Embed Size (px)
Citation preview
HỌC VIỆN CHÍNH TRỊ QUỐC GIA HỒ CHÍ MINH
MAI THỊ NGỌC BÍCH
Sù LÖCH CHUÈN §¹O §øC
ë SINH VI£N §¹I HäC TH¸I NGUY£N HIÖN NAY
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ CHUYÊN NGÀNH: CHỦ NGHĨA DUY VẬT BIỆN CHỨNG
VÀ CHỦ NGHĨA DUY VẬT LỊCH SỬ Mã số: 62 22 03 02
HÀ NỘI - 2017
Công trình được hoàn thành
tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. TRẦN SỸ PHÁN
Phản biện 1:
Phản biện 2:
Phản biện 3:
Luận án được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Học viện
họp tại Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
Vào hồi giờ ngày tháng năm 2017
Có thể tìm hiểu luận án tại Thư viện Quốc gia
và Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh
1 MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài Sinh viên là bộ phận ưu tú nhất của thanh niên Việt Nam có vai trò
và trách nhiệm to lớn trong việc thực hiện thắng lợi sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước, như lúc sinh thời Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: "Thanh niên là người chủ tương lai của nước nhà", "nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh, một phần lớn là do các thanh niên". Vì vậy, quan tâm đến sự nghiệp giáo dục - đào tạo, bồi dưỡng thế hệ trẻ, trong đó có sinh viên là việc làm rất cần thiết, nhất là trong giai đoạn hiện nay. Chính vì vậy, Đảng ta đã thường xuyên quan tâm, chăm lo, giáo dục, rèn luyện thế hệ trẻ trong đó có đội ngũ sinh viên, để họ trở thành những người có đủ đức, đủ tài, có thể gánh vác được những nhiệm vụ to lớn, nặng nề của Tổ quốc, của dân tộc, như lời Bác Hồ đã dạy: "Đoàn viên và thanh niên ta nói chung là tốt, mọi việc đều hăng hái xung phong, không ngại khó khăn, có chí tiến thủ. Đảng cần phải chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng cho họ, đào tạo họ thành những người thừa kế xây dựng chủ nghĩa xã hội vừa "hồng" vừa "chuyên"".
Tuy nhiên, trong những năm gần đây, đạo đức của sinh viên có nhiều biểu hiện phức tạp, đó là sự lệch chuẩn đạo đức ở một bộ phận sinh viên như: Bạo lực học đường; sự vô cảm, lạnh lùng trước mọi biến động của cuộc sống; văn hoá ứng xử kém; các tệ nạn xã hội xuất hiện trong sinh viên ngày một gia tăng; có những sinh viên đã có những hành vi vi phạm pháp luật nghiêm trọng… Mặt khác, do cuộc đấu tranh về ý thức hệ cũng đang diễn ra gay go và quyết liệt hơn bao giờ hết, khi các thế lực thù địch ở trong và ngoài nước đang tranh thủ một bộ phận sinh viên có những biểu hiện lệch chuẩn về đạo đức làm cầu nối để đưa vào thế giới sinh viên những sản phẩm văn hóa độc hại, đồi trụy, phi nhân tính,... từng bước làm tha hóa, biến chất sinh viên - thế hệ có tri thức sẽ nắm giữ vận mệnh của
2 dân tộc trong tương lai và hòng đẩy lùi công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội theo hướng hiện đại trên đất nước ta. Điều này không những gây hoang mang cho dư luận xã hội, mà còn gióng lên hồi chuông cảnh báo về sự lệch chuẩn đạo đức ở một bộ phận sinh viên hiện nay.
Đại học Thái Nguyên là một trường Đại học vùng, trường có số lượng sinh viên đông, tính đến tháng 12 năm 2015, quy mô sinh viên của toàn Đại học là 76.301 người. Sinh viên của trường cũng đang đứng trước những thách thức mà sinh viên cả nước đang phải đối mặt. Điều đó đã đặt ra yêu cầu bức thiết là phải nhận thức đúng đắn, khảo sát kỹ lưỡng thực trạng lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay, để từ đó đề ra những giải pháp khả thi, góp phần vào việc khắc phục những biểu hiện lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay, đồng thời đề xuất những giải pháp góp phần đào tạo ra những con người "vừa hồng vừa chuyên" có thể gánh vác trọng trách của nước nhà trong tương lai. Với ý nghĩa đó, tác giả lựa chọn vấn đề: "Sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay" để nghiên cứu và làm luận án tiến sĩ chuyên ngành chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 2.1. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở góp phần làm sáng tỏ một số khái niệm công cụ của luận
án, luận án tiếp tục làm rõ thực trạng lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay, nguyên nhân và những vấn đề đặt ra đối với việc khắc phục sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay. Từ đó đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm khắc phục sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay.
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực đạo đức ở sinh viên, sự lệch chuẩn
đạo đức, sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên.
3 - Phân tích và đánh giá thực trạng, nguyên nhân và những vấn đề đặt ra
đối với sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay. - Đề xuất những giải pháp chủ yếu nhằm khắc phục sự lệch chuẩn
đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Vấn đề lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện
nay là vấn đề lớn và bao gồm nhiều phương diện khác nhau. Song trong khuôn khổ đề tài này, luận án chỉ tập trung vào phân tích sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên theo hướng tiêu cực trong bối cảnh đất nước ta đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa, phát triển nền kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế.
3.2. Phạm vi nghiên cứu - Những lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên từ
năm thứ nhất đến năm thứ năm. - Địa điểm và thời gian khảo sát nghiên cứu: + Địa điểm khảo sát: Tiến hành khảo sát ở 10 trường đại học, cao
đẳng, các khoa thành viên trong khối Đại học Thái Nguyên. + Thời gian khảo sát: 5 năm trở lại đây (2010-2015) - thời điểm đạo
đức của sinh viên trong nhà trường có nhiều biến động khá phức tạp. 4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 4.1. Cơ sở lý luận - Luận án chủ yếu dựa trên những quan điểm của Chủ nghĩa Mác -
Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh và đường lối của Đảng Cộng sản Việt Nam về đạo đức, giá trị đạo đức truyền thống, đạo đức của sinh viên, ngoài ra luận án còn dựa vào những thành tựu khoa học của các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước liên quan tới nội dung được đề cập trong luận án.
4.2. Phương pháp nghiên cứu - Luận án sử dụng phương pháp luận chung của chủ nghĩa duy vật
biện chứng và chủ nghĩa duy vật lịch sử, kết hợp với các phương pháp lịch
4 sử và lôgíc, phân tích và tổng hợp, so sánh, đối chiếu, phương pháp điều tra xã hội học... nhằm thực hiện mục tiêu và nhiệm vụ mà luận án đã đặt ra.
5. Những đóng góp về khoa học của luận án - Luận án góp phần làm rõ khái niệm chuẩn mực đạo đức ở sinh viên,
sự lệch chuẩn đạo đức, sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên. - Luận án góp phần xác định rõ tầm quan trọng của của việc khắc
phục những lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên trong giai đoạn hiện nay.
- Luận án phân tích rõ thực trạng sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên trong giai đoạn hiện nay.
- Luận án đề xuất phương hướng và một số giải pháp chủ yếu nhằm khắc phục sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên trong giai đoạn hiện nay.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn - Luận án đã đưa ra một số giải pháp cụ thể nhằm khắc phục sự lệch
chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên trong giai đoạn hiện nay. - Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo cho các tổ chức, đoàn
thể, cá nhân trực tiếp làm công tác giáo dục sinh viên và hoạt động phong trào của sinh viên.
- Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong công tác nghiên cứu, giảng dạy ở các nhà trường và học viện.
7. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo và phụ
lục, nội dung luận án gồm 4 chương, 11 tiết.
5 Chương 1
TỔNG QUAN CÁC CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI LUẬN ÁN
1.1. TỔNG QUAN NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN
ĐẾN CHUẨN MỰC ĐẠO ĐỨC, CHUẨN MỰC ĐẠO ĐỨC Ở SINH VIÊN VÀ SỰ LỆCH CHUẨN ĐẠO ĐỨC
1.1.1. Tổng quan những công trình nghiên cứu liên quan đến chuẩn mực đạo đức
Nghiên cứu về chuẩn mực đạo đức, đã được nhiều nhà khoa học trong và ngoài nước quan tâm nghiên cứu dưới nhiều góc độ khác nhau, tiêu biểu là tác giả Phạm Văn Nhuận có cuốn sách "Chuẩn mực đạo đức quân nhân của quân đội nhân dân Việt Nam hiện nay". Với cuốn sách này, tác giả đã phân tích khá sâu sắc về nội dung khái niệm chuẩn mực đạo đức, theo tác giả "Chuẩn mực đạo đức là những nguyên tắc, quy tắc đạo đức được mọi người thừa nhận trở thành những mực thước khuôn mẫu để xem xét, đánh giá và điều chỉnh hành vi của con người trong xã hội". Đây là một trong những cơ sở để tác giả luận án phân tích, tổng hợp đưa ra khái niệm chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực đạo đức ở sinh viên Việt Nam hiện nay.
1.1.2. Tổng quan những công trình nghiên cứu liên quan đến chuẩn mực đạo đức ở sinh viên hiện nay
Đó là cuốn sách của các tác giả Trần Hậu Kiêm, Đoàn Đức Hiểu (đồng chủ biên) "Hệ thống phạm trù đạo đức và giáo dục đạo đức cho sinh viên". Trong cuốn sách này các tác giả đã đi sâu phân tích hệ thống các phạm trù cơ bản của đạo đức học như: vấn đề sống còn và hạnh phúc; danh dự, nghĩa vụ và lương tâm; cái thiện và cái ác. Đó là những phạm trù luôn được thể hiện rõ nét trong cách hành xử của mỗi cá nhân trong cuộc sống. Trên cơ sở những vấn đề lý luận cơ bản đó, tác giả đã đi sâu phân tích những nội dung cơ bản của chuẩn mực đạo đức cho sinh viên hiện
6 nay. Tác giả Phan Văn Ba trong luận án tiến sĩ triết học "Vấn đề giáo dục truyền thống đoàn kết dân tộc cho thế hệ trẻ Việt Nam hiện nay", đã góp phần làm rõ nội dung giáo dục truyền thống đoàn kết dân tộc Việt Nam và vai trò của nó trong đời sống tinh thần của thanh niên Việt Nam. Cùng khai thác vấn đề chuẩn mực đạo đức ở sinh viên, tác giả Trần Sỹ Phán đã có bài "Sinh viên với định hướng giá trị nhân cách", trong bài viết này tác giả đã chỉ ra một số giá trị nhân cách cần định hướng cho sinh viên trong điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam hiện nay. Kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học nêu trên sẽ là cơ sở để tác giả luận án phân tích những nội dung cụ thể của chuẩn mực đạo đức sinh viên Việt Nam hiện nay.
1.1.3. Tổng quan những công trình nghiên cứu liên quan đến sự lệch chuẩn đạo đức
Nói đến những công trình nghiên cứu về sự lệch chuẩn đạo đức, phải kể đến cuốn sách của tác giả Edgar Morin "Trái đất tổ quốc chung, Tuyên ngôn cho thiên niên kỷ mới". Edgar Morin - một học giả xã hội học nổi tiếng người Pháp, đã gọi các hiện tượng sai lệch của xã hội như là một thứ "bi kịch của sự phát triển". Bàn về sự lệch chuẩn đạo đức còn có cuốn sách: "Sự biến đổi của thang giá trị đạo đức trong nền kinh tế thị trường với việc xây dựng đạo đức mới cho cán bộ quản lý ở nước ta hiện nay". Do tác giả Nguyễn Chí Mỳ (chủ biên). Căn cứ vào kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học nêu trên, tác giả luận án sẽ xác định những tiêu chí về sự lệch chuẩn đạo đức trong giai đoạn hiện nay.
1.2. TỔNG QUAN NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN SỰ LỆCH CHUẨN ĐẠO ĐỨC Ở SINH VIÊN ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN HIỆN NAY
Nghiên cứu liên quan đến sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên có Đề tài nghiên cứu cấp Bộ năm 2013 về "Tổng quan
7 tình hình sinh viên, công tác hội sinh viên và phong trào sinh viên nhiệm kỳ 2008 - 2013" do Bùi Quang Huy làm chủ nhiệm đề tài, đã nghiên cứu tình hình sinh viên về các mặt: tư tưởng chính trị của sinh viên; định hướng giá trị và đạo đức lối sống của sinh viên; tình hình học tập của sinh viên; sức khỏe và thể chất của sinh viên; tác động của các chính sách đối với sinh viên; Tác giả Phạm Thị Kim Anh với bài viết "Đạo đức học sinh, sinh viên ở nước ta - Thực trạng và giải pháp giáo dục", đã chỉ ra bên cạnh số ít những em vẫn giữ được lòng hiếu thảo với cha mẹ, vượt lên khó khăn, sống có mục đích, có hoài bão thì phần lớn thế hệ trẻ hôm nay không xác định được mục đích cần làm, nhầm lẫn các giá trị trong cuộc sống, sống thực dụng, buông thả, phóng đãng, ích kỷ, lạnh lùng, vô cảm, thiếu trách nhiệm... sinh viên Đại học Thái Nguyên cũng không nằm ngoài những nhận định đó. Bài viết của tác giả Phạm Khắc Hùng - Phạm Hồng Quang, "Thực trạng lối sống sinh viên Đại học Thái Nguyên", đã chỉ ra vẫn còn không ít sinh viên thiếu ý thức tu dưỡng, rèn luyện đạo đức, có biểu hiện suy thoái về phẩm chất, đạo đức, lối sống, một số giá trị chuẩn mực đạo đức truyền thống có nguy cơ ngày càng mai một… Những công trình nghiên cứu nêu trên sẽ là cơ sở, để tác giả luận án đi sâu nghiên cứu những nội dung cụ thể về sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay.
1.3. TỔNG QUAN NHỮNG CÔNG TRÌNH NGHIÊN CỨU LIÊN QUAN ĐẾN GIẢI PHÁP KHẮC PHỤC SỰ LỆCH CHUẨN ĐẠO ĐỨC Ở SINH VIÊN ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN HIỆN NAY
Nghiên cứu liên quan đến giải pháp khắc phục sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên nói chung hiện nay, phải kể đến cuốn sách "Tu dưỡng đạo đức tư tưởng" của tác giả La Quốc Kiệt, tác giả đã chỉ ra những giải pháp cơ bản nhằm tu dưỡng rèn luyện đạo đức, lối sống của sinh viên hiện nay. Võ Minh Tuấn có cuốn sách: "Giáo dục ý thức đạo đức cho sinh viên Việt nam
8 hiện nay", tác giả đã đưa ra các giải pháp xây dựng và phát triển ý thức đạo đức mới cho sinh viên Việt Nam hiện nay, trong đó có sinh viên Đại học Thái Nguyên.
Qua nghiên cứu, cho thấy chưa có một công trình khoa học chuyên sâu nào nghiên cứu về những giải pháp khắc phục sự lệch chuẩn đạo đức ở riêng sinh viên Đại học Thái Nguyên. Tuy nhiên những công trình nêu trên sẽ là những tư liệu khoa học quý giá để tác giả luận án xây dựng những giải pháp khắc phục sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên trong giai đoạn hiện nay một cách khách quan, hiệu quả.
1.4. NHỮNG GIÁ TRỊ CỦA CÁC CÔNG TRÌNH ĐÃ NGHIÊN CỨU VÀ MỘT SỐ ĐỊNH HƯỚNG MÀ LUẬN ÁN TIẾP TỤC PHẢI THỰC HIỆN
Từ tổng quan tình hình nghiên cứu nêu trên, có thể thấy, các công trình nghiên cứu trong và ngoài nước đã có những đóng góp khoa học, có giá trị cả về mặt lý luận và thực tiễn khi nghiên cứu vấn đề sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay. Những đóng góp đó thể hiện trên một số phương diện cơ bản sau:
Một là, các công trình nêu trên, từ nhiều góc độ nghiên cứu khác nhau đã một phần nào đó đã đưa ra những lý luận căn bản về đạo đức.
Hai là, các công trình, đề tài nghiên cứu nêu trên đã từng bước làm sáng tỏ khái niệm về sự lệch chuẩn đạo đức đồng thời chỉ ra những nguyên nhân của sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên hiện nay, chủ yếu là từ sự tác động của yếu tố kinh tế thị trường và sự hội nhập quốc tế.v.v.
Ba là, ở mức độ nhất định, các công trình nêu trên đã đề cập đến những biểu hiện về sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên, đồng thời chỉ ra thực trạng lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Việt Nam hiện nay, từ đó đề xuất những phương hướng và giải pháp để khắc phục sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên.
Với những đóng góp đó, các công trình nghiên cứu nêu trên là nguồn tài liệu tham khảo quý báu cho nghiên cứu sinh trong quá trình thực hiện luận án.
9 Tuy nhiên, từ tổng quan tình hình nghiên cứu, có thể nhận thấy, cho
đến nay, chưa có một công trình, một đề tài khoa học nào nghiên cứu một cách có hệ thống dưới góc độ Triết học vấn đề sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay. Điều đó đã thôi thúc tác giả luận án đi sâu, tìm hiểu, nghiên cứu vấn đề này.
Trên cơ sở kế thừa có chọn lọc và bổ sung các kết quả nghiên cứu nêu trên, luận án sẽ tiếp tục giải quyết những vấn đề cơ bản sau:
Một là, làm sáng tỏ khái niệm chuẩn mực đạo đức, chuẩn mực đạo đức ở sinh viên, sự lệch chuẩn đạo đức, sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên.
Hai là, phân tích thực trạng lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên trong giai đoạn hiện nay và những vấn đề đặt ra đối với việc khắc phục sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên đại học Thái Nguyên hiện nay.
Ba là, đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm khắc phục sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay.
Chương 2 SỰ LỆCH CHUẨN ĐẠO ĐỨC Ở SINH VIÊN HIỆN NAY -
MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN 2.1. ĐẠO ĐỨC, CHUẨN MỰC ĐẠO ĐỨC VÀ CHUẨN MỰC ĐẠO ĐỨC Ở
SINH VIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY
2.1.1. Đạo đức Đạo đức là một hình thái ý thức xã hội, tập hợp những nguyên tắc,
quy tắc, chuẩn mực xã hội, nhằm điều chỉnh và đánh giá cách ứng xử của con người trong quan hệ với nhau và quan hệ với xã hội, chúng được thực hiện bởi niềm tin cá nhân, bởi truyền thống và sức mạnh của dư luận xã hội.
- Cấu trúc của đạo đức, trong khuôn khổ chức năng và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài, tác giả sẽ đi sâu nghiên cứu cấu trúc của đạo đức với tính cách là một hệ thống bao gồm các yếu tố cơ bản là ý thức đạo đức và hành vi đạo đức.
10 - Về ý thức đạo đức: Ý thức đạo đức là ý thức về hệ thống những
nguyên tắc, chuẩn mực, hành vi phù hợp với những quan hệ đạo đức đã và
đang tồn tại.
- Về hành vi đạo đức: Hành vi đạo đức là một hành động tự giác
được thúc đẩy bởi một động cơ có ý nghĩa về mặt đạo đức.
2.1.2. Chuẩn mực đạo đức Chuẩn mực đạo đức là những tiêu chuẩn chung hướng dẫn con
người hoạt động đáp ứng yêu cầu của cộng đồng, đem lại lợi ích cho xã
hội. chuẩn mực đạo đức gồm có: chuẩn mực nguyên tắc đạo đức và chuẩn
mực hành vi đạo đức.
2.1.3. Chuẩn mực đạo đức ở sinh viên Việt Nam hiện nay Sinh viên hiểu theo nghĩa chung nhất, là tất cả những người đang
theo học tại các trường đại học và cao đẳng, thuộc mọi loại hình đào tạo.
Chuẩn mực đạo đức của sinh viên là những nguyên tắc, quy tắc đạo
đức được xã hội thừa nhận và trở thành những mực thước, khuôn mẫu để
sinh viên xem xét đánh giá và điều chỉnh hành vi của mình trong xã hội.
Các chuẩn mực đạo đức của sinh viên gồm: chuẩn mực nguyên tắc
đạo đức sinh viên và chuẩn mực hành vi đạo đức sinh viên
Những chuẩn mực đạo đức của sinh viên Việt Nam hiện nay được
khái quát như sau:
- Thứ nhất: Giàu lòng yêu nước, tự cường dân tộc, kiên định mục
tiêu lý tưởng cách mạng. Sẵn sàng hy sinh để bảo vệ Tổ quốc, bảo vệ nền
độc lập của dân tộc.
- Thứ hai: Giữ gìn và phát huy truyền thống đoàn kết, tinh thần
tương thân tương ái và xung kích cách mạng, xung phong tình nguyện vì
cộng đồng, không ngại hy sinh gian khổ, cần cù sáng tạo dám nghĩ dám làm,
có hoài bão lớn.
11 - Thứ ba: Tích cực học tập để có đủ năng lực cũng như phẩm chất
phục vụ nhân dân, phục vụ đất nước.
- Thứ tư: Có lối sống lành mạnh và nhân văn, giữ gìn bản sắc văn
hóa dân tộc và hội nhập quốc tế. 2.2. SỰ LỆCH CHUẨN ĐẠO ĐỨC VÀ NHỮNG TIÊU CHÍ ĐỂ ĐÁNH
GIÁ VỀ SỰ LỆCH CHUẨN ĐẠO ĐỨC Ở SINH VIÊN VIỆT NAM HIỆN NAY
2.2.1. Khái niệm sự lệch chuẩn đạo đức
Sự lệch chuẩn đạo đức là sự biến đổi sai lệch, chệch hướng đi so với
cái được coi là chuẩn mực đạo đức của con người đã được quy định.
Sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên là sự biến đổi sai lệch, chệch hướng
của đạo đức sinh viên so với cái được coi là chuẩn mực đạo đức của sinh viên
đã được quy định.
2.2.2. Những tiêu chí để đánh giá về sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh
viên Việt Nam hiện nay
Những sinh viên có biểu hiện đi ngược với những chuẩn mực đạo đức ở
sinh viên (đã đề cập ở mục 2.1.3) đều bị coi là có biểu hiện lệch chuẩn về đạo
đức. Cụ thể như sau:
Thứ nhất: nhận thức mơ hồ về chính trị - xã hội, phai nhạt về mục
tiêu lý tưởng cách mạng.
Thứ hai: Thiếu ý thức tập thể, ý thức trách nhiệm vì cộng đồng, tôn
thờ lối sống vị kỷ
Thứ ba: Một bộ phận sinh viên chưa thực sự trau dồi học vấn, tri
thức và nghiên cứu khoa học
Thứ tư: Đời sống văn hoá đạo đức của một bộ phận sinh viên diễn biến
theo chiều hướng phức tạp, xa rời các giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của
dân tộc (nhân ái, vị tha, nghĩa tình, trung thực)
12 Chương 3
SỰ LỆCH CHUẨN ĐẠO ĐỨC Ở SINH VIÊN ĐẠI HỌC THÁI
NGUYÊN HIỆN NAY - THỰC TRẠNG, NGUYÊN NHÂN VÀ
NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA
3.1. SỰ LỆCH CHUẨN ĐẠO ĐỨC Ở SINH VIÊN ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN HIỆN NAY - THỰC TRẠNG VÀ NGUYÊN NHÂN CỦA NÓ
3.1.1. Những đặc điểm cơ bản của sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay
Sinh viên Đại học Thái Nguyên cũng mang trong mình những đặc điểm
của sinh viên Việt Nam: Là những người có trình độ văn hóa tương đối cao;
chịu ảnh hưởng của tâm lý nhóm có tính học thuật và hướng đến nghề
nghiệp chuyên môn; sống thực tế hơn; sống năng động hơn; có ý thức cá
nhân ngày càng cao hơn; có sự đa dạng hóa về kinh tế (giàu - nghèo, chủ
yếu phụ thuộc vào hoàn cảnh kinh tế gia đình); trình độ học lực đầu vào
(khá, giỏi, trung bình).
Ngoài những đặc điểm chung của sinh viên Việt Nam nói trên, sinh
viên Đại học Thái Nguyên cũng có những đặc điểm riêng như sau: Một là, đa số sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay còn gặp nhiều
khó khăn trong học tập cũng như trong cuộc sống, nhất là về khả năng tiếp
thu khoa học công nghệ hiện đại.
Hai là, sinh viên Đại học Thái Nguyên chủ yếu là con em đồng bào
dân tộc thiểu số vùng núi phía Bắc hội tụ về ngôi nhà chung Đại học Thái
Nguyên, điều đó đã tạo ra một bức tranh đa màu sắc trong cách ứng xử, lối
sống, điều kiện sinh hoạt hàng ngày của sinh viên.
Ba là, một thực tế đang diễn ra trong nội bộ sinh viên Đại học Thái
Nguyên hiện nay, đó là sự xa cách giữa sinh viên giàu với sinh viên nghèo,
giữa sinh viên dân tộc thiểu số với sinh viên dân tộc kinh.
13 3.1.2. Thực trạng lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái
Nguyên hiện nay
3.1.2.1. Một bộ phận sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay có sự
nhận thức mơ hồ về chính trị - xã hội và mục tiêu lý tưởng cách mạng
Biểu hiện rõ nét nhất của sự nhận thức mơ hồ về chính trị - xã hội và
mục tiêu lý tưởng cách mạng ở một bộ phận sinh viên Đại học Thái
Nguyên hiện nay, đó là sự dao động về mục tiêu, lý tưởng, sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở
Việt Nam.
3.1.2.2. Sự thiếu ý thức tập thể, ý thức trách nhiệm vì cộng đồng,
tôn thờ lối sống vị kỷ ở một bộ phận sinh viên Đại học Thái Nguyên
hiện nay
Qua kết quả khảo sát cho thấy một bộ phận sinh viên Đại học Thái
Nguyên đã có biểu hiện tôn thờ lối sống vị kỷ, họ đang hướng hoạt động
của mình vào việc thỏa mãn nhu cầu của bản thân. Sự hy sinh và quan tâm
đến người khác ở họ thấp đi, và nếu có thì thường được đánh giá dưới góc
độ kinh tế thực dụng hơn là tình cảm và sự chia sẻ.
Sự thiếu ý thức trách nhiệm của mình với cộng đồng thể hiện ở sự
quan tâm của cá nhân sinh viên đối với các hoạt động tập thể, ở thái độ của
sinh viên trước những hiện tượng tiêu cực trong xã hội và qua những hoạt
động thực tiễn của cuộc sống.
3.1.2.3. Sự trau dồi học vấn, tri thức và nghiên cứu khoa học của
một bộ phận sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay
Đại học Thái Nguyên là một trường đại học vùng, trường có số
lượng sinh viên khá đông, bên cạnh một bộ phận sinh viên đã có ý thức
phấn đấu đạt thành tích cao trong học tập, vẫn còn một bộ phận không nhỏ
14 sinh viên do xác định sai mục đích học tập, tu dưỡng, rèn luyện của mình
nên chưa tích cực trong học tập cũng như trong nghiên cứu khoa học.
3.1.2.4. Đời sống văn hoá của một bộ phận sinh viên Đại học Thái
Nguyên diễn biến theo chiều hướng phức tạp, xa rời các giá trị đạo đức
truyền thống tốt đẹp của dân tộc (nhân ái, vị tha, nghĩa tình, trung thực)
Là một trong những trung tâm giáo dục lớn của cả nước, Đại học
Thái Nguyên có một số lượng sinh viên khá đông, trong đó đa dạng về cơ
cấu. Điều này cũng đã góp phần làm cho đạo đức sinh viên có những diễn
biến phức tạp, thể hiện ở sự lựa chọn những giá trị, những sản phẩm văn
hóa của sinh viên Đại học Thái Nguyên đã có những sự biến đổi mạnh mẽ;
một bộ phận sinh viên Đại học Thái Nguyên có tư tưởng hưởng thụ, ăn chơi,
đua đòi, tiêu pha lãng phí; văn hóa ứng xử của một bộ phận sinh viên cũng
có nhiều vấn đề đáng báo động, đặc biệt là hiện tượng nói tục, chửi thề…
3.1.3. Nguyên nhân cơ bản dẫn đến sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh
viên Đại học Thái Nguyên hiện nay
3.1.3.1. Nguyên nhân kinh tế
Với việc xây dựng nền kinh tế thị trường và tiến hành hội nhập quốc
tế, một mặt đã mở ra cho chúng ta những cơ hội, những khả năng tham gia
rộng rãi vào các hoạt động xã hội, tạo điều kiện hình thành và phát triển
nhân cách sinh viên một cách tự do và độc lập. Đây chính là cơ sở quan
trọng nhất để hình thành chuẩn mực đạo đức sinh viên trong nền kinh tế
thị trường, định hướng xã hội chủ nghĩa. Tuy nhiên, việc chạy theo lợi
ích tối đa của kinh tế thị trường sẽ dẫn đến khuynh hướng tôn sùng lợi
ích cá nhân vị kỷ. Giá trị của con người không được đánh giá trên góc
độ tinh thần và đạo đức mà ở mức độ thành đạt, thu nhập, quyền lực. Nó
kích thích lòng ham lợi, khuyến khích chủ nghĩa thực dụng, chủ nghĩa cá
15 nhân, thích hưởng thụ, xa rời các giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc, có
thái độ thờ ơ, bàng quan trước các sự kiện kinh tế, chính trị của đất
nước, mơ hồ về bản chất, âm mưu, thủ đoạn của các thế lực thù địch, tôn
thờ chủ nghĩa cá nhân, sống ích kỷ, chạy theo lợi ích vật chất, coi đồng
tiền là trên hết. Cá biệt đã có một số sinh viên tham gia vào các tệ nạn
xã hội, vi phạm pháp luật…
3.1.3.2. Sự biến động của thang giá trị đạo đức trong xã hội
Những thay đổi của đời sống chính trị - xã hội trong nước và trên thế
giới là một trong những nguyên nhân góp phần làm biến động thang giá trị
đạo đức trong xã hội, biểu hiện như sau:
Một là, hệ giá trị Chân - Thiện - Mỹ vẫn là định hướng của sự phát
triển đạo đức và hoàn thiện nhân cách con người Việt Nam hiện nay.
Hai là, hệ giá trị chuẩn mực đạo đức truyền thống nổi bật vẫn có sức
sống mạnh mẽ, bền bỉ, trở thành chuẩn mực đạo đức của dân tộc, là cốt
cách tinh thần và tâm hồn người Việt Nam.
Ba là, sự biến động hệ giá trị chuẩn mực đạo đức Việt Nam từ các
tác nhân kinh tế thị trường và hội nhập quốc tế vừa tạo ra những nội dung
mới, phù hợp với yêu cầu phát triển mới của dân tộc và thời đại, vừa làm
xuất hiện tình trạng suy đồi đạo đức xã hội, sự trỗi dậy của chủ nghĩa cá
nhân cực đoan, sự tha hóa đạo đức, nhân cách trong một bộ phận dân cư xã
hội, thậm chí cả trong đội ngũ cán bộ, đảng viên, công chức và sinh viên.
Bốn là, hệ giá trị chuẩn mực đạo đức không còn như cũ, hệ giá trị
chuẩn mực đạo đức mới chưa hình thành đầy đủ, chưa định hình trong điều
kiện xã hội đang chuyển đổi từ truyền thống đến hiện đại.
Năm là, cần thiết phải xây dựng và thực hiện một chiến lược mới về
phát triển văn hóa, phát triển con người Việt Nam, trong đó đạo đức, lối
16 sống, nhân cách con người Việt Nam là cốt lõi, là định hướng mục tiêu
hàng đầu của sự phát triển bền vững.
3.1.3.3. Nguyên nhân do chính sách đào tạo và sử dụng, do công
tác giáo dục đạo đức và quản lý sinh viên
Công tác giáo dục và đào tạo còn nhiều bất cập, chất lượng giáo dục
và đào tạo thấp so với yêu cầu; mục tiêu, nội dung, chương trình, phương
pháp dạy và học, sách giáo khoa, thi cử, cơ cấu đào tạo, trình độ quản lý
còn nhiều thiếu sót, các hiện tượng tiêu cực trong ngành giáo dục và đào
tạo còn nhiều,… Đặc biệt, với xu thế ra trường không xin được việc làm,
đã ảnh hưởng không nhỏ tới tâm lý và hành động của sinh viên Đại học
Thái Nguyên hiện nay, nhiều sinh viên tỏ ra chán nản, dẫn đến bỏ học
chơi bời, lêu lổng, đi vào con đường phạm pháp…
Công tác giáo dục đạo đức và quản lý sinh viên cũng là một trong
những nhân tố tác động làm lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái
Nguyên hiện nay. Với quy mô đào tạo tăng nhanh, song cơ sở vật chất còn
thiếu và yếu, chưa đáp ứng được hết những nhu cầu sinh hoạt và học tập của
sinh viên; số lượng sinh viên ở ngoại trú đông nên sự quản lý chưa chặt chẽ.
Điều này đã dẫn đến một bộ phận sinh viên còn thờ ơ trong việc rèn luyện
đạo đức và chuyên môn, thiếu trách nhiệm với bản thân, gia đình và xã hội,
3.1.3.4. Do tâm sinh lý lứa tuổi và do sự thiếu tu dưỡng, rèn luyện
về đạo đức của từng sinh viên
* Do đặc điểm về tâm sinh lý lứa tuổi
Vì tuổi còn trẻ nên tính trội của sự nhạy cảm, bồng bột và đam mê ở
sinh viên thường đi liền với những hạn chế về kinh nghiệm sống, dễ dao
động trong sự lựa chọn giá trị, chuẩn mực, nhu cầu nên dễ bị tập nhiễm
những thói xấu, những tiêu cực, nhiều khi chịu ảnh hưởng một cách không
17 tự giác những cái xấu, cái ác, những cái xa lạ với chuẩn mực đạo đức mà
họ đang hướng tới.
* Do sự thiếu tu dưỡng, rèn luyện về đạo đức ở từng sinh viên
Bên cạnh số đông sinh viên trong quá trình học tập, rèn luyện đã ý
thức được trách nhiệm, nghĩa vụ của mình. Vẫn còn một bộ phận sinh viên
chưa ý thức được điều này, dẫn đến có những hành vi lệch chuẩn đạo đức,
nhầm lẫn, lúng túng trong sự nhận thức về các giá trị thực - ảo. 3.2. NHỮNG VẤN ĐỀ ĐẶT RA ĐỐI VỚI VIỆC KHẮC PHỤC SỰ LỆCH
CHUẨN ĐẠO ĐỨC Ở SINH VIÊN ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN HIỆN NAY
Thứ nhất, việc khắc phục những lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại
học Thái Nguyên hiện nay còn có những trở ngại nhất định, để khắc phục
được những lệch chuẩn đó đòi hỏi chúng ta phải xác định được những
chuẩn mực đạo đức của sinh viên trong giai đoạn hiện nay.
Thứ hai, hiện nay trong đạo đức đang diễn ra mâu thuẫn giữa đạo
đức truyền thống và đạo đức mới.
Chương 4
MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM KHẮC PHỤC SỰ LỆCH
CHUẨN ĐẠO ĐỨC Ở SINH VIÊN ĐẠI HỌC
THÁI NGUYÊN HIỆN NAY
4.1. NHÓM GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN THỂ CHẾ KINH TẾ THỊ TRƯỜNG, ĐỊNH HƯỚNG XÃ HỘI CHỦ NGHĨA, TỪNG BƯỚC HOÀN THIỆN CÁC THANG GIÁ TRỊ ĐẠO ĐỨC MỚI TRONG XÃ HỘI
4.1.1. Tiếp tục phát triển và hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
Qua nghiên cứu, đã cho thấy kinh tế là một trong những nguyên nhân
dẫn đến sự lệch chuẩn đạo đức ở một bộ phận sinh viên Đại học Thái
18 Nguyên hiện nay, bởi đạo đức bị quy định bởi sự phát triển kinh tế - xã
hội, chính vì vậy muốn định hướng các chuẩn mực đạo đức, các giá trị đạo
đức cho sinh viên nói chung, sinh viên Đại học Thái Nguyên nói riêng,
trước tiên phải định hướng ngay trong cơ sở kinh tế - xã hội sản sinh ra nó.
Nếu cơ sở kinh tế chưa hoàn thiện thì chuẩn mực đạo đức, giá trị đạo đức
cũng không đầy đủ, chân chính.
4.1.2. Hoàn thiện các thang giá trị đạo đức mới trong xã hội
Để hoàn thiện các thang giá trị đạo đức mới trong giai đoạn hiện nay
cần: Bảo tồn và phát huy hệ giá trị Chân - Thiện - Mỹ; kế thừa và phát huy
vai trò của giá trị văn hóa truyền thống trong việc xây dựng chuẩn mực
đạo đức cho sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay; khắc phục tình
trạng suy đồi đạo đức xã hội, sự trỗi dậy của chủ nghĩa cá nhân cực
đoan; cần có những giải pháp cụ thể để giải quyết mâu thuẫn giữa hệ giá
trị chuẩn mực đạo đức với sự lệch chuẩn đạo đức; xây dựng và thực hiện
một chiến lược mới về đạo đức, lối sống, nhân cách con người Việt Nam,
đặc biệt là sinh viên Việt Nam hiện nay, trong đó có sinh viên Đại học
Thái Nguyên thỏa mãn các tiêu chí sau: Có lối ứng xử văn hóa, có lối sống
văn minh, có một lối sống với những lý tưởng, ước mơ, hoài bão, có thái độ
đúng mực trong tình bạn, tình yêu. 4.2. NHÓM GIẢI PHÁP CẢI CÁCH GIÁO DỤC ĐẠI HỌC THEO
HƯỚNG HỘI NHẬP QUỐC TẾ, ĐỒNG THỜI NÂNG CAO CHẤT LƯỢNG
CÔNG TÁC GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC VÀ QUẢN LÝ SINH VIÊN, TỪNG
BƯỚC KHẮC PHỤC NHỮNG LỆCH CHUẨN ĐẠO ĐỨC Ở SINH VIÊN ĐẠI
HỌC THÁI NGUYÊN HIỆN NAY
4.2.1. Cải cách giáo dục đại học theo hướng hội nhập quốc tế
Thứ nhất, xây dựng triết lý giáo dục cho nền giáo dục nước nhà.
Thứ hai, việc đổi mới tư duy giáo dục.
19 Thứ ba, đổi mới mạnh mẽ nội dung chương trình và phương pháp
dạy học theo hướng hội nhập quốc tế.
Thứ tư, đổi mới vai trò của các cơ quan quản lý nhà nước trong tổ
chức giáo dục đại học trong điều kiện hội nhập quốc tế.
Thứ năm, tăng cường các hoạt động nghiên cứu và công bố quốc tế.
4.2.2. Nâng cao chất lượng công tác giáo dục đạo đức và quản lý
sinh viên, từng bước khắc phục những lệch chuẩn đạo đức ở một bộ
phận sinh viên đại học Đại học Thái Nguyên hiện nay
4.2.2.1. Nâng cao vai trò của các cấp ủy Đảng, Ban giám đốc, Ban
giám hiệu trong công tác giáo dục đạo đức và quản lý sinh viên, từng
bước khắc phục những lệch chuẩn đạo đức ở một bộ phận sinh viên đại
học Đại học Thái Nguyên hiện nay
Với nguyên tắc kết hợp hài hòa giữa vai trò lãnh đạo của Đảng uỷ,
Ban giám đốc, Ban giám hiệu các trường thành viên trong khối Đại học
Thái Nguyên, với sức mạnh của các đoàn thể, các phòng ban chức năng
trong việc xây dựng một môi trường nhà trường nhân văn. Đảng uỷ, Ban
giám đốc, Ban giám hiệu các trường thành viên đóng một vai trò chủ đạo
trong lãnh đạo, chỉ đạo, định hướng nhận thức và hành động, xây dựng
chiến lược phát triển, thông qua hoạt động của các tổ chức đoàn thể, các
phòng ban chức năng, để xây dựng một môi trường nhà trường thực sự
thân thiện hiệu quả.
4.2.2.2. Triển khai cuộc vận động "đẩy mạnh học tập và làm theo
tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí minh" theo tinh thần Chỉ thị 05-
CT/TW, của Bộ Chính trị
Tiếp tục triển khai mạnh mẽ cuộc vận động "đẩy mạnh học tập và
làm theo tư tưởng, đạo đức, phong cách Hồ Chí Minh" như Chỉ thị 05-
20 CT/TW của Bộ Chính trị đã chỉ ra. Đối với sinh viên cần nhấn mạnh hai
nội dung chủ yếu là: Rèn đức và luyện tài,
4.2.2.3. Tập trung thực hiện giáo dục, bồi đắp những phẩm chất,
kiến thức cần có cho sinh viên đồng thời đấu tranh phòng, chống các
biểu hiện lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên
- Về giáo dục, bồi đắp những phẩm chất, kiến thức cần có cho sinh
viên, cần chủ động, tự giác giáo dục, trang bị cho mình có được các nhóm
phẩm chất, kiến thức như sau: Có lòng yêu nước, yêu nhân dân, có danh
dự và trách nhiệm, có kiến thức và kỹ năng.
- Về đấu tranh phòng, chống các biểu hiện lệch chuẩn đạo đức trong
sinh viên, phải đạt được các tiêu chí sau: Không tiêu cực trong thi cử;
không tệ nạn xã hội; không đứng ngoài phong trào sinh viên với nội hàm
và biểu hiện thành hành động chủ yếu trong giai đoạn hiện nay
4.2.2.4. Nêu cao tính gương mẫu của cán bộ, giảng viên trong việc
khắc phục những lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên
Để công tác giáo dục đạo đức và quản lý sinh viên sinh viên có hiệu
quả, nhằm khắc phục được những lệch chuẩn đạo đức trong một bộ phận
sinh viên Đại học Thái Nguyên, thì sự gương mẫu của các thầy cô giáo và
các cán bộ công nhân viên trong nhà trường là điều vô cùng cần thiết. Sự
gương mẫu của cán bộ, giảng viên là nhân tố quan trọng không chỉ trong
việc rèn luyện và tu dưỡng chuẩn mực đạo đức, mà còn là nhân tố quyết
định đến việc nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức và quản lý sinh
viên, khắc phục những lệch chuẩn đạo đức trong một bộ phận sinh viên. 4.3. NHÓM GIẢI PHÁP KẾT HỢP CHẶT CHẼ GIỮA GIA ĐÌNH, NHÀ
TRƯỜNG, XÃ HỘI VÀ NÂNG CAO TÍNH TỰ GIÁC CỦA TỪNG CÁ NHÂN
SINH VIÊN TRONG VIỆC KHẮC PHỤC NHỮNG LỆCH CHUẨN ĐẠO ĐỨC
Ở SINH VIÊN ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN HIỆN NAY
21 4.3.1. Kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong
việc khắc phục những lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái
Nguyên hiện nay
Để khắc phục những lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái
Nguyên hiện nay thì gia đình, nhà trường và xã hội phải tham gia vào quá
trình đó. Vì gia đình - nhà trường - xã hội luôn có mối quan hệ khăng khít
với nhau trong việc khắc phục những lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên.
Trong mối quan hệ này, gia đình giữ vai trò làm nền tảng, nhà trường
trong đó có các thầy cô là những người định hướng giúp sinh viên phát
triển, rèn luyện phát triển, xã hội là môi trường để các em thể nghiệm và
chứng minh những giá trị đạo đức, chuẩn mực đạo đức các em được bồi
dưỡng, phát huy từ gia đình, nhà trường.
4.3.2. Nâng cao tính tự giác của từng cá nhân sinh viên trong việc
khắc phục những lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên
hiện nay
Sinh viên là lớp người trẻ, khoẻ, có nhiệt tình cách mạng, nhạy cảm
với cái mới, cái tiến bộ. Hiệu quả của việc khắc phục những lệch chuẩn
đạo đức ở sinh viên phụ thuộc rất nhiều vào quá trình tự giáo dục, tự rèn
luyện của từng cá nhân sinh viên. Nếu không có quá trình tự giác, tự rèn
luyện của bản thân sinh viên thì mọi tác động từ bên ngoài, dù tốt đến đâu
cũng trở nên vô ích.
Để nâng cao tính tự giác học tập, rèn luyện những chuẩn mực đạo
đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay cần thực hiện một số biện
pháp sau:
Một là, phải giáo dục, động viên, thuyết phục để mỗi sinh viên hiểu
rõ rằng, trong bối cảnh toàn cầu hóa, hội nhập quốc tế như hiện nay, chúng
22 ta chỉ có thể giữ được mình khi giữ được những chuẩn mực đạo đức của
dân tộc của sinh viên.
Hai là, cần có cơ chế động viên khen thưởng đối với những sinh viên
học tập, rèn luyện tốt và ngược lại cũng cần có những hình thức phê bình
phù hợp đối với những sinh viên còn thụ động, thiếu tinh thần cầu tiến,
học hỏi, có những hành vi lệch chuẩn.
Ba là, coi trọng và sử dụng thường xuyên vũ khí tự phê bình và phê bình.
KẾT LUẬN
Đạo đức là một hiện tượng xã hội, xuất hiện từ buổi bình minh của
lịch sử xã hội loài người. Đạo đức gồm nhiều yếu tố tùy theo cơ sở phân
chia của các chủ thể nghiên cứu, căn cứ vào phạm vi nghiên cứu của đề tài,
luận án chỉ đi sâu phân tích hai yếu tố cơ bản của đạo đức là ý thức đạo
đức và hành vi đạo đức. Đạo đức có các những chức năng cơ bản là chức
năng nhận thức, chức năng điều chỉnh hành vi và chức năng giáo dục. Xã
hội càng phát triển thì chức năng của đạo đức càng thể hiện rõ nét vai trò
của nó.
Là một yếu tố cấu thành của ý thức đạo đức, chuẩn mực đạo đức là
những tiêu chuẩn chung hướng dẫn con người hoạt động đáp ứng yêu
cầu của cộng đồng, đem lại lợi ích cho xã hội. Chuẩn mực đạo đức sinh
viên là một yếu tố đặc trưng, thuộc về ý thức đạo đức sinh viên. Là một
yếu tố nối liền lý tưởng đạo đức và hiện thực đạo đức sinh viên, chuẩn
mực đạo đức sinh viên trở thành một yếu tố cơ bản, thường xuyên có mặt
trong các hoạt động của sinh viên, góp phần tích cực vào việc hoàn thiện
nhân cách người sinh viên Việt Nam trong giai đoạn hiện nay. Còn lệch
23 chuẩn đạo đức là sự biến đổi sai lệch, chệch hướng đi so với cái được coi là
chuẩn mực đạo đức của con người đã được quy định. Và hành vi lệch chuẩn
không nhất thiết phải là hành vi sai trái, mà trong thực tế, có thể có những
hành vi lệch chuẩn tích cực và hành vi lệch chuẩn tiêu cực và luận án chỉ đi
sâu phân tích sự lệch chuẩn của sinh viên theo hướng tiêu cực.
Hiện nay, do ảnh hưởng của mặt trái nền kinh tế thị trường và xu thế
toàn cầu hóa đã ít nhiều hủy hoại đi những chuẩn mực đạo đức tốt đẹp của
sinh viên. Điều này khiến cho một bộ phận không nhỏ sinh viên có: nhận
thức mơ hồ về chính trị - xã hội, phai nhạt về mục tiêu lý tưởng cách
mạng; thiếu ý thức tập thể, ý thức trách nhiệm vì cộng đồng, tôn thờ lối
sống vị kỷ; một bộ phận sinh viên chưa thực sự trau dồi học vấn, tri thức
và nghiên cứu khoa học; xa rời các giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của
dân tộc (nhân ái, vị tha, nghĩa tình, trung thực)… Thực tế đó đã gióng lên hồi
chuông báo động về sự lệch chuẩn đạo đức ở một bộ phận sinh viên.
Qua nghiên cứu khảo sát ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay,
đã cho thấy, một bộ phận không nhỏ sinh viên có biểu hiện về sự lệch
chuẩn đạo đức mà nguyên nhân chủ yếu là do: sự tác động của mặt trái nền
kinh tế thị trường trước xu thế toàn cầu hóa, sự biến động của thang giá trị
đạo đức trong xã hội, chính sách đào tạo và sử dụng, do công tác giáo dục
đạo đức và quản lý sinh viên, do tâm sinh lý lứa tuổi và do sự thiếu tu
dưỡng, rèn luyện về đạo đức của từng sinh viên. Chính vì vậy vấn đề đặt ra
đối với việc khắc phục sự lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái
Nguyên hiện nay là: Cần xác định những chuẩn mực đạo đức của sinh viên
trong giai đoạn hiện nay là gì; xác định vấn đề về chuẩn mực đạo đức đang
diễn ra khá phức tạp, có sự đấu tranh giữa cái tiến bộ và cái lạc hậu, giữa
cái thiện và cái ác; giữa hai lối sống, lối sống có lý tưởng lành mạnh, trung
24 thực, thủy trung với lối sống thực dụng, dối trá, ích kỷ, ăn bám chạy theo
đồng tiền. Điều đó có nghĩa là chuẩn mực đạo đức được xác định ra sao để
dần thích ứng với nhu cầu của đời sống xã hội. Trên cơ sở đó, tác giả đã
đưa ra những nhóm giải pháp nhằm khắc phục sự lệch chuẩn đạo đức ở
một bộ phận sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay như sau:
Thứ nhất, nhóm giải pháp hoàn thiện thể chế kinh tế thị trường, định
hướng xã hội chủ nghĩa, từng bước hoàn thiện các thang giá trị đạo đức
mới trong xã hội. Để thực hiện có hiệu quả nhóm giải pháp này, phải đồng
thời thực hiện các giải pháp sau: Tiếp tục phát triển và hoàn thiện thể chế
kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa; Hoàn thiện các thang giá
trị đạo đức mới trong xã hội.
Thứ hai, nhóm giải pháp cải cách giáo dục đại học theo hướng hội
nhập quốc tế đồng thời nâng cao chất lượng công tác giáo dục đạo đức và
quản lý sinh viên, từng bước khắc phục những lệch chuẩn đạo đức trong
một bộ phận sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay.
Thứ ba, nhóm giải pháp kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường,
xã hội và nâng cao tính tự giác của từng cá nhân sinh viên trong việc
khắc phục những lệch chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên
hiện nay.
DANH MỤC CÁC CÔNG TRÌNH KHOA HỌC
LIÊN QUAN ĐẾN LUẬN ÁN
1. Mai Thị Ngọc Bích (2013), "Phát huy giá trị đạo đức truyền thống của
dân tộc cho sinh viên Đại học Công nghệ Thông tin và Truyền
thông Thái Nguyên hiện nay", Tạp chí Khoa học công nghệ, (6).
2. Mai Thị Ngọc Bích (2013), "Giáo dục giá trị đạo đức truyền thống cho
sinh viên Đại học Công nghệ Thông tin và Truyền thông Thái
Nguyên hiện nay", Tạp chí Giáo dục lý luận, (199).
3. Mai Thị Ngọc Bích (2013), "Những biểu hiện về sự lệch chuẩn trong
đạo đức của sinh viên qua khảo sát tại Đại học Công nghệ Thông
tin và Truyền thông Thái Nguyên", Tạp chí Lý luận chính trị và
Truyền thông, (8).
4. Mai Thị Ngọc Bích (2016), "Những yêu cầu cơ bản về chuẩn mực đạo
đức đối với sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay", Tạp chí
Giáo dục lý luận, (250), tr.59.
5. Mai Thị Ngọc Bích (2016), "Những nhân tố cơ bản tác động làm lệch
chuẩn đạo đức ở sinh viên Đại học Thái Nguyên hiện nay", Tạp
chí Giáo dục lý luận, (251), tr.64.
6. Mai Thị Ngọc Bích (2016), "Những biểu hiện về sự lệch chuẩn đạo đức ở
sinh viên Việt Nam hiện nay", Tạp chí Giáo dục và xã hội, (66), tr.75.
