36

saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

  • Upload
    others

  • View
    9

  • Download
    0

Embed Size (px)

Citation preview

Page 1: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba
Page 2: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

saqarTvelos konfliqtebSi progresis

mokle vadaSi miRwevis gegma

angariSis avtorebi:

kori uelti, jorj vaSingtonis universiteti

samuel Carapi, amerikis progresis centri

qarTuli teqstis redaqtori: Sorena lorTqifaniZe. konfliqtebisa da

molaparakebebis saerTaSoriso kvleviTi centri

angariSis qarTuli Targmani momzadda da gamoica konfliqtebisa da

molaparakebebis saerTaSoriso kvleviTi centris (Tbilisi, saqarTvelo) mier,

fridrix ebertis fondis finansuri mxardaWeriT.

Page 3: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

2

angariSis Sesaxeb

Tqvens xelT arsebuli dokumenti warmoadgens amerikis progresis centris

mier momzadebuli angariSis: `amerikis SeerTebuli Statebis politika

saqarTvelos konfliqtebis mimarT~, Semoklebul variants, dokumenti 2011

wlis TebervalSi momzadda (ix. inglisuri versia veb gverdze

http://ampr.gs/georgiaconflicts). kvlevis avtorebma 2010 wlis dekemberSi

imogzaures regionSi, moskovsa da TbilisSi Sexvdnen oficialur pirebsa da

mTavrobis mrCevlebs, damoukidebel eqspertebsa da aSS-s saelCos

warmomadgenlebs saqarTvelos dedaqalaqSi. TbilisSi avtorebi esaubrnen

parlamentarebs, saerTaSoriso arasamTavrobo organizaciebis warmomadgenlebs,

aseve evrokavSiris monitoringis misiis wevrebs. aseve moinaxules

saqarTvelos mTavrobis mier kontrolirebuli teritoriebi konfliqtis

zonis sazRvarTan, Sexvdnen evrokavSiris monitoringis misiis warmomadgenlebs

gorsa da zugdidSi. esaubrnen adgilobriv oficialur pirebsa da iZulebiT

gadaadgilebul adamianebs. angariSi swored am interviuebze dayrdnobiT

momzadda.

avtorebis Sesaxeb

samuel Carapi – amerikis progres centris ruseTisa da evraziis kvleviTi

centris direqtori, (amerikis progresis centri warmoadgens kvleviT

organizacias vaSingtonSi). samuel Carapis kvlevis sferos warmoadgens Sida

politika, politekonomia, post-sabWoTa qveynebis sagareo politika, da

amerikis politika post-sabWoTa sivrceSi.

samuli wers sxvadasxva gamocemisaTvis: “The Washington Quarterly”, ”International Herald Tribune”, “Current History”, “The Guardian”,”Washington Post”, “New York Times.”

samuel Caraps aqvs oqsfordis universitetis doqtoris xarisxi politikur

mecnierebaSi da magistris xarisxi ruseTisa da evropul kvlevebSi.

bakalavris xarisxi miiRo amherstis kolejSi (masaCusetsi). muSaobda

moskovis karnegis centrSi da kievis politikis kvlevis saerTaSoriso

centrSi. fulbraitis stipendiiT mivlinebuli iyo moskovis saerTaSoriso

urTierTobebis institutSi. aseve muSaobda nato-s samekavSireo ofisSi kievSi.

kori uelti – jorj vaSingtonis universitetis saerTaSoriso

urTierTobebis eliotis skolis, evropuli, ruseTisa da evraziuli kvlevebis

institutis asocirebuli direqtori da profesori. evraziuli politikis,

konfliqtebisa da usafrTxoebis sakiTxebis (gansakuTrebiT kavkasiis

regionis) specialisti, eliotis skolaSi aswavlis ruseTis, evraziisa da

samxreT kavkasiis istorias, usafrTxoebasa da politikas.

kori avtoria ramdenime kvlevis konfliqtebis gadawyvetis, transsasazRvro

usafrTxoebisa da saqarTveloSi politikuri cvlilebebis Sesaxeb. igi

Page 4: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

3

muSaobs mravali mimarulebiT: masobrivi ganadgurebis iaraRis

gauvrcelebloba, demokratizacia, sagareo politika. kori 2007-2009 wlebSi iyo jorjtaunis universitetis evraziis

strategiuli proeqtis asocirebuli direqtori, xolo 2009 wlidan

direqtori. kori uelti flobs masaCusetsis teqnologiuri universitetis

doqtoris xarisxs politikur mecnierebaSi, stenfordis universitetis

magistrisa da bakalavris xarisxs politikur mecnierebaSi.

samadlobeli

angariSis momzadebaSi didi wvlili miuZRvis Cvens kolegebs, romelTac

TavianTi komentarebiTa da rCevebiT mniSvnelovnad gaamdidres kvleva.

gansakuTrebuli madloba mTavrobebsa da saerTaSoriso organizaciebs,

romelTac Cvens mraval kiTxvas pasuxi gasces. kvlevis momzadebaSi

mniSvnelovani monawileoba miiRes kvlevis asistentebma: hana vanhauzma, iulia

filinovikam, da vailder balardma. didi madloba gvsurs gadavuxadoT

konfliqtebisa da molaparakebebis saerTaSoriso kvleviT centrs qarTuli

versiis gamocemisaTvis da fridrix ebertis fonds qarTuli gamocemis

finansuri mxardaWerisaTvis. aseve Sorena lorTqifaniZes kvlevis

redaqtirebisaTvis.

Page 5: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

4

avtorebis winasityvaoba angariSis qarTuli gamocemisaTvis

qarTuli konfliqtebi (rogorc cnobilia arsebobs sami urTierdakavSirebuli

konfliqti: qarTul-rusuli, qarTul-afxazuri da qarTul-osuri)

principuli sakiTxebis gagebis TvalsazrisiT erTmaneTisagan metad

gansxvavdeba. principul sakiTxebSi vgulisxmobT – saqarTvelos sazRvrebis

ganlagebis Sesaxeb dava, afxazeTisa da samxreT oseTis statusi, cecxlis

Sewyvetis Sesaxeb medvedev-sarkozis SeTanxmebis pirobebis formulireba, aseve

ruseTis samxedro ganayofebis saqarTvelos teritoriaze yofnis kanonierebis

sakiTxi da bolos, konfliqtis mxareebis gansazRvra.

es gamyofi xazebi yvelasTvis kargad aris cnobili. am pirobebSi rogor unda

miaRwios saqarTvelom Tavis miznebs – konfliqtebis gadawyveta, afxazeTisa

da samxreT oseTis saqarTveloSi reintegracia, ruseT-saqarTvelos

urTierTobebis normalizacia, da saqarTvelos teritoriuli mTlianobis

aRdgena. Cveni azriT, am procesSi yvelaze efeqturi gza iqneba, Tu moxdeba

fokusireba mxareebs Soris arsebul saerTo safuZvlebsa da interesebze.

da ra aris es saerTo safuZveli, saerTo interesi? miuxedavad, mxareebs

Soris arsebuli mravali uTanxmoebisa, TiToeulma maTganma sajarod dado

piroba, rom ar dauSvebs regionSi sisxlisRvris ganaxlebas. es niSnavs, rom

maT aerTianebT konfliqtis prevenciisa da ndobis mSeneblobis interesebi.

aRniSnul angariSSi Cven gTavazobT gegmas, romelic warmoadgens erTgvar

nabijebs imisaTvis, rom ar moxdes Zaladobis ganaxleba, ukeTesobisaken

Seicvalos konfliqtebisagan dazaralebuli adamianebis cxovreba da Seiqmnas

ndobis atmosfero. arc erTi am nabijTagani ar aiZulebs saqarTvelos

mTavrobas principul sakiTxebze Secvalos Tavisi pozicia: sazRvrebis

ganlageba, samxreT oseTisa da afxazeTis statusi, ruseTis samxedroebis

arakononieri yofna saqarTvelos teritoriaze. magram es nabijebi aseve

SesaZlebelia, rom ganxorcieldes imitom, rom aseve ar avaldebulebs sxva

mxareebs poziciebi Seicvalon.

Cveni rekomendaciebi saSualebas iZleva Seqmnas pirobebi grZelvadiani

procesisaTvis, romelic saSualebas miscems yvela mxares gadaxedos Tavis

poziciebs. Cven vfiqrobT, rom saqarTvelos kargi SesaZlebloba eZleva miiRos

is, rac surs, Tu daanaxebs mxareebs, rom saqarTvelos survili maT

interesebs emTxveva.

Page 6: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

5

komentari angariSis qarTuli gamocemisaTvis

siamovnebiT vwer komentars Carapisa da ueltis kvlevaze, radgan maTi

naSromis ZiriTadi arsi didwilad emTxveva afxazebisa da qarTvelebis

erToblivi momavlis Sesaxeb Cems pirad xedvas da warmodgenebs. sasiamovnoa,

rom afxazebs da qarTvelebs saerTaSoriso saeqsperto sazogdoebaSi

megobrebic gvyavs, visac politikuri da adamianuri TanagrZnoba aqvs am

problemis mimarT. sisxlisRvris, ukadrebelis kadrebis, siZulvilis da

autaneli adamianuri tragediis ocwlianma warsulma afxazebi da qarTvelebi

unda dagvafiqros mTavarze – morCilad gavyvebiT politikuri

TviTmkvlelobis dinebas, Tu gavbedavT bedis ukuRmarTobas avumxedrdeT

iseTive JiniT, rogoriTac erTmaneTs davupirispirdiT.

2004-2005 wlebSi mZime realobis Secvlis istoriuli Sansi gaCnda. Tbilisis

da soxumis politikur liderebs gvqonda sazogadoebis iseTi maRali ndoba,

rom gabeduli politikuri gadawyvetilebebi migveRo. mtrobis mere yvelaze

didi gambedaoba erTmaneTisTvis ndobis gamocxadebaa da saamiso pirveli

nabijebi gadavdgiT kidec. qarTvelebs da afxazebs erTmaneTi axlidan unda

gagvecno, imitom rom Zalian SevicvaleT orive sazogadoeba. gaxsnili

administraciuli sazRvrebi, sazogadoebebis izolaciidan gamoyvana da

erToblivi saerTaSoriso savaWro, Tu infastruqturuli proeqtebis dawyeba

amis safuZveli unda gamxdariyo. magram ratomRac isev Cveuli samxedro

ritorika da movlenebis daZabva varCieT. aseTi politikuri mouwifebloba da

iaraRis JRaruni Zvirad dagvijda.

Seiqmna axali saerTaSoriso realoba, romelic ase ikiTxeba: samxedro

dapirispireba aRar moxdeba, saerTaSoriso araRiarebis politika ar

Seicvleba. es realoba orive mxarisTvis gansxvavebul saafrTxeebs Seicavs da

amave dros SesaZleblobebs aCens.

1992-93 wlebSi omgamovlil afxazebs da qarTvelebs sikvdilis SiSi ise ar

gvaqvs, rogorc erTad cxovrebis. gansakuTrebuli vaJkacoba dagvWirdeba am

SiSis dasaZlevad. ufro didi vaJkacoba dagvWirdeba, rom Cvens mier

dangreuli urTierTobis Semdeg dabadebul Tu am wlebis Semdeg wamozrdil

Taobas, romelTac erTmaneTisTvis arasdros araferi uwyeninebiaT, Sansi

mivceT mtrobis gareSe, erToblivad aSenon TavianTi Rirseuli da Tanabari

momavali. me mgonia, amdeni wlis mere gaucxoebulma ufrosma Taobamac

erTmaneTis Tavidan gacnobiT unda daviwyoT momavalze fiqri. sakmarisi

ndobis, gambedaobis da keTilgonierebis safuZvelze adamianebs sakuTari

momavlis Secvla namdvilad SegviZlia.

maqvs safuZveli mjerodes, rom afxazebs da qarTvelebs gveyofa vaJkacoba da

vaRiarebT erTamenTis mimarT Cadenil danaSauls, daviviwyebT mizezebis sxvagan

Zebnas da saerTo, axali momavlis Senebas movkidebT xels.

irakli Aalasania

17 aprili, 2011

Tbilisi

Page 7: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

6

ratom dadga progresisaTvis Sesaferisi dro

2008 wlis agvistos omis Semdeg saqarTvelos konfliqtebis Sesaxeb ori

azri Camoyalibda. pirvels icaven aSS-is mTavroba, saqarTvelos mTavroba,

evrokavSiri da danarCeni saerTaSoriso sazogadoeba. meores ruseTi, afxazeTi

da samxreT oseTi, naurusTan, venesuelasTan da nikaraguasTan erTad. am

banakebis poziciebi afxazeTis da samxreT oseTis statusis, saqarTvelos

sazRvrebis mdebareobis da cecxlis Sewyvetis SeTanxmebis xasiaTis - kerZod,

ruseTis mxridan misi Sesrulebis - sakiTxebis Sesaxeb erTmaneTisagan

mniSvnelovnad gansxvavdebian. am gansxvavebuli Tvalsazrisebis arsi da

TiToeuli maTganis mxardamWeri monawilis raodenoba garkveulia da, naklebad

savaraudoa, drois mokle an saSualo monakveTSi Seicvalos.

pirveli jgufi afxazeTs da samxreT oseTs ganixilavs, rogorc saqarTvelos

saerTaSorisod aRiarebul sazRvrebSi moqceul qveynebs. isini aseve acxadeben,

rom ruseTi, rogorc cecxlis Sewyvetis SeTanxmebaze xelmomweri qveyana,

valdebulia daabrunos misi jarebi omamdel poziciebze da Seamciros isini

omamdel ricxovnobamde da uzrunvelyos afxazeTSi da samxreT oseTSi (maTi

statusis miuxedavad) humanitaruli daxmarebis daubrkolebeli daSveba. isini

rusi samxedroebis afxazeTSi da samxreT oseTSi arsebuli saxiT yofnas

ganixilaven rogorc teritoriis mflobeli qveynis Tanxmobis principis

darRvevas da, Sesabamisad, rogorc ukanonos.

saqarTvelos xelisuflebis samarTlebrivi pozicia da ritorika ufro Sors

midis, romlis Tanaxmad teritoriebze rusi samxedroebis nebismieri formiT

yofna dauSvebelia, magram igi aseve Tanaxmaa konfliqtis mogvarebis procesTan 1dakavSirebiT ganixilos Sualeduri gadawyvetilebebi.

meore jgufi afxazeTs da samxreT oseTs ganixilavs rogorc damoukidebel

saxelmwifoebs da acxadebs, rom saqarTvelos saerTaSorisod aRiarebuli

sazRvrebi konfliqtebis xazidan iwyeba.

cecxlis Sewyvetis SeTanxmebasTan dakavSirebiT, ruseTis oficialuri pirebi

xazgasmiT gamoyofen sam sakiTxs: pirvel rigSi, isini protests gamoTqvamen im

faqtis gamo, rom teqsti, romelzec isini Tavdapirvelad SeTanxmdnen,

Secvlili iqna saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis daJinebuli

moTxovniT. amoRebuli iqna afxazeTis da samxreT oseTis momavali statusis

saerTaSoriso doneze ganxilvis piroba? (ramac, maTi gancxadebiT, maT

aRiarebisken ubiZga) da aseve preambula, romlis Tanaxmad, cecxlis SewyvetiT

gaTvaliswinebuli zomebi unda miiRon `Sesabamisma mxareebma”, rac, maTi

1 interviu ruseTis sagareo saqmeTa ministrTan sergei lavrovTan,

`komersanti,” 11 ivnisi, 2010w., ix. bmulze: http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1385578

Page 8: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

7

interpretaciiT imis damamtkicebeli sabuTia, rom ruseTi konfliqtis mxared

Tavs arasodes Tvlida. meores mxriv, maTi gancxadebiT, maT bolomde

Seasrules SeTanxmeba. jarebi, romlebic saomar moqmedebebSi monawileobdnen,

gavidnen – maT ubralod axali jarebi Caenacvlnen. dasasruls, maTi

gancxadebiT, dokuments xeli moewera im msoflioSi, sadac afxazeTis da

samxreT oseTis `damoukidebeli saxelmwifoebi”, romlebsac amJamad ruseTTan

dadebuli aqvT xelSekrulebebi bazebis Sesaxeb, ar arsebobda. maTi mtkicebiT,

is msoflio ukve aRar arsebobs.

ruseTis xelisuflebis mier afxazeTis da samxreT oseTis aRiarebis Sesaxeb

gadawyvetilebis miRebisTanave, moskovi saerTaSoriso doneze Seecada

analogiuri gadawyvetilebis misaRebad sxva qveynebic daeyoliebina.

saqarTvelos xelisuflebam dauyonebliv miiRo kontrzomebi am zewolis

winaaRmdeg, romelic cnobili gaxda `suverenuli diplomatiis” saxiT.2 maT

miiRes kanoni okupirebuli teritoriebis Sesaxeb, romlis mizani, nawilobriv,

iyo is, rom aseTi aRiarebis arCevani sxva qveynebisTvis naklebad mimzidveli

yofiliyo.

magram saqarTvelo aseve Seecada mieRo dapirebebi misi partniorebisagan da

megobrebisagan, rom maTi mxardaWera misi poziciis mimarT ucvleli iyo. aSS-

is xelisuflebam saqarTvelos aRniSnul mcdelobaSi Zlieri diplomatiuri

mxardaWera aRmouCina. man kidev erTxel sajarod ganacxada misi ganzraxvis

Sesaxeb arasodes aRiarebina afxazeTi da samxreT oseTi damoukidebel

saxelmwifoebad da mis partniorebsac daJinebiT mouwoda igive gaekeTebinaT.

man garkveviT ganmarta rom sxva saxelmwifoebis mxridan aRiareba

vaSingtonTan maT urTierTobebs daazaralebda.

ruseTis mcdeloba saocrad Caflavda. man isic ki ver moaxerxa, rom misi

mokavSireebi daerwmunebina mis magaliTisaTvis miebaZaT. saqmes isic

arTulebda, rom mis mier am saqmisTvis savaraudod gadmosabirebeli qveynebis

nusxa moskovs uxerxulobaSi ayenebda. sxvadasxva wyaroebis Tanaxmad, ruseTma

suverenuli diplomatiis proeqtis ganxorcielebaze xeli Caiqnia.

aseTi warumatebloba da saqarTvelos mxridan ufro meti dajerebuloba, rom

saerTaSoriso Tanamegobroba aseT moTxovnebs uariT upasuxebda, mokle vadaSi

SesaZlo progresis miRwevis safuZvels iZleva. miuxedavad imisa, rom CvenTvis

ufro sasurveli iqneboda meore jgufis azri pirveli jgufis azrs

damTxveoda, aSkaraa, rom es axlo momavalSi ar moxdeba, rac ar unda

ganacxados an moimoqmedos pirvelma jgufma. aseve aSkaraa, rom es Cixia. isic

2 aleqsander quli da linkoln a. mitCeli, `urTierToba aRiarebis gareSe:

axali strategia afxazeTis da evraziis araRiarebuli saxelmwifoebis

mimarT,“ Washington Quarterly 33 (4) (2010): 59-73, ix. bmulze: http://www.twq.com/10october/docs/10oct_Cooley_Mitchell.pdf

Page 9: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

8

naklebad savaraudoa, rom meore jgufi axlo momavalSi ricxobrivad

gaizardos.

amasTan erTad, yvela mxares aqvs stimuli konstruqciuli zomebis misaRebad.

moskovSi bevri mivida im daskvnamde, rom status kvo ruseTs problemebs

uqmnis. es simarTlea imaT SemTxvevaSic ki, visac miaCnia, rom 2008 wlis

agvistoSi samxedro Careva aucilebeli iyo.

maT mier moyvanili mizezebi gansxvavebulia. zogierTi maTgani aRiarebs im

zians, rasac igi ruseTis mier sagareo politikaSi progresis miRwevis

SesaZleblobebs ayenebs. status kvo aseve `Sebrkolebis lods” warmoadgens

amerikis SeerTebul StatebTan, evrokavSirTan da mis wevr saxelmwifoebTan

orimxriv urTierTobebSic. igi xels uSlis ruseTs miaRwios mis miznebs

mTel rig sakiTxebSi, dawyebuli euTo-s reformiT - bolo samitze saboloo

dokumentis miReba saqarTvelos konfliqtebis gamo kinaRam CaiSala - da

damTavrebuli misi xedviT evropis usafrTxoebis xelSekrulebasTan

dakavSirebiT.

aRniSnulis Sedegad, am sakiTxis moskovSi dayenebis dros aSkarad igrZnoba

daRliloba im imedgacruebasTan erTad, romelic saqarTvelos mxridan

ruseTis reputaciisaTvis Cirqis mocxebis seriozul mcdelobebs ukavSirdeba.

ruseTis is moqalaqeebic ki, romlebsac arsebuli uTanxmoeba gansakuTrebiT

ar aRelvebT, SeSfoTebulebi arian imiT, rom omis Semdgomma rekonstruqciis

proeqtebma samxreT oseTi ruseTis biujetis Sav xvrelad gadaaqcia,

miuxedavad mravalricxovani maRali donis vizitebisa, adgilobriv

xelisuflebaSi ruseTis moqalaqeebis daniSvnisa, saSuamavlo saqmianobis

amkrZalavi dadgenilebebis miRebisa da sxva sabujeto kontrolis zomebisa.

MaRZrulia sisxlis samarTlis saqmeebi da mimdinareobs auditebi rogorc

ruseTis aseve samxreT oseTis im uwyebebTan (samTavrobo da komerciuli)

dakavSirebiT, romlebsac moskovis mier rekonstruqciisTvis gamoyofili

milionobiT maneTis moparvaSi adanaSauleben.3

aseve dRiTidRe izrdeba afxazeTis xelisuflebis maRali eSelonebis

warmomadgenelTa uTanxmoeba moskovTan. istoriulad, afxazebs arasodes

hqoniaT didi simpatiebi ruseTis mimarT. Mmecxramete saukuneSi misi

mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT

3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba `saqarTvelos

afxazeTis regionSi arCevnebis Sesaxeb,” marina perevozkina “Кокоити против Челябинских”, `moskovski komsomoleci” 18 maisi, 2010w., ix. veb-gverdze: http://www.mk.ru/politics/article/2010/05/18/491603-kokoytyiprotiv-quotchelyabinskihquot.html; «Прокуратура Южной Осетии и РФ назвали фирмы, ворующие деньги на восстановление,” `regnum,” 27 seqtemberi, 2010w., ix. bmulze: http://www.regnum.ru/news/1329421.html.

Page 10: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

9

axlandel xelisuflebas imedi hqonda, rom 2008 wlis agvistos Semdeg

WeSmarit, da ara vasalur, damoukideblobas moipovebdnen.

erT-erTi bolo uTanxmoeba dakavSirebuli iyo im rusebisTvis qonebis

dabrunebasTan, romelTa gancxadebiT maTi qoneba afxazeTis xelisuflebam

miiTvisa. am rusebis erTma jgufma sagareo saqmeTa saministrosac ki uCivla

imis gamo, rom man maTi sakuTrebis uflebis dacva ver moaxerxa4. pirveli

sarCelis daukmayofileblobis Semdeg jgufma ganacxada da daimuqra, rom Tu

ruseTis samarTaldamcavi sistema maT uflebebs ar daicavda, isini evropis

adamianis uflebebis sasamarTlos mimarTavdnen.

adgilobriv mediasTan sajaro diskusiebSi afxazeTSi ruseTis “elCic”

mosawileobda. erT-erT farTod tiraJirebul statiaSi gamoiTqmuli iyo

pretenzia, rom afxazeTi ruseTis Sida problemebis, kerZod, korufciis

`importiT” iyo dakavebuli. statiis Tanaxmad, `afxazeTis da ruseTis

Tanaarseboba inficirebul partniorTan sqesobriv kavSirs gavs.”5

aseTi daZabuloba moskovisTvis warmoadgens stumuls Secvalos aRniSnuli

status kvo, xolo afxazeTis xelisuflebisTvis ufro seriozul motivacias,

raTa man mimarTos gare monawileebs, Tundac saqarTvelos,–sakiTxis

politikuri mogvarebisTvis Tu ara, ruseTisagan mosalodneli safrTxeebisagan

Tavdasacavad mainc.

amasTan erTad, ramdenad paradoqsulic ar unda iyos, ruseTis samxedro

Zalebis yofna samxreT oseTis da afxazeTis xelisuflebas aZlevs ukeTes

SesaZleblobebs monawileoba miiRon konfliqtis mogvarebaSi, radgan amis

Sedegad aRmofxvrilia SiSis grZnoba saqarTvelos mxridan maTze

mosalodneli ganmeorebiT Tavdasxmisa.

gansxvavebuli toni igZnoba TbilisSic. 2010 wels saqarTvelos xelisuflebam

afxazeTTan da samxreT oseTTan mSvidobiani urTierTobis yovlismomcveli

politika SeimuSava. igi Seicavs mTel rig iniciativebs, romlebic

statusisagan da rusi samxedroebis yofnasTan dakavSirebuli

uTanxmoebebisagan calke konteqstSi ganixileba. 2010 wlis 23 noembers,

prezidentma saakaSvilma ganacxada, rom `saqarTvelo arasodes gamoiyenebs

4 giorgi lomsaZe, `rusi binis mflobelebis brZola ruseTis saxelmwifosTan

afxazeTis sakuTrebasTan dakavSirebiT,” evrazianet.org, 17 seqtemberi, 2010w.,

ix. bmulze: http://www.eurasianet.org/node/61957 ix. agreTve: vladimir vorsobini,

`Первые плоды независимости: Абхазы забирают квартиру у Русских,” komsomolskaia

pravda, 7 seqtemberi, 2010w., ix. bmulze: http://kp.ru/print/article/24553/729388. 5 aSra smi, `Конец терпению” 21 noemberi, 2010w., ix. bmulze http://akhrensky.livejournal.com/75451.html.

Page 11: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

10

Zalas misi teritoriuli mTlianobis da suverenitetis aRsadgenad.”6 man aseve

gaakeTa gancxadebebi imis Sesaxeb, rom igi mzad aris daiwyos ruseTTan

dialogi: `Tu ruseTi gamoiCens keTil nebas da survils molaparakebebis

dasawyebad, saqarTvelo mzad aris dialogisTvis nebismier dros da nebismier

doneze.”7

omma da rusi samxedroebis yofnam daangria saqarTvelos iluziebi afxazeTis

da samxreT oseTis Zalis gamoyenebiT dabrunebis Sesaxeb. amave dros,

sazogadoebis mxardaWera saakaSvilis da misi erTiani nacionaluri moZraobis

mimarT 2008 wlis bolos 2009 wlis momdevno periodTan SedarebiT

mniSvnelovnad gaizarda. prezidenti maRali reitingiT sargeblobs, erTian

nacionalur moZraobas ki saqarTveloSi wamyvani politikuri partiis pozicia

ukavia, rogorc misi mravalricxovani saparlamento umravlesobis, aseve

sociologiur gamokiTxvebSi mis oponentebze mniSvnelovani upiratesobis

mopovebis kuTxiT.8 amasTan erTad, saqarTvelos xelisuflebis oficialuri

pirebis gancxadebiT, maT aRar hgoniaT, rom rusi samxedroebi axlo momavalSi

kvlav gadmolaxaven konfliqtis xazebs ruseTis mxridan sistematurad

gakeTebuli im provokaciuli gancxadebebis miuxedavadac ki, romlebic

afxazeTsa da samxreT oseTSi samxedro formirebebis ganlagebas exeba.

ruseTSic da saqarTveloSic, rac dro gadis, miT ufro naklebad SeimCneva

iracionaluri da mtruli ganwyobilebebi erTmaneTis mimarT, rac 2008

wlis agvistos oms axlda. magaliTad, saqarTvelos oficialuri pirebis

gancxadebiT, gasul wels, Sinagan saqmeTa saministros mier saqarTveloSi

policiis sferoSi ganxorcielebuli warmatebuli reformebisadmi miZRvnil

ordRian seminarze dasaswrebad TbilisSi Camovidnen ruseTis arasamTavrobo

organizaciebis eqspertebi, romlebic ruseTis prezidentis administraciisTvis

analitikur samuSaoebs asruleben (bolo Tveebis ganmavlobaSi ruseTis

prezidentma policiis sferoSi mniSvnelovani reformebis ganxorcieleba

daiwyo). saqarTvelos policiis reformebi aseve dadebiTad gaSuqda rusul

mediaSic, maT Soris saxelmwifo mediaSic.9

6 saqarTvelos prezidentis mimarTva evroparlamentis wevrebisadmi,” 23

noemberi, 2010w., ix. bmulze: http://www.president.gov.ge/index.php?lang_id=ENG&sec_id=228&info_id=5857. 7 giorgi dvali, `Грузия готова поменяться шпионами с монстром,” `komersanti,” 11 noemberi, 2010w., ix. bmulze: http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1536453. 8 grinberg quinlen rozneris esmi-sTvis Catarebuli da avtorebisaTvis

gadacemuli kvlevis monacemebi. 9 `Грузинский опыт реформы МВД, ria-novosti, 22 seqtemberi, 2010w., ix. bmulze: http://www.rian.ru/investigation/20100922/278068474.html; `ria-novostis” interviu vano merabiSvilTan, 6 oqtomberi, 2010w., ix. bmulze:

Page 12: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

11

rusuli avtomoyvarulebis Jurnalis erTi nomeri mTlianad mieZRvna

saqarTveloSi ganxorcielebuli administraciuli reformebis pozitiur

gavlenas mZRolebze, maT Soris sazRvrebis kontrolirebul da organizebul

gadakveTas, sagzao policiaSi korupciis ararsebobas da saqarTvelos Sinagan

saqmeTa saministros mier operatiulad gacemul marTvis mowmobebs.10 statia

Seicavs ilustrirebul CanarTs saTauriT: `rogor aviRe Cemi qarTuli

marTvis mowmoba,” sadac aRniSnulia Tu ramdenad sasiamovno iyo, rom

yvelaferi qrTamis gadaxdis gareSe mogvarda.11

sazRvrispira zolSi mcxovrebi mosaxleoba

saqarTvelos konfliqtis specifiuri xasiaTi damatebiT sirTules qmnis

konfliqtis prevenciis saqmeSi. prevenciuli reJimis efeqturobis

uzrunvelyofis mizniT unda mogvardes e.w. sazRvrispira zolSi mcxovrebi

mosaxleobis adamianis usafrTxoebis problemebi.

yvela konfliqtis zona rodi moicavs sazRvrispira zolSi mcxovreb

mosaxleobas. magaliTad, koreis demilitizirebul zonaSi samxedro

sademarkacio xazis TiToeul mxares mxolod erTi soflis arsebobaa

nebadarTuli. am SemTxvevaSic ki, CrdiloeTiT mdebare dasaxleba savaraudod

mosaxleobisagan daclilia, xolo samxreTiT mdebare qalaqis daaxloebiT

200 macxovrebels sasazRvro xazTan axlos gadaadgilebis arc saSualeba da

arc mizezi ar gaaCniaT.

aRniSnulisagan gansxvavebiT, afxazeTis da samxreT oseTis konfliqtis

xazebis gasvwriv arsebuli teritoriebze cxovrobs sami erTmaneTisagan

gansxvavebuli mosaxleoba, romlebic am xazebs regularulad gadakveTen.

pirveli warmoadgens afxazeTis galis raionis, ZiriTadad qarTuli erovnebis

mosaxleobas, romelTa raodenoba Seadgens 40 000-s da isini damokidebulebi

http://rian.ru/interview/20101006/282841663.html; ren-tivi-s programa `nedeli”, 15 maisi, 2010w., ix. bmulze: http://www.youtube.com/watch?v=xMV1AjNR0mQ; ren-tivis programa `reportiorskie istorii” 5 dekemberi, 2010w., ix. bmulze: http://www.youtube.com/watch?v=KzWjFjJZ-ks 10 avtoreviu # 21, 2010w., ix. veb-gverdze: http://www.autoreview. ru/_archive/section/detail.php?SECTION_ID=2217&ELEMENT_ID=74631&PAGEN_1=2. 11 mixail podoroJanski, `Как я получил Грузинские права,” avtoreviu # 21,

2010w., ix. bmulze: http://www.autoreview.ru/_archive/section/detail.php?SECTION_ID=2217&ELEMENT_ID=74759.

Page 13: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

12

arian mezobel samegrelos regionTan ekonomiur da socialur kontaqtebze,

gansakuTrebiT mosavlis aRebis sezonis dros. mravali galis yofili

macxovrebeli dasaxlda samegreloSi da intensiuri urTierToba aqvs saxlTan

da galSi mcxovreb ojaxebTan.

sazRvrispira zolSi mcxovrebi mosaxleobis meore jgufi moicavs ZiriTadad

axalgoris 7000 mosaxles da iZulebiT gadaadgilebul pirebs, romelsac

amJamad samxreT oseTis xelisufleba akontrolebs. cxinvalisagan mas yofs

qedi, romelic faqtiurad miudgomeli iyo iqamde, sanam bolo TveebSi rusi

samxedroebi iq gzas ar aaSenebdnen. 2008 wlis omamde axalgori ZiriTadad

qarTvelebiT iyo dasaxlebuli da saqarTvelos kanonmdeblobiT Tbiliss

eqvemdebareboda, Tumca, sabWoTa periodSi igi samxreT oseTis nawils

Seadgenda. amJamad, am mosaxleobis didi nawili, raionis gareT, iZulebiT

gadaadgilebul pirTaTvis gankuTvnil banakebSi cxovrobs, magram mravali

maTgani TavianTi saxlebis da qonebis mosanaxuleblad xSirad ukan brundeba.

dasasruls, sazRvrispira zolSi mcxovrebi mosaxleobis mesame jgufi,

romelic moicavs im soflebisa da raionebis mosaxleobas, romlebic

ganlagebulni arian samxreT oseTis konfliqtis xazis gaswvriv orive mxares

da romlebsac xSirad uwevT am xazis gadakveTa maTi yoveldRiuri saqmianobis

procesSi.12 arsebobs daaxloebi 30-mde gza da biliki samxreT oseTSi

Sesvlisa da gamosvlisTvis. konfliqtis xazis ukiduresi samxreT nawilis

gaswvriv arsebuli SemSvebi punqtebi faqtiurad SeuzRudavia.

12 calke xelmowerili cecxlis Sewyvetis SeTanxmebebis dednis skanirebuli

pirebi, ixileT: saqarTveloSi momxdar konfliqtTan dakavSirebuli faqtebis

damdgeni damoukidebeli saerTaSoriso misiis angariSi, ”angariSi, tomi III”

(2009), ix. bmulze: http://www.ceiig.ch/pdf/IIFFMCG_Volume_III.pdf, p. 588, 591–592.

Page 14: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

13

bavSvebi sofel ergneTSi TamaSoben samxreT oseTis konfliqtis xazze

angariSis avtorebis foto

progresis mokle vadaSi miRwevis gegma

saqarTvelos konfliqtebSi monawile mxareebs Zireulad gansxvavebuli

warmodgena aqvT principul sakiTxebze, dawyebuli saqarTvelos sazRvrebis

mdebareobiT da afxazeTis da samxreT oseTis statusiT da damTavrebuli

medvedev-sarkozis cecxlis Sewyvetis SeTanxmebiT, rusi samxedroebis yofniT

da `konfliqtis mxareebis~ definiciiTac ki. Sesabamisad, konfliqtTan

dakavSirebuli sakiTxebiT maTi dainteresebac mniSvnelovnad gansxvavebulia.

maTi sajaro gancxadebebidan gamomdinare, maT yvelas minimum erTi saerTo

interesi gaaCniaT: ganaxlebuli SeiaraRebuli konfliqtis Tavidan acileba

regionSi. marTlac, Zalis gamoyenebis ganaxleba saSineli Sedegebis momtani

iqneba, rogorc adgilobrivi, aseve saerTaSoriso masStabiT. aqedan

gamomdinare, konfliqtis mogvarebis efeqturi meqanizmis SemuSaveba yvela

mxarisaTvis prioritetuli sakiTxia.

kerZod, mxareebma unda SeimuSaon progresis mokle vadaSi miRwevis gegma,

romelic fokusirebuli iqneba konfliqtis prevenciaze da ndobis

ganmtkicebaze - miznebze, romlebic yvelas interesebSia. amave dros, gegmis

ganxorcieleba ar gulisxmobs mxareebis mier TavianTi gansxvavebuli

poziciebis gadaxedvas.

Page 15: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

14

gegma, romelic omis Semdgom progress efuZneba, sami erTmaneTTan

dakavSirebuli ZiriTad komponentisagan Sedegeba, romlebic dawvrilebiT

qvemoT aris ganxiluli:

• ruseTis mier saqarTvelos winaaRmdeg Zalis gamouyeneblobis Sesaxeb

valdebulebis aReba;

• saqarTvelos mTavrobas da afxazeTis da samxreT oseTis xelisuflebebs

Soris ormxrivi xelSekrulebebis dadeba humanitaruli da adamianis

usafrTxoebis sakiTxebis mogvarebis mizniT;

• cvlilebebis Setana saqarTvelos da ruseTis im arsebul politikaSi,

romelic xels uSlis konfliqtis mogvarebas.

axla, Cven TiToeul am komponents rigrigobiT detalurad ganvixilavT.

ruseTis mier Zalis gamouyenebloba

ruseTma unda gaakeTos calmxrivi gancxadeba noemberSi prezident saakaSvilis

mier Zalis gamouyeneblobis Sesaxeb gakeTebuli gancxadebis sapasuxod. es

yvela mxares daarwmunebs, rom ruseTs ar aqvs saqarTvelos winaaRmdeg Zalis

kvlav gamoyenebis ganzraxva. ruseTs am mokrZalebuli nabijis gadadgma

samxreT oseTis da afxazeTis statusTan da saqarTvelos sazRvrebTan

dakavSirebiT sakuTari poziciebis daTmobis gareSe SeuZlia, da Tanac

konfliqtis monawile mxared sakuTari Tavis aRiarebis gareSec ki.

zemoxsenebuli qmedebiT igi kidev erTxel daadasturebs mis ukve arsebul

valdebulebebs Zalis argamoyenebis Sesaxeb sxva qveynebis winaaRmdeg, maT

Soris maT winaaRmdeg, romlebsac 1990 wlis parizis qartia axali

veropisTvis muxlebi iTvaliswineben da romlis monawileebi ruseTi da

saqarTveloc arian: “gaerTianebuli erebis qartiiT da helsinkis saboloo

aqtiT gansazRvruli Cveni valdebulebebis Sesabamisad, Cven ganmeorebiT vdebT

pirobas, rom Tavs SevikavebT romelime qveynis teritoriuli mTlianobis an

politikuri damoukideblobis winaaRmdeg Zalis gamoyenebis muqarisgan an

Zalis gamoyenebisgan.13“ qarTvelebi savaraudod ar daeTanxmebian aRniSnul

formulirebas, magram mzad iqnebian aseTi gancxadeba miiCnion winsvlad.

am gancxadebis safuZvelze, ruseTma Sesabamisad unda Secvalos Zalis

gamoyenebis pozicia samxreT oseTSi. saqarTvelos SeSfoTebis aSkara

xelSemwyob faqtors samxreT oseTSi Sori moqmedebis saraketo sistemis

13 `parizis qartia axali evropisaTvis,“ ix. bmulze: http://www.osce.org/mc/39516

Page 16: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

15

(smerCi da toCka-U) ganTavseba warmoadgens, romelsac SeuZlia Tbiliss

nebismier dros miayenos dartyma. amasTan erTad, saqarTvelos xelisuflebis

warmomadgenlebi xazgasmiT aRniSnaven im safrTxes, romelic gamowveulia

ruseTis mier samxreT oseTSi im samxedro nawilebisa da SeiaraRebis

ricxovnobis gazrdiT romlebic maRali mobilurobiT gamoirCevian, da,

Sesabamisad, mxolod swrafi saieriSo SetevisTvis gamoiyeneba. ruseTma unda Seamciros swrafi SeteviTi teqnikis, tankebis da operatorebis

raodenoba, romlebic samxreT oseTSi avanpostebze arian ganlagebulni, an

minimum gadaiyvanos isini samxreT oseTis CrdiloeT nawilSi mdebare ZiriTad

bazaze, rac ruseTis Tavdacvisunarianobas ar Seasustebs. momavalSi, moskovma

unda gaiTvaliswinos iq ganTavsebuli zogierTi sabrZolo sajariso nawilis

arasabrZolo personaliT Canacvleba.

Sori moqmedebis artileriis ganTavseba samxreT oseTSi mxolod zrdis

safrTxes saqarTvelos mimarT, samxreT oseTis usafrTxoebis gaZlierebis

gareSe. am drois ganmavlobaSi, samxreT oseTSi SeiaraRebis zrdis Sesaxeb

meti gamWirvaloba mniSvnelovani wingadadgmuli nabiji iqneba.

ormxrivi SeTanxmebebi

ormxrivi SeTanxmebebi Zalis gamouyeneblobis Sesaxeb am etapze zedmetia da

naklebad efeqturia. saboloo jamSi, maT ver SeZles adre ganxorcielebuli

Zaladobis aqtebis SeCereba. arsebuli calmxrivi valdebulebebi progresis

sakmaris winapirobebad unda CaiTvalos, gansakuTrebiT imis gaTvaliswinebiT,

rom isini ruseTis mier aris SemoTavazebuli. is faqti, rom samxreT oseTis

mxridan jer kidev adgili aqvs ormxrivi SeTanxmebebis Sesaxeb mowodebebs,

mowmobs imas, rom isini iTxoven dokuments, romelic gamoxatavs maTi

damoukideblobis usityvo dadasturebas, an - radgan ician, rom aseTi

dokumentebi TbilisisTvis miuRebelia - iqneba gasamarTlebeli mizezi

imisaTvis, rom ar iqonion saqarTvelosTan imaze meti urTierToba, vidre es

amJamad arsebuli SezRuduli formatiT aris gaTvaliswinebuli.

arsebobs kidev erTi mizezi imisa, Tu ratom unda cdilobdnen afxazeTis da

samxreT oseTis xelisuflebebi miaRwion ormxriv SeTanxmebas saqarTvelos

xelisuflebasTan: aseTi SeTanxmebebi iqneboda niSani imisa, rom saqarTvelo

mzad aris aRiaros afxazeTi da samxreT oseTi ara rogorc damoukidebeli

saxelmwifoebi, aramed rogorc faqtiuri politikuri erTeulebi da

monawileebi. ormxrivi SeTanxmebebis mniSvneloba Zalis gamouyeneblobis

garantiebisTvis mdgomareobs ara im dapirebebSi, romlebic am

xelSekrulebebiT iqneba gansazRvruli, aramed imaSi, rom maTze xelismomweri

saqarTvelo iqneba.

Page 17: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

16

ormxrivi SeTanxmebebi principulad SesaZlebelia. maTi Sedgena advilad

SeiZleba ise, rom igi ar gulisxmobdes afxazeTis da samxreT oseTis

damoukideblobis cnobas, xolo saqarTvelos xelisufleba ar unda iyos

winaaRmdegi moaweros xeli xelSekrulebebs maTTan, visac isini normalur

viTarebaSi regionebis avtonomiur xelisuflebebad CaTvlidnen. sinamdvileSi,

rogorc saqarTvelos xelisuflebis oficialurma warmomadgenlebma

mogvaxsenes, Sesabamisi garemoebebis gaTvaliswinebiT, isini ar gamoricxaven

afxazeTis da samxreT oseTis xelisuflebasTan SeTanxmebebis xelmoweras.

saqarTvelos saxelmwifo strategia samxreT oseTis da afxazeTis mimarT

aseve iTvaliswinebs komunikacias da urTierTqmedebas marTvel

xelisuflebasTan.

ormxrivi SeTanxmebebis miRwevis gzaze, ra Tqma unda, arsebobs dabrkolebebi.

saqarTvelos kanoni okupirebuli teritoriebis Sesaxeb samxreT oseTis da

afxazeTis xelisuflebas, dRes arsebuli SemadgenlobiT, cnobs ukanonod,

xolo maT qmedebebs baTilad da samarTlebriv Sedegmoklebulad. SeTanxmebebma

am sakiTxs gverdi unda auaron.

ormxrivi SeTanxmeba samxreT oseTTan gansakuTrebiT rTulia. amis mizezebi

mravalia, kerZod: mtruli damokidebuleba gamowveuli 2008 wlis omiT da

saqarTvelos mier cxinvalis dabombviT; cecxlis Sewyvetis Semdgomi eTnikuri

wmenda da qarTuli soflebis ganadgureba; urTierTobebis seriozuli daZabva

konfliqtis xazis orive mxares; saqarTveloSi gavrcelebuli azri imis

Sesaxeb rom ruseTis xelisuflebas samxreT oseTze gacilebiT ufro didi

gavlena aqvT, vidre afxazeTze; da is faqti, rom saqarTvelos kanonmdebloba

jer kidev oficialurad ar cnobs samxreT oseTs TviTmarTvelobis subieqtad.

(misi statusi gauqmda 1990 wels, saqarTvelos damoukideblobamde).

miuxedavad amisa, zemoT aRniSnuli problemebi ar aris gadaulaxavi da

mxareTa dokumentebs SeiZleba hqondeT msgavsi struqturebi da miznebi. am

dokumentebis saSualebiT unda moxdes Zalis gamouyeneblobis Sesaxeb

arsebuli valdebulebebis aRiareba, Tumca maT ar eqnebaT Zalis

gamouyeneblobis Sesaxeb SeTanxmebebis statusi. isini aseve SeiZleba

sargeblobdnen neitraluri statusiT da ar hqondeT saerTaSoriso samarTlis

Zala, aramed warmoadgendnen `ormxriv deklaraciebs~ xelmowerils

saxelmwifo meTaurze dabali Tanamdebobis piris, savaraudod, premier

ministris doneze.

maTi konkretuli amocanebi erTmaneTisagan unda gansxvavebodes. afxazeTis

SemTxvevaSi, dokumentSi ZiriTadi aqcenti unda gakeTdes sazRvris gadakveTis

reJimis legalizaciasa da gamartivebaze, galis mosaxleobisTvis mainc. igi

aseve gaxdeba safuZveli galSi humanitaruli damkvireblebis ganTavsebisTvis

ormxrivi mzadyofnisTvis ise, rom ar moxdes mxareebis mier gansxvavebulad

interpretirebuli eqvs punqtiani cecxlis Sewyvetis SeTanxmebis da arsebuli

evrokavSiris sadamkvireblo misiis mandatis SezRudva.

Page 18: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

17

samxreT oseTis SemTxvevaSi, dokumentSi yuradReba gamaxvildeba ZiriTadad,

magram ara mxolod, axalgorze. masSi gaTvaliswinebuli iqneba axalgoris

mosaxleobisTvis sazRvris gadakveTis reJimis Semdgomi gamartivebis da,

gansakuTrebiT, xeobis mosaxleobis samudamod dabrunebisaTvis aucilebeli

pirobebis Seqmnis da aseve saerTaSorio humanitaruli damkvireblebis

ganTavsebis valdebulebebi. dokumentSi aseve gaTvaliswinebuli iqneba sxva

elementaruli transsasazRvro humanitaruli sakiTxebi, maT Soris sazRvris

SezRudul reJimSi gadakveTis wertilebSi `Seuferxeblad gatarebis`

politika, wylis resursebis marTva da urTierTganawileba da jandacviTi

momsaxureba.

afxazeTTan da samxreT oseTTan dakavSirebiT, aRniSnuli dokumentebi

daadastureben saqarTvelos mier adgilobrivi xelisuflebis, rogorc

politikuri subieqtebis da praqtikuli partniorebis aRiarebas. maT aseve

SeuZliaT afxazeTis da samxreT oseTis mosaxleoba daarwmunon, rom

saqarTvelo WeSmaritad mxars uWers konfliqtis mSvidobiani mogvarebis

process da afxazeTis da samxreT oseTis sazogadoebebs Soris urTierTobas.

saboloo jamSi, dokumentebi orive mxares aZlevs saSualebas aRiWurvon

maTdami daqvemdebarebuli mosaxleobis uflebebis dacvis garantebis

rwmunebebiT.

saqarTvelosTvis, es dokumentebi iqneba damatebiTi damadasturebeli sabuTi

misi gulwrfelobisa da keTili nebisa mSvidobiani urTierTobis strategiis

mimarTulebiT da momavalSi ufro intensiuri TanamSromlobis praqtikuli

safuZveli. isini aseve xels Seuwyoben galis da axalgoris raionebis

mosaxleobis sacxovrebeli pirobebis da usafrTxoebis gaumjobesebas da

safuZvels Cauyrian gadaadgilebis TavisuflebasTan da iZulebiT

gadaadgilebul pirebis dabrunebasTan dakavSirebuli sakiTxebis ufro farTo

speqtris mogvarebas.

sazRvrispira zolSi mcxovrebi mosaxleobis adamianis usafrTxoebis

moTxovnebi gansakuTrebiT mniSvnelovania da progresis miRwevis mizniT

mogvarebas saWiroebs. Cven mas ufro dawvrilebiT ganvixilavT iqamde, sanam

maTi mogvarebisTvis aucilebel dokumentebTan dakavSirebul rekomendaciebze

gadavidodeT.

sazRvrispira zolSi mcxovrebi mosaxleobis adamianuri usafrTxoebis

moTxovnebi

sazRvrispira zolSi mcxovrebi mosaxleobiT dasaxlebuli samive teritoriis

amJamad arsebuli sazRvris gadakveTis reJimis da galis da axalgoris

administraciuli mowyobidan gamomdinare es mosaxleoba gadaadgilebis

Tavisuflebis SezRudvis pirobebSic ki mowyvladi da daucveli rCeba. am or

Page 19: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

18

raionSi mosaxleobis da konfliqtis xazze myofi rusi, afxazi da osi

mesazRvreebis urTierToba garkveulwilad dastabilurda, magram mainc

Zaladobisa da uflebebis borotad gamoyenebis potenciur safrTxeebs Seicavs.

mdinare engurze arsebuli ruxis xidis ZiriTadi gadasasvleliT sargebloba

galis mosaxlobis didi nawilisTvis sirTuleebTan aris dakavSirebuli,

amitom isini cdiloben sazRvris xazi sxva wertilebSi gadakveTon. es

ukanonoa afxazeTis xelisuflebis da im rusi mesazRvreebis azriT, visac maT

am gadakveTebis marTvis uflebamosileba gadaabares - da maTi kolegebisTvis

samxreT oseTidan. maT, vinc ase iqceva, Zaladobis, dakavebis, dapatimrebis,

Cxrekis da jarimebis safrTxe emuqrebaT.

arsebuli informaciis Tanaxmad, adgilobrivi xelisuflebis organoebi ar

mimarTaven adekvatur zomebs imisaTvis, rom galis yvela macxovrebelma

miiRos sazRvris gadakveTis nebarTva, rac kidev ufro zrdis maT

daucvelobas. adgilobrivebis gancxadebiT, sazRvarze garantirebuli

usafrTxo gadakveTa maTTvis yvelaze mniSvnelovania. maTi TqmiT, erTaderT

oficialur gamSveb punqtSic sabaJo procedurebi aralegalurad

xorcieldeba, rac gzas uxsnis TviTnebobas da Zaladobas. ganzraxulia

damatebiT kidev oTxi gadasasvlelis mowyoba, or-oris ruxis xidis TiToeul

mxares, magram maTi gaxsnis oficialuri TariRi ucnobia.

axalgorSi mdebare Ria gamSvebi punqti xeobaSi Sesasvleli erTaderTi gzaa.

arsebuli informaciiT, wesebis dacvis gamWirvaloba aqac iseve irRveva da

iseTive TviTneboba da maRali gadasaxadebia, rogorc ruxis xidis

gadasasvlelze. saqarTvelos mxares xeobaSi saqonlis Setanaze oficialuri

SezRudvebi jer kidev ar dauwesebia.

dasasruls, im soflebis macxovreblebi, romlebic samxreT oseTis

konfliqtis xazis momijnaved cxovroben, sakuTari qonebis, mindvrebis da

saqonlis monaxulebis dros yovel dRe dakavebis riskze midian. maTze

negatiur zemoqmedebas axdens agreTve sazRvris meore mxares, smenadobis

arealSi sitematurad mimdinare sabrZolo wvrTnebi.14 konfliqtis xazebis

gaswvriv mdebare yvela teritoriaze kvlav adgili aqvs, Tumca naklebi

sixSiriT, Zaladobriv `incidentebs~ dawyebuli qonebis qurdobiT da

damTavrebuli adamianebis motacebebiT da afeTqebebiT, maT Soris naRmebis.

konfliqtebi, romlebSic adgilobrivi mosaxleoba monawileobs, SesaZloa

gadaizardos ZaladobaSi da gamoiwvios SeairaRebuli eskalaciis provocireba.

galSi adre mowyobili Tavdasxmebi, afxazebis gancxadebiT, qarTvelebis mier

mowyobili diversiebis Sedegia. arsebobs Teoriuli safrTxe, rom analogiuri

SeiZleba axalgorSic ganmeordes. saqarTvelo, Tavis mxriv, afxazeTis

14 evrokavSiris sadamkvireblo misiis goris savele ofisis oficialuri

warmomadgenlebi, interviu avtorebTan.

Page 20: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

19

xelisuflebas galis mosaxleobis daSinebis mizniT Zaladobis aqtebis

organizebaSi adanaSaulebs. 2010 wlis dekemberSi, saqarTvelos mTavrobam

minimum galis erTi macxovrebeli daapatimra da or danarCenze Zebna

gamoacxada im braldebiT, rom isini TbilisSi diversiis aqtebis mowyobis

mizniT saqarTveloSi bazirebul rus samxedro oficerTan TanamSromlobdnen.

amrigad, miuxedavad imisa, rom gadaadgilebis SezRuduli Tavisuflebis

miniWebisTvis mxareebis mzadyofna Seqebis Rirsia, am principis ganxorcielebis

kuTxiT gasakeTebeli kidev bevria. Sedegad, SesaZloa miviRoT situacia,

romelic gamoiwvevs seriozuli masStabis incidentebs da konfliqtebs.

gadaadgilebis TviTneburma akrZalvam, adgilobriv mosaxleobas da

ndobadakargul xelisuflebas Soris gaumWvirvale urTierTobam da

sazRvrispira zonaSi Cadenilma daSaulebebma SesaZloa gamoiwvion Zaladoba,

romlebsac, saboloo jamSi, SesaZloa Sedegad mowodebebi Zalis aSkara

gamoyenebasa da ZirgamomTxreli saqmianobisaken.15

amasTan erTad, mosaxleoba mowyvladia im SemTxvevaSic, rodesac igi sazRvarze

incidentis gareSe gadadis an sakuTari saxlis teritoriaze imyofeba. isini

galis da axalgoris adgilobrivi xelisuflebis mxridan Zaladobis, maT

sakuTrebis uflebasTan dakavSirebuli gaurkvevlobis da ekonomiuri

siduxWiris msxverpli xdebian. orive regionis mosaxleobas dakarguli aqvs

ndoba adgilobrivi xelisuflebis mier maTi ZiriTadi adamianis uflebebis

dacvis mimarT da galis macxovreblebs aSkarad CamorTmeuli aqvT politikuri

uflebebi (xelisufleba maT saarCevno uflebaze uars eubneba). erTma

iZulebiT gadaadgilebulma pirma axalgoridan avtorebs ganucxada, rom

adgilobrivma xelisuflebam mas sakuTari sargeblobis mizniT bina waarTva.

qalaq axalgorSi arsebul saxlebs ar miewodebaT bunebrivi airi, ris gamoc

am regionidan iZulebiT gadaadgilebuli pirebisTvis TavianT saxlebSi

samudamod dabrunebis perspeqtova naklebad momxiblavia.

dasasruls, samxreT oseTis konfliqtis xazis mimdebare saqarTvelos

mosaxleobas samxreT oseTis xelisuflebam wylis miwodeba Seuwyvita,

romelsac Tavdapirvelad ganzraxuli hqonda wyali saqarTvelosTvis mieyida,

magram mas Semdeg igi sapasuxod axalgorisTvis gazis miwodebas moiTxovs.16

15 malte vifhauzi da deivid vudi, `cxovreba sazRvris xazze: Sida qarTlis

usafrTxoebis momavali“ (londoni: seifuorld, 2010) ix. Bmulze: http://www.saferworld.org.uk/downloads/pubdocs/Life%20on%20the%20boundary%20line%20REV.pdf 16 moiTxovs Tu ara amas samxreT oseTi, darwmunebulia ra, rom saqarTvelo

amas ver gaakeTebs, an gaauqmebs Tu ara igi dabrunebasTan dakavSirebul

dabrkolebebs, raTa aCvenos, rom samxreT oseTis xelisuflebis reJimis

pirobebSi cxovreba gamarTlebulia, gaurkvevelia.

Page 21: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

20

cxinvaliს xedi

angariSis avtorebis foto

humanitaruli monitoringi

mimdinareobs dava imis Sesaxeb DSesaZlebelia Tu ara evrokavSiris

sadamkvireblo misiis saqarTveloSi (esmi) afxazeTsa da samxreT oseTSi

ganlageba. evrokavSiri cecxlis Sewyvetis xelSekrulebis ganxorcielebis

zomebis Tanaxmad romelic evrokavSirs Zalis gamouyeneblobis garantad

miiCnevs, esmi-s pasuxismgeblobebs ganmartavs, rogorc samxreT oseTsa da

afxazeTSi sadamkvireblo saqmianobis ganxorcielebas. Seasabamisad, esmi-s

oficialuri mandati iTvaliswinebs `mxareTa qmedebebze samoqalaqo

monitorings, maT Soris eqvspunqtian SeTanxmebasTan da Semdgomi

ganxorcielebis zomebis xelSekrulebasTan srul Sesabamisobas saqarTvelos

mTel teritoriaze~.17 – xazgasma misaTiTebelia, ar Cans...

17 esmi-s mandatis safuZvels warmoadgens: sabWos erToblivi moqmedeba

2008/736 saqarTveloSi evrokavSiris sadamkvireblo misiis 2008 wlis 15

seqtembris saerTo sagareo da usafrTxoebis politika (CFSP), ix. bmulze: http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2008:248:0026:0031:EN:PDF

Page 22: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

21

ruseTi, samxreT oseTis da afxazeTis xelisuflebebTan erTad esmi-s

sadamkvireblo misiis samxreT oseTSi da afxazeTSi Sesvlas ewinaaRmdegeba.

maTi gancxadebiT, cecxlis Sewyvetis xelSekrulebis mandati garkveviT

iTvaliswinebs evrokavSiris yofnas konfliqtis zonebis mxolod saqarTvelos

mTavrobis mier kontrolirebad mxareze.18

aRniSnuli uTanxmoebis miuxedavad, yvela mxare dainteresebulia obieqturi

monitoringiT, romelic gaakontrolebs adamianis uflebebis da sazRvrispira

zolSi mcxovrebi mosaxleobis adamianis usafrTxoebis dacvas da xels

Seuwyobs usafrTxoebasTan dakavSirebuli provokaciebis an umniSvnelo

konfliqtebis SesaZlo eskalacias. arcerT mxares ar ZaluZs am miznebis

damoukideblad miRweva.

ormxrivma SeTanxmebebma unda uzrunvelyon esmi-s galSi da axalgorSi

daSveba, magram es unda moxdes ise, rom man ar gamoiwvios mxareTa uTanxmoeba

misiis arsebuli mandatis irgvliv. es axali amocanebis winaSe daayenebs

arsebul obieqtur damkvirebels – romelic amJamad msgavs movaleobebs

konfliqtis xazis orive mxares asrulebs.

aseTi daSveba, savaraudod, mxareTa sruli ndobis pirobebSi moxdeba, Tu mas

etapobrivi xasiaTi eqneba. galSi da axalgorSi ganxorcielebuli calkeuli

sadamkvireblo vizitebi – savaraudod am mizniT pirdapir evropidan

Camofrenili damkvireblebis mier – SesaZloa gagrZeldes periodulad

dagegmili vizitebis, regularuli monitoringis daSvebis da, sabolood,

adgilobrivi sakontaqto jgufebis Camoyalibebis saxiT.

naklebad savaraudoa, rom galSi da axalgorSi dislocirebuli rusi

samxedroebi da mesazRvreebi esmi-s TavianT obieqtebze dauSveben. amitom,

SeTanxmebebSi aRniSnuli unda oyos, rom SeuiaraRebeli damkvireblebis am

teritoriebze yofnis erTaderTi mizani adgilobriv mosaxleobaze da ara

samxedro obieqtebze dakvirvebaa. amasTan erTad, es SeTanxmebebi unda

iTvaliswinebdes urTirTgagebis memorandumis gaformebas smi-s da adgilebze

ritoriaze dislocirebul rus samxedro meTaurebs Soris. igi iqneba msgavsi

imisa, rac esmi-m saqarTvelos Sinagan saqmeTa da Tavdacvis saministroebTan

gaaforma, romelSic zustad aris gansazRvruli damkvireblebis uflebebi.

rac mTavaria, rogorc Cans, esmi-m Tavisi orwliani obieqturi da gamWirvale

saqmianobis Sedegad rusi samxedroebis ndoba moipova. es Zalzed

mniSvnelovania, radgan, rogorc wesi, rusi samxedroebi uniformian

evropelebs sifrTxiliT ekidebian, gansakuTrebiT ruseTis sazRvrebis axlos.

18 grigori karasini, 2008 wlis 2 dekembris gazeT `izvestiis” statiis Targmani, ix veb-gverdze: http://www.mid.ru/Brp_4.nsf/arh/C52E5FBF13FC3FE7C3257523003F9F4F?OpenDocument.

Page 23: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

22

ormxriv SeTanxmebebTan dakavSirebuli rekomendaciebi

mxareebma unda SeimuSaon ormxrivi SeTanxmebebi, romlebSic gaTvaliswinebuli

iqneba zemoxsenebul sazRvrispira zolSi mcxovrebi mosaxleobis da

humanitarul monitoringTan dakavSirebuli sakiTxebi.

pirobebi unda moicavdes Semdegs:

• mxareebi nebas darTaven galis da axalgoris macxovreblebs Tavisuflad

gadakveTon gamSvebi punqtebi. nebarTvebi, maTi gacemis SemTxvevaSi, iqneba

usasyidlo da advilad misaRebi – rogorc qalaq galSi da axalgorSi,

aseve gamSveb punqtebSic;

• mxareebi SeimuSaveben koordinirebul `ubaJo~ reJimebs gansazRvruli

raodenobis sasoflo-sameurneo da samomxmareblo saqonlis

transportirebaze galsa da axalgorSi da ukan;

• moxdeba gadakveTis procedurebis legalizeba da TvalsaCino adgilze

gamokvra gamSveb punqtebSi da dasaxlebul centrebSi

• konfliqtis xazis orive mxareze mdebare soflebis mosaxleobas,

romlebic SemTxveviT gadavlen sazRvris meore mxares, ufleba eqnebaT

daubrundnen TavianT sacxovrebel adgils dakavebis an jarimebis gareSe

• ufro intensiuri xasiaTi eqneba konfliqtebis prevenciis da ndobis

gaZlierebis mizniT mowyobil incidentebis prevenciis da regirebis

meqanizmebisadmi miZRvnil Sexvedrebs

• afxazeTis da samxreT oseTis xelisuflebebi Tavs Seikaveben

konfliqtis xazis axlos sabrZolo wvrTnebis Catarebisagan

• evrokavSiris sadamkvireblo misia daSvebuli iqneba galSi da axalgorSi

humanitaruli misiebis gansaxorcieleblad. damkvireblebis daSveba

ganxorcieldeba etapobrivad, dawyebuli damkvireblebis pirdapir

evropidan CamoyvaniT. bolo etapze, orive regionSi gaixsneba

sadamkvireblo ofisebi.

afxazeTi

• gaixsneba damatebiTi gamSvebi punqtebi galSi Sesasvlelad da

gamosasvlelad

samxreT oseTi

• nebadarTuli iqneba rogorc sazRvris kontrolirebadi gadakveTebi

qorwinebebis, dakrZalvebis da sxva socialuri RonisZiebebis Catarebis,

aseve regularuli gadakveTebi gadaudebeli samedicino daxmarebis

gawevis mizniT

• samxreT oseTis xelisufleba aRudgens wylis miwodebas konfliqtis

xazis mimdebared mcxovreb mosaxleobas. saerTaSoriso daxmarebis

safuZvelze ganaxldeba zonkaris kaSxalis sareabilitacio samuSaoebi

samxreT oseTSi

Page 24: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

23

• saqarTvelos mTavroba prioritetulad moaxdens garigebas axalgoris

mosaxleobisTvis bunebrivi airis miwodebis Sesaxeb

• daculi iqneba sakuTrebis uflebebi axalgorSi

Semdgomi ormxrivi SeTanxmebebi

zemoT aRwerilia droebiTi rekomendaciebi humanitaruli situaciis

Semsubuqebisa da konfliqtis mxareebs Soris arsebuli SezRuduli

urTierTobebis ganmtkicebisa da ganviTarebis mizniT. xolo aq aRniSnuli

rekomendaciebi umTavresad gamiznulia qarTvelebiT dasaxlebuli galis da

axalgoris raionebisTvis. saboloo jamSi, aucilebeli iqneba Tavisuflad

gadaadgilebis uflebis gazrda da konfliqtis zonaSi vaWrobis xelSewyoba.

Tavisuflad gadaadgilebis ufleba, rogorc minimum, garantirebuli unda iyos

afxazeTSi da samxreT oseTSi amJamad mcxovrebi yvela pirisTvis. afxazeTis

SemTxvevaSi, es gulisxmobs, rom adgilobrivi xelisufleba konfliqtis xazis

gadakveTis uflebas miscems yvela macxovrebels da ara mxolod galelebs, an

SemTxveviT gamonaklisebs. rac Seexeba samxreT oseTs, Tavisuflad

gadaadgilebis uflebis gazrdisTvis axalgorisa garda sxva damatebiTi

gamSvebi punqtebis gaxsna iqneba saWiro.

saqarTvelos mTavroba, Tavis mxriv, mzad aris gaxsnas damatebiTi gamSvebi

punqtebi, maT Soris, cxinvalSi Semavali ZiriTadi gamSvebi punqti ergneTSi

da kidev ori sxva. rogorc afxazeTTan, aseve samxreT oseTTan dakavSirebiT,

saqarTvelo valdebulia aRniSnuli mxareebi daarwmunos, rom daculi iqneba

mosaxleobis Tavisuflad gadaadgilebis ufleba.

omisSemdgomi viTarebis gaTvaliswinebiT, mosalodnelia, rom samxreT oseTis

mosaxelobis mcire raodenobam moiTxovos konfliqtis xazis regularulad

gadakveTis nebarTva. urTierTobis da ekonomikuri kavSirebis xelSewyobis

mizniT mxareebma SesaZloa xelaxla ganixilon samxreT oseTis konfliqtis

xazze Ria bazrobis mowyobis sakiTxi.

es xelaxla aamoqmedebs cnobil ergneTis bazrobas, romelic saqarTvelos

xelisuflebis mier 2004 wels daixura rogorc aralegaluri sabiTumo

vaWrobis punqti. igi Seasrulebs sasoflo-sameurneo da SezRuduli

samomxmareblo saqonlis legaluri, regulirebuli bazris funqcias. arsebuli

informaciiT, vaWrobis gauqmebam gamoiwvia samxreT oseTis cxovrebis donis

gaauareseba, amitom maT am bazrobis xelaxla gaxsnas mxari unda dauWiron. am

faqts dadebiTad unda Sexvdes konfliqtis xazis gaswvriv mcxovrebi qarTuli

mosaxleobac.

Page 25: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

24

saqarTvelos mTavrobis strategiebis daxvewa

urTierToba afxazeTTan da samxreT oseTTan

saqarTvelos saxelmwifo strategia afxazeTTan da samxreT oseTTan

kontaqtebis aRdgenis imedismomcem safuZvels iZleva, magram misi

ganxorcieleba mTel rig problemebTan aris dakavSirebuli.

erT erT problemas is warmoadgens, rom aucilebelia afxazeTis da samxreT

oseTis xelisuflebebs mxiradn TanamSromloba, romlebmac, ruseTTan erTad,

yovelgvari ganxilvis gareSe sajarod uaryves aRniSnuli saxelmwifo

strategia.19 es aixsneba sxadasxva mizeziT:

• pirveli: isini pretenzias acxadeben, rom saxelmwifo `strategia

(romlis oficialuri saxelwodebaa `saxelmwifo strategia

okupirebuli teritoriebis mimarT – CarTuloba TanamSromlobis gziT`)

efuZneba afxazeTis da samxreT oseTis, rogorc saqarTvelos

okupirebuli teritoriebis cnebas – rasac isini gadaWriT uaryofen da

rac maT iuridiuli subieqtis statuss arTmevs.

• meore: saxelmwifo strategiaSi aqcenti gakeTebulia `gayofil

mosaxleobebze` rac, maTi gancxadebiT, gulisxmobs, rom misi mizania

saqmianobis ganxorcieleba mxolod im SemTxvevaSi, Tu igi sargeblobas

moutans afxazeTis da samxreT oseTis eTnikurad qarTvel mosaxleobas

(macxovreblebi da iZulebiT gadaadgilebuli pirebi)

• mesame: im SemTxvevaSic ki, Tu saqarTvelo pirdeba daxmarebebs

eTnikurad araqarTvel mosaxleobas, isini amas aRiqvamen rogorc

sicrues, romlis erTaderTi mizania saqarTvelos reputaciis

reabilitacia saerTaSoriso TanamegobrobaSi

• meoTxe: im SemTxvevaSic ki, Tu saqarTvelo marTlac apirebs saxelmwifo

biujetidan dafinansebuli daxmarebebis programis ganxorcielebas,

xelisuflebebi winaaRmdegni arian am da sxva iseTi saqmianobisa,

romlebic safrTxes uqmnian afxazeTis da samxreT oseTis saqarTvelodan

gamoyofis mcdelobas. amis magaliTia saqarTvelos mier gacemuli

neitraluri samogzauro dokuementebis mosalodneli SemoReba. kerZod,

saqarTvelos mTavroba apirebs mimarTos qveynebs TxovniT oficialurad

aRiaron isini rogorc moqmedi saerTaSoriso samogzauro dokumentebi

19 mTeli rigi adgilobrivi da saerTaSoriso arasamTavrobo organizaciebis

msgavsad, romlebmac, miuxedavad imisa, rom isini saqarTvelos mTavrobis mier

gacxadebul ganzraxvas mowonebiT Sexvdnen, gamoTqves eWvebi strategiis

efeqturobis da/an keTili ganzraxvebis Sesaxeb.

Page 26: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

25

im rusuli pasportebis sanacvlod, romlebiTac afxazeTis da samxreT

oseTis mosaxleobis umravlesoba sargeblobs.

• dasasruls, arasamTavrobo organizaciebi kategoriul pretenzias

gamoTqvamen saqarTvelos mTavrobis daJinebul moTxovnaze

gaakontrolos yvela is saqmianoba, romelTa ganxorcielebasac

arasamTavroebi apireben afxazeTSi da samxreT oseTSi.20

Aam sawinaaRmdego mosazrebebidan zogierTi saWiroebs analizs an

dakavSirebulia politikur sakiTxebTan. yovel SemTxvevaSi, erTi garkveuli

sakiTxi exeba kanons okupirebuli teritoriebis Sesaxeb. es kanoni ukanonod

cnobs afxazeTSi da samxreT oseTSi ganxorcielebul ekonomikur saqmianobas,

romelic saqarTvelos cxra calkeuli kanonis safuZvelze saWiroebs

`licenzias, nebarTvas, sanqcias an registracias` an nebismier sxva ekonomikur

saqmianobas, romelic, aseTi nebarTvebis ararsebobis SemTxvevaSi, saWiroebs

saqarTvelos kanonmdeblobis safuZvelze `SeTanxmebas` gamonaklisebi daiSveba

mxolod specialuri samTavrobo nebarTvis safuZvelze im SemTxvevaSi,

rodesac iTvleba, rom aseTi saqmianoba emsaxureba “saqarTvelos erovnul

interesebs, konfliqtis mSvidobiani gziT mogvarebas, deokupacias, ndobis

ganmtkicebas an humanitarul miznebs.” vinaidan saxelmwifo strategiiT

gaTvaliswinebuli saqmianobebis didi nawili ekonomikuri xasiaTisaa, isini

saWiroeben nebarTvas okupirebuli teritoriebis Sesaxeb kanonis Sesabamisad,

an reintagraciiis saministros mier ganxilvas, romelic aseve itovebs

uflebas uari Tqvas im proeqtebze, romlebic ver jdebian saxelmwifo

strategiis CarCoebSi. 2008 wlis bolosTvis, saqarTvelos mTavrobis mier

afxazeTSi SeTanxmebuli iyo energo seqtorSi momuSave 24 kompaniis, aseve

galis centraluri saavamdyofos, 1990 wels afxazeTis konfliqtis dros

daWrilebis asociaciis da infeqciuri paTologiis, Sidsis da klinikuri

imunologiis centris ekonomikuri saqmianoba.21 Tumca, gaurkvevelia, kvlav

grZeldeba Tu ara aseTi gamonaklisebis daSveba, an daamtkica Tu ara

mTavrobam is saqmianoba, romelic jer kidev ar iyo dawyebuli.

20 unda aRiniSnos, rom aseTi saqmianobis `pirobebis” formulireba bundovania,

amitom SesaZloa gagebuli iqnas ise, rom saxelmwifo reintegraciis

saministrom unda gaakontrolos mxolod is saqmianoba, romelic akrZalulia

kanoniT okupirebuli teritoriebis Sesaxeb (ix. qvemoT). miuxedavad amisa,

mTavrobis oficialurma pirebma daadastures, rom pirobebi exeba yvela

saqmianobas, romlebic SeiZleba ganxorcieldes afxazeTsa da samxreT oseTSi

saxelmwifo strategiis Sesabamisad. 21 `sainformacio biuletenebi okupirebuli teritoriebis Sesaxeb

saqarTvelos kanonze,” evropis komisia demokratiisaTvis kanonis meSveobiT

(veneciis komisia), 5 marti, 2009w., ix. bmulze: http://www.venice.coe.int/docs/2009/CDL(2009)044-e.asp.

Page 27: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

26

kanoni sakmaod bundovania afxazeTis da samxreT oseTis macxovreblebis

gadaadgilebis Tavisuflebis SezRudvebTan mimarTebiT. aRniSnuli warmoadgens

urTierTobis sakvanZo proncips da aseve mTeli rigi dapirebuli socialuri

momsaxurebebis gawevis aucilebel pirobas. kanoni iTvaliswinebs “ucxo

qveynebis moqalaqeebis da moqalaqeobis armqone pirebis” legalurad gadasvlas

afxazeTSi da samxreT oseTSi mxolod saqarTveloSi arsebuli ZiriTadi

saxmeleTo gadasasvlebidan da ukanonod acxadebs gadasvlas ruseTTan

sazRvrebis gadakveTiT – aseve sazRvao, sahaero an sarkinigzo gzebiT da

saqarTveloSi mdebare meorexarisxovani SemSvebi punqtebidan – SesaZlo

gamonaklisebis daSvebiT.

afxazeTis da samxreT oseTis mosaxleobis umravlesoba Tavs ar Tvlis

saqarTvelos moqalaqed da miRebuli aqvs ruseTis moqlaqeoba. Tu asea, maSin

okupirebuli teritoriebis Sesaxeb kanoni Tavisuflad SeiZleba gamoyenebuli

iqnes im macxovreblebis mimarT sanqciebis gamoyenebis an dapatimrebis mizniT,

vinc afxazeTSi da samxreT oseTSi ruseTidan adre Sevidnen. aseTma

Seusabamobam SesaZloa gamoiwvios kanonis borotad gamoyeneba im SemTxvevaSic

ki, Tu saqarTvelo maT Tvlis rogorc de faqto saqarTvelos moqalaqeebad,

aseve arakanonier ruseTis moqalaqeebad da, Sesabamisad, kanongareSe

subieqtebad. kanonma rac SeiZleba naklebad unda SeuSalos xeli aseTi

macxovreblebis mier konfliqtis xazebis urTierTobis mizniT gadakveTas.

SeuZlebelia saxelmwifo strategiasTan dakavSirebuli yvela arapolitikuri

uTanxmoebis da gamowvevis mogvareba sakiTxis pirdapir dasmiT. Nrogorc wesi,

naklebad mosalodnelia, rom saqarTvelos mTavroba mxars dauWers afxazeTis

da samxreT oseTis macxovreblebis gadaadgilebas rusuli pasportebis

gamoyenebiT. amasTan erTad, mosalodnelia, rom mTavrobas eqneba survili

flobdes informacias afxazeTSi da samxreT oseTSi donorebis mier

dasponsorebuli proeqtebis Sesaxeb da daitovebs uflebas wavides aseTi

proeqtebis winaaRmdeg. strategia namdvil gamocdas gaivlis maSin, rodesac

saqarTvelo Tanmimdevrulad Seikavebs Tavs im proeqtebis uaryofisgan,

romlebic garkveviT pasuxoben strategiis miznebs. es sakiTxi mofiqrebas

saWiroebs.

saqarTvelos mTavrobam unda Secvalos sakuTari strategia konfliqtis

mogvarebis perspeqtivebis gaumjobesebis mizniT, kerZod:

• aRiaros, rom miuxedavad imisa, rom 2008 wlis agvistos omis Sedegad

ZiriTadi yuradReba koncentrirebulia rusul-qarTul konfliqtze,

amiT ar aRmofxvrila, aramed faqtiurad gaizarda samxreT oseTis da

afxazeTis SeSfoTeba maTi fizikuri usafrTxoebis da maTi

TviTmarTvelobis mimarT saqarTvelos valdebulebis Sesaxeb.

Page 28: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

27

• CaTvalos yvela wingadadgmuli nabiji, raoden mcirec ar unda iyos igi,

proogresad konfliqtis mogvarebis gzaze da ara, rogorc umniSvnelo

da/an mosagebi qulebi.

• naTlad ganmartos, rom afxazeTis da samxreT oseTis moqalaqeebi,

romlebsac saqarTvelo Tvlis Tavis moqalaqeebad, Tavisuflebi arian

okupirebuli teritoriebis Sesaxeb kanoniT gaTvaliswinebuli sazRvris

gadakveTasTan dakavSirebuli SezRudvebisagan.

• sistematurad Seuwyos xeli donori da arasamTavrobo organizaciebis

urTierTobas samxreT oseTis da afxazeTis xelisuflebasTan da

mosaxleobasTan saxelmwifo strategiis safuZvelze mniSvnelovani da

mizanSewonili proeqtebis gamovlenis mizniT.

• gaagrZelos sajaro gancxadebebi afxazeTsa da samxreT oseTSi

ekonomikuri saqmianobis sanqcirebasTan dakavSirebuli misi

valdebulebis Taobaze saxelmwifo strategiis Sesabamisad. gaaxmauros

da gamWirvale gaxados sanqcirebis procesi, misces sazogadoebas

saSualeba gaecnos eleqtronul informacias warmatebuli aplikantebis,

ganxilvis stadiaSi myofi aplikaciebisa da dasabuTebuli sanqcirebis an

uaris Tqmis Sesaxeb.

• Seecados keTili neba gamoxatos da amiT SeinarCunos konstruqciuli

urTierToba afxazeTsa da samxreT oseTSi mimdinare saqmianobebis

monawileebTan. mtruli urTierTobebi arasamTavrobo organizaciebTan

(adgilobrivi da saerTaSoriso), donor organizaciebTan da msxvil

saxelmwifo donorebTan gaarTulebs saqarTvelos mier gacxadebuli

politikis miznebis Sesrulebas.

• nebismier proeqtis mxardaWera mniSvnelovania imis miuxedavad

akmayofileben Tu ara isini kriteriumebs. rogorc yofilma diplomatma

zurab abaSiZem aRniSna, “ strategia unda asaxavdes ganzraxvas da ara

faratina qaRalds.”22

• ganixilos afxazeTTan mimarTebaSi damatebiTi strategiis SemuSaveba,

romelic Tavs aaridebs termins “okupirebuli teritoriebi”, ar

moixseniebs maT xelisuflebas rogorc “rwmunebulebs” da

gaiTvaliswinebs afxazeTSi specialuri despanis daniSvnas, romelic

afxazebi ndobiT da pativiscemiT moepyrobian.

• moaxdinos TbilisSi bazirebuli afxazeTis avtonomiuri respublikis

mTavrobis reorganizacia (romelic warmoadgens afxazeTis legitimur

22 zurab abaSiZe, interviu avtorebTan, Tbilisi, dekemberi, 2010w.

Page 29: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

28

mTavrobas) arCeviT “afxazeTidan gadaadgilebuli mosaxleobis sabWod”,

romelic aRWurvili iqneba afxazeTidan iZulebiT gadaadgilebuli

pirebis – maT Soris samoqalaqo uflebadakarguli galis mosaxleobis

warmomadgenlobiTi xmiT, rogorc saqarTvelos mTavrobis, aseve

afxazeTis xelisuflebis winaSe da aseve xels Seuwyobs saxelmwifo

strategiiT gaTvaliswinebuli saqmianobis ganxorcielebas.

• waaxalisos da xeli Seuwyos Track 1.5 diplomatias (paralelur

diskusiebs) – Sexvedrebs saxelmwifo moxeleebis da arasamTavrobo

organizaciebis eqspertebis monawileobiT – mesame qveynebSi (evropa da

TurqeTi) saqarTvelos da afxazeTis da samxreT oseTis

warmomadgenlebs Soris, romelic fokusirebuli iqneba axalgazrda

Taobaze, romelmac safuZveli unda Cauyaros momaval reintegracias da

ndobis aRdgenis process.

urTierToba ruseTis CrdiloeT kavkasiis regionebTan

2008 wlis omis Semdeg, saqarTvelos mTavrobas aSkarad ufro intensiuri

urTierToba aqvs ruseTis federaciaSi mdebare CrdiloeT kavkasiis

mosaxleobasTan, vidre afxazeTis da samxreT kavkasiis macxovreblebTan.23

saqarTvelos mTavrobis warmomadgenlebi daJinebiT acxadeben (sakmaod

safuZvlianadac) rom afxazeTTan da samxreT oseTTan konfliqtebma

saqarTvelos urTierToba gaufuWa CrdiloeT kavkasiis sxvadasxva xalxebTan.

maTi gancxadebiT, gaugebrobas xeli Seuwyo polarizebulma media garemom da

savaWro da satransporto barierebma. Sesabamisad, saqarTvelom, rogorc

arasdros, iseTi mWidro urTierTobebi unda daamyaros mis CrdiloeT

kavkasiel mezoblebTan.

politika, romelic maT aRniSnuli miznis misaRwevad SeimuSaves TavisTavad ar

aris problematuri. rogorc zemoT aRiniSna, saqarTvelo ruseTis CrdiloeT

kavkasiis regionebis macxovreblebs saSualebas aZlevs Semovides saqarTveloSi

vizis gareSe misi saxmeleTo sasazRvro gadasasvlelebis gavliT ise, rom

vizis misaRebad ar dasWirdes moskovSi, an sadme sxvagan gamgzavreba. amasTan

erTad, saqarTvelos mTavroba da saxelmwifo universitetis sistema xels

uwyoben Crdilo-dasavleT kavkasiaSi da Savi zRvis sanapiroze mosaxle

Cerqezebis istoriiT dainteresebas, romlebic eTnikurad afxazebs

enaTesavebian da ruseTis imperiis periodSi masobrivi represiebis msxverplni

gaxdnen.

23 oliver bulou, `werili Tbilisidan: gaerTianebul kavkasias,“ sagareo saqmeebi, 23 dekemberi, 2010w., ix. bmulze: http://www.foreignaffairs.com/print/67166; sergei markedonovi, `Северокавказская карта Грузии,” svobodnaia misl # 12,

2010, gv. 49-64.

Page 30: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

29

mTavrobis mier aseve daarsda rusulenovani satelevizio arxi pirveli kavkasia, romelic ZiriTadad CrdiloeT kavkasiis auditoriisTvis aris

gamiznuli. mTavrobam arxi samarTavad gadasca britanul media kompanias mas

Semdeg, rac warumateblad dasrulda arxis regularuli evropuli

satelituri kavSiriT dafarvis Tavdapirveli mcdeloba. kompaniam ganaaxla

rogorc arxi, aseve misi internetsaiti – amJamad igi cnobilia pirveli

kavkasiuri axali ambebis saxeliT – romelic amJamad mTel kavkasias da ufro

farTo regions moicavs. 2011 wlis ianvris bolos maT miiRes axali

satelituri mxardaWera.24

saqarTvelos mxridan CrdiloeT kavkasiis daxmarebis programasTan

dakavSirebuli problema mdgomareobs imaSi, rom igi xorcieldeba calmxrivad,

normaluri diplomatiuri urTierTobis ararsebobis pirobebSi da ruseTis im

nawilisTvis, romelic am saxelmwifosTvis warmoadgens yvelaze seriozul

Sida safrTxes Zaladobrivi da mzardi islamisturi moZraobis saxiT – da

mdebareobs ruseTisTvis yvela prestiJuli proeqtis, 2014 wlis zamTris

olimpiuri TamaSebis teritoriis gverdiT. saqarTvelos mTavrobis motivebis

miuxedavad, es politika moskovis mier aRiqmeba rogorc arastabilurobis

gaRvivebis mcdeloba. faqtobrivad, saqarTvelos mTavrobis motivebi arsebul

viTarebasTan mimarTebaSi ararelevanturi xdeba.

garda amisa, saqarTvelos mTavrobis zogierTi nabijs aSkarad araferi aqvs

saerTo aseT urTierTobasTan. me-19 saukuneSi CerqezTa genocidis aRiarebis

da soWis olimpiadisTvis (romelic uSualod afxazeTis mdinare fsous

gadaRma unda gaimarTos) saerTaSoriso boikotis gamocxadebis mizniT

gakeTebuli oficialuri mimarTvebi tovebs cecxlze navTis dasxmis ganzraxvis

STabeWdilebas.25 olimpiada, imis gamo, rom igi Cerqezebis eTnikuri wmendis

anu genocidis adgilze tardeba da am faqtis aRiareba dRemde ar xdeba,

Cerqezi mosaxleobis didi nawilis, gansakuTrebiT misi diasporis mzardi

kritikis obieqtia. amave dros, CerqezTa nawili Crdilo-dasavleT kavkasiaSi

CerqezTa gaerTianebuli respublikis Seqmnis moZraobis aqtiuri monawileebi

arian. Ceqrezebi amJamad sam federaciu li subieqtis teritoriaze cxovroben.

urTierTobis oficialuri ritorika xSirad JRers ufro rogorc mowodebebi

kavkasiis xalxebis (rogorc saqarTvelos, aseve ruseTis moqalaqeebis)

24 arxis internet gverdi ixileT mbulze: http://pik.tv/ru. ixileT agreTve:

`saqarTvelos rusulenovani arxis gaSveba` Civil.ge, 24 ianvari, 2011w., ixileT

bmulze: http://www.civil.ge/eng/article.php?id=23076. 25 saqarTvelos Sinagan saqmeTa ministris vano merabiSvilis gancxadebiT,

Cerqezebis genocidis aRiareba marTlac Sedis mTavrobis gegmebSi. ixileT: `My podstavili russkim grushnikam byvshego ofitsera,”Kommersant-Vlast’, December 6, 2010, http://www.kommersant.ru/doc.aspx?DocsID=1549013.

Page 31: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

30

ganTavisufleba “damorCilebis, asimilaciis an aneqsiisagan gare mCagvrelebis

mxridan. 2010 wels gaeros generaluri asambleis winaSe sityviT gamosvlis

dros prezidentma saakaSvilma mouwoda “gaerTianebuli kavkasiisaken",

romelsac “Tavisuflebisaken Zlieri, fundamenturi da daumarcxebeli swrafva

aerTianebs”, da ganacxada, rom es “erTiani kavkasia... erT dRes SeurTdeba

Tavisufali erebis evropul ojaxs, saqarTvelos kvaldakval.”26

marTalia, saakaSvilma xazgasmiT aRniSna, rom misi koncefcia ar gulisxmobda

“sazRvrebis Secvlas”, mis sityvebi Seicavda mkafio miTiTebas ruseTis

imperiis mier samxreT kavkasiis damorCilebaze, sabWoTa periodis droindel

Cagvraze, post-sabWoTa CeCneTis omze da danarCeni ruseTis fonze ruseTis

federaciis CrdiloeT kavkasiis regionebSi arsebul socialur-ekonomiur

uTanasworebaze. prezidentma saakaSvilma mis saxelmwifos da ruseTs Soris

arsebuli konfliqti Seadara im brZolas, romelsac amJamad Tan axlavs

teroristuli aqtebi, rasac moskovis SuagulSi aTobiT udanaSaulo

moqalaqis sicocxle ewireba. aRniSnuli gancxadeba. maRalfardovani, magram

ZiriTadad fuWi da/an yalbi ritorikis miuxedavad, Zalzed provokaciuli iyo.

aqedan gamomdinare, moskovi ganixilavs saqarTvelos sagareo urTierTobis

politikas rogorc sazRvrebis dacvis Sesutebis mxardaWeras, separatizmis da

savaraudod terorizmis xelSewyobas, saerTaSoriso arenaze ruseTisTvis

seriozuli dabrkolebebis Seqmnas da saqarTvelos da ruseTs Soris arsebuli

daZabulobebis Segnebulad gazrdas. es yvelaferi arTulebs saqarTvelos

mTavrobis mier gacxadebul ruseTTan dialogis ganaxlebis da konfliqtis

mogvarebis xelSemwyobi garemos SeqmnasTan dakavSirebul miznebs.

am dabrkolebis gadalaxvis mizniT saqarTvelos mTavrobis mxridan miRebuli

unda iqnes Semdegi zomebi:

• daazustos, rom is pirebi, romlebic saqarTveloSi vizis gareSe

Semodian, eqvemdebarebian sazRvris usafrTxoebis standartul

procedurebs, romlebic mowonebulia gare damkvireblebis mier.

• Tavi aaridos ruseTis moqalaqeebs Soris diskriminacias vizis gacemis

erTiani wesebis SemoRebiT saqarTvelos yvela saxmeleTo sasazRvro

gadasasvlelze. saqarTvelo saSualebas aZlevs ruseTis moqalaqeebs

miiRon viza mis sxva ZiriTad saxmeleTo sazRvrebze. man unda miiRos

igive zomebi mis ruseTis gadasasvlelebze.

26 `misi aRmatebulebis, saqarTvelos prezidentis mixeil saakaSvilis

SeniSvnebi gaeros generaluri asambleis 65-e sesiaze,” 23 seqtemberi, 2010w.,

ixileT bmulze: http://www.president.gov.ge/index.php?lang_id=ENG&sec_id=228&info_id=5506.

Page 32: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

31

• ganixilos ruseTis yvela moqalaqisTvis “ufaso vizis” politikis

sakiTxi. sxva sityvebiT, ruseTis moqalaqeebs mainc dasWirdebaT vizis

miReba – es procedura ganamtkicebs azrs imis Sesaxeb, rom saqarTvelo

pasuxismgeblobis grZnobiT ekideba sazRvris usafrTxoebas. magram viza

unda iyos ufaso. es saqarTvelos mTavrobas miscems saSualebas

gaagrZelos mis mier gacxadebuli miznis - CrdiloeT kavkasiis

“daxmarebis” programis ganxorcieleba aRniSnuli programis ruseTis

sxva mosaxleobebze gavrcelebiT. saqarTveloSi Semosuli ruseTis

moqalaqeebis raodenobis gazrdis Sedegad gaizrdeba saqarTvelos

Semosavali turizmis da transsasazRvro saqmianobis gafarToebis

xarjze.

• gamoacxados, rom CerqezeTis da yvela sxva adgilobrivi regionebis

istoriis kvlevis da masTan dakavSirebiT mimdinare diskusiebis

miuxedavad, igi ar apirebs romelime xalxis warsuli tragediis

oficialurad cnobas. amasTan erTad, igi analogiuri TxovniT mimarTavs

saqarTvelos parlaments.

• gamoacxados, rom imisdamiuxedavad, rom igi itovebs uflebas ar miiRos

monawileoba soWis olimpiadaSi, igi ar ganaxorcielebs da ar miemxroba

saerTaSoriso boikots aRniSnuli TamaSebis winaaRmdeg.

• uzrunvelyos, rom pirveli kavkasiuri axali ambebis arxi da internet

gverdi gaaSuqebs yvela mis regions da ar gadaiqceva propagandis

manqanad.

• waaxalisos, an, minimum, xeli ar SeuSalos da ar gaakritikos Track II dilomatia (mxolod arasamTavrobo organizaciebs Soris) an Track 1.5 diplomacia (saqarTvelos da ruseTis warmomadgenlebs Soris)

Sexvedrebi, rogorc ruseTSi, aseve saqarTveloSi.

• moeridos ritorikas, romelic ruseTs warmoaCens mtrad, xolo

saqarTvelos rogorc mudmivi omis mdgomareobaSi myofs.

ruseTis saqarTvelosTan mimarT politikis Secvla

ruseTma unda daarwmunos qarTvelebi da saerTaSoriso sazogadoeba, rom igi

Zalas aRar gamoiyenebs saqarTvelos winaaRmdeg. amasTan, man unda ganixilos

adgilze da TbilisTan daZabulobebis ganmuxtvis gansxvavebuli gzebi da

daiwyos qarTvel xalxTan Serigebis procesi. yvela Semdgomi nabiji aSkarad

ruseTis interesebSia da arcerTi maTgani ar aiZulebs moskovs Seicvalos

sakuTari pozicia principul sakiTxebze.

Page 33: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

32

ruseTis mmarTvelma xelisuflebam garkveviT ganacxada, rom mas ar surs

saqarTvelos prezident saakaSvilTan urTierToba. es arakonstruqciuli

midgomaa, magram es “wiTeli xazi” naklebad savaraudoa Seicvalos mokle an

Suavadian periodSi imis gaTvaliswinebiT, Tu ramdenjer iqna igi gameorebuli.

miuxedavad amisa, erTia uari Tqva saakaSvilTan oficialur dialogze, magram

sxva saqmea moepyro saqarTvelos mTavrobas rogorc aramzada qveynis

aralegitimur xelisuflebas, romelic warmoadgens pozicias, romelsac

moskovi amJamad metnaklebad sitviT da saqmiT gamoxatavs.

aseTi midgomis Camoyalibebis aSkara mizezi omis damTavrebis Semdeg gaCenili

cxeli emociebia. amJamad, aseTi pozicia aramzada urC saxelmwifod ? qveynad

warmoaCens TviT ruseTs imis gaTvaliswinebiT, rom sxva saxelmwifoebi

saqarTvelos xelisuflebasTan analogiur damokidebulebas ar amJRavneben.

prezidentebs Soris Sexvedra da/an diplomatiuri urTierTobis aRdgena

savaraudod Soreuli perspeqtivaa, magram moskovma, ra Tqma unda, unda

Secvalos misi xisti ritorika da daiwyos sistematuri samuSao donis

konsultaciebi daZabulobebis gansamuxtavad da Zaladobis ganaxlebis

albaTobis Sesamcireblad. es iqneboda pirveli nabiji konfliqtis mogvarebis

procesSi saqarTvelos mTavrobis sruluflebian partniorad aRiarebis gzaze.

udavod misasalmebelia ruseTis xelisuflebis mxridan qarTveli da rusi

xalxis megobrobis mudmivi gamoxatva, magaliTad, premier ministr putinis

2010 wlis gancxadeba: “momavali ruseTsa da saqarTvelos Soris mezoblur,

WeSmaritad Tanaswor partniorul urTierTobebs ekuTvnis. es ruseTis

gulwrfeli survilia.”27 miuxedavad amisa, amJamad qarTvelebisTvis ruseTSi

Sesvla uaRresad rTulia, rac premier ministris sityvebs ganzraxulobaTa

deklaraciis, magram ara politikis, elfers aniWebs.

2010 wlis noemberSi, ruseTis sagareo saqmeTa saministrom TbilisSi

Sveicariis saelCos sakunsulo ganyofilebis misi oficialuri

warmomadgenlebis meSveobiT daaCqara im qarTvelebis vizebis gaformeba,

romlebic moskovSi Track II RonisZiebaze miemgzavrebodnen. msgavsi erTjeradi SemTxvevebi ver uzrunvelyofs im tipis urTierTobas, romelic am or

sazogadoebas Soris amJamad arsebuli ganxeTqilebis daregulirebisTvis aris

aucilebeli.

dasasruls, ruseTis momxarebelTa dacvis federalurma samsaxurma, anu

rospotrebnadzorma unda gadaxedos mis mier 2006 wels miRebul

gadawyvetilebas qarTuli Rvinis da mineraluri wylis sanitaruli xarisxis

Taobaze. am gadawyvetilebebis Sedegad ruseTs Tavis droze saqarTvelosTan 27 `premier ministri vladimer putini eswreba meore msoflio omis

monumentis gaxsnas moskovis poklonnaia goras memorialur parkSi,” ruseTis

federaciis mTavroba, 21 dekemberi, 2010w., ixileT bmulze: http://www.government.ru/eng/gov/priorities/docs/13486/.

Page 34: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

33

vaWrobis ZiriTadi produqtis importi aekrZala. am gadawyvetilebis miRebis

dros saeWvod daemTxva politikuri urTierTobis gafuWebas. miuxedavad amisa,

saqarTvelos xelisuflebis warmomadgenlebic ki ar malaven, rom ruseTSi

realizebuli zogierTi produqtis, maT Soris Rvinis da mineraluri wylis

xarisxi namdvilad Sors iyo imisagan, rac maT qveyanas unda SeeTavazebina.

mas Semdeg saqarTvelos mrewvelobis es ori dargi iZulebuli gaxda axali

bazrebi moeZebna da amasobaSi xarisxis standartebis mniSvnelovnad

gaaumjobesa. albaT, droa ruseTi aRniSnul SedegebSi darwmundes.

ruseTis mTavrobam unda ganixilos qvemoT CamoTvlili zomebis ganxorcieleba:

• Searbilos maRali Tanamdebobis pirebis da saministroebis mier

saqarTvelos xelisuflebis Sesaxeb gakeTebul gancxadebebSi

gamoyenebuli retorika da daiwyos regularuli samuSao donis

konsultaciebi

• arsebuli kanonmdeblobis farglebSi gamoZebnos meqanizmebi ruseTSi

gamgzavrebis msurveli saqarTvelos moqalaqeebisTvis savizo

procedurebis gasamartiveblad, mag. gadasaxadebis Semcirebis gziT

• Riad da sajarod waaxalisos ruseTSi Sesvla da daazustos vizis

gacemis procedurebi

• gadaxedos qarTuli Rvinis da mineraluri wylis sanitarul xarisxs.

gaauqmos akrZalva produqciis importze moqmedi standartebis

dakmayofilebis SemTxvevaSi.

SemdgomSi, ganvixilavT Tu rogor SeuZlia obamas administracias Secvalos

aSS politika raTa xeli Seuwyos konfliqtis mogvarebas.

2008 wlis agvistos omis axali narativi

2008 wlis agvistos omi SesaZloa iseT did emociebs aRar iwvevs mxareTa

mxridan, Tu ar CavTvliT samxreT oseTis mosaxleobas, romelmac omis mTvari

dartyma sakuTar Tavze miiRo. miuxedavad amisa, azri imis Sesaxeb Tu “vin

daiwyo omi” jer kidev mniSvnelovnad gansxvavebulia. kargi iqneba, Tu

progresis da Serigebis gulisTvis am uTxmoebebs gverdze gadavdebT, magram

faqtia, rom erTmaneTisagan gansxvavebuli interpretaciebi progresis

Semaferxebeli faqtoria. isini CvenTvis cnobil faqtebs ar Seesabamebian.

uTanxmoebebis gverdze gadadebas mxolod im SemTxvevaSi aqvs azri, Tu mas

yvela mxare eTanxmeba. aseTi midgoma amJamad mxolod ramdenime gareSe

monawilis mxardaWeriT sargeblobs. amasTan, maSinac ki, Tu mxareebi

“SeTanxmdnen, rom ar eTanxmebian”, sabolood, aseTi warmatebis miRwevis

SezRudvuli SesaZleblobebi cxadi gaxdeba. kompromisi da ndobis atmosferos

Page 35: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

34

Seqmna SeuZlebeli Tu ara, rTulia, rodesac konfliqtis mxareebi jer kidev

Tvlian, rom sxvebi damnaSaveebi, Sinaganad agresiulebi da mounanieblebi arian.

ruseTis mTavrobas da samxreT oseTis da afxazeTis xelisuflebebs jer kidev

miaCniaT – an amboben, rom miaCniaT – rom prezidentma saakaSvilma wamoiwyo

rekonkista omi samxreT oseTis mosaxleobis ugulebelyofiT an maTi

fizikuri usafrTxoebis ganzrax fexqveS gaTelviT. Sesabamisad, isini Tvlian,

rom yvela qmedeba, rac maT ganaxorcieles da rasac 7 agvistos Semdeg kvlav

axorcieleben, gamarTlebuli da auculebelia. faqtiurad, yvela situaciaSi,

sadac ruseTis qmedebebi SeiZleba kiTxvis qveS dadges, mTavrobis oficialur

pirebs, dawyebuls prezident medvedevidan da qvemoT, ar aviwydebaT

“Seaxsenon” auditorias, rom omis dawyebis erTaaderTi damnaSave prezidenti

saakaSvilia. aseTi gancxadebebis mizani samxreT oseTis da afxazeTis mimarT

ruseTis politikis da saakaSvilis “reJimTan” urTierTobaze uaris Tqmis

gamarTlebaa.

amisgan gansxvavebiT, saqarTvelos mTavroba da misi mravali mxardamWeri

daJinebiT acxadeben, rom omis scenaris avtori ruseTia. amiT man mis mier

didi xnis win dagegmili SemoWris gegma ganaxorciela, an – rogorc

dasavleTSi zogadad acxadeben - “TaRliTuri provocirebis” gziT aiZula

saqarTvelos mTavroba mtruli qmedebisaken, rac intervencias gaamarTlebda.

saqarTvelos mTavrobisaTvis, romelic am oms mudmivad rogorc “saqarTvelos

winaaRmdeg ruseTis agresias” ise moixseniebs, rTulia konfliqtis mogvarebis

procesSi ruseTTan, rogorc partniorTan urTierToba, an mokle vadaSi

progresis miRwevis winadadebebze daTanxmeba, rac xels uSlis omis

uaryofiTi Sedegebis srul reabilitacias.

winamdebare qronika statiis SesavalSi aRwerili saqarTvelos momavlis

“berlinis kedlis” scenarSic jdeba. Tu 2008 wlis agvistom msoflios

ubralod saqarTvelos mimarT ruseTis Tandayolili mtruli damokidebuleba

aCvena, maSin, logikis Tanaxmad, saqarTvelo Tavisi samxedro SeiaraRebis

uzarmazari maragebiT kavkasiuri berlinis kedlis Tbilisis mxares unda

Casafrdes, raTa yvelanairad Seecados daucxromeli mteri axlos ar miuSvas

da momlodine poziciaSi darCes imden xans, ramdenic aucilebeli iqneba. am

TvalzarisiT, ruseTTan, afxazeTTan da samxreT oseTTan konfliqtis

mogvarebis mizniT TanamSromloba ukeTes SemTxvevaSi uazroa, xolo uares

SemTxvevaSi Ralati.

es ori polarizebuli qronika WeSmaritebis elementebs Seicavs, magram

bolomde zusti arcerTi ar aris. isini Seicaven savaraudo kavSirs im

antagonizms, urTierTis mimarT eWvebis da saomar gegmebs Soris, romlebic

2008 agvistos im sabediswero dReebamde da omis dawyebamde arsebobda.

Page 36: saqarTvelos konfliqtebSi progresis mokle vadaSi …...mosaxleobis naxevarze meti ruseTis imperiis armiam qveynidan gaaZeva. maT 3 euTo-Si amerikis SeerTebuli Statebis misiis gancxadeba

35

orive mxares iyvnen iseTebi, romlebic agresiul ganzarxvebs malavdnen. bevrs

eWvi hqonda, rom meore mxare savaraudod omis dawyebisTvis emzadeboda,

SeimuSaves gauTvaliswinebel SemTxvevebze reagirebis gegmebi, maT Soris

winmswrebi moqmedebis da darwmundnen, rom omi mosalodneli iyo da

Sesabamisadac imoqmedes.

magram 2008 wlis agvistos omis uSualo mizezi ar yofila agresiuli

ganzraxvebi, saomari gegmebi an reaqciebi gacnobierebul safrTxeebze. omis

wina TveebSi yvela am faqtorma erTad regionSi usafrTxoebis TvalsazrisiT

uaRresad daZabuli da saSiSi garemos Seqmnas Seuwyo xeli. saomari

moqmedebebi ki daiwyo maSin, rodesac situacia zRvars gadavida da daiwyo

SemTxveviTi omi, romelmac gauTvaliswinebeli, savalalo da, xSir

SemTxvevebSi, tragikuli Sedegebi gamoiwvia.

arc saqarTvelos da arc ruseTs – am SemTxvevaSi, arc samxreT oseTis

xelisuflebas - 2008 wlis agvistoSi omi ar dauwyia da ar Caufiqrebia. da

maT, ra Tqma unda, igi ar wamouwyiaT im mizniT, rom daepyroT samxreT oseTi,

daepyroT saqarTvelo, moewyoT qarTvelebis eTnikuri wmenda samxreT oseTSi.

es, arsebiTad, yvela mxaris mier ganuzraxavi omi iyo.

winamdebare qronika brals ar debs arc erT mxares, ar amarTlebs savaraudod

Cadenil danaSaulebs, an malavs uTanxmoebebs, aramed igi rac SeiZleba zustad

asaxavs faqtebs ise, rogorc es CvenTvis aris cnobili – da igi ar

warmoadgens Cvens deduqciur daskvnebs gacxadebuli da gaucxadebeli

ganzraxvebis Sesaxeb.

es aris qronika, romelic konfliqtis mogavrebaSi dainteresebulma yvela

gareSe monawilem unda gaiziaros da sajaro da kerZo Sexvedrebis dros masze

aqcenti gaakeTos. amasTan erTad, maT konfliqtis mxareebi da gansakuTrebiT

ruseTi da saqarTvelo unda daarwmunon aseTi interpretaciis miRebaSi.

TiToeuli mxaris mier sakuTari polarizebuli interpretaciis dacva

konfliqtis mogvarebis saqmes gacilebiT arTulebs.