1 ULAŞTIRMA - I DR. ABDULKADİR ÖZDEN

Hacimler Tablosu Kubaj Cetveli (KGM Yontemi)

KÜBAJ CETVELİ

SAKARYAUYGULAMALIBİLİMLERÜNİVERSİTESİTeknolojiFakültesiİnşaatMühendisliğiBölümü

Kütleler Diyagramı Genel Yöntemle Dengeleme Bruckner Yöntemi ile Dengeleme

KÜTLE DENGELEME

2 KÜBAJ CETVELİ

Yol geçkisi boyunca yarma ve dolgu miktarları, yarmadan çıkan toprağın dolguda ne kadar yer işgal edeceği, geçki boyunca kilometre ve enkesitlere bağlı olarak toplam toprak işi miktarı gibi verilerin bir tablo halinde hazırlanmasına Kübaj Cetveli denir.

EnkesitKM

AraMesafe(m)

Alanlar(m2) OrtalamaAlanlar(m2) Hacimler(m3)

Sıkışma/Kabarma

HacimlerinDolguKarşılığı(m3) Birikimli

Hacimler(m3)

Yarma Dolgu Yarma Dolgu Yarma Dolgu Yarma Dolgu

3 HACİMLER TABLOSU

Kübaj cetvelinden önce hacimler tablosundan bahsedelim: Hacimler tablosunda, her bir enkesitte yarma ve dolgu alanları ile art arda gelen enkesitler arasındaki hacimler sistematik bir şekilde yazılır. Hacimler tablosunda öncelikle;

•  Enkesit kilometreleri, ara mesafe ve yarma-dolgu alanları yazılır. •  Hacimler hesaplanmadan önce art arda gelen enkesitler arasında yarma ve

dolgu için ortalama alanlar bulunur. Bu işlem için art arda gelen enkesitlerde iki yarma alanının ortalaması ve ayni şekilde iki dolgu alanının ortalaması alınır.

•  Sonrasında, ortalama alanlar ara mesafe ile çarpılarak dolgu ve yarma hacimleri hesaplanır.

•  Karışık enkesitler var ise, hacim hesaplarında anlatıldığı seklide kareli formül kullanılabilir.

4 HACİMLER TABLOSU

EnkesitKM AraMesafe(m)

Alanlar(m2) OrtalamaAlanlar(m2) Hacimler(m3)

Yarma Dolgu Yarma Dolgu Yarma Dolgu

0+000 0 4

0+020 20 2 8 KareliFormül 6 6.667 120.000

0+040 20 18 6 10 7 200.000 140.000

0+070 30 8 0 13 KareliFormül 390.000 38.571

0+100 30 12 0 10 0 300.000 0.000

OrtalamaAlınır

Karışık enkesitlerin olmadığı durumlarda ortalama alanların hesaplanması doğrudan aritmetik ortalama ile yapılmaktadır.

5 HACİMLER TABLOSU

EnkesitKM AraMesafe(m)

Alanlar(m2) OrtalamaAlanlar(m2) Hacimler(m3)

Yarma Dolgu Yarma Dolgu Yarma Dolgu

0+000 0 4

0+020 20 2 8 KareliFormül 6 6.667 120.000

0+040 20 18 6 10 7 200.000 140.000

0+070 30 8 0 13 KareliFormül 390.000 38.571

0+100 30 12 0 10 0 300.000 0.000

Kareliformülilehacimhesaplanır

Karışık enkesitlerde ise sadece ortalaması alınamayan kesit için (yarma ya da dolgu) kareli formül ile hacim hesaplanır (1. ve 2. enkesitler arasında yarma).

6 HACİMLER TABLOSU

Karışık enkesitlerde ise sadece ortalaması alınamayan kesit için (yarma ya da dolgu) kareli formül ile hacim hesaplanır (1. ve 2. enkesitler arasında yarma). •  Yeşil ile işaretlenmiş bölgede ortalama dolgudan hacim hesabı yapılmıştır ve bu

yöntem KGM tarafından kullanılmaktadır (Daha öncesinde geçiş noktasından gecen eksene göre işlem yapılmıştı).

Vy =Fy2*L

2*(Fd+Fy )

Vy = 22*20

2*(4+2) = 6.67m3

2m2

8m2

4m2•  Kırmızı bölgede ise kareli formülden gelen dolgu hacmi dikkate alınmayarak (bir önceki adımda dolgu hacmi fazlası ile alınmıştı) sadece yarma kısmı dikkate alınmıştır.

7 KABARMA / SIKIŞMA KATSAYISI

Hacimler tablosu oluşturulduktan sonra, yarmadan çıkan toprağın dolguda kullanılabilmesine imkan varsa, bu toprağın zemin özelliklerine göre sıkışma ya da kabarma katsayılarının belirlenmesi gerekmektedir. Örneğin, bir kaya zeminin parçalanması sonrasında farklı bir bölgede dolguda kullanılmasında aynı oranda sıkışıklık yakalanması neredeyse imkansızdır. Bazen de, gerekli dayanım değerine ulaşmak için yarmada gevşek olan toprak dolguda daha fazla sıkıştırılarak daha az yer kaplar. Bu durumlar için sıkışma ve kabarma katsayısı kullanılır. Örneğin, %15 sıkışma faktörü olan 10m3’luk bir zemin sıkıştırıldıktan sonra 8.5m3 yer kaplar.

Bu katsayı sadece yarmadan elde edilen hacim değerlerinin düzeltilmesi için kullanılır. Dolgu miktarları ile çarpılmaz.

%30 Toprak+%60 Küskü + %10 Kaya à %5 Sıkışma %90 Toprak+%10 Küskü à %10 Sıkışma

%70 Küskü + %30 Kaya à %10 Kabarma %100 Kaya à %20 Kabarma

8 KÜBAJ CETVELİ

Kabarma ve sıkışma katsayısı dikkate alınarak elde edilen yeni hacimler belirlendikten sonra birikimli hacimler yazılır. Birikimli hacimlerin yazılması ile kübaj cetveli tamamlanmış olur.

EnkesitKM

AraMesafe(m)

Alanlar(m2) OrtalamaAlanlar(m2) Hacimler(m3)

Sıkışma/Kabarma

HacimlerinDolguKarşılığı(m3) Birikimli

Hacimler(m3)

Yarma Dolgu Yarma Dolgu Yarma Dolgu Yarma Dolgu

9 KÜBAJ CETVELİ

Yol geçkisi boyunca yarma ve dolgu miktarları, yarmadan çıkan toprağın dolguda EnkesitKM

AraMesafe(m)

Alanlar(m2) OrtalamaAlanlar(m2) Hacimler(m3)Sıkışma/Kabarma

HacimlerinDolguKarşılığı(m3) Birikimli

Hacimler(m3)

Yarma Dolgu Yarma Dolgu Yarma Dolgu Yarma Dolgu

0+000 10 0 1.1 0.00

0+020 20 15 0 12.5 0 250.00 0.00 1.1 275.00 0.00 275.00

0+040 20 20 0 17.5 0 350.00 0.00 1.1 385.00 0.00 660.00

0+070 30 20 0 20 0 600.00 0.00 1.1 660.00 0.00 1320.00

0+100 30 5 25 12.5 KareliFormül 375.00 208.33 0.9 337.50 208.33 1449.17

0+125 25 0 22 KareliFormül 23.5 11.57 587.50 0.9 10.42 587.50 872.08

0+150 25 0 30 0 26 0.00 650.00 0.9 0.00 650.00 222.08

0+175 25 0 16 0 23 0.00 575.00 0.9 0.00 575.00 -352.92

0+200 25 0 20 0 18 0.00 450.00 0.9 0.00 450.00 -802.92

0+225 25 10 10 KareliFormül 15 41.67 375.00 0.9 37.50 375.00-1140.42

0+250 25 24 0 17 KareliFormül 425.00 36.76 0.9 382.50 36.76-794.68

0+270 20 25 0 24.5 0 490.00 0.00 0.9 441.00 0.00 -353.68

0+300 30 30 0 27.5 0 825.00 0.00 0.9 742.50 0.00 388.82

10 KÜTLELER DİYAGRAMI

Kübaj Cetvelinde belirlenen hacimlerin kütleler diyagramı olarak grafik halinde gösterilmesi hem oluşan toprak isinin daha kolay anlaşılmasına hem de toprak taşıma mesafelerinin ve yönlerinin belirlenmesine imkan sağlayacaktır. Bu bakımdan, enkesit kilometreleri ve birikimli hacimlerin oluşturacağı kütleler diyagramı çizilir.

-1500.00

-1000.00

-500.00

0.00

500.00

1000.00

1500.00

2000.00

0 50 100 150 200 250 300 350

Birik

imliHa

cimler(m3)

Mesafe(m)

BirikimliHacimler

11 KÜTLELER DİYAGRAMI

Kütleler diyagramında; 1.  Yükselen kısımlar yarmaları alçalan kısımlar dolguları ifade etmektedir. 2.  Herhangi iki enkesit arasındaki hacim farkı, bu iki enkesitin düşey eksendeki

ordinatları arasındaki fark ile ifade edilir.

-1500.00

-1000.00

-500.00

0.00

500.00

1000.00

1500.00

2000.00

0 50 100 150 200 250 300 350

Birik

imliHa

cimler(m3)

Mesafe(m)

BirikimliHacimler3.  Tepe noktaları yarmadan dolguya, vadi noktaları ise dolgudan yarmaya geçişi ifade eder.

12

-1500.00

-1000.00

-500.00

0.00

500.00

1000.00

1500.00

2000.00

0 50 100 150 200 250 300 350

Birik

imliHa

cimler(m3)

Mesafe(m)

BirikimliHacimler

KÜTLELER DİYAGRAMI

0 50 100 150 200 250 300 350

Birik

imliHa

cimler(m3)

Mesafe(m)

SematikBoykesit

4.  Dolgu ver yarmaları dengelemek için şematik boykesit çizilir. Yarmalar yatay eksen üstünde, dolgular ise yatay eksen altında kalacak, ve tepe ve vadi noktaları da yatay ekseni kesecek şekilde birleştirilir.

13

-1500.00

-1000.00

-500.00

0.00

500.00

1000.00

1500.00

2000.00

0 50 100 150 200 250 300 350

Birik

imliHa

cimler(m3)

Mesafe(m)

BirikimliHacimler

KÜTLELER DİYAGRAMI

0 50 100 150 200 250 300 350

Birik

imliHa

cimler(m3)

Mesafe(m)

SematikBoykesit

5.  Yatay eksene çizilen ve kütleler diyagramını iki noktada kesen dengeleme çizgileri yarma ve dolgu arasında bir denge oluşturur (Bu denge çizgisi hangi toprağın nereye taşıyacağını ifade etmektedir).

6.  Tepeler ileri doğru taşımayı, vadiler geriye doğru taşımayı ifade eder.

14 KÜTLE DENGELEME

•  Kütleler diyagramı bize toprak işi hakkında genel bilgileri ve oluşacak hacimleri verirken, bu toprak hacimlerinin hangi miktarlarda hangi yöne taşınacağı hakkında da fikir yürütme imkanı sunmaktadır. Bu bağlamda, mevcut iş makinelerinin taşıma kapasiteleri ve ekonomik taşıma mesafeleri de dikkate alınarak toprak dengeleme işlemi yapılmaktadır.

•  Genel Yöntemle Dengeleme ve Bruckner Yöntemiyle Dengeleme en bilinen dengeleme yöntemlerindendir.

•  Ekonomik taşıma mesafesi dışında kalan mesafeler için yarmadan elde edilen topraklar uygun bir noktada depo edilirken, dolgu için de uygun bir bölgeden toprak temin edilebilir (ödünç).

15 GENEL YÖNTEMLE DENGELEME

Genel yöntemle dengelemede taşıma araçlarının maliyet hesabi yapılarak efektif bir lm boyu elde edilir. Ve bu lm boyu kütleler diyagramına yerleştirilir. Ayni şekilde, şematik boykesitte de taşıma yönü ve miktarı belirlenir.

Dengeleme dışında kalan bölgeler depo ya da ödünç olarak kullanılır.

-1500.00

-1000.00

-500.00

0.00

500.00

1000.00

1500.00

2000.00

0 50 100 150 200 250 300 350

Birik

imliHa

cimler(m3)

Mesafe(m)

BirikimliHacimler

0 50 100 150 200 250 300 350

Birik

imliHa

cimler(m3)

Mesafe(m)

SematikBoykesit

lm

lm Depo

ödünç

16 BRUCKNER YÖNTEMİ İLE DENGELEME

-1500.00

-1000.00

-500.00

0.00

500.00

1000.00

1500.00

2000.00

0 50 100 150 200 250 300 350

Birik

imliHa

cimler(m3)

Mesafe(m)

BirikimliHacimler

0 50 100 150 200 250 300 350

Birik

imliHa

cimler(m3)

Mesafe(m)

SematikBoykesit

Bruckner yönteminde depo ya da ödünçten sadece birinin kalması amaçlanmaktadır. Yani, eldeki toprak maksimum düzeyde kullanılır. Bu durumda taşıma mesafesine bakılmaksızın tepe ve vadileri kesen dengeleme çizgilerinin toplamı eşit olacak şekilde bir dengeleme çizgisi geçirilir.

Eğer bu dengeleme çizgisi hem depo hem ödünç oluşturuyor ise, birini sıfırlayacak şekilde kaydırılır.

a b

a=b

17 DERS SÜRECİ

01

02

03

04

Tasarım Kriterleri

Geçki Araştırması & Sıfır Poligonu

Yatay Kurplar

Boykesit & Düşey Kurplar

100%

100%

100%

100%

05

06

Enkesitler & Alan ve Hacim Hesapları

Kübaj ve Bruckner Diyagramı

100%

100%

Final Sınavı J

Bir Sonraki