saqarTvelos mecnierebaTa akademiis al - · PDF fileFsaqarTvelos mecnierebaTa akademiis al. naTiSvilis saxelobis eqsperimentuli morfologiis instituti ... oqsidaciuri stresi, apoptozi),

  • Upload
    ledung

  • View
    305

  • Download
    47

Embed Size (px)

Citation preview

  • FsaqarTvelos mecnierebaTa akademiis al. naTiSvilis saxelobis

    eqsperimentuli morfologiis instituti

    xelnaweris uflebiT

    lali SoTas asuli ruxaZe

    fsoriazis morfogenezisa da klinikuri mimdinareobis

    Taviseburebani nunisis mineraluri wylebis gamoyenebis pirobebSi

    avadmyofobis kompleqsuri mkurnalobis dros

    14.00.11 _ kanisa da veneruli sneulebani

    medicinis mecnierebaTa kandidatis samecniero xarisxis

    mosapoveblad warmodgenili

    d i s e r t a c i a

    samecniero xelmZRvaneli: al. kacitaZe

    med. mec. doqtori, profesori

    samecniero konsultanti: z. cagareli

    med. mec. doqtori, profesori

    Tbilisi _ 2006 w.

  • sarCevi

    disertaciaSi gamoyenebuli Semoklebani da abreviaturebi 4

    Sesavali 6

    naSormis mecnieruli siaxle 10

    naSromis praqtikuli Rirebuleba 11

    praqtikaSi danergva 11

    sadisertacio Sromis aprobacia 11

    naSromis irgvliv gamoqveynebuli publikaciebi 12

    naSromis struqtura da moculoba 12

    1. literaturis mimoxilva 13

    1.1 fsoriazis ganviTarebis zogierTi imunologiuri da

    genetikuri aspeqti

    13

    1.2 redoqs statusis roli fsoriazis paTogenezSi 21

    1.3 apoptozi da misi roli fsoriazis paTogenezSi 34

    1.4 fsiqodermatologiuri aspeqtebi fsoriazis dros 44

    2. kvlevis masala da meTodebi

    2.1 kurort nunisis daxasiaTeba

    2.2 klinikuri masalis mimoxilva

    2.3 fsoriazis simZimis xarisxis gansazRvra

    54

    54

    56

    63

    2.4 sisxlis imunologiuri maCveneblebis gansazRvra 64

    2.4.1 T- da B-limfocitebis raodenobrivi gansazRvra 64

    2.4.2 imunoglobulinebis raodenobrivi gansazRvra 65

    2.4.3 leikocitebis interferonuli reaqcia 66

    2.4.4 sisxlis neitrofilebis fagocituri aqtivoba 66

    2.5 sisxlis bioqimiuri maCveneblebis gansazRvra rezonansi

    (epr) speqtroskopuli meTodiT

    2.6 periferiuli sisxlis limfocitebis eleqtronul-

    mikroskopuli da imunohistoqimiuri kvleva

    67

    68

    2.7 fsoriaziT daavadebul pacientTa fsiqologiuri

    mdgomareobis gansazRvra

    70

    3. gamokvlevis Sedegebi 73

    2

  • 3.1 vulgaruli fsoriaziT daavadebulTa sisxlis

    imunologiuri maCveneblebis cvlilebebi nunisSi

    balneoTerapiis kursis Catarebisas

    75

    3.2 sisxlis pro- da antioqsidanturi maCveneblebi

    fsoriazis dros

    78

    3.3 vulgaruli fsoriaziT daavadebulTa sisxlis pro- da

    antioqsidanturi sistemis cvlilebebi nunisSi

    balneoTerapiis kursis Catarebisas

    3.4 limfocitebis elqtronulmikroskopuli da

    imunohistoqimiuri kvlevis Sedegebi nunisSi

    balneoTerapiis kursis Catarebisas

    82

    85

    3.5 vulgaruli fsoriaziT daavadebulTa fsiqologiuri

    statusis cvlilebebi

    91

    4. miRebuli Sedegebis gansja 99

    daskvnebi 108

    praqtikuli rekomendaciebi 109

    gamoyenebuli literatura 110

    3

  • disertaciaSi gamoyenebuli Semoklebani da abreviatureti

    -GCS - gama-glutamilcistein sinTaza

    ADP - adenozindifosfati

    AIF - apoptozis gamomwvevi faqtori

    APAF- apoptozuri proteazas gamaaqtivebeli faqtori

    APG - antigen prezentirebul ujredebTan

    ATP - adenozintrifosfati

    Bcl antiapoptozuri proteinebis ojaxi

    CARD - kaspazas rekroitirebis domeni

    CLA - limfocit-asocirebuli antigenebi

    cNOS - konstituciuri NO sinTaza

    COX - ciklooqsigenaza

    DED - sikvdilis efeqtoris domeni

    DID - sikvdilis gamomwvevi domeni

    EGF - epidermuli zrdis faqtori

    EPK - epidermuli regulatorul kinaza

    epr eleqtronulparamagnituti rezinansi

    HLA adamianis autoantigeni

    IFN- - interferon-

    Ig - imunoglobulinebis ojaxi

    IL interleikinebis ojaxi

    INF _ interferoni

    iNOS - inducibeluri NO sinTaza

    JNK - N-terminalur kinaza

    LOO. lipidebis peroqsiradikalebi

    MAP - mitogen gamaaqtivebeli proteini

    Me cvalebadvalentovani metalis ioni

    MHC didi histoSeTavsebadobis kompleqsi

    MICA - HLA-dakavSirebuli polimorfuli antigeni

    MIP-1 _ makrofagis anTebis proteini-1

    4

  • MMP - matriqsis metaloproteinaza

    NFkB - birTvuli faqtori kB

    NK naturaluri kileri

    nNOS - neironuli NO sinTaza

    NO azotis Jangi

    NOS - NO sinTazas ojaxi

    O2- - superoqsidi

    ONOO- - peroqsinitriti

    P-53 ujredul ciklSi transkrifciis faqtori

    PASI - fsoriazis simZimisa da dazianebis keris farTis indeqsi

    PKC - proteinkinaza C

    RNS - azotis reaqciuli naerTebis

    ROS Jangbadis reaqtiuli SenaerTebi

    SMAC - apoptozis gamaaqtivebeli faqtori

    SOD _ superoqsiddismutaza

    TCR - antigenis gamocnobaze pasuxismgebeli receptorebi

    TGF- - matransformirebeli zrdis faqtori

    Th - T helperi

    Ts - T supresori

    TIMP - specifiuri qsovilovani inhibitori

    TNF- - simsivnis manekrozirebeli faqtori

    5

  • S e s a v a l i

    fsoriazis mkurnaloba Tanamedrove medicinis aqtualuri problemaa.

    igi msoflioSi kanis erT-erTi yvelaze gavrcelebuli dermatozia, romlis

    xvedriTi wili kanis paTologiebs Soris 1-8 procentia ( ..,

    .. 1992). bolo wlebSi msoflios TiTqmis yvela qveyanaSi da

    saqarTveloSic sagrZnoblad imata fsoriazis raodenobam. amerikis

    fsoriazis fondis monacemebiT, am paTologiiT 5 000 000 amerikelia

    daavadebuli, materialuri xarji ki Seadgens 3,5 miliard dolars

    weliwadSi. yovelwliurad 200 000 axali SemTxveva registrirdeba,

    romelTaganac 10% bavSvia (Dereure O, 2003).

    problemis simwvaves ganapirobebs daavadebis qronikuli mimdinareoba,

    ucnobi etiologia da dauzustebeli paTogenezi, xanmokle remisiebi, xSiri

    recidivebi, TviTmkurnaloba, mkurnalobis tradiciuli meTodebisadmi

    rezistentoba da kortikosteroidul Terapiaze damokidebul avadmyofTa

    ricxvis mateba.

    amasTan, iseve, rogorc sxva kanis qronikuli daavadebebi, fsoriazic

    iwvevs kosmetikur cvlilebebs, rac uaryofiTad moqmedebs pacientis fsiqo-

    emociur mdgomareobaze. gamokvlevebma aCvena, rom pacientTa 30%-s

    axasiaTebs suicidisken midrekileba, depresia (Richards HL., et al. 2004). amis

    gamo, fsoriazi ara marto mediko-biologiuri, aramed mwvave socialuri

    problemac aris. yovelive zemoT CamoTvlili fsoriazis Seswavlis sakiTxs

    kidev ufro aqtualurs xdis.

    fsoriazis kvlevas didi xnis istoria aqvs. jer kidev Cvens

    welTaRricxvamde hipokrate Tavis naSromSi `Corpus Hippocraticum~ aRwers am

    daavadebas. Tumca, maSinac da dResac am daavadebis etiologia da

    paTogenezi ucnobia. bevri faqti miuTiTebs, rom fsoriazi genetikuri da

    garemo faqtorebis erToblivi zemoqmedebis Sedegia.

    aseve didi xnis istoria aqvs fsoriazis mkurnalobas, Tumca,

    ZiriTadad, igi atarebda empiriul xasiaTs paTogenezis gaTvaliswinebis

    gareSe. amitom fsoriazis ganviTarebis meqanizmebis Seswavla saSualebas

    mogvcems ara marto gaviRrmavoT codna daavadebis zogadbiologiuri

    6

  • kanonzomierebis Sesaxeb, aramed SevimuSaoT mkurnalobis axali,

    paTogenezze damyarebuli, meTodebi.

    fsoriazi qronikuli, multifaqtoruli bunebis eriTematozul-

    sqvamozuri dermatozia, romelic xasiaTdeba epidermisis bazaluri

    ujredebis hiperproliferaciiT, keratinizaciis procesis darRveviT,

    dermaSi anTebiTi reaqciebiT da cvlilebebiT sxvadasxva organoebsa da

    sistemebSi; iwvevs kanis, misi danamatebis, lorwovani garsisa da saxsrebis

    dazianebas. fsoriazs ganixilaven, rogorc sistemur daavadebas (

    .., ..1999). dRemde gaurkvevelia, ra meqanizmebiT xdeba

    imunitetis ujreduli rgolis gaaqtiveba, efeqtoruli T limfocitebis

    raodenobis da maTi kanSi aqtivaciis momateba. varaudoben, rom am jgufis

    limfocitebi informacias (signals) iReben dendrituli ujredebidan da

    yalibdeba autoimunuri reaqciisaTvis damaxasiaTebeli mankieri wre, sadac

    didi mniSvneloba eniWeba bazaluri da wvetiani ujredebis apoptozis

    gaZlierebas. es iwvevs proliferacias, kanis limfoidur-ujredovan

    infiltracias da meoTxe tipis dayovnebuli hipermgrZnobelobis imunur

    reaqcias, rac arTulebs fsoriazis mkurnalobas.

    ukanasknel periodSi fsoriazis etiologiis da paTogenezis Sesaxeb

    dagrovda mravali Teoria, rac miuTiTebs fibroblastebis, neitrofilebis,

    poxieri ujredebis, T limfocitebis, citokinebis da nervuli daboloebebis

    rolze fsoriazis ganviTarebaSi. Teoriebis simravle ki problebis

    sirTuleze da mravalfaqtorulobaze miuTiTebs. Tumca, yoveli Teoria

    iTvaliswinebs da aRiarebs anTebisa da da autoimunuri reaqciebis wamyvan

    mniSvnelobas.

    bolo xanebSi gansakuTrebiT didi roli eniWeba genetikur

    aberaciebs. isini nanaxia sxvadasxva qromosomebSi, romelTa umravlesoba

    asocirebulia sxva autoimunur da anTebiT daavadebasTan, rogorebicaa

    asTma, egzema da sxv. es miuTiTebs, rom fsoriazis etiologiaSi ar

    SeiZleba wamyvani iyos romelime erTi humoruli an ujreduli faqtori.

    fsoriazis paTogenezSi mniSvnelovania T limfocitebis da misi

    subpopulaciebis disregulacia, rac sxva qsovilovani faqtorebis da

    epidermiocitebis paTologiuri Zvrebis inicirebas iwvevs. kanis

    7

  • epidermiocitebis disproliferaciuli da hiperkeratozuli statusis

    Camoyalibeba Sedegia swored limfocitebis da biologiurad aqtiuri

    cilebis mier epiTeliocitTa momwifebis da apoptozis procesebis

    normaluri mimdinareobis darRvevisa.

    miuxedavad daavadebis mkurnalobaSi danergili axali meTodebisa,

    dReisaTvis fsoriazis Terapia kvlav aqtualuria, radgan