SAĞLIK SAĞLIK HĠZMETLERĠNĠN · atanmasının mümkün olmadığı hallerde kurs görmüĢ, çalıĢması ve yapılan imtihan ile ehliyeti sabit olmuĢ olan köy ebeleri vekil

SAĞLIK

MEVZUATI

VE

HEMġĠRELĠK

HAFTA

4

SAĞLIK HĠZMETLERĠNĠN

SOSYALLEġTĠRĠLMESĠ HAKKINDA KANUN

VE SOSYAL SĠGORTALAR VE GENEL

SAĞLIK SĠGORTALARI KANUNU

HEDEFLER

Bu üniteyi çalıĢtıktan sonra;

Sağlık Hizmetlerinin SosyalleĢtirilmesi Hakkındaki

Kanunu‟nu bilecek,

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası

Kanununda yer alan hak ve sorumlulukları

öğreneceksiniz.

ĠÇĠNDEKĠLER

1. Sağlık Hizmetlerinin SosyalleĢtirilmesi Hakkında

Kanun

2. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası

Kanunu

Özet

Değerlendirme Soruları

Yararlanılan ve BaĢvurulabilecek Kaynaklar

SAĞLIK HĠZMETLERĠNĠN SOSYALLEġTĠRĠLMESĠ HAKKINDA KANUN VE

SOSYAL SĠGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SĠGORTALARI KANUNU

Atatürk Üniversitesi Uzaktan Eğitim Uygulama ve AraĢtırma Merkezi

1. SAĞLIK HĠZMETLERĠNĠN SOSYALLEġTĠRĠLMESĠ

HAKKINDA KANUN

Kanun No: 224

Tarihi: 12/01/1961

224 sayılı Sağlık Hizmetlerinin SosyalleĢtirilmesi Hakkında Kanun, herkesin “eĢit

bir Ģekilde sağlık hizmetlerinden yararlanabilmesini” sağlamak amacıyla çıkarılmıĢtır (

Madde 1).

SosyalleĢtirme, kanunda “kiĢilerin ödedikleri primlerle ve kamu kurumlarından

ayrılan bütçe karĢılığında kiĢilerin her türlü sağlık hizmetlerinden ücretsiz yada sağlık

hizmeti ücretinin bir kısmını ödeyerek eĢit bir Ģekilde yararlanabilmesi” olarak

tanımlanmıĢtır ( Madde 2)

SosyalleĢtirilmiĢ sağlık hizmeti teĢkilatı, sağlık evleri, sağlık ocakları, sağlık

merkezleri ile hastaneleri, çeĢitli koruyucu hekimlik kuruluĢları, sağlık müdürlükleri,

bölge hastaneleri, bölge laboratuarları, sağlık personeli yetiĢtiren eğitim kurumları,

Sağlık Bakanlığı merkez teĢkilatı ve Sağlık Bakanlığı ile iĢbirliği içinde olan diğer kamu

kurumu birimlerinden oluĢmaktadır ( Madde 9)

a) SosyalleĢtirilmiĢ sağlık hizmeti yapılanması, iĢleyiĢi ve görevleri

Sağlık hizmetlerinin sosyalleĢtirilmesi ile ilgili olarak Sağlık Bakanlığı merkez

teĢkilatı bünyesinde bir genel kurul oluĢturulması öngörülmüĢtür. Bu kurul sağlık

hizmetlerinin sosyalleĢtirilmesi ile ilgili faaliyetlerin planlanması, yürütülmesi ve

değerlendirilmesi konusunda Sağlık Bakanlığı‟na görüĢ bildirmek ve önerilerde

bulunmaktan sorumludur. Kurul üyeleri arasında bakanlık tarafından belirlenen uzman

kiĢiler, üniversitelerin, bakanlıkların, devlet planlama teĢkilatının, iĢçi sigortaları

kurumunun ve meslek birliklerinin temsilcileri ile il sağlık kurullarının temsilcileri




bulunmaktadır. Kurul baĢkanının Sağlık Bakanı ya da kurul tarafından görevlendirilen

bir kiĢinin olması planlanmıĢtır. Kurul yılda 1 kez toplanmaktadır. (Madde 22)

Ġl düzeyinde ise sosyalleĢtirilmiĢ sağlık birimleri ile halk arasında iletiĢimi sağlamak

amacıyla sağlık ocaklarında, sağlık merkezlerinde ve illerde sağlık kurullarının

kurulması kararlaĢtırılmıĢtır. Bu kurulların görevi halkın sağlık teĢkilatından isteklerini

ilgili birimlere iletmek, hizmetlerin baĢarı ile yürütülmesi için halkın eğitilmesine ve

teĢkilat ile maddi ve manevi iĢbirliği yapmalarına yardım etmektir ( Madde 23)

Sağlık hizmetlerinin sosyalleĢtirildiği bölgelerde her ilçede en az bir sağlık ocağı

bulunması kararlaĢtırılmıĢtır ( Madde11). Sağlık ocaklarının ve sağlık evlerinin

görevleri kanunun 10. maddesinde,

Her türlü koruyucu sağlık hizmetini vermek

Hastaları muayene etmek ve tedavilerini yapmak

KiĢileri sağlık ocaklarına kayıt etmek ve sağlık kayıtlarını tutmak

Gerektiğinde adli hekimlik hizmeti vermek olarak sıralanmıĢtır.

Sağlık ocaklarında bu hizmetlerin sevk zincirine uygun Ģekilde yürütülmesi

gerektiğinden söz edilmektedir. Buna göre sağlık hizmetlerinden yararlanmak isteyen

kiĢiler acil durumlar dıĢında önce sağlık ocaklarına baĢvuracaklardır. Sağlık ocağı

hekimleri, tedavi edemedikleri hastaları ve riskli doğumları sağlık merkezlerine, acil

hastaları ise hastanelere sevk edeceklerdir. Sağlık ocağında hekim yoksa yardımcı sağlık

personeli kendi yetkileri kapsamındaki müdahaleleri yapacak ve gerekirse sağlık merkezi

veya hastaneye sevk edecektir.. Sağlık merkezinde tedavi edilemeyen hastalar veya

uzman hekim gerektiren doğumlar hastaneye ya da doğumevine sevk edilecektir ( Madde

13)




Kanunda sağlık hizmetlerinin sosyalleĢtirildiği bölgelerde hasta muayene ve

tedavisinin bazı durumlar dıĢında ücretsiz olacağı belirtilmiĢtir. Acil durumlar dıĢında

sevk edilmedikleri halde hastanelere baĢvuran, mesai saatleri dıĢında ve tatil günlerinde

nöbetçi olmayan hekime ve yardımcı sağlık personeline muayene olan, sağlık

hizmetlerinin sosyalleĢtirilmediği bölgeden gelip 90 günü aĢmayacak Ģekilde sağlık ocağı

bölgesinde bulunan kiĢiler ile ücreti sağlık bakanlığı tarafından ödenmeyen ilaçlar ücrete

tabidir. ( Madde14).

Sağlık hizmetlerinin sosyalleĢtirildiği bölgelerde yaĢayanların, yararlanacakları

sağlık hizmetleri ile ilgili kurum ve hekim seçme hakkı tanınmıĢtır. ( Madde 5)

SosyalleĢmiĢ bölgelerden geçici olarak baĢka bölgelere giden kiĢiler, kendi

hekimlerinin verdiği fiĢleri göstermek koĢuluyla bu bölgelerdeki sağlık ocaklarında, sevk

edildikleri sağlık kuruluĢlarında veya sağlık bakanlığı tarafından belirlenen sağlık

kuruluĢlarında sağlık hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanacaklardır ( Madde14).

SosyalleĢtirilmiĢ bölgelerde çevre sağlığı hizmetleri ( su, temizlik iĢleri, gıda kontrolü

vb.) ise belediyeler tarafından yerine getirilecektir ( Madde 33).

Sağlık merkezlerinde çalıĢan sağlık personeli, sağlık ocaklarında çalıĢan sağlık

personelin yerine getirdiği hizmetlerde onlara rehberlik eder ve yardımcı olur. Sağlık

merkezlerinin baĢhekimi ise kendine bağlı sağlık ocaklarında çalıĢan personeli

denetlemektedir. ( Madde 11) Hastanelerde çalıĢan sağlık personeli sağlık ocaklarında ve

sağlık evlerinde çalıĢan sağlık personelinin mesleki geliĢimine de yardım ederler. (

Madde 12.)

Hastaneler sağlık ocaklarından veya diğer sağlık merkezlerinden kendine

gönderilen acil hastaları tedavi etmek, koruyucu ve sosyal sağlık hizmeti vermekle

yükümlüdürler.




b) Sağlık personeli

Sağlık personeli kanunda, “ilgili alanda mesleki eğitim almıĢ olan ve ücret karĢılığı

istihdam edilen kiĢiler” olarak tanımlanmıĢtır. Kanunda sağlık alanında çalıĢan ancak

yüksek eğitim almamıĢ olan kiĢiler yardımcı sağlık personeli olarak tanımlanmıĢtır (

Madde 2).

Burada kastedilen yardımcı sağlık personeli, hemĢire, ebe ve sağlık memurlarıdır.

Kanunun yürürlüğe girdiği tarihi göz önüne aldığımızda (1961) o zamanlarda yüksek

eğitimli hemĢirelerin sayısının çok az olması, büyük oranda lise mezunu hemĢirelerin

görev yapmaları ve kanunun meslekte yüksek eğitim almamıĢ kiĢileri yardımcı sağlık

personeli olarak tanımlamasından dolayı hemĢireler yardımcı sağlık personeli olarak ele

alınmıĢtır.

Bu kanuna göre sağlık ocaklarında en az bir hekim ve yeterli sayıda yardımcı sağlık

personeli, sağlık evlerinde ise yardımcı sağlık personeli görevlendirilmektedir.

( Madde 10)

Hekimlerin istihdamı Sağlık Bakanlığı tarafından, yardımcı sağlık personelinin

istihdamı ise Ġl Sağlık Müdürlükleri tarafından yapılmakta ve sağlık ocaklarında görev

yapacak sağlık personeli ile en az 1, en fazla 3 yıllık bir sözleĢme imzalanmaktadır.

Kanunda bu sözleĢmenin sona ereceği tarihten 1 ay öncesine kadar sözleĢmenin

yenilenmeyeceği bildirilmemiĢse sözleĢme 1 yıl daha uzatılmıĢ sayılmaktadır. Eğer 1

yıldan fazla süreyle sözleĢme yapılmıĢsa 1 yıldan sonra sebep gösterilmeksizin 3 aylık

ihbar süresi göz önüne alınarak sözleĢme feshedilebilmektedir. ( Madde 24,25)

SözleĢme süresince bu personel gerekli görülürse sosyalleĢtirilen bölge içinde

baĢka bir mahalleye ya da baĢka bir sağlık hizmeti ile görevlendirilebilirler. ( Madde 24)

Atandıkları yere gitmeyenlerin ya da görevi bırakanların sözleĢmeleri feshedilir ve

1 yıl süre ile kamu sektöründe herhangi bir göreve atanamazlar. Ayrıca çalıĢtıkları ilde

veya daha önce sözleĢmeli olarak çalıĢtıkları illerde 1 yıl süre ile serbest olarak

çalıĢamazlar. ( Madde 24)




SosyalleĢtirilmiĢ hizmetlerde çalıĢtırılan eĢlerin aynı yerde iki ayrı kurumda

çalıĢtırılmaları mümkün değilse aynı hizmet yerine tayin edilebilirler.( Madde 28)

Sağlık personeli atandıkları görev dıĢında kamu sağlık hizmeti ile ilgili olarak

kendine verilen görevleri de günlük mesai süresini aĢmamak ve fazla mesai ücreti

almamak koĢuluyla yerine getirmekle sorumludur ( Madde 25).

Kanunda sağlık personeline ödenecek ücretler hizmet süreleri, eğitim düzeyleri,

atandıkları pozisyonlar, yaptıkları görevler ve çalıĢtıkları bölgelerdeki mahrumiyet

Ģartları göz önüne alınarak Sağlık Bakanlığı‟nın teklifi ve Devlet Personel Dairesinin

belirlediği esaslara göre Bakanlar Kurulunca belirleneceği ifade edilmektedir ( Madde

26).

Ücret karĢılığında muayene ve tedavi edilen kiĢilerden alınacak ücretler, hizmeti

yapan sağlık personeli tarafından makbuz karĢılığında alınacaktır ( Madde 27). Bu

ücretler Maliye Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı tarafından ortak olarak belirlenmektedir

( Madde 32).

Bu görevleri yerine getirmede kullanılmak üzere araç ve nüfusu 5000‟den az olan

yerlerde personelin kalması için kira karĢılığında lojman tahsis edilecektir. ( madde 11)

Kanunda yer alan “Sağlık hizmetlerinin sosyalleĢtirildiği bölgelerde sağlık ocağı

sağlık merkezi ve hastanelerde hizmetin nasıl yürütüleceği Sağlık ve Sosyal Yardım

Bakanlığınca hazırlanan bir yönetmelikle tespit edilir”( Madde 13) maddesi esas

alınarak “Sağlık Hizmetlerinin SosyalleĢtirildiği Bölgelerde Hizmetin Yürütülmesi

Hakkında Yönetmelik” (144 sayılı yönetmelik) çıkarılmıĢtır.




A) Sağlık Hizmetlerinin SosyalleĢtirildiği Bölgelerde Hizmetin Yürütülmesi

Hakkında Yönetmelik

Tarih: 09.09.1964

No: 11802

Bu yönetmelikte, sağlık hizmetlerinin sosyalleĢtirildiği bölgelerde verilecek hizmetin

sınırları çizilmiĢ, sağlık ocaklarında çalıĢacak kiĢiler belirlenmiĢ ve görev tanımları

yapılmıĢtır. Ayrıca il düzeyinde sağlık teĢkilatının yapılanması, yapılacak yazıĢma usulü,

personelin atanma ve nakilleri, çalıĢma programları, hastanelerde ve sağlık ocaklarında

hizmetlerin yürütülmesi ile ilgili maddeler içermektedir.

Bu yönetmelikte sağlık hizmetlerinin ana amacı “halkın sağlık seviyesini

yükseltmek” olarak belirtilmiĢ ve bu amaçla halk sağlığı (Koruyucu hekimlik)

hizmetlerine öncelik verilmesine hükmedilmiĢtir ( Madde 1). Tedavi ise halk sağlığı

hizmetlerinin tamamlayıcı bir unsuru olarak ele alınarak evde ve ayakta tedaviye

değinmiĢtir. ( Madde 1) Bu amaca ulaĢmada birinci derecede sorumlu kurum sağlık

ocaklarıdır. Sağlık ocağı personeli sağlığın korunması ile ilgili hizmetleri halkın

katılımını da sağlayarak yürütecek ve hasta tedavi edeceklerdir. ( Madde 1)

224 sayılı Sağlık Hizmetlerinin SosyalleĢtirilmesi Hakkında Kanun‟da Sağlık

Bakanlığı merkez teĢkilatının yapılanması ve görevlerinden sözedilirken bu yönetmelikte

il düzeyinde sağlık teĢkilat yapısı tanımlanmıĢ ve bu teĢkilat içinde yer alan kiĢilerin

görev tanımları yapılmıĢtır. Buna göre;

Ġl düzeyinde sağlık iĢlerinden sorumlu en üst makam valiliktir. Ġl sağlık

müdürlükleri doğrudan valiye bağlıdır. Verem savaĢ dispanserleri, ana-çocuk sağlığı

merkezleri vb. halk sağlığı hizmet birimleri il sağlık müdürlüğüne bağlıdır. Ġl düzeyinde

nüfusa dayalı olarak sağlık bölge baĢkanlıkları oluĢturulmuĢtur. Sağlık ocakları tedavi

hizmetleri açısından sağlık bölge baĢkanlıklarına, koruyucu sağlık hizmetleri açısından il

sağlık müdürlüklerine bağlanmıĢtır. ( Madde 2)




Sağlık ocaklarında görev yapan kiĢiler ve görevleri

Sağlık ocaklarında görev yapan personel arasında hekim, halk sağlığı hemĢiresi,

sağlık memuru, ebe, tıbbi sekreter, Ģoför, Sıtma Sürveyans memuru, trahom ilaçlayıcısı

ve hizmetli sayılmıĢ ve bu kiĢilerin görev, yetki ve sorumlulukları tanımlanmıĢtır.

(Madde 5)

BURADA SADECE HALK SAĞLIĞI HEMġĠRESĠNĠN GÖREV YETKĠ VE

SORUMLULUKLARI ELE ALINMIġTIR. DĠĞER PERSONEL ĠLE ĠLGĠLĠ

AYRINTILI BĠLGĠ ĠÇĠN YÖNETMELĠĞE BAKINIZ.

Hekim sağlık ocağındaki hizmetlerin yürütülmesinden ve sağlık ocağı personelinin

denetlenmesinden sorumlu kiĢidir ( Madde 5).

Yönetmeliğin 5. maddesinde Halk sağlığı hemĢiresinin görev-yetki ve sorumlulukları

belirtilmiĢtir. Buna göre halk sağlığı hemĢiresi;

a) Ocak hekimine karĢı sorumlu olarak ve köy ebelerinin yardımı ile ana ve çocuk

sağlığı, hemĢirelik ve ebelik hizmetlerini yürütür.

(b) Köy ebelerinin çalıĢmalarını kontrol eder ve onları hizmette eğitir.

(c) Köy ebelerinin yapamadığı doğum hallerinde, ocak merkezine gönderilen gebelere

mümkün olan müdahaleyi yapar. Gereken hallerde köye giderek ebeye yardım eder.

(d) Toplu ve münferit olarak halka sağlık ve toplum kalkınması eğitimleri yapar.

(e) Gezi programları içersinde gittiği köylerde, hasta takip ve bakımında köy

ebelerinin yapmadığı veya yapamadığı hizmetlerin yapılıp yürütülmesini sağlar.

(f) Özel programlar gereğince yapılan gıda yardımlarında, gıdaların dağıtımını,

hekimin direktifleri dahilinde ve köy ebelerinin yardımı ile düzenler.

(g) Ġlk yardım hizmetinde de görevlidir. Gereken hallerde ilk yardımı yapar.

5. maddenin (h) bendinde “Halk sağlığı hemĢireliğine okul mezunu hemĢire

atanmasının mümkün olmadığı hallerde kurs görmüĢ, çalıĢması ve yapılan imtihan ile

ehliyeti sabit olmuĢ olan köy ebeleri vekil olarak atanabilirler” ifadesi yer almaktadır.

Yönetmeliğin çıkarıldığı 1964 yılında mesleki eğitimin özellikle de lisans eğitiminin çok

yaygın olmaması ve mesleki eğitim görmüĢ hemĢire sayısının az olmasından dolayı bu




maddeye yer verilmiĢtir. Ancak günümüzde hemĢirelikte mesleki eğitimin yaygın

olması ve yeni hemĢirelik kanunuyla birlikte hemĢirelerin asgari eğitim düzeyinin lisans

düzeyinde olması gerektiği kabul edilmiĢtir. Bu nedenle de yönetmeliğin son maddesi

iĢlerliğini büyük ölçüde yitirmiĢtir.

Yönetmeliğin 6. maddesinde sağlık personelinin atanması ve il içindeki nakilleri

konusunda maddeler yer almakta olup bu maddede halk sağlığı hemĢiresi yardımcı

sağlık personeli niteliğinde değerlendirilmiĢtir. Buna göre hekim dıĢındaki sağlık

personeli sağlık bakanlığı tarafından illere atanır, il sağlık müdürlükleri de valilik onayı

ile il içinde bu personelin çalıĢacakları yerleri belirler ( Madde 6). Yardımcı sağlık

personelinin il içindeki nakli de âmirlerinin ( sağlık ocağı hekimi) teklifi ile il sağlık

müdürlüğü tarafından valinin onayı ile gerçekleĢtirilir.

B) Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönerge

224 sayılı kanun kapsamında çıkarılan “Sağlık Hizmetlerinin SosyalleĢtirildiği

Bölgelerde Hizmetin Yürütülmesi Hakkında Yönerge (154 Sayılı Yönerge) 20 Aralık

2001 tarihinde yürürlükten kaldırılarak yerine “Sağlık hizmetlerinin yürütülmesi

hakkında yönerge” çıkarılmıĢtır

Bu Yönerge, 224 Sayılı Sağlık Hizmetlerinin SosyalleĢtirilmesi Hakkında Kanun,

181 Sayılı Sağlık Bakanlığı‟nın TeĢkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde

Kararname‟nin 43 üncü maddesi ve 6/3470 Sayılı Sağlık Hizmetlerinin SosyalleĢtirildiği

Bölgelerde Hizmetin Yürütülmesi Hakkında Yönetmelik hükümlerine dayanılarak

hazırlanmıĢtır. ( madde 3).

Yönergenin amacı, Sağlık Bakanlığı taĢra teĢkilatının bütün kademelerinde verilen

hizmetlerin nasıl yürütüleceğine açıklık getirmektir.

Yönerge tüm sağlık hizmetlerinin yürütülmesi ile ilgili maddeler içermekle birlikte

bu bölümde yönergenin birinci basamak sağlık hizmetleri ile ilgili kısımları üzerinde

durulmuĢtur.




Yönergede sağlık hizmetlerinin sosyalleĢtirilmesi, “Sağlık hizmetlerinin bir

devlet görevi olduğu anlayıĢından hareketle, sağlık hizmetlerini yurttaĢların yaĢadığı en

uç yerlere kadar yayarak, herkesin bu hizmetlerden hakça yararlanmasını, koruyucu ve

iyileĢtirici sağlık hizmetlerinin bir arada yürütülmesini ve halkın sağlık hizmetlerine

katılımını sağlayarak toplumun sağlık düzeyini geliĢtirmeyi amaçlayan örgütlenme ve

hizmet biçimi” olarak tanımlanmıĢtır ( madde 4/c).

144 sayılı yönetmelikte de belirtildiği gibi bu yönergede de sağlık hizmetlerinin il

düzeyinde teĢkilat yapısı tanımlanmıĢ ve teĢkilatın baĢında vali ( ilçelerde kaymakam)

bulunmaktadır. Validen sonra il sağlık müdürleri ( ilçelerde sağlık grup baĢkanlıkları)

gelmektedir

Vali: Ġlde sağlık hizmetlerinin yürütülmesinden, eĢgüdümünden ve

geliĢtirilmesinden birinci derecede sorumlu kiĢidir. Valiler, yetkilerinin bir kısmını

yardımcılarından birine ya da sağlık müdürüne devredebilirler.

Sağlık Müdürü: Her ilde bir sağlık müdürü ile Sağlık Bakanlığı TaĢra TeĢkilatı

Yatak ve Kadro Standartları Yönetmeliği‟nde belirtilen sayıda sağlık müdür yardımcısı

bulunur. Sağlık müdürü ilin en üst sağlık yöneticisi olup, görevinde valiye karĢı

sorumludur.

Sağlık ocağının yöneticisi sağlık ocağı hekimidir. Hekim, sağlık ocağı

çalıĢmalarının planlanmasından, yürütülmesinden ve değerlendirilmesinden sorumludur.

Ayrıca, personelin sicil ve disiplin amiridir ( Madde 105 ).




Ġl sağlık müdürlüğüne bağlı Ģube müdürlükleri bulunmaktadır. Bunlar;

a) Sağlık Ocakları ġube Müdürlüğü,

b) Yataklı Tedavi Hizmetleri ġube Müdürlüğü,

c) Gıda ve Çevre Kontrol ġube Müdürlüğü,

d) Ana-Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması ġube Müdürlüğü,

e) BulaĢıcı Hastalıklar ġube Müdürlüğü,

f) Ruh Sağlığı ve Sosyal Hastalıklar ġube Müdürlüğü,

g) Tıp Meslekleri ve Özel Tanı - Tedavi Merkezleri ġube Müdürlüğü,

h) Eğitim ġube Müdürlüğü,

ı) Ġlaç ve Eczacılık ġube Müdürlüğü,

i) Acil Sağlık Hizmetleri ġube Müdürlüğü,

j) Ağız ve DiĢ Sağlığı ġube Müdürlüğü,

k) Bilgi ĠĢlem ve Sağlık Ġstatistikleri ġube Müdürlüğü,

l) Personel ġube Müdürlüğü,

m) Ġdari ve Mali ĠĢler ġube Müdürlüğü. ( madde 8)dür. Bu müdürlüklerin görevleri

sıralanmıĢtır.

Yönergede il ve ilçelerdeki Ģubeler, baĢkanlıklar, kurullar, komisyonlar vb. ve bu

birimlerin iĢleyiĢleri, hizmetlerin yürütülmesi, bu birimlerde görev yapan personelin

görev ve yetkileri, iĢleyiĢte kullanılacak formlar, bu birimlerde yapılacak yazıĢmalar, bu

teĢkilat içinde yer alan kiĢiler ve bu kiĢilerin görev-yetki ve sorumlulukları ayrıntılı

olarak ele alınmıĢtır.

Bu yönergede sosyalleĢtirilen bölgelerde üniversitelerle iĢbirliği yapılarak

bölgedeki sağlık hizmetlerinin en üst düzeyde yürütülmesi, toplum sağlığı sorunlarının

araĢtırılması, değerlendirilmesi ve çözüm önerileri geliĢtirilmesi amacıyla Sağlık Eğitim

ve AraĢtırma Bölgelerinin Kurulmasına hükmedilmiĢtir (Madde 28,29) Bununla birlikte

üniversite ile iĢbirliği yapılan bölgelerde bakanlığın ve üniversitelerin yükümlülükleri

belirtilmiĢtir.




Ayrıca, sağlık ocaklarının yapılanması, görevleri, iĢleyiĢleri, hizmetlerin

yürütülmesi vb. konular daha ayrıntılı bir Ģekilde ele alınmıĢtır. Buna göre sağlık

ocaklarında koruyucu sağlık hizmetleri ile birinci basamak iyileĢtirici sağlık hizmetleri

verilmektedir. Bu hizmetler;

- Ana sağlığı hizmetleri,

- Çocuk sağlığı hizmetleri,

- Üreme sağlığı ve aile planlaması hizmetleri,

- BulaĢıcı hastalıklarla mücadele,

- Kronik hastalıklarla mücadele,

- BağıĢıklama hizmetleri,

- Okul sağlığı hizmetleri,

- YaĢlı sağlığı hizmetleri,

- Toplum beslenmesi hizmetleri,

- Ruh sağlığı hizmetleri,

- Sağlığı ilgilendiren kötü alıĢkanlıklarla mücadele,

- Ġçme ve kullanma sularının denetimi,

- Gıda maddelerinin denetimi,

- Gayri sıhhi müesseselerin denetimi,

- ÇalıĢanların (esnaf) denetimi,

- Atıkların denetimi,

- Poliklinik hizmetleri,

- Erken tanı ve tedavi hizmetleri (Filyasyon arama ve hastalık taramaları),

- Laboratuvar iĢleri,

- Ġlk yardım ve acil bakım hizmetleri,

- Hasta sevki,

- Ağız ve diĢ sağlığı hizmetleri,

- Rehabilitasyon hizmetleri,

- Halkın sağlık eğitimi.

-Gezi-ev ziyaretleridir (madde 58).

Sağlık ocaklarında verilen bu hizmetlerle ilgili kayıtların tutulması sağlık ocağı

personelinin önemli bir görevi olup, aile ölçeğinde kiĢisel sağlık kayıtları, kiĢisel sağlık

fiĢleri ve aile zarfları aracılığıyla imkanlara göre kağıt ve/veya elektronik ortamda

tutulması gerektiği belirtilmektedir ( madde 92)




Sağlık ocaklarında HemĢirenin Görevleri

a) Hizmet götürülecek bölge ve toplumu tanımak,

b) Bölgenin sağlık ölçütlerini değerlendirmek ve buna göre sorunları ve öncelikleri

saptamak,

c) Sağlık ocağı ebe sayısının yeterli olmadığı durumlarda ebelerin sorumluluk almıĢ

olduğu bölgelerin paylaĢımına katılmak ve bölgelerin tespit, takip ve bağıĢıklama

hizmetleri ile kayıt bildirimlerini yapmak,

d) Evlilik öncesi ve evlilikte aile planlaması hizmetleri ile ilgili danıĢmanlık

hizmetlerini yürütmek, gerekli uygulamaları yapmak, sertifikası varsa RĠA uygulamak,

e) Ġshalli hastalıklar konusunda programlarda görev almak,

f) Sağlıklı beslenme ve beslenme bozuklukları konusundaki programlara katılmak,

g) Koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinde görev almak,

h) ĠĢ ve iĢçi sağlığı hizmetlerinde görev almak,

ı) Okul sağlığı hizmetlerinde görev almak,

i) BağıĢıklama hizmetlerini yürütmek,

j) Acil müdahale hizmetleriyle ilgili uygulamaları yapmak,

k) Tedavi ve rehabilitasyon hizmetlerinde görev almak,

l) Poliklinik hizmetlerinin yürütülmesine yardımcı olmak,

m) Enjeksiyon ve pansuman hizmetlerini yapmak,

n) YaĢlı sağlığı hizmetlerini yürütmek veya bu hizmetlere katılmak,

o) Görevi ile ilgili istatistik kayıtları tutmak,

ö) Bireysel ve grup eğitimlerine katılmak,

p) Kronik hastalıklar kontrol programı kapsamında kayıt, tarama ve tedavi

hizmetlerine katılmak,




r) Sağlık ocağı hizmetlerinin gerektirdiği nöbet çalıĢmalarına katılmak,

s) Toplum kalkınması hizmetlerinde görev almak,

Ģ) Tıbbi alet, malzeme ve cihazların hizmete hazır bulundurulması, usulüne uygun

kullanılması ve korunmasını takip ve kontrol etmek,

t) Halk eğitimi materyalleri ihtiyacını belirlemek, temin edilmesini ve

kullanılmasını sağlamak,

u) Planlanan mesai sonrası çalıĢmalara katılmak,

ü) Görevi ile ilgili kayıt ve formları tutmak,

v) Nüfus tespiti çalıĢmalarında görev almak,

y) Hizmet ile ilgili verilen diğer görevleri yapmak olarak sıralanmıĢtır (Madde 129)

Doğum öncesi bakım hizmetleri ebelerin baĢlıca görevi olarak belirtilmekle

birlikte hemĢirelerin de bu hizmetlerde görev alacağı belirtilmektedir ( Madde 62 /a )

Yönergede sağlık ocaklarında çalıĢanların sorumlulukları ile ilgili diğer

maddeler:

* DemirbaĢ EĢyanın Kaybına veya Kırılıp Bozulmasına Sebebiyet Verenler

Hakkında Yapılacak ĠĢlemler

DemirbaĢ eĢya ve levazımın kaybolması veya kırılıp bozulmasından öncelikle

kurumda çalıĢan ve buna sebebiyet veren kamu personeli sorumludur. Örneğin, bir sağlık

ocağındaki tansiyon aletini kullanım amacıyla ebe veya hemĢireye verilmesini takiben

dikkatsizlik sonucu kaybedilmesi veya kırılıp, bozulmasından o ebe veya hemĢire birinci

derecede sorumludur ( Madde 254 )

DemirbaĢ eĢya ve levazımın dikkatsizlik sonucunda kaybolmasına veya kırılıp,

bozulmasına sebebiyet verenler ile takipte ihmali görülen ayniyat saymanları 832 Sayılı

SayıĢtay Kanunu‟nun 45 inci maddesi uyarınca bunları ödemeye mecburlardır.




Ancak; devlete ait bir demirbaĢ eĢyanın, kiĢinin kusuru olmadan kırılıp bozulması

veya kaybolması durumunda, olayda ihmal ve kastın bulunup bulunmadığına karar verme

yetkisi ita amirine ait bulunmaktadır. Bu gibi olayda, önce durum bir tutanakla tespit

edilerek, takdir yetkisinin kullanılması için ita amirine ( satın alma yetkisi olan amir)

gönderilir. Ġta amirince, kimsenin kusurunun bulunmadığı kanaatine varılıp söz konusu

tutanak imzalandıktan sonra bu tutanak Sağlık Müdürlüğüne gönderilir. Buradan alınacak

olur emrine göre kayıt silme belgesi düzenlenerek, demirbaĢ esas defterinden kaydı silinir

(Madde 255 )

Memurların Görevden Çekilmelerinde Devir Teslim Süreleri

Görevden çekilen veya tayin yolu ile baĢka bir kuruma atanan memurlar, kendi

üzerlerinde kayıtlı bulunan para ve para hükmündeki kıymetler, ayniyat, demirbaĢ,

taĢınmayan mallar ve bunlara ait belgeler, pul ve kıymetli evrak, kullanılmıĢ ve

kullanılmamıĢ makbuzlar, görevi ile ilgili her türlü evrak, hesap ve defterleri 30 günü

aĢmamak koĢuluyla teslim ederler (Madde 256).




2. SOSYAL SĠGORTALAR VE GENEL SAĞLIK SĠGORTASI

KANUNU

Kanun No: 5510

Tarihi : 16/06/2006

GSS (Genel Sağlık Sigortası) kanunu “sosyal sigortalar ile genel sağlık sigortası

bakımından kiĢileri güvence altına almak; bu sigortalardan yararlanacak kiĢileri ve

sağlanacak hakları, bu haklardan yararlanma Ģartları ile finansman ve karĢılanma

yöntemlerini belirlemek; sosyal sigortaların ve genel sağlık sigortasının iĢleyiĢi ile ilgili

usûl ve esasları düzenlemek” amacıyla çıkarılmıĢtır (Madde 1).

Bu kanun; sosyal sigortalar ile genel sağlık sigortasından yararlanacak kiĢileri,

iĢverenleri, sağlık hizmeti sunucularını, bu kanunun uygulanması bakımından gerçek

kiĢiler ile her türlü kamu ve özel hukuk tüzel kiĢilerini ve tüzel kiĢiliği olmayan diğer

kurum ve kuruluĢları kapsar.

Kanunun 4. maddesinde kimlerin sigortalılık kapsamına alınacağı tanımlanmıĢtır.

Buna göre her türlü kurum ve kuruluĢta çalıĢan hemĢireler ( Kamu kurumlarında çalıĢan,

özel kurumlarda çalıĢan, sözleĢmeli çalıĢan, vekaleten çalıĢan vb.) de GSS kapsamında

sayılmaktadır.

Sigortalılığın baĢlangıcı: HemĢireler çalıĢmaya baĢladıkları tarihten itibaren sigortalı

sayılmaya baĢlarlar ve sigorta hak ve yükümlülükleri baĢlar. ( Madde 7)

Sigortalı bildirimi ve tescili: Sigortalılar, çalıĢmaya baĢladıkları tarihten itibaren en geç

bir ay içinde, sigortalı olarak çalıĢmaya baĢladıklarını Sosyal Güvenlik Kurumu (

SGK)‟na bildirirler. Kurumlar ( iĢverenler) da sigortalı sayılan kiĢileri sigortalılık

baĢlangıç tarihinden önce, sigortalı iĢe giriĢ bildirgesi ile Kuruma bildirmekle

yükümlüdür.




Ancak kamu kurumlarında istihdam edilen sözleĢmeli personelin de sigortalılık

bildirimi çalıĢtıkları kurum tarafından çalıĢmaya baĢladıkları tarihten itibaren bir ay

içinde SGK‟ya bildirildiği takdirde sigortalılık baĢlangıcından önce bildirilmiĢ sayılır(

Madde 8).

Sigortalılığın sona ermesi: SözleĢmeli çalıĢanların sigortalılığı, sözleĢmelerinin sona

erdiği tarihten itibaren sona erer. Kamu kurumlarında çalıĢanların ise görevden

ayrıldıkları tarihten itibaren sona erer.

Ancak, hastalık ve analık hükümlerinin uygulanmasında sigortalılık; sigortalının

ücretsiz izinli olması, greve iĢtirak etmesi veya iĢverenin lokavt yapması durumlarında

bu durumun sona ermesini takip eden onuncu günden baĢlanarak yitirilmiĢ sayılır. (

Madde 9)

Sigortalıların iĢleri nedeniyle geçici olarak yurt dıĢında bulunmaları: SözleĢmeli

çalıĢan sigortalıların iĢverenleri tarafından geçici görevle yurt dıĢına gönderilmeleri,

kamu kurumlarında çalıĢan sigortalıların ilgili kanunlarda belirtilen usûle uygun olarak

yurt dıĢına gönderilmeleri halinde, bu görevleri yaptıkları sürece sigortalıların ve

iĢverenlerin sosyal sigortaya iliĢkin hak ve yükümlülükleri devam eder (Madde 10)




ĠĢ kazasının tanımı, bildirilmesi ve soruĢturulması

ĠĢ kazası;

Sigortalının iĢyerinde bulunduğu sırada,

Görevli olarak iĢyeri dıĢında baĢka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl iĢini

yapmaksızın geçen zamanlarda,

Emziren kadın sigortalının, iĢ kanunu gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan

zamanlarda,

Sigortalıların, iĢverence / kurumca sağlanan bir taĢıtla iĢin yapıldığı yere gidiĢ

geliĢi sırasında, meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya

da ruhen özüre uğratan olaydır (Madde 13)

ĠĢ kazası, sözleĢmeli çalıĢanlar için iĢverenleri / kurumları tarafından en geç

kazadan sonraki üç iĢ günü içinde iĢ kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile doğrudan

ya da taahhütlü posta ile SGK‟ya bildirilmesi gerekir. Bildirim süresi, iĢ kazasının

iĢverenin / kurumun kontrolü dıĢındaki yerlerde meydana gelmesi halinde, iĢ

kazasının öğrenildiği tarihten itibaren baĢlar (Madde 13).

Meslek hastalığının tanımı, bildirilmesi ve soruĢturulması :

Meslek hastalığı, sigortalının çalıĢtığı veya yaptığı iĢin niteliğinden dolayı tekrarlanan

bir sebeple veya iĢin yürütüm Ģartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık,

bedensel veya ruhsal özürlülük halleridir.

Sigortalının çalıĢtığı iĢten dolayı meslek hastalığına tutulduğunun;

a) Sağlık kurulu raporu ve bu raporun dayandığı tıbbî belgelerin incelenmesi ve

b) SGK‟nın gerekli görüldüğü hallerde, iĢyerindeki çalıĢma Ģartlarını ve buna bağlı

tıbbî sonuçlarını ortaya koyan denetim raporları ve gerekli diğer belgelerin incelenmesi

sonucu SGK Sağlık Kurulu tarafından tespit edilmesi zorunludur.




Meslek hastalığı, iĢten ayrıldıktan sonra meydana çıkmıĢ ve sigortalı olarak

çalıĢtığı iĢten kaynaklanmıĢ ise, sigortalının bu kanunla sağlanan haklardan

yararlanabilmesi için, eski iĢinden fiilen ayrılmasıyla hastalığın meydana çıkması

arasında bu hastalık için SGK tarafından çıkarılacak yönetmelikte belirtilen süreden

daha uzun bir zamanın geçmemiĢ olması Ģarttır. Bu durumdaki kiĢiler, gerekli belgelerle

SGK‟ya müracaat edebilirler. Herhangi bir meslek hastalığının klinik ve laboratuvar

bulgularıyla belirlendiği ve meslek hastalığına yol açan etkenin iĢyerindeki inceleme

sonunda tespit edildiği hallerde, meslek hastalıkları listesindeki yükümlülük süresi

aĢılmıĢ olsa bile, söz konusu hastalık SGK‟nın veya ilgilinin baĢvurusu üzerine Sosyal

Sigorta Yüksek Sağlık Kurulunun onayı ile meslek hastalığı sayılabilir.

Meslek hastalığı; sözleĢmeli çalıĢan sigortalının meslek hastalığına tutulduğunu

öğrenen veya bu durum kendisine bildirilen iĢveren/kurum tarafından durumun

öğrenildiği günden baĢlayarak üç iĢgünü içinde, iĢ kazası ve meslek hastalığı bildirgesi

ile SGK‟ya bildirilmesi zorunludur (Madde 14)

Hastalık ve analık hali

SözleĢmeli çalıĢan sigortalının, iĢ kazası ve meslek hastalığı dıĢında kalan ve iĢ

göremezliğine neden olan rahatsızlıklar, hastalık hali olarak tanımlanmıĢtır. SözleĢmeli

çalıĢan sigortalı kadının veya sigortalı erkeğin sigortalı olmayan eĢinin gebeliğinin

baĢladığı tarihten itibaren doğumdan sonraki ilk sekiz haftalık, çoğul gebelik halinde ise

ilk on haftalık süreye kadar olan gebelik ve analık haliyle ilgili rahatsızlık ve özürlülük

halleri analık hali kabul edilmektedir. (Madde 15)




ĠĢ kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık sigortasından sağlanan haklar

a) Sigortalıya, geçici iĢ göremezlik süresince günlük geçici iĢ göremezlik ödeneği

verilmesi.

b) Sigortalıya sürekli iĢ göremezlik geliri bağlanması.

c) ĠĢ kazası veya meslek hastalığı sonucu ölen sigortalının hak sahiplerine, gelir

bağlanması.

d) Gelir bağlanmıĢ olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.

e) ĠĢ kazası ve meslek hastalığı sonucu ölen sigortalı için cenaze ödeneği verilmesi.

Analık sigortasından sigortalı kadına veya sigortalı olmayan karısının doğum yapması

nedeniyle sigortalı erkeğe her çocuk için yaĢaması Ģartıyla doğum tarihinde geçerli olan

ve SGK Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife üzerinden

emzirme ödeneği verilir. Bu ödeneğin verilebilmesi için; doğumdan önceki bir yıl

içinde en az 120 gün prim ödenmiĢ olması Ģarttır (Madde 16).

Geçici iĢ göremezlik ödeneği :

*SGK tarafından yetkilendirilen hekim veya sağlık kurullarından istirahat raporu

alınmıĢ olması Ģartıyla; iĢ kazası veya meslek hastalığı nedeniyle iĢ göremezliğe uğrayan

sigortalıya her gün için; hastalık sebebiyle iĢ göremezliğe uğraması halinde, iĢ

göremezliğin baĢladığı tarihten önceki bir yıl içinde en az doksan gün sigorta primi

bildirilmiĢ olması Ģartıyla geçici iĢ göremezliğin üçüncü gününden baĢlamak üzere her

gün için;

* Sigortalı kadının analığı halinde, doğumdan önceki bir yıl içinde en az doksan gün

sigorta primi bildirilmiĢ olması Ģartıyla, doğumdan önceki ve sonraki sekizer haftalık

sürede, çoğul gebelik halinde ise doğumdan önceki sekiz haftalık süreye iki haftalık süre

ilâve edilerek çalıĢmadığı her gün için;

* Sigortalı kadının isteği ve hekimin onayı ile doğuma üç hafta kalıncaya kadar

çalıĢılması halinde, doğum sonrası istirahat süresine eklenen süreler için geçici iĢ

göremezlik ödeneği verilir




Bir sigortalıda iĢ kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık hallerinden birkaçı

birleĢirse, geçici iĢ göremezlik ödeneklerinden en yükseği verilir( Madde 18).

Sürekli iĢ göremezlik gelirine hak kazanma, hesaplanması, baĢlangıcı ve birden

çok iĢ kazası ve meslek hastalığı hali

ĠĢ kazası veya meslek hastalığı sonucu oluĢan hastalık ve özürler nedeniyle sağlık

kurulları tarafından verilen raporlarla SGK Sağlık Kurulunca meslekte kazanma gücü

en az % 10 oranında azalmıĢ bulunduğu tespit edilen sigortalı, sürekli iĢ göremezlik

gelirine hak kazanır.

Sürekli iĢ göremezlik geliri bağlanmıĢ olan sigortalının yeniden tedavi ettirilmesi

halinde meslekte kazanma gücünü ne oranda yitirdiği sağlık kurullarından alınacak

raporlara göre yeniden tespit olunur.

Sürekli iĢ göremezlik geliri, sigortalının mesleğinde kazanma gücünün kaybı

oranına göre hesaplanır. Sürekli tam iĢ göremezlikte sigortalıya, aylık kazancının % 70'i

oranında gelir bağlanır. Sürekli kısmî iĢ göremezlikte sigortalıya bağlanacak gelir, tam iĢ

göremezlik geliri gibi hesaplanarak bunun iĢ göremezlik derecesi oranındaki tutarı

kendisine ödenir. Sigortalı, baĢka birinin sürekli bakımına muhtaç ise gelir bağlama oranı

% 100 olarak uygulanır (Madde 19).

Hak sahiplerine gelir bağlanması, evlenme ve cenaze ödenekleri

ĠĢ kazası veya meslek hastalığına bağlı nedenlerden dolayı ölen sigortalının hak

sahiplerine gelir bağlanır. Ayrıca 37. maddeye göre evlenme ve cenaze ödeneği verilir

(Madde 20).




Sigortalının kendisinden kaynaklanan sebeplerle tedavi süresinin uzaması, iĢ

göremezliğinin artması

Sigortalının aĢağıda sayılan nedenlerden dolayı iĢ kazasına veya meslek hastalığına

uğraması, hastalanması, tedavi süresinin uzaması veya iĢ göremezliğinin artması

hallerinde geçici iĢ göremezlik ödeneği veya sürekli iĢ göremezlik geliri;

a) Ceza sorumluluğu olmayanlar ile kabul edilebilir bir mazereti olanlar hariç,

sigortalının iĢ kazası, meslek hastalığı, hastalık ve analık nedeniyle hekimin tavsiyelere

uymaması sonucu tedavi süresinin uzamasına veya iĢ göremezlik oranının artmasına,

malûl kalmasına neden olması halinde, uzayan tedavi süresi veya artan iĢ göremezlik

oranı esas alınarak dörtte birine kadarı SGK tarafından eksiltilir.

b) Ceza sorumluluğu olmayanlar hariç, ağır kusuru yüzünden iĢ kazasına

uğrayan, meslek hastalığına tutulan veya hastalanan sigortalının kusur derecesi esas

alınarak üçte birine kadarı SGK tarafından eksiltilir.

c) Kasıtlı bir hareketi yüzünden iĢ kazasına uğrayan, meslek hastalığına tutulan,

hastalanan veya teklif edilen tedaviyi kabul etmeyen sigortalıya yarısı tutarında ödenir.

d) Tedavi gördüğü hekimden, tedavinin sona erdiğine ve çalıĢabilir olduğuna dair

belge almaksızın çalıĢan sigortalıya geçici iĢ göremezlik ödeneği ödenmez, ödenmiĢ

olanlar da yersiz yapılan ödeme tarihinden itibaren 96. madde hükümlerine göre geri

alınır. (Madde 22)




Malûl sayılma

Sigortalının veya iĢverenin / kurumun talebi üzerine sağlık kurullarınca

düzenlenecek raporlar ve bu raporların dayandığı tıbbi belgelerin incelenmesi sonucu,

çalıĢma gücünün veya iĢ kazası veya meslek hastalığı sonucu meslekte kazanma

gücünün en az % 60'ını veya vazifelerini yapamayacak Ģekilde meslekte kazanma

gücünü kaybettiği SGK sağlık kurulunca tespit edilen sigortalı malûl sayılır.

Kamu kurumlarında çalıĢan sigortalıların yazılı talepleri halinde, bu kiĢiler bu

madde hükümleri uygulanmaksızın malûllüklerinin engel olmadığı baĢka görevlere

nakil yoluyla tayinleri yapılmak üzere istifa etmiĢ sayılırlar. Bu kiĢilerin istifa etmiĢ

sayıldıktan sonra dahi, bu kanun hükümlerinin uygulanmasını isteme hakları saklıdır.

Ancak, kurumlarında baĢka görevlere nakli mümkün olanlardan özel kanunlarına göre

yükümlülük süresine tabi olanlar, bu yükümlülüklerini tamamlamadıkça veya

malûliyetlerinin yeni görevlerine de engel olduğuna dair yeniden rapor almadıkça bu

haklarını kullanamazlar.

Kamu kurumlarındaki sigortalılardan, görevlerini yapamayacak derecede hastalığa

uğrayanlar, hastalıkları kanunlarında tayin edilen sürelerden fazla devam etmesi halinde,

hastalıklarına ve doğuĢ sebeplerine göre malûl veya 47 nci madde hükümlerine göre

vazife malûlü sayılırlar. Kanunda yazılı sürelerden önce geçen hastalığı en çok bir yıl

içinde tekrarlaması halinde eski ve yeni hastalık süreleri birleĢtirilmek suretiyle iĢlem

yapılır. (Madde 25)




Malûllük sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma Ģartları

Malûllük sigortasından sigortalılara sağlanan hak malûllük aylığı bağlanmasıdır.

Sigortalıya malûllük aylığı bağlanabilmesi için sigortalının;

a) 25 inci maddeye göre malûl sayılması,

b) En az on yıldan beri sigortalı bulunup, toplam olarak 1800 gün veya baĢka

birinin sürekli bakımına muhtaç derecede malûl olan sigortalılar için ise sigortalılık süresi

aranmaksızın 1800 gün malûllük, yaĢlılık ve ölüm sigortaları primi bildirilmiĢ olması,

c) Malûliyeti nedeniyle sigortalı olarak çalıĢtığı iĢten ayrıldıktan sonra SGK‟dan

yazılı istekte bulunması gerekir (Madde 26).

Kanunda malûllük aylığının hesaplanması, baĢlangıcı, kesilmesi ve yeniden

bağlanması ile ilgili hükümler 27. maddede belirtilmekle birlikte yaĢlılık sigortasından

sağlanan haklar ve yararlanma Ģartları (28. maddede), yaĢlılık aylığının nasıl

hesaplanacağı (29. maddede), yaĢlılık aylığının baĢlangıcı, kesilmesi veya sosyal

güvenlik destek primi ödenmesi (30. maddede) ve yapılacak toptan ödemelerle ilgili

hükümler (31. maddede) de belirtilmektedir.

Ölüm sigortasından sağlanan haklar ve yararlanma Ģartları

Ölüm sigortasından sağlanan haklar Ģunlardır:

Ölüm aylığı bağlanması.

Ölüm toptan ödemesi yapılması.

Aylık almakta olan kız çocuklarına evlenme ödeneği verilmesi.

Cenaze ödeneği verilmesi ( Madde 32)

Kanunda ölüm aylığının hangi durumlarda bağlanabileceği ( 32. madde), nasıl

hesaplanacağı (33. madde), ölüm aylığının hak sahiplerine paylaĢtırılması (34. madde),

hak sahiplerinin aylıklarının baĢlangıcı, kesilmesi ve yeniden bağlanması (35. madde) ve

ölüme bağlı toptan ödeme (36. madde) hükümleri de belirtilmiĢtir.




Evlenme ve cenaze ödeneği

Evlenmeleri nedeniyle, gelir veya aylıklarının kesilmesi gereken kız çocuklarına

evlenmeleri ve talepte bulunmaları halinde almakta oldukları aylık veya gelirlerinin iki

yıllık tutarı bir defaya mahsus olmak üzere evlenme ödeneği olarak peĢin ödenir.

Evlenme ödeneği alan hak sahibinin aylığının kesildiği tarihten itibaren iki yıl içerisinde

yeniden hak sahibi olması halinde, iki yıllık sürenin sonuna kadar gelir veya aylık

bağlanmaz, bu durumda olanlar 60 ıncı madde kapsamında genel sağlık sigortalısı sayılır.

ĠĢ kazası veya meslek hastalığı sonucu veya sürekli iĢ göremezlik geliri, malûllük,

vazife malûllüğü veya yaĢlılık aylığı almakta iken veya kendisi için en az 360 gün

malûllük, yaĢlılık ve ölüm sigortası primi bildirilmiĢ olup da ölen sigortalının hak

sahiplerine sgk Yönetim Kurulunca belirlenip Bakan tarafından onaylanan tarife

üzerinden cenaze ödeneği ödenir. Cenaze ödeneği, sırasıyla sigortalının eĢine, yoksa

çocuklarına, o da yoksa ana babasına, o da yoksa kardeĢlerine verilir.

Kamu kumlarında çalıĢan sigortalılardan ölenlerin hak sahiplerine kendi kurumları

tarafından ilgili mevzuat gereği ölüm yardımı hariç cenaze gideri, cenaze nakil gideri

ödeneği veya bu mahiyette bir ödemenin yapılması halinde, SGK tarafından cenaze

ödeneği ödenmez. (Madde 37)

Fiilî hizmet süresi zammı

AĢağıda belirtilen iĢyerlerinde ve iĢlerde çalıĢan sigortalıların prim ödeme gün

sayılarına, bu iĢyerlerinde ve iĢlerde geçen çalıĢma sürelerinin her 360 günü için

karĢılarında gösterilen gün sayıları, fiilî hizmet süresi zammı olarak eklenir. Belirtilen

iĢlerde fiilen çalıĢması ve söz konusu iĢlerin risklerine maruz kalması Ģarttır (40. Madde).

Kapsamdaki iĢler /

iĢyerleri

Kapsamdaki sigortalılar Eklenecek gün sayısı

Radyoaktif ve radyoiyonizan maddelerle yapılan iĢler Doğal ve yapay




radyoaktif, radyoiyonizan

maddeler veya bütün diğer

korpüsküler emanasyon

kaynakları ile yapılan

iĢlerde çalıĢanlar

90

Sigortalıların borçlanabileceği süreler :

Bu kanuna göre sigortalı sayılanların;

SözleĢmeli çalıĢan sigortalının kanunlar gereği verilen ücretsiz doğum ya da

analık izni süreleri ile sigortalı kadının, iki defaya mahsus olmak üzere doğum tarihinden

sonra iki yıllık süreyi geçmemek kaydıyla hizmet akdine istinaden iĢyerinde çalıĢmaması

ve çocuğunun yaĢaması Ģartıyla talepte bulunulan süreleri,

Kamu kurumu kapsamında olanların, personel mevzuatına göre aylıksız izin

süreleri, kendilerinin veya hak sahiplerinin yazılı talepte bulunmaları ve talep tarihinde

82 nci maddeye göre belirlenen prime esas günlük kazanç alt ve üst sınırları arasında

olmak üzere, kendilerince belirlenecek günlük kazancın % 32'si üzerinden hesaplanacak

primlerini borcun tebliği tarihinden itibaren bir ay içinde ödemeleri Ģartı ile

borçlandırılarak, borçlandırılan süreleri sigortalılıklarına sayılır.

Bir ay içinde ödenmeyen borçlanmalar için ise yeni baĢvuru Ģartı aranır. Primi

ödenmeyen borçlanma süreleri hizmetten sayılmaz (Madde 41).




Bazı kamu görevlilerine yaĢlılık aylığı bağlanacak haller

Bu Kanun hükümlerinin uygulanmasında sigortalı sayılan bazı kamu görevlilerine

yaĢlılık aylığı bağlanmasına iliĢkin hükümler uygulanır.

*Emekli Sandığı Kanununun 40 ıncı maddesi gereğince yaĢ haddinden emekliye

ayrılanlara 5400 gün prim ödeme gün sayısı olması halinde,

*Özel kanunları gereğince kadrosuzluk nedeniyle emekliye sevk edilenlere yaĢ

Ģartı aranmaksızın, prim ödeme gün sayısı 9000 gün olması halinde yaĢlılık aylığı

bağlanır (Madde 44)

Kanunları gereğince görevden uzaklaĢtırılanlar, tutuklananlar veya görevine son

verilenlerin sigortalılıkları ve primleri

Kamu görevlilerinden görevden uzaklaĢtırılan, görevi ile ilgili olsun veya olmasın

herhangi bir suçtan tutuklanan veya gözaltına alınanlardan, prime esas kazançlarının

yarısı; sonradan görevlerine iade edilerek tam aylığa hak kazananların ise prime esas

kazançlarının tamamı üzerinden prim alınır.

Görevine son verilenlerden yargı kararı ile görevlerine iade edilenlerin primleri, göreve

son verildiği tarihten görevine baĢladığı tarihe kadar kendi kadrosunun veya emsali

kadronun prime esas kazancına göre hesaplanır. Bu durumdakilerin primlerine ait

sigortalı ve iĢveren hisselerinin gecikme cezası ve gecikme zamları kurumlarınca ödenir

ve bu süreler sigortalılık süresinden sayılır.

Kamuda çalıĢan sigortalılardan kullandıkları aylıksız izin sürelerinin bitiminden

sonra göreve baĢlayanlar ile göreve baĢlaması için tanınan süreler ile bir yıl ve daha az

süreyle aylıksız izne ayrılanların aylıksız izin sürelerinde bu Kanunun 67 nci maddesinde

aranan 30 günlük prim ödeme Ģartı aranmaz. (Madde 45)




Vazife Malûllüğü

Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten sonra ilk defa kamu kurumlarında çalıĢmaya

baĢlayan sigortalılar için aĢağıdaki durumlarda vazife malûllüğü hükümleri uygulanır.Bu

kanunun 25. maddesinde belirtilen malûllük; sigortalıların vazifelerini yaptıkları sırada

veya vazifeleri dıĢında idarelerince görevlendirildikleri herhangi bir kamu idaresine ait

baĢka iĢleri yaparken bu iĢlerden veya kurumlarının menfaatini korumak amacıyla bir iĢ

yaparken ya da idarelerince sağlanan bir taĢıtla iĢe geliĢi ve iĢten dönüĢü sırasında veya

iĢyerinde meydana gelen kazadan doğmuĢ olursa, buna vazife malûllüğü ve bunlara

uğrayanlara da vazife malûlü denir.

Vazife malûllü sayılamayacak durumlar, vazife malûllüğüne neden olan olayın

SGK‟ya bildirim süresi, vazife malûllüğü aylığı ve bununla ilgili hükümlerle ilgili

ayrıntılar 47 maddede yer almaktadır. (Madde 47).

Kamu görevlilerinin emekliye sevk onayları

Kamu kurumlarında çalıĢan sigortalıların yaĢlılık, malûllük veya vazife malûllüğü

iĢlemleri;

a) Emekliye sevk hallerinde sigortalının çalıĢtığı göreve atamaya yetkili makamın

onayı ile yapılır.

b) Ġstek üzerine veya yaĢ haddi, malûllük veya vazife malûllüğü hallerinde kamu

idaresinin en yüksek amirinin onayı ile yapılır. (Madde 48)

Kanunda ayrıca, isteğe bağlı sigortalılık ( 50. madde), primlerin ödenmesi ( 52.

madde) sigortalılık hallerinin birleĢmesi (53. madde), sigortalılara bağlanacak aylık ve

gelirlerin birleĢmesi ile ilgili hükümler (54. maddede), gelir ve aylıkların düzeltilmesi,

yükseltilmesi, alt sınırı, ödenmesi ve yoklama iĢlemleri ile ilgili düzenlemelere de (55.

maddede) yer verilmiĢtir.




GENEL SAĞLIK SĠGORTASI (GSS) HÜKÜMLERĠ

Sosyal Sigortalar Kanunu sigortalılara tanınan sosyal hakları da

düzenlerken GSS sigortalıların sadece sağlık hakları ile ilgili düzenlemeler

içermektedir.

Genel sağlık sigortalısı sayılanlar :

Kanun maddesine göre ikametgahı Türkiye'de olan kiĢilerden; sözleĢmeli olarak

çalıĢan veya kamu kurumlarında çalıĢan hemĢireler ile bu kanundan önce yürürlükte

bulunan sosyal güvenlik kanunlarına göre gelir veya aylık alan kiĢiler genel sağlık

sigortalısı sayılır.( Madde 60)

Genel sağlık sigortalılığının baĢlangıcı, bildirimi ve tescili:

SözleĢmeli çalıĢan sigortalı veya isteğe bağlı sigortalı olarak onaylandıkları

tarihten itibaren genel sağlık sigortalısı sayılır ve ayrıca bir bildirime gerek yoktur.

(Madde 61)

GSS tarafından finansmanı sağlanan sağlık hizmetleri ve süresi ile ilgili hükümler

63. maddede, kurumca finansmanı sağlanmayacak sağlık hizmetleri ise 64. maddede

ifade edilmiĢtir.

Yol gideri, gündelik ve refakatçi giderleri:

Hekimin veya diĢ hekiminin muayene veya tedavi sonrası gerekli görmesi üzerine

genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kiĢilerin sağlık hizmetinden

yararlanmaları için muayene ve tedavi edildikleri yerleĢim yeri dıĢına yapılan sevkinde,

ayakta tedavilerde kendisinin ve bir kiĢi ile sınırlı olmak üzere refakatçisinin gidiĢ ve

dönüĢ yol gideri ve gündelikleri; yatarak tedavilerde ise gidiĢ ve dönüĢ tarihleri için

gündelikleri ile yol gideri SGK tarafından karĢılanır.




Genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kiĢilerin yatarak tedavileri

sırasında, hekimin veya diĢ hekiminin gerekli görmesi halinde yanında kalan refakatçinin

yatak ve yemek giderleri bir kiĢi ile sınırlı olmak üzere SGK tarafından karĢılanır.

(Madde 65)

Genel sağlık sigortası kapsamındaki kiĢilerin sağlık hizmetlerinden yararlanma

Ģartları madde 67’de düzenlenmiĢtir.

Katılım payı alınması:

Madde 68‟de finansmanı SGK tarafından sağlanan sağlık hizmetlerinden

yararlananlardan katılım payı alınacağı ifade edilmiĢtir. Katılım payı alınacak hizmetler;

a) Ayakta tedavide hekim ve diĢ hekimi muayenesi

b) Vücut dıĢı protez ve ortezler

c) Ayakta tedavide sağlanan ilaçlar.

d) SGK tarafından belirlenecek hastalık gruplarına göre yatarak tedavide

finansmanı sağlanan sağlık hizmetleridir.

Bu katılım payının baĢvurulan hizmet basamağına, resmi yada özel kuruma

baĢvurma durumuna göre, sevkli gidip gitmediğine göre farklı oranlarda alınmasına

hükmedilmiĢtir.




Katılım payı alınmayacak haller, sağlık hizmetleri ve kiĢiler :

68. maddede sayılan sağlık hizmetlerinden katılım payı alınmayacak durumlar,

sağlık hizmetleri ve kiĢiler Ģunlardır:

a) ĠĢ kazası ile meslek hastalığı durumlarında sağlanan sağlık hizmetleri.

b) Afet ve savaĢ hali nedeniyle sağlanan sağlık hizmetleri.

c) Aile hekimi muayeneleri ve kiĢiye yönelik koruyucu sağlık hizmetleri.

d) Sağlık raporu ile belgelendirilmek Ģartıyla SGK tarafından belirlenen kronik

hastalıklar ve hayati öneme sahip protez ve ortezler ile organ, doku ve kök hücre; nakli

durumlarında ve vazife malûllüğü durumlarında katılım payının alınmayacağı

belirtilmiĢtir. (Madde 69)

Hizmet basamakları ve sevk zinciri:

Bu kanunun uygulanması bakımından sağlık hizmeti veren kurumlar birinci,

ikinci ve üçüncü basamak olarak Sağlık Bakanlığı tarafından basamaklandırılmıĢtır. Aile

hekimleri birinci basamak hizmet sunucuları içinde yer alır.

SGK tarafından sağlık hizmetlerinin sağlanabilmesi için, genel sağlık sigortalısı

ve bakmakla yükümlü olduğu kiĢiler sevk zinciri kurallarına uygun hareket etmek

zorundadır. (Madde 70)

Sağlık hizmetlerinin sağlanma yöntemi ve sağlık giderlerinin ödenmesi:

GSS kanununa göre sağlık hizmetleri, SGK ile yurt içindeki veya yurt dıĢındaki

sağlık kurumları arasında yapılan sözleĢmeler yoluyla ve/veya bu kanuna uygun olarak

genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu kiĢilerin sözleĢmesiz sağlık

kurumlarından satın aldıkları sağlık hizmeti giderlerinin ödenmesi ile sağlanır.




Bu maddede nerelerden sağlık hizmeti alınabileceği, özel kurumlardan

yararlanırken ek ücret ödeneceği, bu ücretin oranı ile hangi durumlarda bu ücretin

alınmayacağı ile ilgili hükümler yer almaktadır. Ayrıca sözleĢmeli ve sözleĢmesiz sağlık

kurumlarının hangi durumlarda bu ücreti talep edebileceği de belirtilmektedir (Madde 73)

SözleĢmeli sağlık hizmeti sunucularının duyurulması ve sağlık hizmet sunucusunu

seçme serbestisi:

Bu Kanun gereğince genel sağlık sigortalısı ve bakmakla yükümlü olduğu

kiĢilerin sağlık hizmetinden yararlanmak için baĢvuracakları yurt içinde veya yurt

dıĢındaki sözleĢmeli sağlık kurumlarının unvan, isim ve adresleri SGK tarafından

elektronik ortamda veya diğer yöntemlerle duyurulur.

Genel sağlık sigortalıları ve bakmakla yükümlü olduğu kiĢiler, sağlık kurumları

arasından, genel sağlık sigortasıyla ilgili diğer madde hükümlerine uymak Ģartıyla

istediğini seçme hakkına sahiptir ( Madde 77)

Sağlık kurumlarına ödenecek primler, prim ödeme koĢulları, prim oranları

ve bu oranların neye göre belirlendiği 79. 80. 81. 82. 83. maddelerde

belirtilmektedir.

Prim borçlarına halef olma, gecikme cezası ve gecikme zammı ile iadesi gereken

primler:

Sigortalının çalıĢtırıldığı iĢyeri devredilir veya baĢka bir iĢyerine katılır veya

birleĢirse eski iĢverenin/kurumun SGK‟na olan prim ile gecikme cezası, gecikme zammı

ve diğer borçlarından, aynı zamanda yeni iĢveren de sorumludur. Bu hükme aykırı

sözleĢme hükümleri SGK‟na karĢı geçersizdir. (Madde 89)




Sigortalılığın zorunlu oluĢu, sona ermesi ve sosyal güvenlik sicil numarası:

Sigortalılık, bu kanunda sayılan sigortalı sayılma Ģartlarının kaybedilmesi veya

ölüm halinde sona erer.

Sigortalılar ile hak sahiplerinin; genel sağlık sigortalıları ve bunların bakmakla

yükümlü olduğu kiĢilerin tescil ve diğer tüm iĢlemlerinde sosyal güvenlik sicil numarası

olarak Türk vatandaĢları için T.C. kimlik numarası kullanılır. ( Madde 92)

Kontrol muayenesi:

SGK, yürütülen soruĢturma kapsamıyla sınırlı olmak üzere;

a) Sağlık hizmeti alan genel sağlık sigortalısından veya bunların bakmakla

yükümlü olduğu kiĢilerden, sağlık hizmetinin gerçekten alınıp alınmadığını,

b) Sigortalının, hak sahiplerinin malûllük, iĢ göremezlik raporlarında belirtilen

rahatsızlıklarının mevcut olup olmadığını belirlemek amacıyla kontrol muayenesi ve

tetkik yaptırılmasını talep edebilir.

Bu durumlarda meydana gelen değiĢikliklere göre hak sahiplerine ödenen aylık ya

da gelirlerde değiĢiklikler yapabilir. (Madde 94)




Yersiz ödemelerin geri alınması:

SGK tarafından bu kanun kapsamında yer alan kiĢi ve kurumlara fazla veya yersiz

olarak yapıldığı tespit edilen her türlü ödemeler;

a) Kasıtlı veya kusurlu davranıĢlarından doğmuĢsa, hatalı iĢlemin tespit

tarihinden geriye doğru en fazla on yıllık sürede yapılan ödemeler, bu ödemelerin

yapıldığı tarihlerden,

b) Kurumun hatalı iĢlemlerinden kaynaklanmıĢsa, hatalı iĢlemin tespit tarihinden

geriye doğru en fazla beĢ yıllık sürede yapılan ödemeler toplamı, ilgiliye bildirildiği

tarihten itibaren üç ay içinde yapılacak ödemelerde faizsiz, üç aylık sürenin dolduğu

tarihten sonra yapılacak ödemelerde ise bu süre sonundan itibaren hesaplanacak olan

kanunî faizi ile birlikte geri alınır (Madde 96)

ÖZET

Bu derste sağlık hizmetleri ile ilgili temel düzenlemelerden biri olan Sağlık

Hizmetlerinin Sosyalleştirilmesi Hakkındaki Kanun incelenmiş, bir çalışan olarak Sosyal

Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunundaki hak ve sorumluluklar ele alınmıştır.

KAYNAKLAR:

1. www.mevzuat.gov.tr

2. www.uyap.mevzuat.gov.tr??????

http://www.mevzuat.gov.tr/




SORULAR

1. AĢağıdakilerden hangisi halk sağlığı hemĢiresinin görevleri arasında değildir?

a) Halka sağlık eğitimleri yapmak

b) Köy ebelerinin çalıĢmalarını kontrol etmek

c) Sağlık ocağı çalıĢmalarının planlanması

d) Gerektiğinde ilk yardım yapmak

e) Ana çocuk sağlığı hizmetlerini yürütmek

2. AĢağıdakilerden hangisi “Sağlık Hizmetlerinin Yürütülmesi Hakkında Yönerge” „ye

sağlık ocağında çalıĢan hemĢirenin görevleri arasında yer almaz?

a) Aile planlaması hizmetleri ile ilgili danıĢmanlık hizmetlerini yürütmek

b) Enjeksiyon ve pansuman hizmetlerini yapmak

c) Sağlık ocağı hizmetlerinin gerektirdiği nöbet çalıĢmalarına katılmak

d) Tıbbi alet, malzeme ve cihazların hizmete hazır bulundurulması, usulüne uygun

kullanılması ve korunmasını takip ve kontrol etmek

e) Sağlık ocağı hizmetlerini planlamak ve denetlemek

3. Sigortalı çalıĢan bir kiĢi yurt dıĢına görevli olarak gönderildiği durumda aĢağıdaki

durumlardan hangisi oluĢur?

a) Sigortası sona erer

b) ĠĢ kazası meydana gelirse hiçbir haktan yararlanamaz

c) Meslek hastalığı oluĢursa kanundaki haklarından yararlanır

d) Hayatını kaybederse, yakınları haklarından yararlanamaz.

e) Sigorta kapsamında yurt dıĢında bulunduğu süre içinde prim ödemesine gerek

yoktur.

4. Sosyal Sigortalar Kanununa göre sigortalının kendisinden kaynaklanan sebeplerle

tedavi süresinin uzaması durumunda aĢağıdakilerden hangisi meydana gelir?

a) Sürekli iĢ göremezlik geliri bağlanır

b) Geçici iĢ göremezlik geliri bağlanır

c) Malüllük aylığı bağlanır

d) Geçici iĢ göremezlik ödeneği eksiltilir.

e) Sürekli iĢ göremezlik geliri yarı oranda artırılır.




5. KiĢinin Genel Sağlık Sigortasından yararlanma koĢulları ne zaman sona erer?

a) ĠĢten ayrıldıktan 1 ay sonra

b) Ölüm halinde

c) ĠĢten ayrılmadan 1 ay önce

d) Emekliye ayrılınca

e) Vazife malülü olarak kabul edilince

CEVAPLAR

1-C

2-E

3-C

4-D

5-B

Documents

SAĞLIK SAĞLIK HĠZMETLERĠNĠN · atanmasının mümkün olmadığı hallerde kurs görmüĢ, çalıĢması ve yapılan imtihan ile ehliyeti sabit olmuĢ olan köy ebeleri vekil