7
samenwerken aan laaggeletterdheid de Bibliotheek als verbindende schakel Wie er bij was, heeft het zelf ervaren. Hoe het is om samen één vuist te maken tegen laaggeletterdheid. Verschillende partijen die zich bezighouden met dit belangrijke thema, hebben de krachten gebundeld. Zij demonstreerden hun kennis en kunde tijdens de Landelijke Dag Laaggeletterdheid. Het werd een groot succes. Om dit gevoel vast te houden én om je aan te sporen actief aan de slag te gaan met laaggeletterdheid, bieden we je dit inspiratiedocument aan. Een bundeling die barst van de informatie, links en filmpjes die je verder helpen. Veel inspiratie! ‘Zij die lezen weten veel, zij die kijken weten soms nog meer.’ Alexander Dumas, Frans schrijver (1802-1870) De groentenist Laaggeletterdheid komt voor in alle lagen van de samen- leving. Het is geen typisch ‘migranten- probleem’. Maar dat wisten Koot en Bie in 1984 al. De groente- nist, het blijft leuk.

samenwerken aan laaggeletterdheid

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: samenwerken aan laaggeletterdheid

samenwerken aan laaggeletterdheidde Bibliotheek als verbindende schakel

Wie er bij was, heeft het zelf ervaren.

Hoe het is om samen één vuist te maken

tegen laaggeletterdheid. Verschillende

partijen die zich bezighouden met dit

belangrijke thema, hebben de krachten

gebundeld. Zij demonstreerden hun

kennis en kunde tijdens de Landelijke

Dag Laaggeletterdheid. Het werd een

groot succes.

Om dit gevoel vast te houden én om

je aan te sporen actief aan de slag te

gaan met laaggeletterdheid, bieden

we je dit inspiratiedocument aan. Een

bundeling die barst van de informatie,

links en filmpjes die je verder helpen.

Veel inspiratie!

‘Zij die lezen weten veel, zij die kijken weten soms nog meer.’

Alexander Dumas, Frans schrijver (1802-1870)

De groentenist

Laaggeletterdheid komt voor in alle lagen van de samen-leving. Het is geen typisch ‘migranten-probleem’. Maar dat wisten Koot en Bie in 1984 al. De groente-nist, het blijft leuk.

Page 2: samenwerken aan laaggeletterdheid

schatkisthet thema van deze landelijke dag is precies wat de aanpak van laaggeletterdheid

nodig heeft. de bibliotheek als verbindende schakel. we weten al zoveel, maar

die kennis moet wel effectief en efficiënt gebundeld worden. verschillende

disciplines die de handen ineen slaan. prachtig toch?!

‘Gewone mensen weten niet hoeveel tijd en moeite het kost om te leren lezen. Ik ben er al 80 jaar mee bezig en heb mijn doel nog altijd niet bereikt.’

Johann Wolfgang von Goethe, Duits filosoof, schrijver en dichter (1749-1832)

Een mooi voorbeeld van deze gedach-

te is de schatkist die het Sectorinstituut

Openbare Bibliotheken opentrok op de

Landelijke Dag Laaggeletterdheid. In de

vorm van een kleurrijk, inspirerend en in-

formatief magazine kregen de aanwezigen

een schat aan ideeën, acties en mogelijk-

heden aangereikt rondom de aanpak van

laaggeletterdheid. Stuk voor stuk uitgepro-

beerd en met mooie resultaten.

Bij al die projecten is de belangrijkste les

geweest dat we het sámen moeten doen.

Want samen zijn we sterker en creatiever,

en kunnen we de uitdaging aan. Gezamen-

lijk slagen we er in om goede producten en

programma’s te maken, voor de mensen

die onze steun zo hard nodig hebben.

Ook heb ik van

dichtbij gezien

hoe bevlogenheid

eruitziet, en door-

zettingsvermogen.

Een groot compli-

ment is hiervoor op

zijn plaats. Voor al

die deelnemers, vrijwilligers en docenten,

bibliotheekmensen en samenwerkings-

partners.

Koester deze schat en keep on the good work!

Drs. Lourina K. de Voogd

Sectorinstituut Openbare Bibliotheken

samenwerken aanlaaggeletterdheid

Heb je het magazine samenwerken aan laaggeletterdheid gemist? Of lees je het liever digitaal? Hier kun je het gratis downloaden. Het wordt je met genoegen aangeboden door samenwerkingspartners SIOB, Cubiss, ProBiblio, Rijnbrink Groep, Servicecentrum Flevolandse Bibliotheken, BiSC, Zeeuwse Bibliotheek, Bibliotheekservice Fryslân, Biblionet Drenthe en Biblionet Groningen.

social return on investment

Een belangrijke vraag in de aanpak van laaggeletterdheid is hoe je de

meerwaarde van projecten en maatregelen aantoonbaar maakt. Wat investeer

je? En wat leveren die investeringen op? Een prachtig voorbeeld is het project

Wereldwijs in de huidige samenleving, een project van Graafschap bibliotheken en

SW-bedrijf Delta. Het verhaal over de toegevoegde waarde van dit project lees

je in het magazine. Een samenvatting van het rapport SROI: een kans voor de

bibliotheek?! vind je hier. En de film? Die zie je hier.

Page 3: samenwerken aan laaggeletterdheid

Landelijke Dag Laaggeletterdheid

Maar liefst 180 badges lagen klaar voor

professionals van bibliotheken, gemeenten en

maatschappelijke organisaties. Dagvoorzitter

Ivette Sprooten, specialist laaggeletterdheid

bij Cubiss, opende de Landelijke Dag

Laaggeletterdheid dan ook met een tevreden

glimlach.

Als eerste gaf ze het woord aan Jeroen Seeverens,

directeur van Cubiss. Hij sprak over het belang

van het terugdringen van laaggeletterdheid

en zijn persoonlijke betrokkenheid daarbij.

Volgens hem begint het met overtuiging,

waaruit betrokkenheid ontstaat die weer tot

inzet leidt. En zo wordt het probleem van de

laaggeletterdheid oplosbaar. Want dat de kloof

tussen geletterden en laaggeletterden groot en

groeiend is, laat dit PIAAC-rapport zien.

Tijd voor actie dus. In Den Bosch hebben ze

de handschoen in ieder geval opgenomen.

Wethouder van Sociale Zaken Huib

van Olden vertelde samen met zijn

7 samenwerkingspartners het verhaal van het

Bossche Taal Netwerk. Een bijzonder initiatief,

waarvoor de gemeente actief de samenwerking

opzocht en verbindingen legde met betrokken

partijen. Zo goed en transparant mogelijk en

hier en daar met wat bijsturing, maar wel voor

de lange termijn. Na bijna een jaar is het een

doorslaand succes.

Daarna was het project Wereldwijs in de

huidige samenleving aan de beurt. Bijzonder

in dit project was de samenwerking tussen

SW-bedrijf Delta en de Graafschap bibliotheken,

en de wijze waarop het rendement van deze

sociale investering inzichtelijk werd gemaakt.

Mocht bibliotheekdirecteur Gerard Huis in ’t

Veld het nog een keer overdoen, dan zou hij

vooraf met de partners beter nadenken over

visie en aanpak, en meer gebruik maken van de

materialen en faciliteiten die de bibliotheek te

bieden heeft. Belangrijke lessen!

En dan was er nog het succes van het

Bondgenootschap Parkstad voor Geletterdheid.

In de regio Parkstad lag het aantal

laaggeletterden schrikbarend hoog. Het was

dagvoorzitter Ivette Sprooten, inmiddels ook

programmamanager van het bondgenootschap,

die aan de bel trok en publieke én private partijen wakker schudde. Inmiddels telt het

bondgenootschap 29 partijen! Over ‘verbinden’

gesproken...

‘Wat men moet leren doen, leert men door het te doen.’

Aristoteles, Grieks filosoof(384-322 voor Christus)

Taalles voor Bossche laaggeletterden

‘Ik heb nu zelfs een Face-book-account aangemaakt’

Bondgenootschap Parkstad voor Geletterdheid

Laaggeletterden Parkstad 11 dec 2012

Lees alle tweets #LLL13 enbekijk de presentaties op de website van Cubiss

Was je er niet bij? Mark Deckers hield een live blog bij.

“Mooi project van Schunck, samen met UWV in Heelenheide en Hoensbroek, klik en tik, met werkeloze jongeren. Al 460 digibeten geholpen! #LLL13”

“Pr Laurentien stopt als voorzitter st. @lezenschrijven.Wij zetten ons vandaag allemaal in voor geletterdheid! #LLL13”

“Lourina de Voogd bedankt voor je bevlogen werkzaamheden voor de bestrijding van de laaggeletterdheid! #LLL13.”

Page 4: samenwerken aan laaggeletterdheid

Taal voor het leven Nog zo’n pareltje: Taal voor het Leven! In

de aanpak van laaggeletterdheid is alles

mogelijk. Elke gemeente kiest daarin

zijn eigen weg. Maar welke vormen van

samenwerking zijn er en passen het best bij

jouw bibliotheek? En hoe zorg je dat je zoveel

mogelijk mensen meekrijgt? Van bibliotheek-

en onderwijsprofessionals, tot vrijwilligers en

laaggeletterden?

Projectleider Arjan Beune van Stichting

Lezen & Schrijven: ‘De pilot Taal voor het

Leven is in 6 proefregio’s opgezet om te

onderzoeken of er meer manieren zijn om

laaggeletterden te bereiken en hen te helpen

naar een hoger lees- en schrijfniveau. De

inzet van taalvrijwilligers en het

hoogwaardige gratis lesmateriaal vormen een belangrijk onderdeel van het

programma. Binnen het lokale netwerk

is de bibliotheek de meest logische en

verbindende plek voor mensen die ‘iets’ met

taal willen doen. Een plek waar taal en taalles

samenkomen.’

Wat zou er van Lisa zijn geworden als haar ouders en haar leidsters in de kinderopvang wel ‘praatgraag’ waren geweest? Kijk maar!

TOLK herschrijft het verhaal. We beginnen op jonge leeftijd met kinderen van 0 tot 6 jaar. Want om te kunnen leren lezen en

schrijven moet je voldoende taalontwikkeling hebben. En taal kost tijd. Taal ontwikkelt zich elke dag, in gesprekken en in het

dagelijks leven. Het is dus belangrijk dat iedereen in de omgeving van kinderen ‘praatgraag’ is.

Praten in je moedertaal bij alles wat je samen doet, dat kan toch iedereen?! Maar niet iedereen is zich daarvan bewust. Niet

iedereen realiseert zich dat kinderen voor een goede taalontwikkeling, en daarmee schoolsucces, een rijk en gevarieerd taalaanbod

nodig hebben. TOLK voor taalontwikkeling! maakt ouders, leidsters en leerkrachten enthousiast om continu in gesprek te gaan

met kinderen, bij alles wat ze samen doen. Dan ontdekt een kind de taal. En zo herschrijven wij het verhaal van Lisa.

‘Aan leren komt nooit een einde.’

Desiderius Erasmus, Nederlandse priester, schrijver en filosoof (1466-1536)

KEN UW DOELGROEPOnderzoek als basis van beleid

Het onderzoek Ken uw doelgroep van Cubiss

brengt in kaart in welke mate een gemeente te

maken heeft met kwetsbare groepen. Wie zijn

het precies? Waar wonen ze? En hoe kun je

deze mensen het beste helpen? Deze analyse

biedt alle input die je als bibliotheek nodig

hebt om de kwetsbare groepen in je gemeente

toch te bereiken en te bedienen. Je leest hier

alles over het onderzoek.

Leeslicht

Voor iedereen die vaker een boek wil lezen.

Gewoon omdat het leuk is. Of om bij te blijven.

Voor iedereen die niet zo van lezen houdt.

Of moeite heeft met lezen.

En voor iedereen die geen stripboek of kinderboek wil lezen.

Gelukkig is er Leeslicht. Een serie leesboeken voor

volwassenen in gewone taal.

Met verhalen van bekende en minder bekende schrijvers.

Meer weten? Klik hier.

Page 5: samenwerken aan laaggeletterdheid

onder de loep

monitor laaggeletterdheid

Veel bibliotheken zetten zich actief in voor de

bestrijding van laaggeletterdheid. Om meer

draagvlak te creëren voor deze structurele

aanpak, heeft het Sectorinstituut Openbare

Bibliotheken een monitor ontwikkeld. Hiermee

laten we zien wat bibliotheken al doen en

welke resultaten ze boeken.

De Monitor Laaggeletterdheid helpt

bibliotheken bovendien om de meerwaarde

van hun activiteiten te laten zien aan

subsidiegevers en om hun cursusaanbod

te verbeteren. De monitor bestaat uit korte

vragenlijsten van 6 tot 10 vragen. Er wordt

gemonitord op het niveau van de projectleider,

de groepsbegeleider én natuurlijk de

deelnemer.

Geïnteresseerd? Klik hier

klik & tik-monitor

En dan is er nog een ander mooi

meetinstrument, ontwikkeld door NextValue

Research in opdracht van het SIOB en Probiblio.

Dit meetinstrument brengt de leereffecten in

kaart van het internetoefenprogramma Klik

& Tik van Stichting ETV.nl. Speciaal voor de

eindgebruiker.

De monitor laat door middel van een voor- en

nameting zien welke vaardigheden en attitudes

de eindgebruikers ontwikkelen. Bovendien

kun je de resultaten van je eigen bibliotheek

vergelijken met die van andere bibliotheken.

Handig als je je dienstverlening wilt verbeteren.

Bibliotheken die deelnemen aan de Klik & Tik-

monitor, ontvangen een individueel rapport én

een rapport met de landelijke resultaten.

Naar de Klik & Tikmonitor

Bibliotheek en Basisvaardigheden

Online wegwijzer

De wereld om ons heen wordt complexer, sneller en vooral digitaler.

Niet iedereen is in staat om zich hierin staande te houden. Met name

ouderen, anderstaligen en laagopgeleiden hebben het moeilijk. De

bibliotheek kan deze mensen helpen.

De website Bibliotheek en Basisvaardigheden spoort bibliotheken

aan om volwassenen met een achterstand extra te ondersteunen.

Je vindt er informatie die je kunt gebruiken om binnen je eigen

bibliotheek educatieve ontmoetingsplekken te creëren, waar

volwassenen hun taal- en digitale vaardigheden kunnen verbeteren.

De website is opgebouwd uit twee onderdelen: taalvaardig en

digivaardig. Taalvaardig richt zich op de taalontwikkeling van

laagopgeleide en anderstalige volwassenen. Digivaardig heeft als doel

de digitale bedrevenheid van volwassenen en ouderen te bevorderen.

Natuurlijk is ook een combinatie mogelijk.

Toolkit

Stappenplannen

Informatieve video’s

Tips over collectievorming en vrijwilligers

Samenwerkingspartners

Promotiemateriaal

Page 6: samenwerken aan laaggeletterdheid

walk & TALKBibliocenter begeleidt laaggeletterde werkzoekenden

Als eerste bibliotheek in Nederland organiseert Bibliocenter in Weert vanaf januari 2014

Walk & Talk bijeenkomsten. Tijdens deze bijeenkomsten wisselen de deelnemers informatie

en ervaringen uit op het gebied van het zoeken van werk.

Annemieke Driessens, Teamleider Product-

en Productontwikkeling: ´De bibliotheek

is een plaats waar mensen worden

ondersteund in hun ontwikkeling. Met de

Walk & Talk bijeenkomsten brengen we een

breed publiek van werkzoekenden in Weert

DIGISTERKER

De overheid gaat digitaal. Het motto luidt: ‘Digitaal waar het kan,

persoonlijk waar het moet.’ Maar niet iedereen is zo digivaardig. Om deze

mensen voldoende ondersteuning te kunnen bieden, is er het programma

Digisterker.

Digisterker ontwikkelt cursussen Werken met de e-overheid die

lokaal worden gegeven, bijvoorbeeld in de bibliotheek. Het programma richt

zich op gemeenten, omdat zij met hun digitale loketten volop in ontwikkeling

zijn. Maar het zijn de bibliotheken die beschikken over de juiste faciliteiten

en expertise op het gebied van dit soort vaardigheidsdcursussen. Daarom

zoeken veel gemeenten de samenwerking op met lokale bibliotheken en

maatschappelijke organisaties. En het is die betrokkenheid die zorgt voor

nieuwe verbindingen tussen de burger en zijn omgeving.

Meer weten? In dit artikel lees je het hele verhaal. Op www.digisterker.nl

vind je nog meer informatie. Rechtstreeks contact met programmamanager

Piet Boekhoudt kan ook.

en omgeving bij elkaar. Hierdoor delen ze

niet alleen informatie en ervaringen met

elkaar, maar hebben ze ook gemakkelijker

toegang tot informatie die ze goed kan

helpen in hun zoektocht naar een nieuwe

baan.´

‘In een ongedwongen sfeer maken werkzoekenden kennis met elkaar en horen ze elke

maand een succesverhaal van een werkzoekende. Bijvoorbeeld over een creatieve manier

om in gesprek te komen met een bedrijf of organisatie.’

Aanbod Bibliocenter

• Workshops facebook en iPad (voor

startende ondernemers)

• Computer- en mediawijsheidtrainingen

(voor particulieren)

• Sollicitatietrainingen

• Huiswerkbegeleiding

• Workshop voorlezen (voor jonge

allochtone moeders)

• Walk & Talk bijeenkomsten (gratis)

SAMENWERKEN AAN LAAGGELETTERDHEID

Een aantal Provinciale Service Organisaties en het Sector Instituut Openbare Bibliotheken werkt al enige jaren samen aan het thema

Laaggeletterdheid. Samen staan we sterker en zijn we creatiever om belangrijke zaken te realiseren. En kunnen we het thema op een

goede manier onder de aandacht brengen. Onder andere met deze Landelijke Dag Laaggeletterdheid waarbij de ervaringen uit het hele

land een inspiratiebron zijn voor de bibliotheken.

Page 7: samenwerken aan laaggeletterdheid

ColofonDit inspriratiedocument is een

initiatief vanuit het project

Taal& Media voor specifieke groepen.

Communicatie | Selma Coppoolse, Cubiss

Marieke Hezemans, Cubiss

Redactie | Charlotte Maassen, C-lot

Ontwerp | Ingrid de Jong, Cubiss

Met dank aan alle sprekers, deelnemers

en andere betrokkenen.

de sprekers• Huib van Olden, wethouder Sociale

Zaken, Den Bosch

• Hans Voortman, Marit IJpelaar,

Gerard Huis in ’t Veld, Ine Kamp

• Ivette Sprooten

• Steunpunt Taal en Rekenen

• Arjan Beune

• Anne-Lies Schrijvers, Ben Vaske

• Marja Henssen

• Lianne Knobel

• Sylvia Volkert

• Mariëlle van Rooij

• Erna Phaff

• Liesbeth Blokker

• Christine Clement

• Piet Boekhoudt

• Ineke van Oort

• Ineke Helder

• Erwin Karst

• Hester van Beek

• Lydia van Duijn

KANSRIJK

Volwasseneneducatie nieuwe stijl

Door bezuinigingen dreigt de volwassenen-

educatie te verdwijnen. Tenminste, zoals

we die tot op heden kenden. Maar niet

getreurd, er zijn kansen. In veel gemeenten

zijn initiatieven ontstaan om toch nog een

laagdrempelige educatieve voorziening in

stand te houden. Daarbij worden allerlei

samenwerkingsverbanden en educatieve

netwerken geformeerd. Bibliotheken,

vrijwilligersorganisaties, welzijnsorganisaties,

onderwijsinstellingen en taalbureaus bundelen

de krachten. Met de juiste inzet van

digitale middelen en meer aandacht

voor informeel leren kan het slimmer en

goedkoper.

Thomas Bersee is onderwijsadviseur bij Cubiss

en Ben Vaske is directeur van de Stichting

Expertisecentrum ETV.nl. Het hele artikel lees je hier.

Skanfonds

Het Skanfonds steunt initiatieven die er voor

zorgen dat mensen met elkaar in contact komen

en steunen. Ook voor projecten die mensen

de kans bieden om hun talenten, kennis en

vaardigheden te ontwikkelen, is ruimte binnen

het fonds. Hiermee krijgen kwetsbare mensen het

gevoel dat ze er weer bijhoren en ervaren ze hoe

het is om een hoopvol perspectief te hebben.

Het Skanfonds heeft een budget van ongeveer € 11 miljoen per jaar. Per project kan € 1.000

Druk Esc om te sluiten

investeren in geletterdheid - wat levert het op?• Deelname aan taaltrajecten leidt tot betere schrijf-, spreek- en luistervaardigheden.

• Een betere taalbeheersing zorgt er voor dat mensen zelfredzamer, sociaal actiever en gelukkiger zijn.

• Geletterde mensen hebben een betere economische situatie. Ze maken meer

kans op een baan en een hoger salaris.

• Geletterden leven gezonder en langer.

• Geletterden volgen eerder een opleiding.

• Aandacht voor lezen en schrijven op jonge leeftijd gaat laaggeletterdheid tegen

Download het onderzoek Feiten & cijfers geletterdheid van Stichting Lezen & Schrijven.

tot € 250.000 euro worden vrijgemaakt. Gemiddeld worden projecten gesteund met € 15.000.

Dit soort initiatieven steunt het Skanfonds, met

geld en expertise. Benieuwd wat de subsidie- en

fondsmogelijkheden zijn voor jouw projectidee?

Klik hier voor de gratis online subsidiewijzer van

Cubiss.