klientów Silniejsze związanie klientów z bankiem – stwarza możliwość z bankiem – stwarza możliwość oferowania im innych usług oferowania im innych usług bankowychbankowychDywersyfikacja ryzyka Dywersyfikacja ryzyka między różne “atrakcyjne” między różne “atrakcyjne” branżebranże


1010

sfera rentownosćisfera rentownosći

sfera adekwatnościsfera adekwatnościsfera strategicznasfera strategiczna

sfera płynnościsfera płynności

Zagrożenia i szanse związane z działalnością kredytową Zagrożenia i szanse związane z działalnością kredytową – inne sfery (płynność, koszty, kapitały)– inne sfery (płynność, koszty, kapitały)

Możliwość pogorszenia płynności Możliwość pogorszenia płynności finansowej banku – poprzez finansowej banku – poprzez opóźnienia w spłacie kapitału opóźnienia w spłacie kapitału kredytów i odsetekkredytów i odsetek

Poprawa płynności finansowej Poprawa płynności finansowej banku - ?banku - ?Wcześniejsza spłata kredytów - ?Wcześniejsza spłata kredytów - ?

Możliwość poniesienia Możliwość poniesienia dodatkowych kosztów na ściąganie dodatkowych kosztów na ściąganie należności (dodatkowe należności (dodatkowe zabezpieczenia, windykacja)zabezpieczenia, windykacja)

Pozyskanie łatwo zbywalnego Pozyskanie łatwo zbywalnego majątku stanowiącego majątku stanowiącego zabezpieczenie kredytówzabezpieczenie kredytówWejście w posiadanie udziałów w Wejście w posiadanie udziałów w restrukturyzowanych firmachrestrukturyzowanych firmach

Pogorszenie wskaźnika Pogorszenie wskaźnika wypłacalności – spadek poniżej 8 %wypłacalności – spadek poniżej 8 %

Podwyższenie wskaźnika Podwyższenie wskaźnika wypłacalnościwypłacalności

Poniesienie strat bilansowych Poniesienie strat bilansowych wskutek “utraty kredytu” – wskutek “utraty kredytu” – uszczuplenie kapitałów własnychuszczuplenie kapitałów własnych

Podniesienie rentowności Podniesienie rentowności aktywów – i całego bankuaktywów – i całego banku


1111Metodologia tworzenia klas ryzyka kredytowego jako Metodologia tworzenia klas ryzyka kredytowego jako

instrument zarządzania ryzykiem umożliwia:instrument zarządzania ryzykiem umożliwia:

Umożliwia dokładne określenie warunków kredytu: Umożliwia dokładne określenie warunków kredytu: premii za ryzyko, elementu stopy procentowej – dla premii za ryzyko, elementu stopy procentowej – dla klas wysokiego ryzyka – na przykład 5 %, dla niskiego klas wysokiego ryzyka – na przykład 5 %, dla niskiego ryzyka – 0,5 %,ryzyka – 0,5 %,

Daje możliwość wyboru odpowiedniego rodzaju Daje możliwość wyboru odpowiedniego rodzaju zabezpieczenia kredytu (wysokie ryzyko gwarancja zabezpieczenia kredytu (wysokie ryzyko gwarancja bankowa, niskie – poręczenia),bankowa, niskie – poręczenia),

Określa maksymalną kwotę kredytu (w stosunku do Określa maksymalną kwotę kredytu (w stosunku do klasy ryzyka),klasy ryzyka),

Określa zakres i dokładność analiz przeprowadzanych Określa zakres i dokładność analiz przeprowadzanych w trakcie oceny wniosku kredytowego,w trakcie oceny wniosku kredytowego,

Wyznacza zakres i głębokość przeprowadzanej Wyznacza zakres i głębokość przeprowadzanej analizy kredytowej,analizy kredytowej,

Wyznacza zakres i częstotliwość monitoringu Wyznacza zakres i częstotliwość monitoringu kredytowego w odpowiednich klasach ryzyka,kredytowego w odpowiednich klasach ryzyka,


1212Praktyczny zestaw metod służących do zarządzania Praktyczny zestaw metod służących do zarządzania

ryzykiem w bankachryzykiem w bankach

Metody, których skutki mają wpływ na wielkość i strukturę portfela kredytowego (stosowane Metody, których skutki mają wpływ na wielkość i strukturę portfela kredytowego (stosowane ex anteex ante))

Metody tworzenia klas ryzyka kredytowego (credit scoring)

Staranna kontrola zdolności kredytowej i sytuacji finansowej kredytobiorcy

Ustanawianie i przejmowanie prawnych form zabezpieczeń spłaty kredytu

PORTFEL KREDYTOWY BANKU KOMERCYJNEGOPORTFEL KREDYTOWY BANKU KOMERCYJNEGO

Metody, których istota sprowadza się do niwelowania skutków złych decyzji kredytowych, niekorzystnie Metody, których istota sprowadza się do niwelowania skutków złych decyzji kredytowych, niekorzystnie wpływających na strukturę portfela kredytowego (stosowane wpływających na strukturę portfela kredytowego (stosowane ex postex post))

Dywersyfikacja struktury portfela kredytowego

Wymiana kredytów z równoczesną zmianą struktury ryzyka portfela kredytowego

Sprzedaż kredytów (sekurytyzacja poszczególnych grup kredytów w portfelu kredytowym)

Tworzenie rezerw celowych na niespłacone należności

Monitoring ryzyka przy wykorzystaniu systemu credit scoringu


1313Metodologia tworzenia klas ryzyka kredytowegoMetodologia tworzenia klas ryzyka kredytowego

Baza danych Baza danych banku banku

(wewnętrzna)(wewnętrzna)

Informacje Informacje zewnętrzne zewnętrzne (branżowe)(branżowe)

1. Dobór cech (wskaźników) 1. Dobór cech (wskaźników) diagnostycznych – diagnostycznych –

wskaźników określających wskaźników określających ryzykoryzyko

2. Umowne określenie 2. Umowne określenie wag wskaźnikówwag wskaźników

4. Stworzenie klas ryzyka i opracowanie metod spójnych metod 4. Stworzenie klas ryzyka i opracowanie metod spójnych metod postępowaniapostępowania

5. Wdrożenie systemu i stosowanie do oceny wniosków 5. Wdrożenie systemu i stosowanie do oceny wniosków kredytowychkredytowych

6. Okresowa weryfikacja wskaźników i wag6. Okresowa weryfikacja wskaźników i wag

Weryfikacja Weryfikacja wskaźników z wskaźników z

kierunkami polityki kierunkami polityki kredytowej bankukredytowej banku

Obserwacja Obserwacja wskaźników w wskaźników w poszczególnych poszczególnych

branżachbranżach

3. Obliczenie syntetycznego miernika ryzyka3. Obliczenie syntetycznego miernika ryzyka


1414Metodologia tworzenia klas ryzyka kredytowego jako Metodologia tworzenia klas ryzyka kredytowego jako

instrument zarządzania ryzykiem umożliwia:instrument zarządzania ryzykiem umożliwia:

Umożliwia rozgraniczenie odpowiedzialności przy Umożliwia rozgraniczenie odpowiedzialności przy podejmowaniu decyzji kredytowej (delegowanie uprawnień do podejmowaniu decyzji kredytowej (delegowanie uprawnień do udzielania kredytów o niższych klasach ryzyka oddziałom),udzielania kredytów o niższych klasach ryzyka oddziałom),Ułatwia identyfikację “dobrych” klientów banku i Ułatwia identyfikację “dobrych” klientów banku i oferowanie im innych usług,oferowanie im innych usług,Umożliwia wstępną selekcję kredytobiorców – wnioski Umożliwia wstępną selekcję kredytobiorców – wnioski kredytowe o wysokiej klasie ryzyka mogą być natychmiast kredytowe o wysokiej klasie ryzyka mogą być natychmiast relegowane z dalszego toku postępowania formalnego),relegowane z dalszego toku postępowania formalnego),Pozwala na bardziej elastyczne reakcje banku na potrzeby Pozwala na bardziej elastyczne reakcje banku na potrzeby klienta (klientom z niskich klas ryzyka można oferować lepsze klienta (klientom z niskich klas ryzyka można oferować lepsze warunki kredytu),warunki kredytu),Eliminuje subiektywizm oceny ryzyka kredytowego; każdy Eliminuje subiektywizm oceny ryzyka kredytowego; każdy kredyt oceniany jest wedle tych samych reguł,kredyt oceniany jest wedle tych samych reguł,Umożliwia efektywne zarządzanie całym portfelem Umożliwia efektywne zarządzanie całym portfelem kredytowymkredytowym


1515Analiza przedsięwzięć przewidzianych do kredytowaniaAnaliza przedsięwzięć przewidzianych do kredytowania

celem jest określenie ryzyka związanego z realizacją celem jest określenie ryzyka związanego z realizacją przedsięwzięcia finansowanego kredytemprzedsięwzięcia finansowanego kredytem

ocenie podlega cała działalności podmiotu ocenie podlega cała działalności podmiotu zaciągającego kredyt oraz szczegóły przedsięwzięcia zaciągającego kredyt oraz szczegóły przedsięwzięcia zgłaszanego do kredytowaniazgłaszanego do kredytowania

aby określić i zbadać ryzyko związane z realizacją aby określić i zbadać ryzyko związane z realizacją konkretnego projektu gospodarczego należy konkretnego projektu gospodarczego należy zanalizować przedkładany wraz z wnioskiem biznes zanalizować przedkładany wraz z wnioskiem biznes plan – nie jest to jednak tylko formalność lecz bardzo plan – nie jest to jednak tylko formalność lecz bardzo istotny element procesu oceny ryzyka kredytowego istotny element procesu oceny ryzyka kredytowego

najistotniejszy element to wykonalność techniczna najistotniejszy element to wykonalność techniczna projektu oraz eliminacja tzw. „wąskich gardeł”projektu oraz eliminacja tzw. „wąskich gardeł”


1616Ocena ryzyka przedsięwzięcia przewidzianego do Ocena ryzyka przedsięwzięcia przewidzianego do

kredytowaniakredytowania

Wizja Wizja biznesubiznesu

FinansowanieFinansowanieprojektu projektu

Zarządzanie Zarządzanie i marketingi marketing

Przewaga Przewaga konkurencyjnakonkurencyjna

ZasobyZasoby

UmiejętnościUmiejętności


1717Analiza zdolności kredytowej w przykładowych Analiza zdolności kredytowej w przykładowych

branżach – przemysł produkcyjnybranżach – przemysł produkcyjny

Bardzo wysoki Bardzo wysoki udział w strukturze udział w strukturze majątkumajątku;; ppowinny owinny dominować maszyny dominować maszyny i urządzenia, a nie i urządzenia, a nie budynkibudynki; i; im m bardziej bardziej zaawansowana zaawansowana technologia tym technologia tym większa wartość większa wartość maszynmaszyn,,

Środki trwałe Cykl eksploatacyjny

Zapasy Należności od klientów

Raczej długi Raczej długi zależny od zależny od technologii i technologii i asortymentu asortymentu produkcji. Przy produkcji. Przy produktach produktach długotrwałego długotrwałego użytku raczej użytku raczej bardzo długi. Zależy bardzo długi. Zależy od technologii. od technologii. Przyjrzeć się Przyjrzeć się wymaganiom wymaganiom technolog.technolog.

Raczej długi Raczej długi zależny od zależny od technologii i technologii i asortymentu asortymentu produkcji. Przy produkcji. Przy produktach produktach długotrwałego długotrwałego użytku raczej użytku raczej bardzo długi. Zależy bardzo długi. Zależy od technologii. od technologii. Przyjrzeć się Przyjrzeć się wymaganiom wymaganiom technolog.technolog.


1818

KoniecKoniecdziękuję!!!dziękuję!!!

Documents

Ryzyko kredytowe istota, elementy, rodzaje