Embed Size (px)
Citation preview
Saobradajni sistemi
Tehničar logistike i špedicije Page 1
Istorijski razvoj vodnog saobradaja
Razvoj vodnog saobradaja počinje sa pokušajima ljudi da savladaju vodene prostore izgradnjom neke vrste primitivnih splavova. Kasnije se pristupa građenju i korišdenju primitivnih čamaca, koji su se dobijali uglavnom izdubljivanjem stabala drveta. Nakon toga, koriste se brodovi sa veslima, koje je pokretala snaga ljudskih ruku. Sa saznanjem da se vjetar može iskoristi za pokretanje brodova, dolazi do konstrukcije prvih brodova sa jedrima (tzv. galije). Najpoznatiji brod iz ovog perioda je Kolumbov brod koji se zvao “Santa Marija”. Period savremenog razvoja vezan za brodove na mehanički pogon.
Prvi brod na ovaj pogon izgrađen je 1807. godine. Bio je to parni brod “Klermon”, koji je održavao redovan linijski saobradaj na rijeci Hadson u SAD. Brod je izgradio američki inženjer Robert Fulton. Brod “Savana” prvi je parobrod koji je prešao Atlanski okean (za 26 dana), na relaciji Njujork-Liverpul 1818. godine.
Dalji razvoj vezan je za brodove na dizel-motorni pogon, koji je uveden u saobradaj pred Prvi svjetski rat. Šezdesetih i sedamdesetih godina prošlog vijeka dolazi do izgradnje brodova na atomski pogon. Prvi brod na atomski pogon je ledolomac “Lenjin”, izgrađen u SSSR 1958. godine, a 1959. godine SAD su uvele u saobradaj prvi putnički brod “Savana” na nuklearni pogon. Zbog opasnosti od havarija, danas se izbjegava korišdenje atomske energije za pogon brodova.
Pitanja za ponavljanje:
1. Kako je tekao razvoj vodnih saobradajnih sredstava? 2. Napiši sve što znaš o prvom brodu na parni pogon. 3. Zbog čega nam je značajan parobord “Savana”? 4. Kako se zove prvi brod na atomski pogon, kad je izgrađen i za šta se koristio?
Odgovore na pitanja poslati na e-mail [email protected]. U oviru Praktične nastave – vježbi iz ovog predmeta, a na navedenu temu i uz pomoć interneta, napraviti Power Point prezentaciju i poslati na e-mail adresu [email protected]
Saobradajni sistemi
Tehničar logistike i špedicije Page 2
Istorijski razvoj vazdušnog saobradaja
Vazdušni saobradaj nema dugu istoriju. Međutim, istorija pamti mnoge pokušaje ljudi da se otisnu u nebeske visine. Prve želje za ptičijim letom mogle su se sagledati još na crtežima po zidovima pedina iz kamenog doba. I u starogrčkoj mitologiji prikazani su pokušaji ljudi da lete. Dedalov sin, Ikar, prva je mitološka žrtva neuspjelog leta. Kasnije, u doba renesanse, veliki umjetnik i univerzalni duh Leonardo da Vinči pokušao je da napravi letjelicu. On je postavio prvi zakon aerodinamike, dao nacrt propelera, i zamisao leta helikoptera.
Dalji razvoj vazduhoplovstva razvijao se u dva pravca. Prvi, raniji, ogledao se u pravljenju letjelica balona ili aerostata napunjenih gasom, čija je specifična masa manja od specifične mase vazduha. Baloni napunjeni ovakvim gasom dobijaju potisak nagore i lebde na nekoj visini. Frančesko de Lana zamislio je 1670. godine vazdušni brod koga bi držale četiri velike bakarne lopte iz kojih bi vazduh bio ispumpan. Francuzi Žozef i Etjen Mongolfje konstruisali su balon napunjen toplim vazduhom, koji je 1783. godine poletio. Vazdušni brodovi – dirižabli, kao baloni čije kretanje nije zavisilo od vjetra ved su bili sa motornim parnim pogonom, pojavili su se tek 1852. godine. Kasnije su se pojavili i sa pogonom na motor sa unutrašnjim saogorjevanjem (cepelin). Između dva rata korišdeni su vazdušni brodovi velike tonaže, za duga vazdušna putovanja sa jednog na drugi kontinent. Katastrofe nekih brodova prouzrokovane paljenjem vodonika u njima, označile su kraj velikih transportnih vazdušnih brodova. Danas se oni koriste samo u turističke svrhe.
Drugi pravac razvoja vazduhoplovstva vodi od brade Rajt, kojimi su uspjeli da konstruišu letjelicu sa eksplozivnim motorom i da 17.12.1903. godine prvi put polete “avionom”. Narednih godina eksperimenti su nastavljeni i postignuti su rezultati u pogledu stabilnosti i održavanja aviona u vazduhu, što je omogudilo njihovu praktičnu primjenu. Godine 1907. vojska otkupljuje avion brade Rajt, kada i počinje razvoj avionske industrije. Prvi svjetski rat utiče na brzinu daljeg razvoja vazduhoplovstva, najprije borbenih, a 1911. godine i aviona za prevoz pošte. Prvi komercijalni prevoz putnika izveden je 1914. godine na relaciji Sant Petersburg – Tampa u SAD.
Letom Čarlsa Lindberga, od 21.05.1927. godine, na relaciji Njujork–Pariz počinje nova era vazdušnog saobradaja. Od tog vremena Evropa i Amerika pokrivene su velikim brojem vazdušnih linija.
Na prostoru bivše Jugoslavije je 1928. godine osnovano prvo vazduhoplovno društvo koje se zvalo “Avio-put”, sa zadatkom da organizuje vazdušni transport za prevoz putnika, robe i pošte između Beograda i Zagreba, a kasnije i drgih gradova u zemlji. JAT je otvorio svoje prve redovne linije aprila 1947. godine. Prvi let je obavljen na relaciji Beograd-Zadar.
1. Domaća zadaća: Na osnovu sadržaja lekcije, pronaći najmanje osam pitanja i odgovoriti na ista. Domaći zadatak poslati na e-mail [email protected].
2. U oviru Praktične nastave – vježbi iz ovog predmeta, a na navedenu temu i uz pomoć interneta, napraviti Power Point prezentaciju i poslati na e-mail adresu [email protected]
