1

SAVA NUUSBRIEF

Nommer 161 Junie 2020

voeg lewe tot jou jare toe

Drie groot noodsaaklikhede vir geluk in hierdie lewe is iets om te doen, iets om lief

te hê, en iets om vir te hoop. Joseph Addison, skrywer(1672-1719)

LET WEL

In ag genome die tyd waarin ons onsself bevind, het ek vir Julian Carter gevra om my toe te laat om hierdie met julle te deel. Dit is ietwat langer as ‘n gewone insetsel, daarom het ek die vrymoedigheid geneem om dit te redigeer. (Sy sentimente moedig my aan om dadelik ‘n kierie te koop en mank te loop wanneer ek met amptenary te make het. ‘n Krom houding mag ook help – skakerings van die Scarlet Pimpernel).

GESONDE RAAD

WAAROM OUDERDOM STILWEG VERDRA? ‘n Paar gedagtes oor ‘n moontlike vroeë waarskuwingstelsel vir veranderings wat kom. Deur Julian Carter (uit Engels vertaal) Inperking en afsondering in woonplekke het my onder andere tyd gegee om te dink oor die baie veranderings wat ons óf verdra óf geniet wanneer ons dink aan die baie nodige voorbereidings wat voor die uiteindelike en onvermydelike einde van die lewe gedoen moet word. Hulle help om hierdie tydperk, of dit lank of kort is, net ‘n bietjie gemakliker te maak. Daar is natuurlik baie dinge wat enige hoeveelheid voorbereiding nooit sou kon verander nie, soos die begin van pyn in verskillende dele van die liggaam, veral die rug, nek en knieë, wat hewig genoeg mag word om dringend drastiese mediese aandag te benodig. Dit alles kom saam met ‘n baie onrusbarende gebrek aan ‘n goeie geheue en die onvermoë om die name te onthou van mense wat jy vir eeue geken het. Dan is daar die gereelde vraag wanneer jy jouself vra waarom jy jou skielik in ‘n plek bevind met absoluut geen idee waarom jy daar is nie. Swak sig en gehoor wat moontlik die gebruik van duur hulpmiddels benodig wat oënskynlik nie altyd aan die verwagtings van ‘n vervaardiger voldoen nie. Al die bogenoemde mag gevoeg word by onreëlmatighede in verskeie organe soos die hart. Dus, met al die potensiële kommernisse hierbo in ons lewens, waarom sou ons ons kwel? Wel, ‘n mens weet nooit, miskien as ons ons regtig daarop toelê, mag ons ‘n paar positiewe gedagtes oor die bereiking van ouderdom vind. Eerstens is daar geen groepdruk nie, en as jy jou kaarte reg speel, mag jy selfs deur die jonger geslag

2

bewonder word, miskien selfs slegs op die basis van “O, ou ******* is nie ‘n slegte ou siel nie, as hy in klein dosisse geneem word!” Ek vind sekerlik dat ‘n groot voordeel geniet kan word wanneer ‘n mens met mense soos diensorganisasies en regering- en munisipale amptenare te make het. Om die beste te kry, moet jy egter die gestremdheid-stukkie aanlê, miskien met ‘n kierie – selfs as jy nie ten volle gestremd is nie – en jou ‘n bietjie ouer voordoen as wat jy regtig mag voel. Ek vind dikwels dat hierdie toneelspel my na die voorpunt van die ry kan kry of om ‘n sitplek te kry wanneer een nie vrylik beskikbaar is nie. Ek glo dat ek reg is deur te sê dat ons eie houding teenoor die lewe, en wat ook al in ons rigting gegooi word, ‘n baie belangrike rol kan speel in hoe ons deur ander op alle terreine van die lewe behandel word. Ek glo sekerlik vas dat ‘n GLIMLAG (op enige ouderdom) die grootste positiewe virus is wat jy enigiemand kan aandoen, of dit ‘n vriend is of iemand wat nie so vriendelik is nie, en hoe meer jy dit in jou nabyheid kan versprei, hoe groter die voordeel vir jouself. Die ander belangrike eienskap in die aanmoediging van langlewendheid is om aktief te bly op watter manier ook al vir jou, insluitend baie belangrik die brein en die vermoë om goed te kommunikeer, in watter vorm jy ook al mag kies. So, met hierdie paar gedagtes, mag ek jou alle geluk toewens, selfs wanneer jy swaarder kry as wat jy sou wou, en ‘n besige, gesonde en lonende toekoms, wat dit ook al vir jou mag inhou. Seën vir jou nadat jy dit gelees het – ek vertrou dat jy dit nuttig mag vind op jou pad vorentoe en dat jy die boodskap kry dat jy sekerlik nie alleen is nie. Seën vir jou! Julian (Uit Engels vertaal)

VOEDING

VOEDSEL – Gevries, vars, of in blikkies? Daar is ‘n geneigdheid om geblikte en bevrore vrugte en groente as minder voedsaam as vars weergawes te beskou. Dit is egter nie altyd die geval nie. Voedsel is die voedsaamste wanneer dit geoes word, omdat dit begin verswak sodra dit gepluk is. Wanneer die vrug of groente gepluk is, gebruik dit steeds sy eie voedingstowwe en breek hulle af om sy selle lewend te hou. Bevriesing van produkte vertraag die proses van afbreking van voedingstowwe, hoewel die tempo waarteen voedingswaarde verlore gaan, van een produk na ‘n ander verskil. Grootskaalse bevriesing van produkte is ‘n relatief nuwe element van die voedselindustrie. Vandag kan die ertjie binne net oor die twee ure geoes, na die fabriek vervoer, gewas, geblansjeer en bevries word. Vergelyk hierdie tydskaal met vars groente – waarvan die meeste geoes, na ‘n verpakkingsaanleg gestuur, verpak, gegradeer, na kleinhandelaars gestuur, en dan in die verbruikersmandjies geplaas word. Omtrent 99% van die tyd neem hierdie proses baie langer as die tyd wat dit neem om ertjies te oes, prosesseer en te bevries. Voordat produkte bevries word, word dit geblansjeer, wat behels dat die kos vir ‘n paar minute teen hoë temperature verhit word. Dit word gedoen om die ongewenste

3

ensieme wat werk om die tekstuur en kleur gedurende die bevrore berging af te breek, te deaktiveer. Dit verminder egter ook voedingsinhoud. Die verlies aan voeding verbleek egter in vergelyking met die hoeveelheid hitte waaraan produkte blootgestel word wanneer hulle geblik word. Die meer intense hittebehandeling gebruik by kosse wat vir ‘n metaalblik bestem is, toon ‘n groter vermindering in voedingstowwe as by bevrore kos. Soos by vars voedsel, degradeer verskillende voedingstowwe in verskillende soorte produkte teen verskillende tempo’s. Voedsel met meestal wateroplosbare voedingstowwe, insluitend vitamien C en B-vitamienes, behou voedingstowwe verskillend as dié met meestal vetoplosbare voedingstowwe, insluitend vitamien A en E. Vars voedsel is dikwels beter vir vitamien C-inhoud, omdat hierdie vitamien baie sensitief is vir hitte, solank dit minimum berging ondergaan. Kosse met meer vitamien E en A, wat in groot hoeveelhede in geblikte wortels en tamaties gevind word, vaar heelwat beter gedurende hittebehandeling. Geblikte kos kan egter ook minder gewenste inhoud soos toegevoegde sout en/of suiker bevat. Uiteindelik is die belangrikste om ‘n uiteenlopende dieet te volg, wat meeste van die tyd ‘n verskeidenheid vars, bevrore en geblikte kos benodig. Jy behoort vrugte en groente te eet, ongeag of hulle vars, bevries, geblik, gedroog of vergis is; enige van hierdie vorme is voedsaam. Die belangrikste ding is om nie op te hou om vrugte en groente te eet nie.

PROTEÏNE

ONS EET MEER AS WAT NODIG IS Proteïene is noodsaaklik vir die liggaam om te groei en te herstel. Proteïenryke kos soos suiwel, vleis, eiers, vis en boontjies breek af in aminosure in die maag en word in die dunderm geabsorbeer, dan sorteer die lewer uit watter aminosure die liggaam nodig het. Die res word in ons urine uitgeskei. Te min proteïne kan lei tot haarverlies, veluitslae en gewigsverlies soos wat spiermassa afneem, Hierdie newe-effekte is egter seldsaam en vind grotendeels plaas by diegene met eetsteurings. Die 2017-verslag van navorsingsmaatskappy Mintel het bevind dat 27% Britte sportvoedingsprodukte soos proteïenstafies en skommels gebruik. Hierdie syfer styg tot 39% vir diegene wat meer as een keer per week oefen. Meer as die helfte van die individue wat die produkte gebruik (63%) vind dit moeilik om te sê of hulle enige effek het. Die meeste mense kry meer as hulle daaglikse aanbevole rantsoen uit kos. Daar is geen nodigheid vir enigiemand om aanvullings te neem nie. Hulle is ‘n gerieflike manier om proteïene te kry, maar daar is niks in aanvullings wat jy nie in kos kry nie. Proteïenstafies is regtig net lekkergoedstafies met ‘n bietjie ekstra proteïen.

4

Die meeste kundiges stem saam dat dit beter is om proteïne deur kos in plaas van aanvullings in te neem. Dit is nodig vir ons om ons spiermassa in stand te hou soos wat ons oud word, omdat ons minder aktief en tengerig raak. Volwassenes wat nie besonder aktief is nie, word aangeraai om rofweg 0.75 g (0.03 onse) proteïene per dag te eet vir elke kilogram wat hulle weeg. Gemiddeld is dit 55 g (1.9 onse) vir mans en 45 g (1.6 onse) vir vroue – of twee palmgrootte porsies vleis, vis, tofoe (sojabone), neute of peulvrugte. Bejaardes behoort egter proteïeninname tot omtrent 1.2 g per kg liggaamsgewig te verhoog omdat, soos ons ouer word, ons meer proteïen nodig het om spiermassa te behou. Ons is egter ook geneig om minder proteïen te eet soos wat ons oud word omdat ons smaakknoppies begin om soet bo sout te verkies. Emma Stevenson, professor van sport- en oefenwetenskap aan die Newcastle Universiteit, werk saam met voedselmaatskap-pye om meer proteïene in eetgoed te sit wat bejaardes gereeld koop, soos koekies. “Dit is nodig vir ons om ons spiermassa in stand te hou soos wat ons oud word, omdat ons minder aktief en tengerig raak,” sê sy. https://www.bbc.com/future/article/20180522-we-dont-need-nearly-as-much-protein-as-we-consume

COVID-19 STATISTIEK

WEES BEWUS Raymond se les van die dag:

Die toneel: ‘n Indiese hofsaal Die jong prokureur: Spuit veelvuldige statistieke. Die bejaarde regter, wink: Nader die regbank. Die jong prokureur: Edelagbare? Die bejaarde regter: Jong man, die regering hou van sy statistieke, maar weet jy waar hulle vandaan kom? Die jong prokureur: Nee, edelagbare. Die bejaarde regter: Hulle kom van die dorpies se hoofmanne wat vervlaks deurgee net wat hulle wil.

Hier eindig die les.

JAN CHRISTIAAN SMUTS

GEDENKDAG Hierdie jaar gedenk die 150ste jaar van die geboorte van hierdie merkwaardige seun van Suid-Afrika. Hier is ‘n paar brokkies: Cambridge Gedurende sy tyd by Cambridge het Smuts ‘n uiteenlopende aantal vakke bykomend tot die regte bestudeer. Hy het ‘n boek geskryf, Walt Whitman: A Study in the

5

Evolution of Personality. Dit was nie gepubliseer nie, tot 1973, ná sy dood. In die boek kan gesien word dat Smuts alreeds sy denke vir sy latere omvattende filosofie van holisme gevorm het. Smuts het in 1984 met ‘n dubbele eerste klas gegradueer. Gedurende die vorige twee jaar het hy verskeie akademiese pryse en lofbetuigings ontvang, insluitend die gesogte George Long-prys vir Romeinse Reg en Regsgeleerdheid. Een van sy studieleiers, professor Maitland, ‘n leiersfiguur onder Engelse regsgeskiedkundiges, het Smuts beskryf as die briljantste student wat hy ooit ontmoet het. Lord Todd, die hoof van Christ’s College, het in 1970 gesê dat “in 500 jaar van die kollege se geskiedenis, van al sy lede, teenswoordig of in die verlede, het drie werklik uitgestaan: John Milton, Charles Darwin en Jan Smuts.” In Desember 1894 het Smuts die eksamens vir die “Inns of Court” geslaag en toegang tot die “Middle Temple” gekry. Sy ou Cambridge kollege, Christ’s College, het vir hom ‘n studiebeurs in regte aangebied. Smuts het sy rug op ‘n potensieel vooraanstaande toekoms in die regte gedraai. Teen Junie 1895 het hy na die Kaapkolonie teruggekeer, vasbeslote om sy toekoms daar te bou. Smuts en Churchill

Hulle het die eerste keer in 1899 ontmoet, toe Smuts die jong Churchill ontmoet het nadat hy deur Afrikaners tydens die Boere-oorlog gevange geneem is. Hulle het weer in 1906 ontmoet, toe Smuts ‘n missie rakende Suid-Afrika se toekoms na Churchill, wat staat-ondersekretaris vir die kolonies was, in Londen gelei het. Die Britse kabinet het Churchill se simpatieke siening gedeel, wat binne ‘n jaar tot selfregering gelei het, gevolg deur dominiumstatus vir die Unie van Suid-Afrika in 1910. Hulle verbintenis het in die Eerste Wêreldoorlog voortgeduur, toe Lloyd George Smuts in 1917 in die oorlogskabinet aangestel het, waar Churchill as minister van krygsbehoeftes gedien het. Teen daardie tyd het die twee ‘n hegte vriendskap gevorm, wat deur Churchill se “wildernisjare” en die Tweede Wêreldoorlog voortgeduur het, tot met Smuts se dood. Lord Moran, Churchill se persoonlike dokter, het in sy dagboek geskryf:

Smuts is die enigste man wat enige invloed by die eerste minister het; hy is inderwaarheid die enigste bondgenoot wat ek het om beraadslagings met gesonde verstand op die eerste minister af te druk. Smuts sien so duidelik dat Winston onvervangbaar is, dat hy enige poging sal aanwend om hom te oorreed om verstandig te wees.

Churchill: Smuts en ek is soos twee ou budgies wat saam op ‘n sitplek verveer maar steeds in staat is om te pik.

https://en.wikipedia.org/wiki/Jan_Smuts

6

NATUUR

DAAGLIKSE KONTAK MET DIE NATUUR HET ‘BLYWENDE VOORDELE’ Die bevordering van gesondheid en welsyn deur ‘n tydperk van daaglikse kontak met die natuur kan vir maande duur, volgens die Universiteit van Derby. ‘n Assessering van die 30 Dae Wild-projek van die Wildlife Trust, wat mense aanmoedig om elke dag in Junie aan daaglikse aktiwiteite in die natuur deel te neem, het bevind dat die positiewe effekte van die maandlange uitdaging twee maande later steeds aanwesig is. ‘n Span aan die universiteit het reaksies op ‘n vraelyste van meer as 1 000 mense wat aan die 30 Dae Wild-projek van die Wildlife Trust deelgeneem het, geëvalueer. Positiewe toenames is gesien beide onmiddellik ná die uitdaging en ook twee maande later. Diegene wat met ‘n swak verbintenis met die natuur begin het, het beduidende toenames in hoe in kontak hulle gevoel het. Die opname suggereer dat deelname aan die 30 Dae Wild het mense gesonder en gelukkiger laat voel en hulle pro-natuur-gedrag verhoog, Professor Miles Richardson, van die Universiteit van Derby, het gesê dit toon die “positiewe krag van eenvoudige betrokkenheid by die natuur”. Hy het gesê: “Ons was opgewonde om te sien dat die beduidende toenames in mense se gesondheid en geluk selfs twee maande nadat die 30 Dae Wild-uitdaging verby was, steeds gevoel is.” PA Media https://www.wildlifetrusts.org/

ONS GEHEUE

HOE GOED IS DIT? Ons dink ons breine bevat akkuraat geëtste herinneringe. Maar is dit so? Per slot van rekening kan jy die presiese oomblik onthou toe jy jou maat ontmoet het asof dit in ‘n foto vasgevang is. En jy kan onthou presies waar jy op 11 September 2001 was toe jy van die terroriste-aanval in New York gehoor het, reg? Jy onthou met wie jy gepraat het en hoe jy gevoel het. Jou herinneringe van 9/11 is buitengewoon helder en gedetailleerd. Sielkundiges noem hulle flitslig-herinneringe: hulle voel so onbetwisbaar soos foto’s. Hulle is nie. Flitslig-herinneringe is net so gebrekkig soos gewone herinneringe. Hulle is die produk van herkonstruksie. Ulrich Neisser, een van die baanbrekers op die terrein van kognitiewe wetenskap, het hulle ondersoek. In 1986, die dag ná die ontploffing van die Challenger ruimtetuig, het hy aan studente gevra om opstelle te skryf wat besonderhede van hulle reaksies bevat. Drie jaar later het hy weer onderhoude met hulle gevoer. Minder as sewe persent van die nuwe data het met die aanvanklike indienings ooreengestem.

7

Inderwaarheid was 50% van die herinneringe verkeerd in twee derdes van die punte, en 25% het nie met ‘n enkele besonderheid ooreengestem nie. Neisser het een van hierdie teenstrydige dokumente geneem en dit aan die eienaar daarvan voorgehou. Haar antwoord: ‘Ek weet dit is my handskrif, maar ek kon dit nie geskryf het nie.’ Die vraag bly: Waarom voel flitslig-herinneringe so werklik? Ons weet nog nie. Dit is veilig om te aanvaar dat die helfte van wat jy onthou, onwaar is. Ons geheues is deurspek van onakkuraathede, insluitend die oënskynlik foutlose flitslig-herinneringe. Ons vertroue in hulle kan skadeloos wees – of dodelik. Dik aan die wydverspreide gebruik van getuienis van ooggetuies en polisie-parades om kriminele te identifiseer. Om sulke weergawes sonder bykomende ondersoek te vertrou, is roekeloos, selfs wanneer die getuies daarop staan dat hulle die oortreder weer sal herken. Vertaal uit: The Art of Thinking Clearly: Better Thinking, Better Decisions (Dobelli, Rolf)

BOEKRAKKE

RAKBEWUS TV-onderhoude op Zoom het die aandag op die nasie se boekrakke gevestig. Hoeveel boeke het die gemiddelde VK-huis op sy rakke?

Volgens ‘n opname gemaak vir wêreld boekedag in 2015, het die gemiddelde huis 158 boeke.

‘n Kwart van hulle is egter nog nooit oopgemaak nie.

Omtrent 16% mense het erken dat hulle sekere boeke besit net om hulle meer intelligent te laat lyk. Onder die titels waaroor hulle goed gevoel het dat hulle dit besit, was To Kill a Mockingbird, Moby Dick en die Bybel.

In teenstelling het mense verleë gevoel omdat hulle Fifty Shades of Grey en enigiets deur James Patterson besit het.

Vertaal uit: The Spectator

HONDE

DIE MENS SE BESTE VRIEND Die een toets vir potensiële kandidate vir opleiding as ‘n gidshond is wanneer die potensiële gidshond aan die bo-ent van die trappe sit en met sy LINKERPOOT begin stap wanneer hy vorentoe geroep word. ‘Regterpotiges’ mag ander bruikbare kwaliteite hê, maar nie die gewyde taak om blindes te lei nie. in die diereryk is honde uniek in hulle DNS-samestelling, wat hulle van ander ‘hondagtiges’ onderskei: wolwe, vosse, jakkalse ensovoorts. Vir meer as vyf-en-twintig jaar het ‘n Rus ‘n unieke

8

‘plofstofhond’ geteel – afkomstig van prêriewolwe – wat enige van die baie bestanddele van plofstowwe kan opspoor, tot een deeltjie so klein soos ‘n korreltjie sand. Verder werk die hond onafgebroke en heeltemal sonder menslike aanmoediging of instruksie, hoewel dit ‘n hanteerder vir ondersteuning/beskerming by lughawens het. Dit lyk soos ‘n kort, bonkige poolhond (‘husky’).

GRATIS BOEKE

AANBIEDING VAN LID Goeiedag almal, ek wil graag almal help wat e-boeke lees en dit nie kan bekostig om hulle te koop of teen dollar-koerse te koop nie. My vrou en ek het Kindle-boeke vir ‘n aantal jare gebruik, en ek het verskillende platforms gebruik om hulle te soek en af te laai. Ek wil julle vertel van ‘n fantastiese platform genaamd Zbooks, waar jy boeke gratis kan aflaai, met geen bedekte koste nie. Ek stel voor dat jy ook Caliber Books aflaai om jou boeke in te stoor. Wanneer jy jou e-pos by Zbooks geregistreer het, kan jy 10 boeke per dag aflaai; andersins, as jy nie vir hulle jou e-posadres wil gee nie, kan jy 5 boeke per dag kry. Kontak my asseblief as jy enige vrae oor hierdie inligting het. Shaun Croney shaunjencroney@mtnloaded.co.za

PANDEMIES

TOE EN NOU Die menslike aard – privaat of polities – verander nooit . . . “Dit was omtrent die begin van September, 1664, toe ek saam met die res van my bure in gewone omgang gehoor het dat die pessiekte weer na Holland teruggekeer het; omdat dit baie gewelddadig daar was, veral in Amsterdam en Rotterdam, in die jaar 1663, vanwaar hulle sê dit gebring is; sommige het gesê vanaf Italië, anders vanaf die Levant, tussen sommige goedere wat deur hulle Turkse vloot huis toe gebring is; ander het gesê dit is vanaf Candia gebring; ander vanaf Siprus. Dit het nie saak gemaak vanwaar dit gekom het nie; maar almal het saamgestem dat dit weer na Holland gekom het. Ons het in daardie dae nie so iets soos gedrukte koerante gehad om gerugte te versprei en oor dinge te berig nie, en om hulle deur die mens se tussenkoms te verbeter nie, soos ek sedertdien in my lewe die toepassing daarvan gesien het. Dinge soos hierdie is egter afgelei uit die briewe van handelaars wat oorsee gekorrespondeer het, en van hulle is slegs mondelings oorgelewer; sodat dinge nie oombliklik oor die ganse nasie versprei is soos hulle nou doen nie. Maar dit lyk of die regering ‘n ware weergawe daarvan het, en verskeie raadsvergaderings is gehou oor maniere om die oordrag daarvan te voorkom; maar alles is baie privaat gehou. Gevolglik het hierdie gerug ook gesterf, en mense het begin om dit te vergeet as iets waarby ons baie min betrokke was en ons gehoop het nie waar was nie; tot die einde van November of begin Desember 1664 toe twee mans; na berig is Franse,

9

in Long Acre, of eerder aan die bopunt van Drurylaan, aan die pessiekte gesterf het. Die gesin waarin hulle was het probeer om dit soveel as moontlik weg te steek, maar omdat dit in die gesprekke van die buurt lug gekry het, het die staatsekretarisse daarvan te hore gekom; hulle het dit bemoeienis gemaak om daaroor navraag te doen om van die waarheid seker te maak, en twee dokters en ‘n sjirurg is beveel om na die huis toe te gaan en dit te gaan inspekteer. Hulle het dit gedoen en duidelike tekens van die siekte in beide die lyke gevind, en hulle het hulle menings dat hulle aan die pessiekte gesterf het, in die openbaar gelug. Daarna is dit aan die koster gegee, en hy het hulle na die stadsaal geneem, en dit is op die gebruiklike manier in die weeklikse sterftelys gedruk.” Vertaal uit: A Journal of the Plague Year deur Daniel Defoe, gepubliseer Maart 1722

DIE HANDELSVLOOT

HERINNERINGE Ek is nie een vir reis nie – het daarom die perfekte werk gehad. Het 78 lande gesien, almal terwyl ek elke aand in dieselfde bed geslaap het. Ek het daardie lande geruik. Oukei, daar was ‘n paar vervelige lugreise tussen van diens afgaan en aan diens gaan. Om lande te tel wat besoek is, is ‘n bietjie moeilik. Ek het afgemerk dat ek die Verenigde Koninkryk besoek het. Dit kon egter Skotte, Walliesers en Iere (saam met hulle onderskeie vrouens) vies gemaak het. Ek kon my syfer tot 81 gebring het as ek VK verwyder het en die vier Pommie-state neergeskryf het. Les Hellmann, afgetrede Safmarine skeepskaptein

2020 HERDENK DIE 80STE VERJAARSDAG VAN DIE ‘BATTLE OF BRITAIN’

POLE SE VLIEËNIERS – Deel van “die min” Om verskeie redes het ek ‘n besondere belangstelling in hulle bydrae tot die wêreld van vandag gehad. Hier is die woorde van die hoof van die gevegskommandement: Lughoofmaarskalk Sir Hugh Dowding som hulle bydrae in waarskynlik die treffendste manier op. ‘Was dit nie vir die skitterende werk van die Poolse eskaders en hulle onvergelykbare galantheid nie, aarsel ek om te sê dat die uitkoms van die geveg dieselfde sou gewees het.’ Die Britse publiek het hulle bydrae soos volg beskou: Poolse vegvlieëniers het onmiddellik beroemdes by alle klasse van die Britse gemeenskap geword. Internasionale joernaliste het na lughawens toe gestroom om oor hulle kordaatstukke te skryf, kelners by restaurante het geweier om betaling vir hulle maaltye te neem, kroegeienaars het vir hulle drankies betaal, en buskondukteurs het hulle gratis ritte toegelaat. Quentin Reynolds, een van die oorlog se bekendste Amerikaanse oorlogskorrespondente, het in Collier’s Weekly die Poolse vlieëniers ‘the real Glamor Boys of England’ gedoop, ‘n paslike weerspieëling van die ‘heldeverering’-houding wat die Britte teenoor hulle gehad het.

10

Ná die Battle of Britain het die Poolse lugmag voortgegaan om tot die einde van die oorlog langs die RAF te dien. Teen vroeg 1941 het die PAF (Poolse lugmag) 13 eenhede gelys – agt vegter-, vier bomwerper – en een verkenningseskader. In 1943 en 1944 is ‘n verdere twee observasie-eskadronne gevorm. Poolse vlieëniers in hierdie eskaders het aan feitlik alle RAF-operasies in die Europese oorlogsteater deelgeneem. Hulle bydrae tot die oorlog teen Nazi-Duitsland was beduidend, hoewel dit teen ‘n swaar prys bereik is. Die 1 903 personeellede word vandag op die Poolse Oorlogsgedenkteken by RAF Northolt herdenk. https://www.iwm.org.uk/history/the-polish-pilots-who-flew-in-the-battle-of-britain

REGTE

WEGLATINGS Soos met die ‘Bill of Rights’ (Handves van Regte) (VSA). Soos aanvaar deur die vaders van die republiek, was dit grof, onafgewerk, onbuigsaam, ‘n bietjie vergesog en bosinnelik. (I think this a word that requires a hyphen because it can otherwise be read incorrectly, but not 100% sure) Dit het die regte van ‘n burger gespesifiseer, maar hoegenaamd niks oor sy pligte gesê nie. H L Mencken Ek het dieselfde probleem met die VN Verklaring van Menseregte en die Suid-Afrikaanse Konstitusie.

SAVA-DIENSTE

BEGRAFNISDEKKING-AANBOD Covid-19: Is jy voorbereid? As deel van die kwesbaarste en mees blootgestelde groep mense in terme van die Covid-19-pandemie, rig ons ons beste gedagtes en wense tot ons SAV-lede en wil julle graag motiveer om veilig te bly en in hierdie tyd by die huis te bly. In tye soos hierdie kan ons as mense onsself dikwels toelaat om deur vrees gedryf te word in plaas daarvan om helderdenkend te bly en onsself ingelig en gemotiveerd te hou. Soos die lewe, is denke oor ons eie sterflikheid en die dood ‘n werklikheid. Baie van ons verkies om hierdie feite te ignoreer, maar wanneer ons tyd kom om hierdie wêreld te verlaat, moet ons ons planne in orde hê. Het jy gedink aan wat met jou gesin sal gebeur? Het jy gedink aan die onmiddellike geleenthede wat georganiseer sal moet word en fondse wat noodsaaklik vir jou gedenkdiens en/of begrafnis is? Daar is ook die wetlike en maatskaplike beleidstukke en regulasies waaraan voldoen moet word – alles hiervan word ‘n groot las vir jou bedroefde gesinslede wanneer jy sterf. SAVA het ‘n spesiale produk ontwerp met inagneming van al die bogenoemde terwyl ‘n versigtig saamgestelde produk ontwerp is, bedoel om al die behoeftes wat in hierdie moeilike tyd na vore kom, te ondervang.

11

Het jy geweet dat met die SAVA Bystand Voordeleplan jy 100% seker kan maak dat jy in geval van dood nie jou geliefdes sonder verantwoordelike finansiële beplanning sal laat nie? Die Bystand Voordeleplan enigiemand tussen 50- en 84-jarige ouderdom vir so min as R55 pm vir R10 000 dek. Vir meer inligting, gaan na https://bit.ly/saarpfuneral. Laat ons u skakel en u ouderdomsverwante voordele met u bespreek. Dit sal aan u die geleentheid gee om ‘n ingeligte besluit te neem. Wil u hê ons moet u terugskakel? WhatsApp ons by: 0649005976 of e-pos ons by info@mahalas.co.za. NAVORSING OOR AFTREDE SAVA doen navorsing oor aftrede en die trauma wat mense ervaar, soos trauma wat dikwels onvoorsiens is of deur ‘n gebrek aan beplanning veroorsaak word. Dit is ‘n anonieme opname, en jy is onder geen verpligting om te reageer as jy nie wil nie. Die bedoeling is om te probeer om die aard en soort traumas wat mense ervaar of sedert aftrede ervaar het, te identifiseer. Hierdie vrae sal daarom gebruik word om praktiese terreine van kwesbaarheid waarmee mense probleme gehad het, te identifiseer. Hierdie navorsing sal die lig laat val op kwessies wat mense in hulle aftrede-beplanning moet probeer aanspreek of in gedagte moet hou wanneer aftrede ‘n werklikheid is. Dankie vir jou inset. Die doel is om ‘n positiewe verskil in die lewens van mense te maak. Klik asseblief op Survey op www.saarp.net – as jy nie die weergawe sien wat Survey bevat nie, doen ‘n CTRL/F5. Dankie.

Gaan asb. na www.saarp.net en klik op die ‘Benefits’-skakel om ons reeks dienste vir lede te sien:

SAVA-NUUS

TERUGVOER VAN LEDE

Geluk met u laaste SAVA-nuusbrief – goeie kwaliteit goed vir ons lesers.

Liewe Me Renske Smit. Eerstens wil ek jou bedank vir die terugbetaling wat jy aan my gestuur het vir die akkommodasie by Cayley Lodge. Wanneer die inperking verby is en ons vryelik in die land kan reis, sal ek graag uitdagend by jou wil bespreek wanneer jy vakansies vir lede van SAVA het. Dankie. Mnr. A.S. Narrandes.

12

Goeie môre Beverley. Ek wil net graag my opregte waardering en dank vir die massiewe besparing van oor die R1200 op my korttermynversekering op rekord plaas. Dit was ‘n aangename verrassing dat jy die inisiatief geneem het en ons bygestaan het met die afhandeling van die oordrag van een maatskappy na ‘n ander. God seën jou omdat jy uit jou pad uit gaan om afgetredenes soos ons te help. U.G. Murugan.

SAVA VAKANSIEKLUB

Ons vra om verskoning dat hierdie nuutste Vakansieklub berig nie vertaal is nie. Ons het die nuus laat ontvang, en ons mening is dat dit beter is om dit in Engels uit te steur as om te wag vir die offisiele vertaling.

GOOD NEWS – SAFE HOLIDAYS We are pleased to announce that at last the Holiday Club have opened bookings for periods after September this year and especially with an introductory special of 50% DISCOUNT ON THE NORMAL RATE CHARGED. Enclosed in the newsletter today are the holidays on offer reflecting the reduced rates but remember there are many more available by contacting our office. SPECIAL THINGS TO NOTE: 1. Due to the present restrictions on interprovincial movement members should only consider reservations within their own provinces. 2. In order to ensure strict control to prevent Covid 19 infections resorts will provide:-

Hand sanitizer stations Frequent cleaning of high-touch areas Protocols and procedures in the event that there is a suspected case amongst guests or staff.

The option for members to decline daily servicing/sanitizing of units. 3. Where possible at selected Signature Collection resorts there will also be:-

Drive thru check in at the gates of the resorts Limited numbers at check in facilities Grocery deliveries On site restaurant take away or delivery Unit allocation distancing to evenly spread guests around the resort

SO NOW IS YOUR CHANCE – GET AWAY AND ONCE AGAIN ENJOY THE HOLIDAYS THAT WE PROVIDE AT EXTEMELY DISCOUNTED PRICES.

Die volgende is voorbeelde van buiteseisoenvakansies wat ons Vakansieklub vir julle en julle gesinne aanbied. Om te bespreek, skakel Renske by 021 592 1279 of e-pos haar by renskes@saarp.net

13

OORD AREA DATUM EENHEID PRYS

KIARA LODGE CLARENS 19-23 OKT 1 S/KAMER R1610

KIARA LODGE CLARENS 26-30 OKT 1 S/KAMER R1610

DRAKENSBERG SUN WINTERTON 14-18 SEP 1 S/KAMER R1610

DRAKENSBERG SUN WINTERTON 2-6 NOV 1 S/KAMER R1610

CAYLEY LODGE DRAKENSBERG 7-11 SEP 1 S/KAMER R1610

CAYLEY LODGE DRAKENSBERG 9-13 NOV 1 S/KAMER R1610

ROYAL ATLANTIC SEA POINT 12-16 OKT 1 S/KAMER R1610

TABLEVIEW CABANAS BLOUBERG 9-13 NOV 1 S/KAMER R1610

PLACID WATERS SEDGEFIELD 26-30 OKT 1 S/KAMER R1610

PLACID WATERS SEDGEFIELD 12-16 OKT 1 S/KAMER R1610

FORMOSA BAY PLETTENBERG BAY 9-13 NOV 1 S/KAMER R1610

FORMOSA BAY PLETTENBERG BAY 9-13 NOV 1 S/KAMER R1610

DIKHOLOLO BRITS 12-16 OKT STUDIO R1207.50

DIKHOLOLO BRITS 26-30 OKT STUDIO R1207.50

DIKHOLOLO BRITS 19-23 OCT 2 S/KAMER R1610

DIKHOLOLO BRITS 19-23 OKT 2 S/KAMER R1610

MOUNT AMANZI HARTBEESPOORT 19-23 OKT STUDIO R1207.50

MOUNT AMANZI HARTBEESPOORT 19-23 OKT STUDIO 1207.50

HAZYVIEW CABANAS HAZYVIEW 19-23 OKT 2 S/KAMER R1610

HAZYVIEW CABANAS HAZVYVIEW 26-30 OKT 2 S/KAMER R1610

DOLPHIN VIEW UMDLOTI 31/8 – 4/9 1 S/KAMER R1610

DOLPHIN VIEW UMDLOTI 26-30 OKT 1 S/KAMER R1207.50

DOLPHIN VIEW UMDLOTI 26-30 OKT 1 S/KAMER R1207.50

NOTA 1: Die bogenoemde pryse sluit 15% BTW in.

NOTA 2: Die prys is vir die hele tydperk.

NOTA 3: Alle kansellasies moet 7 weke voor die aankomsdatum gemaak word.

BETALING: Wanneer Renske jou bespreking BEVESTIG het, sal sy 'n faktuur uitreik wat SAVA se bankbesonderhede bevat. Wanneer jy die verlangde bedrag in SAVA se bankrekening inbetaal het, stuur asseblief bewys van betaling deur een van die volgende te gebruik:

Faks: 021 592 1284

E-pos: info@saarp.net

En onthou om jou ID-nommer en naam aan te haal.

MOENIE ENIGIETS BETAAL VOORDAT JY DIE BEVESTIGING

VAN DIE BESPREKING EN DIE FAKTUUR ONTVANG HET NIE.

14

Kontak ons by SAVA Tel: 021 592 1279 Faks: 021 592 1284

Skakel ons en ons sal u terugskakel om u telefoonkoste te spaar

E-pos: info@saarp.net

Of sien dit alles by www.saarp.net

SAVA, sy verskaffers, uitgewer, drukker en bydraers het geen bedoeling om spesifieke mediese of ander advies te voorsien nie, maar mag lesers eerder voorsien van inligting ingevolge sy regte onder die Konstitusie van Suid-Afrika. Inligting wat hier verskaf word, is nie 'n plaasvervanger vir professionele advies van enige aard nie, meer spesifiek mediese advies, sorg, diagnose of behandeling. Dit is ook nie ontwerp om enige mediese praktyk of behandeling, program of produk wat in die redaksionele inhoud van die Bulletin of webtuiste of soortgelyke platform geadverteer of genoem word, te bevorder of te onderskryf nie. Bykomend en soortgelyk bied SAVA nie professionele advies op enige terrein aan nie, insluitende maar nie beperk nie tot regsake en finansies. In alle gevalle, sou lesers advies benodig, behoort hulle 'n behoorlik geakkrediteerde en gekwalifiseerde spesialis op die terrein te raadpleeg.

ALLEDAAGSHEDE

BROKKIES

Dit is moeilik genoeg om my menings te onthou, sonder om ook my redes vir hulle te onthou – Friedrich Wilhelm Nietzsche, filosoof (1844-1900).

Ek mis die ou-styl kruidenierswinkels wat ek as ‘n klein seuntjie saam met my moeder besoek het: die prikkelende reuke, die yslike wit voorskote wat die kruiperige assistente gedra het, die verbysterende vaardigheid waarmee hulle kaas en spek gesny het en die netjiese pakkies wat hulle liefdevol toegedraai het, vasgemaak het, terwyl naby die toonbank op ‘n hoë stoel gesit en haar lys bestudeer het. Beste van alles, die dramatiese klimaks wanneer die geld en rekening in ‘n lugpyp geplaas is en opgevoer is na ‘n dame in die hoë geldkas kantoor en dan teruggebons het ondertoe met die kleingeld, met klokke wat verwoed lui. Kinders kry vandag nie een van hierdie plesiere nie.

Eendag toe Prins Philip die koningin ongewoon op ‘n besoek na Ian Balding se werf by Kingsclere vergesel het, het haar koetsdrywende man opgemerk dat die perde taamlik maer lyk. Hy is nie die enigste een in die familie wat reguit kan wees nie. Die koningin het skerp gereageer: ‘Het jy dan nie geweet dat dit is hoe ‘n fikse resiesperd veronderstel is om te lyk nie?’

‘n Welaf tante het op ‘n keer aan die broer van ‘n vriend in Durban ‘n ruimhartige donasie gegee. ‘Ek haat dit om te sien hoe jy heeldag net in die huis rondhang. Koop ‘n ou Land Rover. Gaan en sien die regte Afrika.’ Die broer het die geld geneem maar eerder ‘n enorme televisiestel gekoop. Toe my vriend hom besoek, het hy hom gevind waar hy ’n wildlewe-dokumentêr in

15

glorieryke hoë-definisie Technicolor kyk. ‘Waarom sou ek Afrika gaan sien as ek Afrika hier kan inbring?’ het hy verduidelik.

STOF TOT NADENKE Mense is vandag bekommerd oor immigrasie. Hierdie sal hulle vrese in konteks plaas. Sedert 1820 het byna 35 000 000 immigrante die land (VSA) binnegekom, en van hulle het waarskynlik nie 10 000 000 enige vooraf bekendheid met Engels met hulle saamgebring nie. Die sensus van 1910 (92 228 496) het getoon dat byna 1 500 000 persone wat toe permanent op Amerikaanse grond gewoon het, dit glad nie kon praat nie, en dat byna 20 000 000 die kinders van sulke immigrante was, en sodoende onder die invloed van hulle spraakgewoontes. Altesaam was daar waarskynlik ten minste 25 000 000 wie se huistaal nie die Vulgaat was nie en wat dit dus in kompetisie met ‘n ander taal gepraat het. H L Mencken 1921 PARAPROSDOKIAAN Beeldspraak waarin die laaste deel van ‘n sin of sinsnede verrassend of onverwags is en dikwels humoristies is. (Sir Winston Churchill was lief vir hulle.) Vertaler opmerking: Party hiervan werk beter in Engels as in Afrikaans, maar kom ons probeer die vertaling:

Waar daar ‘n wil is, wil ek daarin wees. (Where there's a will, I want to be in it.)

Die laaste ding wat ek wil doen, is om jou seer te maak ... maar dit is steeds op my lys.

Omdat lig vinniger as klank trek, kom party mense helder voor totdat jy hulle hoor praat

As ek met jou saamgestem het, sou beide van ons verkeerd gewees het.

Oorlog bepaal nie wie reg is nie, net wie oor is.

Kennis is om te weet ‘n tamatie is ‘n vrug. Wysheid is om dit nie in ‘n vrugteslaai te sit nie

Om idees van een persoon te steel is plagiaat. Om van baie te steel is navorsing.

Ek het nie gesê dat dit jou skuld was nie, ek het gesê dat ek jou blameer.

Jy is nooit te oud om iets onnosels te leer nie.

Ek is veronderstel om mense ouer as ek te respekteer, maar dit word al moeiliker om iemand ouer as ek te vind.

GLIMLAG Al die mense van die maatskappy se raad van direkteure is een ná die ander na die voorsitter se kantoor geroep totdat net Ted, die junior lid, oor was en buite gesit het. Uiteindelik was dit sy beurt om geroep te word.

16

Ted het die kantoor binnegegaan en die voorsitter en die ander ses direkteure sittende aan die verste kant om die raadskamertafel aangetref. Ted is aangesê om by die ander punt van die tafel te staan, wat hy gedoen het. Die voorsitter het Ted vierkantig in die oë gekyk en met ‘n streng stem gevra: “Het jy ooit seks met my sekretaresse, mej. Floyd, gehad?” "O nee, meneer, positief nie!” het Ted geantwoord. "Is jy absoluut seker?” het die voorsitter gevra. "Eerlik, ek was nooit naby genoeg om selfs aan haar te raak nie...!” "Sou jy daarby sweer...?”" “Ja, ek sweer ek het nooit enige tyd, enige plek seks met mej. Floyd gehad nie,” het Ted aangedring. "Goed, dan dank JY haar af.” Ray Hattingh NS Die wet is nie ‘n morele kompas nie. Die mense wat Anne Frank weggesteek het, het die wet oortree. Die mense wat haar doodgemaak het, het dit gevolg.

Kontak ons by SAVA Tel: 021 592 1279 Faks: 021 592 1284

Skakel ons en ons sal u terugskakel om u telefoonkoste te spaar

E-pos: info@saarp.net

Of sien dit alles by www.saarp.net

voeg lewe tot jou jare toe