SAYIŞTAY DENETÇİ YARDIMCILARI

GENEL MUHASEBE EĞİTİM NOTLARI

ADNAN İNCE

Uzman Denetçi

Şubat 2018

Genel muhasebe eğitim notları, Sayıştay denetçi yardımcılarının hizmet içi eğitimlerinde

kullanılmak üzere hazırlanmıştır. Sayıştay Başkanlığının izni olmadan kullanılamaz,

bastırılamaz ve çoğaltılamaz.

SUNUŞ

Finansal bilgilerin sistematik bir şekilde üretilmesi ve üretilen bu bilgilerin kullanılması

para ile ifade edilebilen değer hareketlerini belirli bir kayıt düzeni içerisinde izleyip, elde edilen

sonuçları belirli dönemler itibariyle ortaya koyan muhasebenin başlangıcı yazının icadı kadar

eskiye dayanmaktadır.

Literatürde muhasebe sisteminin kurucusu olarak İtalya’da yaşayan matematikçi ve rahip

olan Luca Pacioli olarak bilinir. Pacioli’nin 1494 yılında yayımladığı kısa adıyla “Summa

Arithmetica” başlıklı matematik kitabının aritmetik kısmında “Venedik Metodu” diye

isimlendirdiği eserinde çift taraflı kayıt tekniğinden bahsedilir.

Fakat Pacioli’den yüzyıllar önce Atalarımız tarafından oluşturulan ve devlet muhasebesi

kayıt yöntemi olarak doğan Merdiven Yöntemi, muhasebe literatüründe ilk olarak yer almıştır.

Devlet muhasebe kayıt yöntemi olan Merdiven Yöntemi’nin ilk izlerine Abbasi Devleti’nde

rastlanır. Daha sonra gelişimini İlhanlı Devleti’nde tamamlayan yöntem, Osmanlı Devleti’nde

ise olgunluk dönemine ulaşmıştır.

Farsça ismi Merdiban olan yöntemin özelliklerini İlhanlı Devleti zamanında yazılan dört

muhasebe öğreti kitabında görebiliriz. Bunlar, Saadetname, Kanunu Saadet, Cemaiu-l Hesab ve

Risale-i Felekiyye Kitab-Us Siyakat’dır.

Dolayısıyla Muhasebe sisteminin ilk kurucusu olarak Pacioli değil, topraklarımızda

yaşamış ve çeşitli devletler adı altında hüküm sürmüş olan Atalarımız olarak bilinmelidir.

Merdiven Yöntemi ile ilgili geniş bilgiye Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı

tarafından yayımlanan “Osmanlı İmparatorluğu'nda 500 Yıl Boyunca Kullanılan Muhasebe

Yöntemi : Merdiven Yöntemi ” adlı kitaptan ulaşılabilir.

Genel muhasebe eğitim notlarının hazırlanması sürecinde, konulara ilişkin olarak

muhasebe alanında yayımlanmış çeşitli kitap, dergi ve internet sitelerinde yer alan makale ve

yazarların görüşleri yanı sıra kamu kurum ve kuruluşlarının yayımladıkları bilgilerden

faydalanılmıştır.

Genel muhasebe eğitim notlarının hazırlanması dahil olmak üzere çalışma sürecimin

her aşamasında desteklerini esirgemeyen kıymetli Başkanlarıma ve Üstatlarıma teşekkürü bir

borç bilirim.

Kısaltmalar

KVK 5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu

KDVK 3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu

KDV Katma Değer Vergisi

GVK 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu

MTVK 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu

KKEG Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

ATİK Amortismana Tabi İktisadi Kıymet

GİB Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı

LİFO Son Giren İlk Çıkar

FİFO İlk Giren İlk Çıkar

TCMB Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası

LİBOR London Interbank Offer Rate - Londra bankalararası para piyasasında

likiditesi yüksek bankaların birbirlerine borç verme işlemlerinde uyguladıkları

faiz oranı

MSUGT Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği

TDHP Tek Düzen Hesap Planı

KGK Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu

BOBİ FRS Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı

İÇİNDEKİLER Sayfa

numarası

BİRİNCİ BÖLÜM

1. GENEL BİLGİLER 1

1.1. Finansal Raporlamanın Amacı ve Finansal Tablo Kullanıcıları 2

1.2. Muhasebenin Temel Kavramları 4

1.3. Muhasebe Politikalarının Açıklanması 9

1.4 Genel Kabul Görmüş Muhasebe ilkeleri 9

1.5. Dönem Sonu İşlemlerinin Muhasebe Akış Bilgisi 13

İKİNCİ BÖLÜM

TEK DÜZEN HESAP PLANI ÇERÇEVESİNDE HESAPLARIN İŞLEYİŞİ

2. DÖNEN VARLIKLAR 14

A. Hazır Değerler 14

1. Kasa Hesabı 14

1.1. Kasa hesabının incelemesi 14

1.2. Yabancı Para işlemleri 18

2. Alınan Çekler Hesabı 20

2.1. Alınan çekler hesabının incelenmesi 21

2.2. Alınan Çeklerin Değerlemesi ve Reeskontu 24

3. Bankalar Hesabı 26

3.1. Bankalar hesabının incelenmesi 26

4. Verilen Çekler Ve Ödeme Emirleri Hesabı 30

4.1. Verilen çekler ve ödeme emirlerinin incelenmesi 30

5. Diğer Hazır Değerler Hesabı 32

B. Menkul Kıymetler 35

1. Alış Bedeli İle Değerlenecek Menkul Kıymetler 37

2. Borsa Rayiciyle Değerlenecek Menkul Kıymetler 37

3. Kıst Getiri Ölçütüyle Değerlenecek Menkul Kıymetler 37

4. Repo İşlemi 43

5. Menkul kıymetler hesabının incelenmesi 43

C. Ticari Alacaklar 44

1.Ticari Alacakların incelenmesi 47

2.Verilen depozito ve teminatlar hesabının incelenmesi 48

3.Şüpheli ticari alacaklar ile karşılık hesaplarının incelenmesi 49

4.Değersiz alacakların incelenmesi 50

5. Alacak Senetleri Reeskont İşlemleri 56

5.1.Reeskont Uygulamasının Şartları 58

5.2. Reeskont Uygulamasında Özellik Arz Eden Durumlar 58

6. Şüpheli alacaklar 61

6.1. Şüpheli alacaklar için karşılık ayrılabilmesinin şartları 61

6.2. Şüpheli alacaklar için karşılık ayırmada özellik arz eden durumlar 62

7. Değersiz Alacaklar 65

8. Vazgeçilen Alacaklar 67

8.1. Vazgeçilen Alacak Şartları 67

D. Diğer Alacaklar 68

1. Ortaklardan Alacaklar hesabının incelenmesi 71

E. Stoklar 71

1.Stok Tanımı 73

2. Stokların Denetiminin Amacı 73

3. Stokların Değerlemesi 73

4. Stok değerleme yöntemleri 74

4.1. Fiili maliyet yöntemi 74

4.2. Ortalama Maliyet Yöntemi 75

4.3. Son Giren İlk Çıkar (LİFO - Last In Fırst Out) Yöntemi 75

4.4. İlk Giren İlk Çıkar ( FİFO - First In First Out) Yöntemi 76

5. Stok hesaplarının incelenmesi 78

6. Yurt içi sipariş avansları incelenmesi 82

7. Yurt dışı sipariş avansları incelenmesi 82

8. Iskonto ve ciro primi muhasebe kayıtları 90

9. Stok Sayım Farkları 93

10. Değeri Düşen Stoklar 95

11. Konsinye Mal Satışları 98

12. İthalat İşlemlerinin Muhasebe Kaydı 100

13. İhracat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi 105

14. Elden Çıkarılacak Stoklar 107

F. Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Maliyetleri 108

G. Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 109

1. Gelecek aylara ait giderlerin incelenmesi 111

2. Gelir tahakkuklarının incelenmesi 111

H. Diğer Dönen Varlıklar 112

1. İhraç Kaydıyla Mal Tesliminde KDV 115

2. KDV hesaplarının incelenmesi 123

3. Peşin Ödenen Vergi Ve Fonlar hesabının incelenmesi 123

4. İş avansları hesabının incelenmesi 124

5. Personel avansları hesabının incelenmesi 124

6. Sayım ve tesellüm noksanları hesabının incelenmesi 124

3. DURAN VARLIKLAR 125

A. Ticari Alacaklar 125

B. Diğer Alacaklar 125

C. Mali Duran Varlıklar 125

1. Mali duran varlıkların incelenmesi 130

D. Maddi Duran Varlıklar 131

1. Amortisman Uygulaması 133

2. Amortisman Ayırma Yöntemleri 134

3. Kıst Amortisman Uygulaması; 135

4. Madenlerde Amortisman 136

5. Amortisman uygulama başlangıcı ve süresi 136

6. Amortisman Usulünü Seçme Bakımından 136

7. Amortisman Hesapları 137

8. Maddi duran varlıkların incelenmesi 149

E. Maddi Olmayan Duran Varlıklar 151

1. Özel Maliyet Bedeli 155

2. Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) Giderleri 158

3. Maddi olmayan duran varlıkların incelenmesi 161

F. Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar 162

G. Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 162

H. Diğer Duran Varlıklar 162

1. Elden çıkarılacak stoklar ve maddi duran varlıklar hesabının incelenmesi 163

4. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 165

A. Mali Borçlar 165

1. Finansal Kiralama İşlemleri 173

2. Sat, Kirala ve Geri Al (Sell and Leaseback) Uygulaması 178

3. Mali borçların incelenmesi 179

4. Uzun vadeli mali borçların incelenmesi 180

5. Finansal kiralama borçlanmalarına ilişkin incelenmesi 181

B. Ticari Borçlar 181

1. Ticari borçlar hesaplarının incelenmesi 185

2. Borç senetlerinin incelenmesi 186

C. Diğer Borçlar 186

D. Alınan Avanslar 188

1. Alınan Avansların incelenmesi 189

E. Yıllara yaygın İnşaat ve Onarım Hakedişleri 189

1. Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Hakedişleri grubunun incelenmesi 192

F. Ödenecek vergi ve Diğer Yükümlülükler 192

1. Ödenecek vergi ve diğer yükümlülükler hesabının incelenmesi 199

G. Borç ve Gider Karşılıkları 200

1. Kurumlar Vergisi Hesaplanmasında KKEG ile İstisna ve İndirimler 201

1.1. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler (KKEG) 201

1.2. İstisnalar ve İndirimler 207

2. Geçici Vergi ve Kurumlar Vergisinin Hesaplanması ve Muhasebeleştirilmesi 209

3. Kurumlar Vergisi Kanununun 32/A Maddesinde Yer Alan İndirimli Kurumlar

Vergisi Uygulaması 213

4. Kıdem Tazminatı 215

5. Borç ve Gider Karşılıkları hesapların incelenmesi 217

H. Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları 218

1. Gelecek aylara ait gelir ve gider tahakkuklarının incelenmesi 220

I. Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar 221

1. Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Hesapların İncelenmesi 222

5. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR 224

6. ÖZKAYNAKLAR 227

1. Sermaye artırımında indirim 228

2. TTK ve Vergi Kanunları ile diğer mevzuat çerçevesinde karın dağıtımı 234

3. 6102 sayılı TTK Gereğince Kâr Payı Avansı 245

4. Yenileme Fonu 251

5. Girişim sermayesi fonu 254

6. Özkaynak hesaplarının incelenmesi 256

7. NAZIM HESAPLAR 258

1.Nazım hesapların incelenmesi 258

8. GELİR TABLOSU 261

1. Gelir Hesaplarının İncelenmesi 262

2. Satışların maliyeti hesaplarının incelenmesi 265

3. Karşılık giderleri hesabın incelenmesi 273

4. Finansman giderleri hesabının incelenmesi 276

5. Olağandışı Gelir Ve Kârlar hesap grubunun incelenmesi 277

9. MSUGT (TDHP) ve VUK’a göre Monografi Çözümü 281

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

10-Türkiye Muhasebe Standartları (TMS)/ Türkiye Finansal Raporlama Standartları

(TFRS) ve Bağımsız Denetim 301

A- 2017 yılı Ekim ayı sonu itibariyle KGK tarafından yayımlanan ve uygulamada

olan Standartlar 303

B- TMS/TFRS Dipnotları 305

C-Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı (BOBİ FRS) 306

D- TMS/TFRS Finansal Tablo Örnekleri 308

E-BOBİ FRS, MSUGT/ VUK ve TMS/TFRS standartları karşılaştırması 312

F-Bağımsız denetime ilişkin mevzuat 328

G- Tek Düzen Hesap Planına Göre Hazırlanan Bilanço Ve Gelir Tablosunun,

TMS/TFRS Standartlarına Uygun Olacak Şekilde Dönüşüm Kayıtları Yapılması 331

1- TMS 12 Gelir Vergileri Standardı : Ertelenmiş Vergi Varlığı ve Ertelenmiş Vergi

Yükümlülüğü 331

2- TDHP (MSUGT/ VUK) göre hazırlanan bilanço ve gelir tablosunun

TMS/TFRS’ye dönüştürme örnekleri 334

11. Pratik Bilgiler 353

12. Ankara AŞ Örnek Hesap Planı 362

1

BİRİNCİ BÖLÜM

1. GENEL BİLGİLER

Ekonominin en önemli aktörlerinden biri olan işletmelerin, faaliyetleri ve faaliyet

sonuçlarına ilişkin bilgilerin işletme ile ilişkisi olan taraflara tam, doğru ve zamanında sunulması

ekonominin sürekliliği ve bireylerin refahının korunması bakımından bir zorunluluktur.

İşletmelerin faaliyetleri ve faaliyet sonuçlarının ilgili taraflara iletilmesi bir tür bilgi akışıdır.

Ekonomideki bilgi akışı diğer araçların yanı sıra, önemli ölçüde muhasebe bilgi sistemine

dayalı olarak gerçekleşir. Muhasebe bilgileri işletmelerde muhasebe bilgi sisteminde üretilir ve

işletme paydaşlarının kullanımına sunulur.

Muhasebe konusunda birçok tanım yapılmaktadır. Bu tanımlamaların ortak noktası

muhasebenin bilgi verme fonksiyonu taşıdığı yönündedir.

Muhasebe, işletmelerin varlıklarının ve kaynaklarının oluşumunu, bunların kullanılma

biçimini, işletmelerin yaptığı işlemler sonucunda bu varlıklardaki ve kaynaklardaki değişmeleri,

işletmelerin mali durumlarını açıklayacak bilgileri sağlayan ve bu bilgileri ilgili kişi ve kurumlara

ileten bir bilgi sistemi olarak adlandırılmaktadır.

Muhasebe, Ekonomik faaliyetlerde bulunan tüm kuruluşların mali nitelikteki işlemleri

ve olayları para ile ifade edilmiş şekilde kaydeden, sınıflandıran, özetleyerek rapor eden ve

sonuçlarını yorumlayan ve analiz eden bir bilim dalıdır.

Bu anlamda muhasebe işletme faaliyetleri ile karar vericiler arasında köprü niteliği

taşıyan bir bilgi sistemidir. Muhasebenin bilgi sistemi olması kararları ve eylemleri, ticari bir

işletme veya diğer işletmelerin faaliyetleriyle ilgili olan çok sayıda kişiye, bu işletmeler

hakkındaki ekonomik bilgileri bir süreç içinde toplayarak iletmesinin bir sonucudur.

Muhasebenin fonksiyonları olan kaydetme, sınıflandırma, özetleme ve raporlama

fonksiyonlarına aşağıda yer verilmiştir.

Kaydetme Fonksiyonu: Mali işlemlerin belgelere dayanarak muhasebe sistemine göre

muhasebe defterlerine kayıt yapılması aşamasıdır. Muhasebenin en önemli ve ilk fonksiyonudur.

Muhasebe de kayıtlar doğru ve düzgün tutulmadan diğer fonksiyonların da bir anlamı kalmaz.

Yapılan her işlem muhasebe sistemi içinde ilk olarak kayıt yapılmak zorundadır. Bu kayıtlar

belgelere dayandırılarak yapılır.

Sınıflandırma Fonksiyonu: Kaydedilen bilgiler belirli zaman aralıklarında derlenip

niteliklerine göre gruplara ayrılır. Böylece farklı nitelikteki ve gruplardaki işlemleri birbirleri ile

karıştırmadan farklı sınıflarda incelenebilir. Sınıflandırma işlemleri muhasebe sistemi dahilinde

muhasebe defterlerinden büyük defterlere (defteri kebir) yapılmaktadır.

Özetleme Fonksiyonu: Sınıflandırılan işlemler dönem sonlarında toplanarak daha kolay

sonuçlar çıkarabilmek ve yapılan kayıtların kontrolünü sağlamak için özetlenir. Dönem

sonlarında işletmeler yüzlerce belki binlerce işlem yapmış olurlar. Bu işlemeleri teker teker

incelemek çok uzun zaman alacağından, aynı nitelikteki işlemleri özetleyerek görmek kişilere

daha fazla yarar sağlamaktadır. Muhasebe sisteminde özetleme fonksiyonu muhasebe

tablolarından olan mizan aracılığıyla yapılır.

Raporlama Fonksiyonu: En son olarak raporlama fonksiyonunda kaydedilen,

sınıflandırılan ve özetlenen işlemler mali tablolar aracılığı ile sonuç aşamasına gelir. Bu sonuç

2

aşaması da raporlamadır. Raporlama muhasebe sisteminin en son aşaması ve yorum yapma

aşamasıdır. Muhasebenin en önemli fonksiyonlarındandır. Raporlarda işletmelerin her türlü

sonuçları ortaya çıkarılarak işletme hakkında bilgiler ve yorumlar yapılmaktadır. İşletme bu

raporlar sayesinde geleceğine yönelik kararlar vermekte veya yeni kararlar almaktadır.

Raporlama aşamasında ise muhasebe tabloları kullanılır ve bu tabloların en

önemlileri bilanço ve gelir tablosudur.

Muhasebe sisteminde bu fonksiyonlar sırasıyla yerine getirilerek işletmelerin mali

işlemleri hakkında sonuçlar üretir. Böylelikle muhasebe hem işletmeyi, hem devleti hem de

üçüncü kişileri bilgilendirmektedir. Ülkemizde muhasebe sistemi, 1992 yılından itibaren çeşitli

tarihlerde 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 175 inci ve mükerrer 257 nci maddelerinin Maliye

Bakanlığı’na verdiği yetki çerçevesinde yayımlanarak yürürlüğe giren ve Tek Düzen Muhasebe

Sisteminin uygulanmasını gösteren 15 adet Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri ile

yürütülmektedir.

Muhasebe bilgi sisteminde finansal tablolar olarak üretilen ve ilgili taraflara raporlanan

muhasebe bilgileri temel olarak iki grup bilgidir. Bunlar; işletmenin belli bir andaki finansal

durumunun ne olduğu bilgisi (finansal durum) ikincisi ise işletmenin belli bir dönemdeki finansal

performansının ne olduğu (finansal performans) bilgisidir.

Finansal durum ve finansal performans bilgileri finansal raporlama sürecinin merkezini

oluşturur. Bir başka ifadeyle, finansal raporlama sürecinde ilgililere sunulmak üzere hazırlanan

finansal tablolar bu bilgileri raporlamak üzere oluşturulur. Buna göre işletmenin belli bir andaki

finansal durumunun ne olduğu bilgisi bilanço (finansal durum tablosu) adı verilen finansal tablo

ile üretilir. Belli bir andaki finansal performans ise gelir tablosunda (veya kar veya zarar tablosu)

raporlanır.

Bu iki finansal tabloya temel finansal tablolar da denir. Bunun yanı sıra işletmeler

finansal durumdaki değişimi de raporlarlar. Finansal durumdaki değişim ise birden fazla tablo

ile izlenebilir. Örneğin finansal durumdaki değişim nakit akışları açısından izlenirse tablonun

ismi nakit akış tablosu, özkaynaklar açısından izlenirse özkaynak değişim tablosu adını alır.

Finansal durumdaki değişimin izlendiği finansal tablolar, temel finansal tablolardaki

bilgiler kullanılarak üretildiği ve temel finansal tabloları tamamlayıcı nitelikte olduğu için

bunlara yardımcı yada ek finansal tablolar da denir.

Klasik muhasebe anlayışında, finansal tablolar işletmelerin finansal raporlama sürecinin

en önemli ürünü olmasına rağmen, işletmelerin açıkladıkları bilgiler sadece finansal tablolar ile

sınırlandırılmaz.

Bunun tamamlayıcı niteliğinde olan ek bilgiler ile tamamlayıcı tablolar da finansal

tablolarla birlikte üretilir ve raporlanır. Bu nedenle günümüzde finansal tablolar kavramı finansal

raporlar kavramına dönüşmüştür. Özellikle hisse senetleri halka açık şirketler bakımından

kamuya sunulan bilgilerin finansal tablolardaki bilgilerin ötesine geçerek daha ayrıntılı bilgiler

içermesi bir zorunluluk haline gelmiştir.

1.1. Finansal Raporlamanın Amacı ve Finansal Tablo Kullanıcıları

Finansal tabloların içerdiği finansal bilgileri kullanan taraflara finansal tablo kullanıcıları

denir. Finansal raporlamanın temel amacı da finansal tablo kullanıcılarının ihtiyaçlarını

karşılayacak nitelikte finansal bilgilerin hazırlanarak raporlanmasıdır. Daha geniş bir bakış

3

açısıyla, finansal raporlamanın amacı, finansal tablo kullanıcılarına işletmeye kaynak sağlama

ve diğer kararları verirken faydalı olacak finansal bilgiyi sağlamak olarak ifade edilebilir.

Finansal tablo kullanıcıları aynı zamanda işletmenin paydaşlarıdır. İşletmenin paydaşları

olmaları işletme ile ilgili çıkar sahibi olmalarının doğal bir sonucudur. İşletmelerin kullanıcılara

raporladıkları finansal tablolar genel amaçlı finansal tablolardır.

Bunlar finansal raporları değişik bilgi ihtiyaçlarını karşılamak için kullanırlar. Finansal

tablolar genel amaçlı olduğu için bilgi, finansal raporlama sisteminin farklı bilgi ihtiyaçlarına

sahip olan kullanıcıların ihtiyaçlarını karşılayabilecek nitelikte olması gerekir. Finansal

raporlamaya ilişkin kurallar ve düzenlemeler de bu gerekliliği karşılamak amacındadır.

Finansal tabloları kullananlar mevcut ve potansiyel yatırımcılar, yöneticiler ve çalışanlar,

borç verenler, satıcılar ve diğer tedarikçiler, müşteriler ile kamudur.

Yatırımcılar

Sermayeyi sağlayarak sermaye riskini üstlenenler ve onların yatırım yapma aşamasında

danışmanlığı yapanlar (analistler) yatırımın taşıdığı risklerle ve yatırımın getirisi ile ilgilenirler.

Bu nedenle finansal tablo kullanıcılarından ilki yatırımcılardır. İşletmenin yatırımcıları olarak

mevcut yatırımcılar ile gelecekte yatırım yapma potansiyeli olan yatırımcılar ifade edilmektedir.

Yatırımcıların satın alma, elde tutma veya satma kararlarını vermelerine yardımcı olacak

bilgilere ihtiyaçları vardır. Bir işletmenin hisse sahipleri aynı zamanda bu işletmenin kendilerine

kar payı ödeme gücünü anlamalarını sağlayacak bilgilere de ihtiyaç duyarlar. Yatırımcıların

ihtiyaçları olan bu bilgiler önemli ölçüde finansal raporlardan elde edilir.

Borç ve kredi verenler

İşletmeye borç verenler hem kredi veren banka ve benzeri finansal kuruluşları hem de

işletmeye borç veren diğer kesimleri içerir. Ancak kullandırdıkları fonların büyüklüğü ve

kurumsal yapıları nedeniyle borç verenlerin önemli kısmını banka ve benzeri kuruluşlar

oluşturur. Borç verenler verdikleri borçları ve borçlara ilişkin faizleri zamanı geldiğinde tahsil

edebilme imkânlarını belirlemek amacındadır. Bu bilgiye ulaşmak için kullanacakları en önemli

kaynak finansal raporlardır.

Çalışanlar

Çalışanlar ve onları temsil eden gruplar işletmenin devamlılığı ve karlılığı ile ilgili

bilgilere ihtiyaç duyarlar. Çalışanlar aynı zamanda çalıştıkları işletmenin kendilerine ücretlerini,

emeklilik vb nedenlerle işten ayrılma durumlarında, işletmelerin yükümlülüklerini ödeme

kabiliyetlerini ve işletmenin iş sağlama imkânlarını anlamalarını sağlayacak bilgilerle de

ilgilenirler. Her ne kadar çalışanların işletmedeki pozisyonlarına göre bilgi ihtiyacının düzeyi

değişse de nihai olarak finansal tablolardan edinecekleri bilgiler oldukça fazladır.

Yöneticiler karar alırken, geleceğe yönelik planlar yaparken muhasebenin sağladığı

bilgileri kullanmak durumundadır. Verilen kararların sonuçlarının kontrolü de yine muhasebenin

sağladığı bilgilerle mümkün olabilmektedir. Günümüzde giderek büyüyen ve bünyeleri karmaşık

bir hal alan işletmelerin, muhasebe bilgileri olmaksızın üretim, pazarlama, finans yöneticisinin

doğru ve tutarlı kararlar vermesi ve verilen kararların sonuçlarının kontrol edilmesi düşünülemez.

Dolayısıyla işletme yönetiminin bilgi ihtiyaçlarının karşılanması, muhasebe uygulamalarının en

önemli gerekçelerinden biri olmaktadır.

4

Satıcılar ve diğer ticari tedarikçiler

Satıcılar ve diğer ticari tedarikçiler işletmenin kendilerine olan borçlarını zamanı

geldiğinde ödeme gücünü belirlemelerini sağlayacak bilgilerle ilgilenirler. Satıcılar ve diğer

ticari tedarikçiler bir şekilde işletmeye fon kullandırır. Bunlar işletmeye finansal borç verenlere

nazaran bir işletmenin kısa vadedeki performansı ile daha çok ilgilenirler.

Müşteriler

Müşteriler özellikle uzun süredir iş yaptıkları ve kendi işleri için devamlılığına ihtiyaç

duydukları işletmenin devamlılığına ilişkin bilgilerle ilgilenirler.

Kamu

Devlet ekonomide kaynakların tahsisinin doğru olmasına çalışır ve bunun sağlanmasına

yönelik politikalar oluşturur. Ekonomide kaynak tahsisinin doğru yapılabilmesi için ekonominin

önemli aktörleri olan işletmelerin faaliyetlerinin izlenerek gerekli bilgilerin toplanması gerekir.

Devletin, işletmenin faaliyetlerine ilişkin yasal düzenleme yapmak, vergi politikasını belirlemek,

ulusal gelir ve diğer istatistikleri oluşturmak için de bilgi ihtiyacı bulunur. Diğer yandan, Devlet

yapacağı giderlerin finansmanını sağlamak için toplayacağı vergi tutarlarını işletmelerin finansal

tablolarından sağlar.

1.2. Muhasebenin Temel Kavramları

- Sosyal Sorumluluk Kavramı,

- Kişilik Kavramı,

- İşletmenin Sürekliliği Kavramı,

- Dönemsellik Kavramı,

- Parayla Ölçülme Kavramı,

- Maliyet Esası Kavramı,

- Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı,

- Tutarlılık Kavramı,

- Tam Açıklama Kavramı,

- İhtiyatlılık Kavramı,

- Önemlilik Kavramı,

- Özün Önceliği Kavramı.

- Sosyal Sorumluluk Kavramı

Bu kavram, muhasebenin işlevini yerine getirme hususundaki sorumluluğunu belirtmekte

ve muhasebenin kapsamını, anlamını, yerini ve amacını göstermektedir. Sosyal sorumluluk

kavramı; muhasebenin organizasyonunda, muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde ve mali

tabloların düzenlenmesi ve sunulmasında; belli kişi veya grupların değil, tüm toplumun

çıkarlarının gözetilmesi ve dolayısıyla bilgi üretiminde gerçeğe uygun, tarafsız ve dürüst

davranılması gereğini ifade eder.

5

Örnek : İşletme bir kredi kuruluşundan kredi talebinde bulunurken kârı yüksek

göstermek, vergi beyannamesi verirken karı düşük göstermek muhasebenin sosyal sorumluluğu

ile çelişir. Bu durum işletme sahipleri yararına, vergi idaresi zararına bir sonuç doğurur.

Örnek : Kardan prim alarak çalışan bir üst düzey yöneticinin, karın olduğundan çok

açıklanmasını istemesi, muhasebenin sosyal sorumluluğu ile çelişir. Bu durum, yönetici lehine,

işletme sahiplerinin aleyhine bir sonuç doğurur.

- Kişilik Kavramı

Bu kavram; işletmenin sahip veya sahiplerinden, yöneticilerinden, personelinden ve diğer

ilgililerden ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu ve o işletmenin muhasebe işlemlerinin sadece bu

kişilik adına yürütülmesi gerektiğini öngörür.

Her işletme yasal statüsü(kişi işletmesi veya sermaye şirketi gibi) ne olursa olsun,

muhasebe işlemleri açısından ayrı bir kişilik olarak düşünülür. Buna muhasebe kişiliği denir.

Örnek : İş adamı A, çocuğunun özel okul taksitini işletmesinin kasasından ödetebilir.

Ödenen bu tutar, kişilik kavramı gereğince işletmenin giderleri arasında yer almaz. Bu ödeme

söz konusu kişinin özel (cari) hesabına kaydedilir.

Örnek : İş adamı B’nin, işletmesine tahsis etmediği bir gayrimenkulünün kirası, kiracı

tarafından işletme kasasına ödenebilir. Bu bedel işletme gelirlerine kaydedilmez, söz konusu

kişinin özel hesabına kaydedilir.

- İşletmenin Sürekliliği Kavramı

Bu kavram, işletmelerin faaliyetlerini bir süreye bağlı olmaksızın sürdüreceğini ifade

eder. Bu nedenle işletme sahiplerinin ya da hissedarlarının yaşam süreleriyle bağlı değildir.

İşletmenin sürekliliği kavramı maliyet esasının temelini oluşturur.

Bu kavramın, işletmeler açısından geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı

durumlarda ise, bu husus mali tabloların dipnotlarında açıklanır.

Ana sözleşmesinde aksine hüküm olmadıkça işletmeler sürekli faaliyette bulunmak üzere

kurulur. Süreklilik kavramı, işletmede uygulanacak muhasebe politika ve tekniklerinin

günübirlik değil geniş kapsamlı tasarlanmasını öngörür.

Örnek : Bir binanın ömrü ortalama 30 ile 50 yıl arasında değişir. İşletme bir bina aldığında

bu binanın ömrü tahmin edilir ve her sene bu bina için yapılan yatırım harcaması, amortisman

yoluyla gider yazılarak kardan düşülür.

İşletmenin 30 yıl faaliyetlerini sürdürüp sürdürmeyeceği belli değildir. Ancak işletmenin

faaliyetini 30 yıldan fazla sürdüreceği kabul edilir.

- Dönemsellik Kavramı

Dönemsellik kavramı; işletmenin sürekliliği kavramı uyarınca sınırsız kabul edilen

ömrünün, belli dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının diğer dönemlerden

bağımsız olarak saptanmasıdır. Gelir ve giderlerin tahakkuk esasına göre muhasebeleştirilmesi,

hasılat, gelir ve kârların aynı döneme ait maliyet, gider ve zararlarla karşılaştırılması bu kavramın

gereğidir.

Bu kavramın, işletmeler açısından geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı

durumlarda ise, bu husus mali tabloların dipnotlarında açıklanır.

6

Başta devlet, ortaklar, personel, kredi kuruluşları olmak üzere birçok kişi ve kuruluş,

işletme çalışmaları sonucundan ulaşılan sonuçları bilmek isteyecekledir. Bu nedenle, işletmenin

sonsuz sayılan ömrü belirli aralıklara bölünür ve her bir bölüm bağımsız bir dönemi oluşturur.

İşletme çalışmalarının sonuçları bu dönemler itibariyle saptanır. Muhasebede en uzun

dönem 1 yıldır. Dönemler birbirlerinden bağımsızdır. Muhasebede normal takvim 01.01’de

başlar 31.12’de sona erer.

Örnek : İşletmenin 1 Kasım günü 5 aylık yakıt parası olarak 5.000 TL ödendiğini

varsayarsak, bu ödemenin tamamı cari yıla gider yazılmaz. Yalnızca 2 aylık kısmı olan 2.000 TL

cari yıla gider yazılır. Kalan 3 aylık kısmı ise gelecek yılın giderini oluşturur. Örnekteki olay,

işletmenin aylık mali tablo düzenlemesi durumuna göre de değerlendirilebilir.

Örnek : Bir basın işletmesinin; 1 Eylül günü sattığı derginin bir yıllık abone bedelini peşin

tahsil ettiğini varsayarsak, bu tahsilatın 4 aylık kısmı cari yılın geliri, kalan 8 aylık kısmı ise

gelecek yılın geliri olur. Örnekteki olay, işletmenin aylık mali tablo düzenlemesi durumuna göre

de değerlendirilebilir.

- Parayla Ölçülme Kavramı

Parayla ölçülme kavramı, parayla ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin muhasebeye

ortak bir ölçü olarak para birimiyle yansıtılmasını ifade eder.

Muhasebe işlemleri ulusal para birimine göre yapılır.

İşletmedeki çeşitli fiziki ölçüler ile ifade edilebilen olayların kaydedilebilmeleri ve

izlenebilmeleri için bunların ortak bir ölçü ile ölçülmesi gerekir. Örneğin; akaryakıt: litre, kumaş:

metre, peynir: kilogram, kereste: metreküp, çimento torba vb. ile alınır satılır ama, muhasebe

kayıtlarında ortak ölçü olan TL üzerinde izlenir.

Bu ulusal para Türkiye’de Türk Lirası, ABD’de Dolar, AB ülkelerinde Euro’dur.

Örnek : İşletmenin elindeki nakit fazlasını değerlendirmek için satın aldığı $ 100, satın

alma günündeki cari kurdan TL’ye çevrilerek kayıtlara alınır.

Örnek : İşletme 10 adet X malı almıştır. Muhasebe, taşıma irsaliyesine istinaden X malını

yalnızca adet üzerinden kayıtlara alamaz. Parasal tutar cinsinden kayıtlara alır.

- Maliyet Esası Kavramı

Maliyet esası kavramı; para mevcudu, alacaklar ve maliyetinin belirlenmesi mümkün

veya uygun olmayan diğer kalemler hariç, işletme tarafından edinilen varlık ve hizmetlerin

muhasebeleştirilmesinde, bunların elde edilme maliyetlerinin esas alınması gereğini ifade eder.

Para mevcudu, alacaklar ve maliyetlerinin belirlenmesi mümkün olmayan varlıklar ise bu

yöntemle değerlendirilmez. Bu kavram gereği, işletmedeki varlıklar edinme maliyetleri ile

muhasebe kayıtlarına aktarılırlar.

Örnek : Bir arsa satın alındığında, bu arsanın kayıtlara geçirilmesinde, maliyet bedeli göz

önünde tutulur. Bu kavram işletme yöneticilerinin zamanlarını sürekli biçimde değerleme işine

harcamasını önlemektedir.

7

- Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı

Bu kavram, muhasebe kayıtlarının gerçek durumu yansıtan ve usulüne uygun olarak

düzenlenmiş objektif belgelere dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına esas alınacak

yöntemlerin seçilmesinde tarafsız ve ön yargısız davranılması gereğini ifade eder.

Yapılan her kayıt, fatura, makbuz, fiş vb. belgelere dayandırılmalıdır. Mali tabloların

güvenirliği, kayıtların dayandığı belgelerin doğruluğuna bağlıdır. Bu kavrama uymakla sosyal

sorumluluk kavramının gerekleri de yerine getirilmiş olur.

Örnek : İşletmenin patron yöneticisi veya sorumlu müdürü, işletmeye aldığı çeşitli

varlıkları telefonla muhasebeciye bildirebilir. Bu durumda, olaya ilişkin belge olmadığından her

hangi bir muhasebe kaydı yapılmaz.

Örnek :İşletenin aldığı yakıtla ilgili olarak, faturada 5 ton kömür ifadesinin olması,

faturanın objektifliği konusunda kuşku verir. Çünkü, kömürün cinsi (taş kömürü, kok kömürü,

linyit kömürü gibi) belirtilmemiştir yani kişisel yargıya açık bırakılmıştır. Bu durumda bu fatura,

usulüne uygun olarak düzenlenmiş belge tanımına uymaz.

- Tutarlılık Kavramı

Tutarlılık kavramı; muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe politikalarının,

birbirini izleyen dönemlerde değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder. İşletmelerin mali

durumunun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilir olması bu

kavramın amacını oluşturur. Tutarlılık kavramı, benzer olay ve işlemlerde, kayıt düzenleri ile

değerleme ölçülerinin değişmezliğini ve mali tablolarda biçim ve içerik yönünden tek düzeni

öngörür. Geçerli nedenlerin bulunduğu durumlarda, işletmeler, uyguladıkları muhasebe

politikalarını değiştirebilirler. Ancak bu değişikliklerin ve bunların parasal etkilerinin mali

tabloların dipnotlarında açıklanması zorunludur.

İşletmenin mali durumunun, faaliyet sonuçlarının ve bunlara ilişkin yorumların

karşılaştırılabilir olması bu kavramın amacını oluşturur.

Tutarlılık kavramı, benzer olay ve işlemlerde kayıt düzenleriyle değerleme ölçülerinin

değişmezliğini ve mali tablolarda biçim ve içerik yönünden tek düzeni öngörmektedir.

Örnek : Bir işletmede amortismanlar; normal amortisman yöntemine göre hesaplanırken,

diğerinde azalan bakiyeler yöntemine göre hesaplanıyorsa, iki işletmenin karlılıkları anlamlı

şekilde karşılaştırılamaz. Anlamlı bir karşılaştırma için, her iki yöntem arasındaki farkın ayrıca

değerlendirmeye katılması gerekir.

Örnek : stok değerleme yöntemlerindeki farklılıklar da, işletmeler arası ve bir işletmede

dönemler arası anlamlı karşılaştırma yapmayı önemli ölçüde zorlaştırır.

- Tam Açıklama Kavramı

Tam açıklama kavramı; mali tabloların bu tablolardan yararlanacak kişi ve kuruluşların

doğru karar vermelerine yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır olmasını ifade eder.

Mali tablolarda finansal bilgilerin tam olarak açıklanması yanında, mali tablo kalemleri

kapsamında yer almayan ancak alınacak kararları etkileyebilecek, gerçekleşmesi muhtemel

olaylara da yer verilmesi bu kavramın gereğidir.

Örnek: işletme önceden beri uyguladığı bir yöntemi değiştirdiğinde, bunun etkilerini tam

açıklama kavramı gereği mali tablo dipnotlarında göstermesi gerekir.

8

- İhtiyatlılık Kavramı

Bu kavram, muhasebe olaylarında temkinli davranılması ve işletmenin karşılaşabileceği

risklerin göz önüne alınması gereğini ifade eder. Bu kavramın sonucu olarak, işletmeler,

muhtemel giderleri ve zararları için karşılık ayırırlar, muhtemel gelir ve kârlar için ise

gerçekleşme dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi yapmazlar. Ancak bu kavram gizli

yedekler veya gereğinden fazla karşılıklar ayrılmasına gerekçe oluşturamaz.

Başka bir ifadeyle karda gerçekleşme, zararda ise gerçekleşme ihtimali dikkate

alınmaktadır.

Örnek : Bir iş kazası sonucu, işçi tarafından dava edilen işletme, mahkeme sonuçlanmasa

bile, dönem sonunda tahmini bir tazminat bedeli kadar bir gideri kabul edebilir. Mahkeme

kesinleştiğinde, kesin sonuca göre gerekli kayıtlar ayrıca yapılır.

Örnek : İşletmenin kısa vadeli olarak aldığı çeşitli hisse senetlerinde, sene sonunda oluşan

değer düşüklüğü dikkate alınır. Ancak aynı senetlerde oluşan değer artışı dikkate alınmaz.

- Önemlilik Kavramı

Önemlilik kavramı, bir hesap kalemi veya mali bir olayın nispî ağırlık ve değerinin mali

tablolara dayanılarak yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları etkileyebilecek düzeyde

olmasını ifade eder.

Önemli hesap kalemleri, finansal olaylar ve diğer hususların mali tablolarda yer alması

zorunludur.

Sermaye piyasasının gelişmesiyle paralel olarak kamuyu aydınlatmanın önem kazanması,

bu kavramın da muhasebe temel kavramları arasında yer alması gereğini artırmıştır.

Bir hesap kalemi bulunduğu hesap grubu içinde % 20’den fazla paya sahipse önemlilik

kavramı gereği, bu hesap kalemi ayrı bir başlık altında gösterilir.

Örnek: bir işletmenin 150.000 TL’lik dönen varlıkları içerisinde kasadaki 1.000 TL

önemli değildir. Ancak aynı işletmenin kasasındaki para 100.000 TL olduğunda önemli

olmaktadır.

- Özün Önceliği Kavramı

Özün Önceliği kavramı, işlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve onlara ilişkin

değerlendirmelerin yapılmasında biçimlerinden çok özlerinin esas alınması gereğini ifade eder.

Genel olarak işlemlerin biçimleri ile özleri paralel olmakla birlikte, bazı durumlarda farklılıklar

ortaya çıkabilir. Bu takdirde, özün biçime önceliği esastır.

Örnek : Vergi yasalarına göre şüpheli alacak şartlarını taşımayan, ancak fiilen tahsilinde

şüphe duyulan bir alacak için karşılık ayrılabilir. Bu durumda söz konusu karşılık için oluşan

gider, kanunen kabul edilmeyeceğinden vergi matrahına ilave edilmelidir.

9

1.3. Muhasebe Politikalarının Açıklanması

1- Mali tablolar işletmenin sürekliliği, tutarlılık ve dönemsellik kavramlarına dayanılarak

hazırlanmış ise bunların açıklanması istenmez. Ancak bu kavramlardan ayrılmaların mevcut

olması hallerinde, mali tabloların dipnotlarında nedenleri ile birlikte açıklanmalıdır.

2- İhtiyatlılık, özün önceliği ve önemlilik kavramları muhasebe politikalarının seçimini

ve uygulamasını yönlendirmelidir.

3- Mali tabloların içerdiği bütün önemli muhasebe politikaları anlaşılır ve kısa olarak

açıklanmalıdır.

4- Kullanılan muhasebe politikalarıyla ilgili açıklamalar mali tablolarla bütünlük

oluşturur. Kullanılan önemli muhasebe politikalarının açıklanması mali tabloların bütünlüğü ve

tamlığı için temel ilkedir. Politikalara ilişkin açıklamalar işletme yönetimi tarafından muhasebe

departmanına toplu olarak verilmelidir.

5- Bilanço ve gelir tablosundaki ve diğer tablolardaki yanlış veya gerçeğe uygun olmayan

işlemler, muhasebe politikalarının açıklanması veya dipnotlarda belirtilmesi suretiyle düzeltilmiş

olamaz. Düzeltme ancak, muhasebe kayıt ve tekniğine uygun olarak yapılır ve malî tablolara

yansıtılır.

6- Mali tablolar, dönemler itibariyle karşılaştırılabilir nitelikte olmalıdır.

7- Mali politikalarda, cari dönem veya gelecek dönemlerde önemli etki yaratan veya

yaratabilecek bir değişiklik yapılmış ise durum nedenleri ile birlikte açıklanmalı ve bunun mali

tablolara olan etkileri gösterilmelidir.

1.4 Genel Kabul Görmüş Muhasebe ilkeleri

Muhasebe kayıtlarının sonucunda elde edilen raporlar, mali tablolar olarak

tanımlanmaktadır. Mali tablolar, her işletme tarafından işletmenin kendi istekleri doğrultusunda

değil, yasal olarak belirlenen ilkeler esas alınarak düzenlenmelidir. Bu ilkeler, tüm işletmeler için

geçerlidir. Tekdüzen Muhasebe Sistemi’nde yer alan mali tablo düzenleme ilkelerinde, gelir

tablosuna ve bilançoya ilişkin ilkeler yer almaktadır. Bilanço ilkelerinde ayrıntıya girilerek

varlıklar, yabancı kaynaklar ve öz kaynaklar düzeyinde ilkeler belirlenmiştir. Temel mali

tabloların düzenlenme ilkeleri, temel mali tablolara paralel olarak iki ana gruba ayrılır. Bunlar;

1- Gelir Tablosu ilkeleri

2- Bilânço ilkeleri

a- Varlıklara İlişkin ilkeler

b- Yabancı Kaynaklara ilişkin ilkeler

c- Öz kaynaklara İlişkin ilkeler

1.4.1. Gelir Tablosu İlkeleri

Gelir tablosu ilkelerinin amacı; satışların, gelirlerin, satışlar maliyetinin, giderlerin, kâr

ve zararlara ait hesapların ve belli dönemlere ait işletme faaliyeti sonuçlarının sınıflandırılmış ve

gerçeğe uygun olarak gösterilmesini sağlamaktır.

Bütün satışlar, gelir ve kârlar ile maliyet, gider ve zararlar brüt tutarları üzerinden

gösterilirler ve hiç bir satış, gelir ve kâr kalemi bir maliyet, gider ve zarar kalemi ile tamamen

10

veya kısmen karşılaştırılmak suretiyle gelir tablosu kapsamından çıkarılamaz. Bu amaç

doğrultusunda benimsenen gelir tablosu ilkeleri aşağıda belirtilmiştir:

1- Gerçekleşmemiş satışlar, gelir ve kârlar; gerçekleşmiş gibi veya gerçekleşenler gerçek

tutarından fazla veya az gösterilmemelidir. Belli bir dönem veya dönemlerin gerçeğe uygun

faaliyet sonuçlarını göstermek için, dönem veya dönemlerin başında ve sonunda doğru hesap

kesimi işlemleri yapılmalıdır.

2- Belli bir dönemin satışları ve gelirleri bunları elde etmek için yapılan satışların maliyeti

ve giderleri ile karşılaştırılmalıdır. Belli bir dönem veya dönemlerin başında ve sonunda maliyet

ve giderleri gerçeğe uygun olarak gösterebilmek için stoklarda, alacak ve borçlarda doğru hesap

kesimi işlemleri yapılmalıdır.

3- Maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ile özel tükenmeye tabi varlıklar için uygun

amortisman ve tükenme payı ayrılmalıdır.

4- Maliyetler; maddi duran varlıklar, stoklar, onarım ve bakım ve diğer gider grupları

arasında uygun bir şekilde dağıtılmalıdır. Bunlardan direkt olanları doğrudan doğruya, birden

fazla faaliyeti ilgilendirenleri zaman ve kullanma faktörü dikkate alınarak tahakkuk ettirilip,

dağıtılmalıdır.

5- Arızî ve olağanüstü niteliğe sahip kâr ve zararlar meydana geldikleri dönemde

tahakkuk ettirilmeli, fakat normal faaliyet sonuçlarından ayrı olarak gösterilmelidir.

6- Bütün kâr ve zararlardan, önceki dönemlerin mali tablolarında düzeltme yapılmasını

gerektirecek büyüklük ve niteliktekiler dışında kalanlar, dönemin gelir tablosunda

gösterilmelidir.

7- Karşılıklar, işletmenin kârını keyfi bir şekilde azaltmak veya bir döneme ait kârı diğer

döneme aktarmak amacıyla kullanılmamalıdır.

8- Dönem sonuçlarının tespiti ile ilgili olarak uygulana gelen değerleme esasları ve

maliyet yöntemlerinde bir değişiklik yapıldığı takdirde, bu değişikliğin etkileri açıkça

belirtilmelidir.

9- Bilanço tarihinde var olan ve sonucu belirsiz bir veya bir kaç olayın gelecekte ortaya

çıkıp çıkmamasına bağlı durumları ifade eden şarta bağlı olaylardan kaynaklanan, makul bir

şekilde gerçeğe yakın olarak tahmin edilebilen gider ve zararlar, tahakkuk ettirilerek gelir

tablosuna yansıtılır. Şarta bağlı gelir ve kârlar için ise gerçekleşme ihtimali yüksek de olsa

herhangi bir tahakkuk işlemi yapılmaz; dipnotlarda açıklama yapılır.

1.4.2. Bilanço İlkeleri

Bilanço ilkelerinin amacı; sermaye koyan veya sonradan kendilerine ait kârı işletmede

bırakan sahip ve hissedarlar ile alacaklıların işletmeye sağladıkları kaynaklar ve bunlarla elde

edilen varlıkların muhasebe kayıt, hesap ve tablolarında anlamlı bir şekilde tespit edilmesi ve

gösterilmesi yoluyla, belli bir tarihte işletmenin malî durumunun açıklıkla ve ilgililer için gerçeğe

uygun olarak yansıtılmasıdır.

Bilanço, varlıkların içinde bulunulan zamandaki değerini veya tasfiye halinde bunların

satışından elde edilecek para tutarlarını yansıtan bir tablo değildir.

Bütün varlıklar, yabancı kaynaklar ve özkaynaklar bilançoda gayri safi değerleri ile

gösterilirler. Bu ilke, bilançonun net değer esasına göre düzenlenmesine bir engel oluşturmaz.

11

Bu doğrultuda net değer bilanço düzenlenmesinin gereği olarak indirim kalemlerinin ilgili

hesaplarının altında açıkça gösterilmesi esastır. Bu amaç doğrultusunda benimsenen bilanço

ilkeleri; varlıklar, yabancı kaynaklar ve özkaynaklar itibariyle aşağıda belirtilmiştir:

1.4.2.1. Varlıklara İlişkin İlkeler

1- İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde paraya dönüşebilecek varlıkları,

bilânçoda dönen varlıklar grubu içinde gösterilir.

2- İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde paraya dönüşemeyen,

hizmetlerinden bir hesap döneminden daha uzun süre yararlanılan uzun vadeli varlıkları,

bilançoda duran varlıklar grubu içinde gösterilir. Dönem sonu bilanço gününde bu grupta yer

alan hesaplardan vadeleri bir yılın altında kalanlar dönen varlıklar grubunda ilgili hesaplara

aktarılır.

3- Bilançoda varlıkları, bilanço tarihindeki gerçeğe uygun değerleriyle gösterebilmek

için, varlıklardaki değer düşüklüklerini göstererek karşılıkların ayrılması zorunludur. Dönen

varlıklar grubu içinde yer alan menkul kıymetler, alacaklar, stoklar ve diğer dönen varlıklar

içindeki ilgili kalemler için yapılacak değerleme sonucu gerekli durumlarda uygun karşılıklar

ayrılır. Bu ilke, duran varlıklar grubunda yer alan alacaklar, bağlı menkul kıymetler, iştirakler

bağlı ortaklıklar ve diğer duran varlıklardaki ilgili kalemler için de geçerlidir.

4- Gelecek dönemlere ait olarak önceden ödenen giderler ile cari dönemde tahakkuk eden

ancak, gelecek dönemlerde tahsil edilecek olan gelirler kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda

ayrıca gösterilmelidir.

5- Dönen ve duran varlıklar grubunda yer alan alacak senetlerini bilanço tarihindeki

gerçeğe uygun değerleri ile gösterebilmek için reeskont işlemleri yapılmalıdır.

6- Bilançoda duran varlıklar grubunda yer alan maddi duran varlıklar ile maddi olmayan

duran varlıkların maliyetini çeşitli dönem maliyetlerine yüklemek amacıyla, her dönem ayrılan

amortismanların birikmiş tutarları ayrıca bilançoda gösterilmelidir.

7- Duran varlıklar grubu içinde yer alan özel tükenmeye tabi varlıkların maliyetini çeşitli

dönem maliyetlerine yüklemek amacıyla, her dönem ayrılan tükenme paylarının birikmiş

tutarları ayrıca bilançoda gösterilmelidir.

8- Bilançonun dönen ve duran varlıklar gruplarında yer alan alacaklar, menkul kıymetler,

bağlı menkul kıymetler ve diğer ilgili hesaplardan ve yükümlülüklerden işletmenin sermaye ve

yönetim bakımından ilişkili bulunduğu ortaklara, personele, iştiraklere ve bağlı ortaklıklara ait

olan tutarlarının ayrı gösterilmesi temel ilkedir.

9- Tutarları kesinlikle saptanamayan alacaklar için herhangi bir tahakkuk işlemi

yapılmaz. Bu tür alacaklar bilanço dipnot veya eklerinde gösterilir.

10- Verilen rehin, ipotek ve bilanço kapsamında yer almayan diğer teminatların

özellikleri ve kapsamları bilanço dipnot veya eklerinde açıkça belirtilmelidir. Bu ilke, alınan

rehin, ipotek ve bilanço kapsamında yer almayan diğer teminatlar için de geçerlidir.

Ayrıca, işletme varlıkları ile ilgili toplam sigorta tutarlarının da bilanço dipnot veya

eklerinde açıkça gösterilmesi gerekmektedir.

12

1.4.2.2. Yabancı Kaynaklara İlişkin İlkeler

1- İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde vadesi gelen borçları, bilançoda

kısa vadeli yabancı kaynaklar grubu içinde gösterilir.

2- İşletmenin bir yıl veya normal faaliyet dönemi içinde vadesi gelmemiş borçları,

bilançoda uzun vadeli yabancı kaynaklar grubu içinde gösterilir. Dönem sonu bilanço gününde

bu grupta yer alan hesaplardan vadeleri bir yılın altında kalanlar kısa vadeli yabancı kaynaklar

grubundaki ilgili hesaplara aktarılır.

3- Tutarları kesinlikle saptanamayanları veya durumları tartışmalı olanları da içermek

üzere, işletmenin bilinen ve tutarları uygun olarak tahmin edilebilen bütün yabancı kaynakları

kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda gösterilmelidir.

İşletmenin bilinen ancak tutarları uygun olarak tahmin edilemeyen durumları da

bilançonun dipnotlarında açık olarak belirtilmelidir.

4- Gelecek dönemlere ait olarak önceden tahsil edilen hâsılat ile cari dönemde tahakkuk

eden ancak, gelecek dönemlerde ödenecek olan giderler kayıt ve tespit edilmeli ve bilançoda

ayrıca gösterilmelidir.

5- Kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar grubunda yer alan borç senetlerini bilanço

tarihindeki gerçeğe uygun değerleri ile gösterebilmek için reeskont işlemleri yapılmalıdır.

6- Bilançonun kısa ve uzun vadeli yabancı kaynaklar gruplarında yer alan borçlar, alınan

avanslar ve diğer ilgili hesaplardan işletmenin sermaye ve yönetim bakımından ilgili bulunduğu

ortaklara, personele, iştiraklere ve bağlı ortaklıklara ait olan tutarlarının ayrı gösterilmesi temel

ilkedir.

1.4.2.3. Özkaynaklara İlişkin İlkeler

1- İşletme sahip veya ortaklarının sahip veya ortak sıfatıyla işletme varlıkları üzerindeki

hakları özkaynaklar grubunu oluşturur.

İşletmenin bilanço tarihindeki ödenmiş sermayesi ile işletme faaliyetleri sonucu oluşup,

çeşitli adlar altında işletmede bırakılan kârları ile dönem net kârı (zararı) bilançoda özkaynaklar

grubu içinde gösterilir.

2- İşletmenin ödenmiş sermayesi bilançonun kapsamı içinde tek bir kalem olarak

gösterilir. Ancak, esas sermaye özellikleri farklı hisse gruplarına ayrılmış bulunuyorsa, esas

sermaye hesapları her grubun haklarını, kâr ve tasfiye paylarının dağıtımında sahip olabilecekleri

özellikleri ve diğer önemli özellikleri yansıtacak biçimde bilançonun dipnotlarında

gösterilmelidir.

3- İşletmenin hissedarları tarafından yatırılan sermayenin devam ettirilmesi gerekir.

İşletmede herhangi bir zararın ortaya çıkması, herhangi bir nedenle özkaynaklarda meydana

gelen azalmalar; hem dönemsel, hem de kümülatif olarak izlenmeli ve kaydedilmelidir.

4- Özkaynakların bilançoda net olarak gösterilmesi için geçmiş yıllar zararları ile dönem

zararı, özkaynaklar grubunda indirim kalemleri olarak yer alır.

5- Özkaynaklar; ödenmiş sermaye, sermaye yedekleri, kâr yedekleri, geçmiş yıl kârları

(zararları) ve dönem net kârı (zararı)ndan oluşur. Kâr yedekleri yasal, statü ve olağanüstü

yedekler ile yedek niteliğindeki karşılıklar, özel fonlar gibi işletme faaliyetleri sonucu elde edilen

kârların dağıtılmamış kısmını içerir. Sermaye yedekleri ise hisse senedi ihraç primleri, iptal

13

edilen ortaklık payları, yeniden değerleme değer artışları gibi kalemlerden meydana gelir.

Sermaye yedekleri, gelir unsuru olarak gelir tablosuna aktarılamaz.

1.5. Dönem Sonu İşlemlerinin Muhasebe Akış Bilgisi

Muhasebe, bir sistemdir ve her sistem gibi girdileri, girdilerin işlendiği bir süreci ve

çıktılar vardır. Muhasebe sisteminde girdileri belgeler; süreçte bu belgeler kayıt edilmekte,

sınıflandırılmakta ve çıktısı ise finansal tablolardır.

Muhasebe süreci, dönem başı yevmiye kayıtları ile başlar. Süreç; dönem içi mali olaylara

ait belgelerin toplanması, kaydedilmesi, sınıflandırılması ve mali tabloların düzenlenmesine

kadar devam eder. Sürecin ara noktalarında, işlemlerin matematiksel doğruluğunun sağlanması

için geçici (ara) mizanlar düzenlenir. Dönem sonu geldiğinde kayıtların özeti, genel geçici mizan

şeklinde alınır; fiili doğrulamalar ve düzeltmeler yapılır. Son şekli verildikten sonra da dönem

sonu kesin mizan ve mali tablolar hazırlanır ve hesapların kapatılması sağlanır.

İşletmelerde muhasebe sürecinin aşamaları şunlardır:

1. Açılış kayıtları: dönem başı bilançosundan hareketle yapılan kayıttır. Bilançonun

aktifi, açılış yevmiye kaydının borç tarafına; pasifi ise alacak tarafına kaydedilir.

2. Dönem içi mali işlemlerin kayıtları: Dönem içi işlemler, önce yevmiye defterine

maddeler şeklinde ve yevmiye defterinden de büyük deftere aktarma şeklinde kaydedilir.

3. Ara mizanlar: Yevmiye defterinden büyük deftere aktarımların matematiksel

doğruluğunu test etmek için mizanlar kullanılmaktadır. Dönem sonuna kadar planlanan sürelerde

(aylık, üç aylık vb.) düzenlenen mizanlara ara mizan denir.

4. Genel geçici mizan: Muhasebe dönemi 1 Ocak’ta başlar ve 31 Aralık’ta sona erer.

Dönem sonu, yani 31 Aralık itibari ile, düzenlenen ilk zorunlu mizandır. İşletmenin kayıtlı

durumunu gösterir.

5. Envanter işlemleri ve envanter kayıtları: Genel Geçici Mizana bakılarak hareketler

incelenir; işletmenin varlıkları sayılır, ölçülür, tartılır ve değerlenir. Alacakları ile borçlarının

mutabakat çalışmaları yapılır. Kayıtlardaki durumu ne olursa olsun (bilerek veya bilmeyerek

hatalar olabilir.) işletmenin gerçek durumu envanter listeleri ile çıkartılır. Bu aşamada işletmenin

kayıtlı durumu ile fiili durumu arasındaki uyumsuzlukların yapılacak envanter kayıtları ile aynı

noktaya getirilmesi sağlanır. Kayıtların fiili duruma uygun olması sağlanır. Maliyet hesapları ve

gelir tablosu hesaplarının kapanış kayıtları gerçekleştirilir.

6. Kesin mizan: Her dönem sonunda çıkarılan son mizandır. Bu mizanda kalanlar,

işletmenin fiili durumunu gösteren tutarlarıdır. Bu mizandan hareketle işletmenin finansal

tabloları düzenlenir.

7. Finansal tabloların düzenlenmesi: Bilanço (Finansal Durum Tablosu), Gelir Tablosu

(Kapsamlı Gelir Tablosu), Nakit Akış Tablosu, Öz Kaynaklar Değişim Tablosu ve dipnotlar

kesin mizandan sonra düzenlenir.

14

İKİNCİ BÖLÜM

TEK DÜZEN HESAP PLANI ÇERÇEVESİNDE HESAPLARIN İŞLEYİŞİ

2. DÖNEN VARLIKLAR

Bu ana hesap grubu; nakit olarak elde ve bankada tutulan varlıklar ile normal koşullarda

en fazla bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi

öngörülen varlık unsurlarını kapsar.

Kayıt anından vadesinin bitimine bir yıl veya daha az olan alacakların muhasebe kaydı,

dönen varlıklar içinde yer alan ilgili hesaplara, vadesi 1 yılı aşan alacakların muhasebe kaydı ise

dönen varlıklar grubundaki hesaplara yapılır. Yıl sonlarında gözden geçirilen uzun vadeli

alacaklardan (duran varlıklar, içinde yer alan 1 yıldan uzun vadeli alacaklar), vadesi 1 yıl ve daha

aşağı düşen alacaklar dönen varlıklardaki ilgili hesaplarına aktarılır. Buna karşılık dönen

varlıklar arasında yer aldığı halde değişen koşullar nedeni ile tahsili 1 yıldan daha fazla bir süre

ile ertelenmiş olan alacaklar duran varlıklar bölümündeki ilgili hesaba aktarılır.

Dönen varlıklar; hazır değerler, menkul kıymetler, ticari alacaklar, diğer kısa vadeli

alacaklar, stoklar, gelecek döneme ait giderler ve gelir tahakkukları ile diğer dönen varlıklar

şeklinde bölümlenir.

A- HAZIR DEĞERLER (10)

Bu grup, nakit olarak elde veya bankada bulunan varlıklar ile istenildiği zaman değer

kaybına uğramadan paraya çevirme imkânı bulunan varlıkları (Menkul kıymetler hariç) kapsar.

Bu grup aşağıdaki hesaplardan oluşur.

1. KASA HESABI (100)

Bu hesap, işletmenin elinde bulunan ulusal ve yabancı paraların TL karşılığının izlenmesi

için kullanılır.

İşleyişi: Tahsil olunan para tutarları borç, ödemeler ve bankaya yatırılan para tutarları

alacak kaydedilir. Hesap daima borç bakiyesi verir veya sıfır olur.

Kasa hesabı işletmelerin nakit varlığını gösteren hesaplardan biridir. Yasal defter kayıtları

üzerinden, kasa hesabının borcu ile alacağı arasındaki fark "kasa mevcudunu" verir. Kasa

mevcudu hiçbir zaman alacak (matlup) bakiye vermez. Kasa mevcudu, Türk Lirası cinsinden

veya yabancı para cinsinden oluşabilir.

1.1. Kasa hesabının incelenmesinde;

- Kasa işlemlerinin yürütülmesine ait bir genelge/yönetmelik bulunup bulunmadığı,

varsa yeterli olup olmadığı,

- Kasa sayımının yapılıp yapılmadığı, sayım tutanaklarının düzenlenip

düzenlenmediği,

- Sayım farklarının muhasebe kayıtlarına alınıp alınmadığı,

- Türk Lirası cinsinden kasa mevcutları itibarı değeri (VUK madde: 284) ile

(üzerindeki yazılı değerleri) ile değerlemeye tabi tutulur. Yabancı paralar ise VUK’un 280 inci

maddesi hükmü uyarınca, yabancı paralar efektif alış kuru ile değerleneceği belirlendiğinden,

15

yabancı paraların VUK’un 280 inci maddesi hükmüne dayanarak yayımladığı kur ile

değerlendirilip değerlendirilmediği,

- Döviz cinsinden değerleme farkları olumlu ise kambiyo karı olarak, olumsuz

farklar ise kambiyo zararı olarak dönem matrahının tespitinde dikkate alınıp alınmadığı,

- Eğer işletmede ana kasadan başka satış noktaları varsa ve buralarda yazar kasalar

kullanılıyor ise, bu kasalarda fazla bakiye bırakmadan sık aralıklarla ana kasaya teslimat yapılıp

yapılmadığı,

- Kasa mevcutlarına ilişkin olarak gerekli güvenlik önlemlerinin alınıp alınmadığı,

- Kasada fazla nakit tutulmasının önlenmesi için yıl içi ve yıl sonundaki kasa

mevcutlarının asgari ve azami kasa limitlerinin belirlenip belirlenmediği,

- Şirketlerin kasasında normal faaliyetlerini karşılayacak nakit tutarın üzerinde

kalan bakiyeler, ortaklar tarafından çekildiği kabul edildiğinden 5520 sayılı KVK’nun 13/1-2.

maddelerine göre transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı olarak kabul edilmekte

ve adat yöntemiyle faiz hesaplanması gerekir, bu hüküm çerçevesinde işlem yapılıp yapılmadığı,

- Tüm tahsilatlar ve ödemelerin bir belgeye dayanıp dayanmadığı, tahsil ve tediye

fişlerinin müteselsil sıra numaralı olup olmadığı,

- Eğer ana kasadan başka küçük veya vezne kasaları varsa ana kasa ile aralarında

nakit akımlarında tutanak veya muhasebe fişi kullanılıp kullanılmadığı,

- Kredi kartları sliplerinin 108-Diğer hazır değerler hesabına kayıt yapılıp

yapılmadığı,

- 459 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile tahsilat ve ödemelerin tevsik

zorunluluğuna ilişkin olarak hali hazırdaki had tutarı olan 7.000 TL’nin üstünde kasa hesabına

giriş-çıkış kayıtlarının yapılıp yapılmadığı, (459 sayılı VUK Genel Tebliği uyarınca 7.000 TL’yi

tutarı aşan tahsilat ve ödemelerin bankalar aracılığı ile yapılması gerekir.)

İncelenir.

Kasa sayımı sonucunda kasa fazlası çıkması halinde, bu fark vergi uygulaması

açısından matraha ilave edilmekte, kasa sayım noksanlığının çıkması halinde ise, bu farklılık

mali kârın tespiti açısından gider kabul edilmemektedir. Bu nedenle kasa sayım farklılığının

nedeni bulunana kadar ilgili cari hesapta bekletilmesi, ancak dönem sonuna kadar farklılığın

nedeni bulunmazsa kanunen kabul edilmeyen gider olarak kayıtlara alınması gerekir.

Kasa sayımı yapıldığında üç durum ortaya çıkabilir.

Kasa denk : Sayım sonucu (fiili kasa mevcudu) = Kasa hesabı kaydı

Kasa noksan : Sayım sonucu (fiili kasa mevcudu) < Kasa hesabı kaydı

Kasa fazla : Sayım sonucu (fiili kasa mevcudu) > Kasa hesabı kaydı

16

Kasa noksanlığı nedenleri olarak:

- Sorumlu personelin kasadan para çalması,

- Yapılan bir ödeme tutarının unutulması,

- Fazla ödeme veya yersiz ödeme yapılması,

- Satışlardan para tahsilatının noksan yapılması,

vb. nedenler olabilir.

Kasa sayım fazlalığı nedenleri olarak ise:

-İlgili kişi veya personele eksik ödemenin yapılması,

- Yapılan ödemenin fazla tutarda kaydedilmesi,

- Satışların bir kısmının veya tamamının eksik kayıtlara alınması,

- Müşterilerden fazla para tahsil edilmesi,

vb. nedenler olabilir.

Kasa hesabında meydana gelen noksan yada fazlalıklardan kaynaklanan uyumsuzlukları

gidermek için düzeltici yevmiye kayıtları; 197- Sayım ve Tesellüm Noksanları ile 397- Sayım

ve Tesellüm Fazlaları hesapları kullanılarak yapılır.

Örnek:

1-Dönem sonu yapılan sayım sonucu Ankara AŞ kasasında 50.000 TL olmasına

rağmen, muhasebe kayıtlarında kasa hesabında 52.000 TL tespit edilmiş ve yapılan incelemeler

sonucu kasa noksanının nedeni bulunamamıştır.

2-Kasa noksanının nedeninin veznedarın hatasından kaynaklandığı anlaşılarak,

veznedardan tahsiline karar verilmiştir.

3-Kasa noksanının nedeninin Anıl AŞ satıcısına ödenen 2.000 TL’nin kayıtlara

alınmamasından kaynaklandığı görülmüştür.

Kasa noksan : Sayım sonucu < Kasa hesabı

1 31/12 /2016

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIKLARI 2.000

197.01.001 Kasa sayım noksanları

100 KASA 2.000

100.01.001 Merkez Kasa

Kasa hesabındaki noksanlığın giderilmesi

31/12 /2016

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 2.000

689.05.001 Kasa sayım noksanları

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSAN. 2.000

197.01.001 Kasa sayım noksanları

Kasa hesabındaki noksanlığın zarar kaydedilmesi

17

Sıra sizde : Bu örnekte başka nasıl muhasebe kayıt/kayıtları yapılabilir ?

Örnek:

1-Dönem sonu yapılan sayım sonucu Ankara AŞ kasasında 55.900 TL olmasına rağmen,

kayıtlarda kasa hesabında 50.000 TL tespit edilmiş ve yapılan araştırmalara rağmen kasa

fazlalığının nedeni bulunamamıştır.

2- Kasa fazlalığının nedeni, KDV dahil yapılan satışın kayıtlara alınmamasından kaynaklandığı

görülmüştür.

3-Kasa fazlalığının nedeni, Burcu AŞ alıcısından tahsil edilen 5.900 TL’nin kayıtlara

alınmamasından kaynaklandığı görülmüştür.

Kasa fazla : Sayım sonucu > Kasa hesabı

31/12 /2016

950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER 2.000

950.01.001 Kasa sayım noksanı

951 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİD. 2.000

951.01.001 Kasa sayım noksanı

Kasa hesabındaki noksanlığın KKEG kaydedilmesi

2 31/12 /2016

135 PERSONELDEN ALACAKLAR 2.000

135.02.001.008 Cengiz Bey

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSAN. 2.000

197.01.001 Kasa sayım noksanları

Noksanlığın veznedardan tahsili için tahakkuk

3 31/12 /2016

320 SATICILAR 2.000

320.01.004 Anıl AŞ

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSAN. 2.000

197.01.001 Kasa sayım noksanları

Satıcılara yapılan ödeme kaydı

1 31/12 /2016

100 KASA 5.900

100.01.001 Merkez Kasa

397 SAYIM VE TESELLÜM FAZLASI 5.900

397.01.001 Kasa fazlaları

Kasa hesabında fazlalığın kayıtlara alınması

31/12 /2016

397 SAYIM VE TESELLÜM FAZLASI 5.900

397.01.001 Kasa fazlaları

679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KAR. 5.900

679.01.001 Kasa fazlalıkları

Kasa hesabında fazlalığın gelir hesabına kaydı

18

1.2. Yabancı Para işlemleri :

213 sayılı VUK’un “Türkçe tutma ve Türk Parası kullanma zorunluluğu” başlıklı 215

inci maddesinde “ 1. Bu Kanuna göre tutulacak defter ve kayıtların Türkçe tutulması zorunludur.

Ancak, Türkçe kayıtlar bulunmak kaydıyla defterlerde başka dilden kayıt da yapılabilir. Bu

kayıtlar vergi matrahını değiştirmeyecek şekilde tasdik ettirilecek diğer defterlere de yapılabilir.

2. a) Kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılır. Belgeler, Türk parası karşılığı

gösterilmek şartıyla, yabancı para birimine göre de düzenlenebilir. Şu kadar ki yurt dışındaki

müşteriler adına düzenlenen belgelerde Türk parası karşılığı gösterilme şartı aranmaz…” hükmü

yer almıştır.

Bu madde uyarınca, kayıt ve belgelerde Türk para birimi kullanılması gerekmekte olup,

ancak fatura ve benzeri belgeler, Türk parası karşılığı gösterilmek şartıyla, yabancı para birimine

göre de düzenlenebilecektir. Ancak, yurt dışındaki müşteriler adına düzenlenen belgelerde Türk

parası karşılığı gösterilme şartı aranmayacaktır.

213 sayılı VUK’un “Yabancı paralar” başlıklı 280 inci maddesinde de “Yabancı paralar

borsa rayici ile değerlenir. Borsa rayicinin takarrüründe muvazaa olduğu anlaşılırsa bu rayiç

yerine alış bedeli esas alınır.

Yabancı paranın borsada rayici yoksa, değerlemeye uygulanacak kur Maliye

Bakanlığınca tespit olunur.

Bu madde hükmü yabancı para ile olan senetli veya senetsiz alacaklar ve borçlar hakkında

da caridir. Bunlardan vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar, bu Kanunun 281 ve 285

inci maddeleri uyarınca değerleme günü kıymetine irca edilebilir. Ancak senette faiz oranının

yazılı olmadığı durumlarda değerleme gününde geçerli olan Londra Bankalar Arası Faiz Oranı

(LİBOR) esas alınır.” hükmü yer almıştır.

Fakat ülkemizde, yabancı para borsası olmadığından, YP tutarları envanter günü 213

sayılı VUK’un 280 inci maddesi gereği Maliye Bakanlığı’nın dönem sonunda tebliğ ile ilan

ettiği kurlar (TCMB efektif alış kuru) ile çarpılmak suretiyle değerlenir.

2 31/12 /2016

397 SAYIM VE TESELLÜM FAZLASI 5.900

397.01.001 Kasa fazlaları

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 5.000

600.01.001 Yurt içi Satışlar

391 HESAPLANAN KDV 900

391.01.001 Satış K.D.V. % 18

Kasa hesabında fazlalığın satışlar hesabına kaydı

3 31/12 /2016

397 SAYIM VE TESELLÜM FAZLASI 5.900

397.01.001 Kasa fazlaları

120 ALICILAR 5.900

120.01.004 Burcu AŞ

Kasa hesabında fazlalığın alıcılar hesabına kaydı

19

Bu çerçevede; 477 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği, 2016 yılına ait hesaplara

uygulanmak üzere yabancı para birimlerinin değerlemesine uygulanmak üzere 08.02.2017 tarihli

Resmi Gazetede yayımlanmış olup bu Genel Tebliğ ile yapılan düzenleme;

“Madde 1 – (1) Bu Tebliğin amacı, borsada rayici olmayan yabancı paraların, 4/1/1961

tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanunu gereğince 2016 yılı için yapılacak değerlemelerine esas

oluşturacak kurların tespit edilmesidir.

Dayanak

MADDE 2 – (1) Bu Tebliğ, Vergi Usul Kanununun 280 inci maddesinin ikinci ve üçüncü

fıkralarına dayanılarak hazırlanmıştır.

Esas alınacak kurlar

Madde 3 – (1) Borsada rayici olmayan yabancı paraların ve bu paralarla olan senetli ve

senetsiz alacak ve borçların değerlemesinde 2016 yılı sonu itibarıyla bu Tebliğ ekinde yer alan

listede gösterilen kurlar uygulanır.

Değerleme günü itibarıyla kurların ilan edilmemesi

Madde 4 – (1) 20/4/1976 tarihli ve 15565 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 130 sıra

numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde ve 27/12/1998 tarihli ve 23566 sayılı Resmî

Gazete’de yayımlanan 217 seri numaralı Gelir Vergisi Genel Tebliğinde belirtilen hükümler

gereğince, değerleme günü itibarıyla Maliye Bakanlığınca kurların ilan edilmediği durumlarda

T.C. Merkez Bankasınca ilan edilen kurlar esas alınır.

(2) Bu şekilde yapılacak değerlemelerde efektif cinsinden yabancı paralar için efektif alış

kuru (efektif alış kurunun bulunmaması halinde döviz alış kuru), döviz cinsinden yabancı paralar

içinse döviz alış kuru uygulanır.

(3) Vergi uygulamaları açısından bankaların, 31/12/2016 tarihi itibarıyla yapacakları

değerleme sırasında bu Tebliğ ile belirlenen kurlar yerine, T.C. Merkez Bankasınca belirlenen

esaslara uygun olarak tespit ettikleri ve fiilen uyguladıkları alış kurlarını esas almaları gerekir.

Yürürlük

Madde 5 – (1) Bu Tebliğ yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Madde 6 – (1) Bu Tebliğ hükümlerini Maliye Bakanı yürütür.” Şeklindedir.

Dolayısıyla, Türk Lirası dışındaki tüm yabancı paraların, İşletmeler tarafından dönem

sonunda değerlemesi yapılmak zorundadır.

Yabancı para mevcutlarının değerlenmesiyle ortaya çıkan olumlu değerleme farkları (kur

yükselmişse) 646 Kambiyo Karı; olumsuz değerleme farkları (kur düşmüşse) ise 656 Kambiyo

Zararları hesabında muhasebeleştirilmektedir.

Alış Kuru < Değerleme Kuru 646 Kambiyo Karı

Alış Kuru > Değerleme Kuru 656 Kambiyo Zararı

Örnek: Ankara AŞ, 22.11.2016 tarihinde ürettiği mamullerden bir kısmını 10.000

Dolar + %18 KDV bedelle satmıştır. (22.11.2016 kur değeri , 1 Dolar : 2.2 TL )

20

İstenenler:

1- Dönem sonu (31.12.2016) kuru : 2,3 TL

2- Dönem sonu (31.12.2016) kuru : 2,0 TL

kurlarına uygun kayıtları yapınız.

1 - Kasadaki ABD Dolarının 2,3 TL kuru üzerinden değerlemesi :

31.12.2016 kur değeri : 2,3 TL

22.11.2016 kur değeri : 2.2 TL

Dolar tutarı (10.000 USD + %18 KDV) : 11.800 USD

(2,3 – 2,2 ) x 11.800 USD : 1.180 TL (kambiyo karı)

2 - Kasadaki ABD Dolarının 2,0 TL kuru üzerinden değerlemesi :

31.12.2016 kur değeri : 2,0 TL

22.11.2016 kur değeri : 2.2 TL

Dolar tutarı (10.000 USD + %18 KDV) : 11.800 USD

(2,0 – 2,2 ) x 11.800 USD : 2.360 TL (kambiyo zararı)

2. ALINAN ÇEKLER HESABI (101)

Bu hesap gerçek ve tüzel kişiler tarafından işletmeye verilmiş olup, henüz tahsil için

bankaya verilmemiş veya ciro edilmemiş olan çeklerin izlenmesini sağlar.

İşleyişi : Alınan çeklerin yazılı (itibari) değerleri ile borç, bankadan tahsil veya ciro

edildiğinde alacak kaydedilir.

31/12 /2016

102 BANKALAR 1.180

102.02.001.001 Kızılay Şubesi

646 KAMBİYO KARLARI 1.180

646.01.001 Cari dönem kur farkı gelirleri

31.12.2016 tarihli olumlu kur farkı kaydı

31/12 /2016

656 KAMBİYO ZARARLARI 2.360

656.01.001 Cari dönem kur farkı giderleri

102 BANKALAR 2.360

102.02.001.001 Kızılay Şubesi

31.12.2016 tarihli olumsuz kur farkı kaydı

21

Çeklerin dönem sonu değerlemesinde öncelikle fiili envanter yapılır. Fiili envanterin

kayıtlarla farklılık göstermesi durumunda, karşı işletmelerle mutabakat sağlanmak kaydıyla kasa

hesabı başlığında açıklandığı şekilde işlem yapılarak kaydi envanter kayıtların fiili envanter ile

uyumu sağlanır.

Müşterilerden alınan çeklerin takip edildiği 101 Alınan çekler Hesabının alt hesapları

ihtiyaca göre yardımcı hesaplarda izlenebilir.

Bakınız : Hesap Planı

2.1. Alınan çekler hesabının incelenmesinde;

-Envanter işlemleri sırasında işletmede muhafaza edilen çeklerin sayılıp tutanağa

geçirilip geçirilmediği, fiili tutarlar ile kaydi tutarların yani alınan çekler hesabının kalanıyla

karşılaştırılarak farklılık olup olmadığı, farklılık varsa nedenleri ve ilgili kayıtlara alınıp

alınmadığı, ayrıca tahsile ya da teminata verilen çeklerle ilgili mutabakat kayıtlarının yapılıp

yapılmadığı,

- İşletmenin kayıtlarında bulunan ve karşılıksız çıkan çek tutarları; esas faaliyet konusu

ile ilgili olanlar 128 Şüpheli Ticari Alacaklar hesabına, esas faaliyet konusu dışındaki işlemler

için alınan çekler 138 Şüpheli Diğer Alacaklar Hesabına aktarımının yapılıp yapılmadığı, ayrıca

tahsilat için gereken hukuki işlemlere başlanıp başlanılmadığı, bu hesaplara alınan tutarların

tahsil edilememe olasılığına göre ihtiyatlılık kavramı gereği Vergi Usul Kanunu 323.

Maddesinde belirtilen şartlara göre karşılık ayrılıp ayrılmadığı,

-Yabancı para üzerinden düzenlenen çeklerin tahsilinde oluşabilecek kur farklarının ilgili

hesaplarına alınıp alınmadığı,

-Bankalara tahsil için verilen çeklerin ayrı hesapta izlenip izlenmediği, makul bir süre

içinde tahsil edilip edilmediği ve gecikme durumunda ne gibi işlemlerin yapıldığı,

-Alınan çeklerin ilgili mevzuatta öngörülen şartları taşıyıp taşımadığı,

-Alınan ve verilen çeklerin kaydedildiği kambiyo defteri gibi bir defterin tutulup

tutulmadığı, tüm alınan, verilen çekler ve alacak senetlerinin bu deftere kaydını sağlayacak bir

sistem veya belge düzeninin kurulup kurulmadığı,

-Alınan çeklerin güvenli bir şekilde korunup korunmadığı,

- 4 sıra nolu MSUGT’de belirtildiği üzere alınan ya da verilen ileri tarihli çekler özün

önceliği kuralı gereğince alacak ya da borç senedi kabul edilip reeskonta tabi tutulduğundan

bunlar için hesaplanan reeskont tutarlarının mali kârın hesabında kanunen kabul edilmeyen gider

olarak değerlendirilip değerlendirilmediği ve izleyen dönemde gelir hesaplarına aktarılan bu

tutarın mükerrer vergi ödenmesini önlemek için mali bilanço kârından indirilip indirilmediği,

-İleri tarihli çeklerin kaydolunduğu hesapların vadelerine göre bölümlendirilip, çeklerin

vadelerinde tahsile gönderilip gönderilmediği,

-Çeklerin itibari değeri ile değerlendirilip değerlendirilmediği,

-Envanter işlemleri sırasında, 101 Alınan Çekler hesabında görülen çek tutarlarından ileri

tarihli olanları özün önceliği ilkesi gereği, ticari nitelikte olanlar 121 Alacak senetleri hesabına ,

ticari nitelikte olmayanlar 136 Diğer Çeşitli alacaklar hesabına kaydedilip, ertesi yıl başında

tekrar ters kayıt yapılarak 101 nolu hesaba kaydedilip kaydedilmediği,

22

-Yabancı para cinsinden işletmenin elinde bulunan çekler yada İşletmenin verdiği yabancı

para cinsinden çekler, değerleme günündeki Maliye Bakanlığınca belirlenen döviz alış kuru

üzerinden TL’ye çevrilerek ortaya çıkan değerleme farkları, 646 Kambiyo Karı veya 656

Kambiyo Zararları hesaplarına alınıp alınmadığı,

İncelenir.

Örnek :

1-Ankara AŞ, 12.08.2016 tarihinde 10.000 TL + KDV tutarında mal satmış, karşılığında alıcı

Burcu AŞ’den çek almıştır.

2- Ankara AŞ, 15.08.2016 tarihinde alacağına karşılık alıcı Darende AŞ’den 4.500 TL ve 3.000

TL tutarında olmak üzere 2 adet çek almış ve bu çekleri 20.08.2016 tarihinde tahsil etmek

amacıyla Vakıfbank’a vermiştir. 30.08.2016 tarihinde 4.500 TL çek tutarı, banka tarafından

tahsil edilmiş ve 100 TL komisyon keserek Ankara AŞ’nin hesabına kayıt etmiştir.

3- Hilal AŞ’den alınan 5.000 TL tutarındaki çek, 30.08.2016 tarihinde Ziraat Bankasına teminat

olarak verilmiştir.

4- Ankara AŞ’nin kayıtlarında bulunan Gazi AŞ’den alınan 3.500 TL tutarındaki çek,

30.08.2016 tarihinde ciro edilerek satıcı Gül AŞ’ye olan borç tutarı ödenmiştir.

5-Ankara AŞ’nin 31.12.2016 tarihinde mal satışı nedeniyle Hilal AŞ’den aldığı 3.000 TL'lik

çek ve mal satışından kaynaklanmayan Gazi AŞ’den alınan 2.000 TL'lik çekin vadesinin ertesi

yıla ait olduğu tespit edilmiştir.

6-31.12.2016 tarihinde, önceki ayda mal satışından dolayı Abidin AŞ’den alınan 3.000 TL

tutarındaki çekin karşılıksız çıkması nedeniyle ilgili hesabına alınmıştır.

1 12/08/2016

101 ALINAN ÇEKLER 11.800

101.01.001.002 Burcu AŞ

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 10.000

391 HESAPLANAN KDV 1.800

Çek karşılığı mal satışı

2 15/08/2016

101 ALINAN ÇEKLER 7.500

101.01.001.003 Darende AŞ

120 ALICILAR 7.500

120.01.005 Darende AŞ

Senetsiz alacaklara karşılık çek alınması

20/08/2016

101 ALINAN ÇEKLER 7.500

101.02 Tahsile Verilen Çekler

101.02.001 Vakıfbank

101 ALINAN ÇEKLER 7.500

101.01.001.003 Darende AŞ

Çekin tahsil amacıyla Bankaya verilmesi

23

Sıra sizde : Bu örnekte eksik kalan muhasebe kayıt/kayıtları nasıl yapılır?

30.08.2016

102 BANKALAR 4.400

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

780 FİNANSMAN GİD. 100

780.02.002 Çek tahsil komsiyonu

101 ALINAN ÇEKLER 4.500

101.02.001 Vakıfbank

Çek tahsilatı

3 30.08.2016

101 ALINAN ÇEKLER 5.000

101.03 Teminata Verilen Çekler

101.03.002 Ziraat Bank

101 ALINAN ÇEKLER 5.000

101.01.001.001 Hilal AŞ

Çekin teminata verilmesi

4 30.08.2016

320 SATICILAR 3.500

320.01.004 Gül AŞ

101 ALINAN ÇEKLER 3.500

101.01.001.004 Gazi AŞ

Çek ciro edilerek borç ödenmesi

5 31 /12 /2016

121 ALACAK SENETLERİ 3.000

121.06.001.001 Hilal AŞ

101 ALINAN ÇEKLER 3.000

101.01.001.001 Hilal AŞ

Özün önceliği kavramı gereği vadeli çek dönem sonu işlemleri

31 /12 /2016

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 2.000

136.02.001.001 Gazi AŞ

101 ALINAN ÇEKLER 2.000

101.01.001.004 Gazi AŞ

Özün önceliği kavramı gereği vadeli çek dönem sonu işlemleri

6 31 /12 /2016

101 ALINAN ÇEKLER 3.000

101.06.001 Abidin AŞ

101 ALINAN ÇEKLER 3.000

101.02.002.001 Abidin AŞ

Alınan çeklerin karşılıksız çıkması

24

Ertesi dönem başı işlemleri

2.2. Alınan Çeklerin Değerlemesi ve Reeskontu:

Örnek : Ankara AŞ’nin, 30.09.2016 tarihli mal satışı karşılığında Boston Ltd’den aldığı

ve 1$= 3,30 TL kuru üzerinden 101 nolu Alınan Çekler hesabına kaydettiği 100.000 $ tutarındaki

ve 120 gün vadeli çekin bilanço tarihindeki değerleme kuru 1$= 3,60 TL ve LIBOR % 2 dür.

LIBOR : Londra bankalar arası piyasasında bankaların teminatsız borç verme

karşılığında talep etmiş oldukları faiz oranı olan LIBOR (London Interbank Offer Rate) her gün

British Bankers' Association (BBA) tarafından belirlenmekte ve söz konusu faiz oranları

BBA'nın Genel Ağ sitesinde bir hafta gecikmeli olarak yayımlanmaktadır. Uluslararası

piyasalarda borç alıp vermede ve türev araçların fiyatlandırılmasında referans faiz oranı olarak

kullanılan libor faiz oranları ile ilgili ayrıntı bilgiye ve geçmişe dönük verilere BBA'nın Genel

Ağ sitesindeki www.bba.org.uk "Historic BBA LIBOR Rates" alt başlığından

ulaşılabilmektedir.

Reeskont tutarının hesaplanmasında 238 Sıra numaralı VUK Genel Tebliğe göre iç

iskonto formülü kullanılır.

01 /01/2017

101 ALINAN ÇEKLER 3.000

101.01.001.001 Hilal AŞ

121 ALACAK SENETLERİ 3.000

121.06.001.001 Hilal AŞ

Özün önceliği kavramı gereği vadeli çek dönem başı işlemi

01 /01/2017

101 ALINAN ÇEKLER 2.000

101.01.001.004 Gazi AŞ

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 2.000

136.02.001.001 Gazi AŞ

Özün önceliği kavramı gereği vadeli çek dönem başı işlemi

30/09 /2016

101 ALINAN ÇEKLER 330.000

101.01.003.001 Boston Ltd.

601 YURT DIŞI SATIŞLAR 330.000

Alınan çek kaydı : 100.000 USD x 3,30 = 330.000 TL

31/12 /2016

101 ALINAN ÇEKLER 30.000

101.01.003.001 Boston Ltd.

601 YURT DIŞI SATIŞLAR 30.000

Alınan çek kur değerlemesi 100.000 USD x (3,60-3,30) = 30.000 TL

25

Reeskont TL üzerinden hesaplanabileceği gibi yabancı para tutarları üzerinden de

hesaplanabilir. Ancak yabancı para üzerinden hesaplama yapıldığında bulunan tutarın bilanço

tarihindeki değerleme kuru ile çarpılıp, TL’ye dönüştürülmesi gerekir.

İç iskonto yöntemine göre reeskont hesaplama işlemi:

F= A x N x T/ 36.000 + ( N. T )

F = Reeskont tutarı

A = Nominal Değer

N = Faiz Oranı

T = Vadeye Kalan Gün Sayısı

TL Hesabı F= 360.000 x 2 x 30 / 36.000 + ( 2 x 30) : 599 TL

ABD Dolar hesabı F : 100.000 x 2 x 30 /36.000 +(2 x 30) : 166,4 ABD Doları

: 166,4 USD x 3,6 : 599 TL

31/12 /2016

121 ALACAK SENETLERİ 360.000

121.06.002.001 Boston Ltd

101 ALINAN ÇEKLER 360.000

101.01.003.001 Boston Ltd.

Özün önceliği kav. gereği ileri vadeli çeklerin alacak sen. alınması

31/12 /2016

657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ 599

657.01.002 Çek reeskont tutarı

122 ALACAK SENET. REESKONTU 599

122.01.002 Çek reeskontu

Hesaplanan reeskont tutarı

31/12 /2016

950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER 599

950.07.002 Çek reeskont tutarı

951 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER 599

951.07.002 Çek reeskont tutarı

Hesaplanan reeskont tutarı

01/01 /2017

122 ALACAK SENET. REESKONTU 599

122.01.002 Çek reeskontu

647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ 599

647.01.002 Çek reeskont tutarı

26

3. BANKALAR HESABI (102)

Bu hesap, işletmece yurt içi ve yurt dışı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırılan ve

çekilen paraların izlenmesini kapsar.

İşleyişi : Bankalara para olarak veya hesaben yatırılan değerler borç, çekilen tutarlar ile

üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan çek ve ödeme emirleri alacak kaydedilir.

Bankalar hesabı, işletmenin belirli bir süre sonunda veya istediğinde çekmek üzere yurt içi

ve yurt dışı banka ve benzeri finans kurumlarına yatırdığı ve çektiği ulusal ve yabancı paraların

izlendiği hesaptır. Bankalar hesabı banka adına, hesabın vade yapısına, Türk Lirası veya yabancı

para birimine göre yardımcı hesaplara ayrılabilir.

Bakınız : Hesap Planı

3.1. Bankalar hesabının incelenmesinde;

Kuruluşun bankalarla olan ilişkilerini düzenleyen bir finansman yönetmeliğinin bulunup

bulunmadığı, varsa işletmenin ihtiyaçlarını karşılayıp karşılamadığı,

Bankalardaki paraların yıl içindeki hareketleri hesap ekstrelerinden incelenerek büyük

tutarlı hareketlerin olması halinde nedenleri,

Para yatırılan bankanın Türkiye içinde veya dışında mı bulunduğu ve bankanın

seçiminde, mevzuatta öngörülen esaslara uyulup uyulmadığı,

Bankalara yatırılan paraların, vadelerine, para birimine göre dağılımı, üzerlerinde blokaj

bulunup bulunmadığı, blokaj varsa nedenleri,

Bankalara yatırılan mevduatın ne gibi yarar sağladığı ve bu paranın daha verimli bir

şekilde kullanılma imkanının mevcut olup olmadığı, bu arada kuruluşun bankalarda borçlu cari

hesabı olduğu halde, gereksiz yere banka mevduat hesabında para bulundurmak suretiyle fazla

faiz ödenmesine sebebiyet verilip verilmediği,

Bankalara yatırılan mevduatın ticari işlemlerin normal seyrinden ileri gelip gelmediği

veya bilançoda para mevcudunun fazla göstermek amacıyla senet iskonto ettirmek vb. muvazaalı

yollara başvurulup vurulmadığı,

01/01 /2017

101 ALINAN ÇEKLER 360.000

101.01.003.001 Boston Ltd.

121 ALACAK SENET. 360.000

121.06.002.001 Boston Ltd.

01/01 /2017

952 VERGİYE TABİ OLMAYAN GELİRLER 599

952.07.002 Çek reeskont tutarı

953 VERGİYE TABİ OLMAYAN GELİRLER 599

953.07.002 Çek reeskont tutarı

27

Yıl içinde dövizli mevduatın muhasebe kayıtlarında resmi kurla takip edilip edilmediği,

Kuruluşça çeklerin ve ödeme emirlerinin verilmesinde bankalardaki mevcudun göz

önünde bulundurulup bulundurulmadığı,

VUK Genel Tebliğleri ile belirlenen tutarı aşan tahsilat ve ödemelerin bankalar aracılığı

ile yapılıp yapılmadığı (459 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile Tahsilat ve

ödemelerin tevsik zorunluluğuna ilişkin olarak hali hazırdaki 7.000 TL’lik sınır 01/01/2016

tarihinden itibaren uygulanmaya başlanmıştır. )

Banka işlemleri internet bankacılığı ile yapılıyor ise bu hesaplara girebilme imkanının

sadece yetkili olanlar ile sınırlandırılıp sınırlandırılmadığı,

Hazır değerler arasında yer alan vadesi gelmiş kupon bedellerinin tahsil edilip edilmediği,

-Menkul kıymetlerin geri alma ve satma taahhüdü ile alım satım işlemlerinde (repo ve

ters repo) mali kuruluşun seçiminde kuruluş lehine bir rekabet ve kontrol ortamının yaratılıp

yaratılmadığı,

Kamu haznedarlığı genel tebliğinde belirlenen hususlara uyulup uyulmadığı,

Bankada muhafaza edilen kıymetli evrakların listesi alınarak bu kıymetlerin kayıtlara

alınıp alınmadığı, varsa tutar farklılık nedenleri,

Bankalara tahsile veya teminata verilen çek ve senetlerin takibinin yapılıp yapılmadığı,

Çeşitli nedenlerle alınan teminat mektuplarının süresinin geçip geçmediği, nasıl

saklandığı,

İşletmenin mevduat, kredi ve teminat mektubu işlemleriyle ilgili olarak hangi bankalar

ile çalıştığı ve çalışma nedenleri, bu bankalar ile çalışmanın işletmeye ne tür faydalar sağladığı,

İşletmede son imza sirkülerinin ne zaman hazırlandığı, bu imza sirküleri çalışan bankalara

verilip verilmediği, imza sirkülerinde imzalar birincil ve ikincil derecede imzaya yetkili olanlar

şeklinde ayırıma tabi tutulup tutulmadığı,

Belirli aralıklarla bankalarla mutabakat yapılıp yapılmadığı incelenerek, banka hesap

ekstreleriyle muhasebe kayıtlarının uygun olup olmadığı, varsa farkların ne şekilde işleme tabi

tutulduğu,

Faiz oranları (mevduat, repo, kredi ) ile bankalara ödenen komisyon tutarlarının diğer

bankalarla mukayesesinin yapılıp yapılmadığı,

Yabancı para mevduatının yıl sonu değerlemesinin VUK 280 inci maddesine istinaden

Maliye Bakanlığı’nca yayımlanan ilgili efektif alış kuruna göre uygun olup olmadığı, oluşan kur

farkları kambiyo karı veya zararı hesabına aktarılıp aktarılmadığı

Bankalar hesabında bulunan mevduatlardan elde edilen faiz gelirlerinden kaynakta

kesilen vergilerin “193 Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar" hesabına doğru olarak aktarılıp

aktarılmadığı,

213 sayılı VUK’nun 281/1 maddesi “Alacaklar mukayyet değerleriyle değerlenir.

Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak

faizleriyle birlikte dikkate alınır.” hükmüne amir olup, Şirketlerin aktifine kayıtlı mevduat

hesapları ve repo hesapları bulunan mükellefler, bu hesapları dolayısıyla vadesinde elde

edecekleri faiz gelirinden değerleme gününe kadar oluşan kıst döneme ait kısmı dönemsellik

28

kavramı gereği ilgili oldukları dönemde gelir yazmak suretiyle kurum kazançlarına dahil

edeceklerdir. Bu nedenle, Bankalar hesabında bulunan mevduatlardan vadesi izleyen takvim

yılına sarkan mevduat hesaplarından elde edilen faiz gelirlerinin dönem sonu faiz tutarlarının

kayıtlara alınıp alınmadığı,

incelenir.

Bankalardan elde edilen faiz gelirlerine uygulanacak gelir vergisi stopaj oranları

(GVK Md.94 ve GEÇİCİ Md. 67-68-72)

Mevduat faizlerinden Banka ve katılım bankalarının ödediği faizler için; Kanunla kurulan

dernek ve vakıflar, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflar, kamu menfaatine yararlı

dernekler ile dernek ve vakıf olmamakla birlikte; odalar, borsalar, meslek örgütleri ve bunların

üst kuruluşları, siyasi partiler, emekli ve yardım sandıkları gibi vergi uygulamalarında dernek ve

vakıf olarak kabul edilenler hariç, dernek ve vakıflar dahil olmak üzere;

TL MEVDUAT FAİZLERİ :

Vadesiz ve 6 aya kadar (6 ay dahil ) vadeli mevduatlar %15

1 Yıla kadar (1 yıl dahil ) vadeli mevduatlar %12

1 Yıla dan uzun vadeli mevduatlar %10

DÖVİZ MEVDUAT FAİZLERİ:

Vadesiz ve 6 aya kadar (6 ay dahil ) vadeli mevduatlar %18

1 Yıla kadar (1 yıl dahil ) vadeli mevduatlar %15

1 Yıl dan uzun vadeli mevduatlar %13

gelir vergisi stopajı yapılır.

Örnek :

1- Ankara AŞ, 11.05.2016 tarihinde Vakıfbank Kızılay Şubesine 10.000 TL yatırarak

vadesiz TL mevduat hesabı açmıştır.

2- Ankara AŞ, Vakıfbank Kızılay Şubesi hesabına 15.08.2016 tarihinde alıcı Darende AŞ

tarafından 5.000 TL havale yapılmıştır.

3- Ankara AŞ 16.08.2016 tarihinde 1.000 TL’yi Vakıfbank Kızılay Şubesinden çekmiş,

2.000 TL de satıcı Anıl AŞ’ye havale göndermiştir.

4- Ankara AŞ, 25.10.2016 tarihinde, Vakıfbank Çukurambar Şubesinden 2,5 TL kur

üzerinden 5.000 Dolar tutarında YP vadeli hesap açmıştır.

a - Yıl sonu dolar kuru 2,7 TL’dir.

b- Yıl sonu dolar kuru 2,4 TL’dir.

5- Ankara AŞ, 30.10.2016 tarihinde 60.000 TL’yi 3 ay vadeli % 8 faiz oranında faizle

Vakıfbank Kızılay Şubesine vadeli olarak yatırmıştır.

29

Dönem sonu işlemleri

Kur işlemleri :

1 11 /05 /2016

102 BANKALAR 10.000

102.01 Vadesiz Mevduat –TL

102.01.001 Vakıfbank

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

100 KASA 10.000

100.01.001 Merkez kasa

Bankada hesap açılması

2 15 /08 /2016

102 BANKALAR 5.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

120 ALICILAR

120.01.005 Darende AŞ 5.000

Alıcılardan banka yoluyla tahsilat

3 16 /08 /2016

100 KASA 1.000

100.01.001 Merkez kasa

320 SATICILAR 2.000

320.01.004 Anıl AŞ

102 BANKALAR 3.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

4 25 /10 / 2016

102 BANKALAR 12.500

102.05.001.007 Çukurambar Şubesi

100 KASA 12.500

100.01.001 Merkez kasa

Vadesiz Dolar hesap açılması

5 30 /10 /2016

102 BANKALAR 60.000

102.04.001.001 Kızılay Şubesi

100 KASA 60.000

100.01.001 Merkez kasa

3 ay vadeli hesap açılması

4/a 31 /12 /2016

102 BANKALAR

102.05.001.007 Çukurambar Şubesi 1.000

646 KAMBİYO KARLARI 1.000

646.01.001 Cari dönem kur gelirleri

(2,7 – 2,5) X 5.000 USD : 1.000 TL kur geliri

30

Faiz hesabı:

1-Dönem sonu faiz hesabı :

2-Vade sonu faiz hesabı:

4. VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-) (103)

İşletmenin üçüncü kişilere bankalardan çekle veya ödeme emri (virman) ile yapacağı

ödemeler bu hesapta izlenir.

İşleyişi : Kişilere çek ve ödeme emri verildiğinde hesaba alacak; çek ve ödeme emirlerinin

bankadan tahsil edildiği anlaşıldığında bu hesaba borç, bankalar hesabına alacak kaydedilir.

Verilen çekler hesabı pasif karakterli bir hesaptır yani varlık hesabı olmasına rağmen

(düzenleyici hesaptır) işleyişi pasif hesaplar şeklindedir. Yani artışlar alacağa, azalışlar borca

kaydedilir. Hesabın yanındaki (-) işareti bu anlama gelmektedir.

4.1. Verilen çekler ve ödeme emirlerinin incelenmesinde;

-Çekler lehdarına teslim edilirken çek alındı belgesi düzenlenip düzenlenmediği,

-Kullanılmış çeklerin dipkoçanlarının usulüne uygun şekilde muhafaza edilip edilmediği,

-Verilen çeklerin banka mevcutları göz önünde bulundurularak verilip verilmediği,

4/b 31 /12 /2016

656 KAMBİYO ZARARLARI 500

656.01.001 Cari dönem kur giderleri

102 BANKALAR 500

102.05.001.007 Çukurambar Şubesi

(2,5 – 2,4) X 5.000 USD : 500 TL kur gideri

5 31 /12 /2016

181 GELİR TAHAKKUKLARI 800

181.01.001 TL Faiz Geliri Tahakkukları

642 FAİZ GELİRLERİ 800

642.01.001 TL Mevduat faizleri

60.000 X 2/12 x 0,08 : 800 TL

31 /01 /2017

102 BANKALAR 1.020

102.04.001.001 Kızılay Şubesi

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 180

193.02.001 Banka faizlerinden stopaj

181 GELİR TAHAKKUKLARI 800

181.01.001 TL Faiz Geliri Tahakkukları

642 FAİZ GELİRLERİ 400

642.01.001 TL Mevduat faizleri

60.000 X 1/12 x 0,08 : 400 TL

31

- Envanter işlemleri sırasında, vade içeren ileri tarihli çekler için özün önceliği ilkesi

gereği, gerekli kayıtlar yapılır. 103 Verilen Çekler hesabında görülen çeklerin ileri tarihli olanları

(ticari nitelikte olanlar) 321 Borç Senetlerine hesabına, ticari nitelikte olmayanlar 336 Diğer

Çeşitli Borçlar hesabına devredilir. Ertesi yıl başında tekrar ters kayıt yapılarak hesapların açılıp

açılmadığı,

-Verilen çekler için “reeskont” hesaplanabilir. “Varlıkların gerçek değerleriyle”

bilançoda yer almalarını sağlamak amacıyla, “ileri tarihli verilen çeklerin” reeskonta tabi

tutulmadır. (MSUGT gereği). Yabancı Para ile düzenlenen çeklerde kur değerlemesi de yapılarak

reeskont işlemi ona göre yapılır. Bu çerçevede reeskont hesaplaması yapılarak kayıtlara alınıp

alınmadığı,

İncelenir.

Örnek :

1. Ankara AŞ, 4.000 TL + % 18 KDV tutarında Gül AŞ’den satmak üzere kuru kayısı

almış, karşılığında Halk Bankasında bulunan mevduat hesabı üzerinden çek vermiştir.

2. Ankara AŞ, borçlu olduğu satıcı Gül AŞ’ye olan 6.000 TL tutarındaki borcuna karşılık

Halk Bankasında bulunan mevduat hesabı üzerinden çek keşide etmiştir.

3. Ankara AŞ, Halk Bankasında bulunan mevduat hesabı üzerinden keşide ettiği 10.720 TL

çek tutarı banka tarafından ödenmiştir

4. Ankara AŞ, 12/12/2016 tarihinde 20.000 TL + % 18 KDV tutarında Anıl AŞ’den ceviz

almış ve karşılığında 30/01/2017 tarihli Vakıfbank’da bulunan mevduat hesabı üzerinden

vadeli çek keşide etmiştir. (Faiz Oranı % 7)

1 / /

153 TİCARİ MALLAR 4.000

153.01.012 Kuru Kayısı

191 İNDİRİLECEK KDV 720

191.01.001 İndirilecek KDV %18

103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDE.EMİR. 4.720

103.01.003.001 Gül AŞ

Çek ile mal alımı

2 2 / /

320 SATICILAR 6.000

320.01.003 Gül AŞ

103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDE.EMİR. 6.000

103.01.003.001 Gül AŞ

3 / /

103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDE.EMİR. 10.720

103.01.003.001 Gül AŞ

102 BANKALAR 10.720

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

32

Reeskont tutarı: F= A x N x T/ 36.000 + ( N. T )

F = Reeskont tutarı

A = Nominal Değer

N = Faiz Oranı

T = Vadeye Kalan Gün Sayısı

F= 23.600 x 7 x 30 / 36.000 + ( 7 x 30) : 4.956.000 / 36.210 : 137 TL

5. DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI (108)

Nitelikleri itibarıyla hazır değer sayılan pullar, vadesi gelmiş kuponlar, tahsil edilecek

banka ve posta havaleleri (yoldaki paralar gibi) değerleri kapsar.

İşleyişi : Bu değerler elde edildiğinde hesabın borcuna, elden çıkarıldığında da hesabın

alacağına kaydedilir.

Bu hesapta yer alan, kıymetler “kayıtlı değerleri” üzerinden değerlenir.

Bu varlıkların belirli dönemlerde veya dönem sonunda sayımları yapılır, sayım

sonuçları, genel geçici mizandaki muhasebe kayıtları ile karşılaştırılarak arada fark var ise

envanter kayıtları yoluyla muhasebe ortamına aktarılır.

Kredi kartı ile satış yapılması halinde banka ile yapılan anlaşma gereği, belirli bir

vade içermiyor ve kısa sürede tahsil edilebiliyorsa satış tutarı 108 Diğer Hazır Değerler hesabının

borcunda takip edilir. Vadeli kredi kartı sahipleri ise 127 Diğer Ticari Alacaklar hesabının

borcunda takip edilir.

Tahviller için vadesi gelen kuponların faizi tutarı Faiz Gelirleri hesabında , Hisse

Senetlerine ait vadesi gelen kuponlar için İştiraklerden Temettü Gelirleri hesabında izlenir.

4 12 /12 /2016

153 TİCARİ MALLAR 20.000

153.01.013 Ceviz

191 İNDİRİLECEK KDV 3.600

103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDE.EMİR. 23.600

103.01.001.004 Anıl AŞ

31 /12 / 2016

103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDE.EMİR. 23.600

103.01.001.004 Anıl AŞ

321 BORÇ SENETLERİ 23.600

321.06.001.004 Anıl AŞ

31/12 /2016

322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU 137

322.01.002 Çek reeskont tutarı

647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ 137

647.01.002 Çek reeskont tutarı

33

Örnek:

1- Ankara AŞ tarafından 12.08.2016 tarihinde kullanılmak üzere 3.000 TL tutarında

posta pulu alınmıştır. Ay sonunda yapılan incelemede, 2.100 TL tutarında posta pulunun kaldığı

tespit edilmiştir.

2- 13.04.2016 tarihinde, Ankara AŞ’nin aktifinde bulunan Deniz AŞ’ye ait hisse

senetlerine düşen kar payı (temettü) bedeli 2.500 TL’dir. Hisse senetlerinin kuponları tahsil

edilmek üzere Ziraat Bankası Balgat Şubesine verilmiştir. 01.05.2016 tarihinde, banka kupon

bedelini tahsil ettiğini ve Şirketin hesabına 2.400 TL olarak yatırdığını bir dekontla işletmeye

bildirmiştir.

3- Ankara AŞ tarafından 23.07.2016 tarihinde kredi kartı ile 5.000 + % 18 KDV TL

tutarında satış yapılmıştır. 31.07.2016 tarihinde Halk bankasından gelen hesap özetinde Ankara

AŞ hesabına kredi kartı ile yapılan satış bedelinin yansıtıldığı anlaşılmıştır.

4- Ankara AŞ, Kafkas AŞ’nin ihraç ettiği 6 aylık faiz ödemeli, % 10 faizli 100.000

TL tutarındaki tahvilin vadesi dolan kuponlarını keserek tahsil edilmek üzere 10.09.2016

tarihinde Vakıfbank Kızılay Şubesine vermiş ve Banka 25.09.2016 tarihinde ilgili tutarın hesaba

geçtiği bir dekontla Şirkete bildirmiştir.(Gelir Vergisi Oranı % 10)

5- Ankara AŞ, yurt dışındaki alıcı George Ltd’nin verdiği siparişe karşılık 10.000

ABD Doları avans havale yaptığı bilgisini almıştır ( 1 Dolar = 2,5 TL). Ankara AŞ, Vakıfbank

Kızılay Şubesine bu bedeli mevduat hesabına aktarılması için talimat vermiş, Banka şubesi

paranın Ankara AŞ hesabına 1 Dolar = 2,7 TL’den yatırdığını bir dekontla Şirkete bildirmiştir.

6- Ankara AŞ, Şirket adına Ziraat Bankasından alınmış kredi kartının hesap

özetinden, 370 TL’lik nakit puan birikmiş olduğu görülmüştür. Kredi kartının birikmiş olan

puanlarıyla Şirkette kullanılmak üzere 200 TL +KDV tutarında temizlik malzemesi satın

almıştır.

1 12/08/2016

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 3.000

108.01.001 Posta pulu

100 KASA

100.01.001 Merkez kasa 3.000

31 /08 /2015

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 900

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER

108.01.001 Posta pulu 900

Sarfedilen pul gideri

2 13 /04 /2016

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 2.500

108.01.007.001 Tahsildeki kuponlar

640 İŞTİRAKLER. TEMÜTTÜ GEL. 2.500

640.01.004 Deniz AŞ

tahsile gönderilen kuponlar

34

01 /05 /2016

102 BANKALAR 2.400

102.01.002.001 Balgat Şubesi

653 KOMİSYON GİDERLERİ 100

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER

108.01.007.001 Deniz AŞ 2.500

kuponların tahsili

3 23 /07 / 2016

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER

108.01.003.001 Halkbank 5.900

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 5.000

391 HESAPLANAN KDV 900

31/07 /2016

102 BANKALAR 5.900

102.01.003.001 Balgat Şubesi

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER

108.01.003.001 Halkbank 5.900

4 10/09/2016

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 5.000

108.01.008.001 Kafkas AŞ

642 FAİZ GELİRLERİ 5.000

642.08.001 Kafkas AŞ

100.000 x 0,10 x 6/12 : 5.000

25 /09 /2016

102 BANKALAR 4.500

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

193 - PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 500

193.02.002 Özel sektör tahvil faizi

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 5.000

108.01.008.001 Kafkas AŞ

5

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 25.000

108.01.008.002 Yoldaki avanslar USD

340 ALINAN ŞİPARİŞ AVANSLARI 25.000

340.02.001 George Ltd.

(10.000 $ x 2,5 TL = 25.000 TL )

35

B. MENKUL KIYMETLER (11)

Bu grup, faiz geliri veya kâr payı sağlamak veya fiyat değişmelerinden yararlanarak kârlar

elde etmek amacı ile geçici bir süre elde tutulmak üzere alınan hisse senedi, tahvil, hazine bonosu,

finansman bonosu, yatırım fonu katılma belgesi, kâr-zarar ortaklığı belgesi, gelir ortaklığı senedi

gibi, menkul kıymetler ile bunlara ait değer azalma karşılıklarının izlenmesi amacıyla kullanılır.

Bu grup aşağıdaki hesaplardan oluşur.

110. HİSSE SENETLERİ: Geçici olarak, elde tutulan hisse senetleri bu hesapta izlenir.

111. ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI : Özel sektörün çıkartmış

bulunduğu tahvil, senet ve bonolar bu hesapta izlenir.

112. KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI : Kamu tarafından

çıkartılmış bulunan tahvil, senet ve bonolar bu hesapta izlenir.

118. DİĞER MENKUL KIYMETLER: Hisse senetleri, kamu ve özel sektör tarafından

çıkarılmış bulunan tahvil, bono ve senetlerin dışındaki diğer menkul kıymetlerin takip edildiği

hesaptır.

Menkul Kıymet Hesaplarının İşleyişi:

Menkul kıymetler edinildiğinde alış bedeli üzerinden yukarıdaki hesaplara borç, elden

çıkartıldığında ise, aynı bedel ile alacak kaydedilir.

Menkul kıymetlerin satınalma giderleri "65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider Ve

Zararlar" grubundaki ilgili gider hesabında izlenir. Menkul kıymetlerin satışından doğan zararlar

102 BANKALAR 27.000

102.01.001.001 Kızılay şubesi

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 25.000

108.01.008.002 Yoldaki avanslar USD

340 ALINAN ŞİPARİŞ AVANSLARI 2.000

340.02.001 George Ltd.

(10.000 $ x 2,7 TL = 27.000 TL )

6

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 370

108.01.012.001 Ziraat Bank

649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR

649.09.001 Kredi kartı puanları 370

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 200

770.03.009 Diğer Dışardan Sağlanan Fayda Ve Hizmetler

191 İNDİRİLECEK KDV 36

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER 236

108.01.012.001 Ziraat Bank

36

"Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar" grubundaki ilgili hesapta; kârlar ise "64. Diğer

Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar" grubundaki ilgili hesapta izlenir.

119. MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIGI (-)

Menkul kıymetlerin borsa veya piyasa değerlerinde önemli ölçüde ya da sürekli olarak

değer azalması olduğu tespit edildiğinde ortaya çıkacak zararların karşılanması amacı ile

ayrılması gereken karşılıkların izlendiği hesaptır.

İşleyişi :

Değer azalışları için azalışın tamamını karşılayacak olan tutar bu hesaba alacak "65. Diğer

Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar" grubunda yer alan "654. Karşılık Giderleri" hesabına

borç kaydedilir. Kendisine karşılık ayrılmış olan menkul kıymet elden çıkarıldığında veya değer

düşüklüğünün gerçekleşmemesi halinde bu hesaba borç kaydedilerek, karşılık tutarı "644.

Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na aktarılarak kapatılır.

Menkul Kıymet : Kişilerin yatırım amacı ile edindikleri, ortaklık veya alacak hakkı

sağlayan ve çıkarılması için Sermaye Piyasası Kurulundan izin alınan kıymetli evrakları menkul

kıymet olarak adlandırabiliriz.

Menkul kıymetlerin özellikleri ise aşağıda belirtilen şekilde açıklanabilir.

- Yatırım amacı ile alınır.

- Belirli şekil şartlarını taşıması gerekir.

- Sahibine ortaklık veya alacak hakkı sağlar.

- Nama veya hamiline düzenlenmiş olabilir.

Ayrıca 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun “Kısaltmalar ve tanımlar” başlıklı 3/o

bendinde,

“ Menkul kıymetler: Para, çek, poliçe ve bono hariç olmak üzere;

1) Paylar, pay benzeri diğer kıymetler ile söz konusu paylara ilişkin depo sertifikalarını,

2) Borçlanma araçları veya menkul kıymetleştirilmiş varlık ve gelirlere dayalı borçlanma

araçları ile söz konusu kıymetlere ilişkin depo sertifikalarını,” ifade ettiği belirtilmiştir.

213 sayılı VUK’un “Menkul kıymetler” başlıklı 279 uncu maddesinde ise menkul

kıymetlerin değerlemesi ile ilgili olarak “ Hisse senetleri ile fon portföyünün en az % 51'i

Türkiye'de kurulmuş bulunan şirketlerin hisse senetlerinden oluşan yatırım fonu katılma belgeleri

alış bedeliyle, bunlar dışında kalan her türlü menkul kıymet borsa rayici ile değerlenir. Borsa

rayici yoksa veya borsa rayicinin muvazaalı bir şekilde oluştuğu anlaşılırsa değerlemeye esas

bedel, menkul kıymetin alış bedeline vadesinde elde edilecek gelirin (kur farkları dahil) iktisap

tarihinden değerleme gününe kadar geçen süreye isabet eden kısmının eklenmesi suretiyle

hesaplanır. Ancak, borsa rayici bulunmayan, getirisi ihraç edenin kar ve zararına bağlı olarak

doğan ve değerleme günü itibariyle hesaplanması mümkün olmayan menkul kıymetler, alış

bedeli ile değerlenir.” düzenlemesi yer almıştır.

Menkul kıymetlerin değerlemesine ilişkin olarak 213 sayılı VUK’un 279 uncu

maddesiyle yapılan düzenlemede menkul kıymet türüne göre farklı değerleme ölçüleri

belirlenmiştir. 279 uncu madde çerçevesinde, menkul kıymetlerin bir kısmı alış bedeliyle, bir

kısmı borsa rayiciyle bir kısmı da dönemsel kâr ilaveli alış bedeliyle değerlenecektir.

37

1. Alış bedeli ile değerlenecek menkul kıymetler :

VUK’un 279 uncu maddesi uyarınca alış bedeli ile değerlenecek menkul kıymetler,

- Hisse senetleri,

- Fon portföyünün en az %51’i Türkiye’de kurulmuş bulunan şirketlerin hisse

senetlerinden oluşan yatırım fonu katılma belgeleri,

- Bunlarla birlikte, borsa rayiciyle değerlenmesi gereken menkul kıymetlerden, borsa

rayici bulunmayan, getirisi ihraç edenin kar ve zararına bağlı olarak doğan ve değerleme günü

itibarıyla hesaplanması mümkün olmayan menkul kıymetler,

şeklinde düzenlenmiştir.

Alış bedeli ölçüsü ne olacaktır; 213 sayılı VUK’da alış bedelinin tanımına yer verilmemiş

olup, alış bedelinin, bir iktisadi kıymetin iktisap edilmesi durumunda satıcı firmaya ödenen veya

borçlanılan tutar olduğu söylenebilir. Bu tanıma göre, menkul kıymetin alış bedeli belirlenirken,

menkul kıymetin alınması sırasında ödenen komisyon, finansman gideri ile kur farkı giderlerinin

alış bedeline dahil edilmemesi gerekmektedir. Bu çerçevede; alış bedeli ile değerlenecek menkul

kıymetlerin edinimi sırasında ödenen kur farkı, komisyon ile finansman gideri doğrudan gelir

tablosuna gider yazılır.

2.Borsa rayici ile değerlenecek menkul kıymetler :

213 sayılı VUK’un “Borsa rayici” başlıklı 263 üncü maddesinde “ Borsa rayici, gerek

menkul kıymetler ve kambiyo borsasına, gerekse ticaret borsalarına kayıtlı olan iktisadi

kıymetlerin değerlemeden evvelki son muamele gününde borsadaki muamelelerinin ortalama

değerlerini ifade eder.

Normal temevvüçler dışında fiyatlarda bariz kararsızlıklar görülen hallerde, son muamele

günü yerine değerlemeye takaddüm eden 30 gün içindeki ortalama rayici esas olarak aldırmaya

Maliye Bakanlığı yetkilidir.” hükmü yer almıştır.

213 sayılı VUK 279 uncu maddesi çerçevesinde alış bedeli ile değerlenmesi gereken

menkul kıymetler dışında kalan menkul kıymetler borsa rayici ile değerlenecek olup şunlardır:

- Finansman Bonoları,

- Hazine Bonoları,

- Devlet Tahvilleri,

- Özel sektör tahvilleri

- Varlığa Dayalı Menkul Kıymetler,

- Diğer menkul kıymetler.

Borsa rayici, değerlemeye konu iktisadi kıymetin değerleme günündeki resmi borsalarda

oluşmuş fiyatını ifade eder.

3.Kıst getiri ölçütüyle değerlenecek menkul kıymetler :

Vergi Usul Kanununun 279 ncu maddesine göre, Menkul kıymetin alış bedeline, bu

kıymetin vadesinde elde edilecek gelirin (kur farkları dahil) iktisap tarihinden değerleme gününe

kadar geçen süreye isabet eden kısmının eklenmesi sonucu değerlemeye esas bedelin bulunması

yöntemine kıst getiri ölçüsü adı verilir.

38

Borsa rayici olmayan veya borsa rayici muvazaalı bir şekilde oluştuğu tespit edilen ve

getirisi hesaplanabilen menkul kıymetler kıst getiri ölçüsüne göre değerlenirler.

Kıst getiri ölçütüne göre değerlemeye esas bedelin belirlenebilmesi için; menkul

kıymetin, hisse senedi ve fon portföyünün en az % 51’i Türkiye’de kurulmuş bulunan şirketlerin

hisse senetlerinden oluşan yatırım fonu katılma belgeleri dışında bir kıymet olması, borsada işlem

gören bir kıymet olması durumunda, borsa rayicinin olmaması veya borsa rayicinin muvazaalı

oluşmuş olması ve bunların beraberinde de söz konusu menkul kıymetin getirisinin sabit olması

gerekir.

Örnek :

1- Ankara AŞ, tanesi 40 TL olan Halkbank AŞ hisse senetlerinden 1.000 adet hisse

senedini Vakıfbank aracılığıyla satın almış, alış için % 1 komisyon ödemiştir.

1.1- Hisse senetlerinin tamamını tanesini 45 TL den satmıştır.

1.2- Hisse senetlerinin tamamını tanesini 38 TL den satmıştır.

2- …./…/2016 Ankara AŞ’nin elinde bulunan alış bedeli 80.000 TL olan TÜPRAŞ

hisse senetlerinin borsa değerinin 70.000 TL’ye düştüğü belirlenmiştir.

2.1 …./…/2016 tarihinde değeri düşen hisse senetleri 78.000 TL’ye satılmıştır.

2.2…./…/2016 tarihinde Değeri düşen hisse senetleri 72.000 TL’ye satılmıştır.

3 – Ankara AŞ, sahip olduğu Vestel AŞ hisse senetlerine 15.000 TL'lik temettü tahakkuk

ettiği öğrenilmiştir. Bu temettü banka aracılığı ile tahsil edilmiştir, banka 500 TL komisyonu

bankadaki hesaptan tahsil ederek kalan tutarı şirketin hesabına yatırmıştır.

4 - Ankara AŞ, faiz geliri elde etmek amacıyla Kristal AŞ tarafından 6 ay vadeli, % 12

faizli ihraç edilen finansman bonolarından Vakıfbank’a verdiği talimatla 01.07.2016 tarihinde

250.000 TL tutarında satın almış ve komisyon gideri 500 TL Vakıfbankta bulunan hesabından

karşılanmıştır.

5 - Ankara AŞ, 01/09/2016 tarihinde satışa çıkarılmış ve nominal değeri 8.000 TL olan

İstanbul AŞ’nin 20 adet tahvili 168.000 TL ye Ziraat Bankasına verdiği virman emri ile

01/10/2016 de satın almıştır. Daha sonra işletme 160.000 TL tutarında tahvili faizi ile birlikte

01/12/2016 tarihinde tahsil etmiştir. 2.000 TL vergi stopaj yapılmıştır.

6- Ankara AŞ, kayıtlarında Çankırı AŞ’ye ait bulunan 10.000 TL tahvil faiz kuponunun

vadesinin dolduğu 01.11.2016 tarihinde belirlenmiş, 05.11.2016 tarihinde Banka kupon

bedelinden % 10 gelir vergisini mahsup ederek Ankara AŞ’nin hesabına işlemiştir.

1

110 HİSSE SENETLERİ 40.000

110.01.018 Halkbank AŞ

653 KOMİSYON GİDERLERİ 400

653.01.001 Hisse senedi alım komisyonu

102 BANKALAR 40.400

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

39

1.1.

102 BANKALAR 45.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

110 HİSSE SENETLERİ 40.000

110.01.018 Halkbank AŞ

645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARI 5.000

645.01.001.001 Halkbank hisse senedi

1.2. 13 /04 /2015

102 BANKALAR 38.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI 2.000

655.01.001.001 Halkbank hisse senedi

110 HİSSE SENETLERİ 40.000

110.01.018 Halkbank AŞ

2 / /2016

654 KARŞILIK GİDERLERİ

654.01.008.001 TÜPRAŞ hisse senedi 10.000

119 MENKUL KIY.DEĞ. DÜŞ.KAR. 10.000

119.01 Borsaya Kote Hisse senetleri

119.01.019 TÜPRAŞ

2.1. / /2016

102 BANKALAR 78.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

119 MENKUL KIY.DEĞ. DÜŞ.KAR. 5.000

119.01.019 TÜPRAŞ

644 KONUSU KALMAYAN KARŞ. 3.000

644.01.019 TÜPRAŞ

110- HİSSE SENETLERİ 80.000

110.01.019 TÜPRAŞ

2.2. / / 2016

102 BANKALAR 72.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

119 MENKUL KIY.DEĞ. DÜŞ.KAR. 5.000

119.01.019 TÜPRAŞ

655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI 3.000

655.01.001.002 TÜPRAŞ

110 HİSSE SENETLERİ 80.000

110.01.019 TÜPRAŞ

40

3 / /2016

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 15.000

136.02.002.001 Vestel AŞ

649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KAR. 15.000

649.06.001 Vestel AŞ

102 BANKALAR 14.500

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

653 KOMİSYON GİDERLERİ 500

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR

136.02.002.001 Vestel AŞ 15.000

4 01/07/2016

111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI 250.000

111.01.001 Kristal AŞ

653 KOMİSYON GİDERLERİ 500

653.01.002 Finansman Bonosu alım komisyonu

102 BANKALAR 250.500

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

Dönem Sonu

31/12/2016

111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI 15.000

111.01.001 Kristal AŞ

642 FAİZ GELİRLERİ 15.000

642.08.002 Kristal AŞ

250.000x6/12x0,12 : 15.000

5 01/10/2016

111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI 160.000

111.02.001 İstanbul AŞ

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 8.000

136.02.003.001 İstanbul AŞ

103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖD. EMİR. 168.000

103.01.002 Ziraat Bank

01/12/2016

102 BANKALAR 181.600

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 2.400

193.02.002 Özel sektör tahvil faizi

111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONO. 160.000

111.02.001 İstanbul AŞ

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 8.000

136.02.003.001 İstanbul AŞ

642 FAİZ GELİRLERİ 16.000

642.08.003 İstanbul AŞ

3 aylık faiz geliri tutarının tahsili

41

Örnek :

1- Ankara AŞ, kazanç sağlamak amacıyla adedi 5 TL olan ve borsaya kote Vestel AŞ’ye ait

hisse senetlerinden 200.000 adet satın alınması için Halkbank’a talimat vermiştir. Banka bu işlem

için 5.000 TL komisyon tahsil ederek işlemi 20.05.2016 tarihinde işlemi gerçekleştirdiğini

Şirkete bildirmiştir.

2- Ankara AŞ’nin satın aldığı Vestel AŞ’ye ait hisse senetlerinin 31.12.2016 tarihindeki borsa

değeri 4 TL olarak gerçekleşmiştir.

6 01/11 /2016

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 10.000

136.02.003.002 Çankırı AŞ

642 FAİZ GELİRLERİ 10.000

642.08.004 Çankırı AŞ

05/11 /2016

102 BANKALAR 9.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 1.000

193.02.002 Özel sektör tahvil faizi

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 10.000

136.02.003.002 Çankırı AŞ

1 20/05 /2016

110 HİSSE SENETLERİ 1.000.000

110.01.022 Vestel AŞ

653 KOMİSYON GİDERLERİ 5.000

653.01.001 Hisse senedi alım komisyonu

102 BANKALAR 1.005.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

200.000 adet x 5 TL = 1.000.000 TL tutarında hisse senedi alımı

2 31/12 /2016

654 KARŞILIK GİDERLERİ 200.000

654.01. Menkul Kıymet Değ. Düş. Karşılık Gideri

654.001.008 hisse senedi değ.düş.karş

654.01.008.002 Vestel AŞ

119 MENK. KIYM. DEĞ. DÜŞ. KARŞ. 200.000

119.008 borsoye kote hisse senetleri

119.01.022 Vestel AŞ

Hisse senedi değer düş.karş. tutarı 200.000 x (5-4) : 200.000 TL

31/12 /2016

950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER 200.000

950.02.001.001 Vestel AŞ

951 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİD. 200.000

951.02.001.001 Vestel AŞ

Hisse senedi değer düş.karş. tutarı 200.000 x (5-4) : 200.000 TL

42

Örnek: Ankara AŞ, aktifinde 20.10.2016 tarihi itibariyle 2017 yılı vadeli 50.000 TL

tutarında Hazine Bonosu ve 32 TL/adet bedelle aldığı 100 adet Ziraat yatırım fonu katılma

belgesi bulunmaktadır. 31.12.2016 tarihi itibariyle hazine bonosunun dönem sonu borsa rayicinin

65.000 TL olduğu, yatırım fonu borsa rayicinin birim değeri de 33 TL’dir.

Hazine bonosu değer artışı : (65.000 -50.000 ) : 15.000 TL

Fon değer artışı : [( 33 – 32) x 100] : 100 TL

Örnek: Ankara AŞ, Kuzey AŞ tarafından ihraç edilen 6 ay vadeli ve % 10 faizli

finansman bonolarından Halkbank Çankaya Şubesinde bulunan hesabı üzerinden verdiği

talimatla 10.000 adedini 01.10.2016 tarihinde 100.000 TL’ye satın almış ve komisyon gideri

olarak da 2.000 TL ödemiştir.

31.12.2016 tarihinde kıst getiri ölçüsü kullanılarak bilançoda finansman bonolarının

değeri, bonoların alış bedeli olan 100.000 TL tutarına, 2.500 TL kıst getiri tutarının eklenmesi

ile 102.500 TL olarak görülecektir.

31/12 /2016

111 ÖZEL KESİM TAHVİL SENET VE BONOLARI 15.000

111.03.001 Ziraat Yatırım Fonu Katılım Belgesi

112 KAMU KES. TAHVİL SEN. VE BONOLARI 100

112.02.002 2017 vadeli Hazine Bonosu

642 FAİZ GELİRLERİ 15.100

Dönem sonu menkul kıymet değerlemesi

01/10 /2016

111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI 100.000

111.01 Finansman Bonosu

111.01.002 Kuzey AŞ

653 KOMİSYON GİDERLERİ 2.000

653.01.002. Finansman bonosu alım komisyonu

102 BANKALAR 102.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

Finansman bonosu alımı

31/12 2016

111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI 2.500

111.01 Finansman Bonosu

111.01.002 Kuzey AŞ

642 FAİZ GELİRLERİ 2.500

642.08 Özel sektör Tahvili Ve Bono Faizleri

Değerleme günü faiz kaydı 100.000 x 3/12 x 10/100 : 2.500

43

4. Repo İşlemi:

Repo: Finansal bir kurumun kurumsal veya bireysel yatırımcıya hazine bonosu, devlet

tahvili gibi sabit getirili bir menkul kıymeti satması ve bu menkul kıymeti önceden belirlenen bir

fiyattan ileri bir tarihte geri satın almak üzere anlaşma yapmasıdır.

Kısaca geri almak vaadiyle menkul kıymet satmaktır. Repo; ellerinde menkul kıymet

bulunan ve kısa vadede nakit paraya ihtiyaç duyan kişi ya da kuruluşların bu ihtiyaçlarını

karşılamak amacıyla bu menkul üzerinden ve önceden saptanan bir vade sonunda geri almayı

taahhüt ederek satmalarıdır.

Ters Repo ise, Ellerindeki nakit tutarını getiri elde etmek amacıyla belirli bir fiyat

üzerinden ve önceden belirlenen vade sonunda geri satmak kaydıyla menkul kıymet almalarıdır.

Başka bir değişle, geri satmak vaadiyle menkul kıymet almaktır.

Repo yapmaya yetkili kurumlar; bankalar ile 6362 sayılı SPK gereği çıkartılan Aracı

Kurumlar Tarafından Yapılacak Repo Ve Ters Repo İşlemlerine İlişkin Esaslar Hakkında Tebliğ

uyarınca Aracı Kurumlar yapabilir. Repo işlemine konu varlıklar; Devlet tahvili, Hazine

bonosu, vb menkul kıymetlerdir.

Örnek: Ankara AŞ. 09.11.2017 tarihinde Vakıfbank’da bulunan vadesiz mevduat

hesabından ödemek üzere; 500.000 TL tutarında 15 gün süreyle repo (hazine bonosu) talimatı

vermiştir. Alımların aynı gün yapıldığı, repo işlemi için hazine bonosu satın alınmıştır.

24.11.2017 tarihinde repo işleminden 5.000 TL gelir elde edildiği bildirilmiştir.

5. Menkul kıymetler hesabının incelenmesinde;

-Tahvil, gelir ortaklığı senetleri ve hisse senetlerinin düzenli bir şekilde saklanıp

saklanmadığı,

- Şirket portföyünde bulunan menkul kıymetlerin yıl sonu sayımlarının usulüne göre

yapılıp yapılmadığı, sayım tutanaklarının muhasebe kayıtları ile uygun olup olmadığı,

-VUK’un 279 inci maddesinde menkul kıymetlerin değerlemesinde;

09/11/2017

112 KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI 500.000

112.03.001 Vakıfbank Repo

102 BANKALAR 500.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

Repo kaydı

24/11/2017

102 BANKALAR 504.250

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 750

193.02.003 Repo faizi

112 KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI 500.000

112.03.001 Vakıfbank Repo

645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARI 5.000

645.01.002 Repo

Repo kapanış ve gelir kaydı

44

Alış bedeli ile değerlenecek hisse senetleri ile fon portföyünün en az % 51’i Türkiye’de

kurulmuş bulunan şirketlerin hisse senetlerinden oluşan yatırım fonu katılma belgeleri,

Bunların dışında kalan borsada rayici bulunan ve borsa rayici ile değerlendirilecek

menkul kıymetler,

Borsa rayici bulunmayan veya borsa rayicinde muvazaa olan ve menkul kıymetin alış

bedeline vadesinde elde edilecek gelirin, menkul kıymetin edinme tarihinden değerleme

gününe kadar geçen süreye isabet eden kısmının eklenmesi suretiyle hesaplanacak bedelle

değerlenecek menkul kıymetler (Borsada işlem görmeyen Devlet Tahvili ve Hazine Bonosu vb.

Eurobondlar),

Alış bedeli ile değerlenmesi gereken hem borsa rayici bulunmayan hem de getirisi ihraç

edenin kâr ve zararına bağlı olarak doğan ve değerleme günü itibariyle hesaplanması mümkün

olmayan menkul kıymetler biçiminde menkul kıymet türlerine göre bir ayırıma gidildiğinden,

kuruluşun portföyünde bulundurduğu menkul kıymetlerini bu kapsamda değerlendirip

değerlendirmediği,

-Mevzuat uyarınca iştirak hisse oranına sahip olmak amacıyla satın alınmış olup,

iştirakler hesabında yer alması gereken hisse senetlerinin bu hesapta bulunup bulunmadığı,

-Bu kıymetlerde bulunması gereken kuponların mevcut olup olmadığı ve vadesi

gelenlerin "108-Diğer hazır değerler hesabı"na aktarılıp aktarılmadığı,

-Menkul kıymetlerin kayıtlara giriş ve çıkışının satın alma bedeli üzerinden yapılıp

yapılmadığı, alım-satım giderlerinin veya satışından doğan kâr ya da zararların sonuç

hesaplarıyla ilgilendirilip ilgilendirilmediği,

-Değerleme ve envanter işlemlerinde "ihtiyatlılık kavramı" uyarınca değerleme gününde

menkul kıymetlerin borsa ve piyasa değerlerinde önemli ölçüde ya da sürekli olarak değer

azalması olduğu belirlendiğinde, ortaya çıkacak zararların karşılanması amacı ile karşılık ayrılıp

ayrılmadığı,

-Teminat olarak verilen menkul kıymetlerin bu hesaptan çıkarılarak, verilen depozito ve

teminatlar hesabında ve ayrıca nazım hesaplarda izlenip izlenmediği,

incelenir.

C. TİCARİ ALACAKLAR (12)

Bir yıl içinde paraya dönüşmesi öngörülen ve işletmenin ticari ilişkisi nedeniyle ortaya

çıkan senetli ve senetsiz alacaklar bu hesap grubunda gösterilir. Ticari ilişkilerden dolayı ana

kuruluş, iştirak ve bağlı ortaklıklardan olan alacaklar varsa, bu grupta ki ilgili hesapların

ayrıntılarında açıkça gösterilir. Bu grupta aşağıdaki hesaplar yer alır.

İşletmelerin esas faaliyetiyle ilgili mal ve hizmet satışlarından doğan alacakları bilançoda

“Ticari Alacaklar” grubu altında gösterilir. Ticari nitelikte olmayan ve bilançoda “Diğer

Alacaklar” grubunda takip edilen “Ortaklardan Alacaklar”, “İştiraklerden Alacaklar”,

“Personelden Alacaklar” ve “Diğer Çeşitli Alacaklar” olarak ayrıma tabi tutulmaktadır.

Tek Düzen Muhasebe Sisteminde, alacakların “Ticari” ve “Diğer” diye ayrıma tabi

tutulması, bu alacakların nitelik farkından kaynaklanırken, “Senetli” ve “Senetsiz” olarak yapılan

ayrım alacakların güvencesiyle ilgilidir. Alacaklarla ilgili olarak “Kısa” veya “Uzun Vadeli”

45

olarak yapılan ayrım ise bunların nitelik veya güvence farkından değil, vade farkından

kaynaklanmaktadır.

120. ALICILAR

Bu hesap, işletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından

kaynaklanan senetsiz alacaklarının izlenmesi için kullanılır.

Finansal kiralamadan doğan senetsiz alacaklar da bu hesapta izlenir.

İşleyişi : Senetsiz alacağın doğması ile bu hesaba borç, tahsil edilmesi halinde (ödemeler,

aktarmalar ve hesaben mahsuplar dahil) alacak kaydedilir.

121. ALACAK SENETLERİ

Bu hesap, işletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından

kaynaklanan senede bağlanmış alacaklarını kapsar. Finansal kiralama işlemlerinden doğan

senetli alacaklar da bu hesapta izlenir.

İşleyişi: Alınan senet tutarları bu hesaba borç, tahsilinde ise alacak kaydedilir.

Alacak Senetlerinin Yardımcı Hesapları Bakınız : Hesap Planı

Cüzdandaki Senetler: İşletmenin ticarî ilişkiler sonucu müşterilerinden aldığı senetlerin

izlendiği yardımcı hesaptır.

Tahsile Verilen Alacak Senetleri: Tahsil için bankaya gönderilen senetlerin izlendiği

yardımcı hesaptır.

Teminata Verilen Alacak Senetleri: İşletmeler kredi kuruluşlarından ya da ticarî ilişkileri

olduğu başka kişilerden borç alacağı zaman borcun garantisi olarak teminat gösterirler. Bu

teminatlar genellikle menkul kıymetler olmaktadır. Alacak senetlerindeki teminat işlemlerinde

bu yardımcı hesap kullanılır.

Protestolu Alacak Senetleri: Vadesi gelmesine rağmen tahsil edilemeyen senetler tahsil

edilemediğinde bu yardımcı hesap kullanılır. Protesto alacaklı olunan işletmeye noter yolu ile

bildirilir.

Takipteki Senetler : Protesto edilmesine rağmen tahsil edilemeyen senetler için bu

yardımcı hesap kullanılır.

122. ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)

Bilanço gününde, senetli alacakların tasarruf değeri ile değerlenmesini sağlamak üzere

alacak senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılır.

İşleyişi: Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba alacak, "65. Diğer Faaliyetlerden Olağan

Gider ve Zararlar" grubundaki "657. Reeskont Faiz Giderleri” hesabına gider yazılır. İzleyen

dönemde bu hesap "64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar" grubundaki "647. Reeskont

Faiz Gelirleri” hesabına aktarılarak kapatılır.

124- KAZANILMAMIŞ FİNANSAL KİRALAMA FAİZ GELİRLERİ (-)

Bu hesap finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan alacaklar ile

kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki farkı gösteren henüz kazanılmamış finansal

kiralama faiz gelirlerinin izlendiği hesaptır. Bu gelirlerin hesaplanmasına ilişkin bilgiler bilanço

dipnotlarında yer alır.

46

İşleyişi: Finansal kiralama sözleşme tutarı ile finansal kiralamayla ilgili kira ödemelerinin

bugünkü değeri arasındaki fark "Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri" olarak bu

hesaba alacak kaydedilir. Her dönem sonunda gerçekleşmiş olan faiz gelirleri tutarları bu hesaba

borç "60- Brüt Satışlar" hesap grubunda ilgili satış geliri hesabına alacak olarak kaydedilir.

Ancak, esas faaliyet konusu finansal kiralama olamayan işletmelerce yapılan finansal kiralama

işlemiyle ilgili gerçekleşmiş faiz gelirleri, "64- Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar"

hesap grubunda faiz geliri hesabına alacak olarak kaydedilir.

126. VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR

İşletmece üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi veya bir sözleşmenin ya

da diğer işlemlerin karşılığı olarak geri alınmak üzere verilen depozito ve teminat niteliğindeki

değerlerin izlendiği hesaptır.

İşleyişi: Verilen depozito ve teminatlar bu hesabın borcuna, geri alınanlar veya hesaba

sayılanlar alacağına kaydedilir.

127- DİĞER TİCARİ ALACAKLAR

İşletmenin ticari faaliyetleri sonucu ortaya çıkan ve yukarıdaki hesapların kapsamına

girmeyen tahsili gecikmiş alacaklar (henüz şüpheli alacak niteliğini kazanamayanlar) ve diğer

çeşitli senetsiz ticari alacaklar bu hesapta izlenir.

İşleyişi: Yukarıda belirtilen alacaklar bu hesaba borç; tahsil veya mahsup işlemi

yapıldığında ilgili hesaplara karşılık, bu hesaba alacak kaydedilir.

128. ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR

Ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi bir kaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş, yazı

ile birden fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz alacakları

kapsar.

İşleyişi: Tahsili şüpheli hale gelmiş olan alacaklar ilgili hesapların alacağı karşılığında

bu hesaba borç yazılarak bu durumdaki alacaklar normal alacaklardan çıkarılır. Alacağın tahsili

veya tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi durumunda bu hesaba alacak kaydedilir.

129. ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)

"128. Şüpheli Ticari Alacaklar" için ayrılacak karşılıklarla, perakende satış yöntemi

kullanarak bilanço gününden önceki iki hesap döneminde vadesinde tahsil edilemeyen

alacakların ilgili dönemlerdeki toplam vadeli satışlara oranlarının ortalamasının değerleme

dönemindeki vadeli satışlara uygulanması suretiyle bulunacak şüpheli alacaklar için ayrılan

karşılıkları kapsar. Teminatlı alacaklarda karşılık teminatı aşan kısım için ayrılır.

Bu hesap amaca uygun olarak bölümlenebilir.

İşleyişi: Hesaplanan karşılık tutarı bu hesaba alacak, "654. Karşılık Giderleri" hesabına

borç kaydedilir. Şüpheli alacağın tahsiline bağlı olarak, tahmin olunan zararın kısmen ya da

tamamen gerçekleşmemesi halinde, gerçekleşmeyen kısım "644. Konusu Kalmayan Karşılıklar

Hesabı" alacağına devredilerek bu hesaba borç kaydedilir. Şüpheli alacağın tahsilinin imkansız

olduğu kesinleştiği takdirde bu hesaba borç, ilgili hesaba da alacak kaydedilir. Gerçekleşen

zararın ayrılan karşılıklardan fazla olması halinde, ayrılan karşılık kadar bu hesaba borç, zarar

fazlası ise "681. Önceki Dönem Gider ve Zararları" hesabına borç, tahsil edilemeyen tutar, ilgili

alacak hesabına alacak kaydolunur.

47

Perakende satış yönteminin uygulanması sonucunda bulunan, dönemin karşılık tutarının

o tarihteki şüpheli alacaklar karşılığı tutarından az olması durumunda, aradaki fark "644. Konusu

Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na aktarılmak üzere bu hesaba borç yazılır.

Daha önce alacaklardan düşülen ve bu hesaba borç kaydedilen alacakların tahsili söz

konusu olduğu takdirde, oluşlarına göre "671. Önceki Dönem Gelir ve Kârlar" hesabına alınır.

1.Ticari Alacakların incelenmesinde

-Alacakların kesin olup olmadığı, belirli sürelerde, özellikle yıl sonlarında ilgililerle

hesap uygunluğu (mutabakat) sağlanıp sağlanmadığı, bu çalışmalar neticesinde çıkan farkların

ne şekilde muhasebeleştirildiği,

-Alacağı doğuran olay ve işlemin doğruluğu, mevzuata uygunluğu,

-Alacağın vadesinde tahsil edilip edilmediği, zamanında tahsil edilemeyen alacakların

takip edilip edilmediği,

-Cari hesap şekline dönüşmüş alacaklarda hukuki gereklere uyulup uyulmadığı ve yıl

sonlarında mutabakat sağlanıp sağlanmadığı,

-Müessesesi, bağlı ortaklığı ve iştiraki bulunan teşebbüslerde alım, satım, imalat,

kiralama veya kiraya verme ve inşaat muamelelerinde ve hizmet ilişkilerinde, emsaline göre göze

çarpacak derecede yüksek veya düşük fiyat ve bedeller üzerinden yahut bedelsiz olarak işlem

yapılıp yapılmadığı, (transfer fiyatlandırması) (Ürün bazında ilişkili taraflara yapılan satışlar ile

ilişkili olmayan taraflara yapılan satışları birim, fiyat, vade olarak karşılaştırınız.)

-Alacak tutarlarının gerekli güvenceye bağlanıp bağlanmadığı,

-Alacak tutarlarının faize tabi olup olmadığı,

-Süresinde tahsil edilmeyen alacaklar için gerekli faizin tahakkuk ettirilip ettirilmediği,

-VUK’un 281 inci maddesi uyarınca yalnızca bankalar, bankerler ve sigorta şirketlerinin

alacaklarını tasarruf değeri ile değerlemeleri zorunlu olduğundan ve bunların dışındaki

alacaklar mukayyet değeri ile değerlendirileceğinden bu gereğin yerine getirilip getirilmediği ve

yabancı para ile olan senetli ve senetsiz alacakların da VUK’un 280 inci maddesi hükmü uyarınca

değerlendirilip değerlendirilmediği,

-İhracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farklarının 601-Yurt dışı satışlar hesabına

alınıp alınmadığı

-Vadeli satış yapılan satış faturalarından örnekler seçerek işlemlerin doğru miktar ve

tutarlar üzerinden olarak kayıtlara alınıp alınmadığı,

-Senetlerin mevzuat hükümlerine göre şekli şartları taşıyacak biçimde düzenlenip

düzenlenmediğine,

-Hangi işlem sonunda (iskonto, iştira vb.) bu senetlerin portföye alındığına,

-Hatır senedi olup olmadığına,

- Senedin devamlı olarak yenilenip yenilenmediğine,

-Vadelerinde tahsil edilip edilmediğine, tahsili gecikmiş olanların ilgili hesaplarına

aktarılıp aktarılmadığına ve usulünce izlenip izlenmediğine,

-Vadeli senetlerin, işin gereğine göre, lüzumlu belgeleri bulunup bulunmadığına,

48

- Senetlerin güvenli bir şekilde muhafaza edilip edilmediğine,

-Kayıtların ve sayımlarının iş ve mevzuat gereklerine göre yapılıp yapılmadığına,

- Ticari alacakların dönem sonu fiili envanterinin çıkartılıp çıkartılmadığı,

- Borçlu müşterilerden alınan alacak senet tutarlarının mutabakatların yapılıp

yapılmadığı,

-Dönem sonunda yapılan ve nedeni bulunamayan envanter farklılıklarının 197 veya 397

nolu geçici hesaplara kaydedilip kaydedilmediği,

-Ticari alacakların vadelerine göre kısa ve uzun vadeli olarak kayıtlara alınıp alınmadığı,

-Bilanço gününde senede bağlı alacakların reeskonta tabi tutulup tutulmadığına, alacak

senetlerini reeskonta tabi tutulan kuruluşlar, borç senetlerini de reeskonta tabi tutmak zorunda

olduklarından, bu hususa uyulup uyulmadığına, (213 Sayılı VUK 285’inci maddesi)

-Reeskont işleminin VUK’un 281 inci maddesi hükmü uyarınca senette faiz oranı

açıklanmış ise bu oran, açıklanmamış ise T.C. Merkez Bankasının resmi iskonto haddine göre

yapılıp yapılmadığı,

-Alacaklara mukayyet değer ölçüsü uygulanmadan önce, bu alacaklar içinde bulunan

şüpheli ve değersiz alacaklar tutarlarının varsa saptanıp saptanmadığı, saptanan tutarların

muhasebe kayıtlarından düşüldükten sonra geriye kalan alacaklara mukayyet değer ölçüsü

uygulanıp uygulanmadığı, (213 sayılı VUK madde 281)

-Yargı kararı veya kanaat verici bir belgeye göre tahsiline olanak bulunmayan alacaklara

değersiz alacak denir. (213 sayılı VUK madde 322). Değersiz alacaklar, bu mahiyete girdikleri

tarihte tasarruf değerlerini kaybederler ve mukayyet kıymetleriyle zarara geçirilerek yok edilirler.

-Alacakların zamanında tahsil edilememesi nedeniyle uygulanan vade farkları veya YP

satışlardan doğan kur farkı için KDV hesaplanır. Ayrıca, alacakların vadesinden önce tahsil

edilmesi durumunda indirim uygulanır ve KDV de hesaplanır, bu şarta uyulup uyulmadığı,

-Alacağın vadesinde tahsil edilemeyeceği anlaşılırsa, taraflar belli bir vade farkında

anlaşarak, alacak senedinin vadesi uzatılabilir yada senetsiz alacağı senetli alacağa çevrilebilir.

Eski senet iptal edilerek yeni senet düzenlendiğinde ayrıca fark için iç yüzde yöntemine göre

KDV hesaplanır, bu şarta uyulup uyulmadığı,

-Döviz cinsinden alacak ve borçların geçici vergi dönemleri itibariyle T.C. Merkez

Bankasınca, yıl sonunda ise Maliye Bakanlığı’nca açıklanan döviz alış kurları esas alınarak

TL’ye çevrilmesi ve doğan kur farklarının gelir ya da gider olarak kayıtlara intikal ettirilip

ettirilmediği,

-Müşterilere yapılan satışlar karşılığında alınan çek-senet tutar ve tahsilatlarının kayıtlara

uygun alınıp alınmadığı,

-Ticari Alacaklara ilişkin olarak dipnotlarda yer alması gereken açıklamaların uygun ve

yeterli olup olmadığı,

2.Verilen depozito ve teminatlar hesabının incelenmesinde;

- Verilen depozito ve teminatlara ilişkin veriliş tarihi, veriliş amacı, verildiği yer, tutar

gibi bilgileri temin ederek depozito ve teminatın hangi işler için verildiği, depozito niteliğini haiz

olup olmadığı, lüzumsuz yere yatırılıp yatırılmadığı,

49

-Teminat olarak verilen menkul kıymetlerin değerlemesinde ''Menkul kıymetler''

bölümünde belirtilen usullere uyulup uyulmadığı,

-Tahsili veya tasfiyesi gerekirken lüzumsuz yere bekletilen alacak ve depozitoların olup

olmadığı, diğer hesaplara kaydedilmiş bu nitelikte bir paranın bulunup bulunmadığı,

3.Şüpheli ticari alacaklar ile karşılık hesaplarının incelenmesinde;

-Alacakların nasıl şüpheli hale geldiği, Kuruluşun bu konuda bir ihmalinin olup olmadığı,

-VUK’un 323 üncü maddesine göre şüpheli halen gelen tüm ticari alacakların bu hesaba

aktarılarak gerekli karşılığın yılı içinde ayrılıp ayrılmadığı,

-Ayrılan şüpheli alacak karşılıklarının hangi alacaklara ait olduğunun muhasebe

kayıtlarında açıkça gösterilip gösterilmediği,

-Vergi mevzuatı açısından bir alacağa karşılık ayrılabilmesi için, alacağın tahakkuk

etmesi ve tahakkuk ilkesinin sonucu olarak alacağın hasılat hesaplarına kaydedilmiş olması,

alacağın ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve sürdürülmesi ile ilgili olması gerektiğinden bu

nitelikleri taşıyıp taşımadığı,

-Tekdüzen Muhasebe Sistemi veya SPK’nın öngördüğü şüpheli alacak karşılık ayırma

yöntemlerinden perakende satış yöntemi ile şüpheli alacak belirleme imkanı VUK’da kabul

edilmediğinden, bu yönteme göre ayrılan şüpheli alacak karşılığının kanunen kabul edilmeyen

gider olarak matraha ilave edilip edilmediği,

-Bir alacağa şüpheli alacak karşılığı ayrılabilmesi ve gider yazılabilmesi için kesinlikle

önce hasılat hesaplarına intikal ettirilmiş olması gerektiğinden, tedarik edilecek herhangi bir

malın tesliminden veya hizmetin ifasından önce satış bedeline mahsuben satıcılara verilen ve

tahsili veya mahsubu şüpheli hale gelen verilen avanslar için karşılık ayrılması mümkün

bulunmadığından, şüpheli alacaklar içinde avanslar için ayrılmış karşılık bulunup bulunmadığı,

-İcra takibine konu olan ancak borçlusunun ödeme gücünün olmaması nedeniyle aciz

vesikasına bağlanan şüpheli alacağın VUK’un 322 nci maddesi uyarınca değersiz alacak olarak

değerlendirilip zarar kaydolunması mümkün bulunmadığından bu tür şüpheli alacakların tahsili

konusunda gerekli çabanın gösterilip gösterilmediği,

-Mevzuata göre gerekli işlemlerin yapılıp yapılmadığı, idari, ticari veya hukuki herhangi

bir tedbirsizlik bulunup bulunmadığı, tedbirsizlik mevcut ise sorumluları hakkında ne tür bir

işlem uygulandığı,

-Tasfiyeleri için ne gibi işlem yapıldığı ve yetkililerin takip ve tasfiye işine verdiği önem

derecesi,

- Şüpheli ticari alacaklar tutarının alacaklar toplamına oranı,

-Zaman aşımını önleyici tedbirlerin alınıp alınmadığı,

-Karşılığın yeterli tutarda ve yasa hükümleri ile varlıklara ilişkin ilkelere uygun olarak,

varsa teminat miktarı da dikkate alınarak ayrılıp ayrılmadığı,

-Gereği gibi tasnif edilip edilmediği,

-Kanuni takibe intikal eden alacaklar için yılın belli dönemlerinde ve yıl sonlarında

muhasebe birimi ile hukuk müşavirliği birimi arasında mutabakat yapılıp yapılmadığı,

İncelenir.

50

4.Değersiz alacakların incelenmesinde;

-Vergi Usul Kanununun 322 nci maddesine göre değersiz hale gelen alacakların

mukayyet değerleri ile zarar yazılıp yazılmadıkları,

-Değersiz hale geldiği dönemde zarar yazılmayan alacaklar için müteakip dönemde zarar

yazılması durumunda, zararın kanunen kabul edilmeyen gider niteliğinde değerlendirilmesi

gerektiğinden bu hususa uyulup uyulmadığı,

-Değersiz alacak haline gelerek gider yazılan alacakların sonradan herhangi bir şekilde

tahsil edilmesi durumunda tahsil edildikleri dönemde gelir yazılıp yazılmadığı,

İncelenir.

Örnek : Şirket piyasadan olan ticari alacaklarının 100.000 TL’sini tahsil etmiş ve bu parayla

bankaya olan 93.000 TL kredi borcunu, 7.000 TL de ayrıca faiz ödemek suretiyle kapatmıştır.

Örnek: Ankara AŞ, aktifinde kayıtlı bulunan 15.000 TL tutarında alacak senedini Vakıfbank’a kırdırmıştır. Banka, 750 TL faiz ve 250 TL komisyon kesintisinden sonra 14.000 TL’yi nakit olarak ödemiştir.

Örnek :

1- Ankara AŞ, Kuzey AŞ’ye 10.000 TL + %18 KDV tutarında veresiye satış yapmıştır.

2- Ankara AŞ’ye 11.000 TL veresiye borcu olan Konya AŞ borcunu üç ay vadeli 11.800

TL'lik senet ile değiştirmiştir. Daha sonra senet tahsil için Bankaya gönderilmiştir.

3- Konya AŞ’den 11.800 TL'lik senet tahsil edilemediği Bankadan gelen haberden

anlaşılmıştır. Bunun üzerine Ankara AŞ, noter aracılığıyla Konya AŞ’yi protesto etmiştir.

Protesto işlemleri sırasında notere 200 TL nakit ödeme yapılmıştır.

01.09.2016

102 BANKALAR 100.000

120 ALICILAR 100.000

alacağın tahsili

01.09.2016

300 BANKA KREDİLERİ 93.000

780 FİNANSMAN GİDERLERİ HESABI 7.000

102 BANKALAR 100.000

banka kredisinin kapatılması

/ /

102 BANKALAR 14.000

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 750

653 KOMİSYON GİDERLERİ 250

121 ALACAK SENETLERİ 15.000

51

4- Ankara AŞ, Konya AŞ’yi protesto etmesine rağmen senetli alacağını tahsil edememiştir.

Bu yüzden yasal takip başlatarak tamamı için karşılık ayırmıştır.

5- Ankara AŞ, bankadan çekeceği kredi için 200.000 TL nominal değerli alacak senedini

teminat olarak vermiştir.

6- Ankara AŞ, 15.000 TL senetsiz alacaklı olduğu Karaman AŞ’ye, lehdarı Zile AŞ

olmak üzere 3 ay vadeli bir poliçe keşide edip kabul için göndermiştir. Poliçenin kabul edilmesi

üzerine Ankara AŞ, kabulden dönen poliçeyi (Karaman AŞ’nin kabul ettiği alacak senedini)

senetsiz borcu olduğu Zile AŞ’ye (lehdara) vermiştir.

1 / / 2016

120 ALICILAR 11.800

120.01.001 Kuzey AŞ

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 10.000

391 HESAPLANAN KDV 1.800

2 / / 2016

121 ALACAK SENETLERİ 11.800

121.01 Cüzdandaki Alacak Senetleri

121.01.001.002 Konya AŞ

120 ALICILAR 11.000

120.01.002 Konya AŞ

642 FAİZ GELİRLERİ 800

b / / 2016

121 ALACAK SENETLERİ 11.800

121.02 Tahsile Verilen Alacak Senetleri

121.02.001.002 Konya AŞ

121 ALACAK SENETLERİ 11.800

121.01 Cüzdandaki Alacak Senetleri

121.01.001.002 Konya AŞ

3 / / 2016

121 ALACAK SENETLERİ 12.000

121.04 Protestolu Alacak Senetleri

121.04.001.002 Konya AŞ

121 ALACAK SENETLERİ

121.02 Tahsile Verilen Alacak Senetleri 11.800

121.02.001.002 Konya AŞ

100 KASA 200

100.01.001 Merkez Kasa

52

Örnek: Ankara AŞ, 15.07.2017 tarihinde Fidan AŞ’ye % 18 KDV dahil 10.000.000 TL

tutarında mamul satışı yapmış ve faturasını kesmiştir. Bu alacağına ilişkin olarak Ziraat

Faktoring AŞ ile 20.07.2017 tarihinde Faktoring Sözleşmesi yapmış olup, aynı gün Faktoring

firması tarafından ödeme yapılarak, hesaplamalara aşağıda yer verilmiştir.

Ziraat Faktoring AŞ’nin yapacağı ön ödeme oranı : % 80

Faktoring Faizi..........................................................: % 20

Faktoring Hizmet Komisyonu....................................: % 2

Bu bilgilere göre Ziraat Faktoring AŞ’nin Ankara AŞ‘ye yapacağı ön ödeme tutarı:.

Alacağın (Fatura Bedeli) Tutarı :10.000.000 TL

Ön Ödeme (Alacağın % 80’i) .........................: 8.000.000 TL

Faktoring Hizmet Komisyonu (Alacağın % 2’si).......: 200.000 TL

4 / / 2016

4

128 ŞÜP. TİC. ALACAKLAR 12.000

128.01.001.003 Konya AŞ

121 ALACAK SENETLERİ 12.000

121.04 Protestolu Alacak Senetleri

121.04.001.002 Konya AŞ

654 KARŞILIK GİDERLERİ 12.000

654.02.001.004 Konya AŞ

129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞ. 12.000

129.01.001.004 Konya AŞ

5 / /2016

a

121 ALACAK SENETLERİ 200.000

121.03 Teminata Verilen Alacak Senetleri

121 ALACAK SENETLERİ

121.01 Cüzdandaki Alacak Senetleri 200.000

6 / / 2016

121 ALACAK SENETLERİ 15.000

121.01.001.003 Karaman AŞ

120 ALICILAR 15.000

120.01.007 Karaman AŞ

3 / /2016

320 SATICILAR 15.000

320.01.009 Zile AŞ

121 ALACAK SENETLERİ

121.01.001.003 Karaman AŞ

15.000

53

Banka Sigorta Muamele Vergisi (% 5) ......................: 10.000 TL

Ön Ödeme Tutarı.........................................................: 7.790.000 TL

2 ay sonra 20.09.2017 tarihinde Ziraat Faktoring AŞ, Fidan AŞ‘den kalan tutar olan

2.000.000 TL’yi tahsil ettiğinde aşağıda hesaplanan tutarı ödeyecektir.

Bakiye Alacağın Tutarı..........................................................: 2.000.000 TL

Faktoring Faizi 8.000.000 TL x 0,20 x 2/12 ay..................: 266.667 TL

BSMV (Faktoring Faizinin % 5’i).........................................: 13.333 TL

Ankara AŞ’ye ödenecek bakiye tutar................................: 1.720.000 TL

20/07/2017

120 ALICILAR 10.000.000

120.01.003 Fidan AŞ

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 8.474.576

391 HESAPLANAN KDV 1.525.424

Mal satışı

20/07/2017

123. FAKTORİNG ALACAKLARI 10.000.000

123.01 Yurt içi Faktoring alacakları

123.01.001 Ziraat Faktoring

120 ALICILAR 10.000.000

120.01.003 Fidan AŞ

Alacağın faktoring şirketine devri

20/07/2017

102 BANKALAR 7.790.000

102.01.002.001 Balgat Şubesi

780.FİNANSMAN GİDERLERİ 210.000

780.02.007.001 Ziraat Faktoring

123. FAKTORİNG ALACAKLARI 8.000.000

123.01 Yurt içi Faktoring alacakları

123.01.001 Ziraat Faktoring

Faktoring Firmasından Ön Ödeme Alınması

20/09/2017

102 BANKALAR 1.720.000

102.01.002.001 Balgat Şubesi

780.FİNANSMAN GİDERLERİ 280.000

780.01.001.007 Faktoring Faiz Gideri

123. FAKTORİNG ALACAKLARI 2.000.000

123.01 Yurt içi Faktoring alacakları

123.01.001 Ziraat Faktoring

Faktoring Firmasından Ön Ödeme Alınması

54

Örnek:

1- Ankara A.Ş.’nin 31.12.2016 tarihi itibariyle aktifinde kayıtlı ve ihracat işlemi

nedeniyle Nature Ltd.’den aldığı 50.000 USD tutarında alacak senedi bulunmaktadır. Alacak

senedinin kayıtlı değeri 100.000 TL, 31.12.2016 tarihi itibariyle 1 Dolar = 2.50 TL’dir.

2 - Protesto edilmesine rağmen tahsil edilemeyen 20.000 TL tutarındaki Konya AŞ

alacak senedi için icra takibi başlatılmasına karar verilmiş ve tamamı için karşılık ayrılmıştır.

Yapılan icra takibi sonucunda şüpheli alacağın 8.000 TL’si tahsil edilmiş olup bakiye tutarın

değersiz hale geldiği anlaşılmıştır.

3-Şüpheli hale gelen ve tamamı için karşılık ayrılan 70.000 TL'lik alacağın değersiz hale

geldiği bilgisi Ankara AŞ Hukuk Müşavirliğinden edinilmiştir.

4 - Ankara AŞ, 17.10.2016 tarihinde ödenmesi gereken 12.000 TL tutarlı Burcu AŞ’den

senetsiz alacak tutarı, borçlusundan iki kez yazı ile istemesine rağmen tahsil edememiştir. İşletme

bu alacağın tamamı için karşılık ayırmaya karar vermiştir. 25.11.2016 tarihinde alacak tutarının

5.000 TL’si Banka aracılığıyla tahsil edilmiş olup kalan tutarın tahsilinin olanaksız hale geldiği

belirlenmiştir.

1 31/12 /2016

121 ALACAK SENETLERİ 25.000

121.01.002.001 Nature Ltd.

601 YURT DIŞI SATIŞLAR 25.000

601.03.001.001 Nature Ltd.

31.12.2015 tarihi iti. kur farkı = 50.000 x (2,5-2,0) = 25.000 TL

2 / /2016

128 ŞÜPHELİ TİCARÎ ALACAKLAR 20.000

128.01.001.003 Konya AŞ

121 ALACAK SENETLER 20.000

121.05.001.002 Konya AŞ

/ /2016

654 KARŞILIK GİDERLERİ 20.000

654.02.001 Senetli Alacaklar

129 ŞÜPHELİ TİCARÎ ALACAKLAR KAR. 20.000

129.01.001 Takipteki Alacaklar

/ /2016

129 ŞÜPHELİ TİCARÎ ALACAKLAR KAR. 20.000

129.01.001 Takipteki Alacaklar

100 KASA 8.000

100.01.001 Merkez Kasa

128 ŞÜPHELİ TİCARÎ ALACAKLAR 20.000

128.01.001 Takipteki Alacaklar

644 KONUSU KALMAYAN KARŞ 8.000

644.02.001 Karşılık ayrılan alacaklar

55

3

4

Örnek:

1- Ankara AŞ’nin ihracat nedeniyle 2016 yılı döviz cinsinden alacaklarının değerleme

işlemlerinde;

a - Dövizli alacaklarının değerlemesi sonucu 50.000 TL kur farkı gideri,

b- Dövizli alacaklarının değerlemesi sonucu 40.000 TL kur farkı geliri oluşmuştur.

2-Ankara AŞ’nin 2016 yılında yaptığı ihracat nedeniyle 2017 yılı döviz cinsinden

alacaklarının değerleme işlemlerinde;

a - Dövizli alacaklarının değerlemesi sonucu 50.000 TL kur farkı gideri,

c- Dövizli alacaklarının değerlemesi sonucu 40.000 TL kur farkı geliri oluşmuştur.

129 ŞÜPHELİ TİCARÎ ALACAKLAR KAR. 70.000

128 ŞÜPHELİ TİCARÎ ALACAKLAR 70.000

17/10/2016

128 ŞÜPHELİ TİCARÎ ALACAKLAR 12.000

128.01.002.001 Burcu AŞ

120 ALICILAR 12.000

120.01.004 Burcu AŞ

654 KARŞILIK GİDERLERİ 12.000

654.02.002 Senetsiz Alacaklar

129 ŞÜPHELİ TİCARÎ ALACAK.KAR. 12.000

25.11.2016

102 BANKALAR 5.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

129 ŞÜPHELİ TİCARÎ ALACAKLAR KAR. 12.000

128 ŞÜPHELİ TİCARÎ ALACAKLAR 12.000

128.01.002.001 Burcu AŞ

644 KONUSU KALMAYAN KAR. 5.000

644.02.001 Karşılık ayrılan alacaklar

1- a 31/12 /2016

612 DİĞER İNDİRİMLER 50.000

612.03 Kambiyo Zararı

120 ALICILAR 50.000

Kur farkı gideri

56

Örnek : Ankara AŞ’nin 2016 yılında Alıcı Klaus Ltd’ye yapılan ihracat satış işlemi

nedeniyle döviz cinsinden alacaklarının değerleme sonucu 100.000 TL kur farkı geliri meydana

gelmiştir.

5. Alacak Senetleri Reeskont İşlemleri

213 Sayılı VUK’un “envanter çıkarmak” başlıklı 186 ıncı maddesinde, “Envanter

çıkarmak, bilanço günündeki mevcutları, alacakları ve borçları saymak, ölçmek, tartmak ve

değerlemek suretiyle kesin bir şekilde ve müfredatlı olarak tesbit etmektir… ” denmektedir.

Aynı Kanunun 191 inci maddesinde, envantere alınan iktisadi kıymetlerin bu kanunun

“değerleme”ye ait üçüncü kitabında yazılı esaslara göre değerleneceği, hüküm altına alınmıştır.

Bu kapsamda 213 Sayılı VUK’un 281’inci maddesinde alacakların, 285’inci maddesinde de

borçların değerleme hükümlerine yer verilmiştir.

213 sayılı VUK’un 281 inci maddesinde, “Alacaklar mukayyet değerleriyle değerlenir.

Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak

faizleriyle birlikte dikkate alınır.

1-b 31/12 /2016

120 ALICILAR 40.000

601 YURT DIŞI SATIŞLAR 40.000

601.03 Kambiyo karları

Kur farkı geliri

2-a 31/12 /2017

656 KAMBİYO ZARARLARI 50.000

656.01.002 Önceki dönem kur giderleri

120 ALICILAR 50.000

Kur farkı gideri

2-b 31/12 /2017

120 ALICILAR 40.000

646 KAMBİYO KARLARI 40.000

646.01.002 Önceki dönem kur gelirleri

Kur farkı geliri

31/12 /2016

120- ALICILAR 100.000

120.02.Yurtdışı satışlar

120.02.002 Almanya

120.02.002.007 Klaus Ltd.

601- YURTDIŞI SATIŞLAR 100.000

601.03.001.002 Klaus Ltd.

Yurt dışı alacak değerlemesi

57

Vadesi gelmemiş olan senede bağlı alacaklar değerleme gününün kıymetine irca

olunabilir. Bu takdirde, senette faiz nispeti açıklanmış ise bu nispet, açıklanmamışsa Cumhuriyet

Merkez Bankasının resmi iskonto haddi uygulanır.

Bankalar ve bankerler ile sigorta şirketleri alacaklarını ya Cumhuriyet Merkez Bankasının

resmi iskonto haddi veya muamelelerinde uyguladıkları faiz haddi ile, değerleme günü kıymetine

irca ederler.” denilmektedir.

213 Sayılı VUK’un 285’inci maddesinde ise, “ Borçlar mukayyet değerleriyle değerlenir.

Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak

faizleriyle birlikte dikkate alınır.

Vadesi gelmemiş olan senede bağlı borçlar değerleme günü kıymetine irca olunabilir. Bu

takdirde senette faiz nispeti açıklanmışsa bu nispet, açıklanmamışsa Cumhuriyet Merkez

Bankasının resmi iskonto haddinde bir faiz uygulanır.

Banka ve bankerler ile sigorta şirketleri borçlarını, Cumhuriyet Merkez Bankasına resmi

iskonto haddi veya muamelelerinde uyguladıkları faiz haddiyle, değerleme günü kıymetine irca

ederler.

Alacak senetlerini değerleme gününün kıymetine irca eden mükellefler, borç senetlerini

de aynı şekilde işleme tabi tutmak zorundadırlar.” denilmektedir.

Muhasebe ilkelerinden dönemsellik kavramı, sınırsız sayılan işletme hayatının belli

dönemlere bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının ayrı değerlendirilmesini ifade

etmektedir. Her dönemin hasılat, gelir ve karları ile maliyet, gider ve zararların karşılaştırılması,

dönemsellik ilkesinin bir gereğidir. Alacak ve borç senetlerinin değerleme günündeki

kıymetlerine indirgenmesi bu kavramın bir gereğidir. Ancak, bu işlemler mükelleflerin tercihine

bırakılmıştır.

Alacak veya borç senedinin değerleme günündeki değerine indirgenmesi reeskont olarak

belirtilmekte olup, daha açık bir ifadeyle de reeskont senede bağlı alacak ve borcun değerleme

günü itibariyle net değerinin tespiti ve dolayısıyla dönem kar-zararının hesaplanmasında, tespit

edilen net değerin dikkate alınmasını sağlamaktır. Reeskont yoluyla, senede bağlı alacak ve borç

tutarı içinde yer alan veya aldığı varsayılan vade farkının ayıklanıp ilgili olduğu dönemine

aktarılmasını sağlayan bir değerleme hükmünü ifade etmektedir. Cari dönem reeskont hesapları

izleyen dönemde kapatılır.

213 sayılı VUK’un 281 ve 285 inci maddeleri dikkate alındığında, alacaklar ve borçlar

mukayyet değerleriyle değerlenecektir. Vadesi gelmemiş olan senede bağlı alacak ve borçlar

değerleme gününün kıymetine irca olunabilir yani, değerleme günündeki kıymetine

indirgenebilir. Reeskont işleminde, senette faiz oranı açıklanmış ise bu oran uygulanacak, faiz

oranı açıklanmamışsa T.C. Merkez Bankasının resmi iskonto haddi uygulanacaktır.

Alacak senetlerini reeskont işlemine tabi tutan mükellefler, borç senetlerini de aynı

şekilde işleme tabi tutmak zorundadırlar.

Banka ve bankerler ile sigorta şirketlerine alacak ve borç senetlerini reeskonta tabi tutma

konusunda zorunluluk getirilmiş olup, bunlar her halükarda dönem sonlarında alacak ve borç

senetlerini, T.C. Merkez Bankasının resmi iskonto haddi veya muamelelerinde uyguladıkları faiz

haddiyle reeskonta tabi tutacaklardır. Banka ve bankerler ile sigorta şirketleri yalnızca senede

58

bağlı alacak ve borç senetlerini değil diğer alacak ve borçlarını değerleme günündeki

kıymetlerine indirgemek zorundadırlar.

5.1.Reeskont Uygulamasının Şartları:

- Alacak veya borç bir senede (bono, poliçe) bağlı olmalıdır.

- Senede bağlı alacak ve borç ticari bir ilişkiden kaynaklanmış, yani alacağın gelir yaratıcı

ya da hasılat unsuru, borcun da, gider ya da maliyet unsuru olması olarak dönem

kâr/zararının tespitine etki etmiş olmalıdır.

- Alacak veya borç senedi bir vade içermelidir.

- Alacak veya borç senedinin değerleme günü itibariyle vadesi gelmemiş olmalıdır.

- Alacak veya borç senedi işletme aktif veya pasifinde kayıtlı olmalıdır.

5.2. Reeskont Uygulamasında Özellik Arz Eden Durumlar

- Vadesi henüz gelmemiş olan ancak senede bağlanmayan alacak ve borçlar reeskonta tabi

tutulamaz.

- Hatır senetleri reeskonta tabi tutulamazlar.

- Avans niteliğindeki alacak senetleri için reeskont hesaplanmaz.

- Teminata veya tahsile verilen senetler şartları taşımak kaydıyla reeskonta tabi tutulabilir.

- Şüpheli alacak karşılığı ayrılmış senetli alacaklar için reeskont hesaplanmaz.

- Alacak senedinin KDV dahil tutarı içermesi halinde; KDV dahil toplam tutar üzerinden

reeskont hesaplanır.

- Reeskont hesaplamasında iç iskonto yöntemi kullanılır. Alacak ve borç senetlerinde faiz

oranı belirtilmişse üzerindeki yazan oran dikkate alınır. Belirtilmemişse TL olarak

düzenlenen senetlerde değerleme günü itibariyle geçerli olan TCMB kısa vadeli avans

işlemlerinde uygulanan faiz oranı, dövizli senetlerde değerleme gününde geçerli olan

Londra Bankalar Arası Faiz Oranı (LİBOR) esas alınır.

Örnek: Ankara AŞ’nin kayıtlarında 31.12.2016 tarihi itibariyle 100 gün vadeli 50.000 $

(kayıtlara alındığı tarihteki Dolar kuru $ : 2,1 TL) tutarında Klaus Ltd’ye ait alacak senedi

bulunmaktadır. Senette faiz oranı % 20 olarak belirtilmiştir. (31.12.2016 tarihi $ kuru 2,3 TL)

Reeskont Tutarı = (Normal Değer X Faiz Oranı X Gün Sayısı) / (36.000 + (Faiz oranı X Gün

sayısı))

F = A x N x T / 36.000 + ( N x T )

F = Reeskont tutarı

A = Nominal Değer

N = Faiz Oranı

T = Vadeye Kalan Gün Sayısı ( Gün Sayısı : Reeskontun yapılacağı günden senedin vade

tarihine kadar geçen gün adedidir. )

59

Reeskont Tutarı = A x N x T / 36.000 + ( N x T )

= 50.000 x 20 x 100 / 36.000 + (20 x 100)

Reeskont Tutarı = 100.000.000 / 38.000 : 2.631,58 ABD Doları

Reeskont Tutarı = 2.631,58 x 2,3 : 6.052,63 TL

Dövizli alacak senedinin kur farkı değerleme işlemi

Senet Değeri: 50.000 x 2,1 = 105.000 TL kayıtlı değer

Dönem sonu kayıt olacak tutar : 50.000 x 2,3 : 115.000 TL

Kur Farkı Geliri =115.000-105.000 = 10.000 TL

Örnek : Ankara AŞ, 31.12.2016 tarihinde aktifinde kayıtlı 100.000 TL tutarında ticari mal

satışından kaynaklanan 30 gün vadeli alacak senedi mevcuttur. Senette vade oranı

belirtilmemiştir.

Senette faiz oranı belirtilmediği için TCMB reeskont işlemlerinde uygulanan iskonto oranı 8,75

olarak kullanılacaktır. (Kısa vadeli avanslara uygulanan)

(http://www.tcmb.gov.tr/wps/wcm/connect/TCMB+TR/TCMB+TR/Main+Menu/Para+Politika

si/Reeskont+ve+Avans+Faiz+Oranlari)

Reeskont Tutarı : (Normal Değer X Faiz Oranı X Gün Sayısı) / (36.000 + (Faiz oranı X Gün

sayısı))

F : A x N x T / 36.000 + ( N x T )

Reeskont Tutarı : 100.000 x 8,75 x30 /(36.000 + (8,75 x 30)) : 724 TL

31/12 /2016

121 ALACAK SENETLERİ 10.000

121.01.002.002 Klaus Ltd

601 YURT DIŞI SATIŞLAR 10.000

601.03.001.002 Klaus Ltd.

Kur farkının gelir yazılması

31/12 /2016

657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ 6.053

122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU 6.053

Reeskont ayrılması

01/01 /2017

122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU 6.053

647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ 6.053

Reeskontun iptal edilmesi

60

Örnek : Alacak senetlerinin vadesinden önce tahsili:

Ankara AŞ, 15.07.2016 tarihinde aktifinde 200.000 TL tutarı ile kayıtlı senetli alacağının

vadesine 40 gün kalmıştır. Borçlu Kuzey AŞ, senet tutarını indirim sağlanması şartıyla

ödeyeceğini bildirmesi üzerine finansman sıkıntısı içinde olan Ankara AŞ tarafından % 10

indirim oranı uygulanarak tahsil etmiştir. İndirim tutarı için fatura düzenlenirken % 18 oranında

KDV uygulanmıştır.

Alacak senedi tutarı : 200.000 TL

İndirim tutarı : 200.000 x % 10 = 20.000 TL

İndirim KDV’si : 20.000 x18/118 = 3.051 TL

Net Iskonto : 20.000-3.051 = 16.949 TL

Kalan tutar : 200.000-20.000 = 180.000 TL

Örnek : Alacak senedinin yenilenmesi:

Ankara AŞ, borçlusu Güney AŞ’nin isteği üzerine; vadesine 20 gün kalan ve satıştan

kaynaklanan 500.000 TL senetli alacağının vadesi 30 gün uzatılarak 559.000 TL yeni bir senet

alınmıştır. 59.000 TL fark için fatura düzenlenmiş ve %18 KDV uygulanmıştır.

Senet yenileme farkı : 59.000 TL

KDV’si : 59.000 x 18/118 = 9.000 TL

Senet tutar artışı : 59.000 - 9.000 = 50.000 TL

31/12 /2016

657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ 724

122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU 724

01/01 /2017

122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU 724

647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ 724

15/07 /2016

102 BANKALAR 180.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

191 İNDİRİLECEK KDV 3.051

611 SATIŞISKONTOLARI 16.949

121 ALACAK SENETLERİ 200.000

121.01.001.004 Kuzey AŞ

Vadeden önce alacağın tahsili

61

6. Şüpheli alacaklar

Şüpheli alacaklarla ilgili düzenleme 213 sayılı VUK’un 323 üncü maddesinde yer

almaktadır. Bu maddeye göre;

“Ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili olmak şartıyla;

1. Dava veya icra safhasında bulunan alacaklar;

2. Yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmesine rağmen borçlu

tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük alacaklar;

Şüpheli alacak sayılır.

Yukarıda yazılı şüpheli alacaklar için değerleme gününün tasarruf değerine göre pasifte

karşılık ayrılabilir.

Bu karşılığın hangi alacaklara ait olduğu karşılık hesabında gösterilir. Teminatlı

alacaklarda bu karşılık teminattan geri kalan miktara inhisar eder.

Şüpheli alacakların sonradan tahsil edilen miktarları tahsil edildikleri dönemde kar-zarar

hesabına intikal ettirilir.” hükmü yer almıştır.

6.1. Şüpheli alacaklar için karşılık ayrılabilmesinin şartları

Mükellefin bilânço esasına göre defter tutuyor olması,

Alacağın ticari ve zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi ile ilgili

olması,

Alacak değerleme günü itibariyle şüpheli hale gelmiş olmalı,

Alacağın hasılat olarak kaydedilmiş olması,

Alacağın dava veya icra safhasında bulunması,

Alacağın yapılan protestoya veya yazı ile bir defadan fazla istenilmiş olmasına

rağmen borçlu tarafından ödenmemiş bulunan dava ve icra takibine değmeyecek derecede küçük

alacak olması,

Alacağın teminatlı olmaması ( teminatlı alacaklarda, ancak teminatı aşan kısım

için karşılık ayrılır.)

121 ALACAK SENETLERİ 559.000

121.01.001.005 Güney AŞ

121 ALACAK SENETLERİ 500.000

121.01.001.005 Güney AŞ

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 50.000

600.001.yurtiçi satışlar

600.001.005 vade farkı

391 HESAPLANAN KDV 9.000

Senet tutarının yenilenmesi

62

6.2. Şüpheli alacaklar için karşılık ayırmada özellik arz eden durumlar

Şüpheli alacak karşılığı ayrılması ihtiyaridir. Mükelleflerin şüpheli hale gelmiş

bulunan alacakları için karşılık ayırmamaları mümkündür. Alacağın şüpheli hale geldiği yıl

karşılık ayrılmayan alacak için şüphelilik hali devam ediyorsa daha sonraki yıllarda karşılık

ayrılabilir.

Avanslar için şüpheli alacak karşılığı ayrılması mümkün değildir.

Kamu idare ve müesseselerinden olan alacağın tahsil edilmemesi ve bu yüzden

bir zararın oluşması ihtimali olmadığından bu tür alacaklar için prensip olarak şüphelilikten

bahsedilemeyecek ve karşılık ayrılamayacaktır. (Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nca

verilen 21/02/2012 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.18.02-32323-7986-282 sayılı mukteza)

İflas masasına kaydedilen alacaklar için iflas masasına kaydedildiği tarih itibariyle

diğer bir ifadeyle icra safhasına intikal ettiği hesap döneminde şüpheli alacak karşılığı ayrılması

mümkündür. İflas halinde de ayrılan şüpheli alacakların sonradan tahsil edilen miktarları tahsil

edildikleri dönemde kar-zarar hesabına intikal ettirilir. (Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi

Başkanlığı'nca verilen 10/10/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.18.02-32323-7876-863 sayılı

mukteza)

Borçlar Kanununun 162 nci maddesi hükmü uyarınca temlik edilen alacağın,

alacak talep hakkı temlik edilen firmaya geçeceğinden, borca mahsuben temlik edilen tutarlar

için şüpheli ticari alacak karşılığı ayrılması mümkün bulunmamaktadır. (Maliye Bakanlığı Gelir

İdaresi Başkanlığı'nca verilen 15/02/2011 tarih ve B.07.1.GİB.4.06.18.02-32323-7834-78 sayılı

mukteza)

Şüpheli alacağın karşılık ayrılarak zarar yazılabilmesi için karın oluşumunu

etkilemesi, daha önce tahakkuk esası gereği hasılat hesaplarına intikal ettirilmiş olması

gerektiğinden, faktöring şirketlerinin daha önce hasılat kaydetmedikleri alacakları için şüpheli

alacak karşılığı ayırmalarının mümkün değildir. (Maliye Bakanlığı Gelir İdaresi Başkanlığı’nca

verilen 12.09.2011 tarih ve 085399 sayılı mukteza, Ancak Danıştay Dördüncü dairesi 15.06.2010

tarih E.2009/2277, K:2010/3654 sayılı kararında bu görüşün aksine hüküm verilmiştir.)

Aciz vesikasına bağlanan alacaklarda alacağın tamamı için değil bu vesikada yer

alan tutar kadar karşılık ayrılabilir.

334 sayılı VUK Genel Tebliği’ne göre, alacağın ilgili dönem kayıtlarına girmiş

olması ve KDV beyannamelerinde beyan edilmiş olması şartıyla, KDV içeren şüpheli

alacaklarda katma değer vergisi için de karşılık ayrılabilecektir.

Şirketlerin ortaklardan olan alacaklarına aylık dönemler itibariyle hesaplanan

ancak tahsil edilemeyen adat faizleri için Kanunda yer alan şartların yerine getirilmesi

durumunda şüpheli alacak karşılığı ayrılması mümkün bulunmaktadır. (Kocaeli VDB’ nın

20/06/2013 tarih ve 70280967-105[323-2012/12]-111 sayılı Muktezası )

Müşterilerle olan cari hesaplara yapılan avans mahiyetindeki ödemeler ticari

faaliyetin devamı için yapıldığından, ticari bir alacak niteliği kazanan bu tür ödemeler için Vergi

Usul Kanununun 323 üncü maddesinde belirtilen diğer şartların da sağlanması halinde bu

alacaklar için icra takibine başlanılan veya dava açılan yıl karşılık ayrılması mümkündür.

(BMVDB’nin 22.04.2015 tarih ve 11212 sayılı özelgesi)

63

Örnek :

1- Ankara AŞ’nin, Batı AŞ’den olan 500.000 TL tutarında senetli alacağını 20.08.2016

tarihinde protesto etmiş, borçlusunun ödememesi üzerine dava konusu yapılmıştır.

2-Batı AŞ’den olan senetli alacağın tahsili için 25.08.2016 tarihinde 20.000 TL protesto

ve mahkeme masrafı yapılmıştır.

3-Değerleme gününde, söz konusu alacağın tamamının şüpheli hale geldiği anlaşılmış ve

karşılık ayrılmasına karar verilmiştir.

4-25.02.2017 tarihinde karşılık ayrılarak şüpheli alacağın tamamı tahsil edilmiştir.

Örnek :

1- Ankara AŞ, 20.09.2016 tarihinde Güney AŞ’den olan dava konusu yapılarak şüpheli

hale gelen 300.000 TL bedelli senetli alacağının 100.000 TL’si teminatlı olup 200.000 TL

karşılık ayırmaya karar vermiştir.

2- Şüpheli alacağın 50.000 TL’lik kısmı 20.10.2016 tarihinde tahsil etmiştir.

3-2017 yılında şüpheli alacağın 100.000TL’lik kısmı da tahsil edilmiştir.

1 20.08.2016

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 500.000

128.01.001.001 Batı AŞ

121 ALACAK SENETLERİ 500.000

121.01.001.006 Batı AŞ

2 Alacağın aktarımı

25.08.2016

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 20.000

128.01.001.001 Batı AŞ

102 BANKALAR 20.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

3 Alacağın tahsili için yapılan masraflar

31.12.2016

654 KARŞILIK GİDERLERİ 520.000

654.02.001.005 Batı AŞ

129 ŞÜPHELİ TİC. AL. KARŞ. 520.000

129.01.001.001 Batı AŞ

4 Karşılık ayrılması

25.02.2017

102 BANKALAR 520.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

129 ŞÜPHELİ TİC. AL. KARŞ. 520.000

129.01.001.001 Batı AŞ

671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARLAR 520.000

671.03 Önceki yıl ayrılan karşılık iptali

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 520.000

128.01.001.001 Batı AŞ

Şüpheli alacağın tahsili

64

4-Kalan tutar 50.000 TL’lik kısmının ise 2017 yılında tahsilinin imkansız olduğu

mahkeme kararı ile belirlenmiştir.

Şüpheli alacak haline gelmiş bir alacak için teminat alınmış ise, şüpheli alacak

karşılığı, alınan teminatın şüpheli alacağı aşan kısmı için ayrılabilecektir.

Örnek :

1- Ankara AŞ’nin 200.000 TL bedel karşılığında mal sattığı Fidan AŞ’den 50.000 TL

tutarında teminat mektubu almıştır. Fidan AŞ’den olan alacak tutarı şüpheli alacak haline gelmiş

ve icra takibine başlanılması nedeniyle teminat tutarını aşan 150.000 TL için 22.08.2017

tarihinde karşılık ayrılmıştır.

2- Takip aşamasında söz konusu alacağın 140.000 TL’si 11.10.2016 tarihinde tahsil

edilmiş, kalan kısmın tahsil kabiliyetinin olmadığı anlaşılmıştır.

1 20.09.2016

654 KARŞILIK GİDERLERİ 200.000

654.02.001.006 Güney AŞ

129 ŞÜPHELİ TİC. AL. KARŞ. 200.000

129.01.001.002 Güney AŞ

Karşılık ayrılması

2 20.10.2016

102 BANKALAR 50.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

129 ŞÜPHELİ TİC. AL. KARŞ. 50.000

129.01.001.002 Güney AŞ

644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR 50.000

644.02.001 Karşılık ayrılan alacaklar

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 50.000

128.01.001.002 Güney AŞ

Şüpheli alacağın kısmı tahsili

3 / /2017

102 BANKALAR 100.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

129 ŞÜPHELİ TİC. AL. KARŞ. 100.000

129.01.001.002 Güney AŞ

671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARLAR 100.000

671.03 Önceki yıl ayrılan karşılık iptali

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 100.000

128.01.001.002 Güney AŞ

Şüpheli alacağın kısmı tahsili

4 / /2017

129 ŞÜPHELİ TİC. AL. KARŞ. 50.000

129.01.001.002 Güney AŞ

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 50.000

128.01.001.002 Güney AŞ

Mahkeme kararına istinaden alacak terkini

65

7. Değersiz Alacaklar

213 sayılı Kanunun 322 inci maddesinde değersiz alacaklar: “Kazai bir hükme veya

kanaat verici bir vesikaya göre tahsiline artık imkan kalmıyan alacaklar, değersiz alacaktır.

Değersiz alacaklar, bu mahiyete girdikleri tarihte tasarruf değerlerini kaybederler ve

mukayyet kıymetleriyle zarara geçirilerek yok edilirler.

İşletme hesabı esasına göre defter tutan mükelleflerin bu madde hükmüne giren değersiz

alacakları, gider kaydedilmek suretiyle yok edilirler.” şeklinde tanımlanmıştır.

Tek Düzen Muhasebe Sistemine göre bu tür zararlar 689 Diğer Olağandışı Gider Ve

Zararlar (-) hesabında izlenir.

Bir Alacağın Değersiz Alacak Olduğu Gerekçesiyle Zarar Kaydedilebilmesi İçin

Gereken Şartlar Kanun maddesinde açıklandığı üzere;

Kazai bir hükme

Veya kanaat getirici bir belgeye göre tahsilinin imkansız hale geldiği alacaklar,

değersiz alacak olarak sayılırlar.

Bir alacağın değersiz alacak olarak kabul edilebilmesi için aşağıdaki şartları taşıması

gerekmektedir.

- Alacak kar sağlaması düşünülen bir faaliyet neticesinde elde edilmiş olmalıdır. (Hatır

senetleri, gibi ticari bir faaliyet sonucunda oluşmamış alacaklar sayılmaz)

1 22/08 /2017

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 150.000

128.01.002.002 Fidan AŞ

120 ALICILAR 150.000

120.01.003 Fidan AŞ

22/08 /2017

654 KARŞILIK GİDERLERİ 150.000

654.02.002.001 Fidan AŞ

129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞ. 150.000

129.01.001.003 Fidan AŞ

2 11/10 /2017

102 BANKA 140.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI 150.000

129.01.001.003 Fidan AŞ

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 150.000

128.01.002.002 Fidan AŞ

644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR 140.000

644.02.001 Karşılık ayrılan alacaklar

66

- Alacağın değersiz hale geldiği yıl, mukayyet değeri ile gider yazılmalıdır.

- Alacaklının işletme veya bilanço usulü defter tutması fark etmez.

- Faaliyet ticari veya zirai faaliyet olmalıdır.

- Daha önce şüpheli halde karşılık ayrılan alacak, değersiz alacak haline gelirse ters kayıt

yapılarak kapatılır.

- Alacağın tahsili imkânsız bir hale gelmiş olması kanaat verici bir vesika ile

ispatlanmalıdır.

Maliye Bakanlığı tarafından verilen değişik özelgelerde;

Kazai bir hüküm, ”alacağın tahsili için kanun yollarına başvurulmuş olması, icra takibinin

yapılmış bulunması, bu müracaatlar ve takipler sonunda, alacağın ödenmeyeceğine hakim

tarafından hükmedilmiş olması”

Kanaat verici vesika, “.. ödemeyi imkansız hale getirmiş hal ve sebepler sonucu ortaya

çıkmış belgeler..” olarak belirtilmiş ve aşağıda kanaat getirici vesikalara örnekler verilmiştir,

– Borçlunun herhangi bir mal varlığı bırakmadan ölümü veya Medeni Kanunun 31 ve

izleyen maddelerine göre mahkemelerce borçlu hakkında verilen gaiplik kararı ve mirasçıların

da mirası reddettiklerine dair sulh hukuk mahkemelerince verilmiş bulunan mirası ret kararı,

– Borçlu aleyhine alacaklı tarafından açılan davayı borçlunun kazandığına dair mahkeme

kararı,

– Mahkeme huzurunda alacaktan vazgeçildiğine ilişkin olarak düzenlenmiş belgeler,

– Alacaktan vazgeçildiğine dair konkordato anlaşması,

– Borçlunun dolandırıcılıktan mahkûm olması ve herhangi bir malvarlığı bulunmadığını

belgeleyen resmi evrak,

– Borçlunun adresinin saptanamaması nedeniyle icra takibat dosyasının kaldırıldığını ve

yasal süresi içerisinde yenileme talebinde de bulunulmadığını gösteren icra memurluğu yazısı,

– Gerek doğuşu gerekse vazgeçilmesi bakımından belli ve inandırıcı sebepleri olmak

şartıyla alacaktan vazgeçildiğini gösteren anlaşmalar, (Alacaklının tek taraflı irade beyanı ile

alınmasından vazgeçilen alacakların, değersiz alacak olarak zarar kaydı mümkün değildir.)

– Ticaret mahkemesince borçlu hakkında verilmiş ve ilgili masa tarafından tasfiyeye tabi

tutulmuş bulunan iflas kararına ilişkin belgeler,

– Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu tarafından verilen alacakların tahsiline imkan

kalmadığını gösteren belgeler,

– Finansal yeniden yapılandırma çerçeve anlaşmaları nedeniyle tahsilinden vazgeçilen

alacaklara ilişkin belgeler,

kanaat verici vesikalardır.

Belirtilen ve benzer biçimlerde kazai bir hüküm veya kanaat verici vesikaya bağlanan

alacaklar artık değersiz alacak sayılır ve değersiz alacak vasfını aldığı tarihte gider (zarar)

yazılarak kayıtlardan yok edilirler. Bu gider vergi mevzuatının kabul ettiği bir gider/zarar

kapsamındadır.

67

Örnek: Ankara AŞ’nin, 2016 yılında karşılık ayırarak gider yazdığı 200.000 TL

tutarında alacağının tahsilinin imkansız hale geldiği 15.07.2017 tarihinde kesinleşen mahkeme

kararıyla öğrenilmiştir.

Örnek: Ankara AŞ’nin, Kuzey AŞ’den 75.000 TL tutarındaki alacak senedinin

10.05.2017 tarihli mahkeme kararı ile tahsilinin imkansız hale geldiği anlaşılmış olup; Ankara

AŞ tarafından ilgili alacak için daha önceden karşılık ayrılmamıştır.

8. Vazgeçilen Alacaklar

Alacaklısı tarafından değersiz alacak niteliğine sahip olan alacaklar borçlu için de

vazgeçilen alacak niteliğindedir. 213 sayılı VUK’un 324 üncü maddesinde yer alan değersiz

alacaklar “Konkordato veya sulh yoluyla alınmasından vazgeçilen alacaklar, borçlunun

defterlerinde özel bir karşılık hesabına alınır. Bu hesabın muhteviyatı alacaktan vazgeçildiği yılın

sonundan başlayarak üç yıl içinde zararla itfa edilmediği takdirde kar hesabına naklolunur.”

hükmüne yer verilmiştir.

8.1. Vazgeçilen Alacak Şartları :

1- Alacaktan vazgeçildiği, konkordato veya sulh anlaşması ile ispat edilmeli.

a- Konkordato yoluyla vazgeçilen alacağa ait sözleşme tescilli ticaret mahkemesi

kararı bulunmalıdır.

b- Sulh yoluyla vazgeçilen alacaklarda, sözleşmenin notere onaylatılması gerekmektedir.

2- Borçlu, vazgeçilen borç tutarını pasifte bir hesapta üç yıl takip edecektir.

3- Borçlunun bilanço usulünde defter tutması gerekmektedir.

Konkordato veya sulh yoluyla vazgeçilen alacak tutarı, borçlu açısından kar hükmünde

olup, borçlunun defterinde özel bir karşılık hesabına alınır ve üç yıl içinde zararla itfa edilmediği

takdirde takip eden yıl kara aktarılır.

Konkordato : Herhangi bir sebepten dolayı işleri bozulmuş, ödeme gücünü belli ölçüde

kaybedip mali durumu bozulmuş iyi niyetli ve dürüst borçluları korumak amacını taşıyan İcra

İflas Kanununun 285-309 maddelerinde düzenlenen müessesedir.

Konkordato, borçlunun alacaklılarının 2/3’ü ile (bu orana denk gelen alacaklıların alacak

15/07 /2017

129 ŞÜPHELİ TİC. ALACAKLAR KARŞILIĞI 200.000

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 200.000

15/07 /2017

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 75.000

689.06 Tahsil edilemeyen alacaklar

121 ALACAK SENETLERİ 75.000

121.01.001.004 Kuzey AŞ

68

tutarının da borçlunun borçlarının 2/3’ü oranında olması gerekir) yaptığı, ticaret mahkemesinin

de tasdiki ile geçerlilik kazanan bir anlaşmadır. İmtiyazsız alacaklılar borçlunun borçlarının

belirli bir yüzdesinden feragat eder ve borçlu da, borçlarının konkordatoda kabul edilen kısmını

ödeyerek borçlarının tamamından kurtulabilir.

Örnek: Ankara AŞ, 10.09.2016 tarihinde müşterisi Kuzey AŞ’ye sattığı mal tutarından

100.000 TL senetli alacağı olup, ödeme güçlüğüne düşen Kuzey AŞ, 25.11.2016 tarihinde

konkordato ilan etmiştir. Ankara AŞ, konkordato anlaşması ile alacağın % 40 oranının

tahsilinden vazgeçmiştir.

Ankara AŞ kaydı :

Kuzey AŞ kaydı; Kuzey AŞ, 3 yıl süre ile pasifte bekletmesi gereken kardır. 3 yıl

içerisinde zararla itfa edilemeyen tutarlar gelir hesabına intikal ettirilir.

D. DİĞER ALACAKLAR (13)

Bu hesap grubu; herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş ve en çok bir yıl

içinde tahsil edilmesi düşünülen senetli, senetsiz alacaklar ile bu gruba ait şüpheli alacak ve

şüpheli alacak karşılığının izlenmesini sağlar. Bu grup aşağıdaki hesaplardan oluşur.

131. ORTAKLARDAN ALACAKLAR

İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile (ödünç verme ve benzer

nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarların izlendiği hesaptır.

İşleyişi: Alacağın doğması halinde hesaba borç, tahsili halinde ise alacak kaydedilir.

132. İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR

İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile (ödünç verme ve benzer

nedenlerle ortaya çıkan) iştiraklerinden olan alacaklarını kapsar.

İşleyişi: Bu hesaba; alacağın doğması halinde borç, tahsili halinde ise alacak kaydedilir.

25.11.2016

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 40.000

121 ALACAK SENETLERİ 40.000

121.01.001.004 Kuzey AŞ

Ankara AŞ konkordato anlaşması kaydı

25.11.2016

321 BORÇ SENETLERİ 40.000

549 ÖZEL FONLAR 40.000

Kuzey AŞ konkordato anlaşması kaydı

25.11.2016

549 ÖZEL FONLAR 40.000

679 DİĞ. OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR 40.000

3 yıl içerisinde zararla itfa edilemeyen gelirin kaydı

69

133. BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR

İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile (ödünç verme ve benzer

nedenlerle ortaya çıkan) bağlı ortaklıklardan olan alacaklarını içerir.

İşleyişi: Bu hesaba; alacağın doğması halinde borç, tahsili halinde ise alacak kaydedilir.

135. PERSONELDEN ALACAKLAR

İşletmeye dahil personel ve işçinin işletmeye olan çeşitli borçlarını kapsar.

İşleyişi: Bu hesaba, alacağın doğması halinde borç; tahsili halinde ise alacak kaydedilir.

136. DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR

Ticari olmayıp yukarıda sayılan hesaplardan herhangi birine dahil edilemeyen alacakların

izlendiği hesaptır.

İşleyişi: İşletme lehine doğan alacaklar bu hesaba borç; tahsilatlar alacak kaydedilir.

137. DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)

Bilanço gününde, bu grupta belirtilen senetli alacakların tasarruf değeri ile

değerlenmesini sağlamak üzere alacak senetleri için ayrılan reeskont tutarları bu hesapta izlenir.

İşleyişi: Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba alacak, "657. Reeskont Faiz Giderleri

Hesabı"na gider yazılır. İzleyen dönemde bu hesap "647. Reeskont Faiz Gelirleri Hesabı"na

aktarılarak kapatılır.

138. ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR

Ödeme süresi geçmiş bu nedenle vadesi bir kaç defa uzatılmış veya protesto edilmiş, yazı

ile birden fazla istenmiş ya da dava veya icra safhasına aktarılmış senetli ve senetsiz diğer

alacakları kapsar.

İşleyişi: Tahsili şüpheli hale gelen diğer alacaklar ilgili hesapların alacağı karşılığında bu

hesaba borç yazılarak, sağlam alacaklardan çıkarılması sağlanır. Alacağın tahsili veya tahsil

edilemeyeceğinin kesinleşmesi durumunda bu hesaba alacak kaydedilir.

139. ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI (-)

Senetli ve senetsiz şüpheli diğer alacakların tahsil edilememe ihtimalinin kuvvetlenmiş

olması halinde, bu tür risklerin giderilmesini sağlamak üzere ayrılan karşılıkları kapsar.

Teminatlı alacaklarda karşılık, teminatı aşan kısım için kullanılır.

İşleyişi: Hesaplanan karşılık tutarı bu hesaba alacak, "654. Karşılık Giderleri Hesabı"na

borç kaydedilir. Şüpheli alacağın tahsiline bağlı olarak, tahmin olunan zararın kısmen ya da

tamamen gerçekleşmemesi halinde; gerçekleşmeyen kısım "644. Konusu Kalmayan Karşılıklar

Hesabı"na alacak kaydolunarak bu hesaba borç yazılır. Şüpheli alacağın tahsilinin imkansız

olduğu kesinleştiği takdirde bu hesaba borç, ilgili hesaba da alacak kaydedilir. Gerçekleşen

zararın ayrılan karşılıklardan fazla olması halinde, ayrılan karşılık kadar bu hesaba, zarar fazlası

ise "681. Önceki Dönem Gider ve Zararları Hesabı"na borç yazılır. Tahsil edilemeyen tutar ise

ilgili alacak hesabına alacak kaydolunur.

70

Daha önce alacaklardan düşülen ve bu hesaba borç kaydedilen alacakların tahsili söz

konusu olduğu takdirde, oluşlarına göre "671. Önceki Dönem Gelir ve Kârları Hesabı"na alınır.

Örnek : Ankara AŞ, 15.08.2016 tarihinde ortaklarından Ahmet Bey’e 50.000 TL borç

para vermiştir. 25.08.2016 tarihinde ortak borcunu ödemiştir.

Ortaklar cari hesabının borç bakiyeleri yüksek tutarlı olduğu zaman, bu tutarlar ortağa

para kullandırma işleminin bir sonucu olarak kabul edilmekte, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi

Kanunun 13/1-2 maddelerine göre transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç kapsamına

girmekte olup bu yüksek tutarlı meblağlara adatlandırma yapılarak faiz ve buna ilişkin olarak

KDV hesaplanması gerekmektedir.

Örnek : Ankara AŞ’nin iştirak ettiği Damla AŞ’nin 2017 yılı genel kurulunda 2016 yılı

karının dağıtılmasına karar verilmiş ve Ankara AŞ hesabına 75.000 TL kar payı tahakkuk

etmiştir.

5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 5. maddesinin 1. fıkrasının (a) bendinde iştirak

kazancı istisnası tanımlanmıştır. Bu bent uyarınca, kurumların, tam mükellef başka bir kuruma

iştirak etmeleri ve bu kurumdan kar payı (iştirak kazancı) elde etmeleri durumunda, bu kazanç

kurumlar vergisinden istisna olarak kabul edilmektedir.

15.08.2016

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 50.000

131.01.001 Ahmet Bey

102 BANKALAR 50.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

Ortağa verilen borç

25.08.2016

102 BANKALAR 50.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 50.000

131.01.001 Ahmet Bey

Ortağın borcunu ödemesi

132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR 75.000

132.01.001 Damla AŞ

640 İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GEL. 75.000

640.01.003 Damla AŞ

İştirak Kar payı kaydı

71

Örnek: Ankara AŞ, personeli Mehmet Bey’e 50.000 TL avans vermiştir.

Örnek: Ankara AŞ’nin üretimde kullandığı bir makine arızalanarak kullanılamaz duruma

gelmiştir. Ziraat Sigorta, Ankara AŞ’ye 250.000 TL ödeme yapmayı taahhüt etmiştir.

1. Ortaklardan Alacaklar hesabının incelenmesinde;

-İştiraklerden ve bağlı ortaklıklardan olan alacaklara ilişkin olarak faiz hesaplanmasının

gerekip gerekmediği, bu konuda alacak/borç tutarları için bir cari hesabın bulunup bulunmadığı,

-İştiraklerden ve bağlı ortaklıklardan olan alacakların, 5520 sayılı KVK’ya göre transfer

fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı hükümlerine uyulup uyulmadığı,

-İştiraklerden ve bağlı ortaklıklardan olan alacakların hesap bakiyeleri için belirli

dönemlerde yazılı olarak mutabakatın yapılıp yapılmadığı,

İncelenir.

E. STOKLAR (15)

Bu grup, işletmenin satmak, üretimde kullanmak veya tüketmek amacıyla edindiği, ilk

madde ve malzeme, yarı mamul, mamul, ticari mal, yan ürün, artık ve hurda gibi bir yıldan az

bir sürede kullanılacak olan veya bir yıl içerisinde nakde çevrilebileceği düşünülen varlıklardan

oluşur. Faturası gelmemiş stoklar ilgili bulundukları kalemin içinde gösterilir. Bu grupta yer alan

hesaplar aşağıdaki gibidir.

İsletmelerin ticaretini yapmak için edindiği veya ürettiği iktisadi kıymetlerin (malların)

dönem sonu itibariyle henüz satılmamış kısmı ile henüz üretime sevk edilmemiş ilk madde ve

malzemeler isletme stoklarını oluşturur. İşletme stokları, her an satılabilecek veya üretime

verilebilecek kıymetlerden oluştuğundan bilânçoda sadece dönen varlıkları içinde yer alır.

150. İLK MADDE VE MALZEME

Üretimde veya diğer faaliyetlerde kullanılmak üzere işletmede bulundurulan hammadde,

yardımcı madde, işletme malzemesi, ambalaj malzemesi ve diğer malzemelerin izlendiği

hesaptır.

135 PERSONELDEN ALACAKLAR 50.000

135.04.001 Mehmet Bey

102 BANKALAR 50.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

Personele verilen borç

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 250.000

136.02.004.001 Ziraat Sigorta

679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR ve KARLAR 250.000

679.05.001 Makine sigorta tazminatı

Sigorta Şirketinden alacak taahhuku

72

İşleyişi: Satın alındıkları ya da üretildikleri maliyet bedelleri ile bu hesabın borcuna,

üretime verildiğinde, tüketildiğinde, satıldığında veya devredildiğinde ise hesabın alacağına

kaydedilir.

151. YARI MAMULLER-ÜRETİM

Henüz tam mamul haline gelmemiş ancak direkt ilk madde ve malzeme ile direkt işçilik

ve genel üretim giderlerinden belli oranlarda pay almış üretim aşamasındaki mamullerin izlendiği

hesaptır.

İşleyişi: Maliyet dönemi sonunda direkt ilk madde ve malzeme, direkt işçilik ve genel

üretim giderleri tutarları kadar bu hesap borçlandırılır. Üretimi tamamlananların maliyet tutarı

bu hesabın alacağı karşılığında ilgili stok hesaplarına aktarılır.

152. MAMULLER

Üretim çalışmaları sonunda elde edilen ve satışa hazır hale gelmiş bulunan mamullerin

izlendiği hesaptır.

İşleyişi: Bu hesap, üretimi tamamlanan mamullerin ambarlara alınmasıyla borçlandırılır.

Satılması veya herhangi bir nedenle ambardan çekilmesi ile alacaklandırılır.

153. TİCARİ MALLAR

Herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan satmak amacı ile işletmeye alınan ticari mallar

(emtia) ve benzeri kalemler bu hesapta yer alır.

İşleyişi: Satın alınan ticari mallar (emtia) maliyet bedeli ile bu hesaba borç, satılması veya

herhangi bir nedenle ambardan çekilmesinde ise maliyet bedeli ile alacak kaydedilir.

157. DİĞER STOKLAR

Yukarıdaki stok kalemlerinin hiç birinin kapsamına alınmayan ürün, artık ve hurda gibi

kalemler bu hesap grubunda yer alır.

İşleyişi: Elde edilen bu stoklar maliyet bedeli ile hesaba borç, satıldığında,

devredildiğinde veya kullanıldığında alacak kaydedilir.

158. STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

Bu hesap, yangın, deprem, su basması gibi doğal afetler ve bozulmak, çürümek, kırılmak,

çatlamak, paslanmak, teknolojik gelişmeler ve moda değişiklikleri nedenleriyle stokların fiziki

ve ekonomik değerlerinde önemli azalışların ortaya çıkması veya bunların dışında diğer

nedenlerle stokların piyasa fiyatlarında düşmelerin meydana gelmesi dolayısıyla, kayıpları

karşılamak üzere ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır.

İşleyişi: Stok değer düşüklüğü tespit edildiğinde "654. Karşılık Giderleri Hesabı"nın

borcu karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir. Karşılık ayrılan stok kaleminin işletme içinde

kullanılması ya da satılması halinde; ilgili stok hesabının alacağı ile karşılaştırılarak daha önce

ayrılan karşılık "644. Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na aktarılarak kapatılır.

159. VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI

Yurt içinden ya da yurt dışından satın alınmak üzere siparişe bağlanan stoklarla ilgili

olarak yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır.

İşleyişi: Yapılan ödemeler bu hesaba borç, malın teslimi üzerine alacak kaydedilir.

73

1.Stok Tanımı: İşletme faaliyetlerinde kullanılmak veya satılmak üzere bulundurulan

fiziki varlıklar olup stok tanımına giren unsurlar aşağıdaki gibi sayılabilir.

- Üretim sürecinde ya da hizmet sunumunda tüketilecek ilk madde ve malzemeleri,

- Üretim aşamasında bulunan yarı mamulleri,

- İşletmenin satmak üzere ürettiği mamulleri,

- Satılmak üzere elde edilmiş ticari malları,

- Stok kalemlerinden hiçbirinin kapsamına girmeyen yan ürün, artık ve hurda gibi

kalemlerden oluşan diğer stokları içerir.

Stoklarla ilgili bazı tanımlara aşağıda yer verilmiştir.

-Ambar: Mevcut hammadde, yardımcı madde, işletme malzemesi, yedekleri, muhtelif

malzeme ile mamul ve yarı mamullerin muhafaza edildiği açık veya kapalı yerleri,

-Asgari stok seviyesi: Malzemeden yeniden sipariş edilip gelinceye kadar geçecek zaman

içinde ambarda bulundurulması gerekli olan en az malzeme miktarını,

-Azami stok seviyesi: Belirli bir zaman için depo ve ambarda bulundurulması gereken en

çok malzeme miktarını,

- Hammadde: İşletmelerde mekanik ve kimyasal veya başka bir metotla şekil veya

bünyesi değiştirilerek mamul yapımında kullanılan maddeleri,

- Mal: Muhafaza altına alınan bilumum hammadde, yardımcı madde, işletme malzemesi

ve yedekleri ile muhtelif malzeme, mamul ve yarı mamulü,

-Malzeme: Normal çalışmanın sürdürülebilmesi, genişletilmesi, değiştirilmesi ve

devamının sağlanabilmesi için gerekli hammadde, yarı mamul ve mamul ile bu malları işletmek

için kullanılan makine araç gereçlerle bunların onarım ve bakımlarında kullanılan diğer araç ve

gereçleri,

2. Stokların Denetiminin Amacı :

Stokların denetiminin amacı, bu varlık kaleminin genel kabul görmüş muhasebe

ilkelerine göre kayıtlara alındığının ve finansal tablolarda gerçek ve doğru olarak raporlanmış

olduğunun saptanmasıdır. Bu amaca ulaşmak için denetçi, stokların fiziki olarak var olduklarını,

bunların işletmenin sahipliğinde bulunduklarını, kullanılabilir veya satılabilir durumda

olduklarını ve doğru olarak fiyatlandırıldıklarını saptamalıdır.

3. Stokların Değerlemesi :

Dönem sonunda işletme stoklarının fiili envanteri çıkartılır. Fiili envanter esnasında

işletmeler kendi yapılarına uygun bir şekilde her tür malı tasnif eder ve her türlü maldan kaç tane,

kaç kilo, kaç metre olduğunu belirleyerek envanter listelerini oluşturur. Envanter listelerine

alınması gereken stokları belirlerken kriter, malın işletme mülkiyetinde olup olmadığıdır. Bu

nedenle, satılmak üzere gönderilen konsinye mallar varsa bunlar ile kayıtlara geçirilmiş olduğu

halde henüz işletmeye gelmemiş yoldaki mallar envanter listelerine dahil edilmelidir.

Satılmış ve muhasebeleştirilmiş ancak henüz müşteriye yollanmamış mallar ile emanet

olarak işletmeye bırakılmış mallar varsa, bunlar envanter listelerine dahil edilmemelidir.

74

Stok sayımlarında stoklarda bulunan her türlü hammadde, yarı mamul, mamul ve

yardımcı malzemeler ile ticari mallar ayrı ayrı envanter işlemine tabi tutulmalıdır.

Envanter işlemlerinde; Dönem başı Stok + Dönem içi Alışlar = Dönem içi Satışlar +

Dönem sonu Stok eşitliği sağlanmalıdır.

Her bir stok kaleminde kaydi envanter ile ilgili fiili envanter arasında çıkan farkların

kanuni defter kayıtlarına stok sayım fazlalıkları ile stok sayım noksanlıkları hesabında kayıt

altına alınmalıdır.

Satın alınan veya imal edilen emtia (stoklar) maliyet bedeli ile değerlenir. Maliyet bedeli

ise satın alma maliyeti ile birlikte stokların işletme ambarına girinceye kadar yapılan masrafları

kapsar.

Emtianın üretim, taşınma ve depolama gibi işlemlere tabi tutulması aşamalarında fiziken

yok olması veya kullanılamaz olması durumunda, Ticaret ve Sanayi Odaları tarafından belirlenen

fire oranları dâhilindeki tutarları satılan malın maliyetine aktarılmak suretiyle maliyet olarak

dikkate alınır. Ancak Ticaret ve Sanayi Odaları tarafından belirlenen fire oranını aşan fire

oranlarının gerçekleşmesi durumunda aşan kısım mali kârın tespitinde maliyet olarak dikkate

alınmaz. Bu fireler kanunen kabul edilmeyen gider olarak dikkate alınır.

Hurda (döküntü vb) imalat artıkları emsal bedeli ile değerlenir. İmalat artıklarının

değerleme sonucu bulunacak değerinin üretim maliyetinden çıkartılması gerekmektedir.

VUK'a göre bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde

değeri düşen veya imha edilen malların emsal bedeliyle değerlenir.

Emsal bedel tespitinin takdir komisyonlarınca yapılması gerekir. Bozulmak, kullanım

süresi geçmek vb. gibi nedenlerle imha edilen malların imhasında önce takdir komisyonuna bedel

takdiri yaptırmak şartıyla ticari kazanç ve kurum kazancının tespitinde indirim konusu yapılması

mümkündür.

238 seri nolu VUK Genel Tebliğine göre; Emtianın satın alınıp işletme stoklarına girdiği

tarihe kadar oluşan kur farkları maliyete eklenecek, daha sonra doğan kur farkları ise maliyete

eklenebileceği gibi doğrudan gider de yazılabilecektir. Diğer yandan, Emtia temini amacıyla

kullanılan kredilere ilişkin faiz ve komisyon giderlerinin emtia maliyetine eklenebileceği gibi

gider olarak yazılabilir.

Stok değerlemesi yalnız dönem sonu stok değerinin bulunması yönünden değil hesap

dönemi süresince işletme verimliliğini ve karlılığını izlemek yönünden de önemlidir.

Gerek dönem karının hesaplanması, gerekse işletmenin mali durumunun doğru olarak

yansıtılması stokların değerlemesini önemli kılmaktadır.

Stok kalemlerinin maliyetinin hangi yöntemle saptanacağı konusunda, uluslararası

muhasebe literatüründe ve uygulamada çeşitli yöntemler ve standartlar mevcuttur.

4. Stok değerleme yöntemleri :

4.1. Fiili maliyet yöntemi:

213 sayılı VUK’da maliyet bedelinin tespitinin hangi metoda göre yapılacağı açık olarak

belirtilmemiş ise de, stokların değerlenmesi ile ilgili hükümlerin yorumundan fiili maliyet

prensibi ortaya çıkmaktadır. Buna göre stokta bulunan malların kendi maliyetleri ile

75

değerlenmesi esas olmaktadır. Stokta bulunan malların hangi partiden kaldığı biliniyorsa ait

olduğu partinin birim fiyatıyla değerlenmesi gerekir.

Buzdolabı, otomobil, makine, motor gibi cinsinin ve maliyetinin tespiti mümkün mallar

için fiili maliyet yöntemi uygulaması doğru bir yöntemdir. Satın alındıklarında veya

üretildiklerinde özel bir işaret, numara vb. taşıyor ise bu mala ilişkin stok değeri fiilen tespit

edilebilir bir stok değeri olacağından diğer stok değerleme ölçülerinin kullanılması uygun

olmayacaktır.

4.2. Ortalama Maliyet Yöntemi:

Stokta bulunan malların fiilen hangi partiden kaldığı bilinemiyorsa veya hangi fiyatla

alındığı tespit edilemiyorsa ortalama maliyet yöntemi kullanılmalıdır.

Yağ, şeker, un, peynir, süt gibi birbirine benzer mallarda belirli maliyetlerle değerleme

yapılamıyor ise ortalama maliyet yöntemi uygulanır. Ortalama maliyet yöntemi üç şekilde

uygulamada yer almaktadır;

a- Basit Ortalama Maliyet Yöntemi:

Yıl içinde satın alınan belli bir malın, birim alış fiyatının toplanarak alış sayısına

bölünmesiyle bulunan ortalama maliyettir.

Bu yöntem uygulanırken, ünite sayısı ve fiyatların eşit olmadığı durumda gerçek dışı ve

hayali sonuçlar ortaya çıkabileceğinden doğru bir değerleme olarak kabulü oldukça zordur.

b-Ağırlıklı Ortalama Maliyet Yöntemi:

Satın alınan mal miktarı ile birim fiyatı çarpımı olan mal alış değerleri toplamının alınan

toplam mal miktarına bölünmesiyle bulunur.

Fiyat dalgalanmaları olan ekonomilerde uygulama alanı bulabilen, çok yüksek ve çok

düşük fiyattan alınan malzemeleri adil bir biçimde ortalama fiyattan değerleyen yöntemdir.

c- Hareketli Ağırlıklı Ortalama Maliyet Yöntemi:

Her yeni alış ve satış durumunda işletmede bulunan mal mevcutlarının ortalama birim

maliyeti hesaplanır. Böylece, her yeni işlemde mevcut mal stoklarının maliyet değeri ve her satış

işleminde satılan malın ortalama birim maliyeti ve toplam maliyet değeri bulunmuş olur.

4.3. Son Giren İlk Çıkar (LİFO - Last In Fırst Out) Yöntemi :

LİFO değerleme yöntemi, üretime verilecek olan veya satılacak malların stoklara son

olarak giren mallardan olması gerektiği varsayımına dayanır. Stoktaki malların kullanılma sırası

son olarak alınan mallardan başlanarak geriye doğru sırasıyla devam eder. Yani stoklara giren

malların giriş sırasının tersine göre stoktan çıkarlar.

Bu yöntemde direkt ilk madde ve malzemenin üretime son fiyatlarla gönderildiği

varsayımı esas alınmıştır. LİFO yönteminin amacı, enflasyonist dönemlerde işletmelerin öz

varlıklarını daha az vergi almak suretiyle korumaktır. Enflasyonist dönemlerde işletmeler

üretimde kullandıkları direkt ilk madde ve malzemeyi aynı fiyatla satın alamadıklarından bu

durum mali yapılarının bozulmasına neden olmaktadır.

5024 sayılı Kanunla, 213 sayılı VUK’un 274 üncü maddesin de yapılan değişiklik

sonucu LİFO stok değerleme yönteminin uygulanması kaldırılmıştır.

76

4.4. İlk Giren İlk Çıkar ( FİFO - First In First Out) Yöntemi :

FİFO değerleme yöntemi, üretime verilecek olan veya satılacak malların stoklara ilk önce

giren mallardan olması gerektiği varsayımına dayanır. Stoktaki malların kullanılma sırası ilk

alınan mallardan başlanarak sırasıyla devam eder. Diğer bir deyişle, stoklara giren malların yine

giriş sırasıyla stoktan çıkarlar.

213 sayılı VUK’un “Maliyet bedeli” başlıklı 262 nci maddesinde “Maliyet bedeli, iktisadi

bir kıymetin iktisap edilmesi veyahut değerinin artırılması münasebetiyle yapılan ödemelerle

bunlara müteferri bilümum giderlerin toplamını ifade eder.” şeklinde tanımlanmıştır.

213 sayılı VUK’un 274 üncü maddesinde “Emtia, maliyet bedeliyle değerlenir. Emtianın

maliyet bedeline nazaran değerleme günündeki satış bedelleri % 10 ve daha fazla bir düşüklük

gösterdiği hallerde mükellef, maliyet bedeli yerine 267 nci maddenin ikinci sırasındaki usul hariç

olmak üzere, emsal bedeli ölçüsünü tatbik edebilir. Bu hüküm 275 inci maddede yazılı mamuller

için de uygulanabilir.” hükmü yer almış,

213 sayılı VUK’un 275 inci maddesinde imal edilen emtianın maliyetinin belirlenme

esasları “İmal edilen emtianın (Tam ve yarı mamul mallar) maliyet bedeli aşağıda yazılı unsurları

ihtiva eder:

1. Mamulün vücuda getirilmesinde sarf olunan iptidai ve ham maddelerin bedeli;

2. Mamule isabet eden işçilik;

3. Genel imal giderlerinden mamule düşen hisse;

4. Genel idare giderlerinden mamule düşen hisse; (Bu hissenin mamulün maliyetine

katılması ihtiyaridir.)

5. Ambalajlı olarak piyasaya arz edilmesi zaruri olan mamullerde ambalaj malzemesinin

bedeli.

Mükellefler, imal ettikleri emtianın maliyet bedellerini yukarıki unsurları ihtiva etmek

şartiyle diledikleri usulde tayin edebilirler”

Hükümleri yer almıştır.

238 seri nolu VUK Genel Tebliğinin “B - Dönem Sonu Stoklarının Değerlemesi İle İlgili

Hususlar” başlıklı bölümünde; “Yıl içinde işletme faaliyetlerinin sürdürülmesi amacıyla temin

edilen krediler ve benzeri kaynaklar için ödenen faiz ve komisyon giderleri ile ithal edilen

emtiaya bağlı olarak ortaya çıkan kur farklarının dönem sonundaki stok maliyetiyle ilgilendirilip

ilgilendirilmeyeceği hususunda gerekli açıklamalar aşağıda yapılmıştır…. giderin maliyet

bedeline intikal ettirilebilmesi için iktisadi bir kıymetin edinilmesi veya değerinin artırılması için

yapılan ödemeler ile bunlara benzer ek diğer giderlerden olması gerekmektedir.

Bu itibarla, emtianın satın alınıp işletme stoklarına girdiği tarihe kadar oluşan kur

farklarının maliyete intikal ettirilmesi zorunludur. Stokta kalan emtia ile ilgili olarak daha sonra

ortaya çıkacak kur farklarının ise, ilgili bulundukları yıllarda gider yazılması veya maliyete

intikal ettirilmesi mümkün bulunmaktadır.

İşletmelerin finansman temini maksadıyla bankalardan veya benzeri kredi

müesseselerinden aldıkları krediler için ödedikleri faiz ve komisyon giderlerinden dönem sonu

stoklarına pay vermeleri zorunlu bulunmamaktadır. Buna göre mükellefler söz konusu

77

ödemelerini doğrudan gider olarak kaydedebilecekleri gibi, diledikleri takdirde stokta bulunan

emtiaya isabet eden kısmı maliyete dahil edebileceklerdir.” şeklinde düzenleme yer almıştır.

Yukarıda yer alan mevzuat hükümleri çerçevesinde maliyet bedeli; iktisadi bir kıymetin

iktisap edilmesi veya değerinin artırılması için yapılan ödemelerle bunlarla ilgili giderlerin

toplamıdır. Diğer bir deyişle, ticari malın/ hammaddenin satın alındıktan sonra, işletmenin stok

ambarına konulmasına kadar yapılan giderler stokların maliyetine dahil edilir.

Bu nedenle satın alınan ticari malın/ hammaddenin, maliyet bedeline eklenecek bedeller

aşağıdaki unsurlardan oluşur;

-Ticari malın/ hammaddenin satın alma bedeli,

-Ticari malın/ hammaddenin sipariş giderleri,

-Ticari malın/ hammaddenin üretime ve satışa hazırlık giderlerini,

-Ticari malın/ hammaddenin stoklanması için yapılan yükleme boşaltma ve nakliye giderleri,

-Ticari malın/ hammaddenin alımı ve depolanması ile ilgili olarak ödenen sigorta gideri,

-Ticari malın/ hammaddenin alımı esnasında ödenen komisyon gideri,

-Ticari malın/ hammaddenin alımı ile ilgili katlanılan finansman gideri(vade ve kur farkları),

-Ticari malın/ hammaddenin depolama giderleri ile Gümrük giderleri vb giderler.

Ayrıca Kanunun, “Kıymeti düşen mallar” başlıklı 278 inci maddesinde “ Yangın, deprem

ve su basması gibi afetler yüzünden veyahut bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak

gibi haller neticesinde iktisadi kıymetlerinde önemli bir azalış vakı olan emtia ile maliyetlerinin

hesaplanması mütat olmıyan hurdalar ve döküntüler, üstüpü, deşe ve ıskartalar emsal bedeli ile

değerlenir.” hükmü yer almıştır.

Aynı Kanunun “Emsal bedeli ve emsal ücreti” başlıklı 267 nci maddesinde “ Emsal

bedeli, gerçek bedeli olmıyan, veya bilinmiyen veyahut doğru olarak tesbit edilemiyen bir malın,

değerleme gününde satılması halinde emsaline nazaran haiz olacağı değerdir.

Emsal bedeli sıra ile, aşağıdaki esaslara göre tayin olunur:

Birinci sıra: (Ortalama fiyat esası) aynı cins ve nevideki mallardan sıra ile değerlemenin

yapılacağı ayda veya bir evvelki veya bir daha evvelki aylarda satış yapılmışsa, emsal bedeli bu

satışların miktar ve tutarına göre mükellef tarafından çıkarılacak olan "Ortalama satış fiyatı" ile

hesaplanır. Bu esasın uygulanması için, aylık satış miktarının, emsal bedeli tayin olunacak her

bir malın miktarına nazaran % 25 ten az olmaması şarttır.

İkinci sıra: (Maliyet bedeli esası) Emsal bedeli belli edilecek malın, maliyet bedeli bilinir

veya çıkarılması mümkün olursa, bu takdirde mükellef bu maliyet bedeline, toptan satışlar için

% 5, perakende satışlar için % 10 ilave etmek suretiyle emsal bedelini bizzat belli eder.

Üçüncü sıra: (Takdir esası) Yukarıda yazılı esaslara göre belli edilemeyen emsal bedelleri

ilgililerin müracaatı üzerine takdir komisyonunca takdir yolu ile belli edilir. Takdirler, maliyet

bedeli ve piyasa kıymetleri araştırılmak ve kullanılmış eşya için ayrıca yıpranma dereceleri

nazara alınmak suretiyle yapılır. Takdir edilen bedellere mükelleflerin vergi mahkemesinde dava

açma hakkı mahfuzdur. Ancak, dava açılması verginin tahakkuk ve tahsilini durdurmaz.

Emsal bedelinin mükellef tarafından bizzat hesaplandığı hallerde, bu hesaplara ait kayıt

ve cetveller ispat edici kağıtlar olarak muhafaza edilir.

78

Yukarıdaki esaslarla mukayyet olmaksızın kaza mercilerinin re'sen biçtikleri değerler ile

zirai kazanç ölçülerini tesbit eden kararnamelerde yer alan unsurlar emsal bedeli yerine geçer.

Ücretle yapılan imalatta ücretin gerçek miktarının bilinmemesi veya doğru olarak tayin

edilememesi hallerinde tesbit edilecek emsal ücret de aynı esaslara göre tayin olunur.”

denilerek emsal bedelin nasıl hesaplanacağı hüküm altına alınmıştır.

5. Stok hesaplarının incelemesinde :

-Kuruluşların ambar işlemlerini düzenlemek, ambarlar arasında genel bir stok dengesini

kurmak, lüzumundan fazla veya ihtiyaç dışı malzemesi bulunan bir birimden ihtiyacı olan diğer

bir birime malzeme transferini sağlamak ve bu suretle ambarlarda hareket görmeyen malzeme

birikimini önlemek, üretim girdisi olarak kullanılan hammaddelerin takibi, muhafazası ile

malzeme ve yedek parça taleplerinin karşılanması ile ilgili usul ve esasların belirlenmesi

amacıyla bir yönetmelik/yönerge vb mevzuatının olup olmadığı,

-Stokların envanterlerinin yapılıp yapılmadığı, envanter sonuçlarının muhasebe

kayıtlarına ve dolayısıyla bilançoya intikal ettirilip ettirilmediği, önemli görülen noksan ve

fazlalıkların hangi nedenlerden ileri geldiği ,

- Stok alımları ile ilişkilendirilmesi gereken iade fiyat farkı, indirim, iskonto vb. tutarların

doğru şekilde kayıt altına alınıp alınmadığı,

- Stok kontrol sistemlerinin yeterli olup olmadığı, verimlilik esasları dahilinde

stoklara ilişkin kodlandırma sisteminin oluşturulup oluşturulmadığı,

- Üretim sürecinin aksamaması için, yurt dışından temin edilen (iç piyasadan temin

edilemeyen) yardımcı maddeler, esas işletme maddeleri ve yedekler gibi malzeme stoklarının

teminine kadar geçecek zaman zarfında üretim kayıplarına sebebiyet verilmemesi için gerekli

önlemlerin alınıp alınmadığı,

-Stokların değerlemesinde, stok giriş ve çıkışlarında maliyet bedeli hesaplama

yöntemlerinden (spesifik, ortalama, FİFO, LİFO, standart) hangisinin uygulandığı, seçilen

yöntemin uygun olup olmadığı,

-Bilançoda gösterilen stoklar içerisinde çürümüş, bozulmuş, modası geçmiş vb. kullanma

veya satış kıymetini tamamen veya kısmen kaybetmiş mal bulunup bulunmadığı, bulunuyor ise

bunlarla ilgili olarak 213 sayılı VUK’un 278 inci maddesi uyarınca değerleme yapılıp

yapılmadığı,

- Stok maliyetlerinin doğru hesaplanıp hesaplanmadığı, (ticari mal veya mamul üretimi

aşamalarında hesaplanan maliyetler açısından)

- Düşük kapasite ile çalışan işletmelerde birim başına düşen sabit üretim giderlerinin

artması nedeniyle dönem sonu stoklar hesabında olması gerekenden fazla maliyet olduğu

durumlarda çalışmayan kısım gider ve zararlarının hesaplanıp hesaplanmadığı,

-Kullanma veya satış kıymetini tamamen veya kısmen yitirmiş olan maddelerin ne şekilde

değerlendirmeye tabi tutulduğu,

-Tedbirsizlik nedeniyle üretimde meydana gelen zararlar varsa bu zararların nedenleri,

-Bilançoda gösterilen stok kıymetlerinin borsa veya piyasa fiyatlarına nazaran yüksek

veya noksan olup olmadığı, satın alınan veya imal edilen emtianın 213 sayılı VUK’un 274 üncü

79

maddesi hükmüne göre maliyet bedeli ile değerlendirilip değerlendirilmediği,

-Satın alınan veya imal edilen stokların (emtianın) maliyet bedeline nazaran değerleme

günündeki satış bedelleri %10 ve daha fazla bir düşüklük gösterdiği hallerde değerlemenin

maliyet bedeli yerine VUK’un 267 nci (Emsal bedeli ve emsal ücreti ) maddesi uyarınca ortalama

fiyat esası ve takdir esasına göre değerlendirilip değerlendirilmediği,

-İmal edilen emtianın (mamul ve yarı mamul) maliyetlerinin VUK’un 275 inci maddesi

kapsamında belirlenip belirlenmediği,

- Satışların maliyetinin satışlara oranını önceki dönem oranları ile karşılaştırarak

olağandışı sapmalar olup olmadığı,

- Stokların çeşitli risklere karşı (yangın, su basması, hırsızlık vb) dahili veya harici sigorta

ile sigortalanıp sigortalanmadığı, sigorta var ise bunların uygunluk derecesi,

- Genel üretim ve işçilik giderlerinin mamullere dağıtımında kullanılan anahtarların

yerinde olup olmadığı ve önceki dönemler ile tutarlılığı,

-Tedarik edilen stokların maliyet bedellerinin VUK’un 262 nci (Maliyet bedeli) maddesi

kapsamında belirlenip belirlenmediği, mal bedeline katılması gereken nakliye, sigorta, gümrük

vergileri, komisyonlar, banka akreditif giderleri ve finansman giderlerinin nasıl kaydedildiği,

-Satılmış fakat müşteriye teslim edilmemiş malların stoklardan çıkarılıp çıkarılmadığı,

-Bedeli ödenmiş, ambara gelmiş fakat tesellüm muamelesi henüz yapılmamış malların

envanter ve muhasebe kayıtlarının ne şekilde yapıldığı,

-Koltuk ambarı bulunup bulunmadığı, koltuk ambarındaki ilk madde ve malzemelerin

nasıl kaydedildiği, bunların üretim maliyetlerine yükleniş biçimi, yıl sonu sayımlarının yapılıp

yapılmadığı, bu tür ambarlarda gereksiz malzeme birikimi olup olmadığı,

-Ambarlarda, miktar ölçü birimlerine göre tutulan, muhasebe ünitelerinde ise miktar ve

tutar olarak tutulan kart veya kayıtlar arasında uygunluk bulunup bulunmadığı,

- İşletmenin mevcut stoklarının ilk madde ve malzeme, yarı mamul, mamul, ticari mal

gibi normal faaliyet döngüsü içerisinde satılmak veya üretimde kullanılmak üzere elde

bulundurulup bulundurulmadığı,

-İşletmede konsinye mal bulunup bulunmadığı, bulunuyor ise bunların kayıtlarda nasıl

izlendiği,

-Kullanım yeri bulunmayan (deklase) ve hurda malzemenin oluşum nedenleri, hurdaların

ne şekilde tasnif ve takip edildiği, satış olanaklarının araştırılıp araştırılmadığı,

-Hareketsiz kalan stokların bulunup bulunmadığı, stokların ihtiyaçtan az veya çok olup

olmadığı, stok kartlarına azami ve asgari stok seviyelerinin şerh edilip edilmediği,

-Gelecek yıllar ihtiyacına binaen tutulan stokların duran varlıklar içerisindeki ilgili hesaba

alınıp alınmadığı,

- Kuruluş ihtiyacı olarak satın alınan akaryakıt miktarlarının stoklanması, dağıtılması

veya muhafazasına yönelik olarak gerekli önlem ve kontrollerin yeterli olup olmadığı,

-Çeşitli nedenlerle stoklarda meydana gelen değer düşüklüğünü karşılamak üzere ayrılan

karşılıkların, 213 sayılı VUK’da yer alan ilgili hükümler de dikkate alınarak gereği gibi ayrılıp

ayrılmadığı,

80

-Stokların mümkün olan en düşük maliyetlerle sağlanıp sağlanmadığı, (tedarik,

depolanma, sevkiyat vb tüm stok maliyetleri incelenir)

- Aylık/yıllık stok ihtiyaçlarının tespitinde; stoku yapılacak malzeme, stok

miktarları, ambar mevcutları, az kullanılan malzeme, fazla stok miktarlarının göz önünde

bulundurulup bulundurulmadığı,

- Stoklar üzerinde verilmiş teminatların olup olmadığı varsa nedenleri,

-Stokların son kullanma tarihlerinde zamana ve mekana göre farklılık gösteren kalemlere

dikkat edilerek, Kuruluşta bir sistem çerçevesinde stokların tüketim, depo ömürleri ve

garantilerinin takip edilip edilmediği,

-Tedarik, üretim ve satış programlarıyla en az ve en çok stoklama seviyesi göz önünde

bulundurularak düzenlenen stok programının amaca elverişli biçimde hazırlanıp hazırlanmadığı,

stok programlarının ilgisi bulunan diğer programlarla ( üretim, satış ) uyumluluğu, tahmin

yöntemlerinin sağlam istatistiklere (geçmiş yıllardaki dönemsel stok hareketlerinin göz önünde

tutulup tutulmadığı, tedarik edilecek maddenin temin süresinin dikkate alınıp alınmadığı gibi),

bütçe tekniğine ve işletmecilik ilkelerine uygunluğu,

-İlk madde ve malzeme stoklarının en az gidere mal olacak ve aynı zamanda üretim

işlerinin duraksamasına yer vermeyecek biçimde sürdürülmesini sağlayacak etkin bir stok

kontrol düzeninin uygulanıp uygulanmadığı,

-Stokların takibinde ve kontrolünde bilgisayar programlarından yararlanılıp

yararlanılmadığı, stokların kodlandırma ve kayıt düzeninin merkezi kontrole elverişli olup

olmadığı,

-Dış etkenlere karşı dayanıklılığı az malzemenin stoklama ve korunma durumunun uygun

olup olmadığı, açık ambarlardaki malzemeden dış etkenlere karşı duyarlı olanların ne şekilde

korunduğu, örtü ve vb bakımlarının yeterliliği, hırsızlığa ve yangına karşı alınan önlemlerin

yeterli olup olmadığı,

-Ambar kapasitelerinin yeterli olup olmadığı, ambarların malzeme giriş, aktarma ve

çıkışları, inşa tarzı, onarım, bakım ve özellikle yük taşıma yeteneği, iklim bakımından özellikleri,

yangına karşı korunma önlemlerinin yeterli olup olmadığı,

-Ambarlarda kullanılan araçların cins ve miktarı ile işe uygunluk durumu ve yeterlilikleri,

-Ambar ve depoların uzaklık ve yakınlık yönünden üretim ve tüketim yerlerine, ekonomik

gereklere uygun şekilde seçilip seçilmediği,

-Fire ve kayıpların, varsa normlara, belli normlar yoksa resmi (Sanayi ve Ticaret

Bakanlığı ve Ticaret Odaları tarafından kabul edilen) fire ve kayıp normlarına uygun olup

olmadığı,

Ayrıca stoklara ilişkin alım programının incelenmesinde;

-Alım programının hazırlanışında, program yılına devredecek tahmini stok miktar ve

maliyetinin dikkate alınıp alınmadığı, stok kontrol sisteminden yararlanılıp yararlanılmadığı,

daimi surette bulundurulacak en az - en çok stok düzeyine, üretim ve satış programlarına, geçmiş

yıllara ilişkin sağlam istatistiklere ve piyasa eğilimlerine uygunluğu,

-Alım tutarlarının, mal ve bunlara ilişkin tüm giderleri (nakliye, sigorta, gümrük vb.)

kapsayıp kapsamadığı,

81

-Temin edilebildiği takdirde alımların alım yerleri itibariyle (dış alım - iç alım,

KİT’lerden, diğer kamu kuruluşlarından, topluluk içinden, mahalli piyasadan vb.) miktar ve tutar

olarak saptanıp saptanmadığı, alımlar için bir termin planı yapılıp yapılmadığı,

-Alımlarla ilgili olarak saptanan fiyatların piyasa fiyatlarına uygun olup olmadığı,

-Alım programı yıl içinde revize edilmiş, ek ödenek alınmış, ödenek aktarmaları yapılmış

ise nedenleri ve mevzuata uygun olarak yapılıp yapılmadığı,

Alım programının faaliyet yılı uygulamasının incelenmesinde;

-Alımlar için yapılacak her türlü ödeme ve tahakkukun bir ödenek karşılığı yapılıp

yapılmadığı,

-Gereksinmelerin saptanmasından, yaklaşık maliyetin tespiti, ihale dokümanının

hazırlanması, ihalenin ilanı, ihalenin yapılması ve malın satın alınmasına kadar olan süreçteki

işlemlerin ve belirlenen sürelerin mevzuata uygun olup olmadığı,

-Cari yıl alımları için yapılan harcamaların sıhhatli olarak ödenekleriyle

karşılaştırılabilmesini sağlamak üzere nazım hesaplarda, alım programlarına paralel olarak

ayrıntılı hesapların açılıp açılmadığı,

-Temin edilebildiği takdirde alımların, alım yerleri (dış alım - iç alım, KİT’lerden, diğer

kamu kuruluşlarından, topluluk içinden, mahalli piyasadan vb.) itibariyle izlenip izlenmediği,

-Yerli ve yabancı firmaların çeşitli yönlerden (sermaye, üretim kapasitesi, mali durumu,

güvenliliği vb.) izlenmesine olanak sağlayacak bilgilerin bir sistem içinde biriktirilip

biriktirilmediği,

-Kuruluş alımları ile ilgili olarak KİT’lerin ve diğer kamu kuruluşlarının üretim türlerinin

iyi izlenip izlenmediği,

-Alımlarda iç ve dış piyasa fiyatlarının saptanması için bu konuda görevli kuruluşlarla

(borsalar, ticaret ve sanayi odaları, ticaret ve tarım ateşelikleri) gerekli işbirliği yapılıp

yapılmadığı,

-Alımların fiyat, miktar ve piyasa yönlerinden en uygun zamanda ve toplu alım suretiyle

yapılıp yapılmadığı, tarımsal ürünlerde rekoltenin izlenip izlenmediği, kalite üzerinde durulup

durulmadığı,

-Dış alımların tüm alımlara oranı, dış alımların gerekliliği, azaltılması çareleri (mamul

geliştirilmesi, dizaynla ilgili mühendislik çalışmaları gibi) veya yurt içinden sağlanması

olanaklarının araştırılıp araştırılmadığı,

-Dış ve iç alımların doğrudan doğruya ilk satıcı firmadan mı yoksa bir aracı eliyle mi

gerçekleştirildiği, aracısız yapılması olanağının araştırılıp araştırılmadığı,

-Alımların gerçekleşme sürelerinin izlenmesi, varsa gecikmelerin nedenleri, karşılaşılan

darboğazlar ve bunların giderilmesi için alınması gereken önlemlerin olup olmadığı,

-Yurt içinden ve yurt dışından yapılacak alımlar için, hazırlanan şartnamelerin dışa

bağımlılığı azaltacak nitelikte olup olmadığı, yeterli hükümleri içerip içermediği, taraflarca bu

hükümlere gereği gibi uyulup uyulmadığı,

-İhalelerin, özelliklerine göre firmalara yeterince duyurulup duyurulmadığı, tekliflerin

değerlendirilmesinde esas alınan ölçülerin ihalenin özelliğine uygunluğu,

82

-Dış alımlar için aracı bankalara ithalat rejimi gereği yatırılan teminatların zamanında geri

alınıp alınmadığı,

-İhale ve teklif dosyalarının tüm bilgi ve belgeleri içerecek biçimde düzenlenip

düzenlenmediği, tekliflerin sürelerinde değerlendirilip değerlendirilmediği, süresi geçirilerek

bağlanan veya çeşitli nedenlerle yenilenen ihalelerde fazla ödeme yapılıp yapılmadığı ve

teslimatta gecikme olmuşsa bunun nedenleri,

- Verilen sipariş avanslarının tutar, zaman vb. yönlerden işin özelliğine uygun olup

olmadığı,

İncelenir.

6. Yurt içi sipariş avansları incelenmesinde:

Bu hesap yurt içinden satın alınacak, siparişe bağlanmış mal ve hizmet bedellerine

mahsuben satıcılara önceden verilen para ve benzeri değerleri kapsar.

-Ödemenin gerçek bir siparişe dayanıp dayanmadığı ,

-Zamanında tasfiye edilmemişse nedenleri,

- Siparişin sözleşmeye dayanıp dayanmadığı,

-Siparişin gerçek bir ihtiyaca dayanıp dayanmadığı, kuruluşların ihtiyacını tam yansıtıp

yansıtmadığı, yüksek tutarlı verilen sipariş avanslarının Şirketin üretim ve stok politikasına

uygun olup olmadığı,

-İhale ile ilgili işlemlerin mevzuata uygun olup olmadığı ,

-Siparişe bağlanan mal ve hizmet ile tesellümü yapılan mal ve hizmet arasında nicelik ve

nitelik yönünden uygunluk bulunup bulunmadığı ,

-Banka teminat mektuplarının sipariş konusunu tam kapsayıp kapsamadığı,

-Verilen sipariş avans tutarlarının ödeme tutarları ile teslim alınan mal ve hammaddelerin

nitelik ve nicelik yönlerinden sözleşmeye uygun olup olmadığı

incelenir.

7. Yurt dışı sipariş avansları incelenmesinde:

Yatırımlarla ilgili mal ve hizmetler dışında kısa vadede kullanılmak üzere yurt dışından

satın alınacak siparişe bağlanmış mal ve hizmet bedellerine mahsuben yapılan peşin ödemeler ile

akreditif bedel ve giderlerinin takip edildiği bu hesabın incelenmesinde, "Yurt içi sipariş

avansları"nda belirtilen hususların dışında;

-Hesabın transfer edilen döviz tutarını ve TL karşılığını gösterip göstermediğine,

-Mal tesliminin süresi içinde şartnamesine göre yapılıp yapılmadığına,

-Transfer edilen döviz kalıntısının süresi içinde geri alınıp alınmadığına,

-Hesabın zamanında kapatılarak memleket içinde yapılan giderleri ile birlikte malın

maliyetini oluşturup oluşturmadığına ,

-Kambiyo işlemlerinin gereği gibi yapılıp yapılmadığına,

-Akreditifler için bankalara yatırılan teminatın zamanında geri alınıp alınmadığına,

83

-Gümrük beyannamelerin doğru düzenlenip düzenlenmediğine, yanlış beyan sonucu

cezalı ödeme yapılıp yapılmadığına ,

-Gümrükten malların zamanında ve mevzuata uygun olarak çekilip çekilmediğine, geç

çekilme nedeniyle fazla ödemeye meydan verilip verilmediğine,

İncelenir.

Üretim (Yarı mamul-Mamul ) hesaplarının örnek kayıt süreci :

150 İLK MADDE VE MALZEME

191 İNDİRİLECEK KDV

100 / 102 / 320

Üretimde kullanılacak girdilerin alınması

710 DİREKT İLK MADDE VE MAL. GİD.

720 DİREKT İŞÇİLİK GİD.

730 GENEL ÜRETİM GİD.

150 İLK MADDE VE MALZEME

girdilerin üretime verilmesi

711 DİREKT İLK MADDE VE MAL. GİD. YAN.

721 DİREKT İŞÇİLİK GİD. YAN.

731 GENEL ÜRETİM GİD. YAN.

710 DİREKT İLK MADDE VE MAL. GİD.

720 DİREKT İŞÇİLİK GİD.

730 GENEL ÜRETİM GİD.

Üretim mal. hesaplarının yan. hesabına aktarımı

151 YARI MAMULLER

711 DİREKT İLK MADDE VE MAL. GİD. YAN.

721 DİREKT İŞÇİLİK GİD. YAN.

731 GENEL ÜRETİM GİD. YAN.

Üretim mal. yansıtma hesaplarıyla yarı mamul hesabına aktarımı

152 MAMULLER

151 YARI MAMULLER

Üretimi tamamlanarak mamul haline gelen kıymetlerin stoklara

alınması

620 SATILAN MAMUL MAL.

152 MAMULLER

Satılan mamul maliyeti

84

Örnek :

1-Mutfak dolabı imal eden Ankara AŞ, 100.000 + KDV tutarında sunta alıp, bedelin

50.000 TL’sini banka yoluyla, kalan tutara ise çek keşide ederek ödüyor.

2-Suntaların nakliyesi için 5.000 TL+KDV ödüyor.

3-Suntaların ½’si üretime veriliyor.

Örnek :

Ankara AŞ, 12.04.2016 tarihinde imalatta kullandığı makinelerle ilgili 2 yıllık ihtiyacı

için 100.000 TL + KDV tutarında yedek parça satın almıştır.

1

150 İLK MADDE VE MALZEME 100.000

150.02.001.001 Sunta

191 İNDİRİLECEK KDV 18.000

102 BANKALAR 50.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİR. 68.000

İlk madde alınması

2

150 İLK MADDE VE MALZEME 5.000

150.02.001.001 Sunta

191 İNDİRİLECEK KDV 900

100 KASA 5.900

100.01.001 Merkez Kasa

Nakliye ücreti ödenmesi

3

710 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİD. 52.500

150 İLK MADDE VE MALZEME 52.500

150.02.001.001 Sunta

İlk maddenin üretime verilmesi

12/04 /2016

150 İLK MADDE VE MALZEME 50.000

150.09 Diğer malzeme stokları

150.09.003 Makine ve tesisat yedek parça stokları

191 İNDİRİLECEK KDV 18.000

293 GELECEK YILLAR İHTİYACI STOKLAR 50.000

293.09.003 makine ve tesisat yedek parça stokları

102 BANKALAR 118.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

85

Örnek:

1-Mutfak dolabı imal eden Ankara AŞ’nin 30.06.2016 tarihi itibariyle kayıtları aşağıdaki

gibidir.

710 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİD. : 52.500 TL

720 DİREKT İŞÇİLİK GİD. : 42.000 TL

730 GENEL ÜRETİM GİD. : 25.000 TL

2- 15.07.2016 tarihinde üretim tamamlanarak mamul hesabına alınmıştır.

Örnek :

1. Ankara AŞ, sunta üretiminde kullanılmak üzere 200.000 TL+ KDV tutarında direkt

madde, 100.000 TL + KDV tutarında yardımcı madde almış ve bedelini peşin ödemiştir.

2. Ankara AŞ, imalata 100.000 TL tutarında direkt hammadde, 20.000 TL tutarında

yardımcı madde vermiştir.

3. Ankara AŞ’nin Mart ayı sonunda üretimde çalışan işçilere; 30.000 TL direkt işçilik ve

20.000 TL’de endirek işçilik ücreti ödemiştir.

4. Mart ayına ait olan ve üretimde kullanılan su faturası olarak 10.000 TL+KDV fatura

ödenmiştir.

5. Ankara AŞ’nin üretimde kullanılan makine ve ekipman için amortisman tutarı 30.000

TL’dir.

6. Faaliyet yılı içerisinde Ankara AŞ, 150.000 TL tutarında mamulün imalatını

tamamlamıştır.

7. Maliyet bedeli 80.000 TL olan mamul 120.000 + KDV tutarına satılmış ve bedeli peşin

tahsil edilmiştir.

1 30.06.2016

151 YARI MAMUL 119.500

151.01.008 Sunta

711 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME YAN. 52.500

721 DİREKT İŞÇİLİK YANSITMA 42.000

731 GENEL ÜRETİM YANSITMA 25.000

Suntanın yarı mamul hale gelmesi

2 15.07.2016

152 MAMULLER 119.500

152.01.008 Sunta

151 YARI MAMUL 119.500

151.01.008 Sunta

Suntaların mamuller hesabına alınması

86

1

150 İLK MADDE VE MALZEME 300.000

150.01.001 direkt madde : 200.000

150.02.001 yardımcı madde : 100.000

191 İNDİRİLECEK KDV 54.000

191.01.001 İndirilecek KDV %18

102 BANKALAR 354.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

Üretimde kullanılacak girdilerin alınması

2

710 DİREKT İLK MADDE VE MAL. GİD. 100.000

710.10 esas üretim gider yeri

710.10.001 ilk madde ve mal. gid.: 100.000

730 GENEL ÜRETİM GİD. 20.000

730.10 esas üretim gider yeri

730.10.001 ilk madde ve mal. gid.: 20.000

150 İLK MADDE VE MALZEME 120.000

150.01 direkt madde : 100.000

150.02 yardımcı madde : 20.000

İlk madde ve malzemelerin üretime sevk edilmesi

3

720 DİREKT İŞÇİLİK GİD. 30.000

720.10 esas üretim gider yeri

720.10.001 işçi ücret gid.: 30.000

730 GENEL ÜRETİM GİD. 20.000

730.10 esas üretim gider yeri

730.10.002 işçi ücret gid.: 20.000

102 BANKALAR 50.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

işçi ücretlerinin ödenmesi

4

730 GENEL ÜRETİM GİD. 10.000

730.10 esas üretim gider yeri

730.10.003 Dışardan sağ.fayda ve hiz.

730.10.003.001 Su gideri

191 İNDİRİLECEK KDV 1.800

191.01.001 İndirilecek KDV %18

102 BANKALAR 11.800

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

Su faturası ödenmesi

5

730 GENEL ÜRETİM GİD. 30.000

730.10 esas üretim gider yeri

730.10.006 Amortisman gid.

257 BİRİKMİŞ AMORT. 30.000

257.03 Tesis, Makine ve Cihazlar

Amortisman kaydı

87

151 YARI MAMULLER 152 MAMULLER

710 DİREKT İLK MADDE

VE MAL. GİD.

190.000 150.000 150.000 80.000 100.000 100.000

720 DİREKT İŞÇİLİK GİD. 730 GENEL ÜRETİM GİD.

30.000 30.000 20.000 80.000

20.000

10.000

30.000

6

711 DİREKT İLK MADDE VE MAL. GİD. YAN. 100.000

721 DİREKT İŞÇİLİK GİD. YAN. 30.000

731 GENEL ÜRETİM GİD. YAN. 80.000

710 DİREKT İLK MADDE VE MAL. GİD. 100.000

720 DİREKT İŞÇİLİK GİD. 30.000

730 GENEL ÜRETİM GİD. 80.000

Üretim mal. hesaplarının yan. hesabına aktarımı

151 YARI MAMULLER 210.000

711 DİREKT İLK MADDE VE MAL. GİD. YAN. 100.000

721 DİREKT İŞÇİLİK GİD. YAN. 30.000

731 GENEL ÜRETİM GİD. YAN. 80.000

Üretim mal. yansıtma hesaplarıyla stoklar hesabına aktarımı

152 MAMULLER 150.000

152.001 Sunta

151 YARI MAMULLER 150.000

Üretimi tamamlanarak mamul haline gelen kıymetlerin stoklara alınması

7

102 BANKALAR 141.600

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 120.000

391 HESAPLANAN KDV 21.600

üretimi tamamlanan mamul satışı

620 SATILAN MAMUL MAL. 80.000

152 MAMULLER 80.000

152.01 Sunta

Mamul satış maliyeti

88

Örnek : Ankara AŞ, buzdolabı üretimi ile yapılan beyaz eşya sektöründe faaliyet

göstermekte olup yıllık üretim kapasitesi 20.000 adet adettir. 2016 yılında meydana gelen talep

daralması nedeniyle 10.000 adet buzdolabı üretimi gerçekleşmiştir. Ankara AŞ’nin 2016 yıl

sonu hesaplarında atıl kapasiteye karşılık gelen maliyetleri aşağıdaki gibi olduğu tespit

edilmiştir.

Maliyet hesapları

Toplam Üretim

Giderleri TL

Atıl kapasite

nedeniyle Çalışılmayan

Kısım Gideri TL

710 Direkt İlk Madde ve Malzeme Giderleri 700.000 -

720 Direkt İşçilik Giderleri 200.000 100.000

730 Genel Üretim Giderleri 300.000 150.000

213 sayılı VUK’nun 275 inci maddesinde imal edilen emtianın maliyetinin belirlenme

esasları belirtildiği üzere; genel imal giderlerinden mamule düşen hissenin imal edilen emtianın

maliyet bedeline dahil edilmesi gerekmektedir.

1 seri nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde çalışılmayan döneme ve

çalışılmayan kısımlara ait giderlerin, 680 nolu Çalışılmayan Kısım Gider ve Zararları hesabında

“Üretimle ilgili giderlerden çalışılmayan döneme ve çalışmayan kısımlara ait giderleri içerir.”

açıklamalarına yer verilmiştir.

Buna göre; maliyet dönemi içerisinde üretimle ilgili giderlerden oluşmak şartıyla

çalışmayan kısım ve dönemlere ait giderlerin "680-Çalışmayan Kısım Gider ve Zararları" hesabı

borçlandırılarak muhasebeleştirilmesi mümkün bulunmaktadır.

31/12 /2016

680 ÇALIŞILMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI 250.000

721 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA HSB 100.000

731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HSB 150.000

31/12 /2016

721 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA HSB 100.000

731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA HSB 150.000

720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ 100.000

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 150.000

31/12 /2016

690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI 250.000

680 ÇALIŞILMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI 250.000

89

Maliye bakanlığı tarafından 21.04.2004 tarihinde verilen bir özelgede de “… "680

Çalışmayan Kısım Gider ve Zararları" hesabının işleyişi şu şekildedir: Üretimle ilgili olan ancak

çalışmayan kısım veya dönemlere ait olan giderler, "721 Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma" ve

"731 Genel Üretim Giderleri Yansıtma" hesapları aracılığı ile bu hesaba borç kaydedilir. Dönem

sonunda da bu hesap, "690 Dönem Karı veya Zararı" hesabına devredilerek kapatılır.

Bu açıklamadan da anlaşılacağı üzere, çalışılmayan dönemlere isabet eden

maliyetler üretilen mamul maliyetleri ile ilişkilendirilmeyecek, yani diğer bir deyişle söz konusu

maliyetler "151 Yarı Mamuller - Üretim, 152 Mamuller" hesaplarına aktarılmayarak, "680

Çalışmayan Kısım Gider ve Zararları" hesabında gösterilecektir.”

şeklinde açıklama yapılmıştır.

Şirketler, çeşitli sebeplerle kurulu kapasitelerinin altında faaliyet göstermektedir.

Şirketlerin üretilen mamul maliyetlerinin gerçeği yansıtır bir şekilde belirlenmesi için

çalışılmayan dönemlerde katlanılan üretim giderlerinin güvenilir bir şekilde tespit edilip, ürün

maliyetleri ile ilişkilendirilmeden doğrudan gider kaydedilmesi gerekmektedir.

Üretim esnasında katlanılan maliyetler, üretilen ürün miktarıyla ilişkili olup olmamasına

bağlı olarak sabit ve değişken maliyetler olmak üzere ikiye ayrılmaktadır.

Değişken maliyetler, yapılan üretime doğrudan bağlı olarak artan ve azalan maliyetlerdir.

Örneğin hammadde giderleri, direkt işçilik giderleri vb giderler değişken maliyetler olarak

adlandırılabilir.

Üretimin yapılması ve devamıyla ilgili olmasına rağmen, üretilen ürün miktarına bağlı

olmayan, yani üretim yapılsa da yapılmasa da katlanılması zorunlu olan maliyetlere ise sabit

maliyetler denilmektedir. Örneğin fabrika binasının kirası veya üretimde kullanılan makinelerin

amortismanları üretimin yapılması ile ilişkili olmasına rağmen, üretilen ürün miktarına bağlı

olarak değişmez, sabittir.

İşletmelerin çeşitli nedenlerle çalışmadıkları süre boyunca katlandıkları maliyetler

ağırlıklı olarak sabit maliyetlerdir. Bu kapsamda, işletmenin çalışılmayan dönemlerde katlandığı

ancak üretilen mamullerin maliyeti ile ilişkilendirilemeyen başlıca giderler;

- Üretim Makinelerinin Amortismanları

- İşçi Ücretleri (üretim dışında çalışan)

- Fabrika kiraları

- Üretim ile ilgili diğer sabit maliyetler, olarak sayılabilir.

Örnek: Ankara AŞ, 250.000 TL + % 18 KDV tutarında ticari mal almış, mal bedeli müşteri çekiyle, KDV tutarı bankadan ödenmiştir. Ankara AŞ, satın aldığı bu ticari mallar için 4.000 TL+%18 KDV nakliye giderini ve 3.000 TL sigorta bedelini nakden ödemiştir.

/ /

153 TİCARİ MALLAR 250.000

191 İNDİRİLECEK KDV 45.000

101 ALINAN ÇEKLER 250.000

102 BANKALAR 45.000

Mal alımı

90

Örnek :

1-Ankara AŞ, maliyeti 2.000 TL olan ofis mobilya setini, adedi 3.000 TL + %18 KDV'ye 100 adet peşin bedelle satmıştır. (Şirket, sürekli envanter yöntemini kullanmaktadır.)

2- Satılan ofis mobilyalarından 10 adedi müşteri tarafından iade edilmiştir. İade faturası karşılığında bedel müşteriye banka hesabı üzerinden iade edilmiştir.

8. Iskonto ve ciro primi muhasebe kayıtları :

Fatura üzerinde nakit ıskontosu :

3065 sayılı KDVK 25 inci maddesi gereğince faturada gösterilen ticarî teamüllere uygun

miktardaki ıskontolar KDV matrahına dahil edilmez. Buna göre KDV’nin matrahı, fatura

üzerindeki bedelden ıskontonun düşülmesinden sonra kalan tutar olacaktır. Böylece işlem, fatura

üzerinde sonlandırılmakta ve net tutar kayıtlara intikal ettirilmektedir.

/ /

153 TİCARİ MALLAR 7.000

153.04 Nakliye gideri

153.05 Sigorta gideri

191 İNDİRİLECEK KDV 720

100 KASA 7.720

Ticari mal alımı nedeniyle katlanılan maliyetler

1 / /

102 BANKALAR 354.000

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 300.000

391 HESAPLANAN KDV 54.000

Ticari mal satışı

/ /

621 SATILAN MAL MALİYETİ 200.000

153 TİCARİ MALLAR 200.000

Ticari mal maliyetinin kaydı

2 / /

610 SATIŞTAN İADELER 30.000

191 İNDİRİLECEK KDV 5.400

102 BANKALAR 35.400

Ticari mal iade kaydı

91

Örnek : Ankara AŞ, müşterisi Kuzey AŞ’ye sattığı 50.000 TL + KDV tutarındaki sunta

mamulünü alıcının tutarı peşin ödemesi üzerine %10 iskonto yaparak Kuzey AŞ’ye satmıştır.

Satış : 50.000

İskonto %10 : 5.000

Matrah : 45.000

KDV %18 : 8.100

Toplam Tutar : 53.100

Satıcı Ankara AŞ muhasebe kaydı :

Alıcı Kuzey AŞ muhasebe kaydı:

veya aşağıdaki şekilde kayıt yapılır.

Örnek: Ankara AŞ, Kuzey AŞ’ye 50.000 +KDV tutarında mal satmış, alıcı bedeli peşin

ödediği için % 10 iskonto yapılmıştır.

Satıcı Ankara AŞ muhasebe kaydı :

611 SATIŞ İSKONTOLARI 5.000

102 BANKALAR 53.100

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 50.000

391 HESAPLANAN KDV 8.100

iskontolu sunta satışı

153 TİCARİ MALLAR 50.000

191 İNDİRİLECEK KDV 8.100

153 TİCARİ MALLAR 5.000

153.02. Alış iskontoları

102 BANKALAR 53.100

iskontolu sunta alışı

102 BANKALAR 53.100

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 45.000

391 HESAPLANAN KDV 8.100

iskontolu mal satışı

92

Alıcı Kuzey AŞ muhasebe kaydı:

Erken ödeme iskontosu :

Kasa ıskontosu (erken ödeme ıskontosu), kredili satışlarda alıcının mal bedelini

vadesinden önce ödemesi dolayısıyla, bu peşin ödeme karşılığında alıcıya belirli oranlarda

indirim yapılmasıdır. Genellikle taksitli satışlarda alıcının borcunu kapatmak istemesi

durumunda ortaya çıkmaktadır.

Örnek: Ankara AŞ, 18.08.2016 tarihinde peşin fiyatı 20.000 lira olan 5 adet malı 3 ay

vadeli olarak 120.000 +KDV tutarına alıcı Kuzey AŞ’ye satmıştır. Alıcı 20.09.2016 tarihinde

peşin ödeme de bulunarak borcunu ödemesi üzerine 5.000 TL tutarında erken ödeme iskontosu

yapılmıştır.

Satıcı Ankara AŞ muhasebe kaydı :

Alıcı Kuzey AŞ muhasebe kaydı:

153-TİCARİ MALLAR 45.000

191 İNDİRİLECEK KDV 8.100

102 BANKALAR 53.100

iskontolu mal alışı

18.08.2016

120 ALICILAR 141.600

120.01.001 Kuzey AŞ

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 120.000

391 HESAPLANAN KDV 21.600

Vadeli mal satışı

20.09.2016

102 BANKALAR 135.700

611 SATIŞ İSKONTOLARI 5.000

191 İNDİRİLECEK KDV 900

120 ALICILAR HESABI 141.600

120.01.001 Kuzey AŞ

Erken ödeme indirimi

18.08.2016

153 TİCARİ MALLAR 120.000

191 İNDİRİLECEK KDV 21.600

320 SATICILAR 141.600

mal alışı

93

Nakdi Ciro Primleri :

Ana satıcı firmanın, ödemesi gereken yıl sonu ciro primi miktarını alt ticari birime

(bayiye) bir dekontla bildirerek faturanın gönderilmesini talep eder ve dekontu alan ve

ıskontodan istifade eden satıcı firma (bayi), ana satıcı ticari birime hizmet bedelini temsilen ciro

primi + KDV şeklinde bir faturayı düzenleyerek gönderir.

Örnek: Ankara AŞ, bayisi Kuzey AŞ’nin belli bir satış miktarını geçmesi nedeniyle yıl

sonunda 20.000 TL tutarında iskontoya hak kazandığını Kuzey AŞ’ye bildirmiştir.

Satıcı Ankara AŞ muhasebe kaydı :

Alıcı Kuzey AŞ muhasebe kaydı:

9. Stok Sayım Farkları

İşletmenin dönem sonunda kayıtlar üzerinden kaydi envanteri tespit edilerek fiili

envanterle karşılaştırılır. Değerlemede fiili envanter sonuçları dikkate alınarak, farklılık

bulunması halinde kaydi envanter fiili envanter seviyesine getirilerek noksanlık yada fazlalık

halinde nedeni araştırılır. Dönem sonu itibariyle noksanlığın/fazlalığın nedeni tespit

edilebiliyorsa gerekli düzeltme kaydı yapılır. Eğer noksanlığın/fazlalığın nedeni bulunamıyorsa

noksanlık/fazlalık tutarı doğrudan gider yazılmayıp geçici olarak 197 Sayım Noksanları Hesabı

ve 397 Sayım Fazlaları Hesabına kaydedilir. Yapılan araştırma sonucunda, ilgili

noksanlık/fazlalık tutarları ilgili hesaplara yada sonuç hesaplarına alınır.

20.09.2016

320 SATICILAR 141.600

102 BANKALAR 135.700

153 TİCARİ MALLAR 5.000

391 HESAPLANAN KDV 900

Erken ödeme indirimi

611 / 760 20.000

191 İNDİRİLECEK KDV 3.600

120 ALICILAR 23.600

120.01.001 Kuzey AŞ

Yıl sonunda yapılan iskonto mahsup kaydı

320 SATICILAR 23.600

602/649 DİĞER GELİRLER 20.000

391 HESAPLANAN KDV 3.600

Yıl sonunda kazanılan iskonto kaydı

94

Stok sayım farklarının nedenleri şunlar olabilir:

- Fireler,

- Hırsızlık olayları,

- Doğal afetler ve teknik yok olmalar,

- İşletmeden çekişler,

- Kaydi envantere herhangi bir nedenle alınmama,

- Faturasız satış,

- Üretim işletmelerinde, bozuk ürünlerin yeniden üretime verilmesi,

- Promosyon veya ayni ücret olarak verilme yada bağış yapılma durumlarının kayıtlara

geçmemiş olması, vb nedenler,

Örnek: Ankara AŞ’nin 2016 yılı sonunda yaptığı stok sayımında 100.000 TL tutarında

stok sayım fazlası tespit edilmiş ve fazlalığın sebebi bulunamamıştır.

Örnek: Ankara AŞ’nin 2016 yılı sonunda yaptığı stok sayımında 200.000 TL tutarında

stok sayım noksanı tespit edilmiş ve noksanın sebebi bulunamamıştır.

31.12.2016

153 TİCARİ MALLAR 100.000

397 SAYIM TESELLÜM FAZLASI 100.000

397.01.002 Stok fazlaları

Stok sayım fazlasının tespit edilmesi

31.12.2016

397 SAYIM TESELLÜM FAZLASI 100.000

397.01.002 Stok fazlaları

679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR 100.000

679.01.002 Stok fazlalıkları

Sebebi bulunamayan sayım fazlasının sonuç hesaplarına aktarımı

31.12.2016

197 SAYIM ve TESELLÜM NOKSANLARI 200.000

197.01.002 Stok sayım noksanları

153 TİCARİ MALLAR 200.000

Stok sayım noksanının tespit edilmesi

31.12.2016

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 100.000

689.05.002 Stok sayım noksanları

197 SAYIM ve TESELLÜM NOKSANLARI 100.000

197.01.002 Stok sayım noksanları

Sebebi bulunamayan sayım noksanının sonuç hesaplarına aktarımı

95

10. Değeri Düşen Stoklar

213 sayılı Kanunun, “Kıymeti düşen mallar” başlıklı 278 inci maddesinde “ Yangın,

deprem ve su basması gibi afetler yüzünden veyahut bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak,

paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi kıymetlerinde önemli bir azalış vakı olan emtia ile

maliyetlerinin hesaplanması mütat olmıyan hurdalar ve döküntüler, üstüpü, deşe ve ıskartalar

emsal bedeli ile değerlenir.” hükmü yer almıştır.

278 inci madde çerçevesinde bir malda değer düşüklüğünden söz edebilmek için;

1- Yangın, deprem ve su basması gibi afete maruz kalması,

2- veya bozulmak, çürümek, kırılmak, çatlamak, paslanmak gibi haller neticesinde

meydana gelmesi,

3- İktisadi kıymetlerin değerinde "önemli bir azalışın" meydana gelmesi,

olarak açıklanabilir.

Kanun’un 274 üncü maddesinde de “Emtia, maliyet bedeliyle değerlenir. Emtianın

maliyet bedeline nazaran değerleme günündeki satış bedelleri % 10 ve daha fazla bir düşüklük

gösterdiği hallerde mükellef, maliyet bedeli yerine 267 nci maddenin ikinci sırasındaki usul hariç

olmak üzere, emsal bedeli ölçüsünü tatbik edebilir. Bu hüküm 275 inci maddede yazılı mamuller

için de uygulanabilir.” hükmüne yer verilmiştir.

274 üncü maddenin incelenmesi ile; Bir malın emsal bedeli ile değerlenebilmesi için;

1. Emtianın değerleme günündeki satış değerinin emtianın maliyet bedelinden düşük

olması,

2. Emtianın değerindeki düşüklük maliyet bedeline nazaran % 10 veya daha fazla olmalı,

koşulların bulunması gerekmektedir.

Satın alınan veya imal edilen emtianın maliyet bedeline nazaran değerleme günündeki

satış bedelleri %10 ve daha fazla bir düşüklük gösterdiği hallerde, maliyet bedeli yerine emsal

bedeli ölçüsü uygulanabilir. Diğer taraftan yangın, deprem, su basması gibi afetler yüzünden

veya bozulmak, çürümek, kırılmak paslanmak gibi haller neticesinde iktisadi kıymetinde önemli

bir azalış olan emtia emsal bedelle değerlenecektir.

Tabi afetler sonucu değeri düsen malların emsal bedelle değerlenerek uğranılan zararın

gider kaydedilebilmesi için; meydana gelen olayın itfaiye, mahkeme gibi yetkili makamlara

tespit ettirilmesi gerekir. Tespit belgeleriyle birlikte vergi dairesine müracaat ederek emsal

bedelinin takdiri istenmelidir.

31/12 /2016

950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER 100.000

950.01.002 stok sayım noksanı

951 KANUNEN KABUL EDİL. GİD. KARŞ. 100.000

951.01.002 stok sayım noksanı

96

Takdir komisyonu dışında başka bir kurum ya da kuruluşa emsal bedel veya zarar tespiti

yaptırılamaz. Ancak Gelir idaresinin son kullanım tarihi geçmiş yahut bozulmuş olan, insan

sağlığı için zararlı ve imhası gereken malların takdir komisyonun muayyen bir zamanda takdiri

mümkün olmadığı durumlarda ilgili bakanlık yetkilerinin de yer aldığı bir komisyon huzurunda

tutanakla tespit edilmek suretiyle malların imhasının mümkün olduğu yönünde görüş

bildirmiştir. (Büyük Mükellefler Vergi Dairesi Başkanlığı Sayı: B.07,1.GİB.04.99.16.01/01-

VUK-278-2009-MUK-33-04.05.2009/14663) Emtianın tamamen değer kaybına uğramış olması

sonucu değiştirmez. Bu durumda takdir komisyonu değerin tamamen kaybolduğunu, emsal

bedelin sıfır bedeli olduğunu tespit eder. Vergi Usul Kanunu’nun 278. maddesi açısından işlemin

takdir komisyonunca karara bağlanmış olması önemlidir. Takdir komisyonun belirlediği emsal

bedel ile maliyet bedel arasındaki fark mükellef nezdinde gider olarak kayıtlara alınabilir.

Katma Değer Vergisi Yönünden;

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanunu’nun “İndirilemeyecek katma değer

vergisi” başlıklı 30/c bendinde “Deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığının yangın sebebiyle

mücbir sebep ilân ettiği yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan

mallara ait katma değer vergisinin mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma

değer vergisinden indirilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Deprem, sel felaketi ve Maliye Bakanlığı’nın yangın sebebiyle mücbir sebep ilan ettiği

yerlerdeki yangın sonucu zayi olanlar hariç olmak üzere, zayi olan mallara ait yüklenilen

KDV’nin indirimi mümkün değildir. İndirim konusu yapılamayan KDV’nin gider olarak

kayıtlara alınması gerekmektedir.

Ancak değeri düşen malların zayi olması söz konusu değildir. Malın tamamen yok

olmaması, ancak değerinde önemli derecede düşüklük meydana gelmesi halinde malın zayi

olması hükümleri geçerli olmayacaktır. Bu durumda malların zayi olması değil düşük bedelle

veya zararına satışı söz konusu olacağından, bu malların iktisabı dolayısıyla yüklenilen KDV nin

indirim konusu yapılabileceği tabiidir.

Değeri düşen mallarda zayi olan kısmına ilişkin KDV’nin indirim konusu yapılamayacağı

yönünde Danıştay Kararı bulunmakta olup, Danıştay’ın ilgili kararında “…Öte yandan, söz

konusu emtianın ayrılmaz parçası olan ve fiziksel değişiklik nedeniyle yüklenilen KDV’nin

değer kaybına isabet eden kısmının indirimler dışında bırakılması, yeniden ve hasarlı haliyle

teslim konusu edilmesi durumunda, hurda veya hasarlı bedele isabet eden ve bu kısım için

yüklenilen KDV’nin indirim konusu yapılması KDV uygulaması ve vergide adalet prensibi

yönünden uygun olacaktır.” şeklinde karar vermiştir.

Örnek:

1-Ankara AŞ, 10.03.2016 tarihinde Şirketin deposunda meydan gelen su basması nedeniyle

satılamaz duruma gelen ve maliyet bedeli 200.000 TL olan ticari malların emsal bedelinin tespiti

için Takdir Komisyonuna başvuruda bulunmuştur.

2-Takdir Komisyonu 20.04.2016 tarihinde ticari malların emsal değerini 100.000 TL olarak

belirlemiştir.

3-İzleyen yıl 15.01.2017 tarihinde değeri düşen mallar 70.000 TL + KDV bedelle satılmıştır.

97

Örnek: 12.07.2016 tarihinde yaşanan sel felaketinde Ankara AŞ’nin deposundaki maliyet bedeli

100.000 TL olan ticari malı zayi olmuştur. Takdir komisyonunca hazırlanan 15.08.2016 tarihli

raporda malların değeri sıfır olarak tespit etmiştir.

1 10/03/2016

157 DİĞER STOKLAR 200.000

157.002.001 Değeri Düşük Mallar

153 TİCARİ MALLAR 200.000

Değeri düşen malın diğer stoklara alınması

2 20/04/2016

654 KARŞILIK GİDERLERİ 100.000

654.03.001 Ticari mal değer düşüklüğü karş.

158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞ. 100.000

158.01.001 Ticari mal değer düş.karş.

değer düşüklüğü karşılığı ayrılması

3 15/01/2017

102 BANKALAR 82.600

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 70.000

191 İNDİRİLECEK KDV 12.600

Değeri düşen malın satılması

15/01/2017

158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI 100.000

158.01.001 Ticari mal değer düş.karş.

621 SATILAN TİCARİ MAL MALİYETİ 100.000

157 DİĞER STOKLAR 200.000

157.002.001 Değeri Düşük Mallar

Değeri düşen malın satılması nedeniyle hesapların kapatılması

12/07 /2016

157 DİĞER STOKLAR 100.000

157.002.002 Zayi olan mallar

153 TİCARİ MALLAR 100.000

Sel nedeniyle zayi olan malların, diğer stoklar hesabına kaydedilmesi

15/08 /2016

654 KARŞILIK GİDERLERİ 100.000

654.03.002 Zayi olan mal değer düş.kar.

158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞ. 100.000

158.01.001 Ticari mal değer düş.karş.

Takdir Kom. raporuna istinaden zayi mallar için karşılık ayrılması

15/08 /2016

158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞ. 100.000

158.01.001 Ticari mal değer düş.karş.

157 DİĞER STOKLAR 100.000

157.002.002 Zayi olan mallar

98

Örnek: Alış değeri 18.000 TL değerindeki ticari mal nakliye sırasında tamamen çöpe atılacak kadar zarar görmüştür. Ziraat sigorta tarafından malın sigorta değeri 15.000 TL olarak belirlenmiştir.

Sıra size: Bu örnekte, vergi kanunları gereği yapılması gereken ilave muhasebe kaydı ne

olması gerekir, neden ?

Örnek : Ankara AŞ’nin deposunda bulunan 10.000 TL tutarında malın teknolojik olarak

eskidiği, bu nedenle de satış değerinin düştüğü düşünülerek % 60 karşılık ayrılmıştır.

Bu örnekte, vergi kanunları gereği yapılması gereken ilave muhasebe kaydı ne olması

gerekir, neden ?

11. Konsinye Mal Satışları:

Konsinye sözcüğünün anlamı, mülkiyet devri yapılmaksızın, malların satış

sorumluluğunu yüklenen bir işletmeye (Komisyoncu) gönderilmesidir. Malların komisyoncuya

gönderilmesiyle malların mülkiyeti değil, sadece zilyetliği devredilmiş olmaktadır. Konsinye

satışta bulunan mallar; gönderenin belirleyeceği fiyatlarla müşterilere satılmak üzere veya

satılmadığı takdirde iade edilmek kaydıyla, gönderilenin zilyetliğine bırakılır.

Malların mülkiyeti işletmeye ait olmakla beraber satılmak üzere başka bir işletmeye

gönderilmiş mallar “Konsinye Mallar” olarak tanımlanır. Malı gönderen işletme ile malı satmak

üzere alan işletme malın satış şartları ile ilgili olarak anlaşma yaparlar.

Satılmak üzere gönderilen malların mülkiyeti mallar satılıncaya kadar malı gönderen

işletmeye ait olduğundan konsinye malların işletmenin aktifinde özel bir hesapta takip edilmesi

gerekir.

Konsinye malı satmak üzere teslim alan işletmenin stoklarında da mülkiyeti kendisine ait

olmayan mallar olacağından bu işletmenin de konsinye malları nazım hesaplarda takip etmesi

gerekir.

/ /

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 15.000

689 OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 3.000

153 TİCARİ MALLAR 18.000

/ /

157 DİĞER STOKLAR 10.000

153 TİCARİ MALLAR 10.000

/ /

654 KARŞILIK GİDERLERİ 6.000

158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI 6.000

99

Teknik terimlerle ifade etmek gerekirse; satıcı olan tarafa yani ürünü satmak üzere

aracıya gönderen işletmeye “konsinyatör”, ürünü satmak üzere teslim alan işletmeye “konsinyi”

denilmektedir.

Konsinye işleminde, işlemin yapıldığı an itibariyle herhangi bir satış söz konusu değildir.

Konsinye malların mülkiyeti işletmenin elinde olduğu için, VUK’un 262. ve 274. maddeleri esas

alınarak bu tür mallar, maliyet bedeli ile değerlemeye tabi tutulacaktır.

Konsinye mal satışında vergi mevzuatı açından aşağıda belirtilen konulara dikkat

edilmesi gerekmektedir.

- Satıcı malı yollarken 213 sayılı VUK’un 230/5 maddesi çerçevesinde sevk irsaliyesi

düzenlemelidir. Eğer alıcı malı satıcının işyerinde teslim almışsa sevk irsaliyesini kendisi

düzenlemelidir. Her iki durumda da düzenlenen sevk irsaliyelerinde malın konsinye mal

olduğunu belirtmelidir.

- Alıcı malı sattığında kendi fatura düzenlemek istiyorsa faturayı düzenlediği tarihten

itibaren yedi gün içinde satıcının kendisine fatura düzenlemesini sağlamalıdır.

- Alıcı malı sattığında sevk irsaliyesi düzenleyip satıcının fatura düzenlemesini istiyorsa

sevk irsaliyesini düzenlediği tarihten itibaren yedi gün içinde satıcının malın faturasını

düzenlemesini sağlamalıdır.

- Satıcı fatura düzenlerken alıcının malı sattığı tarihi mutlak suretle fatura üzerinde

belirtmelidir.

- Katma değer vergisine tabii mallarda satıcının malı alıcıya yollarken, 3065 sayılı KDV

Kanunu’nun 10/d maddesi kapsamında malı yollaması gerekmektedir.

Örnek: Konsinye satış:

1- İmalatçı Ankara AŞ konsinyatör olarak, birim maliyeti 180.000 TL olan 10 adet su pompa

makinesini 18.06.2016 tarihinde satması için, İstanbul’daki konsinyi (komisyoncu) Marmara

AŞ’ye göndermiştir. Marmara AŞ makineleri 20.06.2016 tarihinde teslim almıştır.

2- Marmara AŞ makineleri birim fiyatı 220.000 TL üzerinden 01.07.2016 tarihinde Ceyhan

AŞ’ye satmış, aynı gün Ankara AŞ faturayı düzenleyerek alıcı Ceyhan AŞ’ye göndermesi

üzerine Ceyhan AŞ’de ödemeyi yapmıştır.

3- Marmara AŞ’ye 05.07.2016 tarihinde komisyon bedeli olarak 120.000 TL + KDV ödenmiştir.

Satıcı Ankara AŞ’nin kayıtları :

1 18.06.2016

157 DİĞER STOKLAR 1.800.000

157.06.001.001 su pompa makinesi

153 TİCARİ MALLAR 1.800.000

153.02.001 su pompa makinesi

Malların Konsinyatöre sevk edilmesi

2

01.07.2016

102 BANKALAR 2.596.000

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 2.200.000

391 HESAPLANAN KDV 396.000

Malların (konsinyi tarafından) satışı

100

Konsinyi Marmara AŞ’nin yapacağı kayıtlar :

12. İthalat İşlemlerinin Muhasebe Kaydı :

Bu kısımda peşin ve akreditifli ithalat işlemlerinin muhasebesine yer verilmiştir.

Peşin ithalat işlemlerinin muhasebeleştirilmesi :

Peşin ödeme; mal bedelinin, ithalat gerçekleşmeden ödenmesi nedeni ile ithalatçı risk

altındadır. ithalatçının, ihracatçıya sağladığı bir ön finansman olup mal bedelinin, ithal konusu

malların sevkinden önce ihracatçıya ödenmesidir. Peşin ödeme ile;

- Mal bedeli peşin ödendiği için, alıcıya (ithalatçıya) mal bedelinden iskonto yapılması

imkanı doğar,

01.07.2016

621 SATILAN MAMUL MALİYETİ 1.800.000

157 DİĞER STOKLAR 1.800.000

157.06.001.001 su pompa makinesi

Satışı yapılan malların maliyet hesabına devri

3 05.07.2016

760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERİ 120.000

191 İNDİRİLECEK KDV 21.600

102 BANKALAR 141.600

Komisyon bedelinin ödenmesi

20.06.2016

932 EMANET ALINAN STOKLAR 1.800.000

932.20. Emanet Alınan Stoklar

932.20.010 Ankara AŞ

933 EMANET KIYMET VERENLER 1.800.000

933.20 Emanet Verilen Stoklar

933.20.010 Ankara AŞ

Konsinye Malların Teslim Alınması

01.07.2016

933 EMANET KIYMET VERENLER

933.20. Emanet Verilen Stoklar

933.20.010 Ankara AŞ

932 EMANET ALINAN STOKLAR

932.20 Emanet Verilen Stoklar

932.20.010 Ankara AŞ

Satış nedeniyle nazım hesapların kapatılması

05/07 /2016

102 BANKALAR 141.600

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 120.000

391 HESAPLANAN KDV 21.600

101

- Diğer ödeme şekillerinde ortaya çıkan banka komisyon ve masraflarına oranla düşük

maliyet oluşturur.

- Satıcının (ihracatçının) mal bedelini peşin almasına rağmen malları göndermemesi riski

daima mevcuttur. Bu nedenle kesinlikle karşılıklı güvene dayalı bir ödeme şeklidir.

Örnek: Ankara AŞ, İspanya’daki Beta firmasından ithalat yapmaktadır.

1- Ankara AŞ, ithal edeceği mal bedeli için 30.000 Doları İspanya’daki Beta Firmasına

01.12.2016 tarihinde transfer etmiştir. (1 Dolar = 3 TL)

2- Ankara AŞ, 5.000 TL tutarındaki banka masrafları 02.12.2016 tarihinde Halk Bankası

hesabından ödenmiştir.

3- Ankara AŞ, 03.12.2016 tarihinde 1.500 TL tutarında sigorta poliçe bedeli ödenmiştir.

4- Ankara AŞ, 04.12.2016 tarihinde 3.000 TL+KDV tutarında taşıma şirketine navlun

bedelini kasadan ödenmiştir.

5- 06.12.2016 tarihinde Ankara AŞ, 10.000 TL + KDV tutarında gümrük giderlerini

ödemiştir.

6- İspanya’dan ithal edilen ticari mal 25.02.2016 tarihinde Ankara AŞ’nin deposuna

konulmuştur.

1 01/12 /2016

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 90.000

159.02.002.001 mal bedeli

102 BANKALAR 90.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

2 02/12 /2016

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 5.000

159.02.002.002 Banka komisyonları

102 BANKALAR 5.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

Akreditif karşılığı komisyon ödemesi

3 08/02 /2016

159- VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 1.500

159.02.002.003 Sigorta bedeli

102 BANKALAR 1.500

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

Sigorta ücreti ödenmesi

4 10/02 /2016

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 3.000

159.02.002.004 Navlun bedeli

191 İNDİRİLECEK KDV 540

100 KASA 3.540

Navlun ödemesi

102

159 VERİLEN SİPARİŞ

AVANSLARI

90.000

5.000

1.500

3.000

10.000 109.500

Akreditifli ithalat işlemleri ve muhasebeleştirilmesi :

Akreditif, alıç ının talep ve talimatına dayanarak bir bankanın, belli bir tutara kadar, belli

bir vade dahilinde, belli belgelerin ibrazı karşılığında ve öngörülen şartların yerine getirilmesi

kaydıyla ihracatçıya ödeme yapacağını yazılı olarak taahhüt etmesidir.

Hem uluslararası hem de yurtiçi ticarette kullanılır. Çünkü bankalar, alıcı ve satıcıdan

bağımsız olarak tarafsız olup sadece akreditifte belirlenen kurallara göre ve ibraz edilen belgeler

üzerinden işlem yaparlar. Böylece farklı zaman dilimleri ve binlerce km mesafeleri nedeniyle

oluşan iletişim zorlukları giderilerek güvenli ticaret yapılır.

Akreditif, ithalatçının başvurusu üzerine bankası tarafından açılır. Akreditif bedeli nakit

olarak yatırabileceği gibi bankadan akreditif kredisi de sağlanabilir.

Akreditif de taraflar esasen dört tanedir. Bunlar;

1- Alıcı (İthalatçı): Akreditifi açar.

2- Amir Banka: Akreditifi açan ithalatçının bankasıdır.

3- Ödeme-Kabul Bankası: İhracatçıya bedeli ödeyen ve açılan akreditifi kabul eden

bankadır.

4- Lehdar (İhracatçı): Akreditifinin üzerine açıldığı satıcıdır.

Akreditif işlemleri sırasında, mal bedeli de dahil tüm masrafları 159/259 Verilen Sipariş

Avansları hesabında (mal gümrük hattından çekilinceye kadar) izlenir.

5 23/02 /2016

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 10.000

159.02.002.005 Gümrük Gideri

191 İNDİRİLECEK KDV 1.800

102 BANKALAR 11.800

Gümrük hizmet gideri

6 25/02 /2016

153 TİCARİ MALLAR 109.500

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 109.500

159.02.002.001 mal bedeli

159.02.002.002 Banka komisyonları

159.02.002.003 Sigorta bedeli

159.02.002.004 Navlun bedeli

159.02.002.005 Gümrük Gideri

Satın alınan malın stoklara kaydedilmesi

103

İthalatın fiilen gerçekleşmesinden sonra 159/259 Verilen Sipariş Avansları hesabında

biriken ithalat maliyetlerinin tamamı işletmenin amacına göre stoklar grubuna (örneğin 153

Ticari Mallar ) yada Maddi Duran Varlıklar grubuna (örneğin 253 Tesis Makine ve Cihazlar )

aktarılır.

Mal bedelinin dışındaki masraflar satın alma şekillerine göre değişir.

-Satın alma şekli CIF (Cost, Insurence And Freight - Mal bedeli, Sigorta ve taşıma) bedel

üzerinden ise (alıcının limanında teslim) navlun ve sigorta bedeli satıcı firmaya aittir.

-FOB (Free On Board - Gemi Bordasında Teslim) teslim olursa navlun ve sigorta bedeli

alıcıya aittir.

Örnek : Ankara AŞ, Almanya’daki Bosch Firmasından 100 € birim fiyat üzerinden

1.000 adet buzdolabı ithal etmiştir. Bosch Firmasından gelen proforma faturada yer alan bilgilere

aşağıda yer verilmiştir.

Malın Cinsi : Bosch marka Buzdolabı

Malın Bedeli : 100 x 1.000 = 100.000 EUR

Malın Ödeme Şekli : Gayrikabilrücu Akreditif

Malın Teslim Şekli : FOB

Malın Sevk Şekli : Deniz yolu ile sevk

Akreditif yöntemi ile malın ithalatı ile ilgili mali işlemler aşağıdaki gibidir.

1- Ankara AŞ, 05.02.2016 tarihinde Ziraat Bankasına başvurarak Akreditif hesabının

açılmasını talep etmiştir. İşletmenin talebi üzerine Ziraat Bankası, satış kuru 2 TL den

200.000 TL tutarında döviz satım bordrosu düzenlemiş ve parayı Ankara AŞ’nin Vadesiz

Ticari Mevduat hesabından çekmiştir.

2-06.02.2016 tarihinde Ziraat Bankası Akreditif açma giderleri karşılığı olan 17.000 TL’yi

Ankara AŞ’nin Ziraat Bankası nezdindeki Vadesiz Ticari Mevduat hesabından almıştır.

3- Ankara AŞ, 08.02.2016 tarihinde Ziraat Sigorta şirketine 15.000 TL sigorta ücreti

ödemiştir.

4- Ankara AŞ, 10.02.2016 tarihinde taşıma ücreti olarak Deniz Nakliyat şirketine 100.000

TL navlun ödemiştir.

5- Ankara AŞ, 23.02.2016 tarihinde satın alınan malları gümrükten çekmesi için

Gümrükleme firmasına Ziraat Bankasındaki Ticari Mevduat Hesabından 50.000 TL+KDV

ödemiştir.

6- Ankara AŞ, malın gümrükten çekilmesi işlemleri sırasında gümrük idaresine 400.000 TL

gümrük vergisi ve ithal edilen malın 360.000 TL KDV’sini ödeyerek 24.02.2016 tarihinde

satın alınan mallar gümrükten çekmiştir.

7-Gümrükten çekilen malların Ankara AŞ’nin deposuna taşınması için 24.02.2016 tarihinde

10.000 TL+KDV nakliye ücreti ödenmiştir.

8-İthal edilen mallar, 25.02.2016 tarihinde Ankara AŞ’nin deposuna teslim edilmiştir.

104

1 05/02 /2016

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 200.000

159.02.001.001 Akreditif bedeli

102 BANKALAR 200.000

Akreditif açılması

2 06/02 /2016

159 VERİLEN SİPARİŞ AVA NSLARI 17.000

159.02.001.002 Banka komisyonları

102 BANKALAR 17.000

Akreditif karşılığı komisyon ödemesi

3 08/02 /2016

159- VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 15.000

159.02.001.003 Sigorta bedeli

102 BANKALAR 15.000

Sigorta ücreti ödenmesi

4 10/02 /2016

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 100.000

159.02.001.004 Navlun bedeli

102 BANKALAR 100.000

Navlun ödemesi

5 23/02 /2016

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 50.000

159.02.001.005 Gümrük Gideri

191 İNDİRİLECEK KDV 9.000

102 BANKALAR 59.000

Gümrük hizmet gideri

6 24/02 /2016

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 400.000

159.00.001.006 Gümrük Vergisi

191 İNDİRİLECEK KDV 360.000

102 BANKALAR 760.000

Gümrük vergisi ve KDV ödemesi

7 24/02 /2016

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 10.000

159.002.001.007 Nakliye Gideri

191 İNDİRİLECEK KDV 1.800

102 BANKALAR 11.800

nakliye ücreti ödenmesi

105

159- VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI

200.000

17.000

15.000

100.000

50.000

400.000

10.000 792.000

13. İhracat İşlemlerinin Muhasebeleştirilmesi

İhracat, mal veya hizmetlerin gümrük mevzuatına uygun şekilde yurtdışındaki gerçek

veya tüzel kişilere teslim edilmesidir.

Fiili ihracat ise, ihraç konusu malın gümrük mevzuatı hükümleri çerçevesinde

muayenesinin yapılıp taşıta yüklenmesi, bir yerden veya muhtelif yerlerden bir defada veya kısım

kısım gelmekte olan dökme veya diğer eşyada yüklemenin tamamlanması veya gümrük

mevzuatınca fiili ihracat olarak kabul edilecek sair çıkışlardır.

İhracatta bir malın yurtdışı edildiğinin kabulü için;

- Kara taşımacılığında malın Türkiye Gümrük Bölgesini terk,

- Hava taşımacılığında malın hava limanının terk,

- Deniz taşımacılığında malın deniz limanını terk,

etmesi gerekir.

Örnek :

1- Ankara AŞ, 25.09.2016 tarihinde Döviz Kuru 3,1 TL üzerinden ABD’ye 200.000

ABD Doları tutarında suntayı John Ltd.’ye ihracatını gerçekleştirmiştir. Teslim şekli FOB,

ödeme şekli ise Mal Mukabilidir.

8 25/02 /2016

153 TİCARİ MALLAR 792.000

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI

159.02.001.001 Akreditif bedeli

159.02.001.002 Banka komisyonları

159.02.001.003 Sigorta bedeli

159.02.001.004 Navlun bedeli

159.02.001.005 Gümrük Gideri

159.02.001.006 Gümrük Vergisi

159.02.001.007 Nakliye Gideri

Satın alınan malların stoklara kaydedilmesi

106

2-İhraç edilen mal tutarının 150.000 ABD Dolar tutarı 30.09.2016 tarihinde döviz alış

kuru 3,2 TL iken Ankara AŞ’nin Halkbank döviz hesabına alıcı tarafından aktarılmış, Ankara

AŞ’de aynı gün ve kur üzerinden dövizi bozdurarak TL hesabına kayıt etmiştir.

3-a) 31.12.2016 tarihinde Dolar kuru 3,4 TL’dir.

3-b) 31.12.2016 tarihinde Dolar kuru 3,0 TL’dir.

4-a) 10.03.2017 tarihinde mal bedelinin kalanı olan 50.000 ABD Doları 3,5 TL Dolar

kuru üzerinden tahsil edilmiştir.

4-b) 10.03.2017 tarihinde mal bedelinin kalanı olan 50.000 ABD Doları 2,90 TL Dolar

kuru üzerinden tahsil edilmiştir.

1 25/09 /2016

120 ALICILAR 620.000

120.02.001.001 John Ltd

601 YURTDIŞI SATIŞLAR 620.000

601.01.001.001 John Ltd

200.000 ABD Doları x 3,1 TL : 620.000

2 30/09 /2016

102 BANKALAR 480.000

102.02.003.001 Çankaya Şubesi

120 ALICILAR 465.000

120.02.001.001 John Ltd.

601 YURTDIŞI SATIŞLAR 15.000

601.03.001.003 John Ltd.

150.000 x 3,2 : 480.000 anapara

150.000 x (3,2 – 3,1 ) : 15.000 TL kur geliri

John Ltd’den tahsilat

30/09 /2016

102 BANKALAR 480.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

102 BANKALAR 480.000

102.02.003.001 Çankaya Şubesi

Döviz tutarının TL hesabına aktarımı

3-a 31/12 /2016

120 ALICILAR 15.000

120.02.001.001 John Ltd.

601 YURTDIŞI SATIŞLAR 15.000

601.03.001.003 John Ltd.

50.000 x (3,4 – 3,1 ) : 15.000 TL kur geliri

3-b 31/12 /2016

612 DİĞER İNDİRİMLER 5.000

612.03.001.003 John Ltd.

120 ALICILAR 5.000

120.02.001.001 John Ltd.

50.000 x (3,1 – 3,0 ) : 5.000 TL kur gideri

107

3-4/a seçeneğine göre

120 ALICILAR

620.000 465.000

15.000 170.000

Toplam 635.000 Toplam 635.000

3-4/b seçeneğine göre

120 ALICILAR

620.000 465.000

5.000

150.000

Toplam 620.000 Toplam 620.000

14. Elden Çıkarılacak Stoklar :

Örnek : Ankara AŞ, stoklarında bulunan modası geçmiş 10.000 TL tutarında Bayan

gömleklerinin satılmadığını tespit ederek, müşterisinin bulunması halinde satılmak üzere

20.08.2016 tarihinde 294 nolu hesaba kaydetmeye karar vermiştir.

1-11.11.2016 tarihinde ise 7.000 TL + KDV tutarına satmıştır.

2-Stokların 11.11.2016 tarihinde satılma imkanı olmadığı tespit edilerek imha edilmesine karar

verilmiştir.

4-a 10/03 /2017

102 BANKALAR 175.000

102.02.003.001 Çankaya Şubesi

120 ALICILAR 170.000

120.02.001.001 John Ltd.

646.KAMBİYO KARLARI 5.000

646.01.002 Önceki dönem kur geliri

50.000 x 3,4 : 170.000 anapara

50.000 x (3,5 – 3,4) : 5.000 kur geliri

4-b 10/03 /2017

102 BANKALAR 145.000

102.02.003.001 Çankaya Şubesi

656 KAMBİYO ZARARLARI 5.000

656.01.002 Önceki dönem kur gideri

120 ALICILAR 150.000

120.02.001.001 John Ltd.

50.000 x 2,9 : 145.000 anapara

50.000 x (3,0 – 2,90) : 5.000 kur gideri

108

Sıra sizde : Bu soruda sizce başka hangi muhasebe kayıt/kayıtları yapılabilir?

F. YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ (17)

Bu grup, yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri yapan işletmelerin, bu işleri dolayısıyla

yaptıkları harcamaların izlendiği hesapları kapsar.

170- 177 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MALİYETLERİ

İşletmenin üstlendiği yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinin maliyetlerinin

oluşturulduğu hesaplardır. Bu hesaplar projeler bazında izlenir.

İşleyişi: İşletmenin üstlendiği inşaat ve onarım işleri ile ilgili giderleri, "741 Hizmet

Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı" ve faaliyet giderleri ile finansman giderlerinden bu inşaat ve

onarıma düşen ortak gider payları ise "751, 761, 771 ve 781" kod numaralı yansıtma hesaplarının

alacağı karşılığında bu hesaplara borç kaydedilir.

Bu hesaplarda oluşan maliyet, geçici kabul yapıldığında "622-Satılan Hizmet Maliyeti"

hesabına devredilir.

İnşaat ve onarım işinin proje bazındaki sayısı, her bir inşaatın 170-178 hesap aralığında

açılacak hesaplar üzerinde defteri kebir düzeyinde izlenmesine imkan vermeyecek kadar fazla

ise, her proje yardımcı defter düzeyinde izlenebilir. Bu durumda bir proje için tutulacak yardımcı

defterler, defterikebir hükmündedir.

1 20/08 /2016

294 ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MDV 10.000

294.01.001.001 Bayan gömlekleri

153 TİCARİ MALLAR 10.000

153.03.002 Bayan Gömlekleri

11/11 /2016

102 BANKALAR 8.260

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 7.000

391 HESAPLANAN KDV 1.260

11/11 /2016

621 SATILAN TİCARİ MAL MALİYETİ 10.000

294 ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MDV 10.000

294.01.001.001 Bayan gömlekleri

2 31/12 /2015

689 DİĞER OLAGANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 10.000

689.01 Elden Çıkarılacak Stok Satış Zararları

294 ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MDV 10.000

294.01.001.001 Bayan gömlekleri

Satılabilme yeteneği olmayan stokların çıkış kaydı

109

Örnekler için bakınız 350 YILLARA YAY.İNŞAAT VE ONA. HAK. BED.HESABI

G. GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI (18)

Bu grup, içinde bulunulan dönemde ortaya çıkan, ancak gelecek dönemlere ait olan

giderler ile faaliyet dönemine ait olup da kesin borç kaydı hesap döneminden sonra yapılacak

gelirlerden oluşur. Bu grup hesapları aşağıdaki gibidir.

180 ve 181 nolu hesaplar mevzuatımızda aktif geçici hesaplar olarak yer almaktadır.

Şöyle ki 213 sayılı VUK’un 283 üncü maddesinde “ Aktif geçici hesap kıymetleri”

başlıklı maddede “Gelecek bir hesap dönemine ait olarak peşin ödenen giderler ile cari hesap

dönemine ait olup da henüz tahsil edilmemiş olan hâsılat, mukayyet değerleri üzerinden

aktifleştirilmek suretiyle değerlenir. Ziraî işletmelerde henüz idrak edilmemiş olan mahsuller

için yapılan giderler (Hazırlık işleri giderleri gibi) de bu madde hükmüne göre aktifleştirilerek

değerlenir.” hükmü yer almıştır.

213 sayılı VUK’un 283 üncü maddesi hükmünden hareketle aktif geçici hesap

kıymetleri; gelecek hesap dönemine ait olup peşin ödenen giderler ve gelecek hesap döneminde

tahsil edilecek cari döneme ait hasılatlar olmak üzere ikiye ayrılır.

180. GELECEK AYLARA AİT GİDERLER

Bu hesap, peşin ödenen ve cari dönem içinde ilgili gider hesaplarına kaydedilmemesi

gereken, gelecek döneme ait giderleri izlemek için kullanılır.

İşleyişi : Gelecek aylarda ilgili gider ve maliyet hesaplarına borç kaydedilecek peşin

olarak ödenen giderler, bu hesabın borcuna kaydedilir. Gelecek aylarda bu hesaba alacak

verilmek suretiyle ilgili gider hesabına aktarılır.

Peşin ödenen ve gelecek aylara ait giderlere örnek olarak; sigorta giderleri, faiz giderleri

kira giderleri, ücret giderleri v.b. giderler verilebilir.

181. GELİR TAHAKKUKLARI

Üçüncü kişilerden tahsili ya da bunlar hesabına kesin borç kaydı hesap döneminden sonra

yapılacak gelirlerin, içinde bulunan döneme ait olan kısımlarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Dönem sonlarında, döneme ait olarak hesaplanacak tutarlar ilgili hasılat ve gelir

hesapları karşılığında bu hesaba borç kaydedilir. Sonraki dönemde, alacakların kesinleşmesiyle

hesaptaki tutarlar bu hesabın alacağına karşılık ilgili hesapların borcuna geçirilerek kapatılır.

Gelir Tahakkukları hesabına örnek olarak; sigorta gelirleri, faiz gelirleri, kira gelirleri,

komisyon gelirleri v.b. gelirler verilebilir.

Örnek: Ankara AŞ, 01.08.2017 tarihinde 3 yıllığına yönetim faaliyetlerinde kullanılmak

üzere vergi mükellefi olmayan gerçek kişiden kiralamış olduğu işyerinin 360.000 TL tutarındaki

brüt kira bedelini % 20 stopaj kestikten sonra peşin olarak ödemiştir.

110

Örnek: Ankara AŞ, aktifinde kayıtlı olan dairesini 01.11.2017 tarihinde kiraya vermiş,

3 aylık kira bedeli olan 15.000 TL’yi kira dönemi sonunda tahsil edecektir.

Örnek: Ankara AŞ, 01.10.2016 tarihinde satın aldığı nominal değeri 200.000 TL, faiz

oranı % 12 ve vadesine 150 gün kalan hazine bonosu almıştır. Dönem sonu ve vade sonu

kayıtlarını yapınız.

1 01/08 /2017

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 50.000

770.04.001 Kira giderleri

280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 310.000

280.02 Gelecek Yıllara Ait Kira Giderleri

102 BANKALAR 288.000

360 ÖD. VERGİ VE FONLAR 72.000

360.05.002 Kira stopajı

3 yıllık kira gideri kaydı

2 31/12 /2017

180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 120.000

180.02 Gelecek Aylara Ait Kira Giderleri

280 GELECEK YILLARA AİT GİD. 120.000

280.02 Gelecek Yıllara Ait Kira Giderleri

Peşin ödenen 2018 yılı kira bedeli

31/12 /2017

181 GELİR TAHAKKUKLARI 10.000

181.02 Kira Geliri Tahakkukları

649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR 10.000

649.03 Kira Gelirleri

01/02 /2017

102 BANKALAR 15.000

181 GELİR TAHAKKUKLARI 10.000

181.02 Kira Geliri Tahakkukları

649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR 5.000

649.03 Kira Gelirleri

1 01/10 /2016

112 KAMU KESİMİ TAHVİL SENET VE BONOLARI 200.000

112.02.002 2017 yılı vadeli

102 BANKALAR 200.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

111

1. Gelecek aylara ait giderlerin incelenmesinde;

- Peşin ödemelerin gerekliliği ve mevzuata uygun olup olmadığı,

-Maliyetleri ilgilendiren giderlerin aylık maliyetlere dahil edilip edilmediği ve diğer

giderlerin döneminde tasfiye edilip edilmediği,

- Peşin ödenen giderler hesabının bakiyesini dönemsellik ilkesi yönünde kayıtların yapılıp

yapılmadığı,

- Peşin ödenen giderlerin 180 hesaptan, ilgili döneme ve ait olduğu gider hesaplarına

aktarılıp aktarılmadığı,

- Peşin ödenen giderlerin doğru olarak dönen varlık veya duran varlık ayrımı yapılıp

yapılmadığı,

2. Gelir tahakkuklarının incelenmesinde;

-Gelirlerin sıhhatli belgelere dayanıp dayanmadığı,

-Yılı içinde tahsil ve tasfiyesi için yeterince takip edilip edilmediği

-Peşin tahsil edilen gelirlerin 181 hesaptan, ilgili döneme ve ait olduğu gider hesaplarına

aktarılıp aktarılmadığı,

- Peşin tahsil edilen gelirlerin doğru olarak dönen varlık veya duran varlık ayrımı yapılıp

yapılmadığı,

- Peşin tahsil edilen gelirlerin dönemsellik ilkesi yönünde kayıtların yapılıp yapılmadığı,

gibi hususlar göz önünde bulundurulur.

2 31/12 /2016

181 GELİR TAHAKKUKLARI 5.918

181.01.002 Hazine Bonosu Faiz Geliri Tahakkukları

642 FAİZ GELİRLERİ 5.918

642.03 Hazine Bonosu Faizleri

200.000 X 12 X 90 / 36.500 : 5.918

3 01/03 /2017

102 BANKALAR 209.863

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

112 KAMU KESİMİ TAHVİL SENET VE BONO. 200.000

112.02.002 2017 yılı vadeli

181 GELİR TAHAKKUKLARI 5.918

181.01.002 Hazine Bonosu Faiz Geliri Tahak.

642 FAİZ GELİRLERİ 3.945

642.03 Hazine Bonosu Faizleri

200.000 X 12 X 60 / 36.500 : 3.945

112

H. DİĞER DÖNEN VARLIKLAR (19)

Yukarıda belirtilen bölümlere girmediği için özellikle kendi bölümlerinde,

tanımlanmamış olan diğer dönen varlık kalemleri bu grupta yer alır. Bu grupta yer alan hesaplar

aşağıdaki gibidir.

190- DEVREDEN KATMA DEĞER VERGİSİ

Bir dönemde indirilemeyen ve izleyen döneme devreden katma değer vergisinin

kaydedildiği ve izlendiği hesaptır.

İşleyişi : "191- İNDİRİLECEK KDV" hesabının "391- HESAPLANAN KDV" hesabı ile

karşılaştırılmasından sonraki bakiyesi dönem sonlarında sözkonusu hesaba karşılık bu hesaba

borç, izleyen dönem veya dönemlerde yapılacak indirimler alacak kaydedilir. "291- GELECEK

YILLARDA İNDİRİLECEK KDV" hesabından, "191 İNDİRİLECEK KDV" hesabına aktarılan

tutarlar indirilme dönemlerinden önce bu hesaba intikal ettirilmez."

191. İNDİRİLECEK KDV

Her türlü mal ve hizmetin satın alınması sırasında satıcılara ödenen katma değer

vergisinin kaydedildiği ve izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Mal ve hizmet alımlarından doğan indirilecek katma değer vergisi bu hesaba

borç, mevzuat gereği yapılan indirimler ve hesaba yapılan düzeltmeler ile indirilemeyen ve "190-

DEVREDEN KDV" hesabına aktarılan borç bakiyesi bu hesaba alacak yazılır.

192. DİĞER KDV

Teşvikli yatırım mallarının ithalinde ödenmesi gerektiği halde ödenmeyip, fiilen

indirilmesinin mümkün olacağı tarihe kadar ertelenen katma değer vergisinin, ertelemenin bir yıl

içinde olması halinde kaydedildiği ve izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Teşvikli yatırım mallarının ithalinde, gümrük idareleri tarafından tarh ve

tahakkuk ettirilerek ertelenen katma değer vergisi pasifteki ilgili hesabın alacağı mukabili bu

hesaba borç kaydedilir.

193. PEŞİN ÖDENEN VERGİLER VE FONLAR

Mevzuat gereğince peşin ödenen ve bir yıl içinde indirim konusu yapılabilecek gelir,

kurumlar ve diğer vergiler ile fonların kayıt ve takip edildiği hesaptır.

İşleyişi : Peşin ödenen ve bir yıl içinde indirim konusu yapılabilecek gelir, kurumlar ve

diğer vergiler ile fonlar, bu hesaba borç yazılır. Dönem sonunda tahakkuk edecek gelir veya

kurumlar vergisi ile fon karşılıklarından yapılacak olan indirimi teminen "37- BORÇ VE GİDER

KARŞILIKLARI" grubunda bulunan "371-DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE

GİDER YÜKÜMLÜLÜKLERİ" hesabının borcuna aktarılır. Ancak aktarılacak tutar "370-

DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜK KARŞILIKLARI" hesabının tutarından

fazla olamaz. Aktarılamayan tutar, dönem sonunda bu hesabın bakiyesi olarak kalır.

195- İŞ AVANSLARI

İşletme adına mal ve hizmet satın alacak, işletme adına bir kısım gider ve ödemeleri

yapacak personel ve personel dışındaki kişilere verilen iş avanslarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi: Avans verildiğinde bu hesaba borç; avans alanın ibraz ettiği harcama veya ödeme

belgelerine dayanılarak ilgili hesapların borcu karşılığında, bu hesaba alacak kaydedilir.

113

196. PERSONEL AVANSLARI

Personel ve işçilere maaş, ücret ve yolluklarına mahsuben önceden ödenen avansların

izlendiği hesaptır.

İşleyişi :Yapılan ödemeler bu hesaba borç; nakden iadeler ile istihkaklardan kesilen tutarlar

ve tevdi edilen belgeler tutarı alacak kaydedilir.

197. SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI

Sayımlar sonucunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlıklar noksanlarıyla,

tesellüm sırasında ortaya çıkan noksanların geçici olarak kayıt ve izleneceği hesaptır.

İşleyişi: Noksanlığın ortaya çıkması ile hesaba borç, sorumlularından tahsili veya zarar

kaydedilmesi halinde ise alacak kaydedilir.

198. DİĞER ÇEŞİTLİ DÖNEN VARLIKLAR

Bu hesap grubu içerisinde sayılanların dışında kalan diğer çeşitli dönen varlıkların

izlendiği hesaptır.

199. DİĞER DÖNEN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-)

Yıl sonunda ilgili kesin hesaplarına aktarılması imkanı bulunmayan kasa, stok ve maddi

duran varlık sayım noksanları tutarının, sayım fazlaları tutarının üstünde olması halinde fark

kadar ayrılacak karşılıkları kapsar.

İşleyişi : Ayrılan karşılık tutarı bu hesaba alacak "654. Karşılık Giderleri Hesabı"na borç

kaydedilir, karşılık nedeninin gerçekleşmesi halinde "197. Sayım ve Tesellüm Noksanları

Hesabı" karşılığında bu hesaba borç kaydedilir.

Örnek: Ay sonu KDV tahakkuku :

1-Ankara AŞ, 05.11.2016 tarihinde 40.000 TL + KDV tutarındaki erkek gömleğini peşin

olarak alıyor.

2- Ankara AŞ, 07.11.2016 tarihinde 20.000 TL + KDV tutarındaki erkek gömleğini Huzur

AŞ’den 10 ay vadeli senet vererek alıyor.

3- Ankara AŞ, 11.11.2016 tarihinde 50.000 TL+ KDV tutarındaki erkek gömleğini çek alarak

Malatyalılar AŞ’ye satıyor.

4- Ankara AŞ, 15.11.2016 tarihinde işyerinde kullanmak için 10.000 TL+ KDV değerinde bir

yazar kasayı peşin alıyor.

5- Ankara AŞ, 25.11.2006 tarihinde 30.000 TL + KDV tutarındaki erkek gömleğini peşin

olarak satıyor.

1 05.11.2016

153 TİCARİ MALLAR 40.000

153.03.001 erkek gömlekleri

191 İNDİRİLECEK KDV 7.200

102 BANKALAR 47.200

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

Peşin mal alımı

114

191 İNDİRİLECEK KDV 391 HESAPLANAN KDV

7.200 12.600 14.400 9.000

3.600 5.400

1.800

2 07.11.2016

153TİCARİ MALLAR 20.000

153.03.001 erkek gömlekleri

191 İNDİRİLECEK KDV 3.600

321 BORÇ SENETLERİ 23.600

321.01.001 Huzur AŞ

Senet ile mal alımı

3 11.11.2016

101 ALINAN ÇEKLER 59.000

101.01.001.006 Malatyalılar AŞ

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 50.000

600.01.001.001 Erkek gömlekleri

391 HESAPLANAN KDV 9.000

Çek karşılığı mal satışı

4 15.11.2006

255 DEMİRBAŞLAR 10.000

255.05.001 Yazar Kasa

191 İNDİRİLECEK KDV 1.800

102 BANKALAR 11.800

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

Demirbaş alımı

5 25.11.2006

102 BANKALAR 35.400

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 30.000

600.01.001.001 Erkek gömlekleri

391 HESAPLANAN KDV 5.400

30/11 /2016

391 HESAPLANAN KDV 14.400

191 İNDİRİLECEK KDV 12.600

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 1.800

360.004 KDV

Kasım ayı KDV tahakkuku

115

Örnek : Ankara AŞ’nin 12.02.2017 tarihinde gelen ve Ocak ayına ait bulunan yönetim

departmanına ait bulunan 200 TL’lik telefon faturasını (30 TL’si KDV, 45 TL’si de özel iletişim

vergi tutarı) Bankalar hesabından ödemiştir.

1. İhraç Kaydıyla Mal Tesliminde KDV

3065 sayılı Kanunun (11/1-c) maddesi gereğince; ihraç edilmek şartıyla imalatçılar

tarafından kendilerine teslim edilen mallara ait KDV, ihracatçılar tarafından ödenmez.

Bu kapsamda yapılan teslimlerle ilgili olarak düzenlenen faturaya;

"3065 sayılı KDV Kanununun (11/1-c) maddesi hükümlerine göre, ihraç edilmek şartıyla

teslim edildiğinden, KDV tahsil edilmemiştir."

ifadesi yazılır.

Mükelleflerce tahsil edilmeyen ancak ilgili dönem beyannamesinde beyan edilecek olan

bu vergi, vergi dairesince tarh ve tahakkuk ettirilerek tecil olunur.

Söz konusu malların, ihracatçıya teslim tarihini takip eden ay başından itibaren üç ay

içinde ihraç edilmesi halinde, tecil edilen vergi terkin olunur.

KDV tahakkuku sırasında 3 farklı durum gerçekleşebilir:

1.1. Ödenecek KDV tutarının, İhraç Kayıtlı Teslimlere İlişkin KDV tutarından

Büyük Olması

KDV tahakkukunun ihraç kayıtlı teslim KDV tutarı kadar kısmı tecil edilir. Tecil edilen

bu KDV ihracat tamamlanıp gerekli belgeler vergi dairesine ibraz edildiğinde terkin edilir.

12/02/2017

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 175

770.03.005.001 Telefon gideri 130

770.05.006.001 özel iletişim vergisi 45

191 İNDİRİLECEK KDV 25

102 BANKALAR 200

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

Ocak ayı telefon faturası

31/12 /2017

950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER 45

950.05.001 Özel iletişim vergisi

951 KANUNEN KABUL EDİL. GİD. KARŞ. 45

951.05.001 Özel iletişim vergisi

116

Örnek: İmalatçı Ankara AŞ, 10.06.2016 tarihinde ihraç edilmek üzere vadeli olarak

500.000 TL + KDV karşılığında malı, ihracatçı Güney AŞ’ye teslim etmiştir.

Ödenecek KDV çıkması halinde ay sonunda yapılacak tahakkuk kaydı:

Ankara AŞ’nin ihraç kayıtlı satış yaptığı 2016 yılı Haziran ayı KDV hesaplarının

bakiyeleri aşağıdaki gibidir.

190 Devreden KDV : 50.000 TL,

191 İndirilecek KDV : 170.000 TL,

192 Diğer KDV : 90.000 TL,

391 Hesaplanan KDV : 370.000 TL

Ödenecek KDV > tecil edilecek KDV : 150.000 > 90.000 TL

KDV hesaplarının karşılıklı kapatılması sonucunda oluşan 150.000 TL ödenecek KDV,

tecil edilebilir 90.000 TL KDV’den büyük olduğu için bu verginin tamamı tecil edilecektir.

10/06 /2016

120 ALICILAR 500.000

120.01.010 Güney AŞ

192 DİĞER KDV 90.000

192.008 Tecil Edilebilir KDV

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 500.000

391 HESAPLANAN KDV 90.000

İhraç kaydıyla mal satış kaydı

30/06 /2016

391 HESAPLANAN KDV 370.000

190 DEVREDEN KDV 50.000

191 İNDİRİLECEK KDV 170.000

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 150.000

360.04.001 Ödenecek KDV

2016 yılı Haziran ayı KDV tahakkuku

30/06 /2016

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 90.000

360.04.001 Ödenecek KDV

392 DİĞER KDV 90.000

392.008 Terkin edilecek KDV

Haziran Ayı KDV Mahsup-Tecil ve tahakkuk kaydı.

117

- İhracat (3 ay içinde) gerçekleştiğinde gerekli belgeler vergi dairesine ibraz edildiğinde

ihraç kayıtlı satışta tecil edilen KDV terkin edilir.

1.2. Ödenecek KDV tutarının, İhraç Kayıtlı Teslimlere İlişkin KDV tutarından

Küçük Olması

İhraç kayıtlı teslim KDV’sinin bir kısmı tecil-terkin yoluyla yok edilecek, kalan kısmı ise

ihracat gerçekleştikten sonra ve gerekli belgelerin ibrazı halinde mükellefin tercihine göre;

nakden, başka vergi borçlarına mahsup edilerek yahut devreden KDV olarak dikkate alınmak

suretiyle giderilecektir.

Örnek: İmalatçı Ankara AŞ, 10.07.2016 tarihinde ihraç edilmek üzere vadeli olarak

300.000 TL + KDV karşılığında malı, ihracatçı Güney AŞ’ye teslim etmiştir.

Ankara AŞ’nin ihraç kayıtlı satış yaptığı 2016 yılı Temmuz ayı KDV hesaplarının

bakiyeleri aşağıdaki gibidir.

191 İndirilecek KDV: 200.000 TL,

192 Diğer KDV : 54.000 TL,

391 Hesaplanan KDV: 220.00.000 TL

30/07 /2016

392 DİĞER KDV 90.000

392.008 Terkin edilecek KDV

192 DİĞER KDV 90.000

192.008 Terkin edilecek KDV

İhracatın tamamlanması üzerine Ödenecek KDV’nin terkin edilmesi

10/07 /2016

120- ALICILAR 300.000

120.01.010 Güney AŞ

192-DİĞER KDV 54.000

192.008 Tecil Edilebilir KDV

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 300.000

391 HESAPLANAN KDV 54.000

İhraç kaydıyla mal satış kaydı

30/06 /2016

391 HESAPLANAN KDV 220.000

191 İNDİRİLECEK KDV 200.000

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 20.000

360.04.001 Ödenecek KDV

2016 yılı temmuz ayı KDV tahakkuku

118

Ödenecek KDV < tecil edilecek KDV : 20.000 < 54.000

1.3. Devreden KDV Çıkması

İhraç kayıtlı teslim KDV tutarının tamamının ihracat gerçekleşip gerekli belgeler ibraz

edildiğinde nakden veya mahsuben yahut devreden KDV olarak dikkate alınması gerekir.

Örnek: İmalatçı Ankara AŞ, 20.09.2016 tarihinde ihraç edilmek üzere vadeli olarak

100.000 TL + KDV karşılığında malı, ihracatçı Güney AŞ’ye teslim etmiştir.

Ankara AŞ’nin ihraç kayıtlı satış yaptığı 2016 yılı eylül ayı KDV hesaplarının bakiyeleri

aşağıdaki gibidir.

191 İndirilecek KDV: 250.000 TL

192 Diğer KDV : 18.000 TL

391 Hesaplanan KDV: 180.000 TL

31/07 /2016

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 20.000

360.04.001 Ödenecek KDV

392 DİĞER KDV 20.000

392.008 Terkin edilecek KDV

Ödenecek KDV’nin terkin edilmesi

30/09 /2016

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 34.000

136.008 iade alınacak KDV

392 DİĞER KDV 20.000

392.008 Terkin edilecek KDV

192 DİĞER KDV 54.000

192.008 Tecil Edilebilir KDV

ihracat gerçekleşip belgelerin vergi dairesine ibraz edildiğinde

20/09 /2016

120 ALICILAR 100.000

120.01.010 Güney AŞ

192 DİĞER KDV 18.000

192.008 Tecil Edilebilir KDV

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 100.000

391 HESAPLANAN KDV 18.000

İhraç kaydıyla mal satış kaydı

119

1.4. İhraç Kayıtlı Satışta İhracat Gerçekleşmezse Tecil Edilebilir KDV’nin Durumu;

İhracat üç ay içinde gerçekleşmezse; Tecil olunan vergi tahakkuk ettirildiği tarihten

itibaren, gecikme zammı ile birlikte tahsil olunur. (KDV. Kn.Md.11-1- c)

Diğer bir ifadeyle; ihracat 3. ay içinde gerçekleşmezse, tecil edilen vergi ödenecek

vergiye devredilir ayrıca, ihracat 3. ay içinde gerçekleşmezse, alıcıdan tahsil edilmeyen vergi de

alıcılar hesabına borç kaydedilir.

Örnek: İhraç kayıtlı satışla ilgili olarak, ihracatın yasal süresinde yapılamaması

nedeniyle tecil edilen 30.000 TL KDV tutarı için 770 TL gecikme zammı hesap edilmiştir.

30/09 /2016

391 HESAPLANAN KDV 180.000

190 DEVREDEN KDV 70.000

191 İNDİRİLECEK KDV 250.000

2016 yılı eylül ayı KDV tahakkuku

30/09 /2016

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 18.000

136.008 iade alınacak KDV

192 DİĞER KDV

192.008 Terkin edilecek KDV 18.000

Tecil edilecek KDV’nin iade alınacak KDV hesabına alınması

20/10 /2016

102 BANKALAR 18.000

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 18.000

136.008 iade alınacak KDV

KDV iade alacağının tahsili / mahsubu

/ /2016

392 DİĞER KDV 30.000

689 DİĞ. OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 770

689.04.001 ödenen gecikme zamları

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 30.770

İhraç kayıtlı satış nedeniyle tecil edilen KDV’nin, devri

/ /2016

120 ALICILAR 30.000

192 DİĞER KDV 30.000

İhraç kayıtlı satış nedeniyle tecil edilen KDV’nin, alıcılar hesabına devri

120

Örnek : Geçici vergi

Ankara AŞ’nin ilk 3 dönemde ödenen geçici vergi tutarı 4.700 TL olup, 4. dönem geçici

vergi tutarı 2.000 TL’dir.

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR

1.200

2.100

1.400

4. dönem geçici vergi tahakkuk, ödeme ve toplam 4 dönem olan geçici vergi yıl sonu

aktarılması kayıtları:

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR

1.200

2.100

1.400

2.000

6.700

31/12 /2016

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 2.000

193.01.001 Kurum Geçici vergi

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 2.000

360.02 Geçici Vergi

4.Dönem Geçici Vergi Tahakkuk Kaydı

31/12 /2016

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR

360.02 Geçici Vergi 2.000

102 BANKALAR 2.000

Geçici Vergi Ödeme Kaydı

31/12 /2016

371 DÖNEM KARI PEŞİN ÖDE. VERGİ DİĞER YÜK. 6.700

371.01.001 Kurum Geçici vergi

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 6.700

193.01.001 Kurum Geçici vergi

Peşin ödenen vergilerin aktarımı

121

Örnek : Ankara AŞ,’nin Ziraat Bankasında bulunan 2 aylık vadeli mevduat hesabına

10.000 TL faiz tahakkuk etmiş % 15 kesinti yapıldıktan sonra Bankadaki hesaba yatırılmıştır.

TL MEVDUAT FAİZLERİ :

Vadesiz ve 6 aya kadar (6 ay dahil ) vadeli mevduatlar %15

1 Yıla kadar (1 yıl dahil ) vadeli mevduatlar %12

1 Yıla dan uzun vadeli mevduatlar %10

Örnek: Ankara AŞ, bir makinanın bakımını yaptırması amacıyla personeli Ahmet Bey’in

banka hesabına 10.000 TL iş avansı yatırılıyor. Daha sonra yaptırılan makinenin masrafı 20.500

TL olduğu faturayla öğreniliyor ve kalanı peşin olarak ödeniyor.

102 BANKALAR 8.500

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 1.500

193.02.001 Banka faizlerinden stopaj

642 FAİZ GELİRLERİ 10.000

642.01.001 TL mevduat faizleri

Faiz tahsil kaydı

31.12.2016

371 DÖNEM KARI PEŞİN ÖDE. VERGİ DİĞER YÜKÜM 1.500

371.02.001 Faiz gelir stopajı

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 1.500

193.02.001 Banka faizlerinden stopaj

Peşin ödenen vergi tutarının aktarımı

195 İŞ AVANSLARI 10.000

195.01.007 Ahmet Bey

102 BANKALAR 10.000

İş avansı verilmesi

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 20.500

195 İŞ AVANSLARI 10.000

195.01.007 Ahmet Bey

102 BANKALAR 10.500

Bakımın masrafının ödenmesi ve avansın kapatılması

122

Örnek: Ankara AŞ, personeli Mahmut Bey’e maaşından mahsup edilmek üzere 1.200

TL avans veriliyor. Daha sonra ücretlerin tahakkuku sırasında 1.200 TL lik avans kesilerek,

ücretinden geri kalan 3.000 TL tutarın tahakkuku yapılıyor.

Örnek: Ankara AŞ, 10.09.2017 tarihinde yaptığı envanter çalışmaları sonucu kasasında toplam

10.000 TL nakit olduğunu saymış, kasa hesabının mizandaki borç kalanının da 10.500 TL olduğu

belirlenmiştir.

1- Kasa noksanının Şirket personeli Ahmet Bey’den kaynaklandığı anlaşılmış ve kasada görevli

personelden noksan paranın tahsiline karar verilmiştir.

2-Sebebin bozuk para sıkıntısından (küsürat farkı) işletmenin faaliyetinden kaynaklanan önemsiz

bir tutar olduğu anlaşılmıştır.

3- Kasa noksanının nakit ödeme ile gerçekleşmiş olan ve kayıtlara işlenmeyen bir satış iadesi

işleminden ileri geldiği tespit edilmiştir.

196 PERSONEL AVANSLARI 1.200

196.01.005 Mahmut Bey

100 KASA 1.200

Personele avans verilmesi

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 4.200

770.02.001.005 Mahmut Bey

196 PERSONEL AVANSLARI 1.200

196.01. 005 Mahmut Bey

335 PERSONELE BORÇLAR 3.000

335.01.005 Mahmut bey

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 500

197.01.001 Kasa sayım noksanları

100 KASA 500

100.01.001 Merkez Kasa

Kasadaki sayım noksanının envanter ile eşit duruma getirilmesi kaydı

1

135 PERSONELDEN ALACAKLAR 500

135.02.001.008 Cengiz bey

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 500

197.01.001 Kasa sayım noksanları

Kasa noksanının sorumlu personelden tahsili

123

2. KDV hesaplarının incelenmesinde;

- İndirilecek ve hesaplanan KDV hesapları arasındaki işlemlerin düzenli bir şekilde

yürütülüp yürütülmediği,

- KDV'nin nitelikleri itibariyle ilgili hesaplarda izlenip izlenmediği,

- KDV Kanunu’nun 9 uncu maddesinde gerekli görülen hallerde vergi alacağının emniyet

altına alınması amacıyla, vergiye tabi işlemlere taraf olanları verginin ödenmesinden sorumlu

tutma konusunda Maliye Bakanlığı’na yetki verildiğinden ve bu kapsamda yayımlanan KDV

Genel Tebliği ile bankalar, sermayelerinin % 51 veya daha fazlası kamuya ait işletmeler ve

özelleştirme kapsamındaki kuruluşlarında alımlarına (inşaat taahhüt işleri, temizlik hizmeti,

özel güvenlik hizmetleri, bakım ve onarım hizmetleri, personele verilen yemek servisi,

danışmanlık ve denetim hizmetleri) ait bedel üzerinden yüklenici tarafından hesaplanan

KDV’nin sorumlu sıfatıyla beyan etmek ve ödemek üzere tevkifata tabi tutmaları gerektiğinden,

Tebliğde belirtilen oranlarda tevkifat yapılıp yapılmadığı,

- İade KDV tutarlarını beyannamelerden kontrol ederek ve yıl içinde yapılan mahsup

işlemleri ile karşılaştırılarak doğru beyan edilip edilmediği,

-191 İndirilecek KDV, 391 hesaplanan KDV ve 190 devreden KDV hesap bakiyelerini

aylık KDV beyannameleri ile karşılaştırılarak doğru beyan edilip edilmediği,

İncelenir.

3. Peşin Ödenen Vergi Ve Fonlar hesabının incelenmesinde;

- Peşin ödenen vergi tutarlarının geçici vergi tahakkukları ile karşılaştırılarak doğru

olarak kayıtlara alınıp alınmadığı,

-Peşin ödenen vergi ve fonların mevzuata uygun hesaplanıp hesaplanmadığı ve dönem

sonunda bu tutarın "371-Dönem kârının peşin ödenen vergi ve diğer yükümlülükleri (-)"

hesabının borcuna aktarılıp aktarılmadığı,

- 193 nolu Peşin Ödenen Vergi Ve Fonlar hesabından aktarılacak tutarın 370- Dönem

Karı Vergi Ve Diğer Yükümlülük Karşılıkları hesabının tutarından fazla olup olmadığı,

İncelenir.

2

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 500

689.05.001 Kasa sayım noksanları

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI 500

197.01.001 Kasa sayım noksanları

Kasa sayım noksanlığının kapanması

3

610 SATIŞTAN İADELER 424

191 İNDİRİLECEK KDV 76

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIKLARI 500

197.01.001 Kasa sayım noksanları

Kasa sayım noksanlığının kapanması

124

4. İş avansları hesabının incelenmesinde;

- Avans işlemleri ile ilgili yönetmeliğinin bulunup bulunmadığı,

-Verilen avansın yaptırılacak hizmet ve giderlerle orantılı olup olmadığı,

-Avans mahsubuna esas belgelerin mevzuata uygun olup olmadığı,

-Bir çalışanın üzerindeki avans mahsup edilmeden ikinci bir avansın verilip verilmediği,

çalışan üzerinde uzun süre ve fazla tutarda avans mahiyetinde para bulundurulup

bulundurulmadığı,

-Verilen avansların sıhhatli bir şekilde takip edilip edilmediği ve avansların zamanında

kapatılıp kapatılmadığı,

- İş avansı karşılığı ibraz edilen ödeme ve harcama belgelerini kontrol ederek, avansın

amacına uygun kullanılıp kullanılmadığı,

- Avansı kullanmaya yetkili personel dışında kişilere avans verilip verilmediği,

İncelenir.

5. Personel avansları hesabının incelenmesinde;

-Ücret, yolluk vb. nedenlerle verilen avansların bir yönetmelik veya objektif bir yönteme

dayandırılıp dayandırılmadığı,

-Avansların süresinde tasfiye edilip edilmediği,

- 6245 sayılı Harcırah Kanununa tabi olmayan Kamu idarelerinin harcırah yönetmeliğinin

bulunup bulunmadığı, varsa Harcırah Kanunu limitleri ile uygunluğu,

- Vadesi geçtiği halde maaşa mahsup edilemeyen personel avansının bulunup

bulunmadığı,

- Personele maaş seviyesine göre makul tutarların üzerinde personel avansı verilip

verilmediği,

İncelenir.

6. Sayım ve tesellüm noksanları hesabının incelenmesinde;

-Sayım ve tesellüm farklarına ilişkin düzenlemeleri içeren bir yönetmeliğin bulunup

bulunmadığı, yönetmelik bulunmayan kuruluşlarda böyle bir yönetmeliğe gerek olup olmadığı,

-Noksanlarda, bir ihmal veya kastın bulunup bulunmadığı,

-Noksanlık, bir ihmal veya kasıttan meydana gelmiş ise sorumlarına rücu edilip

edilmediği ve tasfiyenin usulüne göre yapılıp yapılmadığı,

-Özellikle üretim yapan işletmelerde fire ve kayıplar ile noksanlıkların ilgili odalar

tarafından belirlenen limitlere uygunluğu ve öngörülen şekilde muhasebeleştirilip

muhasebeleştirilmediği,

-1 sıra nolu MSUGT’de; kasa stok ve maddi duran varlık sayım noksanlıklarının

nedenlerinin belirlenmemesi durumunda zarar kaydedileceği belirtilmesine rağmen VUK’un 278

inci maddesi kapsamında emsal bedeli ile değerlenebilen emtia dışında oluşan noksanlıkların

gider kaydolunan tutarları kanunen kabul edilmeyen gider niteliğinde olduğundan, mali bilanço

açısından bunların nasıl işleme tabi tutuldukları,

İncelenir.

125

3. DURAN VARLIKLAR

Bu ana hesap grubu; bir yıldan veya bir normal faaliyet döneminden daha uzun sürelerle,

işletme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için kullanılmak amacıyla elde edilen ve ilke olarak bir

yılda veya normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen

varlıkları kapsar. Duran Varlıklar; Ticari Alacaklar, Diğer Alacaklar, Mali Duran Varlıklar,

Maddi Duran Varlıklar, Maddi Olmayan Duran Varlıklar, Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar,

Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları ve Diğer Duran Varlıklar olarak bölümlenir.

A- TİCARİ ALACAKLAR (22)

Bu grupta bir yıldan fazla uzun vadeli senetli ve senetsiz ticari alacaklar izlenir. Vadesi

bir yılın altına düşenler, dönen varlıklar içerisindeki ilgili hesaplara aktarılır. Ticari ilişkilerden

dolayı ana kuruluş iştirak ve bağlı ortaklıklardan olan alacaklar varsa, bu grupta ki ilgili

hesapların ayrıntılarında gösterilir. Bu grupta aşağıdaki hesaplar yer alır.

22 Ticari Alacaklar

220 Alıcılar

221 Alacak Senetleri

222 Alacak Senetleri Reeskontu (-)

224 Kazanılmamış Finansal Kiralama Faiz Gelirleri (-)

226 Verilen Depozito Ve Teminatlar

229 Şüpheli Alacaklar Karşılığı (-)

B- DİĞER ALACAKLAR (23)

Herhangi bir ticari işleme dayanmadan meydana gelmiş ve bir yıldan uzun sürede tahsil

edilmesi düşünülen alacakları kapsar. Vadesi bir yılın altına düşenler dönen varlıklar içerisindeki

ilgili hesaplarına aktarılır. Bu grupta aşağıdaki hesaplar yer alır.

231 Ortaklardan Alacaklar

232 İştiraklerden Alacaklar

233 Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar

235 Personelden Alacaklar

236 Diğer Çeşitli Alacaklar

237 Diğer Alacak Senetleri Reeskontu (-)

239 Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (-)

C- MALİ DURAN VARLIKLAR (24)

Uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklar nedeniyle elde tutulan uzun vadeli

menkul kıymetlerle veya paraya dönüşme niteliğini kaybetmiş uzun vadeli menkul kıymetler bu

grupta izlenir. Ayrıca, diğer bir işletmeye veya bağlı ortaklığa ortak olmak amacıyla edinilen

sermaye payları da bu grupta yer alır.

126

240. BAĞLI MENKUL KIYMETLER

İştiraklerdeki sermaye payları hesabında aranan asgari yüzdeleri taşımadığı için iştirakler

hesabında izlenemeyen, ancak uzun vadede elde tutulması amaçlanan hisse senetleri ile hisse

senetleri dışında kalan ve uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklarla veya paraya dönüşme

niteliği kaybolduğu için elde tutulan menkul kıymetler bu hesapta izlenir.

İşleyişi : Bu menkul kıymetler elde edildiğinde veya bu gruba devredilmesi gerektiğinde

"240. Bağlı Menkul Kıymetler Hesabı"na borç; elden çıkarıldığında bu hesaba alacak kaydedilir.

241. BAĞLI MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

Bağlı menkul kıymetlerin; borsa veya piyasa değerlerinde önemli ölçüde yada sürekli

olarak değer azalması olduğu tespit edildiğinde; ortaya çıkacak zararların karşılanması amacı ile

ayrılması gereken karşılıkların izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Dönen varlıklar grubundaki "119. Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı

Hesabı"nda açıklanmıştır.

242. İŞTİRAKLER

İşletmenin, doğrudan veya dolaylı olarak diğer şirketlerin yönetimine ve ortaklık

politikalarının belirlenmesine katılmak üzere edindiği hisse senetleri veya ortaklık paylarının

izlendiği hesaptır. İştirakler hesabı, bir ortaklıktaki en fazla % 50 oranında olan sermaye payları

veya oy haklarının izlenmesinde kullanılır.

İştirak edilen ortaklıklarda iştirak ilişkisinden bahsedebilmek için sermaye payı dikkate

alınmaksızın sahip olunan oy hakkı veya yönetime katılma hakkının en az % 10 oranında

bulunması gerekir.

İşleyişi : İştirak için sermaye taahhüdünde bulunulduğunda veya hisse senedi

edinildiğinde hesaba borç, elden çıkarılmalarında alacak kaydedilir.

243. İŞTİRAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLERİ (-)

İştiraklerle ilgili sermaye taahhütlerinin izlendiği hesaptır.

İşleyişi : İştirak için sermaye taahhüdünde bulunulduğunda "242. İştirakler Hesabı"ı

karşılığında bu hesaba alacak, taahhüt yerine getirildikçe de hesaba borç kaydedilir.

244. İŞTİRAKLER SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

İştirak paylarının borsa veya piyasa değerinde sürekli ya da önemli ölçüde meydana gelen

değer azalmalarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Ayrılması kararlaştırılan değer azalma karşılıkları "654. Karşılık Giderleri

Hesabı"na gider kaydı suretiyle bu hesaba alacak; kendisine karşılık ayrılmış olan iştirak payı

elden çıkartıldığında veya değer düşüklüğünün gerçekleşmemesi halinde ise "644. Konusu

Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na gelir kaydı suretiyle hesaba borç kaydedilir.

245. BAĞLI ORTAKLIKLAR

İşletmenin doğrudan veya dolaylı olarak yüzde 50 oranından fazla sermaye ya da oy

hakkına veya en az bu oranda yönetim çoğunluğunu seçme hakkına sahip olduğu iştiraklerin

sermaye paylarının izlendiği hesaptır. Bağlı ortaklığın sahipliğinin belirlenmesinde yukarıdaki

kıstaslardan, yönetim çoğunluğunu seçme hakkı, esas alınır.

127

İşleyişi : Bağlı ortaklık için sermaye taahhüdünde bulunulduğunda veya hisse senedi

edinildiğinde hesaba borç, ortaklık paylarının elden çıkarılmasıyla alacak kaydedilir.

246. BAĞLI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHÜTLERİ (-)

Bağlı ortaklıklarla ilgili sermaye taahhütlerinin izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Bağlı ortaklık için sermaye taahhüdünde bulunulduğunda "245. Bağlı

Ortaklıklar Hesabı" karşılığında bu hesaba alacak, taahhüt yerine getirildikçe de hesaba borç

kaydedilir.

247. BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ

KARŞILIĞI (-)

Bağlı ortaklığa iştirak paylarının borsa veya piyasa değerinde, sürekli ya da önemli ölçüde

meydana gelen değer azalmalarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Ayrılması kararlaştırılan değer azalma karşılıkları, "654. Karşılık Giderleri

Hesabı"na gider kaydı suretiyle bu hesaba alacak; kendisine karşılık ayrılmış olan bağlı ortaklık

sermaye payı elden çıkartıldığında veya değer düşüklüğünün gerçekleşmemesi halinde ise "644.

Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı"na alacak kaydı suretiyle hesaba borç kaydedilir.

248. DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR

Yukarıda belirtilen hesapların hiçbirinin kapsamına girmeyen özellikle kendi

bölümlerinde tanımlanmayan diğer mali duran varlıkların izlendiği hesaptır.

249. DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-)

Diğer mali duran varlıkların değerinde, sürekli ya da önemli ölçüde meydana gelen değer

azalmalarının izlendiği hesaptır.

Örnek :

1- Ankara AŞ, 01.07.2016 tarihinde halka açık olmayan Kesik AŞ’nin yönetimine katılma

hakkını elde etmek için, % 8’lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden 100.000 TL tutarındaki

hisse senedini satın almıştır.

2- Yapılan envanter çalışmasında hisse senetlerinin borsa değerinin 80.000 TL’ye düştüğü tespit

edilmiştir.

3- 05.04.2017 tarihinde değeri düşen hisse senetleri 90.000 TL’ye satılmıştır.

1 01/07 /2016

1

240 BAĞLI MENKUL KIYMETLER 100.000

240.01.007 Kesik AŞ

102 BANKALAR 100.000

102.01.002.001 Balgat Şubesi

Kesik AŞ hisse senedinin satın alınması

128

Örnek:

1-Ankara AŞ, iştirak amacıyla 01.03.2016 tarihinde 400.000 TL sermaye ile kurulan Milas

AŞ’nin sermayesinin % 25’ini taahhüt etmiş ve bu taahhüdün tamamını 30.07.2016 ödemiştir.

2- Milas AŞ, 2016 yılı faaliyetleri sonucu elde edilen 100.000 TL kârın % 50’sinin dağıtılmasına

2017 yılı genel kurulunun yapıldığı 20.03.2017 karar verilmiş, 20.05.2017 de tahsilat yapılmıştır.

3- Ankara AŞ aktifinde bulunan iştiraki Milas AŞ hisselerinin 31.12.2017 tarihinde değeri

340.000 TL olduğu belirlenmiştir.

2 31/12 /2016

654 KARŞILIK GİDERLERİ 20.000

654.001.008.003 Kesik AŞ

241 BAĞLI MENKUL KIYMETLER DEĞ. DÜŞ. KAR. 20.000

241.01.007 Kesik AŞ

3 05/04 /2017

102 BANKALAR 90.000

241 BAĞLI MENKUL KIYMETLER DEĞ. DÜŞ. KARŞ. 20.000

241.01.007 Kesik AŞ

240 BAĞLI MENKUL KIYMETLER 100.000

240.01.007 Kesik AŞ

671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARLARI 10.000

1 01/03 /2016

242 İŞTİRAKLER 100.000

242.01.001 Milas AŞ

243 İŞTİRAKLERE SERMAYE TAAHHÜT. 100.000

243.01.001 Milas AŞ

Milas AŞ sermaye taahhüdü

30/07 /2016

243 İŞTİRAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLERİ 100.000

243.01.001 Milas AŞ

102 BANKALAR 100.000

102.01.002.001 Balgat Şubesi

Milas AŞ sermaye taahhüdü borcunun ödenmesi

129

Sıra sizde : Ankara AŞ aktifinde bulunan iştiraki Milas AŞ hisselerinin 31.12.2017

tarihinde değeri 500.000 TL olduğunda nasıl kayıt yapılırdı ?

Örnek :

1 – Ankara AŞ, 20.08.2016 tarihinde Zile AŞ’ye ait olan ve geçici yatırım yapmak amacıyla

75.000 TL tutarında hisse senedi almıştır. (Zile AŞ sermaye tutarı 1.000.000 TL’dir.)

2- Ankara AŞ, 12.11.2016 tarihinde aldığı karar sonucunda Zile AŞ hisse senetlerinden 250.000

TL tutarında daha alarak iştirak etme kararı almıştır.

2 20/03/2017

132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR 12.500

132.01.002 Milas AŞ

640 İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GEL. 12.500

640.01.002 Milas AŞ

Kar payının hesaplanması:

100.000 X % 50 =50.000 dağıtılmasına karar verilen kar payı

Ankara AŞ kar payı : 50.000 x % 25 = 12.500 TL

Kar payı tahakkuku

20/05 /2017

102 BANKALAR 100.000

102.01.002.001 Balgat Şubesi

132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR 100.000

132.01.002 Milas AŞ

Milas AŞ kar payı tahsilatı

3 31/12 /2017

654 KARŞILIK GİDERLERİ 15.000

654.001.008.004 Milas AŞ

244 İŞTİRAKLER DEĞER. DÜŞ. KARŞ. 15.000

244.01.001 Milas AŞ

400.000 – 340.000 : 60.000

60.000 x % 25 : 15.000

31/12 /2017

950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER 15.000

950.02.001.002 Milas AŞ

951 KANUNEN KABUL EDİL. GİD. KARŞ. 15.000

951.02.001.002 Milas AŞ

Milas AŞ değer düş. Karşılığı

130

1. Mali duran varlıkların incelenmesinde:

-233 sayılı KHK’da tanımlanan müesseseler için Tekdüzen hesap planında, hesap tahsis

olunmadığından, kuruluşların müesseselerdeki sermaye payları için 245 ve 246 kod nolu

hesapların alt skontlarında hesap açılıp açılmadığı,

- İştirakler, bağlı ortaklıklar ve müesseselere taahhüt olunan ve ödenen sermaye payları

ve iştirakler ile bağlı ortaklıklardaki sermaye payları değer düşüklükleri incelenerek bunların

muhasebeleştirilmelerinde ve izlenmelerinde bir hata olup olmadığı,

-Hesap grubunun incelemesinde dönen varlıklar arasında yer alan menkul kıymetlere

ilişkin olarak yapılan açıklamalar göz önünde bulundurularak;

Hisse senedi ile temsil edilen iştirak paylarının (iştirakler, bağlı ortaklıklar) VUK’un 279

uncu maddesi uyarınca alış bedeli ile değerlenip değerlenmediği,

Yine bağlı menkul kıymetlerin VUK’un 279 uncu maddesi hükmü uyarınca değerlenip

değerlenmediği,

-İhtiyatlılık kavramı yanında, bilançodaki varlıkların, bilanço tarihindeki gerçeğe uygun

değerleriyle gösterilmesi ilkesi uyarınca menkul kıymetlerin değerleme gününde borsa veya

piyasa değeri alış bedelinin ve kayıtlı bedelinin altına düşmüş ise değer azalışı için karşılık ayrılıp

ayrılmadığı,

-VUK’un 279 uncu maddesi uyarınca alış bedeli ile değerlenen menkul kıymetler için

ayrılan değer düşüklüğü karşılığı kanunen kabul edilmeyen gider olduğundan bunların vergi

matrahına ilave edilip edilmediği, borsa rayici ile değerlenen menkul kıymetler için hesaplanan

değer düşüklüğü karşılığı kanunen kabul edilen gider olduğundan bunların matrahın tespitinde

indirilip indirilmediği,

-Hisse senetleri ile temsil edilmeyen (müesseselerdeki sermaye payı gibi) ortaklık

paylarının maliyet bedeli başka deyişle mukayyet değeri ile değerlenip değerlenmediği,

-Oluşan kâr payının hesaplara alınıp alınmadığı ve ortaklıkların faaliyet raporları ve

finansal tablolarının incelenerek gerçeği yansıtıp yansıtmadığı,

-Mali duran varlıkların envanterinde, fiili sayımlarının yapılarak nominal değeri, alış

bedeli veya borsa rayicini de içerecek biçimde envanter listelerinin hazırlanarak varsa sayım

1 20/08 /2016

110 HİSSE SENETLERİ 75.000

110.02.001 Zile AŞ

102 BANKALAR 75.000

102.01.002.001 Balgat Şubesi

2 12/11 /2016

242 İŞTİRAKLER 325.000

242.01.002 Zile AŞ

110 HİSSE SENETLERİ 75.000

110.02.001 Zile AŞ

102 BANKALAR 250.000

102.01.002.001 Balgat Şubesi

131

noksan ve fazlalarının ilgili hesaplara alınıp alınmadığı,

- Kamunun iştirak ettiği Şirketlerde, Şirket ortaklarının sermaye taahhüt

yükümlülüklerini zamanında yerine getirip getirmediği,

İncelenir.

D- MADDİ DURAN VARLIKLAR (25)

İşletme faaliyetlerinde kullanılmak üzere edinilen ve tahmini yararlanma süresi bir yıldan

fazla olan fiziki varlık kalemlerinin ve bunlarla ilgili birikmiş amortismanların izlendiği hesap

grubudur. Bu grupta aşağıdaki hesaplar yer alır.

250. ARAZİ VE ARSALAR

İşletmeye ait her türlü arazi ve arsaların izlendiği hesaptır.

251. YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLERİ

Herhangi bir işin gerçekleşmesini sağlamak veya kolaylaştırmak için; yeraltında veya

yerüstünde inşa edilmiş her türlü yol, hark, köprü, tünel, bölme, sarnıç, iskele vb. yapıların

izlendiği hesaptır.

252. BİNALAR

Bu hesap işletmenin her türlü binaları ve bunların ayrılmaz parçalarının izlendiği hesaptır.

253. TESİS, MAKİNA VE CİHAZLAR

Üretimde kullanılan her türlü makine, tesis ve cihazlar ile bunların eklentileri ve bu

amaçla kullanılan taşıma gereçlerinin (Konveyör, Forkliftvb) izlendiği hesaptır. Bu hesap

kullanım amaçlarına ve makine çeşitlerine göre bölümlenebilir.

254. TAŞITLAR

İşletme faaliyetlerinde kullanılan tüm taşıtların izlendiği hesaptır. Ulaştırma sektöründe

hizmet üretimi amacıyla kullanımda olan tüm taşıt araçları da bu hesapta izlenir. Ancak;

ulaştırma sektöründe ana üretimde kullanılan taşıt araçlarının toplam tutarı bilanço dipnotlarında

gösterilir.

255. DEMİRBAŞLAR

İşletme faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan her türlü büro makine ve cihazları ile

döşeme, masa, koltuk, dolap, mobilya gibi maddi varlıkların izlendiği hesaptır.

256. DİĞER MADDİ DURAN VARLIKLAR

Yukarıda belirtilen hesapların hiçbirinin kapsamına girmeyen özellikle kendi

bölümlerinde tanımlanmayan diğer maddi duran varlıkların izlendiği hesaptır.

İşleyişleri: Maddi duran varlıklar hesapları satınalma, devir, inşa veya imal bedelleriyle

borçlandırılır. Satılan, devredilen, kullanma yeteneğini kaybedenler ise, alacak kaydı ile

hesaplardan çıkarılır.

257. BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)

Maddi duran varlık bedellerinin, kullanılabilecekleri süre içerisinde hesabenyok

edilebilmesini sağlamak amacıyla kullanılan hesaptır.

132

İşleyişi: Ayrılan amortismanlar ilgili gider hesapları karşılığında bu hesaba alacak;

satılan, devredilen, kullanma yeteneğini kaybedenler ise hesaba borç, ilgili varlık hesabına da

alacak kaydedilir.

258. YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR

İşletmede, yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına

aktarılacak olan, her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerle ilgili harcamaların

izlendiği hesaptır.

İşleyişi: Yapılmakta olan yatırım projelerine direkt ve endirekt şekilde gelen harcamalar

bu hesaba borç: tamamlanan yatırım bedelleri ilgili maddi duran varlık hesabına borç

kaydedilerek, bu hesaba alacak kaydedilir.

259. VERİLEN AVANSLAR

Yurt içinden veya yurt dışından satınalınmak üzere sipariş edilen maddi duran varlıklarla

ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır. Sipariş avansıyla ilgili giderleri de

kapsar.

İşleyişi: Ödeme yapıldığında hesaba borç: sipariş edilen malzeme teslim alındığında ilgili

hesabın borcu karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir.

213 sayılı VUK’un “Gayrimenkuller” başlıklı 269 uncu maddesinde “İktisadi işletmelere

dahil bilümum gayrimenkuller maliyet bedelleri ile değerlenir.

Bu kanuna göre, aşağıda yazılı kıymetler gayrimenkuller gibi değerlenir:

1. Gayrimenkullerin mütemmim cüzüleri ve teferruatı;

2. Tesisat ve makinalar;

3. Gemiler ve diğer taşıtlar;

4. Gayrimaddi haklar” hükmü,

“Gayrimenkullerde maliyet bedeline giren giderler” başlıklı 270 inci maddesinde

“Gayrimenkullerde, maliyet bedeline, satınalma bedelinden başka, aşağıda yazılı giderler girer:

1. Makina ve tesisatta gümrük vergileri, nakliye ve montaj giderleri;

2. Mevcut bir binanın satın alınarak yıkılmasından ve arsasının tesviyesinden mütevellit

giderler.

Noter, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon ve tellaliye giderleri ile Emlak Alım ve Özel

Tüketim Vergilerini maliyet bedeline ithal etmekte veya genel giderler arasında göstermekte

mükellefler serbesttirler.” hükmü yer almıştır.

163 Seri nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğin de de : “Bakanlığımıza yapılan çeşitli

müracaatlardan, yatırımların finansmanında kullanılan kredilere ilişkin faiz giderleri ile yurt

dışından döviz kredisiyle sabit kıymet ithal edilmesi nedeniyle ortaya çıkan kur farklarının, sabit

kıymetin maliyet bedeline mi intikal ettirileceği yoksa doğrudan ilgili yılın giderleri arasında mı

gösterileceği hususlarında tereddütler bulunduğu anlaşılmış ve bu konularda aşağıdaki

açıklamaların yapılması uygun görülmüştür.

1. Yatırımların finansmanında kullanılan kredilerle ilgili faizlerden kuruluş dönemine ait

olanların sabit kıymetle birlikte amortisman yoluyla itfa edilmek üzere yatırım maliyetine

133

eklenmesi gerekmekte; işletme dönemine ait olanların ise, ilgili bulundukları yıllarda doğrudan

gider yazılması ya da maliyete intikal ettirilmek suretiyle amortismana tabi tutulması,

2. Döviz kredisi kullanılarak yurt dışından sabit kıymet ithal edilmesi sırasında veya

sonradan bu kıymetlere ilişkin borç taksitlerinin değerlemesi dolayısıyla ortaya çıkan kur

farklarından, sabit kıymetin iktisap edildiği dönem sonuna kadar olanların, kıymetin maliyetine

eklenmesi zorunlu bulunmakta; aynı kıymetlerle ilgili söz konusu dönemden sonra ortaya çıkan

kur farklarının ise, ait oldukları yıllarda doğrudan gider yazılması ya da maliyete intikal

ettirilerek amortisman konusu yapılması,” düzenlemesi yer almış olup diğer taraftan;

334 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’nin de ise “…III. KUR FARKLARI

163 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile yatırımların finansmanında

kullanılan kredilere ilişkin faiz giderleri ile yurt dışından döviz kredisi ile sabit kıymet ithal

edilmesi nedeniyle ortaya çıkan kur farklarının, aktifleştirme tarihine kadar olan kısmının

maliyete intikal ettirilmesi, aktifleştirildikten sonraki döneme ilişkin olanların ise seçimlik hak

olarak doğrudan gider yazılması veya maliyete intikal ettirilmek sureliyle amortismana tabi

tutulması gerektiği açıklanmış bulunmaktadır.

Lehe oluşan kur farklarının da aktifleştirme işleminin gerçekleştiği dönemin sonuna kadar

oluşan kısmının maliyetle ilişkilendirilmesi aktifleştirildikten sonraki döneme ilişkin olanların

ise kambiyo geliri olarak değerlendirilmesi veya maliyetten düşülmek suretiyle amortismana tabi

tutulması gerekecektir. Ayrıca, daha sonraki dönemlerde, seçimlik olarak hangi

hak kullanılmışsa o yönteme göre işlem yapılmasına devam edilecektir.”

denilerek sabit kıymet ediniminde oluşacak faiz ve kur farklarının kayıtlara nasıl

alınacağına dair hususlar belirtilmiştir.

1. Amortisman Uygulaması:

Ticari kazancın tespitinde yer alan önemli gider kalemlerinden biri de amortisman

gideridir. Amortisman uygulaması, iktisadi kıymetlerin değerlerinin bu kıymetlerin

kullanılabileceği sürede yok edilmesi, diğer bir deyişle iktisadi kıymetin değerinde meydana

gelen azalmanın gider/maliyet unsuru olarak kayıtlara alınmasıdır.

Mükelleflerin 31.12.2003 tarihinden sonra iktisap ettikleri amortismana tabi iktisadi

kıymetlerini (ATİK), Maliye Bakanlığı’nın tespit ve ilan ettiği oranlar üzerinden itfa edeceği, bu

oranların belirlenmesinde ise iktisadi kıymetlerin faydalı ömürlerinin dikkate alınacağı

belirtilmiştir. Bu kapsamda 01.01.2004 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 333, 339 ve 365

numaralı Vergi Usul Kanunu tebliğleri yayımlanmıştır.

ATİK değerler için ayrılan ve karşılığında gider yazılan amortisman ve tükenme payları

tutarları için Tekdüzen Hesap Planında açıklanan 257, 268, 278, 299 nolu hesaplar kullanılır.

257 Birikmiş Amortismanlar

268 Birikmiş Amortismanlar

278 Birikmiş Tükenme Payları

299 Birikmiş Amortismanlar

213 sayılı VUK’un “Amortisman mevzuu” başlıklı 313 üncü maddesinde; “İşletmede bir

yıldan fazla kullanılan ve yıpranmaya, aşınmaya veya kıymetten düşmeye maruz bulunan

gayrimenkullerle VUK 269 uncu maddesi gereğince gayrimenkul gibi değerlenen iktisadi

134

kıymetlerin, alet, edevat, mefruşat, demirbaş ve sinema filmlerinin belli esaslara göre tespit

edilen değerinin bu Kanun hükümlerine göre yok edilmesi amortisman mevzuunu teşkil eder.

İlgili mevzuat gereğince sözleşme süresinden sonra bedelsiz olarak devlete veya devletçe

tensip olunan bir teşekküle veya belediyeye intikali öngörülen amortismana tabi iktisadi

kıymetlerden (sözleşme süresinde yenilenmesi gerekenler hariç), sermayenin veya özel maliyet

bedellerinin itfası hükümlerine göre amortismana tabi tutulanlar, genel hükümler uyarınca ayrıca

amortismana tabi tutulamazlar.

2017 yılı için değeri 900 TL’yi aşmayan peştamallıklar ile işletmede kullanılan ve değeri

900 TL’yi aşmayan alet, edevat, mefruşat ve demirbaşlar amortismana tabi tutulmayarak

doğrudan doğruya gider yazılabilir. İktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edenlerde bu had

topluca dikkate alınır.” hükmü,

“Arazide amortisman” başlıklı 314 üncü maddesinde de; “Boş arazi ve boş arsalar

amortismana tabi değildir.

Ancak:

1. Tarım işletmelerinde vücuda getirilen meyvalık, dutluk, fındıklık, zeytinlik ve

güllüklerle incir bahçeleri ve bağlar gibi tarım tesisleri;

2. İşletmede inşa edilmiş olan her nev'i yollar ve harklar

amortismana tabi tutulur.” hükmü yer almıştır.

1.1. Amortisman Ayırma Koşulları

213 sayılı VUK hükümleri çerçevesinde bir iktisadi kıymetin amortisman yoluyla itfa

edilmesi için bazı şartları taşıması gerekmektedir. Bu kapsamda iktisadi kıymetin;

- İşletmede bir yıldan fazla kullanılması :

- Envantere dahil olması: Envantere alınmış olmaktan kasıt kıymetin hem fiilen

işletmenin tasarrufunda bulunması hem de envantere kaydedilmiş olmasıdır.

- Yıpranma, aşınma veya kıymetten düşmeye maruz bulunması: Değer kaybından kasıt,

kullanıma bağlı olarak ortaya çıkan yıpranma, aşınma vb şekilde iktisadi kıymetin ömrünün

tükenmesinin yanı sıra teknolojik gelişmeler, moda vb olaylar sonucu iktisadi kıymetin değerini

yitirmesidir. Diğer bir ifadeyle zamanla değerini yitirmeyecek kıymetlerin amortisman yoluyla

itfası kabul edilmez (örneğin; boş arsa ve araziler).

- Değerinin belli bir tutarı aşması: Değeri belli tutarı (2017 yılı için 900 TL) aşmayan

peştemallıklar ile işletmede kullanılan alet, edevat, mefruşat ve demirbaşlar amortismana tabi

tutulmayarak doğrudan doğruya gider olarak dikkate alınabilir. Öte yandan iktisadi ve teknik

anlamda bütünlük arz eden kıymetler için bu had topluca dikkate alınmalıdır.

2. Amortisman Ayırma Yöntemleri

2.1. Normal Amortisman

213 sayılı VUK’un “Normal Amortisman” başlıklı 315 inci maddesinde “Mükellefler

amortismana tâbi iktisadî kıymetlerini Maliye Bakanlığının tespit ve ilân edeceği oranlar

üzerinden itfa ederler. İlân edilecek oranların tespitinde iktisadî kıymetlerin faydalı ömürleri

dikkate alınır.” hükmü yer almıştır.

135

2.2. Azalan Bakiyeler Usulüyle Amortisman

213 sayılı VUK’un “Azalan Bakiyeler Usulüyle Amortisman” başlıklı Mükerrer 315 inci

maddesinde “Bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerden dileyenler, amortismana tabi

iktisadi değerlerini, azalan bakiyeler üzerinden amortisman usulü ile yok edebilirler.

Bu usulün tatbikinde;

1. Her yıl, üzerinden amortisman hesaplanacak değer, evvelce ayrılmış olan

amortismanlar toplamının tenzili suretiyle tespit olunur. Enflasyon düzeltmesi yapılan

dönemlerde, üzerinden amortisman ayrılacak değer, amortismana tâbi iktisadî kıymetin

düzeltilmiş değerinden daha evvel ayrılmış olan amortismanların toplamının taşınmış değerleri

indirilmek suretiyle tespit edilir.

2. Bu usulde amortisman oranı % 50'yi geçmemek üzere normal amortisman oranının iki

katıdır.

3. Bu usulde amortisman süresi normal amortisman nispetlerine göre hesaplanır.

Bu sürenin son yılına devreden bakiye değer, o yıl tamamen yok edilir.” hükmü yer

almıştır.

2.3. Fevkalade Amortisman

213 sayılı VUK’un “ Fevkalade amortisman” başlıklı 317 nci maddesinde;

“Amortismana tabi olup:

1. Yangın, deprem, su basması gibi afetler neticesinde değerini tamamen veya kısmen

kaybeden;

2. Yeni icatlar dolayısıyla teknik verim ve kıymetleri düşerek tamamen veya kısmen

kullanılmaz bir hale gelen;

3. Cebri çalışmaya tabi tutuldukları için normalden fazla aşınma ve yıpranmaya maruz

kalan;

Menkul ve gayrimenkullerle haklara, mükelleflerin müracaatları üzerine ve ilgili

bakanlıkların mütalaası alınmak suretiyle, Maliye Bakanlığınca her işletme için işin mahiyetine

göre ayrı ayrı belli edilen "Fevkalade ekonomik ve teknik amortisman nispetleri" uygulanır.”

Hükmü yer almıştır.

Fevkalade amortisman yukarıda sıralanan koşulların gerçekleşmesi durumunda, normal

amortisman oranlarından daha yüksek oranda amortisman ayrılmasıdır. Fevkalade amortisman

uygulanan dönemde ayrıca normal amortisman ayrılmaz. Eğer doğal afet nedeniyle, iktisadi

kıymet bütünüyle değer kaybına uğramışsa, iktisadi kıymetin kalan değerinin tamamı fevkalade

amortisman yoluyla gider yazılır. Bu işlemlerin yapılabilmesi için Maliye Bakanlığına başvuru

şart olup mükellefler kendiliğinden fevkalade amortisman ayırma yoluyla gider kaydedemez.

Maliye Bakanlığı tarafından her işletme için işin mahiyetine göre ayrı ayrı belli edilen

"Fevkalade ekonomik ve teknik amortisman nispetleri" uygulanır.

3. Kıst Amortisman Uygulaması;

213 sayılı VUK’un 320/2 maddesinde “Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek

otomobillerin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları

binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek otomobillerin aktife girdiği hesap

136

dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay süresi kadar amortisman ayrılır.

Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa süresinin son yılında tamamen yok

edilir.” hükmü yer almış olup bu çerçevede Şirketlerin satın aldıkları binek otolarını aldıkları

faaliyet yılında kıst amortismana tabi tutarak gider yazacaklardır.

4. Madenlerde Amortisman

213 sayılı VUK’un “Madenlerde Amortisman” başlıklı 316 ncı maddesinde; “İşletme

sebebiyle içindeki cevherin azalmasından dolayı maddi değerini kaybeden madenlerin ve taş

ocaklarının imtiyaz veya maliyet bedelleri, ilgililerin, müracaatları üzerine bunların büyüklük ve

mahiyetleri göz önünde tutulmak ve her maden veya taş ocağı için ayrı ayrı olmak üzere Maliye

ve Sanayi Bakanlıklarınca belli edilecek nispetler üzerinden yok edilir.” hükmü çerçevesinde

madenlerde ayrılacak amortisman uygulamasına özel düzenleme getirilmiştir.

5. Amortisman uygulama başlangıcı ve süresi

213 sayılı VUK’un 320 nci maddesinde “Amortisman süresi, kıymetlerin aktife girdiği

yıldan başlar. Bu sürenin yıl olarak hesaplanması için (1) rakamı mükellefçe uygulanan nispete

bölünür.

…

Her yılın amortismanı ancak o yıla ait değerlemede nazara alınabilir.

Amortismanın herhangi bir yıl yapılmamasından veya ilk uygulanan nispetten düşük bir

hadle yapılmasından dolayı amortisman süresi uzatılamaz.” hükmü yer almıştır.

6. Amortisman Usulünü Seçme Bakımından

213 sayılı VUK’un Mükerrer 320 nci maddesinde “1. İktisadi ve teknik bakımdan bir

bütün teşkil eden değerler için normal veya azalan bakiyeler usulü ile amortisman usullerinden

yalnız birisi uygulanabilir.

2. Bir iktisadi değer üzerinden normal amortisman usulüne göre amortisman ayrılmasına

başladıktan sonra bu usulden dönülemez.

3. Bir iktisadi değer üzerinden azalan bakiyeler usulüne göre amortisman ayrılmaya

başlandıktan sonra normal amortisman usulüne geçilebilir. Bu suretle usul değiştirenler keyfiyeti

beyannamelerinde veya eski bilançolarda belirtmeye mecburdurlar. Kabul edilen yeni usul bu

bildirimin yapıldığı beyannamenin taalluk ettiği dönemden itibaren nazara alınır. Bu takdirde

henüz yok edilmemiş olan değer kısmı, bakiye amortisman süresine bölünmek suretiyle eşit

miktarlarla yok edilir.” Hükmüne amir bulunmaktadır.

7. Amortisman Hesapları

213 sayılı VUK’un Mükerrer 320 nci maddesinde “Bu bölüm gereğince hesaplanan

amortismanların, hesaplarda ayrıca gösterilmek şartiyle ilgili bulundukları değerlerden doğrudan

doğruya indirilmesi veya pasifte ayrı bir karşılık hesabında toplanması caizdir.” denilerek

ATİK’ler için ayrılan amortisman tutarlarının hesaplarda tutulma şekline ilişkin düzenlemeye

yer verilmiştir.

137

Örnek:

1- Ankara AŞ, pazarlama faaliyetlerinde kullanacağı bir kamyoneti 10.03.2016 tarihinde

100.000 TL + KDV bedelle satın alarak aktifine kaydetmiştir. Aracın VUK tebliğine göre faydalı

ömrü 5 yıl olarak belirlenmiştir.

2- Ankara AŞ, satın aldığı kamyoneti 15.10.2017 tarihinde 90.000 TL + KDV’ye

satmıştır.

Örnek: Ankara AŞ, 01.10.2016 tarihinde maliyet bedeli 80.000 TL olan fotokopi

makinasını kredili olarak Doğu AŞ’den satın almış, bu demirbaşın faydalı ömrü 5 yıl olarak

belirlenmiştir. Söz konusu demirbaş için azalan bakiyeler usulünde amortisman uygulanacaktır.

10/03 /2016

254 TAŞITLAR 100.000

254.01.001.001 06 AA 0606

191 İNDİRİLECEK KDV 18.000

102 BANKALAR 118.000

102.01.002.001 Balgat Şubesi

Aracın satın alınması kaydı

31/12 /2016

760 PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİD. 20.000

760.06.004 Taşıt Amortismanı

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 20.000

257.04.001.001 06 AG 0606

Dönem sonu amortisman ayrılması

15/10 /2017

102 BANKALAR 106.200

102.01.002.001 Balgat Şubesi

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 20.000

257.04.001.001 06 AG 0606

254 TAŞITLAR 100.000

254.01.001.001 06 AA 0606

391 HESAPLANAN KDV 16.200

679 DİĞ. OLAĞANDIŞI GEL. VE KAR. 10.000

679.04.001 Taşıt satış karları

Taşıtın satılması

01/10 /2016

255 DEMİRBAŞLAR 80.000

255.02.001 Fotokopi Makinesi

191 İNDİRİLECEK KDV 14.400

320 SATICILAR 94.400

320.01.008 Doğu AŞ

Demirbaş satın alınması kaydı

138

İşletmenin söz konusu demirbaşa ait yıllar itibariyle ayıracağı amortisman tutarları

aşağıdaki gibi olacaktır. Faydalı Ömür: 5 yıl ise, azalan bakiyelere göre % 40 amortisman oranı

uygulanacaktır.

Yıllar

Amortisman Matrahı Amortisman Oranı Amortisman Tutarı

TL % TL

2016 80.000 40 32.000

2017 48.000 40 19.200

2018 28.800 40 11.520

2019 17.280 40 6.912

2020 10.368 100 10.368

Yapılmakta olan yatırımlar hesabına ilişkin olarak yapılacak kayıtlara aşağıdaki

kayıt örnekleri verilebilir.

31/12 /2016

770 GENEL YÖNETİM GİDERİ 32.000

770.06.005.001 Fotokopi Makinesi

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 32.000

257.05.001 Fotokopi Makinesi

Azalan bakiyeler usulünde ayrılan amortisman

31/12 /2017

770 GENEL YÖNETİM GİDERİ 19.200

770.06.005.001 Fotokopi Makinesi

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 19.200

257.05.001 Fotokopi Makinesi

Azalan bakiyeler usulünde ayrılan amort.

150 İLK MADDE VE MALZEMELER

191 İNDİRİLECEK KDV

102 BANKALAR

102.01.002.001 Balgat Şubesi

Yap. olan yatırımlarda kullanılmak üzere malzeme satın alınması

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR

258.02.001.001 İlk Madde ve Malzeme Giderleri

150 İLK MADDE VE MALZEMELER

Malzeme yapılmakta olan yatırımlarda kullanılması

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR

258.02.001.002 İşçi Ücret ve Giderleri

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR

361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ

335 PERSONELE BORÇLAR

İşçi personel ücret gider tahakkuku

139

Örnek:

1- Ankara AŞ, 15.03.2017 tarihinde aktifinde kayıtlı 300.000 TL’lik arsasında yönetim binası

yapma kararı alıyor.

2- Ankara AŞ, 20.03.2017 tarihinde yönetim binası inşaatı için 70.000 TL +KDV tutarında

inşaat malzemesi satın alıyor.

3- 20.05.2017 tarihinde inşaat şirketine 150.000+KDV tutarında hak ediş bedeli ödüyor.

4-20.12.2017 tarihinde yapılan bina inşaat firmasından teslim alınarak aktife alınarak

kullanılmaya başlanıyor.

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR

191 İNDİRİLECEK KDV

102 BANKALAR

102.01.002.001 Balgat Şubesi

Müteahhite Yapılan Ödeme

251 YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLERİ

252 BİNALAR

253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR

255 DEMİRBAŞLAR

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR

Tamamlanan yatırımın ilgili hesaba kaydı

1 15/03 /2017

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 300.000

258.02.001.008 Arsa ve Araziler

250 ARAZİ VE ARSALAR 300.000

Arsanın bina yapılmak üzere devri

2 20/03 /2017

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 70.000

258.02.001.001 İlk madde ve malzeme giderleri

191 İNDİRİLECEK KDV 12.600

102 BANKALAR 82.600

Yönetim binası için inşaat malzemesi satın alınması

3 20/05 /2017

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 150.000

258.02.001.009 Müteahhit hakediş ödemeleri

191 İNDİRİLECEK KDV 27.000

102 BANKALAR 177.000

Yönetim binası için hak ediş ödenmesi

140

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR

300.000

70.000

150.000

520.000

Örnek:

1- Ankara AŞ, 27.04.2017 tarihinde üretim faaliyetlerinde kullanılmak üzere tekstil makinası

yapılması konusunda bir firma ile anlaşma imzalayarak 200.000 TL +KDV tutarında ödeme

yapıyor.

2- Ankara AŞ, 20.06.2017 tarihinde yapımı tamamlanan makine için 100.000 TL +KDV

tutarında nakliye, sigorta ve montaj ücreti ödüyor.

3-20.08.2017 tarihinde yapımı tamamlanan makine aktife alınarak kullanılmaya başlanılmıştır.

4 20/12 /2017

252 BİNALAR 520.000

252.01.001.002 işletme binası merkez

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 520.000

258.02.001.008 Arsa ve Araziler

258.02.001.001 İlk Madde ve Malzeme Giderleri

258.02.001.009 Müteahhit Hakediş ödemeleri

Binanın teslim alınması

31/12 /2017

770 GENEL YÖNETİM GİDERİ 10.400

770.06.001.001 Yönetim binası amort.

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 10.400

257.02.002.001 Yönetim binası amort.

Azalan bakiyeler usulünde ayrılan amortisman

1 27/04 /2017

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 200.000

258.03.001.001 Makine bedeli

191 İNDİRİLECEK KDV 36.000

102 BANKALAR 236.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

Makine bedeli ödenmesi

2 20/06 /2017

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 100.000

258.03.001.009 Diğer çeşitli giderler

191 İNDİRİLECEK KDV 18.000

102 BANKALAR 118.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

nakliye, sigorta ve montaj ücreti ödenmesi

141

Sıra sizde : Bu soruda sizce başka hangi muhasebe kayıt/kayıtları yapılabilir?

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR

200.000

100.000

300.000

Örnek: Ankara AŞ, 17.05.2017 tarihinde 20.000 TL + KDV tutarında bir fotokopi makinası

satın almak için 8.000 TL avans tutarını Gül AŞ’ye çek keşide ederek ödüyor. 20.06.2017

tarihinde de fotokopi makinasını teslim alarak, kalan tutarı ödüyor. Bankadan alınan hesap

ekstresinde verilen çek tutarının 27.06.2017 tarihinde ödendiği görülüyor.

3 20/08 /2017

253 TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR 300.000

253.01.002.002 Tekstil makinesi

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 300.000

258.03.001.001 Makine bedeli

258.03.001.009 Diğer çeşitli giderler

Makinenin aktife alınması

17/05 /2017

259 VERİLEN AVANSLAR 8.000

259.05.001 Fotokopi makinası

103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ 8.000

103.01.003.001 Gül AŞ

fotokopi makinası için avans bedeli

20/06 /2017

255 DEMİRBAŞLAR 20.000

255.02.001 Fotokopi makinesi

191 İNDİRİLECEK KDV 3.600

259 VERİLEN AVANSLAR 8.000

259.05.001 Fotokopi makinası

102 BANKALAR 15.600

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

fotokopi makinası bedelinin ödenmesi

27/06 /2017

103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ 8.000

103.01.003.001 Gül AŞ

102 BANKALAR 8.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

avans bedeli çekin ödenmesi

142

Örnek: Ankara AŞ 01.12.2016 tarihinde Vakıfbank’dan 10 ay vadeli 200.000 TL kredi

çekerek büro faaliyetlerinde kullanmak üzere KDV dahil 200.000 TL’ye fotokopi makinesi

almıştır. Kredi tutarı Şirketin aynı Bankada bulunan Kızılay şubesi vadesiz hesabına

aktarılmıştır. Krediye ilişkin anapara ödemesi aylık 20.000 TL ve faiz ödemesi ise 2.000 TL’dir.

255 DEMİRBAŞLAR

169.492

2.000

31/12 /2017

770 GENEL YÖNETİM GİDERİ 4.000

770.06.005.001 Fotokopi Makinesi

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 4.000

257.05.001 Fotokopi Makinesi

Azalan bakiyeler usulünde ayrılan amortisman tutarı

01/12 /2016

102 BANKALAR 200.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

300 BANKA KREDİLERİ 200.000

300.01.003.001 Başkent şubesi

Banka kredi kaydı

01/12 /2016

255 DEMİRBAŞLAR 169.492

255.02.001 Fotokopi makinesi

191 İNDİRİLECEK KDV 30.508

102 BANKALAR 200.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

Banka kredi kaydı

31/12 /2016

300 BANKA KREDİLERİ 20.000

255 DEMİRBAŞLAR 2.000

255.02.001.001 kredi faiz gideri

102 BANKALAR 22.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

Banka kredisi 1. taksit ve faiz ödemesi

143

Ertesi yıl kayıtları (2017 yılı kaydı):

Örnek : Ankara AŞ, 25.07.2017 tarihinde 500 TL+KDV tutarında elektronik hesap makinası

almıştır.

213 sayılı VUK’un 313 maddesine dayanarak 27.12.2016 tarih ve 29931 sayılı Resmi

Gazetede yayımlanan 476 Sayılı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği’ne göre; 2017 yılı için değeri

900 TL TL’yi aşmayan peştemallıklar ile işletmede kullanılan ve değeri 900 TL TL’yi aşmayan

alet, edavat, mefruşat ve demirbaşlar amortismana tabi tutulmayarak doğrudan doğruya gider

yazılabilir. İktisadi ve teknik bakımdan bütünlük arz edenlerde bu had topluca dikkate alınır.

Örnek: Ankara AŞ, 01.10.2016 tarihinde 30.000 TL + %18 KDV tutarında bir adet binek

otomobil sınıfına giren araç almıştır. Aracın ekonomik ömrü 5 yıl olup araç için ödenen ÖTV

tutarı 3.500 TL’dir.

Binek otolarında ÖTV’ye ilişkin mevzuat :

213 sayılı VUK’nun 270/2 maddesine göre “Noter, mahkeme, kıymet takdiri, komisyon

ve tellaliye giderleri ile Emlak Alım ve Özel Tüketim Vergilerini maliyet bedeline ithal etmekte

veya genel giderler arasında göstermekte mükellefler serbesttirler.” Hükmü yer almıştır.

Binek otolarında KDV’ye ilişkin mevzuat :

3065 sayılı Katma Değer Vergisi Kanununun “İndirilemeyecek katma değer vergisi”

başlıklı 30/b maddesinde “Faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması

31/12 /2016

770 GENEL YÖN. GİD 34.298

770.06.005.001 Fotokopi Makinesi

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 34.298

257.05.001 Fotokopi Makinesi

31/01 /2017

300 BANKA KREDİLERİ 20.000

300.01.003.001 Başkent şubesi

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 2.000

780.01.001.001 Kredi faiz giderleri

102 BANKALAR 22.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

Banka kredisi 2. taksit ve faiz ödemesi

25/07/2017

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 500

770.04.009 Diğer Çeşitli Giderler

191 İNDİRİLECEK KDV 90

100 KASA 590

144

veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere

ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisi” tutarının mükellefin

vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan vergiden indirilemeyeceği” hükme bağlanmış olup,

23 Seri Nolu KDV Genel Tebliği'nde de “Ancak mükelleflerin işletme amacı dışında

iktisap ettikleri binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisinin

evvelce olduğu gibi indirimi mümkün değildir. İndirim konusu yapılamayan bu vergi, Gelir ve

Kurumlar Vergisi Kanunları çerçevesinde işin mahiyetine göre gider veya maliyet unsuru olarak

dikkate alınabilecektir.” denilmiştir.

Binek otolarında amortisman tutarı ayırmaya ilişkin mevzuat :

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 320 nci maddesinin ikinci fıkrasında “Faaliyetleri

kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi

olanların bu amaçla kullandıkları binek otomobilleri hariç olmak üzere, işletmelere ait binek

otomobillerinin aktife girdiği hesap dönemi için ay kesri tam ay sayılmak suretiyle kalan ay

süresi kadar amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmayan süreye isabet eden bakiye değer, itfa

süresinin son yılında tamamen yok edilir. ” hükmü yer almıştır.

Yukarıda yer alan mevzuat göz önüne alındığında; Ankara AŞ tarafından alınan binek

otomobile ait ÖTV ve KDV’ye ilişkin tutarların gider kaydedildiği varsayılmıştır.

Ayrılacak amortisman oranının belirlenmesi:

Amortisman oranı: 1 / Ekonomik Ömür : 1/5 : 0,20 yani % 20 dir.

Yıllık amortisman tutarı : 30.000 x % 20 : 6.000 TL

Kıst amortisman tutarı : 1/10/2016 – 31.12/2016 : 3 ay

Kıst amortisman tutarı : 6.000 x 3/12 : 1.500 TL

Amortisman Tablosu

Yıllar Yıllık Amortisman Tutarı Birikmiş Amortisman tutarı Kalan Tutar

2016 1.500 1.500 28.500

2017 6.000 7.500 22.500

2018 6.000 13.500 16.500

2019 6.000 19.500 10.500

2020 10.500 30.000 -

01/10/2016

254 TAŞITLAR 30.000

254.01.002.001 06 AA 0102

770.GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 8.900

770.05.002.001 Binek oto KDV : 5.400

770.05.002.002 Taşıt ÖTV : 3.500

102 BANKALAR 38.900

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

145

Son Yılın Amortismanı :

Örnek :

1- 02.04.2017 tarihinde Ankara AŞ, 2.000 TL + % 18 KDV tutarında masa üstü

bilgisayar almıştır.

2- 02.05.2017 tarihinde Ankara AŞ, 1.600 TL + % 18 KDV tutarında muhasebe

departmanı için, ticari muhasebe programı satın almıştır.

3- 01.06.2017 tarihinde Ankara AŞ, 22.000 TL + % 18 KDV tutarında Şirketin

pazarlama departmanında kullanılmak üzere 06 ANK 06 plakalı kamyoneti satın almıştır.

4- 01.08.2017 tarihinde Ankara AŞ, Amasya şubesi için kiraladığı işyerinde dekorasyon

( boya, badana, kartonpiyer) gideri olarak 3.500 TL + %18 KDV tutarında harcama yapmıştır.

31/12/2016

770.GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 1.500

770.06.004.001 Binek oto Amort.

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN 1.500

257.04.001.002 06 AA 0102

2016 yılı kıst amortisman tutarı

31/12/2017

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 6.000

770.06.004.001 Binek oto Amort.

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN 6.000

257.04.001.002 06 AA 0102

2017 yılı amortisman tutarı

31/12/2020

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 10.500

770.06.004.001 Binek oto Amort.

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN 10.500

257.04.001.002 06 AA 0102

2020 yılı amortisman tutarı

1 02.04.2017

255 DEMİRBAŞLAR 2.000

255.05.001 Masa üstü bilgisayarı

191 İNDİRİLECEK KDV 360

102 BANKALAR 2.360

Bilgisayar alımı

2 02.05.2017

267 DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VAR. 1.600

267.01.001 Muhasebe Programı

191 İNDİRİLECEK KDV 288

102 BANKALAR 1.888

Muhasebe programı alımı

146

Faydalı ömür esasına göre Amortisman oranları listesine aşağıda bulunan

internet adresinden ulaşılabilir.

http://www.gib.gov.tr/fileadmin/user_upload/Yararli_Bilgiler/amortisman_oranlari.pdf

2017 yılı Amortisman Tablosu

Açıklama Aktife

Giriş Tarihi

Aktife

Giriş

Tutarı

2016

Amortisman

tutarı

2017

Amortisman

tutarı

Birikmiş

Amortisman

tutarı

Net

Aktif

Değer

Bilgisayar 02.04.2017 2.000 -

500

500

1.500

Yazılım 02.05.2017 1.600 -

533

533 1.067

Kamyonet 01.06.2017 22.000 -

4.400

4.400

17.600

Özel Maliyet 01.08.2017 3.500 - 700 700

2.800

Toplam 29.100 - 6.134 6.134 22.966

3 01.06.2017

254 TAŞITLAR 22.000

254.01.001.002 06 ANK 06

191 İNDİRİLECEK KDV 3.960

102 BANKALAR 25.960

4 01.08.2017

264 ÖZEL MALİYETLER 3.500

264.01.003.001 Dekorasyon giderleri

191 İNDİRİLECEK KDV 630

102 BANKALAR 4.130

31/12 /2017

770 GENEL YÖNETİM GİDERİ 1.033

770.06.006.001 Bilgisayar amortismanları 500

770.06.006.002 yazılım amortismanları 533

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 500

257.06.001 Bilgisayar amortismanları

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 533

268.01.007.001 Muhasebe Yazılım amort.

Ayrılan amortisman tutarı

31/12 /2017

760 PAZARLAMA SATIŞ DAG. GİDERİ 4.400

760.06.004 Taşıt Amortismanı

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 4.400

257.04.001.003 06 ANK 06

Ayrılan araç amortisman tutarı

147

Sonuç olarak;

VUK’da; gayrimenkuller (arsa ve arazi, binalar, yer altı ve yer üstü düzenleri) ile

gayrimenkul gibi değerlenecek varlıklar (gayrimenkullerin mütemmim cüzileri ve teferruatları

tesisat ve makineler, gemiler ve diğer taşıtlar) ve demirbaşların değerlemesi düzenlenmiştir.

VUK’un 269 uncu maddesi işletmeye dahil bütün gayrimenkullerin maliyet bedelleri ile

değerleneceği hükmünü amir olup, gayrimenkullerde maliyet bedeline girecek olan giderlerin

neler olduğu 270 inci maddede, gayrimenkullerde maliyet bedelinin artması 272 nci maddede,

yine maliyet bedeli ile değerlenecek olan demirbaşların ise maliyet bedeline hangi giderlerin

gireceği 273 üncü maddede hükme bağlanmıştır.

Örnek:

Ankara AŞ’nin 25.07.2016 tarihinde aktifinde 3 yıldır kayıtlı bulunan 400.000 TL

maliyet bedelli, birikmiş amortismanı 16.000 TL olan işletme binasını 600.000 TL’ye satmıştır.

Satış esnasında 8.000 TL tapu harcı ve 5.000 TL de emlakçıya komisyon ödenmiştir.

Gayrimenkul Satış Kazancı İstisnasına İlişkin Mevzuat :

İşletmelerin aktiflerinde 2 tam yıl kayıtlı bulunan gayrimenkullerinin satış kazancı

istisnasına ilişkin 5520 sayılı KVK 5/1-e bendi “ Kurumların, en az iki tam yıl süreyle

aktiflerinde yer alan taşınmazlar ve iştirak hisseleri ile aynı süreyle sahip oldukları kurucu

senetleri, intifa senetleri ve rüçhan haklarının satışından doğan kazançların % 75'lik kısmı

Bu istisna, satışın yapıldığı dönemde uygulanır ve satış kazancının istisnadan yararlanan

kısmı satışın yapıldığı yılı izleyen beşinci yılın sonuna kadar pasifte özel bir fon hesabında

tutulur. Ancak satış bedelinin, satışın yapıldığı yılı izleyen ikinci takvim yılının sonuna kadar

tahsil edilmesi şarttır. Bu süre içinde tahsil edilmeyen satış bedeline isabet eden istisna nedeniyle

zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa uğramış sayılır.

İstisna edilen kazançtan beş yıl içinde sermayeye ilave dışında herhangi bir şekilde başka

bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen ya da dar mükellef kurumlarca ana merkeze

aktarılan kısım için uygulanan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen vergiler ziyaa

uğramış sayılır. Aynı süre içinde işletmenin tasfiyesi (bu Kanuna göre yapılan devir ve

bölünmeler hariç) halinde de bu hüküm uygulanır.” şeklinde düzenlenmiştir.

Bu maddeye göre 5520 sayılı KVK, tam mükellefiyete tabi Kurumlar Vergisi

mükelleflerinin mali yapılarını güçlendirmek amacıyla aktiflerinde bulundurdukları gayrimenkul

satışından doğan kazançlarının % 75’ini aşağıdaki koşulların sağlanması sonucunda Kurumlar

Vergisinden istisna etmiştir.

a) Taşınmazın iki tam yıl aktifte bulundurulması,

b) Satış kazancının % 75’lik kısmının özel fon hesabında tutulması,

31/12 /2017

770 GENEL YÖNETİM GİDERİ 1.033

770.06.002.003 Amasya şube

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 1.033

268.01.001.003 Amasya şube

Ayrılan özel maliyet amortisman tutarı

148

c) Satışın yapıldığı yılı izleyen iki takvim yılı sonuna kadar tahsil edilmiş olması,

d) Özel fon hesabında tutulan kazançların beş yıl işletmeden çekilmemesi,

e) Kurumun esas faaliyet konusunun gayrimenkul ticareti ya da kiralaması olmaması,

gibi koşulların sağlanması durumunda Şirketlerin istisnadan faydalanabilecekleri

düzenlenmiştir.

Diğer taraftan, 3065 sayılı KDVK’nun 17/4-r) bendinde ise “ Kurumların aktifinde (…)

en az iki tam yıl süreyle bulunan iştirak hisseleri ile taşınmazların satışı suretiyle gerçekleşen

devir ve teslimler ile bankalara borçlu olanların ve kefillerinin borçlarına karşılık taşınmaz ve

iştirak hisselerinin (müzayede mahallerinde yapılan satışlar dahil) bankalara devir ve teslimleri.”

KDV’den istisna olduğuna dair hükme yer verilmiştir.

Bu mevzuat düzenlemeleri çerçevesinde örneğin çözümü aşağıdaki gibidir.

Binanın Aktif Değeri 400.000 TL

Birikmiş Amortismanı 16.000 TL

Net Aktif Değeri 384.000 TL

Satış Fiyatı 600.000 TL

Satış Karı 216.000 TL

Kurumlar Vergisinden İstisna Kazanç(%75) 162.000 TL

Beyan Edilecek Kazanç (%25) 54.000 TL

Satış Giderleri (Tapu Harcı + Komisyon) 13.000 TL

İstisna Tutara İsabet Eden Gider (KKEG) 9.750 TL

25/07 /2016

102 BANKALAR 600.000

102.01.002.001 Balgat Şubesi

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN 16.000

257.02.001.001 Ek işletme binası

252 BİNALAR 400.000

252.01.001.001 Ek işletme binası

679 OLAGAN DISI KARLAR 216.000

679.06 Gayrimenkul Satış Kazancı 54.000

679.07 Gay.İstisna Satış Kaz.162.000

25/07 /2016

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 13.000

102 BANKALAR 13.000

102.01.002.001 Balgat Şubesi

149

8. Maddi duran varlıkların incelenmesinde;

-Yatırım hesaplarının Tekdüzen Hesap Planına göre yürütülüp yürütülmediği,

-Maddi duran varlıkların girişleri arasında; büyük onarım ve tadiller için harcanıp değer

artırıcı nitelikte olarak ilgili maddi duran varlığın esas bedeline eklenen harcamalar varsa, bunun

mevzuata uygunluğuna, maddi duran varlığın değerini artırıcı nitelikte olduğu halde bakım ve

tamir masraflarında bırakılan harcama olup olmadığı,

-Yatırımların finansmanında kullanılan kredilere ilişkin faizlerden, yatırım dönemine ait

olanların yatırımın maliyetine eklenmesi, yine döviz kredisi kullanarak yurt dışından maddi

duran varlık ithal edilmesi sırasında veya sonradan bu kıymetlere ilişkin borç taksitlerinin

değerlemesi dolayısıyla ortaya çıkan kur farklarının ise varlığın iktisap edildiği dönem sonuna

kadar olanlarının varlığın maliyetine eklenmesi gerektiğinden, işletme dönemine ait olan faizler

ile iktisap olunan dönemden sonra ortaya çıkan kur farklarının ise ait oldukları yıllarda gider

yazılması veya maliyete intikal ettirilerek amortismana tabi tutulması mümkün olduğundan, bu

kapsamda işlem yapılıp yapılmadığı,

-Dönem içinde her ne şekilde olursa olsun yeniden edinilen varlıkların iş programı ve

ödeneği ile mukayesesi yapılarak farklar üzerinde durulur. Maddi duran varlık hesaplarında yer

alan yeni edinmeler ile yatırım programı çerçevesinde yapılan harcamaların mevzuata uygun

olup olmadığı,

-Cari yılda edinilen maddi duran varlıklar hesap bazında ayrı ayrı incelenir; yatırım

programı dışında edinilen maddi duran varlıklar varsa gerekçesi araştırılır. İşletme giderleri

ödeneklerinden harcama yapmak veya malzeme sarf etmek suretiyle ya da onarım ve bakım adı

altında dolaylı yollardan usule ve mevzuata aykırı şekilde maddi duran varlık edinilip

edinilmediği,

- Satılan, hurdaya ayrılan, zarar ve masrafa alınmak suretiyle kaydı silinen maddi duran

varlıkların neler olduğuna bakılarak, bu işlemlere esas kayıtların yetkili organların kararına

dayandırılıp dayandırılmadığı,

- Hurdaya ayrılan maddi duran varlıkların ambarda ayrı bir bölüme alınıp alınmadığı,

-Yapılmakta olan yatırımlar hesabı incelenerek; tamamlandığı halde bu hesapta bırakılan

tesis bedelleri bulunup bulunmadığı, yatırımla ilgisi olmayan giderlerin bu hesaba alınıp

alınmadığı, başlandıktan sonra durdurulmasına karar verilen yatırımlar varsa bu kararların

dayandığı nedenler, bırakılan işlere ait harcamaların zamanında tasfiye edilip edilmediği,

25/07 /2016

950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER 9.750

951 KANUNEN KABUL EDİLME.GİD. 9.750

01/01 /2017

590 DÖNEM NET KARI 162.000

549 ÖZEL FONLAR 162.000

549.07 Gayrimenkul Satış Kazancı İstisnası

150

-Yatırım safhasında olan kuruluşlarda, yatırım faaliyetleri dışındaki amaçlarla yapılan

giderler (ödenen cezalar, temel atma törenleri giderleri, derneklere yapılan yardımlarla yatırımla

ilgili olmayan kredi faizleri ve çeşitli arızî satış zararları gibi) ile gelirler (alınan kiralar, banka

mevduat faizleri, çeşitli arızî satış kârları gibi) için gelir tablosu düzenlenip düzenlenmediği,

-Yatırımlarla ilgili verilen avansların; şartname ve sözleşmelere uygun olup olmadığı,

zamanında kapatılıp kapatılmadığı, ihale şartlarını değiştirir mahiyette sonradan bir karara

dayanılarak avans ödenip ödenmediği, avansların teminata bağlanıp bağlanmadığı,

-Kuruluşta ihtiyaçtan fazla maddi duran varlık olup olmadığı, varsa bunlardan işletme

menfaatine ne suretle faydalanılabileceği,

-Vergi mevzuatına göre doğrudan gider yazılması mümkün olan maddi duran varlıklara

uygulanan işlemin mahiyeti ile bu kıymetlerin izlenmesi için tesis edilen kayıt sisteminin yeterli

olup olmadığı,

-Taşınmaz mal mülkiyeti ve vergilendirme ile ilgili işlemlerin süresinde tamamlanıp

tamamlanmadığına, cezalı ödemelere sebebiyet verilip verilmediğine ve tapu senetlerinin nazım

hesaplara alınarak usulünce saklanıp saklanmadığına,

-Maddi duran varlıkların hesap planındaki sıraya uygun olarak tasnif edilip edilmedikleri,

yıl sonu sayımlarının ve sayım tutanaklarının usulünce yapılıp yapılmadığı, sayımda tespit edilen

farkların muhasebe kayıtlarına intikal ettirilip ettirilmediği, noksan ve fazlalıklar hakkında

gerekli araştırmanın yapılıp yapılmadığı, envanter düzenlenip düzenlenmediği,

-Duran varlıkların üzerinde rehin, ipotek gibi mülkiyeti kısıtlayıcı unsurların olup

olmadığı, eğer varsa bunların nazım hesaplarda izlenip izlenmediği,

-Ekonomik ve fiziki ömürlerini dolduran maddi duran varlıkların özün önceliği kavramı

gereğince maddi duran varlık hesaplarından çıkarılarak ilgili hesaba alınıp alınmadığı,

-Maddi duran varlıkların ne kadarının sigorta şirketlerine sigorta ettirildiği, ödenen prim

ile alınan hasar tazminatının tutarlılığı,

-Maddi duran varlıkların bakımlarının normal bir şekilde yapılıp yapılmadığı, iş

programında öngörülen bakım masraflarının yeterli olup olmadığı, garanti sürelerinin dikkate

alınıp alınmadığı,

-213 sayılı VUK’da amortisman oranlarının, iktisadi kıymetlerin faydalı ömürleri de

dikkate alınmak suretiyle Maliye Bakanlığı’nca belirleneceği hükme bağlandığından, iktisap

olunan amortismana tabi kıymetlerin amortisman oranlarının bu konuda yayımlanan VUK

tebliğlerine uygun olup olmadığı,

- Amortisman ayrılmasında esas olan aktifleştirme kavramı olduğu görülmektedir.

Amortisman ayrılmasında esas olan unsurun aktifleştirme kavramı, yapılmakta olan yatırımlar

hesabından ilgili maddi duran varlık hesabına alınması anlamına geldiğinden, maddi duran

varlıklar için amortisman ayrılmasına ne zaman başlanılması gerektiği konusunda, VUK’un 320

nci maddesinde “... amortisman süresi kıymetlerin aktife girdiği yıldan başlar ...” hükmü

gereğince Kuruluşların kayıtlarının uygun olup olmadığı,

-Edinme değerini aşan amortisman veya amortisman süresi tamamlandığı halde iz bedele

düşmeyen sabit kıymet olup olmadığına, maddi duran varlıkların iz bedeli bırakılmak suretiyle

amorti edilmesi gerektiğinden bu hususa uyulup uyulmadığına,

151

-Faaliyet dönemine ilişkin olarak ayrılan amortismanların, kuruluş faaliyetinin türüne

göre (sınai üretim, mal üretimi, hizmet üretimi) hangi hesaplara kaydolunması gerektiği

belirlenerek aylık veya üç aylık vb. maliyet çıkaran kuruluşlarda, maliyet dönemleri itibariyle,

maliyet giderleri karşılığı hesabı ile maliyetlere yüklenip yüklenmediği, gider yerleri (esas üretim

gider yerleri, genel yönetim gider yerleri, genel üretim giderleri vb.) itibariyle farklı hesaplara

kaydolunması gereken amortismanların nasıl kaydolunduğu ve çalışmayan ünitelerin

amortismanlarının çalışmayan kısım gideri olarak kaydedilip edilmediği,

incelenir.

E- MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR (26)

Herhangi bir fiziksel varlığı bulunmayan ve işletmenin belli bir şekilde yararlandığı veya

yararlanmayı beklediği aktifleştirilen giderler ile belli koşullar altında hukuken himaye gören

haklar ve şerefiyelerin izlendiği hesap grubudur.

260. HAKLAR

İmtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi bir bedel ödenerek elde edilen bazı

hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin işletmeye belirli alanlarda tanıdığı kullanma,

yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yapılan harcamaları kapsar.

İşleyişi: Edinilen haklar, maliyet bedelleri ile bu hesaba borç kaydedilir. Yararlanma

süreleri içerisinde, yararlanma sürelerinin belli olmaması durumunda, 5 yıllık sürede eşit

taksitlerle itfa olunarak yok edilir.

261. ŞEREFİYE

Bu hesap, bir işletme devralınırken katlanılan maliyet ile söz konusu işletmenin rayiç

bedelle hesaplanan net varlıklarının (öz varlık) değeri arasındaki olumlu farkların izlenmesinde

kullanılır. Şerefiye hesaplanırken rayiç bedelin tespit edilmemesi halinde, net defter değeri esas

alınır.

İşleyişi: Ödenen şerefiye bedellerinin tamamı bu hesabın borcuna kaydolunur. Yok

edilmeleri amortisman yoluyla 5 yıl içinde eşit taksitlerle yapılır.

262. KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ

İşletmenin kurulması, yeni bir şubenin açılması, işlerin sürekli olarak genişletilmesi için

yapılan ve karşılığında maddi bir değer elde edilmeyen giderlerin aktifleştirilmeleri durumunda

izlendiği hesaptır.

İşleyişi: Maliyet değerleri ile bu hesaba borç kaydedilir. Yokedilmeleriamortisman yolu

ile olur. Genelde beş yılda eşit taksitlerle itfa olunarak yok edilir.

263. ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ

İşletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması mevcutların geliştirilmesi ve benzeri

amaçlarla yapılan her türlü harcamalardan, aktifleştirilen kısmının izlendiği hesaptır.

İşleyişi: Maliyet değerleri ile bu hesaba borç kaydedilir. 5 yıl içinde eşit taksitlerle itfa

edilerek yok edilir.

152

264. ÖZEL MALİYETLER

Kiralanan gayrimenkullerin geliştirilmesi veya ekonomik değerinin sürekli olarak

artırılması amacıyla yapılan giderler ile (normal bakım, onarım ve temizleme giderleri hariç) bu

gayrimenkulün kullanılması için yapılıp kira süresinin sonunda mal sahibine bırakılacak olan,

varlıkların bedellerini kapsar.

İşleyişi: Yapılan harcamalar hesaba borç kaydedilir. Bu harcamalar kira süresi içerisinde,

kira süresinin beş yıldan fazla olması durumunda da beş yılda eşit tutarlarla, amorti edilir.

267. DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR

Yukarıda sayılanların dışında kalan diğer maddi olmayan duran varlık kalemlerinin

izlendiği hesaptır.

268. BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)

Maddi olmayan duran varlık bedellerinin, kullanılabilecekleri süre içerisinde yok

edilebilmesini sağlamak amacıyla kullanılan hesaptır.

İşleyişi: Ayrılan amortismanlar, ilgili gider hesapları karşılığında bu hesaba alacak;

kullanım hakkı sona erenler ya da elden çıkarılanlar hesaba borç, ilgili varlık hesabına alacak

kaydedilir.

269. VERİLEN AVANSLAR

Maddi olmayan duran varlıklarla ilgili olarak gerek yurt içi, gerekse yurt dışındaki kişi

ve kuruluşlara yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır.

İşleyişi: Ödeme yapıldığında hesaba borç; varlıklar elde edildiğinde ilgili hesabın borcu

karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir.

Örnek: Ankara AŞ, 20.01.2017 tarihinde, klima üretimi yapmak için uluslararası bir firmaya

ait markanın patent hakkı için 2 yıllığına 120.000 TL + KDV ödemiştir.

20/01 /2017

260 HAKLAR 120.000

260.03.001 Klima patent hakkı

191 İNDİRİLECEK KDV 21.600

102 BANKALAR 141.600

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

Patent hakkı alınması

31/12 /2017

730/750/760/770 60.000

268 BİRİKMİŞ AMORTSİMANLAR 60.000

268.01.004 Klima patent Amort.

MODV Amortismanı ayrılması

153

Örnek : Ankara AŞ, 20.02.2017 tarihinde Güney AŞ’yi aşağıda gösterilen varlık ve borçları ile

birlikte satın alarak 260.000 TL ödemiştir.

AKTİF PASİF

ALACAK SENETLERİ : 110.000 BANKA KREDİSİ : 75.000

TİCARİ MALLAR : 150.000 BORÇ SENETLERİ : 55.000

TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR : 90.000 ÖDENECEK VERGİ VE BORÇ. : 100.000

DEMİRBAŞLAR : 80.000

TOPLAM : 430.000 TOPLAM : 230.000

Devralınan Güney AŞ’nin net defter defterinin (öz varlık değeri) hesaplanması:

Öz varlık (Aktif-Pasif) : (430.000-230.000): 200.000 TL

Şerefiye : (260.000-200.000 =) 60.000 TL

31/12 /2018

730/750/760/770 60.000

268 BİRİKMİŞ AMORTSİMANLAR 60.000

268.01.004 Klima patent Amort.

MODV Amortismanı ayrılması

20/02/2017

121 ALACAK SENETLERİ 110.000

153 TİCARİ MALLAR 150.000

253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR 90.000

255 DEMİRBAŞLAR 80.000

261 ŞEREFİYE 60.000

261.01.001 Güney AŞ

500 SERMAYE 260.000

300/400 BANKA KREDİLERİ 75.000

321 BORÇ SENETLERİ 55.000

360 ÖDENECEK VERGİ VE BORÇLAR 100.000

Ankara AŞ’nin aktif ve pasifiyle satın alınması

31/12 /2017

730/750/760/770 12.000

268 BİRİKMİŞ AMORTSİMANLAR 12.000

268.01.005.001 Güney AŞ

MODV şerefiye Amortismanı 60.000 / 5 : 12.000

154

Örnek:

1- Ankara AŞ, 6 kurucu ortak tarafından 20.02.2017 tarihinde 600.000 TL sermaye ve ortakların

sermaye payları eşit olarak ani biçimde kurulmuştur.

2-Şirketin kuruluşu sırasında noter ücreti 5.000 TL ortak A tarafından, Ticaret sicil gazetesi

gideri 4.000 TL ortak B tarafından 25.02.2017 tarihinde ödenmiştir.

3-Ortaklara olan borçlar 15.03.2017 tarihinde ödenmiştir.

4-Yıl sonunda MODV amortismanı ayrılmıştır.

20/02/2017

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 600.000

501.01.001 Ortak A

501.01.002 Ortak B

501.01.003 Ortak C

501.01.004 Ortak D

501.01.005 Ortak E

501.01.006 Ortak F

500 SERMAYE 600.000

500.01.001 Ortak A

500.01.002 Ortak B

500.01.003 Ortak C

500.01.004 Ortak D

500.01.005 Ortak E

500.01.006 Ortak F

Ankara AŞ sermaye kaydı

25/02/2017

262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ 9.000

262.01 Kuruluş Ve Örgütlenme Gideri

331 ORTAKLARA BORÇLAR 9.000

331.01.001 ortak A 5.000

331.01.002 ortak B 4.000

Şirket kuruluş giderlerinin aktifleştirilmesi

15/03/2017

331 ORTAKLARA BORÇLAR 9.000

331.01.001 ortak A 5.000

331.01.002 ortak B 4.000

102 BANKALAR 9.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

Ortaklara borcun ödenmesi

155

Örnek: Ankara AŞ, elektronik bilet alanında yeni bir ürün geliştirmek için Havacılık

mühendislik AŞ’ye 25.05.2017 tarihinde 200.000 TL+KDV ödeme yapıyor.

1. Özel Maliyet Bedeli

İşletme tarafından kira ile tutulan ve genişletilen veya iktisadi kıymeti devamlı olacak şekilde

artırılan gayrimenkule bu amaçlarla yapılan giderler kiralanan bu gayrimenkulün maliyetine

eklenmez, zira gider yapılan gayrimenkul ticari işletmenin aktifinde kayıtlı olan bir varlık değildir.

Bu çerçevede; kiralandıkları dönem boyunca gayrimenkulün işletmenin ihtiyaçlarına uygun hale

31/12/2017

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 1.400

770.06.003 kuruluş gideri

268 BİRİKMİŞ AMORT. 1.400

268.01.003 Kuruluş ve örgüt gid.itfa payı

Şirket kuruluş giderleri için amort. ayrılması 9.000/5 : 1.400

1 25/05 /2017

263 ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME GİDERLERİ 200.000

263.01.001 elektronik bilet

191 İNDİRİLECEK KDV 36.000

102 BANKALAR 236.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

Yeni ürün gideri

31/12 /2017

750 ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME GİDERLERİ 40.000

268 BİRİKMİŞ AMORTSİMANLAR 40.000

268.01.006.001 elektronik bilet

MODV Amortismanı 200.000/5 : 40.000

31/12 /2017

630 ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME GİDERLERİ 40.000

751 ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME GİD.YAN. 40.000

Sonuç hesaplarına aktarım

31/12 /2017

751 ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME GİDERLERİ YAN. 40.000

750 ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME GİDERLERİ 40.000

Yansıtma hsb kapatılması

31/12 /2017

690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI 40.000

630 ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME GİDERLERİ 40.000

Sonuç hesaplarına aktarım

156

getirmek amacıyla yaptıkları giderler birden fazla yılı ilgilendirdiğinden dolayı yapılan bu giderler,

Tek Düzen Hesap Planına göre duran varlık niteliği kazanmakta ve amortisman ayırarak itfa

edilmektedir.

Bundan dolayı, İşletmenin kiraladığı iktisadi kıymetlerin kendi ticari amaçları doğrultusunda

iktisadi değerini ve ekonomik ömrünü devamlı suretle artıran harcamaları, Özel Maliyet Bedeli

olarak tanımlanmaktadır.

213 sayılı VUK’un “Gayrimenkullerde veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarında

maliyet bedelinin artması” başlıklı 272 nci maddesinde; “Normal bakım, tamir ve temizleme

giderleri dışında, gayrimenkulü veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarını genişletmek veya

iktisadi kıymetini devamlı olarak artırmak maksadıyla yapılan giderler, gayrimenkulün veya

elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının maliyet bedeline eklenir.

(Bir geminin iktisap tarihindeki süratini fazlalaştırmak, yolcu ve eşya yükleme ve

barındırma tertibatını genişletmek veya değiştirmek suretiyle iktisadi kıymetini devamlı olarak

artıran giderlerle bir motorlu kara nakil vasıtasının kasa veya motorunun yenisi ile değiştirilmesi

veya alımında mevcut olmayan yeni bir tertibatın eklenmesi için yapılan giderler maliyet

bedeline eklenmesi gereken giderlerdendir.)

Gayrimenkuller kira ile tutulmuş ise veya elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının işletme

hakkı verilmiş ise, kiracı veya işletme hakkına sahip tüzel kişi tarafından yapılan bir ve ikinci

fıkralardaki giderler bunların özel maliyet bedeli olarak ayrıca değerlenir. Kiracının veya işletme

hakkına sahip tüzel kişinin faaliyetini icra için vücuda getirdiği tesisata ait giderler de bu

hükümdedir.

Gayrimenkuller veya elektrik üretim ve dağıtım varlıkları için yapılan giderler hem tamir,

hem de kıymet artırma giderlerinden terekküp ettiği takdirde, mükellef bu giderlerden maliyet

bedeline eklenecek kısmı ayrı göstermek mecburiyetindedir.” hükmüne yer verilmiştir.

213 sayılı VUK’un “Özel maliyet bedellerinin itfası” başlıklı 327 nci maddesinde;

“Gayrimenkullerin, elektrik üretim ve dağıtım varlıklarının ve gemilerin iktisadi kıymetlerini artıran

ve 272 nci maddede yazılı özel maliyet bedelleri, kira veya işletme hakkı süresine göre eşit

yüzdelerle itfa edilir. Kira veya işletme hakkı süresi dolmadan, kiralanan veya işletme hakkı alınan

şeyin boşaltılması veya işletme hakkının herhangi bir sebepten sona ermesi halinde henüz itfa

edilmemiş olan giderler, boşaltma veya hakkın sona erdiği yılda bir defada gider yazılır.” hükmüne

amir olup özel maliyetlerin ne şekilde itfa edeceğini belirlemiştir.

1 Seri Nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde 264 nolu Özel Maliyetler

hesabının açıklamasında da “... Bu harcamalar kira süresi içerisinde, kira süresinin beş yıldan

fazla olması durumunda da beş yılda eşit tutarlarla, amorti edilir.”

Örnek:

1- Ankara AŞ, 20.03.2016 tarihinde Bursa Şubesi olarak kullanmak üzere 4 yıllığına kiraladığı

işyerine 20.000 TL +KDV tutarında dekorasyon harcaması yapmıştır.

2- Ankara AŞ, 20.02.2016 tarihinde 4 yıllığına kiraladığı işyerinin asansör yapılması için DS

Asansör firması ile 30.000+KDV’ye anlaşılmış ve ödeme yapılmıştır. Asansör yapım işi

25.02.2016 tarihinde başlamış ve 28.11.2015 tarihinde kullanıma açılmıştır.

157

3-2016 yılı envanter çalışmasında özel maliyet tutarına amortisman ayrılmıştır.

4-Ankara AŞ kiraladığı işyerini 20.10.2017 yılında tahliye etme kararı almıştır.

1 20/03 /2016

264 ÖZEL MALİYETLER 20.000

264.01.001.001 dekorasyon harcaması

191 İNDİRİLECEK KDV 3.600

102 BANKALAR 23.600

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

dekarasyon için yapılan özel maliyet tutarı

2 20/02/2016

258 YAPILMAKTA OLAN YAT. 30.000

258.04.001.001 Asansör maliyeti

191 İNDİRİLECEK KDV 5.400

102 BANKALAR 35.400

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

Yeni iş yerine asansör yapımı

28/11 /2016

264 ÖZEL MALİYETLER 30.000

264.01.001.002 Asansör maliyeti

258 YAPILMAKTA OLAN YAT. 30.000

258.04.001.001 Asansör maliyeti

özel maliyet bedelinin aktifleştirilmesi

3 31/12 /2016

770 GENEL YÖNETİM GİD. 12.500

770.06.002.001 Bursa şube

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 12.500

268.01.001.001 Bursa şube

2015 yılı özel maliyet amortismanı

20/10 /2017

4

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 12.500

268.01.001.001 Bursa şube

689 DİĞER OLAĞAN DIŞI GİDER ZARAR 37.500

689.09.001 Özel maliyet tutarı

264 ÖZEL MALİYETLER 50.000

264.01.001 Bursa şube

Tahliye nedeniyle katlanılan özel maliyet tutarının gider yazılması

158

264 ÖZEL MALİYETLER

20.000

30.000

50.000

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR

12.500

12.500

Örnek : Ankara AŞ, Kars şubesini açmak amacıyla 5 yıllığına kiralamış olduğu işletme binasını

amacına uygun hale getirmek için 10.03.2016 tarihinde dekorasyon vb inşaat işlerine başlayarak

toplam tutarı 200.000 TL + KDV tutarında özel maliyet harcaması yapmıştır. İnşaat işleri

10.09.2016 tarihinde tamamlanarak harcama tutarları ilgili hesaba alınmıştır.

2. Araştırma ve Geliştirme (Ar-Ge) Giderleri :

Araştırma: Araştırma yeni bilimsel ve teknik bir bilgi ve anlayış kazanma düşüncesiyle

üstlenilmiş özgün ve planlı bir incelemeyi ifade eder.

Geliştirme: Araştırma bulgularının veya diğer bulunan bilgilerin; yeni, var olup

iyileştirilmiş veya daha sonra ek gelişmelere konu olmuş maddeler, araçlar, ürünler, hizmetler,

işlemler, sistemler, yöntemler veya teknikler için, ticari üretime geçmeden veya kullanmadan

önce bir plana ve tasarıma dönüştürülmesidir.

10/03 /2016

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 200.000

258.04.002 Kars şube

191 İNDİRİLECEK KDV 36.000

102 BANKALAR 236.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

İşletme ihtiyacı inşaat harcama tutarı

10/09 /2016

264 ÖZEL MALİYETLER 200.000

264.01.002 Kars Şube

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR 200.000

258.04.002 Kars şube

özel maliyetler hesabına aktarılması

31/12 /2016

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 40.000

770.06.002.001 Kars şube

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 40.000

268.01.001.002 Kars şube

Özel mal. Amort. Kaydı

159

TDHP’de, işletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcutların geliştirilmesi

ve benzeri amaçlarla yapılan her türlü harcamalardan aktifleştirilen kısım 263. Araştırma ve

Geliştirme Giderleri hesabında izlenir.

Araştırma ve geliştirme giderlerinin maliyet unsurları, bu işlerle ilgili malzeme, işçilik,

personel ücretleri, bu alandaki araç ve gereçlerin kullanım giderleri, amortismanları ve diğer

benzer kalemlerden oluşur.

263 nolu hesapta oluşan maliyetler AR-GE proje ismi, numarası başlığı altında aşağıdaki

gibi yıllık ve aylık detaylandırılması özellikle geçici dönem Ar-Ge indirimleri için kolaylık

sağlar. Araştırma ve geliştirme giderleri, VUK uygulamasında genel yaygın yaklaşım ile

mukayyet değerle değerlenmektedir. Dönem sonunda raporlamada kolaylık sağlamak

bakımından kayıtlama aşamasında tali hesaplarda “araştırma giderleri” ve “geliştirme giderleri”

ayırımı yapılmalıdır.

5746 sayılı Araştırma, Geliştirme ve Tasarım Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında

Kanunun “İndirim, istisna, destek ve teşvik unsurları” başlıklı 3 üncü maddesinde çok geniş

düzenlemeler yer almış olup;

1. bendinde “ Ar-Ge ve tasarım indirimi: Teknoloji merkezi işletmelerinde, Ar-Ge

merkezlerinde, kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan veya teknoloji geliştirme projesi

anlaşmaları kapsamında uluslararası kurumlardan ya da kamu kurum ve kuruluşlarından Ar-Ge

projelerini desteklemek amacıyla fon veya kredi kullanan vakıflar tarafından veya uluslararası

fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projelerinde, rekabet öncesi işbirliği projelerinde ve

teknogirişim sermaye desteklerinden yararlananlarca gerçekleştirilen Ar-Ge ve yenilik

harcamalarının tamamı ile bu Kanun kapsamında yukarıda sayılan kurum ve kuruluşlar

tarafından desteklenen tasarım projelerinde ve tasarım merkezlerinde gerçekleştirilen

münhasıran tasarım harcamalarının tamamı (…) (2) , 13/6/2006 tarihli ve 5520 sayılı Kurumlar

Vergisi Kanununun 10 uncu maddesine göre kurum kazancının ve 31/12/1960 tarihli ve 193

sayılı Gelir Vergisi Kanununun 89 uncu maddesi uyarınca ticari kazancın tespitinde indirim

konusu yapılır. Bakanlar Kurulunca belirlenen kriterleri haiz Ar-Ge merkezlerinde ayrıca o yıl

yapılan Ar-Ge ve yenilik harcamalarının bir önceki yıla göre artışının yüzde ellisine kadarı;

Bakanlar Kurulunca belirlenen kriterleri haiz tasarım merkezlerinde ayrıca o yıl yapılan tasarım

harcamalarının bir önceki yıla göre artışının yüzde ellisine kadarı yukarıdaki esaslar dâhilinde

indirim konusu yapılabilir. Belirlenen kriterlere göre kanuni hadler içerisinde oranları ayrı ayrı

veya birlikte farklılaştırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir. Ayrıca bu harcamalar, 4/1/1961 tarihli

ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununa göre aktifleştirilmek suretiyle amortisman yoluyla itfa edilir,

bir iktisadi kıymet oluşmaması halinde ise doğrudan gider yazılır. Kazancın yetersiz olması

nedeniyle ilgili hesap döneminde indirim konusu yapılamayan tutar, sonraki hesap dönemlerine

devredilir. Devredilen tutarlar, takip eden yıllarda 213 sayılı Kanuna göre her yıl belirlenen

yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınır.” Hükmü yer almıştır.

Yukarıda yer alan madde metninin incelenmesiyle; Her dönem (hesap dönemi) yapılan

harcamalar KVK 10. maddesi ve GVK'nın 89. maddesi gereğince beyanname üzerinden indirim

konusu yapılabilecektir. Ayrıca söz konusu harcamalar GVK'nın 40. maddesi gereğince hasılatın

tespitinde dönem içerisinde gider olarak indirilebilecek giderlerdendir. Bu giderler VUK'un

değerleme hükümleri gereğince amortisman suretiyle itfa edilmesi gereken unsurlardan

olduğundan dolayı bu harcamalar tek düzen muhasebe sistemi içerisinde 263 Araştırma ve

Geliştirme Giderleri hesabına ya da 260 Haklar Hesabında tutulması gerekmekte ve iktisadi

160

kıymet oluşması halinde amortisman suretiyle itfa edilmesi gerekmektedir. Eğer yapılan

harcamalar sonucunda bir iktisadi kıymet oluşmazsa doğrudan gider olarak yazılabilecektir.

Daha önceki uygulamada gayrimaddi hakka yönelik olarak yapılan bir harcama olması

durumunda bu şekilde uygulanırken gayrimaddi hakka yönelik olmayan harcamalar her yıl

doğrudan gider yazılabilmekteydi. Bu açıdan yeni düzenlemede sebebine bakılmaksızın bu

harcamalar aktifleştirilmekte ve son dönem ortaya bir iktisadi kıymet çıkıp çıkmamasına göre

işlem yapılabileceği anlaşılmaktadır.

Örnek: Ankara AŞ, 5746 sayılı Kanunun 3/A maddesinden yararlanarak AR-GE

faaliyetleri çerçevesinde yaptığı çalışmalar neticesinde 2015 yılında 200.000 TL, 2016 yılında

300.000 TL tutarında maliyete katlanmıştır.

2015 yılında, 263 Ar-Ge Gideri hesabına 200.000 TL kaydedilerek, ayrıca KVK 10.

maddesi gereğince beyannameden 200.000 TL indirebilecektir.

2016 yılında, 263 Ar-Ge Gideri hesabına 300.000 TL kaydedilerek,ayrıca KVK 10.

maddesi gereğince beyannameden 200.000 TL indirebilecektir.

2016 yılında bir iktisadi kıymet oluşması durumunda: 263 Ar-Ge Gideri hesabında

500.000 TL birikmiş olduğundan dolayı GVK'nın 40. maddesi ve VUK değerleme hükümleri

gereğince 2016 yılından itibaren amortisman suretiyle itfa edilmeye başlayacaktır. Yani her sene

beyanname üzerinden indirim konusu yapılabilen harcama tutarları hasılatın tespitinde dönem

içerisinde ikinci bir kez gider olarak indirilebilecektir. Patent hakkı elde edilmesi durumunda 263

Ar-Ge Gideri hesabının kapatılarak 260 Haklar Hesabına aktarılması gerekmektedir.

/ /2015

263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 200.000

102 BANKALAR 200.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

/ /2016

263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 300.000

102 BANKALAR 300.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

/ /2016

260 HAKLAR 500.000

263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 500.000

31/12 /2016

750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 100.000

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 100.000

500.000 / 5 : 100.000

161

- Yada 2016 yılında bir iktisadi kıymet oluşmaması durumunda: 263 Ar-Ge Gideri

hesabında 500.000 TL birikmiş olan tutar 2016 yılında GVK 40. maddesi gereğince bir kerede

doğrudan gider yazılabilecektir.

3. Maddi olmayan duran varlıkların incelenmesinde

- Maddi olmayan duran varlıklar için yapılan harcamalara gerek olup olmadığı,

-Bu harcamalar arasında cari dönem giderlerine girmesi gerekenlerin bulunup

bulunmadığı,

-Hakların, araştırma ve geliştirme giderlerinin maliyet bedeli ile şerefiyelerin ve kuruluş

ve örgütlenme giderlerinin mukayyet değeri ile değerlenip değerlenmedikleri, özel maliyet

bedellerinin ise VUK’un 272 nci maddesi kapsamında belirlenip belirlenmediği,

- Maddi olmayan duran varlıkların itfaların mevzuata göre yapılıp yapılmadığı

- Özellikle kuruluş giderlerinin incelenmesinde: bu giderler, kuruluş döneminde yapılan

ve yatırımların maliyetine yüklenmesi imkanı bulunmayan genel idare, eğitim, reklam, tanıtma

kuruluşla ilgili seyahat, etüt, harç ve hisse senedi tab ve ihraç vb. giderleri kapsayacağından,

yatırımların maliyetine intikal ettirilmesi zorunlu bulunan giderlerin, kuruluş giderleri ile

ilgilendirilip ilgilendirilmediği, kuruluş giderlerinin kısmen aktifleştirilip, kısmen de gider

kaydedilmesi mümkün olmadığından bu hususa uyulup uyulmadığı,

-Finansal kiralama işlemlerinde, finansal kiralamaya konu olan iktisadi kıymet ile

31/12 /2016

751 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ YAN. 100.000

750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 100.000

31/12 /2016

630 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 100.000

751 ARAŞTIRMA VE GELİŞ. GİDERİ YAN. 100.000

31/12 /2016

750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 500.000

263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 500.000

31/12 /2016

751 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ YAN. 500.000

750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 500.000

31/12 /2016

630 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERİ 500.000

751 ARAŞTIRMA VE GELİŞ. GİDERİ YAN. 500.000

162

sözleşmeden doğan hak, borç ve alacakların değerlemesinin VUK’un mükerrer 290 ıncı maddesi

hükmüne göre yapılıp yapılmadığı, aktifleştirilen finansal kiralamaya konu iktisadi kıymeti

kullanma hakkının anılan madde kapsamında amortismana tabi tutulup tutulmadığı, finansal

kiralama sözleşmesine göre yapılan kira ödemeleri, borç anapara ödemesi ve faiz gideri olarak

ayrıştırılıp Tekdüzen hesap planında belirlenen biçimde kaydedilip edilmediği,

İncelenir.

F. ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR (27)

Belirli bir maddi varlıkla çok yakından ilgili bulunan veya tamamen tüketime tabi

varlıklar için yapılan, üretim çalışmalarının zaman ve yoğunluğu ile sınırlı bir ömre sahip olan

giderleri içerir.

27. Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar

271. Arama Giderleri

272. Hazırlık Ve Geliştirme Giderleri

277. Diğer Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar

278. Birikmiş Tükenme Payları (-)

279. Verilen Avanslar

G. GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI (28)

Bu grup, içinde bulunan dönemde ortaya çıkan ancak gelecek yıllara ait olan giderler ile

faaliyet dönemine ait olup da ileriki yıllarda tahsil edilebilecek gelirlerden oluşur. Bu grup

hesapları aşağıda gösterilmiştir.

280. Gelecek Yıllara Ait Giderler

281. Gelir Tahakkukları

H. DİĞER DURAN VARLIKLAR (29)

Bundan önceki bölümlerde sayılan duran varlık kalemlerine girmeyen özellikle kendi

bölümlerinde tanımlanmamış olan diğer duran varlık kalemleri bu grupta yer alır.

291. Gelecek Yıllarda İndirilecek KDV

292. Diğer KDV

293. Gelecek Yıllar İhtiyacı Stoklar

294. Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar

295. Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar

297. Diğer Çeşitli Duran Varlıklar

298. Stok Değer Düşüklüğü Karşılığı (-)

299. Birikmiş Amortismanlar (-)

163

294. ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MADDİ DURAN VARLIKLAR

Çeşitli nedenlerle işletmede kullanılma ve satış olanaklarını yitiren stoklar ve duran

varlıkların izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Tanımdaki niteliğe dönüşen varlıklar ilgili bulundukları varlık hesaplarından

çıkarılarak bu hesaba alınır; elden çıkarıldıklarında ise hesap kapatılır.

Örnek : Ankara AŞ, 12.04.2016 tarihinde aktifinde 80.000 TL tutarla kayıtlı bulunan pres

makinasını tamamen amorti etmiş ve imalat faaliyetlerinde kullanmama kararı almıştır.

17.07.2016 tarihinde pres makinası 30.000 TL+ KDV’ye satılmıştır.

1. Elden çıkarılacak stoklar ve maddi duran varlıklar hesabının incelenmesinde;

- İster beklenen fiyat artışları ve temel maddelerin azlığı ile artan piyasa istekleri için

yeterli stok tutmak amacıyla tedbirli satın alma ve imal etme politikası gereği planlanmış olsun;

ister düşünülen satışların gerçekleşmemesi, planlanmış stokların termin planlarına göre

zamanında gerçekleşmemesi, planlanmış stokların termin planlarına göre zamanında

satılamaması, mamul çeşitlerinin imalatına son verilmesi; imalat usullerinin ve modellerinin

değişmesi gibi planlanmamış nedenlerden olsun; isterse stok devir hızının düşüklüğü sonucu

doğsun; işletmenin bir yıllık dönem içinde kullanabileceğinden, şeklini değiştireceğinden daha

fazla olan stok kalemlerinin izlendiği “294. Gelecek yıllar ihtiyacı stoklar hesabı”nın

incelenmesinde, stoklarda belirtilen hususların dışında, yukarıdaki tanımda belirtilen esaslara

göre stok ayırımının sıhhatli yapılıp yapılmadığı,

-Gerçek bedeli olmayan veya bilinmeyen veya doğru olarak tespit edilemeyen üretim

artıkları, hurdalar vb. stokların, 213 sayılı Vergi Usul Kanununun 267 nci maddesine uygun

olarak değerlenip değerlendirilmediği,

-Hurdaya ayrılan stok, makine ve tesislerin hakiki hurda durumunda olup olmadığı,

12/04 /2016

294 ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MDV 80.000

294.02.001.001 Pres makinesi

257 BİRİKMİŞ AMORT. 80.000

257.03.001.001 Pres makinesi

253 TESİS MAKİNE CİHAZLAR 80.000

253.01.002.001 Pres makinası

299 BİRİKMİŞ AMORT. 80.000

299.03.001.001 Pres makineleri

17/07 /2016

102 BANKALAR 35.400

299 BİRİKMİŞ AMORT. 80.000

299.03.001.001 Pres makineleri

294 ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MDV 80.000

294.02.001.001 Pres makinesi

679 DİĞ.OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR 30.000

679.04.002 Pres makinesi

391 HESAPLANAN KDV 5.400

164

normal olarak kullanılmaları için bütün olanakların araştırılıp araştırılmadığı (Örneğin; bir

işletmede kullanma yeri kalmaması nedeniyle hurdaya ayrılacak stoktaki malzemenin veya bir

makinenin aynı kuruluşa bağlı bir başka müessese veya işletmede kullanma olanağının mevcut

olup olmadığının araştırılması gibi),

- Hesapta kayıtlı değerlerin satış olanaklarının araştırılıp araştırılmadığı,

-Hurdaların değerlendirilmesinin bir esas bağlanıp bağlanmadığı,

-Hurdaların ne şekilde tasnif ve takip edildiği, usulüne uygun olarak değerlendirilip

değerlendirilmediği,

-Yangın, deprem, su basması gibi doğal afetler ve bozulmak, çürümek, kırılmak,

çatlamak, paslanmak gibi haller nedeniyle stokların fiziki ve bunun sonucu olarak iktisadi

değerlerinde önemli azalışların ortaya çıkması veya bunun dışında diğer nedenlerle gelecek yıllar

ihtiyacı stoklar ile satılamayan mamullerin piyasa fiyatlarında düşmelerin meydana gelmesi

dolayısıyla ortaya çıkan kayıpları karşılamak üzere ayrılan stok değer düşüklüğü karşılıklarının

yeterli olup olmadığı,

İncelenir.

165

4. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Kısa vadeli yabancı kaynaklar, dönen varlıkların ayrılmasında kullanılan ölçüye uygun

olarak, en çok bir yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi sonunda ödenecek yabancı

kaynakları kapsar.

Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar, Mali Borçlar, Ticari Borçlar, Diğer Borçlar, Alınan

Avanslar, Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler, Borç ve Gider Karşılıkları, Gelecek Aylara

Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları ile Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar şeklinde

bölümlenir.

A- MALİ BORÇLAR (30)

Kredi kurumlarına olan kısa vadeli borçlar ile kısa vadeli para ve sermaye piyasası

araçları ile sağlanan krediler ve vadesine bir yıldan daha az bir süre kalan uzun vadeli mali

borçların ana para taksit ve faizlerini kapsar.

300. BANKA KREDİLERİ

Bu hesap, banka ve diğer finans kuruluşlarından sağlanan kısa vadeli kredilere ilişkin

tutarları içeren hesap kalemidir.

İşleyişi : Alınan kısa vadeli krediler bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde borç

kaydedilir.

301- FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR

Bu hesap, kiracıların finansal kiralama yapanlara olan ve vadesi 1 yılı geçmeyen borçlarının

izlendiği hesaptır.

İşleyişi: Finansal kiralama sözleşme tutarı bu hesaba alacak, finansal kiralamaya konu

olan ilgili varlık hesabına kira ödemelerinin bugünkü değeri ile borç ve bu iki tutar arasındaki

fark da "302-Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri" hesabına borç kaydedilir.

302- ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA BORÇLANMA MALİYETLERİ(-)

Finansal kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan borçlar ile kiralanan

varlığa ilişkin kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki farkı gösteren henüz ödenmemiş

finansal kiralama borçlanma maliyetlerinin izlendiği hesaptır.

İşleyişi: Finansal kiralama sözleşme tutarı ile finansal kiralamaya konu olan varlığa

ilişkin kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark "Ertelenmiş Finansal Kiralama

Borçlanma Maliyetleri" olarak bu hesaba borç kaydedilir. Kiralama sözleşmesine uygun olarak

tamamlanan her dönem sonunda gerçekleşmiş olan faiz giderleri tutarları bu hesaba alacak"66-

Borçlanma Maliyetleri" hesap grubunda ilgili borçlanma gideri hesabına borç olarak kaydedilir.

303. UZUN VADELİ KREDİLERİN ANAPARA TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ

Vadelerine bir yıldan fazla süre bulunmakla birlikte uzun vadeli kredilerin, bilanço

tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek anapara taksitleri ile vadesi bir yılın altına düşenleri

ve bunların tahakkuk ettiği halde henüz ödenmeyen faizlerini kapsar.

İşleyişi : İşletmenin uzun vadeli borçlarından, bilançonun düzenlenme tarihini izleyen

bir yıllık dönemde ödenecek olan taksitleri ve faizleri bu hesaba alacak, ödenmeleri halinde borç

kaydedilir.

166

304. TAHVİL ANAPARA BORÇ TAKSİT VE FAİZLERİ

Bilanço tarihinden itibaren bir yıl içinde ödenecek tahvil anapara borç taksitleri ile

tahvillerin tahakkuk edip de henüz ödenmeyen faizlerinin izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Yukarıda belirtilen tahvil anapara borç, taksit ve faizleri bu hesaba alacak,

ödenmeleri halinde borç kaydedilir.

305. ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER

Tedavüldeki finansman bonoları ve banka bonoları gibi kısa vadeli para ve sermaye

piyasası araçları karşılığında sağlanan fonlar bu hesapta izlenir.

İşleyişi : Bu hesapta tanımlanan menkul kıymetler ihraç edildiğinde nominal bedel

üzerinden bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir. Ödenmeleri halinde hesaba borç

kaydedilir.

306. ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER

Çıkarılmış bonolar ve senetler kapsamına alınamayan diğer menkul kıymetlerin izlendiği

hesaptır.

İşleyişi : Yukarıda tanımlananlar dışında çıkarılmış diğer menkul kıymetler nominal

bedel üzerinden bu hesaba alacak, ilgili hesaplara borç kaydedilir. Ödenmeleri halinde borç

kaydedilir.

308. MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKLARI (-)

Nominal değerinin altında ihraç edilen tahvil, senet vs. diğer menkul kıymetlerin nominal

değeri ile satış fiyatı arasındaki farkın gelecek döneme ait olan kısmı bu hesapta izlenir.

İşleyişi : Nominal değerin altında ihraç edilen tahvil, senet vs. diğer menkul kıymetlerin

nominal değeri ile satış fiyatı arasındaki farklardan gelecek döneme ait olanlar ve "408. Menkul

Kıymetler İhraç Farkı Hesabından bu hesaba aktarılanlar bu hesabın borcuna, menkul kıymetin

vadesine paralel olarak itfa edilmesi kaydıyla hesaplanan itfa tutarları, "66. Finansman Giderleri"

grubundaki hesaplar karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir.

309. DİĞER MALİ BORÇLAR

Yukarıdaki hesap kalemlerinin hiç birinin kapsamına alınmayan mali borçların izlendiği

hesaptır.

İşleyişi : Bu hesaba; borcun doğması halinde alacak, ödenmesi halinde borç kaydedilir.

Banka kredilerinin yıl sonu değerlemesinde dönem sonuna kadar işlemiş olan faizler

gider olarak dikkate alınabilecektir. 213 sayılı VUK’nun 285/1 maddesinde; “Borçlar mukayyet

değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine ilişkin borçlar değerleme gününe

kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır.” hükmü yer almıştır. Bu hüküm

çerçevesinde finansman ihtiyaçlarını banka kredisi kullanmak suretiyle karşılayan Şirketler,

banka kredisi borçları nedeniyle değerleme gününe kadar oluşan kıst döneme ait tahakkuk etmiş

ancak ödememiş bulundukları faizleri de gider olarak kurum kazancından indirebileceklerdir.

Örnek : 01.10.2016 tarihinde Ankara AŞ, Halkbank’dan 3 yıl vadeli, her yıl anapara ve faiz

ödemeli, % 10 faizli 480.000 TL kredi almıştır. 01.10.2017 tarihinde banka kredileri ile ilgili

olarak, 160.000 TL anapara taksidi ve 16.000 TL faiz ödemesi banka hesabından yapılmıştır.

167

Sıra sizde : Bu örnekte 2 ve 3. taksit tahakkuk/ödemeye ilişkin muhasebe kayıt/kayıtları

nasıl yapılır?

Örnek: Ankara AŞ, 01.02.2017 tarihinde 3 ay vadeli olarak Ziraat Bankasından 200.000

TL işletme kredisi çekmiştir. Bu kredi ile ilgili 15.000 TL faiz ve 750 TL BSMV vergisi

kesilerek aynı banka hesabına para yatırılmıştır. 01.05.2017 tarihinde kredi geri ödemesi tek

seferde ödenmiştir.

1 01/10 /2016

102 BANKALAR 480.000

400 BANKA KREDİLERİ 480.000

Kredi kullanımı

31 /12 /2016

400 BANKA KREDİLERİ 160.000

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 4.000

780.01.002.001 Kredi faiz giderleri

303 UZUN VAD.KREDİ. ANAPARA TAKSİT. VE FAİZ. 164.000

303.01.001 Uzun Vadeli Kredi Ana.Tak. TL 160.000

303.02.001 Uzun Vadeli Kredi Faizleri TL 4.000

Kredi taksidinin kısa vadeli hesaba alınması ve faiz taah.

01 /10 /2017

303 UZUN VAD.KREDİ. ANAPARA TAKSİT. VE FAİZ. 164.000

303.01.001 Uzun Vadeli Kredi Ana.Tak. TL 160.000

303.02.001 Uzun Vadeli Kredi Faizleri TL 4.000

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 12.000

780.01.002.001 Kredi faiz giderleri

102 BANKALAR 176.000

Kredi ilk taksit ve faiz ödemesi

01/02 /2017

102 BANKALAR 184.250

102.01.002.001 Balgat Şubesi

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 15.750

780.01.001.001 kredi faiz gid. 15.000

780.01.001.004 BSMV 750

300 BANKA KREDİLERİ 200.000

300.01.001.001 Kızılay Şubesi

Bankadan kredi kullanılması

01/05 /2017

300 BANKA KREDİLERİ 200.000

300.01.001.001 Kızılay Şubesi

102 BANKALAR 200.000

102.01.002.001 Balgat Şubesi

Banka kredi ödemesi

168

Örnek: Ankara AŞ, 01.05.2017 tarihinde Halkbank Çukurambar şubesinden 1 yıl vadeli

500.000 TL tutarında işletme kredisi kullanmıştır. Krediye ait 90.000 TL faiz, 4.500 TL BSMV,

7.000 TL kredi komisyon gideri olmak üzere toplam 106.000 TL, kesilerek bakiye tutar 398.500

TL Ankara AŞ’ye ait Vakıfbank vadesiz mevduat hesabına havale edilmiştir.

Örnek: Ankara AŞ, 01.07.2016 tarihinde Halkbank’dan 100.000 ABD Doları tutarında

2 yıl vadeli ve yıllık anapara ve faiz ödemeli döviz kredisi kullanmış ve kredi tutarı ABD Doları

olarak Ankara AŞ’nin Halkbank’da bulunan vadesiz döviz hesabına yatırılmıştır. Ankara AŞ,

çekilen dövizli krediyi, harcamalarında kullanmak amacıyla TL’ye çevirerek aynı Banka

hesabına yatırmıştır. (Krediye ilişkin toplam ödenecek olan faiz tutarı 12.000 ABD Doları olup,

ABD Dolar kuru: 3,0 TL)

İstenenler :

1- 31.12.2016 kuru : 3,1 TL

2- I. taksit ödeme kuru : 3,3 TL’ye göre kayıtları yapınız.

01/05 /2017

102 BANKALAR 398.500

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 71.500

780.01.001.001 Kredi faiz giderleri 60.000

780.01.001.004 BSMV 4.500

780.01.001.005 Kredi komisyon gideri 7.000

280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 30.000

300 BANKA KREDİLERİ 500.000

300.01.002.001 Çukurambar şubesi

01/07 /2016

102 BANKALAR 300.000

102.02.003.002 Kızılay şube 100.000 $x 3,0 =300.000

400 BANKA KREDİLERİ 300.000

400.02.002.001 kredi anapara : 100.000 $ x 3,0 : 300.000

döviz kredisinin kaydı

01/07 /2016

102 BANKALAR 300.000

102.01.003.002 Kızılay şube 100.000 $x 3,0 =300.000

102 BANKALAR 300.000

102.02.003.002 Kızılay şube 100.000 $x 3,0 =300.000

döviz kredisinin kaydı

1 31/12 /2016

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 10.000

780.01.002.003 Anapara kur gideri 100.000 $ x 0,1:10.000

400 BANKA KREDİLERİ 10.000

400.02.002.002 kredi anapara kur farkı:100.000 $ x 0,1:10.000

döviz kredisi anapara kur artış gider kaydı

169

400 BANKA KREDİLERİ

(400.02.002.001 Kredi anapara )

400 BANKA KREDİLERİ

(400.02.002.002

Kredi anapara kur farkı )

303 UZUN VAD.KREDİ.

ANAPARA TAK.ve FAİZ.

(303.01.001.001 Anapara taksidi)

150.000 300.000 5.000 10.000 150.000 150.000

10.000 20.000

303 UZUN VAD.KREDİ.

ANAPARA TAK.ve FAİZ.

(303.02.002.002

Anapara Kur farkı )

303 UZUN VAD.KREDİ.

ANAPARA TAK.ve FAİZ.

(303.02.002.003

Anapara faizi )

15.000 5.000 19.800 9.300

10.000 10.500

31/12 /2016

400 BANKA KREDİLERİ 155.000

400.02.002.001 kredi anapara 150.000

400.02.002.002 kredi anapara kur farkı 5.000

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 9.300

780.01.002.001 kredi faiz gid. : 3.000 $ x 3,1 : 9.300

303 UZUN VAD.KREDİ. ANAPARA TAK.ve FAİZ. 164.300

303.01.001.001 Anapara taksidi 150.000 TL

303.02.002.002 Anapara kur farkı 5.000 TL

303.02.002.003 Anapara faizi 9.300 TL

Kredinin I. taksidin kısa vadeli hesaba aktarımı ve 6 aylık faiz tahak.

2 01/07 /2017

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 20.000

780.01.002.003 Anapara kur gideri 100.000 $ x 0,2:20.000

400 BANKA KREDİLERİ 20.000

400.02.002.002 kredi anapara kur farkı:100.000 $ x 0,2:20.000

döviz kredisi anapara kur artış gider kaydı

01/07 /2017

400 BANKA KREDİLERİ 10.000

400.02.002.002 kredi anapara kur farkı 50.000 $ x 0,2:10.000

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 10.500

780.01.002.001 kredi faiz gid. : 3.000 $ x 3,3 : 9.900

780.01.002.002 kur farkı gid. : 3.000 $ x 0,2 : 600

303 UZUN VAD.KREDİ. ANAPARA TAK.ve FAİZ. 20.500

303.02.002.002 Anapara kur farkı 10.000 TL

303.02.002.003 Anapara faizi 10.500 TL

Kredinin I. taksit ve faiz ödemesi

01/07 /2017

303 UZUN VAD.KREDİ. ANAPARA TAK.ve FAİZ. 184.800

303.01.001.001 Anapara taksidi 150.000 TL

303.02.002.002 Anapara kur farkı 15.000 TL

303.02.002.003 Anapara faizi 19.800 TL

102 BANKALAR 184.800

kredi I. taksit ve faiz ödemesi

170

Sıra sizde : Bu örnekte 2. taksit tahakkuk/ödemeye ilişkin muhasebe kayıt/kayıtları nasıl

yapılır?(31.12.2017 dönem sonu kuru 3,4 TL, 01.07.2018 tarihinde ödeme kuru 3,6 TL )

Örnek: Ankara AŞ, Vakıfbank’dan 10.09.2016 tarihinde 500.000 TL alacak senedi

karşılığında 450.000 TL kredi almış ve 20.11.2016 tarihinde senetler vadesinde banka tarafından

tahsil edilmiş, banka tarafından 40.000 TL faiz, 5.000 TL’de komisyon gideri kesilmiştir. Alacak

senetleri ile kredi maliyeti arasındaki fark Ankara AŞ vadesiz ticari hesabına virman edilmiştir.

102 BANKALAR 300 BANKA KREDİLERİ

450.000 300.000 500.000 450.000

5.000 45.000

5.000

Örnek: Ankara AŞ, Ziraat Bankasından 01.08.2016 tarihinde 3 yıl vadeli % 20 faiz oranı

üzerinden 200.000 TL tutarında uzun vadeli kredi almıştır. Anapara ve faiz eşit taksitlerle yıllık

olarak ödenecektir.

Faiz = A. n. t. / 100 : 200.000 x 20 x 3 /100 = 120.000 TL 3 yıllık faiz tutarı

Yıllık faiz tutarı: 120.000 / 3 : 40.000 TL

Aylık faiz tutarı : 40.000 / 12 : 3.333 TL

10/09 /2016

121 ALACAK SENETLERİ 500.000

121.03 Teminata verilen senetler

121.03.001 Vakıfbank

121 ALACAK SENETLERİ 500.000

121.01 Cüzdandaki Alacak Senetleri

Bankaya teminata verilen senetler

10/09 /2016

102 BANKALAR 450.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

300 BANKA KREDİLERİ 450.000

300.001 TL krediler

300.01.003.001 Başkent Şubesi

Teminat karşılığı kredi kullanımı

20/11/ 2016

102 BANKALAR 5.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

300 BANKA KREDİLERİ 450.000

300.01.003.001 Başkent Şubesi

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 45.000

780.01.001.001 Kredi faiz giderleri 40.000

780.01.001.005 Kredi komisyon gideri 5.000

121 ALACAK SENETLERİ 500.000

121.03.001 Vakıfbank

Alacak senetlerinin Bankaca tahsili ve kredi mal. ödenmesi

171

Örnek: Ankara AŞ, 01.05.2016 tarihinde % 20 faiz oranlı, her yıl eşit taksitlerle ödenmek üzere

2 yıl vadeli olarak 200.000 TL tutarında tahvil ihraç etmiştir.

Faiz = A. n. t. / 100

200.000 x 20 x 8

------------------------- = 26.667 TL ( 8 aylık faiz )

12 x 100

01/08 /2016

102 BANKALAR 200.000

102.01.002.001 Balgat Şubesi

400 BANKA KREDİLERİ 200.000

400.01.001.001 Ziraat Bankası

3 yıl vadeli kredi kullanımı

31/12 /2016

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 16.667

780.01.002.001 Kredi faiz giderleri

400 BANKA KREDİLERİ 66.667

400.01.001.001 Ziraat Bankası

303 UZ. VAD. KRED. ANP. TAKS. ve FAİZ 83.334

Uzun vadeli kredi I. taksit ve 5 aylık faiz tahak.

01/08 /2017

303 UZ. VAD. KRED. ANP. TAKS. ve FAİZ 83.334

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 23.333

780.01.002.001 Kredi faiz giderleri

102 BANKALAR 106.667

102.01.002.001 Balgat Şubesi

Kredi I taksit ve faiz ödemesi

31/12 /2017

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 16.667

780.01.002.001 Kredi faiz giderleri

400 BANKA KREDİLERİ 66.667

400.01.001.001 Ziraat Bankası

303 UZ. VAD. KRED. ANP. TAKS. ve FAİZ 83.334

Uzun vadeli kredi II. taksit ve 5 aylık faiz ödemesi

01/05/2016

102 BANKALAR 200.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER 200.000

405.01 Çıkarılmış Tahviller

2 yıl vadeli ihraç edilen tahvil kaydı

172

Örnek : Ankara AŞ, 01.11.2016 tarihinde 6 ay vadeli % 20 faizli 200.000 TL'lik nominal değerli

finansman bonolarını nominal değer üzerinden satmıştır.

Faiz = A. n. t. / 100

200.000 x 20 x 6

------------------------- = 20.000 TL 6 aylık faiz tutarı

12 x 100

Aylık faiz : 20.000 TL / 6 : 3.333 TL

31/12/2016

405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER 100.000

405.01 Çıkarılmış Tahviller

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 26.667

780.04 Tahvil faiz giderleri

304 TAHVİL ANP. TAKS. ve FAİZ 126.667

304.01.001 Tahvil Ana.borç tak. 100.000 TL

304.01.002 Tahvil faizleri 26.667 TL

Tahvil anapara I. taksit ve faiz tahakkuk kaydı

01/05/2017

304 TAHVİL ANP. TAKS. ve FAİZ 126.667

304.01.001 Tahvil Ana.borç tak. 100.000 TL

304.01.002 Tahvil faizleri 26.667 TL

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 13.333

780.04 Tahvil faiz giderleri

102 BANKALAR 140.000

102.01.002.001 Balgat Şubesi

Tahvil anapara I. taksit ve faiz ödeme kaydı

01/11/2016

102 BANKALAR 200.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

305 ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER 200.000

305.01 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler

6 ay vadeli ihraç edilen bono

31/12/2016

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 6.666

780.01.001.001 Kredi faiz giderleri

381 GİDER TAHAKKUKLARI 6.666

381.01.001 Faiz Gider Tahakkukları

2 aylık faiz tahakkuku 20.000 TL / 6 : 3.333 x 2 : 6.666 TL

173

Örnek: Ankara AŞ, 01.08.2016 tarihinde 3 ay vadeli olarak ihraç ettiği 50.000 TL tutarında

bonoları peşin değeri olan 38.000 TL ye satmış olup vade bitiminde bonoların bedelini ödemiştir.

1. Finansal Kiralama İşlemleri :

Finansal Kiralama faaliyetlerine ilişkin işlemler 213 sayılı VUK’un “Finansal kiralama

işlemlerinde değerleme” başlıklı Mükerrer Madde 290 ıncı maddesi, 319 Sıra No'lu Vergi Usul

Kanunu Genel Tebliği ve 11 sıra numaralı Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde

düzenlenmiştir.

213 sayılı VUK’un Mükerrer Madde 290 ıncı maddesinde “kira süresi sonunda mülkiyet

hakkının kiracıya devredilip devredilmediğine bakılmaksızın bir iktisadi kıymetin mülkiyetine

sahip olmaktan kaynaklanan tüm riskler ile yararların kiracıya bırakılması sonucunu doğuran

kiralamalardır” şeklinde tanımlanmıştır.

Kiracı açısından Faiz ve Kur Giderlerinin nasıl muhasebeleştirileceği hakkında;

01/05/2017

305 ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER 200.000

305.01 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler

381 GİDER TAHAKKUKLARI 6.666

381.01.001 Faiz Gider Tahakkukları

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 13.334

780.01.001.001 Kredi faiz giderleri

102 BANKALAR 220.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

bono anapara ve faiz ödemesi

01/08/2016

102 BANKALAR 38.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

308 MENKUL KIYMET İHRAÇ FARKI 12.000

308.01.001 Bono İhraç Farkı

305 ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER 50.000

305.01 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler

ihraç edilen bonoların satılması

01/11/2016

305 ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER 50.000

305.01 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 12.000

780.01.001.001 Kredi faiz giderleri

102 BANKALAR 50.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

308 MENKUL KIYMET İHRAÇ FARKI 12.000

308.01.001 Bono İhraç Farkı

bono anapara ve faiz ödemesi

174

319 Sıra No'lu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinde “Finansal kiralama işlemi esas

olarak bir kredi işleminden farklı değildir. Kiralayana ödenen finansal kiralama bedellerinin faiz

kısmı finansman gider kısıtlamasına tabidir.” düzenlemesi yer almıştır.

Diğer taraftan, Kırşehir Valiliği Defterdarlık Gelir Müdürlüğü tarafından 2011 yılında

verilen “Finansal kiralama işleminden sonra oluşan ana para kur farkları ile faizlerin ilk yıl

iktisadi kıymetin maliyetine eklenmesi, sonraki yıllar ise gider veya maliyet olarak dikkate

alınması” başlıklı Özelgede “… Kanun hükümleri ve yapılan düzenlemeler doğrultusunda, kiracı

tarafından finansal kiralama sözleşmesine göre yapılan kira ödemelerinin borç anapara ödemesi

ve faiz gideri olarak ayrıştırılması, bu ayrıştırma işleminin her bir dönem sonunda (finansal

kiralama sözleşmesinde yer alan kira ödemelerinin yapılacağı tarih) kalan borç tutarına sabit bir

dönemsel faiz oranı uygulanmak suretiyle yapılması, hesaplanan faiz giderlerinin ise ilk yıl

iktisadi kıymetin maliyetine eklenmesi sonraki yıllar ise gider veya maliyet olarak dikkate

alınması gerekmektedir.

Öte yandan, finansal kiralama yoluyla edinilen kıymete ilişkin olarak kiralama süresi

içinde sözleşmeye istinaden yabancı para üzerinden yapılan kira ödemelerinin değerlemesi

sonucu ortaya çıkan kur farkının da, ilk yıl iktisadi kıymetin maliyetine eklenmesi sonraki yıllar

ise gider veya maliyet olarak dikkate alınması gerekmektedir.” şeklinde belirtilmiştir.

Değerleme işlemleri sonucu yatırım mallarının değerlenmiş tutarı üzerinden amortisman

ayrılacak olup, bir yatırım malının üzerinden amortisman ayrılabilmesi için 213 sayılı VUK’un

320 inci maddesinde de açıklandığı gibi, söz konusu yatırım malının işletmede “kullanılabilir

durumda” olması şarttır. Sözleşmesi imzalanmasına rağmen işletmede kullanılabilir durumda

olmayan yatırım malları için ilgili dönemde amortisman ayrılması söz konusu değildir.

11 sıra nolu Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği gereği; Finansal kiralama

işlemlerinin muhasebeleştirilmesinde kiralayan ve kiracının kullanacakları hesap kodları

açıklanmış olup bu hesaplara aşağıda yer verilmiştir.

301 Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar Hesabı: Finansal Kiralama sözleşmesi

kapsamında faaliyet yılında yapılacak ödemelerden bir yılı aşmayan tutarlar (taksit tutarı + faiz)

bu hesaba alacak kaydedilir.

401 Finansal Kiralama İşlemlerinden Borçlar Hesabı: Finansal Kiralama sözleşmesi

kapsamında yapılacak ödemelerin bir yılı aşan kısmı (taksit tutarı + faiz) bu hesaba alacak

kaydedilir.

302 Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri Hesabı (-): Finansal

Kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan borçlar ile kiralanan varlığa ilişkin

kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark bu hesaba borç kaydedilir.

402 Ertelenmiş Finansal Kiralama Borçlanma Maliyetleri Hesabı (-): Finansal

Kiralamanın yapıldığı tarihte kiralama işlemlerinden doğan ve vadesi bir yılı aşan borçlar ile

kiralanan varlığa ilişkin kira ödemelerinin bugünkü değeri arasındaki fark bu hesaba borç

kaydedilir.

260 Haklar: İmtiyaz, patent, lisans, ticari marka ve unvan gibi bir bedel ödenerek elde

edilen bazı hukuki tasarruflar ile kamu otoritelerinin işletmeye belirli alanlarda tanıdığı

kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yapılan harcamaları kapsar.

175

Örnek : Ankara AŞ, Ziraat Leasing (Ziraat Finansal Kiralama A.Ş.) ile yapmış olduğu Finansal

Kiralama Sözleşmesi kapsamında kiralama maliyeti 100.000 TL tutarındaki ambalaj makinesi

tedarik etmiştir. Leasinge konu makine, 20.11.2016 tarihinde Ziraat Finansal Kiralama A.Ş.

tarafından, Ankara AŞ’ye teslim edilerek kullanılmaya başlanmıştır.

Malın Cinsi: Ambalaj makinesi

Malın Tutarı: 100.000 TL

KDV oranı: % 18

Sözleşme Tarihi: 15.11.2016

Sözleşme Süresi: 24 ay ve Eşit Taksit

Kiralamanın Başlangıcı: 25.11.2016

Makinenin Faydalı Ömrü: 10 Yıl, Normal Amortisman Yöntemi

Finansal Kiralama Sözleşmesi Ödeme Planı aşağıdaki gibidir.

Ödeme

No

Ödeme

Tarihi Anapara Faiz

Kira

Tutarı KDV

KDV’li

Tutar

1 25.11.2016 3.635 1.115 4.750 855 5.605

2 25.12.2016 3.675 1.075 4.750 855 5.605

3 25.01.2017 3.715 1.035 4.750 855 5.605

4 25.02.2017 3.760 990 4.750 855 5.605

5 25.03.2017 3.805 945 4.750 855 5.605

6 25.04.2017 3.850 900 4.750 855 5.605

7 25.05.2017 3.895 855 4.750 855 5.605

8 25.06.2017 3.940 810 4.750 855 5.605

9 25.07.2017 3.985 765 4.750 855 5.605

10 25.08.2017 4.030 720 4.750 855 5.605

11 25.09.2017 4.080 670 4.750 855 5.605

12 25.10.2017 4.130 620 4.750 855 5.605

13 25.11.2017 4.175 575 4.750 855 5.605

14 25.12.2017 4.225 525 4.750 855 5.605

15 25.01.2018 4.275 475 4.750 855 5.605

16 25.02.2018 4.325 425 4.750 855 5.605

17 25.03.2018 4.375 375 4.750 855 5.605

18 25.04.2018 4.430 320 4.750 855 5.605

19 25.05.2018 4.480 270 4.750 855 5.605

20 25.06.2018 4.535 215 4.750 855 5.605

21 25.07.2018 4.590 160 4.750 855 5.605

22 25.08.2018 4.645 105 4.750 855 5.605

23 25.09.2018 4.695 55 4.750 855 5.605

24 25.10.2018 4.750 0 4.750 855 5.605

Genel Toplam 100.000 14.000 114.000 20.520 134.520

a) İmzalanan sözleşme kaydını,

b) Ödeme Planı çerçevesinde 1., 2. ve 3 taksit ödemelerini,

c) Finansal kiralamaya konu tıbbi cihazlarla ilgili 2016 yılı dönem sonu amortisman

ayrılması işlemlerine,

ilişkin yevmiye defteri muhasebe kayıtlarını yapınız.

176

260 HAKLAR

100.000

1.115

1.075

Toplam 102.190

15/11/2016

260 HAKLAR 100.000

260.01.001 Ambalaj makinesi

302 ERT. FİN. KİR. BORÇ. MAL. 2.190

302.01.001.001 Faiz giderleri

402 ERT. FİN. KİR. BORÇ. MAL. 11.810

402.01.001.001 Faiz giderleri

301 FİN. KİR. İŞL. BORÇLAR 9.500

301.01.001.001 Ödenecek taksitler

401 FİN. KİR. İŞL. BORÇLAR 104.500

401.01.001.001 Ödenecek taksitler

Finansal kiralama söz. kaydı

25/11/2016

260 HAKLAR 1.115

260.01.001.001 Leasing faizi

301 FİN. KİR. İŞL. BORÇLAR 4.750

301.01.001.001 Ödenecek taksitler

191 İNDİRİLECEK KDV 855

302 ERT. FİN. KİR. BORÇ. MAL. 1.115

302.01.001.001 Faiz giderleri

320 SATICILAR 5.605

320.01.010 Ziraat Leasing

Finansal kiralama söz. 1. taksit kaydı

15/12/2016

320 SATICILAR 5.605

320.01.010 Ziraat Leasing

102 BANKALAR 5.605

Finansal kiralama söz. 1. taksit ödeme

25/12/2016

260 HAKLAR 1.075

260.01.001.001 Leasing faizi

301 FİN. KİR. İŞL. BORÇLAR 4.750

301.01.001.001 Ödenecek taksitler

191 İNDİRİLECEK KDV 855

302 ERT. FİN. KİR. BORÇ. MAL. 1.075

302.01.001.001 Faiz giderleri

320 SATICILAR 5.605

320.01.010 Ziraat Leasing

Finansal kiralama söz. 2. taksit kaydı

177

31.12.2016 Tarihli Ambalaj Mak. Amortisman Hesaplama Tablosu

260-HAKLAR Amortisman Öncesi Amortisman Hesabı

Sıra

No Adı

Aktife

Giriş

Tarihi

Aktife

Giriş

Tutarı

31.12.2016

Sabit

Kıymet

Tutarı

Birik.

Amort.

Amort.

Öncesi

Net Değ.

Faydalı

Ömür

Amort.

oranı

Yıllık

Amort.

Tutarı

1

Ambalaj

Mak. 20.11.2016 100.000 102.190 0 102.190 10 yıl 10% 10.219

31/12/2016

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 10.219

730.06.005 Finansal kiralama Amortis.

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN 10.219

268.01.002.001 Haklar Birikmiş Amortis.

31/12/2016

302 ERT. FİN. KİR. BORÇ. MAL. 9.410

302.01.001.001 Faiz giderleri

401 FİN. KİR. İŞL. BORÇLAR 57.000

401.01.001.001 Ödenecek taksitler

301 FİN. KİR. İŞL. BORÇLAR 9.410

301.01.001.001 Ödenecek taksitler

402 ERT. FİN. KİR. BORÇ. MAL. 57.000

402.01.001.001 Faiz giderleri

Dönem sonu kaydı

15/01/2017

320 SATICILAR 5.605

320.01.010 Ziraat Leasing

102 BANKALAR 5.605

Finansal kiralama söz. 2. taksit ödeme

25/01/2017

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 1.035

780.01.001.002 Leasing faiz giderleri

301 FİN. KİR. İŞL. BORÇLAR 4.750

301.01.001.001 Ödenecek taksitler

191 İNDİRİLECEK KDV 855

302 ERT. FİN. KİR. BORÇ. MAL. 1.035

302.01.001.001 Faiz giderleri

320 SATICILAR 5.605

320.01.010 Ziraat Leasing

Finansal kiralama söz. 3. taksit kaydı

15/02/2017

320 SATICILAR 5.605

320.01.010 Ziraat Leasing

102 BANKALAR 5.605

Finansal kiralama söz. 3. taksit ödeme

178

Sıra sizde : Bu örnekte 2017 yılı taksitleri ile dönem sonu tahakkuk/ödemeye ilişkin

muhasebe kayıt/kayıtları nasıl yapılır?

2. Sat, Kirala ve Geri Al (Sell and Leaseback) Uygulaması:

5520 sayılı KVK 5/1-j maddesinde “Her türlü taşınır ve taşınmaz malların 6361 sayılı

Kanun kapsamında geri kiralama amacıyla ve sözleşme sonunda geri alınması şartıyla, kurumlar

tarafından finansal kiralama şirketleri, katılım bankaları ile kalkınma ve yatırım bankalarına

satışından doğan kazançlar ve bu kurumlarca söz konusu varlıkların devralındığı kuruma kira

süresi sonunda devrinden doğan kazançlar.

İstisnadan yararlanan satış kazancı, kiracı tarafından pasifte özel bir fon hesabında

tutulur ve özel fon hesabında tutulan bu tutar sadece kiracı tarafından bu varlıklar için ayrılacak

amortismanların (bu varlıkların kiralayan kurumlara devrinden önce kiracıdaki net bilanço aktif

değerine isabet eden amortismanlar hariç) itfasında kullanılır. İstisna edilen kazançtan herhangi

bir şekilde başka bir hesaba nakledilen veya işletmeden çekilen ya da dar mükellef kurumlarca

ana merkeze aktarılan kısım için uygulanan istisna dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmeyen

vergiler ziyaa uğramış sayılır. Kurumların tasfiyesi (bu Kanuna göre yapılan devir ve bölünmeler

hariç) hâlinde de bu hüküm uygulanır.

Söz konusu varlıkların,

i) Kiracı tarafından veya

ii) Kiralayan kurumlar tarafından finansal kiralama yöntemi dâhil olmak üzere (6361

sayılı Kanunda yer alan sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilememesi hâlleri

hariç),

üçüncü kişi ve kurumlara satılması durumunda, kiralayan kurumlara devrinden önce bu

varlıkların kiracıdaki net bilanço aktif değeri ile bu varlıklar için anılan kurumların kazancının

tespitinde dikkate alınan toplam amortisman tutarı dikkate alınarak, satışı gerçekleştiren kurum

nezdinde vergilendirme yapılır.

Sözleşmeden kaynaklanan yükümlülüklerin yerine getirilememesi nedeniyle sat-kirala-

geri al işleminin tekemmül etmemesi hâlinde, istisna nedeniyle kiracı adına zamanında tahakkuk

ettirilmeyen vergiler, vergi ziyaı cezası uygulanmaksızın gecikme faiziyle birlikte tahsil olunur.”

hükmü yer almıştır.

“Sat, Kirala ve Geri Al” işlemi özünde bir finansman metodu olup, işletmenin sahibi

olduğu varlıkları teminat göstererek kredi temin etmesi yerine, bu varlıkları bir finansal kiralama

şirketine satıp daha sonra tekrar kiralaması ve sözleşme süresi sonunda tekrar satın alması

uygulamanın özünü oluşturmaktadır.

Kanunun amacı, şirketlerin finansal yapısını düzeltmek ve sermaye yapısını

güçlendirmektedir. Kaynak sıkıntısı çeken şirketlere vergisel bazı avantajlar da sağlayarak daha

rahat finansman temin etmelerine uygun ortam oluşturmaktır.

Örnek :

Ankara AŞ, aktifinde 100.000 TL ve birikmiş amortismanı 20.000 TL olarak kayıtlı

bulunan binasını, ekspertiz şirketine yaptırdığı değerleme sonucunda, taşınmazın piyasa

değerinin 500.000 TL olduğu tespit edilmiştir. Halk Finansal Kiralama AŞ’de yaptırdığı

ekspertiz sonucunda taşınmazın değerini aynı şekilde tespit ettirmiştir. Ankara AŞ, “Sat ve Geri

Kirala” sözleşmesi ile ekspertiz değerinin % 90′ı tutarında bir bedelle taşınmazını Halk Finansal

Kiralama AŞ’ye devretmeye karar vererek “sat ve geri kirala” sözleşmesini 5 yıl vadeli olarak

179

20.09.2017 tarihinde yapmışlardır. Halk Finansal Kiralama AŞ’ye ödeme planında ana para tutarı

olarak 450.000 TL, faiz olarak ise 150.000 TL gösterdiği; faiz tutarının 7.500 TL’si 2017 yılına

ait olup, 142.500 TL tutarındaki faizin ise gelecek dönemlere ait olduğu hesap edilmiştir.

Satış Tutarı: 450.000 TL (500.000 x % 90)

Net defter değeri: 80.000 TL ( 100.000 – 20.000)

Satış Kazancı: 370.000 TL

Satışa ilişkin muhasebe kaydı:

Kiralamaya ilişkin muhasebe kaydı:

Satış karının özel fonlara aktarım muhasebe kaydı:

3. Mali borçların incelenmesinde;

-Kredilerin limitleri dahilinde kullanılıp kullanılmadığı, banka ile gerekli mutabakatın

yapılıp yapılmadığı,

-İDT, KİK, müessese, bağlı ortaklıklar ve iştirakler arasında kredi işlemleri ile bunlara

uygulanan faiz oranlarının hangi esaslara göre belirlendiği, faiz oranının gerçekçi olup olmadığı

ve dönem sonucunun gerçeği yansıtmasına etkili olup olmadığı, cari hesap sözleşmesinin

uygulanıp uygulanmadığı,

-Bu kısımda yer alan borçların kredi niteliğinde olup olmadığı ve Kullanılan kredilerin

vadelerine göre kısa ve uzun vadeli krediler ayrımının doğru yapılıp yapılmadığı,

20.09.2017

102 BANKALAR 450.000

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 20.000

252 BİNALAR 100.000

679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR 370.000

Binanın Halk Fin. Kiralama Şir. satış kaydı

20/09/2017

260 HAKLAR 450.000

260.01.002 Binalar

302 ERT. FİN. KİR. BORÇ. MAL. 7.500

302.01.001.001 Faiz giderleri

402 ERT. FİN. KİR. BORÇ. MAL. 142.500

402.01.001.001 Faiz giderleri

301 FİN. KİR. İŞL. BORÇLAR 30.000

301.01.001.001 Ödenecek taksitler

401 FİN. KİR. İŞL. BORÇLAR 570.000

401.01.001.001 Ödenecek taksitler

Finansal kiralama söz. kaydı

31/12/2017

679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR 370.000

549 ÖZEL FONLAR 370.000

Satış karının özel fonlara aktarımı

180

- Alınan Kredilerin yönetim tarafından onaylanıp onaylandığını, krediler için verilen

teminatların yönetim kurulu karar defteri ve banka mutabakatları ile uygunluğu,

- Kuruluş kayıtlarında yer alan kredilerin kredi cinsi (yatırım, işletme vb), banka, para

birimi, vade, faiz oranı, faiz tutarı vb bilgileri içerecek şekilde kontrole esas teşkil edecek şekilde

tutulup tutulmadığı,

-Döviz kurlarında meydana gelen değişikliklerin dış borç kaynaklı kredilerin

değerlendirilmesinde dikkate alınıp alınmadığı,

-Sağlanan kaynakların alternatif finansman kaynaklarına göre en uygun olup olmadığı,

-Menkul kıymet ihracı suretiyle elde edilen kaynakların rasyonel kullanılıp

kullanılmadığı,

- Vadesinde ödenmeyen kredi olup olmadığı veya Kuruluşun ödeme gücü olduğu halde

kredilerin geri ödenmesinde temerrüde düşülüp düşülmediği, düşülmüş ise nedenleri,

-Geri ödemesi plana bağlı olan kredilerin sağlıklı bir şekilde izlenip izlenmediği,

-Banka kredilerinin VUK’un 285 inci maddesi uyarınca mukayyet değerle, döviz

cinsinden kredi hesaplarının ise bilanço günündeki kurla değerlendirilip değerlendirilmediği,

-Proje bütünlüğü içerisinde proje faaliyeti ile kredi kullanımı arasında zamanlamanın

uyum içerisinde yapılıp yapılmadığı,

İncelenir.

4. Uzun vadeli mali borçların incelemelerde;

-Yabancı kaynak temininden önce kuruluşun mevcut imkanlarının tam olarak

değerlendirilip değerlendirilmediği,

-Yabancı kaynak temininde en uygun kaynağın seçilip seçilmediği,

-Bankalardan daha ucuz maliyetle kredi temini amacıyla piyasa araştırmasının yapılıp

yapılmadığı

-Kuruluşun kaynak ihtiyacını karşılamak amacıyla çıkardığı tahviller varsa, incelemeler

sırasında;

Tahvilleri çıkarma nedenleri ve şekli,

Hangi piyasaya plase edildikleri,

Tahvil ihracı için mevzuat hükümlerinin yerine getirilip getirilmediği,

Tahvillerin ne miktarda çıkarıldığı,

Ne kadarının satıldığı,

Borsada kote edilip edilmediği ve piyasadaki değeri,

Ne kadarının piyasadan çekildiği ve tedavüldeki tutarı,

Faiz ve ikramiye koşulları,

Sağlanan kaynağın maliyeti, sermayeye oranı,

gibi hususlar göz önünde tutularak incelenir.

181

5. Finansal kiralama borçlanmalarına ilişkin incelemelerde;

- Kuruluş kayıtlarında yer alan finansal kiralama borç bakiyelerinin ilgili finansal

kiralama kurumlarından alınan yazılı mutabakat ile kontrol edilip edilmediği,

- Finansal kiralama anapara borçlarının vadelerine göre kısa ve uzun vade (302-402)

ayırımının yapılıp yapılmadığı,

- Finansal kiralama işleminin yabancı para ile yapılması durumunda dövizli bakiyesinin

dönem sonunda kur değerlemesinin yapılıp yapılmadığı,

İncelenir.

B- TİCARİ BORÇLAR (32)

Kuruluşun ticari ilişkileri nedeniyle ortaya çıkan senetli ve senetsiz borçların kaydedildiği

hesapları kapsar.

320. SATICILAR

İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan

senetsiz borçların izlendiği hesaptır. Ortaklar, ana kuruluş, iştirakler ve bağlı ortaklıklara olan

senetsiz ticari borçların bilanço dipnotlarında gösterilmesi gerekir.

İşleyişi : Senetsiz borcun doğması ile bu hesaba alacak, ödenmesi halinde borç kaydedilir.

321. BORÇ SENETLERİ

İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her türlü mal ve hizmet alımlarından kaynaklanan

senede bağlanmış ticari borçlarının izlendiği hesaptır. Ortaklar ana kuruluş, iştirakler ve bağlı

ortaklıklara olan senetli ticari borçların bilanço dipnotlarında gösterilmesi gerekir.

İşleyişi : Borç senetleri tutarları bu hesaba alacak, ödenmesi halinde borç kaydedilir.

322. BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)

Bilanço gününde, senetli borçların tasarruf değeri ile değerlemesini sağlamak üzere borç

senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılır.

İşleyişi : Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba borç, "64. Diğer Faaliyetlerden Olağan

Gelir ve Kârlar" grubundaki "642. Faiz Gelirleri Hesabı"na gelir kaydedilir. İzleyen dönemde hu

hesap "65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar" grubunun "652. Reeskont Faiz

Giderleri Hesabı"na aktarılarak kapatılır.

326. ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR

Üçüncü kişilerin belli bir işi yapmalarını, aldıkları bir değeri geri vermelerini sağlamak

amacıyla ve belli sözleşmeler nedeniyle gerçekleşecek bir alacağın karşılığı olarak alınan

depozito ve teminat niteliğindeki değerlerin izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Alınan depozito ve teminatlar bu hesabın alacağına, geri verilenler veya hesaba

sayılanlar borcuna kaydedilir.

329. DİĞER TİCARİ BORÇLAR

Yukarıdaki hesap kalemlerinin hiç birinin kapsamına alınamayan ticari borçların

izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Bu hesaba, borcun doğması halinde alacak, ödenmesi halinde borç kaydedilir.

182

Örnek:

1- Süpermarket faaliyeti yapan Ankara AŞ, 20.02.2017 tarihinde birim fiyatı 10 + KDV TL olan

200 adet deterjanı veresiye olarak Anıl AŞ’den satın almıştır.

2- 25.03.2017 tarihinde 50 adet deterjanı iade ederek cari hesaptan düşmüştür.

3- 30.03.2017 tarihinde satıcıya olan borcunun 1.000 TL’sini Ankara AŞ’ye verilen bir çekin

ciro edilmesi suretiyle, kalan kısmını da banka kanalıyla ödemiştir. Ankara AŞ, vadeden önce

ödeme yaptığı için satıcı tarafından 100 TL indirim yapılmıştır.

320 SATICILAR

590 2.360

1.770

Örnek :

1- Ankara AŞ, faaliyet konusu ile ilgili mal ve hizmet alımları ile ilgili 100.000 TL kredili

borcunu senet düzenleyerek 25.04.2017 tarihinde 25.05.2017 vade tarihi ile satıcı Gül AŞ’ye

vermiştir.

20/02 /2017

153 TİCARİ MALLAR 2.000

153.08.012 deterjan

191 İNDİRİLECEK KDV 360

320 SATICILAR 2.360

320.01.004 Anıl AŞ

Kredili mal alımı

25/03/2017

320 SATICILAR 590

320.01.004 Anıl AŞ

153 TİCARİ MALLAR 500

153.08.012 deterjan

391 HESAPLANAN KDV 90

İade edilen mal tutarı

30/03/2017

320 SATICILAR 1.770

320.01.004 Anıl AŞ

101 ALINAN ÇEKLER 1.000

102 BANKALAR 670

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

153 TİCARİ MALLAR 100

153.08.012 alınan iskontolar

183

2- Ankara AŞ, 25.05.2017 vade tarihi ile satıcı Gül AŞ’ye verdiği senedi vadesinde ödeyememiş

ve 25.06.2017 vadeli 110.000 TL tutarında bir senet düzenleyerek satıcı Gül AŞ’ye vermiştir.

3- 110.000 TL tutarında ki senet tutarı satıcı Gül AŞ’ye ödenmiştir.

Örnek: Ankara AŞ, dönem sonu kayıtlarında bulunan 100.000 TL tutarında ve

20.02.2017 vadeli borç senedi bulunmaktadır. (Merkez bankası tarafından kısa vadeli işlemlere

uygulanan resmi iskonto oranı % 20’dir)

F : A x N x T : 100.000 x 20 x 50 : 100.000.000 : 2.703

36.000 + (N x T ) 36.000 + ( 20 x 50) 37.000

1 25.04.2017

320 SATICILAR 100.000

320.01.003 Gül AŞ

321 BORÇ SENETLERİ 100.000

321.01.002.005 2017/Mayıs vadeli senetler

Kredili borcun senetle değişimi

2 25.05.2017

321 BORÇ SENETLERİ 100.000

321.01.002.005 2017/Mayıs vadeli senetler

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 10.000

780.01.001.009 Diğer faiz giderleri

321 BORÇ SENETLERİ 110.000

321.01.002.006 2017/Haziran vadeli senetler

Borç senedinin yeni senetle değişimi

3

321 BORÇ SENETLERİ 110.000

321.01.002.006 2017/Haziran vadeli senetler

102 BANKALAR 110.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

Borcun ödenmesi

31/12/2016

322 BORÇ SENETLERİ REES. 2.703

322.01.001.002 Şubat vadeli senetler

647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ 2.703

647.01.001 Senet reeskont tutarı

Reeskont hesaplanması

01/01/2017

657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ 2.703

657.01.001 Senet reeskont tutarı

322 BORÇ SENETLERİ REES. 2.703

322.01.001.002 Şubat vadeli senetler

Reeskont kapanış kaydı

184

Örnek :

1-Ankara AŞ, müşterisi Güney AŞ’ye satmış olduğu malları 200 adet şişede teslim etmiş ve

şişeler için 200.000 TL depozito almıştır.

2-Alıcı Güney AŞ, satın aldığı mallarla birlikte aldığı şişelerden 20 adedini kırdığını söyleyerek

180 adedini teslim etmiş, Ankara AŞ tarafından sağlam kalan şişeler için depozito bedeli

ödenmiştir.

Örnek :

1-Ankara AŞ’nin açtığı ihaleyi kazanan Fidan AŞ, 25.000 TL geçici teminatı bankaya yatırmıştır.

2- İhale ile ilgili sözleşmeyi imzalamayan Fidan AŞ’nin geçici teminatı Ankara AŞ tarafından

gelir kaydedilmiştir.

1

102 BANKALAR 200.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 200.000

326.09.018 alınan diğer depozito

Şişe depozito tutarı

2

326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 200.000

326.09.018 alınan diğer depozito

102 BANKALAR 176.400

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 20.000

391 HESAPLANAN KDV 3.600

Kırılan şişe depozito tutar tahsili

1

102 BANKALAR 25.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 25.000

326.01.001.008 Fidan AŞ

Alınan teminat tutarı

2

326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR 25.000

326.01.001.008 Fidan AŞ

679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KAR. 25.000

679.09.001 Diğer olağandışı gelir

Teminat tutarının gelir kaydedilmesi

185

Örnek : Ankara AŞ, genel yönetiminde kullandığı bir aracı Ziraat sigorta acentesinden

kasko yaptırmış ve poliçe tutarı 720 TL 5 taksitte ödenecektir. Poliçe başlangıç tarihi

01.06.2016, bitiş tarihi ise 01.06.2017 tarihidir.

Sıra sizde : Bu soruda her ay sigorta giderine ilişkin muhasebe kayıt/kayıtları nasıl

yapılır?

1. Ticari borçlar hesaplarının incelenmesinde;

-Borcun hangi işlemden ve hangi tarihte doğduğu,

- Borcun faize tabi olup olmadığı,

-Borçların kesin olup olmadığı, alacaklılarla gerekli mutabakatın sağlanıp sağlanmadığı,

-Borçların sürelerinde ödenmeleri veya mahsupları için gerekli tedbirlerin alınıp

alınmadığı, kuruluşun yeterli mali imkanı bulunmasına rağmen borç ödemelerinde temerrüde

düşülüp düşülmediği,

-Borçların kapatılmasında kuruluş lehine bir öncelik sıralamasının yapılıp yapılmadığı,

-Belirli sürelerde ve özellikle yıl sonlarında ilgililerle hesap uygunluğu sağlanıp

sağlanmadığı,

-Yabancı paralı senetli ve senetsiz borçların yıl sonunda VUK'un 280 inci maddesine göre

çıkarılan tebliğ uyarınca değerlendirilip değerlendirilmediği,

-Zaman aşımına uğramış borçlar için gerekli işlemlerin yapılıp yapılmadığı,

- Yurt içi mal ve hizmet alışları ve satıcı borcu ödemelerine ilişkin örnekler seçerek ilgili

sözleşme ve muhasebe kayıtlarıyla uygun olup olmadığı,

- Ticari borçların vadelerine göre kısa vadeli ve uzun vadeli borçlar olarak tasnif edilip

edilmediği,

-Ana teşebbüs ile bağlı birimler ve iştiraklerin kendi aralarındaki ticari işlemlerinden

doğan borç ve alacaklar özellikle incelenerek; bu işlemlerin kaynak transferi sonucu kâr

regülasyonuna neden olup olmadığı ve transferlerin mevzuata uygunluğu,

İncelenir.

01/06 /2016

770 GENEL YÖNETİM GİD. 60

770.04.005.002 Kasko bedeli

180- GELECEK AYLARA AİT GİD. 360

180.01.001.002 Kasko bedeli

280- GELECEK YILLARA AİT GİD. 300

280.01.001.002 Kasko bedeli

329 DİGER TİCARİ BORÇLAR 720

329.01.001 Sigorta prim borçları

186

2. Borç senetlerinin incelenmesinde;

-Borç senetlerinin ne gibi işlemlerden doğduğu, varsa katlanılan faiz vb. külfetin yerinde

olup olmadığı,

-Borçların daimi surette yenilenip yenilenmediği,

-Kayıtların düzenli tutulup tutulmadığı ve gereğince izlenip izlenmediği,

-Teminat veya kefalet suretiyle imza edilen borç senetlerinin nazım hesaplara

kaydedilmek suretiyle takip edilip edilmediği,

- Borç senetlerini vade bazında analiz ederek vadesi uzun süre geçtiği halde ödenmeyen

senetlerin olup olmadığı,

- Borç senetleri için reeskont hesaplanıp hesaplanmadığı,

- Yıl içinde satıcılara verilen borç senetlerine ilişkin örnekler seçerek muhasebe

kayıtlarının ve içeriğinin doğru olup olmadığı, ayrıca satıcılara yapılan borç senedi ödemelerinin

banka kayıtları ile uygun olup olmadığı,

İncelenir.

C- DİĞER BORÇLAR (33)

Bu hesap grubu; herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş ve en çok bir yıl

içinde ödenmesi düşünülen borçların kaydedildiği hesapları kapsar.

331. ORTAKLARA BORÇLAR

İşletmenin, esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla ortaklara (ferdi

işletmelerde işletme sahibine) borçlu bulunduğu tutarların izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Borcun doğması halinde hesaba alacak, ödenmesi halinde ise borç kaydedilir.

332. İŞTİRAKLERE BORÇLAR

İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısıyla iştiraklerine olan

borçlarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Bu hesaba; borcun doğması halinde alacak, ödenmesi halinde işe borç

kaydedilir.

333. BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR

İşletmenin; sermaye taahhüdünden borçları hariç olmak üzere faaliyet konusu dışındaki

işlemleri dolayısıyla bağlı ortaklıklara olan borçlarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Bu hesaba, borcun doğması halinde alacak, ödenmesi halinde ise borç

kaydedilir.

335. PERSONELE BORÇLAR

İşletmenin personeline olan çeşitli borçlar bu hesapta izlenir.

İşleyişi : Tahakkuk eden personele borçlar bu hesabın alacağına, ödenmesi halinde

borcuna kaydedilir.

187

337. DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)

Bilanço gününde, diğer borçlar gurubundaki senetli borçların değerlemesini sağlamak

amacı ile borç senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba borç, "642. Faiz Gelirleri Hesabı"na

gelir kaydedilir. İzleyen dönemde hu hesap "652. Reeskont Faiz Giderleri Hesabı"na aktarılarak

kapatılır.

339. DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR

Ticari olmayıp yukarıdaki hesaplardan hiçbirinin kapsamına alınamayan çeşitli borçların

izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Bu hesaba; borcun doğması halinde alacak, ödenmesi halinde ise borç

kaydedilir.

Örnek : Ankara AŞ, 2016 yılı kar tutarı 90.000 TL olup, ortaklara dağıtılacak tutar

75.000 TL, yasal yedekler tutarı da 15.000 TL’dir.

Örnek : Ankara AŞ, Şirketin nakit ihtiyacı için ortağı B’den 100.000 TL borç para almış,

ortağına olan borcunu 3 ay sonra 105.000 TL olarak çek keserek ödüyor.

570 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 90.000

570.01.002 2016 Yılı Karı

331 ORTAKLARA BORÇLAR 75.000

331.03.001 2016 yılı kar payı

540 YASAL YEDEKLER 15.000

540.01.001.001 2016 yılı

Kar payı tahakkuku

331 ORTAKLARA BORÇLAR 75.000

331.03.001 2016 yılı kar payı

102 BANKALAR 75.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

Ortaklara kar payı ödemesi

102 BANKALAR 100.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

331 ORTAKLARA BORÇLAR 100.000

331.01.002 Ortak B

Ortakdan alınan borç

331 ORTAKLARA BORÇLAR 100.000

331.01.002 Ortak B

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 5.000

780.01.001.009 Diğer faiz giderleri

103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME EMİRLERİ 105.000

Ortak B’ye olan borcun çek ile ödenmesi

188

Sıra sizde : Bu soruda ortağa ödenen faizin vergi yasalarına göre hukuki durumunu

açıklayarak ilave muhasebe kayıt/kayıtları nasıl yapılır?

Örnek : Ankara AŞ, sermayesine iştiraki bulunduğu Havacılık AŞ’den borç olarak 20.000 TL

nakit para almıştır.

D- ALINAN AVANSLAR (34)

Gerek satış sözleşmeleri dolayısıyla gerekse diğer nedenlerle, işletme tarafından üçüncü

kişilerden alınan avansların izlendiği hesaptır.

340. ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI

İşletmenin satış amacıyla gelecekte yapacağı mal ve hizmet teslimleri ile ilgili olarak

peşin tahsil ettiği tutarların izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Alıcılardan alınan avanslar bu hesabın alacağına, malın teslim edilmesi,

hizmetin görülmesi halinde borcuna yazılır.

349. ALINAN DİĞER AVANSLAR

Özel bölümünde tanımlanan avanslar dışında, işletmenin aldığı her türlü kısa vadeli

avansların izlendiği hesaptır.

İşleyişi : "Diğer Avanslar" "340. Alınan Sipariş Avansları Hesabında" açıklanmıştır.

Örnek: Ankara AŞ, 20.08.2017 tarihinde Güney AŞ’ye 100.000 TL + KDV tutarında mal satmış

ve 50.000 TL avans almıştır. 20.09.2017 tarihinde sipariş alınan malı teslim ederek ve kalan

tutarı tahsil etmiştir.

102 BANKALAR 20.000

332 İŞTİRAKLERE BORÇLAR 20.000

332.01.003 Havelsan AŞ

20/08/2017

102 BANKALAR 50.000

340 ALINAN AVANSLAR 50.000

340.01.001 Güney AŞ

Avans tahsilat kaydı

20/09/2017

340 ALINAN AVANSLAR 50.000

340.01.001 Güney AŞ

102 BANKALAR 68.000

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 100.000

391 HESAPLANAN KDV 18.000

Malın satışı ve avansın mahsup kaydı

189

1. Alınan Avansların incelenmesinde;

-Alınan avansların yeterli olup olmadığı,

-Aktifteki ilgili hesaplarla mahsup işlemlerinin zamanında ve düzenli olarak yapılıp

yapılmadığı,

-Avans alma işlemlerinin ticari bir işlemden kaynaklanıp kaynaklanmadığı,

-Avanslarda anlaşmazlık konusu bulunup bulunmadığı, bunlardan kuruluş aleyhine

sonuçlananları için ne gibi işlem yapıldığı,

-Alınan avansların, kayıtlarda gereksiz olarak bekletilip bekletilmediği,

-Ortaklara, iştiraklere ve bağlı ortaklıklara olan borçlar için dönem sonları ile mutabakat

yapılarak kayıtların karşılaştırılıp karşılaştırılmadığı,

- Ortaklara, iştiraklere ve bağlı ortaklıklara olan borçlar için faiz hesaplanmış olması

durumunda uygulanan faiz oranları piyasa faiz oranları ile uyumlu olup olmadığı,

-Ortaklara, iştiraklere ve bağlı ortaklıklara olan borçlar hesabı için faiz hesaplanmasının

gerekip gerekmediği,

İncelenir.

E- YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ (35)

Bu grup, yıllara yaygın taahhüt işleri yapan işletmelerin üstlendikleri işlerden,

gerçekleştirdikleri kısım karşılığında aldıkları hakedişlerin izlendiği hesapları kapsar.

350-357 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞ BEDELLERİ

İşletmenin üstlendiği yıllara yaygın inşaat ve onarım işlerinden, tamamladıkları kısımlar

için düzenlenen hakediş bedellerinin izlendiği hesaplardır. Bu hesaplar "170-178" hesaplara

paralel olarak düzenlenir.

İşleyişi: Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri ile ilgili olarak düzenlenen ve işveren

tarafından onaylanan hakediş bedelleri bu hesaplara alacak olarak yazılır. İşin geçici kabulü

yapıldığında, bu hesaplardaki hakediş bedelleri, ilgili satış hesaplarının alacağı karşılığında bu

hesaplara borç kaydedilir.

Sözleşme kapsamında yapılan, başlandığı yıllardan sonra sonraki yıllarda

tamamlanan inşaatlar, yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri olarak tanımlanır.

Yıllara yaygın inşaatlarda işin kar veya zararı tamamlandığı yıl tespit edilir,

tamamlandığı yıldan kastedilen yıl işin geçici kabulün yapıldığı yıldır.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri ile ilgili Gelir vergisi Kanununda (madde:

41,42, 43,44) düzenlenmiştir.

Yıllara yaygın inşaat ve onarım işleri için yapılan giderler Tek düzen hesap planı

gereği 740 nolu Hizmet Üretim Maliyeti hesabında izlenir

Yıl sonunda devam eden inşaat işleri için yapılan harcamalar 741 nolu hesap

vasıtasıyla 170 nolu yıllara yaygın inşaat ve onarım maliyetleri hesabına aktarılır.

Geçici kabulü (biten inşaatlar) yapılan inşaatlar için maliyetler ise 622 nolu

Satılan Hizmet Maliyeti hesabına aktarılır.

190

Örnek: Ankara AŞ, 2016 yılında TCDD genel müdürlüğünün Ankara-Sivas hızlı tren

hattında altyapı işi ile ilgili yıllara sari inşaat taahhüt işini almış 20.02.2017 tarihinde işe ait geçici

kabul tutanağı imzalanmıştır. Ankara AŞ’nin işlemlerine aşağıda yer verilmiştir.

1-20.06.2016 tarihinde 80.000 TL + KDV genel gider yapılmıştır.

2-20.08.2016 tarihinde 100.000 TL + KDV malzeme ve montaj gideri yapılmıştır.

3- 28.09.2016 tarihinde 300.000 TL + KDV hak ediş faturası düzenlemiştir. (stopaj

oranı % 3 dür)

4-15.10.2016 tarihinde taşeron olarak iş yapan Taş AŞ’ye 70.000 TL tutarında avans

verilmiştir. (stopaj oranı % 3 dür)

5- 28.10.2016 tarihinde 200.000 TL + KDV hak ediş faturası düzenlemiştir.

6-Dönem sonunda inşaat işlerinde kullanılan tesisat ve makinalar için 50.000 TL

amortisman hesaplanmıştır.

1 20/06 /2016

740-HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 80.000

740.01.001 Genel Giderler

191 İNDİRİLECEK KDV 14.400

102 BANKALAR 94.400

2 20/08 /2016

740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 100.000

740.01.003 malzeme ve montaj gideri

191 İNDİRİLECEK KDV 18.000

102 BANKALAR 118.000

3 28/09 /2016

102 BANKALAR 345.000

295 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 9.000

295.07.001.009 2016/ Eylül ayı stopaj

350 YILLARA YAY. İNŞAAT VE ONA. HAK. BED. 300.000

350.07.001.009 2016/ Eylül ayı hakedişi

391 HESAPLANAN KDV 54.000

Fatura Bedeli............. : 300.000

KDV...........................: (300.000,00 x 0,18) : 54.000

Tevkif Edilecek Vergi: (300.000,00 x 0,03) : 9.000

191

4 15/10 /2016

179 TAŞERONLARA VERİLEN AVANSLAR 70.000

179.01.001.001 Taş AŞ

102 BANKALAR 67.375

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR

360.05.003.001 Taş AŞ : 2.100 2.625

360.05.001 Damga Vergisi : 525

5 28/10 /2016

102 BANKALAR 230.000

295 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 6.000

295.07.001.009 2016/ Eylül ayı stopaj

350 YILLARA YAY. İNŞAAT VE ONA. HAK. BED. 200.000

350.07.001.010 2016/ Ekim ayı hakedişi

391 HESAPLANAN KDV 36.000

6 31/12/2016

740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 50.000

740.06.001.001 2016 yılı Amort.

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 50.000

Amortisman tutarı

31/12/2016

170 YIL. YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MAL. 230.000

170.01.001 Ankara Sincan Hızlı tren hattı

741 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ YAN. 230.000

741.01 Ankara-Sivas Hızlı tren hattı

Hizmet üretim maliyetlerinin aktarımı

31/12/2016

741 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ YAN. 230.000

741.01 Ankara-Sivas Hızlı tren hattı

740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 230.000

740.01 Ankara-Sivas Hızlı tren hattı

Yansıtma hs ile kapatma

31/12/2016

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 15.000

193.01.003 Yıllara sari hakediş stopajları

295 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 15.000

295.07 Yıllara sari hakediş stopajları

Peşin öd vergi ve fon tutarının aktarımı

192

740 HİZMET ÜRETİM

MALİYETİ

350 YILLARA YAY.

İNŞAAT VE ONA. HAK.

BED.

295 PEŞİN ÖDENEN VERGİ

VE FONLAR

80.000 230.000 500.000 300.000 9.000 15.000

100.000 200.000 6.000

50.000 Toplam 500.000 Toplam 15.000

Toplam 230.000

1. Yıllara Yaygın İnşaat Ve Onarım Hakedişleri grubunun incelenmesinde;

-Her bir proje için ayrı bir yardımcı hesap açılıp açılmadığına,

-Projeyle ilgili maliyetlerin sağlıklı bir şekilde takip edilip edilmediğine,

-Taşeronlara verilen avansların sözleşmeye uygun olup olmadığı ve zamanında kapatılıp

kapatılmadığı,

İncelenir.

F -ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER (36)

İşletmenin sorumlu veya mükellef sıfatıyla, ödeyeceği vergi, resim, harç, kesinti, sigorta

primi, sendika aidatları, icra taksitleri ve benzeri borçlarının izlendiği hesap grubudur.

20/02/2017

350 YILLARA YAY. İNŞAAT VE ONA. HAK. BED. 500.000

350.07.001 Ankara Sivas hızlı tren hattı

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 500.000

Yıllara sari gelirlerin aktarımı

20/02/2017

622 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 230.000

170 YIL. YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MAL. 230.000

170.01.001 Ankara Sincan Hızlı tren hattı

Yıllara sari giderlerin aktarımı

31/12/2017

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 230.000

622 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 230.000

Sonuç hesaplarına aktarım

31/12/2017

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 500.000

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 500.000

Sonuç hesaplarına aktarım

193

360. ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR

İşletmenin ekonomik faaliyetlerde bulunmasının sonucu ilgili mali mevzuat uyarınca

mükellef veya sorumlu sıfatıyla işletmenin kendisine, personeline ve üçüncü kişilere ilişkin

olarak ödenmesi gereken vergi, resim, harç ve fonların izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Vergi, resim, harçların tahakkuk ettirilmesini gerektiren olaylar ve işlemler

ortaya çıktıkça anılan hesaplar alacaklanır, ödemeler yapıldıkça borçlanır. Bir yıldan daha uzun

sürede ödenecek ertelenmiş veya takside bağlanmış vergiler varsa, bunlar "438. Kamuya Olan

Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabı" na aktarılır.

361. ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ

İşletmenin, personelin hakedişlerinden sosyal güvenlik mevzuatı hükümlerine göre

kesintiye tabi tutmakla yükümlü bulunduğu, personele ait emeklilik keseneği ve sigorta primleri

ile bunlara ilişkin işveren katılma payları ve işverence sosyal güvenlik kuruluşlarına ödenecek

diğer yükümlülüklerin izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Kesintiler yapıldıkça bu hesap alacaklandırılır ve ödemeler yapıldıkça

borçlandırılır Bir yıldan daha uzun sürede ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri varsa, bunlar

"438. Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş Borçlar Hesabı" na aktarılır.

368. VADESİ GEÇMİŞ ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ VERGİ

VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER

Kanuni süresi içerisinde ödenmeyen vergi ve yükümlülükler ile erteleme ve

taksitlendirme süresi bilanço tarihinde bir yıldan az olan vergi ve yükümlülükleri kapsar.

İşleyişi : Vadelerinde ödenemeyen vergi ve diğer yükümlülüklerle erteleme veya

taksitlendirme süresi bir yıldan az olanlar ile vadesi bir yılın altına düştüğü için 438 nolu hesaptan

bu hesaba aktarılanlar, hesabın alacağına kaydedilir. Ödenmeleri halinde hesaba borç kaydedilir.

Ancak, vadesi geçmiş vergi ve diğer yükümlülüklerde erteleme veya taksite bağlama süresi bir

yılı aşanlar bu hesabın borcu karşılığında "438. Kamuya Olan Ertelenmiş veya Taksitlendirilmiş

Borçlar Hesabı"na aktarılır.

369. ÖDENECEK DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER

Özel bölümlerinde tanımlananlar dışında kalan yükümlülüklerin izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Tahakkuk ettirilmesini gerektiren olaylar ve işlemler ortaya çıktıkça anılan

hesaplar alacaklanır, ödemeler yapıldıkça borçlanır.

194

Örnek:

1- Ankara AŞ’de işçi olarak çalışan Emre Bey’in 2016 yılı Ocak ayı aylık ücret bordrosuna

ilişkin bilgiler aşağıdadır. (Emre bey bekar olup çocuğu bulunmamaktadır.)

Asgari Ücretlinin Aylık Vergi Hesaplanması

1-Brüt Ücret (2017 yılı) 1.777,50 TL

2-Sigorta Primi İşçi Payı ( Brüt Ücret x % 14) 248,85 TL

3-İşsizlik Sigortası Primi İşçi Payı ( Brüt Ücret x % 1) 17,80 TL

4-Gelir Vergisi Matrahı (1 – (2+3)) 1.510,88 TL

5-Gelir Vergisi ( Gelir Vergisi Matrahı x % 15 ) 226,63 TL

6-Damga Vergisi : (Brüt ücret x % 07,59) 13,49 TL

7-Kesintiler Toplamı (2+3+5+6) 506,75 TL

Asgari Geçim İndirimi (Bekâr ve Çocuksuz) 133,31 TL

NET ÜCRET (Asgari Ücret + AGİ) (Bekar ve Çocuksuz) 1.404,06 TL

İşveren Payı :

SGK işveren payı oranı : Brüt ücret x % 20,50

: Brüt ücret x % 20,50 : 1.777,50 x % 20,50 = 364

İşsizlik sigortası işveren payı: Brüt ücret x % 2: 1.777,50 x % 2 : 36 TL

GELİR VERGİSİ TARİFESİ (GVK.Md.103)

2017 Yılı Ücret Dışındaki Tüm Gelirlere Uygulanacak Gelir Vergisi Tarifesi

13.000 TL’ye kadar % 15

30.000 TL’nin 13.000 TL’si için 1.950 TL, fazlası % 20

70.000 TL’nin 30.000 TL’si için 5.350 TL, fazlası % 27

70.000 TL’den fazlasının 70.000 TL’si için 16.150 TL, fazlası % 35

2017 Yılı Sadece Ücret Gelirlerine Uygulanacak Gelir Vergisi Tarifesi

13.000 TL’ye kadar % 15

30.000 TL’nin 13.000 TL’si için 1.950 TL, fazlası % 20

110.000 TL’nin 30.000 TL’si için 5.350 TL, fazlası % 27

110.000 TL’den fazlasının 110.000 TL’si için 26.950 TL, fazlası % 35

195

31.01.2017

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 2.178

770.02.001.004 Emre bey ücret: 1.778

770.02.002 SSK işveren payı: 364

770.02.003 İşsizlik sigortası işveren payı: 36

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 133

136.02.005.001 Emre bey AGİ 133

335 PERSONELE BORÇLAR 1.404

335.01.004 Emre bey

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 240

360.01.001 Ücret gelir vergisi: 227

360.01.002 Ücret damga vergisi: 13

361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ 667

361.01.001 SGK işçi payı: 249

361.01.002 SGK İşveren payı: 364

361.04.001 İşsizlik sigortası iştirakçi payı: 18

361.04.002 İşsizlik sigortası işveren payı: 36

İşçi personel maaş tahakkuku

…/…. /…..

335 PERSONELE BORÇLAR 1.404

335.01.004 Emre bey

102 BANKALAR 1.404

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

İşçi personel ücret ödenmesi

…/…. /…..

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 240

360.01.001 Ücret gelir vergisi: 227

360.01.002 Ücret damga vergisi: 13

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR 133

136.02.005.001 Emre bey AGİ 133

102 BANKALAR 107

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

Muhtasar beyanname ile AGİ mahsup ve vergi ödemesi

…/…. /…..

361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ 667

361.01.001 SGK işçi payı: 249

361.01.002 SGK İşveren payı: 364

361.04.001 İşsizlik sigortası iştirakçi payı: 18

361.04.002 İşsizlik sigortası işveren payı: 36

102 BANKALAR 667

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

SGK primlerinin ödenmesi

196

Asgari ücret 2017 için 1.777,50 TL olarak belirlenmiştir. Ücretlinin aylık brüt tutarının

medeni durumuna göre belirlenecek bir oranı üzerinden hesaplanan matraha % 15 oranı

kullanılarak ücretlinin vergi matrahı üzerinden hesaplanan gelir vergisinden indirilmesini

oluşturmaktadır.

Asgari Geçim İndirimi uygulamasında “çocuk” tabiri, mükellefle birlikte oturan veya

mükellef tarafından bakılan (nafaka verilenler, evlat edinilenler ile ana veya babasını kaybetmiş

torunlardan mükellefle birlikte oturanlar dâhil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını

doldurmamış çocukları ifade etmektedir.

GVK Kanunun 32 nci maddesine göre, ücretlinin medeni durumuna göre kullanılacak

oranları, mükellefin kendisi için % 50, çalışmayan ve herhangi bir geliri olmayan eşi için % 10,

çocukların her biri için ayrı ayrı olmak üzere; ilk iki çocuk için % 7,5 , üçüncü çocuk için %10

diğer çocuklar için % 5 olarak belirlemiştir.

2017 takvim yılı için 1.777,50 TL brüt asgari ücret üzerinden asgari geçim indirimi

hesaplama örneği:

eşi çalışmayan ücretliler için

Çalışanın Medeni Durumu Ücretlinin Aylık Asgari Geçim İndirimi

Bekar için

1.777,50 TL % 50 x % 15

133,31 TL

Evli eşi çalışmayan ,çocuksuz

1.777,50 TL % 60 (50+10 ) x % 15

159,98 TL

Evli eşi çalışmayan ,bir çocuklu

1.777,50 TL % 67,5 (50+10+7,5 ) x % 15

179,97 TL

Evli eşi çalışmayan ,iki çocuklu

1.777,50 TL % 75 (50+10+7,5+7,5 ) x %15

199,97 TL

Evli eşi çalışmayan, üç ve fazla çocuklu

1.777,50 TL % 85 (50+10+7,5+7,5+10 ) x % 15

226,63 TL

Asgari geçim indirimi, Asgari ücret üzerinden hesaplanan vergiden FAZLA olamayacaktır.

Ücretlilerde asgari geçim indirimi uygulamasına ilişkin olarak 265 Seri No’lu Gelir

Vergisi Genel Tebliğde detaylı açıklamalar yapılmıştır.

2017 yılında uygulanacak Damga Vergisi Oranları 27.12.2016 tarih ve 29931 Sayılı

Resmi Gazetede yayımlanan 61 seri numaralı Damga Vergisi Genel Tebliği ile belirlenmiş olup,

Ücretlerde damga vergisi oranı (Avans olarak yapılan ödemeler dahil) Binde 7,59

kararlaştırılmıştır.

Örnek:

1- Ankara AŞ’nin 30.06.2017 tarihi olan işçilerine ait 22.000 TL tutarında SGK sigorta

primini vadesinde ödeyemediği için ilgili hesaba almıştır.

2- Vadesi geçen 22.000 TL tutarında SGK sigorta primini 30.09.2017 tarihinde ödemiş ve

SGK tarafından 3 ay için % 2,78 oranında gecikme zammı hesaplanmıştır.

197

Örnek : Ankara AŞ’nin Mart ayı sonuna ait defteri kebir kayıtlarında KDV tutarları aşağıdaki

gibidir.

391 HESAPLANAN KDV > 191 İNDİRİLECEK KDV = 360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR

191 İNDİRİLECEK KDV > 391 HESAPLANAN KDV = 190 DEVREDEN KDV HESABI

191 İNDİRİLECEK KDV 391 HESAPLANAN KDV

25.000

17.000

42.000

56.000

21.000

12.000

48.000

77.000

1 30/06 /2017

361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK GİDERLERİ 22.000

368 VADESİ GEÇMİŞ ERTELENMİŞ VEYA

TAKSİTLENDİRİLMİŞ VERGİ VE DİĞER YÜK. 22.000

Ödenmeyen SGK primlerinin ilgili hesaba kaydı

30/06/2017

950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER 22.000

950.04.001 Ödenmeyen SGK Primi

951 KAN. KABUL ED.GİD. KAR. 22.000

951.04.001 Ödenmeyen SGK Primi

2 30/09/2017

368 VADESİ GEÇMİŞ ERTELENMİŞ VEYA

TAKSİTLENDİRİLMİŞ VERGİ VE DİĞER YÜK. 22.000

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 612

770.05.006.001 SGK gecikme zammı

102 BANKALAR 22.612

SGK primlerinin ödenmesi

30/09/2017

950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER 612

950.05.002 Gecikme Zammı

951 KAN. KABUL ED.GİD. KAR. 612

951.05.002 Gecikme Zammı

Ödenmeyen SGK prim gecikme zammı

30/09/2017

952 İNDİRİLECEK GELİRLER 612

952.05 ödenen SGK Primleri

953 İNDİRİLECEK GELİRLER KARŞILIĞI 612

953.05 ödenen SGK Primleri

SGK primlerinin ödenmesi

198

Örnek : Ankara AŞ, 55.000 TL tutarındaki kurumlar vergisinin 8 ay tecil edilmesini talep

ediyor, vergi dairesi Ankara AŞ’nin bu talebini kabul ediyor.

Örnek: TCDD Genel Müdürlüğü hizmet binası temizlik hizmet alımı işini yürüten Ankara AŞ

2016 yılı Haziran ayına ait hakedişe ilişkin 300.000 TL tutarındaki 05.06.2016 tarihli faturayı

düzenleyerek göndermiştir. Faturadaki bilgilere aşağıda yer verilmiştir.

Haziran/2016 Temizlik Hizmet Satışı TL

Temizlik Bedeli 300.000

KDV (%18) 54.000

KDV Tevkifatı (7/10) 37.800

Beyan Edilecek KDV 16.200

Toplam 316.200

1. TCDD Genel Müdürlüğü muhasebe kaydı:

…/…. /…..

391 HESAPLANAN KDV 158.000

191 İNDİRİLECEK KDV 140.000

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 18.000

360.04.001 Ödenecek KDV

KDV tahakkuku

…/…. /…..

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 55.000

360.02 Kurumlar Vergisi

368 VADESİ GEÇMİŞ, ERTELENMİŞ VEYA

TAKSİT. VERGİ VE DİĞER YÜKÜM. 55.000

368.01.002 Kurumlar Vergisi

Verginin ertelenmesi

…/…. /…..

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 300.000

770.03.009.001 Temizlik hizmet alımı

191 İNDİRİLECEK KDV 54.000

336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR 316.200

336.09.001 Ankara AŞ

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 37.800

360.04.002 Sor. Sıfatıyla KDV Tevkifatı

Sorumlu Sıfatıyla Tevkif Edilen KDV tahakkuku ve temizlik hizmet

taahhuku

199

2. Yüklenici Ankara AŞ, satış faturası muhasebe kaydı:

Örnek : TCDD Genel müdürlüğü 2017 yılında, iki yıl önce açmış olduğu bir davayı kazanmış

ve bu dava nedeniyle 20.000 TL tazminat bedeli ve 2.000 TL de TCDD Hukuk Müşavirliği adına

vekalet ücreti tahsil edilmiştir.

1. Ödenecek vergi ve diğer yükümlülükler hesabının incelenmesinde;

-Vergi, resim ve harçlar ile bu grupta yer alan diğer hesaplarla ilgili mevzuat

değişikliklerinin kuruluş tarafından yeterince izlenerek uygulanıp uygulanmadığı,

-Vergi, resim ve harçlar ile fonların tahakkuk ve ödeme işlemlerinin mevzuatın

öngördüğü esaslar dahilinde yapılıp yapılmadığı,

-Gereksiz yere yapılan tahakkuklara ait ödemelerin geri alınıp alınmadığına ve

ödemelerden ötürü kuruluşça uğranılan zararlar için ne gibi işlem yapıldığı,

-Vergi, resim ve harçların zamanında ödenmemesi nedeniyle katlanılan gecikme cezaları

ve temerrüt faizlerinin bulunup bulunmadığı,

-Vadesi geldiği halde ödenmeyip, tecil edilen, taksitlendirilen vergi borçlarının

niteliklerine göre "368 veya 438" numaralı hesaplara aktarılıp aktarılmadığı,

- Ödenecek vergi borçlarına ilişkin vergi türü (KDV, Muhtasar v.b.),vergi dairesi ve

borcun ait olduğu ay bazında detaylı olarak hesap bazında izlenip izlenmediği,

- Aylık verilen beyannamelerden örnekler seçilerek muhasebe kayıtları ile beyanname ve

tahakkuk fişleri ile ödeme makbuzlarının doğru olarak hesaplara alınıp alınmadığı,

- KDV beyannamelerine ilişkin örnek aylar seçerek hesaplanan KDV indirilecek KDV,

devreden KDV bilgilerinin muhasebe bakiyesi ile tutarlı olup olmadığı,

…/…. /…..

120 ALICILAR 316.200

120.01.009 TCDD

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 300.000

391 HESAPLANAN KDV 16.200

391.03.001.001 Hesaplanan KDV 3/10

Haziran ayı hakkediş tutarı

…/…. /2017

102 BANKALAR 22.000

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR 20.000

369 ÖDENECEK DİĞER YÜK. 2.000

369.04.007 2017 yılı vekalet ücretleri

tahsil edilen tazminat ve vekalet ücreti

200

-Önceki yıl kurumlar vergisi beyannamesi ile geçici vergi beyannamelerine ilişkin vergi

hesaplama tablolarını kontrol ederek, vergi tahakkukunun doğru olarak kayıtlara alınıp

alınmadığı,

İncelenir.

G- BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI (37)

Bilanço tarihinde belirgin olarak ortaya çıkan ancak tutarının ne olacağı kesin olarak

bilinemeyen veya tutarı bilinmekle birlikte ne zaman tahakkuk edeceği bilinemeyen kısa vadeli

borçlar veya giderler için ayrılan karşılıkların izlendiği hesap grubudur. Bu grupta yer alan

karşılık hesapları aktifi düzenleyici nitelikte değildir.

370. DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK

KARŞILIKLARI

Dönem kârı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi, diğer vergi ve kesintiler, fonlar ve

benzeri diğer yükümlülükler için ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Dönem kârı üzerinden hesaplanan kurumlar vergisi ve yasal yükümlülükler,

dönem kârı hesabının borcu karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir. Vergi tahakkukunun

kesinleşmesi durumunda borç kaydı suretiyle hesap kapatılır ve ilgili tutar "371. Dönem Kârının

Peşin Ödenen Vergi ve Diğer Yükümlülükleri" ile mahsup edilerek kalan tutar "360. Ödenecek

Vergi ve Fonlar" hesabına aktarılır.

371. DÖNEM KÂRININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE DİĞER

YÜKÜMLÜLÜKLERİ (-)

Mevzuat gereğince peşin ödenen gelir ve kurumlar vergisi ile diğer yükümlülüklerin

izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıklarından indirilmek

üzere, "193. Peşin Ödenen Vergiler ve Fonlar Hesabı"ndan yapılan aktarmalar bu hesabın

borcuna, 193 nolu hesabın alacağına kaydedilir. Tahakkuk eden tutarlar ve gelir vergisinden

mahsup edilen tutarlar ise bu hesaba alacak kaydedilir.

372. KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI

Bu hesapta, belirlenecek esaslar çerçevesinde ayrılan ve bir yıl içinde ödeneceği

öngörülen kıdem tazminatları karşılıkları izlenir.

İşleyişi : "472. Kıdem Tazminatı Karşılığı Hesabı"ndan yukarıda yapılan tanım

çerçevesinde yapılan aktarmalar bu hesaba alacak, ödenmesi halinde ise borç kaydedilir.

373- MALİYET GİDERLERİ KARŞILIĞI

Aylık maliyetlerin belirlenmesinde, gelecek aylarda kesin tahakkuku yapılacak giderlerle

aylık maliyetlere pay verilmesinde, tamir-bakım, ikramiyeler, finansman giderleri vb. giderlere

ilişkin tahmini gider karşılıklarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Aylık maliyetlere yüklenen tahmini gider karşılıkları bu hesaba alacak bu

giderlerin kesin tutarları belli olduğunda ise bu hesaba borç kaydedilir.

201

379. DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI

Kısa vadeli diğer borç ve gider karşılıklarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Bu grubun yukarıda belirtilen hesapları içinde yer almayan ve önemlilik

kavramına göre de ayrı ayrı hesaplarda izlenmesi mümkün olmayan borç ve gider karşılıkları bu

hesaba alacak, ödenmeleri halinde de borç kaydedilir.

1. Kurumlar Vergisi Hesaplanmasında KKEG ile İstisna ve İndirimler

Mali kâr ve ticari kâr birbirinden farklı kavramlardır. Bu iki kârın birbirinden farklı

olmasının temel nedeni farklı esaslar dikkate alınarak hesaplanmalarıdır. Mali kâr vergi

kanunlarında yer alan düzenlemeler sonucunda tespit edilen kârdır. Verginin matrahı mali kara

göre belirlenir.

Bu aşamada ticari kâr ile mali kâr arasındaki en önemli farklılık ticari kârın tespitinde

indirim konusu yapılabilen bazı giderlerin, vergi uygulaması açısından kanunen kabul edilmeyen

gider olmasıdır.

Mali kâr ile ticari kâr arasındaki farklılık gider yönünden olduğu kadar gelir yönünden de

mevcuttur. Vergi uygulaması açısından bazı kazanç ve iratlar vergiden istisna tutulmuştur.

Dolayısıyla mali kârın tespitinde bu kazançlar vergi matrahına dahil edilmeyecektir. Oysa bu

kazançlar ticari kârın içinde yer alabilecektir.

Bu KKEG ile istisna ve indirimlerin Kurumlar Vergisi beyannamesi üzerinde dikkate

alınması temel uygulama olup, defter kayıtların tutulmasında ticari kar odaklılık söz konusudur.

1.1. Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler (KKEG)

Ticari kazancın elde edilmesi veya idame ettirilmesiyle ilgisi olmayan, gider niteliği

taşımayan, kazanç elde etmek amacıyla yapılmayan, kazancın elde edildiği dönemle ilgili

olmayan, işletmenin iş hacmi ile orantılı olmayan, işletme sahibi ve ortakları veya yöneticilerinin

kusurlarından dolayı ödenen tazminatlar, cezalar, gecikme zamları vergi mevzuatı açısından

gider olarak indirimi yapılamaz.

Türk Vergi Kanunlarına göre gider olarak indirimi kabul edilmeyen ödemeler, 193 sayılı

GVK’nın 41 ve 90 ıncı maddeleri, 5520 sayılı KVK’nın 11 inci maddesi ile diğer çeşitli

kanunlarda yer almakta olup gider olarak indirimi kabul edilmeyen ödemelere aşağıda yer

verilmiştir.

1.1.1. 193 sayılı GVK’nın 41 inci maddesine göre gider kabul edilmiyen ödemeler

1. Teşebbüs sahibi ile eşinin ve çocuklarının işletmeden çektikleri paralar veya aynen

aldıkları sair değerler (Aynen alınan değerler emsal bedeli ile değerlenerek teşebbüs sahibinin

çektiklerine ilave olunur.),

2. Teşebbüs sahibinin kendisine, eşine, küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar,

ücretler, ikramiyeler, komisyonlar ve tazminatlar,

3. Teşebbüs sahibinin işletmeye koyduğu sermaye için yürütülecek faizler,

4. Teşebbüs sahibinin, eşinin ve küçük çocuklarının işletmede cari hesap veya diğer

şekillerdeki alacakları üzerinden yürütülecek faizler,

5. Bu fıkranın 1 ila 4 numaralı bentlerinde yazılı olan işlemler hariç olmak üzere,

teşebbüs sahibinin, ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine aykırı olarak tespit edilen bedel

veya fiyatlar üzerinden mal veya hizmet alım ya da satımında bulunması halinde, emsallere

uygun bedel veya fiyatlar ile teşebbüs sahibince uygulanmış bedel veya fiyat arasındaki işletme

aleyhine oluşan farklar işletmeden çekilmiş sayılır.

202

Teşebbüs sahibinin eşi, üstsoy ve altsoyu, üçüncü derece dâhil yansoy ve kayın hısımları

ile doğrudan veya dolaylı ortağı bulunduğu şirketler, bu şirketlerin ortakları, bu şirketlerin

idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından kontrolü altında bulunan diğer şirketler ilişkili kişi

sayılır.

Bu bent uygulamasında, imalat ve inşaat, kiralama ve kiraya verme, ödünç para alınması

veya verilmesi, ücret, ikramiye ve benzeri ödemeleri gerektiren işlemler, her hal ve şartta mal

veya hizmet alım ya da satımı olarak değerlendirilir.

İşletmeden çekilmiş sayılan farklar, ilişkili kişi tarafından beyan edilmiş gelir veya

kurumlar vergisi matrahının hesabında dikkate alınmış ise ilişkili kişinin vergilendirme işlemleri

buna göre düzeltilir. İlişkili kişiler ve bu kişilerle yapılan işlemler hakkında bu maddede yer

almayan hususlar bakımından, 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanununun 13 üncü maddesi

hükmü uygulanır.

6. Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile teşebbüs sahibinin suçlarından doğan

tazminatlar (Akitlerde ceza şartlı olarak derpiş edilen tazminatlar, cezai mahiyette tazminat

sayılmaz.)

7. Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam

giderlerinin % 50'si (Bakanlar Kurulu, bu oranı % 100'e kadar artırmaya, sıfıra kadar indirmeye

yetkilidir.)

8. Kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan, yat, kotra, tekne, sürat teknesi

gibi motorlu deniz, uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet konusu ile

ilgili olmayanların giderleri ile amortismanları,

9. Kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma münhasır

olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı kaynaklara

ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan gider ve

maliyet unsurları toplamının %10’unu aşmamak üzere Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan kısmı.

Belirlenecek oranı sektörler itibarıyla farklılaştırmaya Bakanlar Kurulu, bendin

uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.

10. Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak

maddi ve manevi zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri.

1.1.2. 193 sayılı GVK’nın 90 ıncı maddesine göre indirilmiyecek giderler

Gelir Vergisi ile diğer şahsi vergiler ve her ne şekilde olursa olsun vergi cezaları ve para

cezaları, 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsili Usulü hakkındaki Kanun hükümlerine göre

ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler Gelir Vergisinin matrahından ve gelir unsurlarından

indirilmez.

213 sayılı Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ödenen gecikme faizleri, vergi

matrahından ve gelir unsurlarından indirilmez.

1.1.3. 5520 sayılı KVK’nın 11 inci maddesine göre kabul edilmeyen indirimler

Kurum kazancının tespitinde aşağıdaki indirimlerin yapılması kabul edilmez:

1. Öz sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faizler,

2. Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri giderler,

3. Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar,

203

4.Her ne şekilde ve ne isimle olursa olsun ayrılan yedek akçeler (Türk Ticaret Kanununa,

kurumların kuruluş kanunlarına, tüzüklerine, ana statülerine veya sözleşmelerine göre safi

kazançlardan ayırdıkları tüm yedek akçeler ile Bankacılık Kanununa göre bankaların ayırdıkları

genel karşılıklar dahil),

5. Bu Kanuna göre hesaplanan kurumlar vergisi ile her türlü para cezaları, vergi cezaları,

6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre ödenen

cezalar, gecikme zamları ve faizler ile Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ödenen gecikme

faizleri,

6. Kanunlarla veya kanunların verdiği yetkiye dayanılarak tespit edilen hadler saklı

kalmak kaydıyla, menkul kıymetlerin itibari değerlerinin altında ihracından doğan zararlar ile bu

menkul kıymetlere ilişkin olarak ödenen komisyonlar ve benzeri her türlü giderler,

7. Kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan; yat, kotra, tekne, sürat teknesi

gibi motorlu deniz taşıtları ile uçak, helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet

konusu ile ilgili olmayanların giderleri ve amortismanları,

8. Sözleşmelerde ceza şartı olarak konulan tazminatlar hariç olmak üzere kurumun

kendisinin, ortaklarının, yöneticilerinin ve çalışanlarının suçlarından doğan maddi ve manevi

zarar tazminat giderleri,

9. Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak maddi

ve manevi zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri,

10. Her türlü alkol ve alkollü içkiler ile tütün ve tütün mamullerine ait ilan ve reklam

giderlerinin % 50'si, Bakanlar Kurulu bu oranı % 100'e kadar artırmaya veya sıfıra kadar

indirmeye yetkilidir,

10. Kredi kuruluşları, finansal kuruluşlar, finansal kiralama, faktoring ve finansman

şirketleri dışında, kullanılan yabancı kaynakları öz kaynaklarını aşan işletmelerde, aşan kısma

münhasır olmak üzere, yatırımın maliyetine eklenenler hariç, işletmede kullanılan yabancı

kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kâr payı, kur farkı ve benzeri adlar altında yapılan

gider ve maliyet unsurları toplamının %10’unu aşmamak üzere Bakanlar Kurulunca

kararlaştırılan kısmı. Belirlenecek oranı sektörler itibarıyla farklılaştırmaya Bakanlar Kurulu,

bendin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.

1.1.4. Diğer mevzuatta düzenlenen Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

1. 3065 sayılı KDV Kanunu’nun 58 inci maddesinde “ Mükellefin vergiye tabi

işlemleri üzerinden hesaplanan Katma Değer Vergisi ile mükellefçe indirilebilecek Katma Değer

Vergisi, Gelir ve Kurumlar Vergisi matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez.” hükmü

yer almıştır.

2. 197 sayılı Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’nun 14 üncü maddesinde “Bu Kanuna

bağlı (I) (…) (2) ve (IV) sayılı tarifelerde yer alan taşıtlardan (Ticari maksatla kullanılan uçak ve

helikopterler ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin bu amaçla kiraya verdikleri

taşıtlar hariç) alınan vergi ve cezalar ile gecikme zamları gelir ve kurumlar vergilerinin

matrahlarının tespitinde gider olarak kabul edilmez.” hükmü yer almıştır.

3. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun 88 inci

maddesinde “ SGK’ya fiilen ödenmeyen prim tutarları, gelir vergisi ve kurumlar vergisi

uygulamasında gider yazılamaz” hükmü yer almıştır.

4. 6802 Sayılı Gider Vergileri Kanununun 39 uncu maddesinde "Bu vergi, katma

değer vergisi matrahına dahil edilmez, gelir ve kurumlar vergisi uygulamasında gider

204

kaydedilmez ve hiçbir vergiden mahsup edilmez" hükmü gereği Özel İletişim Vergisi tutarlarının

vergi matrahının tespitinde gider olarak kabul edilmez.

5. Kıdem tazminatları için ayrılan karşılıkları : 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun

40/3 maddesi çerçevesinde Kuruluşlar tarafından çalışan işçileri gelecek yıllarda ödeyecekleri

kıdem tazminatı tutarlarının hesaplanarak kayıtlara alındığı, fakat ödenmediği durumlarda gider

olarak kabul edilmemekte, ancak fiilen ödendiklerinde gider olarak Vergi yasaları tarafından

kabul edilmektedir.

6. Çalınma, kaybolma ve dolandırıcılık nedenleriyle doğan zararlar,

7. Vadeli çekler için hesaplanan reeskontlar ile mevcut borç senetlerini reeskonta tabi

tutmayıp, buna karşın alacak senetlerinin reeskonta tabi tutan kurumların hesapladıkları

reeskontlar,

8. Vefat ilanları karşılığında verilen meblağlar ve çelenk masrafları,

9. Faaliyet konusuyla ilgili olsa da, kurulması veya kayıt olunmasında yasal bir

zorunluluk bulunmayan, tamamen gönüllülük esasına dayanan dernek veya birliklere ödenen

masrafa katılma payları,

9. Bir başka kişi, Şirket veya Kurum adına düzenlenmiş belgelere istinaden yapılan

giderler,

10. Yasal olarak azami had belirlenmiş giderlerde belirlenen hadleri aşan kısım (azami

oranının üzerindeki herhangi bir oranda ayrılan amortismanlar, Gelir Vergisi Kanunu'nun 40/8.

maddesinde hüküm altına alınan haddin üstünde ödenen sendika aidatları vb.),

11. Kanunen yasaklanmış faaliyetlerin yapılmasından kaynaklanan giderler (Rüşvet, yasa

dışı örgütlere yapılan bağış ve yardımlar vb.),

12. Maliyet olarak dikkate alınması gereken harcamaların doğrudan gider yazılması,

13. Dönemsellik ilkesi gereği cari yıl haricindeki geçmiş veya gelecek yıllara ait giderler,

14. Siyasi partilere ve Kurumlar Vergisi Kanunu'nun 14/6. maddesi kapsamına girmeyen

diğer gerçek ve tüzel kişilere yapılan bağışlar,

15.Kanunlarda düzenlenen özel haller hariç olmak üzere belgelendirilemeyen giderler,

16.Nedeni bulunamayan sayım ve tesellüm noksanları,

17.Vergi Usul Kanunu'nda düzenlenmemiş bulunan karşılıklar,

Vergi mevzuatımıza göre ticari kazancın tespitinde gider olarak indirilmesi kabul

edilmeyen ödemeler, detaylı olarak “Gider Konusu” ve “Vergi Kanun Madde” numarasına göre

ayrıca aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.

205

GİDER KONUSU MADDE

Ticari kazancın elde edilmesi veya idame ettirilmesiyle ilgili olmayan faaliyetler için

yapılan harcamalar. G.V.K. 40/1

Dönem içerisinde ödenmeyen sigorta primleri (Aralık ayına ait primler Ocak ayında

ödenmek koşuluyla Aralık ayında gider yazılabilir. G.V. K. 40/2

İşle ilgili olmakla birlikte, mukavelename, ilâm veya kanun emrine

dayanmayan zarar, ziyan ve tazminat ödemeleri. G.V. K. 40/3

İşle ilgili olmayan veya yapılan işin ehemmiyeti ve genişliği ile mütenasip

bulunmayan seyahat ve ikamet giderleri. G.V. K. 40/4

İşletmeye dâhil olmayan, kiralama yoluyla da edinilmemiş taşıtlara ait giderler. G.V. K. 40/5

V.U.K. hükümlerine uygun olarak ayrılmayan amortisman giderleri G.V. K.40/7

İşverenlerce, sendikalara ödenen aidatların bir aylık tutarının işyerinde işçilere

ödenen çıplak ücretin bir günlük toplamının aşan kısmı. G.V. K. 40/8

Teşebbüs sahibi ile eşinin ve çocuklarının işletmeden çektikleri paralar veya ayın

olarak aldıkları sair değerler. G.V. K. 41/1

Teşebbüs sahibinin kendisine, eşine, küçük çocuklarına işletmeden ödenen aylıklar,

ücretler, ikramiyeler, komisyonlar ve tazminatlar. G.V. K. 41/2

Teşebbüs sahibinin, işletmeye koyduğu sermaye için yürütülecek faizler. G.V. K. 41/3

Teşebbüs sahibinin, eşinin ve küçük Çocuklarının işletmede cari hesap ve diğer

şekillerdeki alacakları üzerinden yürütülecek faizler. G.V. K. 41/4

Teşebbüs sahibinin suçlarından doğan cezalar ve tazminatlar. G.V. K. 41/6

Her türlü vergi cezaları. G.V. K. 41/6

Kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan yat, kotra, tekne, sürat teknesi

gibi motorlu deniz, uçak ve helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas faaliyet

konusu ile ilgili olmayanların giderleri ile amortismanları;

G.V. K. 41/8

A.A.T.U.H.K. hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler G.V. K. 90

Gelir Vergisi ile Diğer Şahsi Vergiler. G.V. K .90

V.U.K. hükümlerine göre ödenen gecikme faizleri. G.V. K. 90

Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin maliyet bedeline dâhil edilmesi gereken

harcamalar doğrudan gider kaydedilmez.

V.U.K /269, 270,

271, 272, 273

Giderlerin kayıtlara intikali tevsik edici vesikalara dayanmak zorundadır. Genelde

belgesiz gider kaydı mümkün değildir. Sadece VUK 228’nci maddesinde öngörülen

hallerde belgesiz gider kaydı yapılabilir.

V.U.K. 227.228

Satın alınan veya imal edilen emtianın maliyet bedeline dâhil edilmesi gereken

unsurlar doğrudan gider yazılamaz. V.U.K. 274, 275

Gelecek hesap dönemlerine ait olan peşin ödenmiş giderler, ilgili oldukları dönemde

gider yazılmak üzere aktifleştirilirler. V.U.K. 283

KDV hariç satın alma bedeli 900,00 TL (2017 yılı için) üzerinde olan sabit

kıymetler doğrudan gider yazılamaz. Amortismana tabi tutularak yok edilirler. V.U.K. 313

206

Amortismanların gider kaydı için, V.U.K. hükümlerine uygun olarak hesaplanması

gerekir. V.U.K. 313

Beş yıldan fazla nakledilen geçmiş yıl zararları. K.V.K. 9/a

Mükelleflerin, işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji

ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve geliştirme harcamaları (Ar-Ge). tutarının %

40'ını aşan kısmı

K.V.K. 10/a

3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında

Kanun ile 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri Hakkında

Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının profesyonel spor dalları için

% 50'sini aşan kısmı

K.V.K. 10/b

Genel ve özel bütçeli kamu idarelerine, il özel idarelerine, belediyelere ve köylere,

Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınan vakıflara ve kamu yararına çalışan

dernekler ile bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetinde bulunan kurum ve

kuruluşlara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımların toplamının o yıla ait

kurum kazancının % 5'ini aşan kısmı.

K.V.K. 10/c

Öz sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faizler. K.V.K. 11/a

Örtülü sermaye üzerinden ödenen veya hesaplanan faiz, kur farkları ve benzeri

giderler. K.V.K. 11/b

Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan kazançlar. K.V.K. 11/c

Her ne şekilde ve ne isimle olursa olsun ayrılan yedek akçeler. K.V.K. 11/ç

A.A.T.U.H.K. hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler. K.V.K. 11/d

Her türlü para cezaları, vergi cezaları. K.V.K. 11/d

Kurumlar Vergisi. K.V.K. 11/d

Kanunlarla veya kanunların verdiği yetkiye dayanılarak tespit edilen hadler saklı

kalmak kaydıyla, menkul kıymetlerin itibari değerlerinin altında ihracından doğan

zararlar ile bu menkul kıymetlere ilişkin olarak ödenen komisyonlar ve benzeri her

türlü giderler.

K.V.K. 11/e

Kiralama yoluyla edinilen veya işletmede kayıtlı olan; yat, kotra, tekne, sürat teknesi

gibi motorlu deniz taşıtları ile uçak, helikopter gibi hava taşıtlarından işletmenin esas

faaliyet konusu ile ilgili olmayanların giderleri ve amortismanları.

K.V.K. 11/f

Sözleşmelerde ceza şartı olarak konulan tazminatlar hariç olmak üzere kurumun

kendisinin, ortaklarının, yöneticilerinin ve çalışanlarının suçlarından doğan maddi

ve manevi zarar tazminat giderleri.

K.V.K. 11/g

Basın yoluyla işlenen fiillerden veya radyo ve televizyon yayınlarından doğacak

maddi ve manevi zararlardan dolayı ödenen tazminat giderleri. K.V.K. 11/h

Kanunen kabul edilmeyen giderler nedeniyle yüklenilen KDV'de kanunen kabul

edilmeyen gider olarak kayda alınır. K.D.V. 30

İşletmeye dâhil olup, M.T.V.K.’nun (I), (III) ve (IV) sayılı tarifelerde yer alan

taşıtlardan binek otomobilleri, deniz ve hava araçları için ödenen (Ticari maksatla M.T.V.K.14

207

1.2. İstisnalar ve İndirimler

1. İştirak Kazançları İstisnası (KVK 5/1-a)

2. Yurt Dışı İştirak Kazançları İstisnası (KVK 5/1-b)

3. Tam Mükellef Anonim Şirketlerin Yurt Dışı İştirak Hisselerini Elden Çıkarmalarına

İlişkin İstisna (KVK 5/1-c)

4. Emisyon Primi Kazancı İstisnası (KVK 5/1-ç)

5. Türkiye’de Kurulu Fonlar ile Yatırım Ortaklıklarının Kazançlarına İlişkin İstisna

(KVK 5/1-d)

6. Taşınmazlar ve İştirak Hisseleri ile Kurucu Senetleri, İntifa Senetleri ve Rüçhan

Hakları Satış Kazancı İstisnası (KVK 5/1-e)

7. Bankalara veya TMSF’ye Borçlu Durumda Olan Kurumlar ile Bankalara Tanınan

İstisna (KVK 5/1-f)

8. Yurt Dışı Şube Kazançları İstisnası (KVK 5/1-g)

9. Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri ile Teknik Hizmetlerden Sağlanan

Kazançlarda İstisna (KVK 5/1-h)

10. Eğitim Tesisleri, Özel Kreş ve Gündüz Bakımevleri ile Rehabilitasyon Merkezlerinin

İşletilmesinden Elde Edilen Kazançlara İlişkin İstisna (KVK 5/1-ı)

11. Risturn İstisnası

12. Sat-Kirala-Geri Al İşlemlerinden Doğan Kazançlarda İstisna Uygulaması

13. Kira Sertifikası İhracı Amacıyla Her Türlü Varlık ve Hakların Satışından Doğan

Kazançlarda İstisna Uygulaması

14. Yabancı Fon Kazançlarının ve Bu Fonların Portföy Yöneticiliğini Yapan Şirketlerin

Vergisel Durumu

15. Sınai Mülkiyet Haklarında İstisna

16. Yatırım İndirimi

17. Diğer Kanunlarda Yer Alan İstisnalar

17.1. Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin İşletilmesinden ve Devrinden

Elde Edilecek Kazançlara İlişkin İstisna

17.2. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nda Yer Alan İstisna

17.3. Serbest Bölgelerde Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası

kullanılan uçak ve helikopterler ile taşıt kiralama faaliyeti ile uğraşan işletmelerin

bu amaçla kiraya verdikleri taşıtlar hariç) vergi ve cezalar ile gecikme zamları,

Gider Vergileri Kanunu hükümlerine gere düzenlenen “Özel İletişim Vergisi" gelir

ve kurumlar vergisi uygulamasında gider kaydedilmez ve hiçbir vergiden mahsup

edilmez.

208

17.4. Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu Kapsamında Düzenlenen Ürün

Senetlerinin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar

17.5. Elektrik Piyasası Kanunu Kapsamında İstisna

17.6. Araştırma Altyapılarının Kurumlar Vergisi İstisnası

18. Diğer İndirimler

18.1. AR-GE İndirimi

18.2. Sponsorluk Harcamaları

18.3. Bağış ve Yardımlar

18.4. Girişim Sermayesi Fonu İndirimi

18.5. Türkiye'den Yurtdışı Mukimi Kişi ve Kurumlara Verilen Hizmet Kazançlarına

İlişkin İndirim

18.6. Korumalı İşyeri İndirimi

18.7. Sermaye Artırımında İndirim

18.8. Teknogirişim Sermayesi Desteği

18.9. Tekonoloji Geliştirme Bölgesinde Faaliyette Bulunanlara Sağlanan Sermaye

Destekleri

209

2.Geçici Vergi ve Kurumlar Vergisinin Hesaplanması ve Muhasebeleştirilmesi

Örnek: Ankara AŞ, 2016 yılı faaliyet dönemine ait geçici vergi dönemlerine ilişkin tutarlar

aşağıdadır.

Geçici

vergi

dönemi

Ticari kar

(kümülatif)

TL

Mali kar (Geçici

vergi matrahı)

TL

Hesaplanan

geçici vergi

% 20

Ödenecek

geçici vergi

1. Dönem 5.000 6.000 1.200 1.200

2. Dönem 7.000 8.000 1.600 1600-1.200: 400

3. Dönem 11.000 14.000 2.800 2.800 – 1.600:1.200

4. Dönem 15.000 17.500 3.500 3.500-2.800 : 700

1. Geçici Vergi Dönemi : Beyanname verildiğindeki kayıt : 01.01.2016 –

31.03.2016 dönemi için

2. Geçici Vergi Dönemi : Beyanname verildiğindeki kayıt : 01.04.2016 –

31.06.2016 dönemi için

3. Geçici Vergi Dönemi : Beyanname verildiğindeki kayıt : 01.07.2016 – 31.09.2016

dönemi için

14.05.2016

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 1.200

193.01.001.001 I. dönem kurum geçici vergi

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 1.200

360.03. 001 I. dönem kurum geçici vergi

17.05.2016

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 1.200

360.03. 001 I. dönem kurum geçici vergi

102 BANKALAR 1.200

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

14.08.2016

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 400

193.01.001.002 II. dönem kurum geçici vergi

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 400

360.03. 002 II. dönem kurum geçici vergi

17.08.2016

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 400

360.03. 002 II. dönem kurum geçici vergi

102 BANKALAR 400

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

14.11.2016

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 1.200

193.01.001.003 III. dönem kurum geçici vergi

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 1.200

360.03.003 III. dönem kurum geçici vergi

210

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ

VE FONLAR

1.200

400

1.200

2.800

4.Dönem geçici vergi kayıtları 2017 yılında yapılır.

17.11.2016

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 1.200

360.03.003 III. dönem kurum geçici vergi

102 BANKALAR 1.200

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

31.12.2016

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ.YAS.YÜK.KAR. 3.500

370 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ.YAS.YÜK.KAR. 3.500

KV karşılığı ayrılması

31.12.2016

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 15.000

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ.YAS.YÜK.KAR. 3.500

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 11.500

Dönem karı veya zararı hesabının kapatılması

31.12.2016

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 11.500

590 DÖNEM NET KARI 11.500

Dönem net karı

31.12.2016

371 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ YÜK. 2.800

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 2.800

14.02.2017

370 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ.YAS.YÜK.KAR. 3.500

371 DÖNEM KARININ PEŞİN ÖDENEN VERGİ YÜK. 2.800

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 700

360.03.004 IV. dönem kurum geçici vergi

17.02.2017

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 700

360.03.004 IV. dönem kurum geçici vergi

102 BANKALAR 700

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

2016/4.Dönem Geçici Verginin Ödenmesi

211

Faaliyet dönemini karla kapatan Ankara AŞ’nin Kurumlar Vergisi (KV) karşılığının

hesaplanması:

Ankara AŞ,’nin 2016 yılı kurumlar vergisine ilişkin veriler aşağıdadır.

Şirketin KV tutarını hesaplayarak kayıtlarını yapınız.

2016 yılına ait Ödenen Geçici Vergi tutarı 280.000 TL’dir.

Dönem kârı 3.250.000

İlaveler (+) 180.000

Kıdem tazminatı karşılıkları : 80.000

Ödenen vergi cezaları : 75.000

Özel iletişim vergisi : 25.000

İndirimler (-) 40.000

Yurt içi iştirak kazancı : 30.000

Yurt dışı inşaat işleri kazancı : -

Taşınmaz satış kazancı : 10.000

Mali kâr (Kurumlar vergisi matrahı) 3.390.000

Kurumlar vergisi (%20) 678.000

Dönem net kârı 2.572.000

Ticari kâr olmasına rağmen, Ankara AŞ’nin kurumlar vergisi karşılığının ayrılması

sonucu hesap döneminin zararla sonuçlanması :

Ankara AŞ,’nin 2016 yılı kurumlar vergisine ilişkin veriler aşağıdadır.

Şirketin KV tutarını hesaplayarak kayıtlarını yapınız.

31.12.2016

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. 678.000

370 D. KARI VER. VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. 678.000

Dönem karı vergi yasal yük. kar.

31.12.2016

371 DÖNEM KARININ PEŞ. ÖDE. VER. VE DİĞ. YAS. YÜK. 280.000

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 280.000

Peşin verginin aktarımı

31.12.2016

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 3.250.000

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ.YAS.YÜK.K. 678.000

692 DÖNEM NET KARI 2.572.000

31.12.2016

692 DÖNEM NET KARI 2.572.000

590 DÖNEM NET KARI 2.572.000

Dönem net karının bilanço hesabına aktarımı

…../04 /2017

370 D. KARI VER. VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. 678.000

371 DÖNEM KARI. PEŞ.ÖDE.VER.VE DİĞ.YAS.YÜK. 280.000

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 398.000

360.02 Kurumlar Vergisi

Kurumlar vergisi karşılığının ayrılması

212

2016 yılına ait Ödenen Geçici Vergi tutarı 80.000 TL’dir.

Dönem kârı 70.000

İlaveler (+) 500.000

Kıdem tazminatı karşılıkları : 400.000

Ödenen vergi cezaları : 80.000

Özel iletişim vergisi : 20.000

İndirimler (-) 40.000

Yurt içi iştirak kazancı : 40.000

Yurt dışı inşaat işleri kazancı : -

Taşınmaz satış kazancı : -

Mali kâr (Kurumlar vergisi matrahı) 530.000

Kurumlar vergisi (%20) 106.000

Dönem net zararı ( - ) (36.000)

Ticari bilanço zararı bulunan Ankara AŞ’nin, KKEG nedeniyle vergi karşılığı

hesaplanması :

Ankara AŞ,’nin 2016 yılı kurumlar vergisine ilişkin veriler aşağıdadır.

Şirketin KV tutarını hesaplayarak kayıtlarını yapınız.

2016 yılına ait Ödenen Geçici Vergi tutarı 2.300 TL’dir.

31.12.2016

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. 106.000

370 D. KARI VER. VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. 106.000

Dönem karı vergi yasal yük. kar.

31.12.2016

371 DÖNEM KARININ PEŞ. ÖDE. VER. VE DİĞ. YAS. YÜK. 80.000

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 80.000

Peşin verginin aktarımı

31.12.2016

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 70.000

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 36.000

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ.YAS.YÜK.K. 106.000

31.12.2016

591 DÖNEM NET ZARARI 36.000

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 36.000

Dönem net zararının bilanço hesabına aktarımı

…../04 /2017

370 D. KARI VER. VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. 106.000

371 DÖNEM KARININ PEŞ. ÖDE. VER. VE DİĞ. YAS. YÜK. 80.000

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 26.000

360.02 Kurumlar Vergisi

Kurumlar vergisi karşılığının ayrılması

213

Dönem zararı 102.000

İlaveler (+) 185.000

Kıdem tazminatı karşılıkları : 105.000

Ödenen vergi cezaları : 70.000

Özel iletişim vergisi : 10.000

İndirimler (-) 27.000

Yurt içi iştirak kazancı : 17.000

Taşınmaz satış kazancı : 10.000

Mali kâr (Kurumlar vergisi matrahı) 56.000

Kurumlar vergisi (%20) 11.200

Dönem net zararı ( - ) (113.200)

3. Kurumlar Vergisi Kanununun 32/A Maddesinde Yer Alan İndirimli Kurumlar

Vergisi Uygulaması

Kurumlar Vergisi Kanununa 32/A maddesi olarak 5838 sayılı Kanunla eklenen indirimli

kurumlar vergisi müessesesinin amacı, kalkınma planları ve yıllık programlarda öngörülen

hedeflere uygun olarak, tasarrufları katma değeri yüksek yatırımlara yönlendirmek, üretimi ve

istihdamı artırmak, uluslararası rekabet gücünü artıracak büyük ölçekli yatırımları özendirmek,

doğrudan yabancı yatırımları artırmak, bölgesel gelişmişlik farklılıklarını gidermek, araştırma ve

geliştirme faaliyetlerini desteklemektir.

İndirimli kurumlar vergisi müessesesi ile Ekonomi Bakanlığı tarafından teşvik belgesine

bağlanan yatırımlar dolayısıyla elde edilen kazançların düşük oranda vergilendirilmesi

amaçlanmıştır. 15/06/2012 tarih ve 2012/3305 sayılı “Yatırımlarda Devlet Yardımları Hakkında

31.12.2016

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. 11.200

370 D. KARI VER. VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. 11.200

Dönem karı vergi yasal yük. kar.

31.12.2016

371 DÖNEM KARININ PEŞ. ÖDE. VER. VE DİĞ. YAS. YÜK. 2.300

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 2.300

Peşin verginin aktarımı

31.12.2016

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 113.200

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 102.000

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ.YAS.YÜK.K. 11.200

31.12.2016

591 DÖNEM NET ZARARI 113.200

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 113.200

Dönem net zararının bilanço hesabına aktarımı

…../04 /2017

370 D. KARI VER. VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. 11.200

371 DÖNEM KARI.PEŞ.ÖDE.VER.VE DİĞ.YAS.YÜK. 2.300

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 8.900

360.02 Kurumlar Vergisi

Kurumlar vergisi karşılığının ayrılması

214

Karar”a göre, bölgesel ve büyük ölçekli yatırımlara, Kararda belirtilen indirimli kurumlar vergisi

oranları uygulanmaktadır. Karara göre;

-İndirilen kurumlar vergisi veya gelir vergisi tutarı yatırıma katkı tutarına ulaşıncaya

kadar indirimli vergi uygulamasına devam edilir.

- Yatırımın kısmen veya tamamen faaliyete geçmesinden sonra devri halinde indirimli

vergi oranından devir tarihine kadar devreden, devir tarihinden sonra ise devralan, aynı koşulları

yerine getirmek kaydıyla yatırıma katkı tutarının kalan kısmı için yararlanır.

Örnek : Yeni kurulan Ankara AŞ’nin 2014 hesap döneminde başlamış olduğu ve yatırım

teşvik belgesi kapsamındaki komple yeni yatırımının toplam tutarı 8.000.000 TL’dir. 2015 hesap

döneminde kısmen işletilmeye başlanan bu yatırımın 1.000.000 TL’lik kısmı gerçekleştirilmiş

ve Ankara AŞ, söz konusu yatırımdan bu hesap döneminde 300.000 TL kazanç elde etmiştir.

(Yatırıma katkı oranı: % 40, vergi indirim oranı: % 60)

Toplam yatırıma katkı tutarı : Toplam yatırım harcaması x Yatırıma katkı oranı

: 8.000.000 TL x % 40 : 3.200.000 TL

2015 hesap döneminde hak kazanılan yatırıma katkı tutarı :

Gerçekleştirilen yatırım harcaması x Yatırıma katkı oranı :

1.000.000 TL x % 40 : 400.000 TL

Buna göre, Ankara AŞ’nin yatırım teşvik belgesi kapsamındaki bu yatırımından 2015 hesap

döneminde elde ettiği kazanca uygulanacak indirimli kurumlar vergisi oranı ile yararlanılan

yatırıma katkı tutarı aşağıdaki gibi olacaktır.

İndirimli KV oranı : [KV oranı - (KV oranı x Vergi indirim oranı)]

: [% 20 - (% 20 x % 60)] = [% 20 - % 12] : % 8

-Yatırımdan elde edilen kazanç...................................................... : 300.000 TL

- İndirimli KV olmasaydı ödenecek KV (300.000 TL x %20)……..: 60.000 TL

- İndirimli orana göre hesaplanan KV (300.000 TL x %8) : 24.000 TL

- Yararlanılan yatırıma katkı tutarı (60.000 TL - 24.000 TL)….......: 36.000 TL

Ankara AŞ’nin yatırım teşvik belgesi kapsamındaki yatırımının kısmen işletilmesinden 2015

hesap döneminde elde ettiği 300.000 TL kazancına indirimli kurumlar vergisi uygulanmak

suretiyle faydalandığı yatırıma katkı tutarı 36.000 TL’dir. Dolayısıyla, yapılan yatırım harcaması

nedeniyle 2015 hesap döneminde hak kazanılan 400.000 TL’lik yatırıma katkı tutarının bu

dönemde faydalanılamayan (400.000 TL - 36.000 TL) 364.000 TL’lik kısmından izleyen hesap

dönemlerinde bu yatırımdan elde edilen kazançlara indirimli vergi oranı uygulanmak suretiyle

yararlanılabilecektir.

215

Örnek :

1- Ankara AŞ 2016 yılında 200.000 TL kar ederek dönem karı üzerinden 40.000 TL Kurumlar

Vergisi hesaplıyor.

2- Ankara AŞ’nin 2016 yılı kayıtlarında 17.000 TL peşin ödenen vergi tutarı bulunmaktadır.

3-Ankara AŞ, 2017 yılında KV vergisi beyannamesi verilerek vergi ödeniyor.

4. Kıdem Tazminatı :

Kıdem tazminatı, 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü maddesi ile düzenlenmiştir.

22.05.2003 tarih ve 4857 sayılı Kanunun 120 nci maddesiyle, 1475 sayılı İş Kanununun 14 üncü

maddesi hariç diğer maddeleri yürürlükten kaldırılmıştır.

İşçinin, çeşitli nedenlerden dolayı işinden ayrılırken, çalıştığı yıllar için işveren tarafından

ödenen tazminat olan kıdem tazminatı tutarları, 193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 40/3

maddesi çerçevesinde Kuruluşlar tarafından çalışan işçileri gelecek yıllarda ödeyecekleri kıdem

31/12 /2016

691 DÖNEM KARI VERGİ DEĞ. YAS. YÜK. KAR. 40.000

370 DÖNEM KARI VERGİ VE DEĞ. YAS. YÜK. KAR. 40.000

KV tahakkuku

31/12 /2016

690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 200.000

691 DÖNEM KARI VERGİ DEĞ. YAS. YÜK. KAR. 40.000

692 DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI 160.000

31/12 /2016

692 DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI 200.000

590 DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI 160.000

31/12 /2016

371 DÖNEM KÂRININ PEŞİN ÖDE. VERGİ VE DİĞER YÜK. 17.000

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 17.000

25/04 /2017

370 DÖNEM KARI VERGİ VE DEĞ. YAS. YÜK. KAR. 40.000

371 DÖNEM KÂRI PEŞİN ÖDE.VERGİ VE DİĞ. YÜK. 17.000

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 23.000

360.02 Kurumlar Vergisi

25/04 /2017

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 40.000

360.02 Kurumlar Vergisi

102 BANKALAR 23.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

216

tazminatı tutarlarının hesaplanarak kayıtlara alındığı, fakat ödenmediği durumlarda gider olarak

kabul edilmemekte, ancak fiilen ödendiklerinde gider olarak Vergi mevzuatı tarafından kabul

edilmektedir.

193 sayılı GVK’nın “ İndirilecek Giderler” başlıklı 40 ıncı maddesinin 3 üncü bendinde,

“ İşle ilgili olmak şartiyle, mukavelenameye veya ilama veya kanun emrine istinaden ödenen

zarar; ziyan ve tazminatlar;” ödemelerinin, safi kazancın tespit edilmesinde indirilmesinin kabul

edileceği belirlenmiştir.

Dolayısıyla, kıdem tazminatının gider olarak kaydı konusunda 193 sayılı Gelir Vergisi

Kanununun 40 ıncı maddesinde özel bir hüküm olmamakla birlikte aynı maddenin 3 üncü bendi

çerçevesinde kurum kazancının tespitinde gider olarak indirilebilmesi için İş Kanununa göre

işçinin kıdem tazminatına hak kazanması ve hak edilen kıdem tazminatının da işçiye ödenmiş

olması gerekir. Vergi Kanunlarınca, tahakkuk etmiş olsa da ödenmemiş kıdem tazminatının gider

olarak kabulü mümkün olmadığından, KKEG olarak dikkate alınması gerekmektedir.

İşçiler açısından çalıştıkları döneme ait hak ettikleri kıdem tazminatı tutarının ise; 193

sayılı GVK’nın 25/7 maddesine göre “1475 ve 854 sayılı kanunlara göre ödenmesi gereken

kıdem tazminatlarının tamamının ” Gelir Vergisinden müstesna olduğu hükme bağlanmıştır.

Örnek : Ankara AŞ, 31.12.2016 tarihinde 10 işçi personeli için 2016 yılına ait 100.000

TL kıdem tazminatı karşılığı hesaplayarak 60.000 TL’si genel yönetim, 40.000 TL’si de

pazarlama bölümünde çalışan işçilere ait olduğu belirlenmiştir. Bu tutarın 15.000 TL’si 2017

yılında ödeneceğini belirlenmiştir. 11.07.2017 tarihinde de 15.000 TL tutarındaki kıdem

tazminatı % 06 damga vergisi kesilerek ödeniyor.

31/12 /2016

760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ 40.000

760.02.008 Kıdem tazminatı

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 60.000

770.02.008 Kıdem tazminatı

472 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI 85.000

372 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI 15.000

Kıdem Tazminatı tahakkuku

31/12 /2016

950 KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER 100.000

950.06. kıdem tazminatı karşılıkları

951 KANUNEN KABUL EDİL.GİD.KARŞ. 100.000

951.06. kıdem tazminatı karşılıkları

Kıdem Tazminatı karş. ayrılması

…/…. /2017

372 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI 15.000

102 BANKALAR 14.100

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

360 ÖDENECEK VERGİ FONLAR 900

Kıdem Tazminatı ödenmesi

217

Örnek: Araba parçası üreten Ankara AŞ, su gideri olarak ocak ayı tüketiminin 22.000 TL

olacağını hesaplıyor. 15.02.2017 tarihinde gelen (25.000 + %18 KDV) TL fatura ödeniyor.

5. Borç ve Gider Karşılıkları hesapların incelenmesinde;

-Cari vergilendirme döneminin kurumlar vergisine mahsup edilmek üzere dönem içinde

ödenen geçici vergi ve diğer vergilerin mer’i mevzuattaki sürelerde öngörülen oranlara göre

ödenip ödenmediği, gecikme ve bu nedenle katlanılan faiz yükünün bulunup bulunmadığı, geçici

verginin hesaplanan kurumlar vergisinden mahsup edilip edilmediği, hesaplar arası mahsupların

doğru yapılıp yapılmadığı,

-MSUGT açısından ayrılması gereken kıdem tazminatı karşılıklarının gider olarak kabul

edilebilmesi fiilen ödenmesine bağlı olduğundan, kanunen kabul edilmeyen nitelikte olan kıdem

tazminatı karşılık giderlerinin mali kârın tespitinde göz önünde bulundurulmak üzere nazım

hesaplarda izlenip izlenmediği,

-Kıdem tazminatı karşılığı ayrılan işçinin, kıdem tazminatını hak etmeden işten ayrılması

(kendi isteği ile ayrılma, iş yerinde bir yıldan az çalışma vb.) durumunda ayrılan karşılığın kâr

kaydı suretiyle iptal edilip edilmediği,

-Kıdem tazminatı listesindeki personel sayısı ile muhtasar ve SGK beyannamelerindeki

personel sayısı arasında tutarlılığın olup olmadığı,

- Kıdem tazminatı ayıran Kuruluşlarda, faaliyet dönemine isabet eden kıdem tazminatı

karşılık giderinin satışların maliyeti, pazarlama satış dağıtım ve genel yönetim giderleri arasında

dağıtılıp dağıtılmadığı,

-Özellikle aylık olarak maliyet çıkaran kuruluşlarda, birim maliyetlerin sağlıklı olarak

belirlenmesi ve buna dayalı olarak satış fiyatlarının, stok seviyelerinin ve üretim politikasının

tayin edilebilmesi için tüm maliyet unsurlarının gider yerlerine yüklenip yüklenmediği ve

…/…. /2017

952 İNDİRİLECEK GELİRLER 15.000

952.06 Ödenen kıdem tazminatları

953 İNDİRİLECEK GELİRLER KARŞILIĞI 15.000

953.06 Ödenen kıdem tazminatları karş.

Kıdem Tazminatı tutarının vergiden ind.

30/01/2017

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 22.000

373 MALİYET GİDERLERİ KARŞILIĞI 22.000

15/02/2017

373 MALİYET GİDERLERİ KARŞILIĞI 22.000

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 3.000

191 İNDİRİLECEK KDV 4.500

102 BANKALAR 29.500

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

Su fatura ödemesi

218

bunlardan tutarı belirli olmayanların doğru tahmin edilip edilmediği ve tahmini gider

karşılıklarının dönem sonlarında gerçek tutarları ile mahsup olunup olunmadığı,

-Kıdem tazminatı karşılığı ayırma yükümlülüğünde olan kuruluşlarda; söz konusu

karşılığın dönem sonucuna etkisi de dikkate alınarak ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde tespit

edilip edilmediği,

İncelenir.

H -GELECEK AYLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI (38)

Bu grup, içinde bulunulan dönemde ortaya çıkan ancak gelecek aylara ait gelirler ile

faaliyet dönemine ait olup ödenmesi gelecek aylarda yapılacak giderlerden oluşur.

380 ve 381 nolu hesaplar mevzuatımızda pasif geçici hesaplar olarak yer almaktadır.

Şöyle ki 213 sayılı VUK’un 287 nci maddesinde, “ Pasif geçici hesap kıymetleri” başlıklı

maddede “Gelecek hesap dönemlerine ait olarak peşin tahsil olunan hâsılat ile cari hesap

dönemine ait olup henüz ödenmemiş olan giderler mukayyet değerleri üzerinden pasifleştirilmek

suretiyle değerlenir.” hükmü yer almaktadır.

Pasif geçici hesapların vergi uygulamalarında kullanılmasındaki amaç, her dönemin

hasılat ve giderlerinin ait olduğu yıl hesaplarına kayıt edilmesi gereğidir. Aktif geçici

hesaplardaki peşin ödendiği halde gider yazılamayan harcamaların tam tersine, ödenmediği halde

gider yazılması gereken harcamalar yer almaktadır. Benzer şekilde, tahsil edilmediği halde gelir

yazılan hasılatların tersine tahsil edildiği halde gelir yazıl ayan hasılatlar bulunmaktadır.

213 sayılı VUK’un 287 nci maddesi hükmünden hareketle pasif geçici hesap kıymetleri;

gelecek hesap dönemine ait olup peşin tahsil olunan hâsılat ve cari hesap dönemine ait olup henüz

ödenmemiş olan giderler olmak üzere ikiye ayrılır.

380. GELECEK AYLARA AİT GELİRLER

Gelecek bilanço dönemlerine ait peşin tahsil olunan gelirlerin bir yıldan kısa süreye ait

kısımlarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Peşin tahsil olunan gelirler bu hesabın alacağına kaydedilir. Ait olduğu dönemde

ilgili gelir hesaplarına devredilir.

381. GİDER TAHAKKUKLARI

Gelecek aylarda ödemesi yapılacak ve kesinlikle belgeye dayalı gider tahakkuklarının

izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Yapılan tahakkuklar ilgili gider ve zarar hesaplarına borç, bu hesaba alacak,

yapılan ödemeler borç kaydedilir.

Örnek: Ankara AŞ, 01.11.2016 tarihinde aktifinde bulunan binasını 120.000 + KDV

tutarından 1 yıllığına kiraya vererek kira tutarını peşin tahsil ediyor.

219

Örnek: Ankara AŞ, 01.09.2016 tarihinde 8 ay vadeli, yıllık % 25 faizli 120.000 TL tutarında

banka kredisini Ziraat bankasından kullanıyor. Kullanılan kredi anapara ve kredi faizini vade

sonunda ödüyor.

Faiz = A. n. t. / 100

( 120.000 x 25 x 8)

------------------------- = 20.000 TL, 8 aylık faiz tutarı

( 100 x 12 )

aylık faiz tutarı: 20.000/8 = 2.500 TL

01/11 /2016

102 BANKALAR 141.600

380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER 20.000

380.01.001 Gelecek Aylara Ait Kira Gelirleri

480 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER 100.000

480.01.001 Gelecek Yıllara Ait Kira Gelirleri

391 HESAPLANAN KDV 21.600

Peşin tahsil edilen kira tutarı : 120.000 TL/12 = 10.000 TL x 2 : 20.000

31/12/2016

380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER 20.000

380.01.001 Gelecek Aylara Ait Kira Gelirleri

649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR 20.000

649.03 Kira Gelirleri

Kira tutarının gelir hesabına aktarılması

31/12/2016

480 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER 100.000

480.01.001 Gelecek Yıllara Ait Kira Gelirleri

380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER 100.000

380.01.001 Gelecek Aylara Ait Kira Gelirleri

Kira gelirinin kısa vadeli hesaba aktarımı

01/11 /2017

380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER 100.000

380.01.001 Gelecek Aylara Ait Kira Gelirleri

649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR 100.000

649.03 Kira Gelirleri

01/09 /2016

102 BANKALAR 120.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

300 BANKA KREDİLERİ 120.000

300.01.001.001 Ziraat Bankası

% 25 faiz oranı ile 8 aylık kredi kullanımı

220

Örnek : Ankara AŞ’nin 2016 yılı Aralık ayına ait bulunan vadesi 15.01.2017 tarihi olan su

faturası 8.000 TL+KDV olarak gelmiştir.

1. Gelecek aylara ait gelir ve gider tahakkuklarının incelenmesinde;

-Gelecek aylara ait gelirlerin usulünce ve sözleşmelere uygun şekilde tahsil edilip

edilmediği,

-Bu hesapta kayıtlı gelirlerin sonuç hesaplarına zamanında aktarılıp aktarılmadığı ve

kayıtlarının düzenli şekilde tutulup tutulmadığı,

-Tahakkukların konu ve tutar bakımından doğru yapılıp yapılmadığı,

-Yıl içinde maliyetlere intikal ettirilmesi gereken dönemsel giderlerin (ücret, ikramiye,

amortisman, sigorta, faiz vb.) ne şekilde kayıtlara alındığı,

-Gider ve zarar hesaplarını ilgilendiren belgelerin süresinde gelmemesi halinde gecikme

nedenleri, bu durumun düzeltilmesi için ne gibi tedbirler alındığı ve netice hesaplarının

31/12 /2016

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 10.000

780.01.001.001 Kredi faiz giderleri

381 GİDER TAHAKKUKLARI 10.000

381.01.001 Faiz Gider Tahakkukları

Faiz giderinin tahakkuku

01/05 /2017

300 BANKA KREDİLERİ 120.000

300.01.001.001 Ziraat Bankası

381 GİDER TAHAKKUKLARI 10.000

381.01.001 Faiz Gider Tahakkukları

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 10.000

780.01.001.001 Kredi faiz giderleri

102 BANKALAR 140.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

Kredi anapara ve faizlerinin ödenmesi

20/12 /2016

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 8.000

770.03.001.002 Su Giderleri

191 İNDİRİLECEK KDV 1.440

381 GİDER TAHAKKUKLARI 9.440

381.01.002.002 Su gider tahakkukları

Su faturası tahakkuku

15/01 /2017

381 GİDER TAHAKKUKLARI 9.440

381.01.002.002 Su gider tahakkukları

102 BANKALAR 9.440

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

Faturası ödeme kaydı

221

doğruluğunu zedeleyecek nitelikte bulunup bulunmadığı,

İncelenir.

I- DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR (39)

Özellikle kendi bölümlerinde tanımlanmamış olan diğer kısa vadeli yabancı kaynaklar bu

grupta yer alır.

391- HESAPLANAN KDV

Bu hesap; teslim edilen mal veya ifa edilen hizmetler üzerinden hesaplanan Katma Değer

Vergisi ile işlemi gerçekleşmeyen ya da işlemden vazgeçilen mal ve hizmetlere ilişkin katma

değer vergisinin izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Hesaplanan katma değer vergisi bu hesaba alacak kaydedilir. Düzeltmeler bu

hesaba borç kaydedilir. Vergilendirme dönemi itibariyle bu hesabın bakiyesi, "191-

İNDİRİLECEK KDV" ve/veya "190- DEVREDEN KDV" hesapları ile karşılaştırılır. "Yapılan

karşılaştırmada bu hesabın bakiyesi "191- İNDİRİLECEK KDV" ve/veya 190- DEVREDEN

KDV" hesaplarının bakiyesinden fazla olduğu takdirde vadesinde ödenmek üzere "360-

ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR" hesabına aktarılarak kapatılır.

392. DİĞER KDV

Bu hesap; teşvikli yatırım mallarının ithalinden doğan ve ertelenen Katma Değer Vergisi

ve ihraç kaydıyla satış nedeniyle ertelenen ve terkin edilecek Katma Değer Vergisi gibi ihtiyaca

göre bölümlenir.

İşleyişi : Teşvikli yatırım mallarının ithalinde gümrük idareleri tarafından tarh ve

tahakkuk ettirilerek ertelenen katma değer vergisi, aktifteki ilgili hesabın borcu mukabili bu

hesaba alacak, mevzuat gereği yapılacak terkin sonunda aktifteki ilgili hesabın alacağı karşılığı

bu hesaba borç kaydedilmek suretiyle işlem görür.

Yatırım teşvik belgelerinde öngörüldüğü şekilde gerçekleşmemesi halinde ertelenen

katma değer vergisi bu hesaba borç, ödenmek üzere pasifteki tahakkuk hesabına alacak

kaydedilir.

Vergi dairesince tecil olunan katma değer vergisi 391. Hesaplanan Katma Değer Vergisi

Hesabının borcu mukabili bu hesaba alacak, mevzuat gereği yapılacak terkin sonucunda

borçlusunun alacağı mukabili bu hesaba borç kaydedilir.

İhracatın gerçekleşmemesi halinde ise, tecil olunan katma değer vergisi 391. Hesaplanan

Katma Değer Vergisi Hesabının alacağı mukabili bu hesaba borç kaydedilir.

393- MERKEZ VE ŞUBELER CARİ HESABI

Merkezin şubelerle, şubelerin merkezle veya kendi aralarındaki borç ve alacak

ilişkilerinin izlendiği borçlu ve alacaklı olarak çalışan hesaptır. Bu hesap dönem içinde kullanılır,

füzyon da kapatılır.

İşleyişi: Merkezin şubelerden, şubelerin diğer şubelerden veya merkezden olan

alacakları bu hesaba borç, borçları da alacak kaydedilir."

397- SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI

Sayımlar sonunda tespit edilen kasa, stok ve maddi duran varlıklar fazlalarıyla, üniteler

arası yollamada ortaya çıkan fazlaların geçici olarak kayıt edileceği hesaptır.

222

İşleyişi : Kasa sayım fazlasının tespitinde kasa hesabı borcu karşılığında bu hesaba alacak

kaydolunur. Belgelerine dayanarak üçüncü şahıslara ödenmesi gereken kasa fazlaları bu hesabın

borcuna kaydolunur. Bu hesaptaki kalıntıdan bekleme süresini dolduranlar "671- Önceki Dönem

Gelir ve Kârlar" hesabı alacağına aktarılır.

Stok sayım fazlalarının tespitinde, emsal değeri üzerinden bu hesaba alacak, ilgili stok

hesabına borç yazılır. Sayım dönemi içinde normal olduğu belgelenen fazlalar ilgili maliyet

hesapları karşılığında bu hesaba borç kaydolunur.

Maddi duran varlık fazlasının tespitinde, fazlalar emsal değerleriyle ilgili duran varlık

hesabı karşılığında bu hesaba alacak yazılır, sayım dönemi içinde kâr kaydı gerektiği

belgelenenler "679-Diğer Olağandışı Gelir ve Kârlar Hesabı" karşılığında bu hesaba borç yazılır.

399. DİĞER ÇEŞİTLİ YABANCI KAYNAKLAR

Bu hesap grubu içinde sayılanların dışında kalan diğer çeşitli yabancı kaynakların

izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Yukarıdaki hesaplar dışında oluşan diğer yabancı kaynaklar bu hesabın

alacağına, ödemeler ise borcuna kaydolunur.

Örnek : Fidan AŞ’nin İstanbul şubesi, Bursa şubesinin 10.06.2016 tarihinde kredili olarak

aldığı 30.000 TL + KDV tutarındaki mal bedelini ödüyor.

İstanbul şube kaydı :

Bursa şube kaydı :

1. Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Hesapların İncelenmesinde;

-Hesaplanan ve indirilecek KDV hesapları arasındaki mahsupların zamanında ve doğru

yapılıp yapılmadığı,

-Sayım ve tesellüm fazlalıklarının hangi nedenlerden ileri geldiği ve bu hususta ne gibi

tedbirler alındığı,

-Sayım fazlası olduğu kesinleşen nakit, pul, maddi duran varlık, stok, hisse senedi, tahvil

ve benzeri değerlerin zamanında ve mevzuata uygun olarak tasfiye edilip edilmediği,

10/06 /2016

393 MERKEZ VE ŞUBELER CARİ HESABI 35.400

393.01.003 Bursa şubesi

102 BANKALAR 35.400

10/06 /2016

320 SATICILAR 35.400

393 MERKEZ VE ŞUBELER CARİ HESABI 35.400

393.01.002 İstanbul şubesi

223

- Faturası bilanço tarihinden sonraki dönemde gelen elektrik, su, gaz, telefon v.b.

faturaları için dönemsellik gereği karşılık ayrılıp ayrılmadığı,

- Bilanço sonrası dönemde cari dönem faaliyetlerine ilişkin olarak ödenen personel,

ikramiye v.b. ödemeler için de cari dönem mali tablolarında karşılık ayrılıp ayrılmadığı,

- Önceki dönemde ayrılan karşılıklara ilişkin ödemeleri kontrol ederek, ödemelerin

gerçekleşmemesi halinde ayrılan karşılık tutarlarının doğru hesaplanıp hesaplanmadığı,

- Şirket aleyhine devam eden davalar, verilen ipotekler ve kefaletler, ciro edilen senetler

gibi sebeplerden işletmenin karşı karşıya kalabileceği yükümlülüklerin tespit edilip edilmediği,

- İşçi personel tarafından kullanılmamış izinler için mali tablolarda karşılık ayrılıp

ayrılmadığı ve bu izinlerin kullanımı konusunda Kuruluşların talimat yayımlayıp yayınlamadığı,

incelenir.

224

5- UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Kredi kurumlarından, sermaye piyasasından ve işletmenin ilişkide bulunduğu üçüncü

kişilerden sağlanan ve bir yıldan fazla vadeli olan işletme borçlarını kapsar.

Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar, Mali Borçlar, Ticari Borçlar, Diğer Borçlar, Alınan

Avanslar, Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler, Borç ve Gider Karşılıkları, Gelecek Yıllara

Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları ile Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar şeklinde

bölümlenir.

5.1. MALİ BORÇLAR (40)

Bilanço tarihi itibariyle vadesine bir yıldan fazla süre kalmış bulunan, banka ve diğer

finans kuruluşlarından alınan krediler ile işletmece borçlanma amacıyla ihraç edilmiş, menkul

değerler bu hesap grubunda yer alır.

400. BANKA KREDİLERİ

401. FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR

402. ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA BORÇLANMA MALİYETLERİ(-)

405. ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER

407. ÇIKARILMIŞ DİĞER MENKUL KIYMETLER

408. MENKUL KIYMETLER İHRAÇ FARKI (-)

409. DİĞER MALİ BORÇLAR

5.2. TİCARİ BORÇLAR (42)

Bilanço tarihinden itibaren vadelerine bir yıldan fazla süre bulunan ticari borçlar bu hesap

grubunda yer alır. Bağlı ortaklıklara ve iştiraklere olan ticari borçların tutarları bilanço

dipnotlarında belirtilir.

420. SATICILAR

421. BORÇ SENETLERİ

422. BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)

426. ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR

429. DİĞER TİCARİ BORÇLAR

5.3. DİĞER BORÇLAR (43)

Bu hesap grubu, herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş vadeleri bir

yıldan fazla süreli bulunan borçların kaydedildiği hesapları kapsar.

431. ORTAKLARA BORÇLAR

432. İŞTİRAKLERE BORÇLAR

433. BAĞLI ORTAKLIKLARA BORÇLAR

437. DİĞER BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)

438. KAMUYA OLAN ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ BORÇLAR

439. DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR

225

5.4. ALINAN AVANSLAR (44)

Satış sözleşmeleri ve diğer nedenlerle alınan ve vadeleri bir yılı aşan avanslar bu bölüm

kapsamına girer.

440. ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI

449. ALINAN DİĞER AVANSLAR

5.5. BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI (47)

Bilanço tarihinde belirgin olarak ortaya çıkan ancak tutarının ne olacağı kesin olarak

bilinemeyen veya tutarı bilinmekle birlikte ne zaman tahakkuk edeceği bilinmeyen uzun vadeli

borçlar veya giderler için ayrılan karşılıkların izlendiği hesap grubudur.

Bu grupta yer alan karşılık hesapları aktifi düzenleyici nitelikte değildir.

472. KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI

479. DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI

5.6. GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAKKUKLARI (48)

Bilançonun çıkarıldığı dönemi izleyen yıldan daha sonraki bilanço dönemlerine ait peşin

tahsil olunan gelirler ile faaliyet dönemine ait olup da gelecek bilanço dönemlerinde ödenecek

giderlerden oluşur.

480. GELECEK YILLARA AİT GELİRLER

481. GİDER TAHAKKUKLARI

5.7. DİĞER UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR (49)

Özellikle kendi bölümlerinde tanımlanmamış olan diğer uzun vadeli yabancı kaynaklar

bu grupta yer alır.

492. GELECEK YILLARA ERTELENEN VEYA TERKİN EDİLEN KDV

493. TESİSE KATILMA PAYLARI

İşletmeye ait tesislerden yararlanmak amacıyla üçüncü kişilerin, tesis bedellerine katılma

paylarının kayıt ve izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Katılma paylarının tahsilinde bu hesaba alacak, tesisin ömrü süresine göre

belirlenecek itfa tutarları "649. Faaliyetle İlgili Diğer Gelir ve Kârlar Hesabı"na alınarak bu

hesaba borç kaydedilir.

499. DİĞER ÇEŞİTLİ UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

Örnek : Ankara AŞ, sahibi bulunduğu elektrik santralı hattından komşu Elmas Marangoz

Atölyesi’ne çekilecek elektrik hattı dolayısıyla 24.000 TL + % 18 KDV tesise katılma payı

tahsil etmiştir. Tesise belirlenen faydalı ömür 01.09.2016 tarihinden itibaren 2 yıldır.

226

01.09.2016

102 BANKALAR 28.320

493 TESİSE KATILMA PAYLARI 24.000

391 HESAPLANAN KDV 4.320

tesise katılma payı tahsilat

31.12.2016

493 TESİSE KATILMA PAYLARI 4.000

649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR 4.000

tesise katılma payı gelir kaydı

227

6. ÖZKAYNAKLAR

İşletme sahip veya ortaklarının bilanço tarihinde işletmeye yapmış oldukları sermaye

yatırımlarının tutarını gösteren ödenmiş sermaye ile, Sermaye Yedekleri, Kâr Yedekleri, Geçmiş

Yıllar Kârları ve Geçmiş Yıllar Zararları ve Dönemin Net Kâr veya Zararını kapsar.

A- ÖDENMİŞ SERMAYE (50)

500. SERMAYE

İşletmeye tahsis edilen veya işletmelerin ana sözleşmelerinde yer alan ve Ticaret Siciline

tescil edilmiş bulunan sermaye tutarı bu hesapta yer alır. Kayıtlı sermaye sistemine alınan

ortaklıklarda çıkarılmış sermaye gösterilir. Kayıtlı sermaye tavanı ayrıca dipnotlarda belirtilir.

İşleyişi : Taahhüt edilen sermaye tutarı bu hesaba alacak, ödenmemiş sermaye hesabına

borç kaydedilir.

Ticaret şirketlerinden anonim şirketin sermayesi, esas sermaye veya kayıtlı sermaye

sistemi üzerinden şekillenir.

Türk Ticaret Kanunu’na göre, anonim şirketlerde sermayenin belirli ve paylara bölünmüş

olması gerekir. Belirli olmak, esas sermayenin niteliğidir. Anonim şirketlerde, şirket

sözleşmesinde yer alan itibari sermayenin diğer şirket türlerindeki sermayeden ayrılması için, bu

sermaye, esas sermaye olarak adlandırılmıştır.

Esas sermaye sisteminde, şirket sözleşmesinde gösterilen sermaye miktarı sabit bir rakam

olarak yer alır. Sabit olmak, sermayenin değiştirilemeyeceği anlamına gelmez. Esas sermayenin

değiştirilmesi için şirket ana sözleşmesinin değiştirilmesi, şirket genel kurulunda sermaye

değişimi konusunda karar alınması ve Ticaret Sicili’ne tescil ve ilan suretiyle, esas sermaye

sistemini benimsemiş Şirketin, sermaye değişiklik süreci tamamlanmış olur.

6102 sayılı TTK’nın 329 uncu maddesinde sermayesi belli ve paylara bölünmüş ve

borçlarından yalnızca malvarlığı ile sorumlu olan şirketin, anonim şirket olacağını belirtmiştir.

Bu madde, kayıtlı veya esas sermaye ayrımı yapmaksızın sermayenin varlığından söz etmiştir.

Esas sermaye, anonim ortaklıkta, ortakların getirmeyi taahhüt ettiği malvarlığı değeri toplamıdır.

Esas sermaye sisteminin nitelikleri genel olarak, önceden belirlenmiş ve sabit olması, asgari

miktarın altında olmaması, şirket malvarlığının esasını oluşturması, nakitle ifade edilmesi, itibari

değerli paylara bölünmesi ve tamamen taahhüt edilmesidir.

6102 sayılı TTK’nın 460 ıncı maddesi ile, halka açık olmayan şirketler için kayıtlı

sermaye sistemi getirilmiştir. Kayıtlı sermaye; esas sermaye sisteminin uygulamada yaşanan

sıkıntılarını giderebilmek için sunulan sermaye biçimidir. Kayıtlı sermaye, anonim ortaklıklarda

esas sözleşme ile belirlenen ve Ticaret Sicili’ne tescil edilmiş azami bir miktara kadar bazı

formalitelere ihtiyaç duyulmaksızın yönetim kurulunca sermaye artırımına olanak sağlayan

sistem olarak tanımlanır.

501. ÖDENMEMİŞ SERMAYE (-)

İşletmeye tahsis edilen veya ortaklarca yüklenilen sermayenin henüz ödenmemiş

kısmıdır.

228

İşleyişi : Taahhüt edilen sermaye tutarı "500. Sermaye Hesabı" alacağı ile bu hesaba

borç, ödenen tutarlar alacak kaydedilir.

Örnek: Ankara AŞ, 4 gerçek kişi ortak ile 1 tüzel kişi ortak olmak üzere 5 ortak ile

30.03.2017 tarihinde 500.000 TL sermaye ve ortakların sermaye payları eşit olarak kurulmuştur.

Tüzel kişi ortak ayni sermaye, gerçek kişi ortaklar ise nakdi sermaye koymayı taahhüt etmişler

ve 20.04.2017 tarihinde ödemişlerdir.

1. Sermaye artırımında indirim :

5520 sayılı KVK’nın 10/ı maddesinde “ Finans, bankacılık ve sigortacılık sektörlerinde

faaliyet gösteren kurumlar ile kamu iktisadi teşebbüsleri hariç olmak üzere sermaye şirketlerinin

ilgili hesap dönemi içinde, ticaret siciline tescil edilmiş olan ödenmiş veya çıkarılmış sermaye

tutarlarındaki nakdi sermaye artışları veya yeni kurulan sermaye şirketlerinde ödenmiş

sermayenin nakit olarak karşılanan kısmı üzerinden Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası

tarafından indirimden yararlanılan yıl için en son açıklanan “Bankalarca açılan TL cinsinden

ticari kredilere uygulanan ağırlıklı yıllık ortalama faiz oranı” dikkate alınarak, ilgili hesap

döneminin sonuna kadar hesaplanan tutarın %50’si….”Hükmü yer almıştır.

30/03/2017

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 500.000

501.01.001 ortak A

501.01.002 ortak B

501.01.003 ortak C

501.01.004 ortak D

501.005 tüzel kişi ortak E

500 SERMAYE 500.000

500.01.001 ortak A

500.01.002 ortak B

500.01.003 ortak C

500.01.004 ortak D

500.01.005 tüzel kişi ortak E

Y AŞ sermaye taahhüt kaydı

20/04/2017

102 BANKALAR 400.000

255 DEMİRBAŞLAR 100.000

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 500.000

501.01.001 ortak A

501.01.002 ortak B

501.01.003 ortak C

501.01.004 ortak D

501.005 tüzel kişi ortak E

Ayni ve nakdi sermaye taahhütlerinin ödeme kaydı

229

Bu hüküm çerçevesinde; Şirketlerin sermaye yapılarının güçlendirilmesi, atıl duran veya

faiz gibi pasif kaynaklarda değerlendirilen mali kaynaklarının nakit olarak sermaye ödemesinde

kullanılmasının teşviki amaçlanarak, nakit olarak ödenen sermayenin belirli bir tutarı Kurumlar

Vergisi beyannamesinde indirim olarak dikkate alınabilecektir. Dolayısıyla bu oran dikkate

alınarak firmaların, hesaplandıkları tutarları indirim konusu yapmaları sonucunda, daha düşük

vergi ödeme durumları söz konusu olacaktır.

1 seri nolu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinde Değişiklik Yapılmasına Dair 9 Seri

Numaralı Tebliğ ile Sermaye artırımında indirime ilişkin teşvik uygulamasına açıklık

getirilmiştir. Tebliğ uyarınca, nakdi sermaye artışı üzerinden, indirimden yararlanılan yıl için

TCMB tarafından en son açıklanan ticari krediler faiz oranı dikkate alınarak, ilgili hesap

döneminin sonuna kadar hesaplanan tutarın Bakanlar Kurulunca belirlenen orana isabet eden

kısmı ilgili dönem kurum kazancından indirilebilecektir. Kurum kazancından indirilebilecek

tutar aşağıdaki şekilde hesaplanacaktır:

İndirim tutarı = Nakdi sermaye artışı x Ticari krediler faiz oranı x İndirim oranı x Süre

Örnek : 2016 yılı Ocak ayında Ankara AŞ genel kurulu sermayesinin 12.000.000 TL

artırılmasına karar vermiş ve bu tutarın tamamı ortaklar tarafından Şirketin banka hesabına aynı

ay nakit olarak yatırılmıştır.

Ankara AŞ'nin indirim tutarının hesaplanmasında dikkate alacağı indirim oranı %50 olup

2016 yılı sonu itibarıyla TCMB tarafından açıklanan ticari krediler faiz oranı %10'dur.

2016 hesap dönemine ait kurumlar vergisi matrahının tespitinde Ankara AŞ,

sermayesinin nakden artırılan tutarının tamamı üzerinden indirim uygulamasından

faydalanabilecektir.

İndirim tutarı = Nakdi sermaye artışı x Ticari krediler faiz oranı x İndirim oranı x Süre

= 12.000.000 TL x 0,10 x 0,50 x (12/12)

= 600.000 TL

Ankara AŞ, 2016 hesap dönemine ait kurumlar vergisi matrahının tespitinde 600.000

TL'lik tutar için indirim uygulamasından yararlanabilecektir.

B- SERMAYE YEDEKLERİ (52)

Hisse senedi ihraç primleri, iptal edilen ortaklık payları ve yeniden değerleme değer

artışları gibi sermaye hareketleri dolayısıyla ortaya çıkan ve işletmede bırakılan tutarların

izlendiği hesap grubudur.

520. HİSSE SENEDİ İHRAÇ PRİMLERİ

Yeni çıkarılan hisse senetlerinin primli satışından kaynaklanan tutarlar bu hesapta izlenir.

İşleyişi : Hisse senedinin nominal fiyatı ile satış fiyatı arasındaki fark bu hesabın

alacağına satış biçimine bağlı olarak ilgili hesabın borcuna kaydedilir. Bu tutarların sermayeye

ilavesi veya başka bir amaçla kullanılması durumunda hesaba borç kaydedilir.

Anonim şirketler kuruluşunda veya sermaye artırımlarında hisselerini, ana

sözleşmelerinde belirtilen itibari değerle (nominal bedelle) ihraç edilebileceği gibi, itibari

değerlerinin üzerinde bir bedelle de ihraç edilebilirler. Hisselerin itibari değerinin üzerinde bir

bedelle ihraç edilmesi halinde, ihraç değeri ile itibari değer arasında oluşan olumlu fark, Vergi

230

Hukuku'nda emisyon primi (Ticaret Hukuku'nda agio, Tek Düzen Hesap Planı'nda ihraç primi)

olarak adlandırılmaktadır. Hisse senetlerinin emisyon primli olarak ihraç edilebilmesi, şirketin

ana sözleşmelerinde hüküm bulunması veya genel kurulda karar alınması ile mümkündür.

5520 sayılı KVK’nun 5/1-ç maddesinde “Anonim şirketlerin kuruluşlarında veya

sermayelerini artırdıkları sırada çıkardıkları payların bedelinin itibarî değeri aşan kısmı”

Kurumlar vergisinden istisna olduğu hükme bağlanmıştır.

Örnek : Ankara AŞ, sermaye artırımı yoluyla çıkarmış olduğu 200.000 TL tutarındaki

hisse senetlerini % 20 oranında primli olarak halka arz etmiştir.

521. HİSSE SENEDİ İPTAL KÂRLARI

İptal edilen hisse senetlerinin bedellerine mahsuben yapılan ödemelerin, bunların yerine

çıkarılan hisse senetlerinden elde edilen hasılat noksanı kapatıldıktan sonra artan kısmın izlendiği

hesaptır.

İşleyişi : Elde edilen hisse senedi iptal karları bu hesaba alacak kaydedilir. Bu tutarların

sermayeye ilavesi veya başka amaçlarla kullanılması durumunda ilgili hesaplara borç kaydedilir.

Örnek :

1 - 5 ortağı bulunan Ankara AŞ, 300.000 TL tutarında sermaye artırımında bulunmuştur. Ankara

AŞ’nin ortaklarından olan C sermaye artırım taahhüdünü yerine getirmemiştir.

Ankara AŞ, ortağı C’nin hakkı olan hisse senetlerini iptal ederek, diğer ortağı olan A’ya 100.000

TL’ye satmış ve bedelini tahsil etmiştir.

2- Ankara AŞ, aldığı karar sonucu hisse senedi iptal karlarını sermayeye ilave etme kararı

almıştır.

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 200.000

500 SERMAYE 200.000

Sermaye artırımı kaydı

102 BANKALAR 240.000

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 200.000

520 HİSSE SENETLERİ İHRAÇ PRİMLERİ 40.000

Sermaye artırımı kaydı

231

1

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 300.000

501.01.001 ortak A

501.01.002 ortak B

501.01.003 ortak C

501.01.004 ortak D

501.01.006 ortak F

500 SERMAYE 300.000

500.01.001 ortak A

500.01.002 ortak B

500.01.003 ortak C

500.01.004 ortak D

500.01.006 ortak F

Sermaye artırımı kaydı

102 BANKALAR 240.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 240.000

500.01.001 ortak A

500.01.002 ortak B

500.01.004 ortak D

500.01.006 ortak F

4 ortağının apel ödemesi

102 BANKALAR 100.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 60.000

500.01.001 ortak A

521 HİSSE SENEDİ İPTAL KARLARI 40.000

2

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 40.000

500 SERMAYE 40.000

Sermaye artırımı kaydı

521 HİSSE SENEDİ İPTAL KARLARI 40.000

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE 40.000

İptal karlarının sermayeye ilave edilmesi

232

522. M.D.V. YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI

İşletmenin aktifine kayıtlı maddi duran varlık kalemlerinin yeniden değerlenmesinden

oluşan değer artışlarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Yeniden değerleme net değer artışı ilgili hesaplar karşılığında bu hesaba alacak

kaydedilir. Bu tutarların sermayeye ilavesi veya başka bir amaçla kullanılması durumunda bu

hesaba borç kaydedilir.

Yeniden Değerleme, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun mükerrer 298 inci maddesi 5024

sayılı Kanunun ikinci maddesiyle değişmeden önce 01.01.2004 tarihine kadar uygulanan bir

değerleme uygulaması idi. 01.01.2004 tarihinden sonra vergi mevzuatında yeniden değerleme

uygulaması yürürlükten kalkmış ve yerine enflasyon düzeltmesi yerini almıştır.

Enflasyon Düzeltmesinin de yapılabilmesi için bir takım kriterlerin gerçekleşmesi şartı

getirilmiştir. Bunlar; Fiyat endeksindeki artışın, içinde bulunulan dönem dahil son üç hesap

döneminde % 100'den ve içinde bulunulan hesap döneminde % 10'dan fazla olması halinde

enflasyon düzeltmesi yapılabilecektir.

Enflasyon Düzeltmesi uygulaması, her iki şartın birlikte gerçekleşmesi halinde

uygulanabilecektir.

En son Enflasyon Düzeltmesi uygulaması 2004 yılı için uygulanmış olup; bu tarihten

sonra belirlenen kriterler gerçekleşmediği için uygulanmamıştır.

523. İŞTİRAKLER YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI

İşletmenin iştirakleri ile bağlı ortaklıkları bünyesinde yapılan yeniden değerleme

dolayısıyla oluşan değer artışının sermayeye eklenmesi sonucunda, bu sermayeden işletmeye

isabet eden kısmı gösterir.

İşleyişi : İşletmenin iştirakleri ve bağlı ortaklıkları bünyesinde yapılan yeniden

değerleme dolayısıyla oluşan değer artışları sermayeye eklenmesi sonucunda, işletmeye bedelsiz

olarak verilen hisse senetleri ve payları bu hesabın alacağına, "242. İştirakler" veya "245. Bağlık

Ortaklıklar Hesapları"nın borcuna kaydedilir.

524. MALİYET BEDELİ ARTIŞ FONU

529. DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ

Bu hesap grubu içerisinde sayılanların dışında kalan diğer sermaye yedeklerinin izlendiği

hesaptır.

Sermaye avansı : İleride gerçekleştirilecek sermaye artırımından kaynaklanan sermaye

taahhüdünün yerine getirilmesinde kullanılmak amacıyla, sermaye artırımına ilişkin karardan

önce ortaklar tarafından sermaye avansı olarak şirketin banka hesabına yatırılan tutarlardır.

Gerek vergi mevzuatımızda gerekse ticaret mevzuatımızda (eski ve yeni Türk Ticaret

Kanunu) sermaye avansı (ya da zarar telafi fonu, sermaye tamamlama fonu..v.b.) adı altında bir

düzenleme bulunmamaktadır. Bununla birlikte sermaye avansı uygulaması özelgeler ve yargı

kararlarında lafzen yerini almıştır.

233

Örnek: Ankara AŞ’nin ortaklarından Kemal Bey’in, Şirketin yürüttüğü proje için ihtiyaç

duyulan finansmanın sağlanması amacıyla ve ileride sermayeye eklenmek üzere 10.05.2016

tarihinde Şirketin banka hesabına yatırdığı 100.000 TL tutarındaki sermaye avansı, Ankara AŞ

tarafından 10.05.2016 tarihinde “Diğer Sermaye Yedekleri” hesabına kaydedilmek suretiyle

Şirket kayıtlarına intikal ettirilmiştir. Kayıtlı sermaye sistemini kullanan Ankara AŞ’nin nakdi

sermaye artışına ilişkin yönetim kurulu kararı gereği, 30.06.2016 tarihinde ticaret siciline tescil

ettirilmiştir.

C- KÂR YEDEKLERİ (54)

Kanun, ana sözleşme hükümleri ya da ortaklıkların yetkili organları tarafından alınan

kararlar uyarınca, dağıtılmamış ya da işletmede alıkonulmuş kârlar bu hesap grubunda gösterilir.

540. YASAL YEDEKLER

Kanun hükümleri uyarınca ayrılmış bulunan yedekler bu hesap kaleminde gösterilir.

İşleyişi : Yedekler faaliyet yılı kârından mahsup edilmek suretiyle bu hesaplara alacak

kaydedilir.

541. STATÜ YEDEKLERİ

Ana sözleşme hükümleri çerçevesinde ayrılan yedekler bu hesap kalemi içinde yer alır.

İşleyişi : Bu hesap "540. Yasal Yedekler Hesabı" gibi işlem görür.

542. OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER

Sermaye şirketlerinde Genel Kurul tarafından ayrılmasına karar verilen olağanüstü yedek

akçeler ile dağıtım dışı kalan kârlar bu hesapta yer alır.

İşleyişi : Bu hesap "540. Yasal Yedekler Hesabı" gibi işlem görür.

548. DİĞER KÂR YEDEKLERİ

Özellikle kendi bölümlerinde tanımlanmamış olan kârdan ayrılan diğer yedekler bu

hesapta izlenir.

İşleyişi : Kardan ayrılan tutarlar bu hesaba alacak, mahsubunda borç kaydedilir.

10/05/2016

102 BANKALAR 100.000

529 DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ 100.000

529.01 Sermaye avansı

Sermaye avansı kaydı

30/06/2016

529 DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ 100.000

529.01 Sermaye avansı

500 SERMAYE 100.000

Sermaye artırımı kaydı

234

549. ÖZEL FONLAR

İşletmede bırakılması ve tasarrufu zorunlu yasal fonlar ile diğer maksatlarla ayrılan fonlar

bu hesapta izlenir.

İşleyişi : Kardan ayrılan tutarlar bu hesaba alacak, mahsubunda borç kaydedilir.

2. TTK ve Vergi Kanunları ile diğer mevzuat çerçevesinde karın dağıtımı

Karın dağıtımı ile ilgili mevzuata aşağıda yer verilmiştir.

2.1. Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğinde ( MSUGT ) kar dağıtımı:

1 sayılı MSUGT’de; Kar dağıtım tablosu, işletmenin dönem kârının dağıtım biçimini

gösteren tablodur, şeklinde tanımlanmış, Kâr dağıtım tablolarının düzenlenme amacının ise

“özellikle sermaye şirketlerinde dönem kârından, ödenecek vergilerin, ayrılan yedeklerin ve

ortaklara dağıtılacak kâr paylarının açıkça gösterilmesi ve şirketlerin hisse başına kâr ile hisse

başına temettü tutarının hesaplanmasıdır.” şeklinde açıklanmıştır.

Kâr Dağıtım Tablosunun Düzenlenme Kuralları da:

i) Kâr dağıtım tablosu; dönem kârından yapılan dağıtımla yedeklerden yapılan dağıtımı,

ayrı ayrı gösterecek biçimde düzenlenir.

ii) Kâr dağıtım tablosunda; ödenecek vergiler ve yasal yükümlülükler, ortaklara ödenecek

1. ve 2. temettüler, ayrılan 1. tertip ve 2. tertip yasal yedeklerle statü yedekleri, olağanüstü

yedekler ve kârdan ayrılan özel fonlar açıkça gösterilir.

iii) Dönem kârının dağıtımında; imtiyazlı payların bulunması halinde, imtiyazlı ve adi

hisse senetlerine ödenen kâr payları, tabloda belirtilen bölümlerinde ayrı ayrı gösterilir.

iv) Katılma intifa senedi, kâra iştirakli tahvil ile kâr ve zarar ortaklığı belgesi ihraç

edilmesi nedeniyle, bu senet sahiplerine mevzuat hükümleri çerçevesinde ödenen paylar, kâr

dağıtım tablosunda ayrıca gösterilir, şeklinde ifade edilmiştir.

2.2. 6012 sayılı TTK’da yedek akçeler:

6012 sayılı TTK’nın 519-523 üncü maddelerinde yedek akçelerin düzenlenmesine ilişkin

hükümlere yer verilmiştir. TTK’da yedek akçeler kanuni yedek akçe ve Şirketin isteği ile

ayırdığı yedek akçe olmak üzere ikiye ayrılır.

A. Kanuni Yedek Akçe

1- Genel Kanuni Yedek Akçe : (madde 519)

(1) Yıllık kârın yüzde beşi, ödenmiş sermayenin yüzde yirmisine ulaşıncaya kadar genel

kanuni yedek akçeye ayrılır.

(2) Birinci fıkradaki sınıra ulaşıldıktan sonra da;

a) Yeni payların çıkarılması dolayısıyla sağlanan primin, çıkarılma giderleri, itfa

karşılıkları ve hayır amaçlı ödemeler için kullanılmamış bulunan kısmı,

b) Iskat sebebiyle iptal edilen pay senetlerinin bedeli için ödenmiş olan tutardan, bunların

yerine verilecek yeni senetlerin çıkarılma giderlerinin düşülmesinden sonra kalan kısmı,

c) Pay sahiplerine yüzde beş oranında kâr payı ödendikten sonra, kârdan pay alacak

kişilere dağıtılacak toplam tutarın yüzde onu,

235

genel kanuni yedek akçeye eklenir.

(3) Genel kanuni yedek akçe sermayenin veya çıkarılmış sermayenin yarısını aşmadığı

takdirde, sadece zararların kapatılmasına, işlerin iyi gitmediği zamanlarda işletmeyi devam

ettirmeye veya işsizliğin önüne geçmeye ve sonuçlarını hafifletmeye elverişli önlemler alınması

için kullanılabilir.

(4) İkinci fıkranın (c) bendi ve üçüncü fıkra hükümleri, başlıca amacı başka işletmelere

katılmaktan ibaret olan holding şirketler hakkında uygulanmaz.

(5) Özel kanunlara tabi olan anonim şirketlerin yedek akçelerine ilişkin hükümler

saklıdır.

2- Şirketin İktisap Ettiği Kendi Pay Senetleri İçin Ayrılan Yedek Akçe ve Yeniden

Değerleme Fonları (madde 520)

(1) Şirket, iktisap ettiği kendi payları için iktisap değerlerini karşılayan tutarda yedek akçe

ayırır. Bu yedek akçeler, anılan paylar devredildikleri veya yok edildikleri takdirde iktisap

değerlerini karşılayan tutarda çözülebilirler.

(2) Yeniden değerleme fonu ile ilgili mevzuat uyarınca pasifte yer alan diğer fonlar,

sermayeye dönüştürüldükleri ve yeniden değerlendirilen aktifler amorti edildikleri veya

devredildikleri takdirde çözülebilirler.

B. Şirketin İsteği İle Ayırdığı Yedek Akçe

1- İhtiyari Yedek Akçe Yerine Şirketin İsteği ile Ayırdığı Yedek Akçe (madde 521)

Yedek akçeye yıllık kârın yüzde beşinden fazla bir tutarın ayrılacağı ve yedek akçenin

ödenmiş sermayenin yüzde yirmisini aşabileceği hakkında esas sözleşmeye hüküm konabilir.

Esas sözleşme ile başka yedek akçe ayrılması da öngörülebilir ve bunların özgülenme amacıyla

harcanma yolları ve şartları belirlenebilir.

2-Genel ve İşçiler Lehine Yardım Akçesi (madde 522)

(1) Esas sözleşmede şirketin yöneticileri, çalışanları ve işçileri için yardım kuruluşları

kurulması veya bunların sürdürülebilmesi amacıyla veya bu amacı taşıyan kamu tüzel kişilerine

verilmek üzere yedek akçe ayrılabilir.

(2) Yardım amacına özgülenen yedek akçelerin ve diğer malların şirketten ayrılması

suretiyle bir vakıf veya kooperatif kurulması zorunludur. Vakıf senedinde, vakıf malvarlığının

şirkete karşı bir alacaktan ibaret olacağı da öngörülebilir.

(3) Şirketin bu amaca özgülediği yedek akçeden başka, yöneticilerden, çalışanlardan ve

işçilerden aidat alınmışsa, iş ilişkisinin sonunda, vakıf senedine göre yapılan ayrımdan

yararlanamadıkları takdirde çalışanlara ve işçilere hiç değilse ödedikleri tutarlar ödeme

tarihinden itibaren kanuni faiziyle birlikte geri verilir.

3- Kâr payı ile yedek akçeler arasında ilgi (madde 523)

(1) Kanuni ve esas sözleşmede öngörülen isteğe bağlı yedek akçeler ayrılmadıkça pay

sahiplerine dağıtılacak kâr payı belirlenemez.

(2) Genel kurul;

a) Aktiflerin yeniden sağlanabilmesi için gerekliyse,

236

b) Bütün pay sahiplerinin menfaatleri dikkate alındığında, şirketin sürekli gelişimi ve

olabildiğince kararlı kâr payı dağıtımı yönünden haklı görülüyorsa,

Kanunda ve esas sözleşmede öngörülenlerden başka yedek akçe ayrılmasına da karar

verebilir.

(3) Esas sözleşmede hüküm bulunmasa bile, genel kurul, şirketin işçileri için yardım

sandıkları ve diğer yardım örgütleri kurulması veya bunların sürdürülebilmesi amacıyla veya

diğer yardım ve hayır amaçlarına hizmet etmek üzere, bilanço kârından yedek akçe ayırabilir,

hükümleri ile yedek akçelerin ayrılmasına ilişkin düzenlemeler TTK’da yer almıştır.

2.3. Vergi Kanunları açısından kar dağıtımı :

1- 5520 sayılı KVK’da yer alan düzenleme :

5520 sayılı KVK’nun “Vergi kesintisi” başlıklı 15 inci maddesinde;

“ (1) Kamu idare ve kuruluşları, iktisadî kamu kuruluşları, sair kurumlar, ticaret şirketleri,

iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadî işletmeleri, kooperatifler, yatırım

fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı,

ziraî kazançlarını bilânço veya ziraî işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler; kurumlara

avanslar da dahil olmak üzere nakden veya hesaben yaptıkları aşağıdaki ödemeler üzerinden

istihkak sahiplerinin kurumlar vergisine mahsuben % 15 oranında kesinti yapmak

zorundadırlar:” şeklinde düzenleme yer almış ve 1/d bendinde yer alan “Kâr ve zarar ortaklığı

belgesi karşılığı ödenen kâr payları” üzerinden vergi kesintisi yapılacağı hükme bağlanmıştır.

2- 193 sayılı GVK’da yer alan düzenleme :

193 sayılı GVK’nın;

- “Menkul sermaye iratlarında” başlıklı 22 nci maddesinde;

“3. Tam mükellef kurumlardan elde edilen, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve

(3) numaralı bentlerinde yazılı kâr paylarının yarısı gelir vergisinden müstesnadır. İstisna edilen

tutar üzerinden 94 üncü madde uyarınca tevkifat yapılır ve tevkif edilen verginin tamamı, kâr

payının yıllık beyanname ile beyan edilmesi durumunda yıllık beyanname üzerinden hesaplanan

vergiden mahsup edilir. ”

-“Vergi tevkifatı” başlıklı 94 üncü maddesinde;

“Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret

şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri,

kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve

serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zırai işletme hesabı esasına göre tespit eden

çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya

hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya

mecburdurlar.”

94 üncü maddenin 6/b/i bendinde “ Tam mükellef kurumlar tarafından; tam mükellef

gerçek kişilere, gelir ve kurumlar vergisi mükellefi olmayanlara ve bu vergilerden muaf olanlara

dağıtılan, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (1), (2) ve (3) numaralı bentlerinde yazılı kâr

paylarından (kârın sermayeye eklenmesi kâr dağıtımı sayılmaz.),”

237

denilerek karın dağıtılması esnasında % 15 oranında tevkifat yapılacağı hükme

bağlanmıştır.

2.4. Kar dağıtımına ilişkin bazı tanımlar :

-Dönem Karı (Ticari Kar) : Ticari kâr, genel kabul görmüş muhasebe ilkeleri ve tek düzen

hesap planı uygulamaları ile sermaye piyasası mevzuatına göre tutulan muhasebe kayıtlarından

tespit edilen kârdır.

-Mali Kar : Ticari karın “Tek Düzen Hesap Planı”, “Türk Ticaret Kanunu” ve muhasebe

standartları dikkate alınarak hesaplanmasından sonra, vergi kanunları göz önüne alınarak;

• muafiyetler,

• istisnalar,

• kanunen kabul edilmeyen giderler,

v.b. faktörlerin dikkate alınması ile vergi matrahı anlamına gelen ve üzerinden vergi

hesaplanan kardır.

-Dağıtılabilir Kar: İlgili dönemin ticari bilanço karıdır. Bir başka deyişle bu tutar gelir

tablosunda vergi ve yasal yükümlülüklerden önceki kardır.

-Kar payı : Pay sahipleri ile kara katılan diğer kimselere dağıtılmasına karar verilen

kardan, bunların her birine düşen payı ifade eden bir terimdir. Bu bakımdan, pay sahibinin gerçek

veya tüzel kişi olmasının bir önemi yoktur.

-Ortaklara Birinci Kar Payı: İşletmenin ödenmiş sermayesi üzerinden ilgili yasa hükmü

ve ana sözleşme gereği ortaklarına dağıtacağı birinci tertip kar payıdır.

-Ortaklara İkinci Kar Payı Genel kurul kararıyla ortaklara dağıtılması kararlaştırılan

ikinci tertip kar payıdır.

Örnek : Ankara AŞ’nin 2 adet ortağı bulunmakta olup, ortak A’nın hisse oranı % 80,

ortak B’nin hisse oranı ise % 20’dir. Şirketin, 2016 yılı faaliyetlerinden elde edilen kar tutarı

500.000 TL olup ödenmiş sermaye tutarı 300.000 TL’dir. Şirket, 2017 yılında 2016 yılına ait

genel kurulunda aldığı karar gereği karın tamamının dağıtılmasına karar vermiştir.

2016 Yılı Bilanço Karı 500.000

KKEG (+) 150.000

İndirim ve istisnalar (-) 100.000

Kurumlar Vergisi Matrahı 550.000

Hesaplanan Kurumlar Vergisi

(Kurumlar vergisi matrahı x Kurumlar vergisi oranı:

(550.000 x % 20)

110.000

Dönem Net Karı (500.000 – 110.000) 390.000

1- I.TERTİP KANUNİ (YASAL) YEDEK AKÇE :

Ödenmiş sermayenin yüzde 20'sine ulaşıncaya kadar yıllık karın %5'i

500.000 x % 5 : 25.000 (Ödenmiş sermayenin 1/5’ini geçemez.)

25.000

2-ÖDENECEK I. TEMETTÜ

( Ödenmiş sermaye x % 5 : 300.000 x % 5 : 15.000 ) 15.000

238

Kâr dağıtılsın/dağıtılmasın ikinci aşamada ortaklara ödenmesi yasal zorunluk olan I. Tertip Temettü

ayrılır (TTK.Md.519-2-c)

3-DAĞITILACAK TUTAR (Dönem net karı - (1+2)) 350.000

4- II. TERTİP KANUNİ (YASAL) YEDEK AKÇE (Kârın dağıtılmasına karar verildiğinde

hesaplanır.)

Dağıtılacak Kar x % 10 : 350.000 x % 10 : 35.000

35.000

5 - ÖDENECEK II. TEMETTÜ ( 3 – 4 ) 315.000

6 - TOPLAM DAĞITILACAK TEMETTÜ ( 2 + 5 )

( I. Temettü + II. Temettü : 15.000 + 315.000) 330.000

7 - TEMETTÜ GELİR VERGİSİ (Stopaj)

(Toplam Dağıtılacak Temettü x % 15 vergi oranı : 330.000 x % 15 ) 49.500

8 - ORTAKLARA DAĞITILACAK NET TEMETTÜ 280.500

2016 yılı kayıtları :

31/12 /2016

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 500.000

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ.YAS.YÜK. KARŞ. 110.000

691.01 Kurumlar Vergisi Karşılığı

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 390.000

692.01.001 2016 yılı Dönem Net Karı

31/12 /2016

691- DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. 110.000

691.01 Kurumlar Vergisi Karşılığı

370- D. KARI VER. VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. 110.000

370.01.001 2016 yılı KV karşılığı

31/12 /2016

692- DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 390.000

692.01.001 2016 yılı Dönem Net Karı

590- DÖNEM NET KARI 390.000

590.01.001 2016 yılı dönem net karı

239

Ortakların hisse oranlarına göre kar payı tutarları :

- Ortak A kar payı : Ortaklara dağıtılacak temettü x hisse oranı

: 330.000 x % 80 : 264.000 TL

- Ortak B kar payı : Ortaklara dağıtılacak temettü x hisse oranı

: 330.000 x % 20 : 66.000 TL

Şirketin kar dağıtımı (temettü) vergi stopajı

Dağıtılan Kar 330.000 TL

Temettü Stopaj Oranı % 15

Temettü Stopajı 49.500 TL

Net temetttü tutarı 280.500

Ortakların (ortak A ve B ) kar paylarının vergilendirilmesi :

Gerçek kişilerce, tam mükellef kurumlardan elde edilen ve Gelir Vergisi Kanunu

uygulaması bakımından kar payı sayılan gelirler aşağıdaki gibidir:

● Her nev’i hisse senetlerinin kar payları,

● İştirak hisselerinden doğan kazançlar,

● Kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine verilen kar payları.

Tam mükellef kurumlardan elde edilen ve yukarıda sayılan kar paylarının yarısı gelir

vergisinden istisna olup, kalan tutar vergiye tabi gelir olarak dikkate alınacaktır. Beyana tabi

başka gelirin bulunmaması ve vergiye tabi gelir 2016 yılı gelirleri için 30.000 TL’yi aşıyor ise

beyan edilecektir.

Beyan edilen tutar üzerinden hesaplanan gelir vergisinden, kurum bünyesinde karın

dağıtımı aşamasında yapılan % 15 oranındaki vergi kesintisinin tamamı (istisnaya isabet eden

kısım dahil) mahsup edilecek olup, mahsup sonrası kalan tutar genel hükümler çerçevesinde

Vergi idaresi tarafından red veya iade edilecektir.

Şirket Ortağı A’ nın Temettü Vergi Hesaplaması

Kar Payı Tutarı 264.000 TL

Kar Payı İstisna Oranı % 50

Kar Payı İstisna Tutarı 132.000 TL

Kar Payı Vergi Matrahı 132.000 TL

Şirket kar dağıtımına ilişkin vergi stopajından ortak A hissesine düşen Temettü

stopajı tutarı : 49.500 x % 80 : 39.600 TL

240

Ortak A’nın elde ettiği kar payı, Gelir Vergisi açısından Menkul sermaye iradıdır. Bu

şekilde elde edilen kar payı geliri Kanunun 103 üncü maddesinde yer alan gelir vergisine tabi

gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan tarife esas alınarak hesaplanır. (2017 yılı için)

13.000 TL'ye kadar % 15

30.000 TL'nin 13.000 TL'si için 1.950 TL, fazlası % 20

70.000 TL'nin 30.000 TL'si için 5.350 TL, (ücret gelirlerinde 110.000 TL'nin

30.000 TL'si için 5.350 TL), fazlası % 27

70.000 TL'den fazlasının 70.000 TL'si için 16.150 TL, (ücret gelirlerinde

110.000 TL'den fazlasının 110.000 TL'si için 26.950 TL), fazlası % 35

Kar payı Vergi Tutarı

70.000 TL'si için 16.150 TL

62.000 TL’si için 21.700 TL

Toplam 132.000 TL’si için 37.850 TL

Mahsup Edilecek Vergi 39.600 TL

Ortak A’nın, iade alacağı vergi tutarı 1.750 TL

Şirket ortağı A’nın menkul sermaye iradı olarak yıllık gelir vergisi beyannamesinde

beyan edip fakat ödeyeceği vergi borcu çıkmamakta, vergi idaresinden 1.750 TL tutarında iade

alınacak vergisi bulunmaktadır.

Şirket Ortağı B’nin Temettü Vergi Beyanı (2017)

Kar Payı Tutarı 66.000 TL

Kar Payı İstisna Oranı % 50

Kar Payı İstisna Tutarı 33.000 TL

Kar Payı Vergi Matrahı 33.000 TL

Şirket kar dağıtımına ilişkin vergi stopajından ortak B hissesine düşen Temettü

stopajı tutarı : 49.500 x % 20 : 9.900 TL

30.000 TL'si için 5.350 TL

3.000 TL'si için 1.050 TL

Toplam 33.000 TL’si için 6.400 TL

241

Mahsup Edilecek Vergi 9.900 TL

Ortak A’nın, iade alacağı vergi tutarı 3.500 TL

Şirket ortağı B’nin menkul sermaye iradı olarak yıllık gelir vergisi beyannamesinde

beyan edip fakat ödeyeceği vergi borcu çıkmamakta, vergi idaresinden 3.500 TL tutarında iade

alınacak vergisi bulunmaktadır.

2017 yılı kayıtları :

Örnek : Ankara AŞ’nin 2 adet ortağı bulunmakta olup, ortak A‘nın hisse oranı % 80,

ortak B’nin hisse oranı ise % 20’dir. Şirketin, 2016 yılı faaliyetlerine ilişkin bilgiler aşağıda

bulunmaktadır. Şirket, 2017 yılında 2016 yılına ait genel kurulunda aldığı karar gereği karın

tamamının dağıtılmasına karar vermiştir.

Sermaye: 700.000 TL

Ödenmiş Sermaye : 500.000 TL

2016 Yılı Bilanço Karı : 1.200.000 TL

KKEG : 100.000 TL

İndirim ve istisnalar : 200.000 TL

Kurumlar Vergisi Hesabı

2016 Yılı Bilanço Karı 1.200.000

KKEG (+) 100.000

İndirim ve istisnalar (-) 200.000

Kurumlar Vergisi Matrahı 1.100.000

Hesaplanan Kurumlar Vergisi

(Kurumlar vergisi matrahı x Kurumlar vergisi oranı:

(1.100.000 x % 20)

220.000

Dönem Net Karı 980.000

01/01 /2017

590- DÖNEM NET KARI 390.000

590.01.001 2016 yılı dönem net karı

570- GEÇMİŞ YIL KARLARI 390.000

570.01.002 2016 Yılı Karı

/ /2017

570 GEÇMİŞ YIL KARLARI 390.000

570.01.002 2016 Yılı Karı

331 ORTAKLARA BORÇLAR 280.500

331.01.001 Ortak A : 224.400

331.01.002 Ortak B : 56.100

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 49.500

360.05.004 Kar payı stopajları

540 YASAL YEDEKLER 60.000

540.01.001.001 I.Tertip Yasal Yedek Akçe 25.000

540.01.002.001 II.Tertip Yasal Yedek Akçe 35.000

242

2016 yılı kayıtları :

I. Tertip Yasal Yedek Akçe’nin Hesaplanması :

Kâr dağıtılsın/dağıtılmasın öncelikle ilk aşamada kârdan I.Tertip Yasal Yedek Akçe

ayrılır.(TTK.Md.523/1, 608/1)

Kurumun 2016 Yılı Bilanço Kârı (690 Hes) 1.200.000 TL

I.Tertip Yas.Yedet Akçe : 1.200.000 x % 5 : 60.000 TL

Not: Ayrılacak I.Tertip Yasal Yedek Akçe tutarı Ödenmiş Sermayenin 1/5’ini aşamaz.

I. Tertip Temettü’nün Hesaplanması :

Kâr dağıtılsın/dağıtılmasın ikinci aşamada ortaklara ödenmesi yasal zorunluk olan I.Tertip

Temettü ayrılır (TTK.Md.519-2-c).

Ödenmiş Sermaye : 500.000

I.Tertip Temettü : Ödenmiş Sermaye x % 5 : 500.000 x % 5 : 25.000 TL

II. Tertip Yasal Yedek Akçe Hesaplanması :

Kârın dağıtılmasına karar verildiğinde hesaplanır.

- Kurumun 2016 Yılı Bilanço Kârı (690 Hes) : 1.200.000

- Kurumlar Vergisi 220.000

31/12 /2016

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 1.200.000

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ.YAS.YÜK. KARŞ. 220.000

691.01.002 2016 yılı KV Karşılığı

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 980.000

692.01.002 2016 yılı Dönem Net Karı

31/12 /2016

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. 980.000

691.01.002 2016 yılı KV Karşılığı

370 D. KARI VER. VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. 980.000

370.01.002 2016 yılı KV karşılığı

31/12 /2016

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 980.000

692.01.002 2016 yılı Dönem Net Karı

590 DÖNEM NET KARI 980.000

590.01.002 2016 yılı dönem net karı

243

- Net Dönem Kârı 980.000

- I. Tertip Yasal Yedek Akçe 60.000

- Dağıtılabilir Net Dönem Kârı 920.000

- I. Tertip Temettü 25.000

- II. Tertip Yasal Yedek Akçe : (920.000-25.000) Kalan tutarın % 10 : 895.000 x % 10 :

89.500 TL

II.Tertip Temettünün Hesaplanması :

II. Tertip Temettü tutarı: II. Tertip Yas.Yedek Akçe matrahı - II. Tertip Yas.Yedek Akçe Tutarı

II. Tertip Temettü tutarı : 895.000 – 89.500 : 805.500 TL

Dağıtılacak toplam temettü tutarı : I. Tertip Temettü tutarı + II. Tertip Temettü tutarı

: 25.000 + 805.500 : 830.500 TL

Şirketin Kar Dağıtımına ilişkin stopaj tutarının hesaplanması :

Dağıtılan Kar 830.500 TL

Temettü Stopaj Oranı % 15

Temettü Stopajı 124.575 TL

Ortakların (ortak A ve B ) kar paylarının vergilendirilmesi :

- Ortak A kar payı : Ortaklara Dağıtılacak Net Temettü x % 80

830.500 x % 80 : 664.400 TL

- Ortak B kar payı : Ortaklara Dağıtılacak Net Temettü x % 20

830.500 x % 20 : 166.100 TL

Şirket Ortağı A’nın Temettü Vergi Beyanı (2017)

Kar Payı Tutarı 664.400 TL

Kar Payı İstisna Oranı % 50

Kar Payı İstisna Tutarı 332.200 TL

Kar Payı Vergi Matrahı 332.200 TL

Şirket kar dağıtımına ilişkin vergi stopajından ortak A hissesine düşen Temettü

stopajı tutarı : 124.575 x % 80 : 99.660 TL

Ortak A’nın elde ettiği kar payı, Gelir Vergisi açısından Menkul sermaye iradıdır. Bu

şekilde elde edilen kar payı geliri Kanunun 103 üncü maddesinde yer alan gelir vergisine tabi

gelirlerin vergilendirilmesinde esas alınan tarife esas alınarak hesaplanır. (2017 yılı için)

244

13.000 TL'ye kadar % 15

30.000 TL'nin 13.000 TL'si için 1.950 TL, fazlası % 20

70.000 TL'nin 30.000 TL'si için 5.350 TL, (ücret gelirlerinde 110.000 TL'nin

30.000 TL'si için 5.350 TL), fazlası % 27

70.000 TL'den fazlasının 70.000 TL'si için 16.150 TL, (ücret gelirlerinde

110.000 TL'den fazlasının 110.000 TL'si için 26.950 TL), fazlası % 35

Kar payı Vergi Tutarı

70.000 TL'si için 16.150 TL

262.200 TL’si için 91.770 TL

Toplam 332.200 TL’si için 107.920 TL

Mahsup Edilecek Vergi 99.660 TL

Ortak A’nın Ödeyeceği Vergi 8.260 TL

Şirket Ortağı B’nin Temettü Vergi Beyanı (2017)

Kar Payı Tutarı 166.100 TL

Kar Payı İstisna Oranı % 50

Kar Payı İstisna Tutarı 83.050 TL

Kar Payı Vergi Matrahı 83.050 TL

Şirket kar dağıtımına ilişkin vergi stopajından ortak B hissesine düşen Temettü

stopajı tutarı : 124.575 x % 20 : 24.915 TL

Kar payı Vergi Tutarı

70.000 TL'si için 16.150 TL

13.050 TL’si için 4.567,50 TL

Toplam 83.050 TL’si için 20.717,5 TL ödenecek vergi tutarı

Mahsup Edilecek Vergi 24.915 TL

Ortak B’nin, iade alacağı vergi tutarı 4.197,50 TL

245

3. 6102 sayılı TTK Gereğince Kâr Payı Avansı

Kâr Payı Avansı Dağıtımı uygulaması, 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun 509 uncu

maddesinin üçüncü fıkrasına, 565 inci maddesinin ikinci fıkrasına ve 644 üncü maddesinin

birinci fıkrasının (b) bendine dayanılarak hazırlanan ve 09.08.2012 tarih ve 28379 sayılı Resmî

Gazetede yayımlanan Kâr Payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliği ile düzenlenmiştir.

Bu Tebliğin kapsamına, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa tabi olmayan anonim

şirketler ile limited ve sermayesi paylara bölünmüş komandit şirketler alınmıştır.

Kâr Payı Avansı Dağıtımı Hakkında Tebliğinde Kâr Payı Avansı Dağıtım Esasları

aşağıda ki şekilde düzenlenmiştir. Bu tebliğ de ;

“ Kâr payı avansı dağıtım şartları

MADDE 5 – (1) Şirketlerin kâr payı avansı dağıtabilmeleri için, şirket genel kurulunca

kâr payı avansı dağıtılmasına ilişkin karar alınması ve kâr payı avansı dağıtılacak hesap

döneminde hazırlanan üç, altı veya dokuz aylık ara dönem finansal tablolara göre kâr edilmiş

olması gereklidir.

Şirket genel kurulunca alınacak kararın içeriği

01/01 /2017

590 DÖNEM NET KARI 980.000

590.01.002 2016 yılı dönem net karı

570 GEÇMİŞ YIL KARLARI 980.000

570.01.002 2016 Yılı Karı

/ /2017

570 GEÇMİŞ YIL KARLARI 980.000

570.01.002 2016 Yılı Karı

331 ORTAKLARA BORÇLAR 830.500

331.01.001 Ortak A : 664.400

331.01.002 Ortak B : 166.100

540 YASAL YEDEKLER 149.500

540.01.001.001 I.Tertip Yedek Akçe :60.000

540.01.002.001 II.Tertip Yedek Akçe : 89.500

/ /2017

331 ORTAKLARA BORÇLAR 830.500

331.01.001 Ortak A : 664.400

331.01.002 Ortak B : 166.100

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 124.575

360.05.004 Kar payı stopajları

360.05.004.001 Ortak A : 99.660

360.05.004.002 Ortak B : 24.915

102 BANKALAR 705.925

246

MADDE 6 – (1) Şirket genel kurulunca kâr payı avansı dağıtımına karar verildiği

durumda bu kararda ayrıca aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur.

a) İlgili hesap dönemi sonunda, yıl içinde dağıtılan kâr payı avansını karşılayacak tutarda

net dönem kârı oluşmaması durumunda, net dönem kârını aşan kâr payı avanslarının varsa bir

önceki yıla ait bilançoda yer alan serbest yedek akçelerden mahsup edileceği, serbest yedek akçe

tutarının da dağıtılan kâr payı avanslarını karşılayamaması halinde fazla ödenmiş olan kâr payı

avanslarının yönetim organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği,

b) İlgili hesap dönemi sonunda zarar oluşması durumunda;

1) Varsa bir önceki yıla ait bilançoda yer alan genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek

akçelerin öncelikle oluşan zararın mahsubunda kullanılacağı, bu akçelerin oluşan zararı

karşılayamaması halinde dönem içinde dağıtılan kâr payı avanslarının tamamının yönetim

organının ihtarı üzerine ortaklar tarafından şirkete iade edileceği,

2) Genel kanuni yedek akçeler ile serbest yedek akçelerin, oluşan dönem zararından

mahsubu sonrasında bakiye serbest yedek akçe tutarının dağıtılan kâr payı avanslarından

indirileceği, indirim işlemi sonucunda dönem içinde dağıtılan kâr payı avansı tutarının bakiye

serbest yedek akçe tutarını aşması halinde ise aşan kısmının yönetim organının ihtarı üzerine

ortaklar tarafından şirkete iade edileceği,

(2) Birinci fıkrada belirtilen hususlar, kâr payı avansı dağıtılacak hesap dönemi içinde

yapılacak genel kurul toplantısında karara bağlanır. Anonim ve sermayesi paylara bölünmüş

komandit şirketlerde, genel kurulca bu yönde karar alınabilmesi için sermayenin en az dörtte

birini karşılayan payların sahiplerinin veya temsilcilerinin toplantıda hazır olması, bu nisabın

toplantı süresince korunması ve toplantıda hazır bulunan oyların çoğunluğunun kâr payı avansı

dağıtılması yönünde kullanılmış olması, limited şirketlerde ise toplantıda temsil edilen oyların

salt çoğunluğunun kâr payı avansı dağıtılması yönünde olması gereklidir.

(3) İlgili hesap dönemi öncesinde ödenen kâr payı avanslarının, ilgili olduğu yılın net

dönem kârından mahsup edilmesi şarttır. Bu işlem yapılmadan, şirket genel kurulunca kâr payı

dağıtılmasına ve kâr payı avansı ödenmesine karar verilemez.

Dağıtılacak kâr payı avansı tutarı ve hesaplanması

MADDE 7 – (1) Dağıtılacak kâr payı avansı; varsa geçmiş yıllar zararlarının tamamının,

vergi, fon ve mali karşılıkların, kanunlara ve sözleşmeye göre ayrılması gereken yedek akçelerin,

varsa imtiyazlı pay sahipleri, intifa senedi sahipleri ve kâra katılan diğer kimseler için ayrılacak

tutarların, oluşan ara dönem kârından indirilmesi suretiyle hesaplanır. Ödenecek kâr payı avansı,

bu şekilde hesaplanan tutarın yarısını geçemez.

(2) Aynı hesap dönemi içinde izleyen ara dönemlerde de kâr oluşması halinde dağıtılacak

kâr payı avansı tutarı birinci fıkrada belirtilenlerin yanı sıra önceki ara dönem veya dönemlerde

ödenmiş olan kâr payı avansı tutarları da indirilerek hesaplanır. Ödenecek kâr payı avansı, bu

şekilde hesaplanan tutarın yarısını geçemez.” denilerek avans kar payının dağıtım esasları

belirlenmiştir.

Örnek :

Ankara AŞ, 2017 yılı 9 aylık döneminde 250.000 TL kâr elde etmiştir.

-Şirketin ödenmiş sermayesi 500.000 TL’dir. ( 1. tertip genel kanuni yedek akçeler,

ödenmiş sermayenin 1/5’ine ulaşmamıştır.)

-Şirketin % 20 payına sahip ortak B ve % 80 payına sahip A ortağı mevcuttur.

247

-Avans Kâr Payı Dağıtımı İle ilgili Genel Kurul Kararı Ekim Ayı içinde alınmış olup,

aynı ay içinde de dağıtılmıştır.

-Yasal yedek akçelerin (ikinci tertip yasal yedek akçeler dahil) 31.12.2016 tarihli

bilançoya göre tutarı 60.000 TL’dir.

-Şirketin 31.12.2016 tarihli bilançosuna göre, serbest yedek akçelerinin (olağan üstü

yedek akçelerin) tutarı, 150.000 TL’dir.

KÂR PAYI AVANSI TUTARININ HESAPLANMASI

ARA DÖNEM KÂRI 250.000

Varsa Geçmiş Yıl Zararları (-) -

Kurumlar Vergisi (-) 50.000

Net dönem karı 200.000

1. Tertip Kanuni Yedek Akçeler (-) (250.000 x %5 =) 12.500

Varsa Daha Önceki Ara Dönemlerde Ödenen

Kâr Payı Avansı Tutarı (-)

-

KÂR PAYI AVANSINA ESAS TEŞKİL EDEN TUTAR 187.500

Kâr Payı Avansına Esas Teşkil Eden Tutarın ½’si (-) 93.750

DAĞITILABİLECEK KÂR PAYI AVANSI TUTARI 93.750

2. Tertip Kanuni Yedek Akçeler (-) (95.750 x %10) 93.75

ÖDENECEK KÂR PAYI AVANSI TUTARI 84.375

/ /2017

198 ORT.VERİLEN AVANS KÂR PAYLARI 84.375

198.01.001 %80 Paylı Ortak A : 67.500

198.01.002 %20 Paylı Ortak B : 16.875

331 ORTAKLARA BORÇLAR

331.02 Ort. Dağ. Avans Kâr Payı 84.375

331.02.001 %80 Paylı Ortak A : 67.500

331.02.002 %20 Paylı Ortak B : 16.875

/ /2017

331 ORTAKLARA BORÇLAR 84.375

331.02 Ort. Dağ. Avans Kâr Payı

331.02.001 %80 Paylı Ortak A : 67.500

331.02.002 %20 Paylı Ortak B : 16.875

102 BANKALAR 71.719

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 12.656

360.05.004 Kar payı stopajları

/ /2017

548 AVANS KÂR PAYI KARŞILIĞI 84.375

548.01.001 %80 Paylı Ortak A : 67.500

548.01.002 %20 Paylı Ortak B : 16.875

198 ORT.VERİLEN AVANS KÂR PAYLARI 84.375

198.01.001 %80 Paylı Ortak A : 67.500

198.01.002 %20 Paylı Ortak B : 16.875

yıl içinde dağıtılan karın özkaynak hesabına alınması

248

2017 yılı Dönem Sonu işlemleri (Özet çözüm):

Ankara AŞ’nin 31.12.2017 tarihi itibariyle dönem kârı 300.000 TL olarak

gerçekleşmiştir. 2018 yılında yapılan genel kurul toplantısında, dönem net kârından yasal yedek

akçeler ayrıldıktan ve dağıtılan avans kâr payının mahsubu yapıldıktan sonra, kalan tutarın

tamamının ortaklara dağıtılmasına karar verilmiştir.

• Hesap Dönemi Sonu Kârı: 300.000 TL

• Kurumlar Vergisi Karşılığı: 60.000 TL (-)

• Dönem Sonu Net Kârı: 240.000 TL

• I. Tertip Yasal Yedek Akçe: 15.000 TL (300.000 x % 5)

• II. Tertip Yasal Yedek Akçe: 20.000 TL (240.000 - 15.000 - (500.000 x %5) x % 10 )

Dağıtılacak Kar payı Toplamı : 205.000 ( 240.000 – 15.000 – 20.000 )

• Dağıtılan Avans Kâr Payı: 84.375 TL (-)

• Ortaklara Dağıtılacak Bakiye Kâr: 120.625 TL

Ayrıntılı Çözüm :

I. Tertip Yasal Yedek Akçe’nin Hesaplanması :

Kâr dağıtılsın/dağıtılmasın öncelikle ilk aşamada kârdan I.Tertip Yasal Yedek Akçe ayrılır.

( TTK.Md.523/1, 608/1)

Kurumun 2017 Yılı Bilanço Kârı (690 Hes) 300.000

I.Tertip Yas.Yedet Akçe : 300.000 x % 5 : 15.000

Ayrılacak I.Tertip Yasal Yedek Akçe tutarı Ödenmiş Sermayenin 1/5’ini aşamaz.

I. Tertip Temettü’nün Hesaplanması :

Kâr dağıtılsın/dağıtılmasın ikinci aşamada ortaklara ödenmesi yasal zorunluk olan I.Tertip

Temettü ayrılır (TTK.Md.519-2-c).

Ödenmiş Sermaye : 500.000

I.Tertip Temettü : Ödenmiş Sermaye x % 5 : 25.000

II. Tertip Yasal Yedek Akçe Hesaplanması :

Kârın dağıtılmasına karar verildiğinde hesaplanır.

- Kurumun 2017 Yılı Bilanço Kârı (690 Hes) : 300.000

- Kurumlar Vergisi 60.000

- Net Dönem Kârı 240.000

- I. Tertip Yasal Yedek Akçe 15.000

249

- Dağıtılabilir Net Dönem Kârı 225.000

- I. Tertip Temettü 25.000

- II. Tertip Yasal Yedek Akçe : Kalan tutarın % 10 : 200.000 x % 10 : 20.000

II.Tertip Temettünün Hesaplanması :

- II. Tertip Temettü tutarı: II.Tertip Yas.Yedek Akçe matrahı - II.Tertip Yas.Yedek Akçe Tutarı

- II. Tertip Temettü tutarı : 200.000 – 20.000 : 180.000

Ortaklara Dağ. Toplam Kâr Tutarı : I. Tertip Temettü tutarı + II. Tertip Temettü tutarı

: 25.000 + 180.000 : 205.000

2016 yılında dağıtılan Kar Avans tutarı: 84.375 TL

Ortaklara Dağıtılacak Bakiye Kâr tutarı : 205.000 - 84.375 : 120.625 TL

31/12 /2017

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 300.000

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ.YAS.YÜK. KARŞ. 60.000

691.01.002 2016 yılı KV Karşılığı

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 240.000

692.01.002 2016 yılı Dönem Net Karı

31/12 /2017

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. 240.000

691.01.002 2016 yılı KV Karşılığı

370 D. KARI VER. VE DİĞ. YAS. YÜK. KARŞ. 240.000

370.01.002 2016 yılı KV karşılığı

31/12 /2017

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 240.000

692.01.002 2016 yılı Dönem Net Karı

590 DÖNEM NET KARI 240.000

590.01.002 2016 yılı dönem net karı

01/01 /2018

590 DÖNEM NET KARI 240.000

590.01.002 2016 yılı dönem net karı

570 GEÇMİŞ YIL KARLARI 240.000

570.01.002 2016 Yılı Karı

250

Dönem Karı < Avans Kar Payı

Ankara AŞ’nin, 31.12.2017 hesap dönemi sonu kârının 100.000 TL olduğu düşünüldüğünde;

KV Matrahı :

Hesap Dönemi Sonu Kârı 100.000 TL

Vergi Karşılığı 20.000 TL

Dönem Sonu Net Kârı 80.000 TL

I. Tertip Yasal Yedek Akçe 5.000 TL (100.000x % 5)

II. Tertip Yasal Yedek Akçe 5.000 TL ((80.000- 5.000-(500.000x0.05)) x %10

2017 Yılı Dağıtılacak Toplam Kar Payı 70.000 TL

Dağıtılan Avans Kâr Payı 84.375 TL

2017 Yılı Bakiye Kar Payı ( - 14.375) TL

Önceki yıllarda ayrılan yedek akçeler toplamı (60.000+150.000) 210.000 TL olduğundan

ortakların kar payı iadesi olmayacaktır.

VEYA

Önceki yıllarda ayrılan yedek akçeler toplam tutarı 210.000 TL yerine, örneğin 10.000 TL

olsaydı ortakların kar payı iadesi (14.375 TL - 10.000 TL ) 4.375 TL olması gerekirdi.

/ /2018

570 GEÇMİŞ YIL KARLARI 240.000

570.01.002 2016 Yılı Karı

331 ORTAKLARA BORÇLAR 120.625

331.01.001 %80 Paylı Ortak A 112.500

331.01.002 %20 Paylı Ortak B 8.125

540 YASAL YEDEKLER 35.000

540.01.001.001 I.Tertip Yedek Akçe 15.000

540.01.002.001- II.Tertip Yedek Akçe 20.000

548 AVANS KAR PAYI KARŞILIĞI 84.375

548.01.001 %80 Paylı Ortak A 67.500

548.01.002 %20 Paylı Ortak B 16.875

/ /2018

331 ORTAKLARA BORÇLAR 120.625

331.02.001 %80 Paylı Ortak A 112.500

331.02.002 %20 Paylı Ortak B 8.125

102 BANKALAR HESABI 102.531

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 18.094

360.05.004.001 %80 Paylı Ortak A 14.475

360.05.004.002 %20 Paylı Ortak B 3.619

251

Ankara AŞ’nin 2017 yıl sonu faaliyetinin zararla sonuçlanması durumunda :

Şirketin, 2016 yılı hesap döneminin 250.000 TL zararla sonuçlandığını düşünüldüğünde: 2016

yılı bilançosunda görülen toplam 210.000.- TL tutarında yedek akçe, dönem zararını

karşılayamamaktadır. Bu durumda, yıl içinde dağıtılan avans kâr paylarının tamamının

ortaklardan geri çağrılması gerekir.

Yedek Akçeler Avans Kar Payını Kısmen Karşılıyorsa :

Şirketin 31.12.2017 tarihi itibariyle, serbest yedek akçelerinin tutarının (150.000 TL

yerine) 240.000 TL olduğunu düşünüldüğünde:

4. Yenileme Fonu :

Yenileme fonu işletmeler için vergi ertelemesi yöntemi olarak oluşturulan bir teşvik

kurumudur. Yenileme Fonu, 213 sayılı VUK’un 328 ve 329 uncu maddelerinde düzenlenmiştir.

Bu maddeler ile amortismana tabi iktisadi kıymetlerin (ATİK) satışından veya doğal afetler

nedeniyle zarar görmeleri halinde alınan sigorta tazminatlarından elde edilen karların bazı

koşullar altında belirli bir süre vergilenmesinin ertelenmesine imkan sağlanmaktadır.

/ /2018

540 YASAL YEDEKLER 60.000

542 OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER 150.000

580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 210.000

Zararın yedeklerle mahsubu

/ /2018

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 84.375

131.02.001 %80 Paylı Ortak A

131.02.002 %20 Paylı Ortak B

548 AVANS KAR PAYI KARŞILIĞI 84.375

548.01.001 %80 Paylı Ortak A

548.01.002 %20 Paylı Ortak B

Yıl içinde dağıtılan avans kâr payının ortaklardan iadesi tahakkuku

/ /2018

540 YASAL YEDEKLER 60.000

542 OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER 240.000

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 34.375

131.02.001 %80 Paylı Ortak A

131.02.002 %20 Paylı Ortak B

580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI 250.000

548 AVANS KAR PAYI KARŞILIĞI 84.375

548.01.001 %80 Paylı Ortak A

548.01.002 %20 Paylı Ortak B

Avans kâr payının 34.375 TL si ortaklardan iadesi

252

213 sayılı VUK’un “Amortismana tabi malların satılması” başlıklı 328 inci maddesinde;

“Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin satılması halinde alınan bedel ile bunların envanter

defterinde kayıtlı değerleri arasındaki fark kâr ve zarar hesabına geçirilir. İşletme hesabı esasında

defter tutan mükelleflerle serbest meslek kazanç defteri tutan mükellefler bu farkı defterlerinde

hasılat veya gider kaydederler.

Amortisman ayrılmış olanların değeri ayrılmış amortismanlar düşüldükten sonra kalan

meblağdır.

Devir ve trampa satış hükmündedir.

Şu kadarki, satılan iktisadi kıymetlerin yenilenmesi, işin mahiyetine göre zaruri

bulunur veya bu hususta işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve teşebbüse

geçilmiş olursa bu takdirde, satıştan tahassül eden kâr, yenileme giderlerini karşılamak üzere,

pasifte geçici bir hesapta azami üç yıl süre ile tutulabilir. Her ne sebeple olursa olsun bu süre

içinde kullanılmamış olan kârlar üçüncü yılın vergi matrahına eklenir. Üç yıldan önce işin terki,

devri veya işletmenin tasfiyesi halinde bu kârlar o yılın matrahına eklenir.

Yukarıdaki esaslar dahilinde yeni değerlerin iktisabında kullanılan kâr, yeni değerler

üzerinden bu kanun hükümlerine göre ayrılacak amortismanlara mahsup edilir. Bu mahsup

tamamlandıktan sonra itfa edilmemiş olarak kalan değerlerin amortismanına devam olunur.”

hükmü, ayrıca

213 sayılı VUK’un “Amortismana tabi malların sigorta tazminatı” başlıklı 329 uncu

maddesinde; “Yangın, deprem, sel, su basması gibi afetler yüzünden tamamen veya kısmen zıyaa

uğrayan amortismana tabi iktisadi kıymetler için alınan sigorta tazminatı bunların değerinden

(Amortismanlı olanlarda ayrılmış olan amortisman çıktıktan sonra kalan değerden) fazla veya

eksik olduğu takdirde farkı kâr veya zarar hesabına geçirilir.

Şu kadar ki, alınan sigorta tazminatı ile zıyaa uğrayan malların yenilenmesi işin

mahiyetine göre zaruri bulunur veya bu hususta işletmeyi idare edenlerce karar verilmiş ve

teşebbüse geçilmiş olursa bu takdirde tazminat fazlası, yenileme giderlerini karşılamak üzere,

pasifte geçici bir hesapta azami üç yıl süre ile tutulabilir. Bu süre içinde kullanılmamış olan

tazminat farkları kâra ilave olunur.

Üç yıldan önce işin terki, devri veya işletmenin tasfiyesi halinde bu tazminat fazlası, o

yılın matrahına eklenir.

Yukarıdaki esaslar dahilinde yeni değerlerin iktisabında kullanılan tazminat fazlası, yeni

değerler üzerinden bu Kanun hükümlerine göre ayrılacak amortismanlara mahsup edilir. Bu

mahsup tamamlandıktan sonra itfa edilmemiş olarak kalan değerlerin amortismanına devam

olunur.” Hükmüne amirdir.

Yukarıda yer alan mevzuat çerçevesinde 213 sayılı VUK’a göre Yenileme Fonu

uygulamasının şartlarını aşağıda ki sayabiliriz;

1) Bilanço usulüne göre defter tutulmalıdır.

2) Satılan iktisadi kıymetin yenilenmesinin zorunlu bulunması veya işletmeyi idare

edenlerce ilgili sabit kıymetin yenilenmesi konusunda karar verilmiş olması gerekir.

3) Satılan ve yenilenecek olan iktisadi kıymet amortismana tabi olmalıdır.

253

4) Yeni alınacak iktisadi kıymet, satılan veya hasara uğrayan iktisadi kıymetle aynı

nitelikte olmalıdır.

5) Yenileme fonunun üç yıl içerisinde kullanılması gerekmektedir.

Örnek : Ankara AŞ 10.02.2016 tarihinde, aktifinde kayıtlı değeri 125.000 TL ve birikmiş

amortismanı 40.000 TL olan baskı makinesini 120.000 TL+KDV üzerinden peşin olarak

satmıştır. Şirket yönetim kurulu, 15.02.2016 tarihinde satıştan doğan kârı makineyi yenilemek

amacıyla kullanma kararı almıştır. Şirket 20.05.2016 tarihinde 150.000 TL+ KDV’ye yeni bir

makine satın almıştır. Söz konusu makine için %20 oranı üzerinden amortisman ayrılacaktır.

549 özel fonlar

35.000

30.000

10/02 /2016

102 BANKALAR 141.600

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 40.000

257.03.001.002 Baskı makinesi

253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR 125.000

253.01.002.003 Baskı makinesi

391 HESAPLANAN KDV 21.600

679 DİĞ. OLAĞANDIŞI GEL. VE KÂR. 35.000

679.04.003 Baskı makinesi

Makinenin satılması

15/02 /2016

679 DİĞ. OLAĞANDIŞI GEL. VE KÂR. 35.000

679.04.003 Baskı makinesi

549 ÖZEL FONLAR 35.000

549.01 Makine satış karı

makinenin satılması ve gelirin özel fon hesabına alınması

25/05 /2016

253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR 150.000

191 İNDİRİLECEK KDV 27.000

102 BANKALAR 177.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

31/12 /2016

549 ÖZEL FONLAR 30.000

549.01 Makine satış karı

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 30.000

makine için özel fonlardan amort. ayrılması

254

Örnek : Ankara AŞ, Aktifinde kayıtlı bulunan pres makinesini 20.03.2016 tarihinde

50.000 TL’ye sigorta ettirmiştir. 20.09.2016 tarihinde Şirkette meydana gelen yangın sonucu

makine hasara uğramıştır. Sigorta şirketi sigorta bedeli olan 50.000 TL’yi Ankara AŞ’ye

ödemiştir. Şirket makineyi yenileme kararı almıştır.

Makinenin kayıtlı değeri 70.000 TL ve birikmiş amortisman tutarı ise 30.000 TL’dir.

5. Girişim sermayesi fonu:

213 sayılı VUK madde 325/A “Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine

tabi olarak Türkiye’de kurulmuş veya kurulacak olan girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına

sermaye olarak konulması veya girişim sermayesi yatırım fonu paylarının satın alınması

amacıyla, ilgili dönem kazancından veya beyan edilen gelirden girişim sermayesi fonu ayrılabilir.

Bu fon, kurum kazancının veya beyan edilen gelirin %10’unu ve öz sermayenin %20’sini

aşamaz.

Girişim sermayesi fonu olarak ayrılan tutarlar pasifte geçici bir hesapta tutulur.

Mükelleflerce, fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar girişim sermayesi yatırım ortaklıklarına veya

girişim sermayesi yatırım fonlarına yatırım yapılmaması halinde, zamanında tahakkuk

ettirilmeyen vergiler gecikme faizi ile birlikte tahsil edilir.

Bu fon; amacı dışında herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledilmesi, işletmeden

çekilmesi, ortaklara dağıtılması, dar mükelleflerce ana merkeze aktarılması veya işin terki,

işletmenin tasfiyesi, devredilmesi, bölünmesi ya da girişim sermayesi yatırım ortaklıklarının

hisse senetlerinin veya girişim sermayesi yatırım fonu katılma paylarının elden çıkarılmasından

itibaren altı ay içinde bu maddede belirtilen amaçla yeniden kullanılmaması halinde, bu

işlemlerin yapıldığı veya sürenin dolduğu dönemde vergiye tabi tutulur.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Maliye Bakanlığınca belirlenir.”

hükmü yer almış ayrıca bu maddenin uygulanmasına yönelik olarak, 7 Seri No'lu Kurumlar

Vergisi Genel Tebliğinde de Girişim sermayesi fonu ile ilgili açıklamalar yapılmıştır.

20/09 /2016

102 BANKALAR 50.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 30.000

257.03.001.001 Pres makinesi

253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR 70.000

253.01.002.001 Pres makinesi

679 DİĞ. OLAĞANDIŞI GEL. VE KÂR. 10.000

679.05.001 Makine sigorta tazminatı

Makinenin bedelinin sigorta tarafından tazmin edilmesi

20/09 /2016

679 DİĞ. OLAĞANDIŞI GEL. VE KÂR. 10.000

679.05.001 Makine sigorta tazminatı

549 ÖZEL FONLAR 10.000

549.01 Makine satış karı

Makinenin sigorta gelirinin özel fon hesabına alınması

255

Girişim sermayesi fonu indirim şartları: Girişim sermayesi fonunun indirim konusu

yapılabilmesi için;

1- İlgili yılda ayrılan fon tutarının beyan edilen gelirin %10'unu, toplam fon tutarının ise

öz sermayenin %20'sini aşmaması (İki şartın birlikte gerçekleşmesi gerekmektedir.),

2- Fonun ayrıldığı yılın sonuna kadar Türkiye'de kurulmuş veya kurulacak olan ve

Sermaye Piyasası Kurulunun düzenleme ve denetimine tabi girişim sermayesi yatırım

ortaklıklarına veya fonlarına yatırım yapılması,

3- Ayrılan fon tutarının ilgili yılın kurumlar vergisi beyannamesinde ayrıca gösterilmesi,

gerekmektedir.

Örnek: Ankara AŞ'nin 2016 yılı dönem sonu öz sermayesi 800.000 TL olup, şirket 2016

yılında 170.000 TL kazanç elde etmiştir. Şirketin ayrıca, 30.000 TL kanunen kabul edilmeyen

gideri, 50.000 TL istisna kapsamında serbest bölge kazancı, 20.000 TL yatırım indirimi tutarı ve

2015 yılından 30.000 TL geçmiş yıl zararı bulunmaktadır.

Şirket beyan edilen gelirin [170.000+30.000-50.000-30.000-20.000=100.000] %10'u

olan 10.000 TL'yi girişim sermayesi fonu olarak ayırarak özel bir fon hesabına almıştır.

Bu durumda Ankara AŞ, beyan edilen gelirin %10'unu ve dönem sonu öz sermayesinin

%20'sini aşmayacak şekilde ayırdığı girişim sermayesi fonunu, 25.04.2017 tarihine kadar

vereceği 2016 yılı kurumlar vergisi beyannamesinde indirim konusu yapabilecektir.

Eğer Ankara AŞ, 2017 yılı sonuna kadar, ayırmış olduğu 10.000 TL fon tutarıyla girişim

sermayesi yatırım ortaklıklarına veya fonlarına yatırım yapmaması halinde, indirim konusu

yaptığı 10.000 TL fon tutarı nedeniyle eksik tahakkuk ettirilen (10.000 x %20) 2.000 TL vergi,

gecikme faizi ile birlikte tahsil edilecektir.

D- GEÇMİŞ YILLAR KARLARI (57)

570. GEÇMİŞ YILLAR KARLARI

Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan ve işletme sahibine veya ortaklarına

dağıtılmamış bulunan kârlardan ilgili yedek hesaplarına alınmayan tutarların izlendiği hesaptır.

E- GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI (-) (58)

580. GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI

Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya çıkan dönem net zararlarının izlendiği hesaptır.

01.01-25.04/2017

570 GEÇMİŞ YILLAR KARI 10.000

549 ÖZEL FONLAR 10.000

549.02 girişim sermaye fonu

Girişim sermaye fon ayrımı

256

F- DÖNEM NET KARI (ZARARI) (59)

Bu grup işletmenin nihai faaliyet sonucunu gösteren hesapları kapsar.

590. DÖNEM NET KARI

İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin vergi sonrası net kâr tutarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Sonuç hesaplarında yer alan "692. Dönem Net Kârı veya Zararı Hesabı"ndan

aktarılan tutarlar bu hesaba alacak, aynı hesaba borç kaydedilir.

591. DÖNEM NET ZARARI (-)

İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin net zarar tutarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Sonuç hesaplarında yer alan "692. Dönem Net Kârı veya Zararı Hesabı"ndan

aktarılan tutarlar bu hesaba borç, aynı hesaba alacak kaydedilir.

6. Özkaynak hesaplarının incelenmesinde;

-Ödenmiş sermayenin itibari kıymetiyle değerlenip değerlenmediği,

-Sermayenin yeterliliği ve ödenmemiş sermayenin fazlalığı, sermaye noksanlığının

doğurduğu faiz yükü ve kuruluşun çalışmaları üzerindeki olumsuz etkileri, bu durumun

giderilmesi için gerekli tedbirlerin alınıp alınmadığı,

-Sermaye yükümlülüğü karşılığında ne şekilde (ayni, nakdi veya borçların mahsubu)

tahsilat yapıldığı, ayni sermaye payları için mevzuat gereklerinin yerine getirilip getirilmediği,

-Ödenmiş sermayede önceki yıla göre meydana gelen değişikliklerin nedenleri,

-Ortaklıklarda hissedarlar defterinin mevcut olup olmadığı, kuruculara ait payların ne

şekilde gösterildiği,

-Ortaklıklarda sermaye artırımında mevzuat hükümlerine ve yeniden ortak alınmasında

ekonomik gereklere uyulup uyulmadığı,

-Ortaklıklarda hisse senetlerinin menkul kıymetler borsasına kote edilip edilmediği,

- TTK’nın sermaye artırılmasına ilişkin hükümlerine tabi olmaksızın, yönetim kurulu

kararı ile yeni hisse senedi çıkarmalarına imkan veren kayıtlı sermaye sistemine alınan

ortaklıklar, bilançolarında çıkarılmış sermayeye yer verileceğinden kayıtlı sermaye tavanının

bilanço dipnotlarında gösterilip gösterilmediği,

-Pay sahipleri, taahhüt ettikleri payların karşılığında mülkiyet hakkına konu olabilen ve

devri mümkün iktisadi değerleri (para, alacaklar, kıymetli evrak, menkul kıymetler,

gayrimenkuller, sınai mülkiyet hakları, fikri haklar, ayni haklar) sermaye olarak

koyabileceklerinden bu kapsamdaki kuruluşların sermayelerinin oluşumu incelenerek pay

sahiplerinin taahhütlerinin sıralanan değerlere uygun olup olmadığı

- Yıl içinde sermaye arttırımı ve azaltımı gibi durumların var olup olmadığı, şirketin

ortaklık yapısını ortaklık pay defteri ve hazirun cetvelinden kontrol ederek genel kurul ve ticaret

sicil gazetesine uygun olup olmadığı,

- Kar dağıtımlarının genel kurul kararları ve kar dağıtım tabloları ile uygun olup olmadığı,

257

-Yedeklerin mevzuata uygun olarak ayrılıp ayrılmadığı,

-Dönem kârlarından ayrılan yedeklerin takip eden yıl içinde, bu gruptaki hesaplara

aktarılıp aktarılmadığı,

-Ayrılan yedeklerin kuruluşun mali güvenliğini sağlayacak ölçüde olup olmadığı ve

yeterli bulunup bulunmadığı,

-Özel fonlar hesabına kaydedilen sabit kıymet yenileme fonunun, VUK’un ilgili maddesi

uyarınca, azami üç yıl süreyle bu hesapta tutulabilmesi mümkün olduğundan ve her ne sebeple

olursa olsun bu süre içinde kullanılmamış fonun matraha ilave edilmesi gerektiğinden, oluşan

fonun yeni değerlerin iktisabında kullanılması durumunda ise, ayrılacak amortismanlara mahsup

olunması gerektiğinden, fonun bu kapsamda işleme tabi tutulup tutulmadığı,

incelenir.

258

7. NAZIM HESAPLAR:

Kuruluşun varlıklarını, alacak ve borçlarını doğrudan etkilemeyen, kuruluş için veya mali

bilgilerden yararlanacaklar için önemli olan, izlenmesi gereken, para ile ifade edilebilen çeşitli

tasarruflarla, özellikle akitlerle, ilgili bilgileri ve istatistiki bilgileri asli hesapların dışında;

muhasebe kayıt ve kurallarına uygun ve karşılıklı olarak izlendiği hesaplar nazım hesapları

oluşturur.

Nazım hesaplar;

-Kuruluşun sağladığı bir kısım haklar ile borç ve alacaklar dışında yüklendiği

yükümlülüklerin izlenmesi,

-Kuruluşun fer'i zilyetliği altında bulunan kıymetlerin takibi,

-Emanete verilen bir kısım varlıkların bulunduğu yer açısından izlenmesi,

-Kullanılması bir kısım kısıtlamalara tabi işletme varlıklarının bu özelliğinin belirtilmesi,

-İşletmede muhasebe disiplini altında toplanması istenen bir kısım bilgilerin elde

edilmesi,

amacıyla kullanılır.

1.Nazım hesapların incelenmesinde;

-Muayyen bedeli olmayan değerlerin iz bedelle takip olunup olunmadığı,

-Aktif ve pasifte karşılıklı hesap kalıntılarının (ciroların, teminat ve kefalet mektuplarının,

avallerin, konsinye malların, kıymetli vesika ve evrakın, önemli hesap limitlerinin (kuruluşun

yasasına göre) birbirine eşit olup olmadığı,

-Nazım hesap niteliğindeki izlenmesi gereken başkaca belge ve değerlerin bu hesaba

kaydedilip edilmediği, takip ve süresinde tasfiye ve tadillerinin yapılıp yapılmadığı,

-Kefalet ve teminatların karşı garantilerinin bulunup bulunmadığı,

-Kefalet mektuplarının, komisyonlarının izlenerek tahsil edilip edilmediği,

İncelenir.

Özellikleri itibariyle aktif ve pasifte eş tutarlarda izlenen nazım hesapların ayrıntısının

pasifte nasıl gösterildiğine, bunlar için pasifte ismen açılan hesapların neler olduğuna ve verilen

isimlerin işlemleri kapsayıp kapsamadığına (Örneğin; verilen teminat mektupları, verilen

kıymetli evrak, verilen kasa anahtarları, alınan teminat mektupları, sigorta poliçeleri kıymetli

evraktan alacaklılar, kasa anahtarları sahipleri, emanet mallar sahipleri, kanunen kabul

edilmeyen giderler ve vergiye tabi olmayan kârlar, yatırım indirimi gibi) bakılır.

Örnek:

Ankara AŞ, gireceği bir ihale ile ilgili olarak Halk Bankası'ndan aldığı 300.000 TL

tutarında teminat mektubunu 20.09.2017 tarihinde TCDD Genel Müdürlüğü'ne vermiştir.

Şirket, geçici teminat mektubu için 30.000 TL komisyon ile 15.000 banka ve sigorta

muamele vergisini Ziraat Bankası’ndaki vadesiz mevduatından ödemiştir.

Ankara AŞ’nin ihaleyi kazanamaması nedeniyle teminat mektubu 15.10.2017 tarihinde

iade alınmıştır.

259

Örnek: Ankara AŞ, Türkiye İş Bankası'ndan kredi alabilmek için sahibi olduğu bir

arsayı Banka lehine 18.05.2015 tarihinde 2.000.000 TL üzerinden ipotek ettirmiştir. Bankadan

alınan krediye ilişkin tüm ödemeler 22.12.2017 tarihinde tamamlanması üzerine ipotek Banka

tarafından çözülmüştür.

20/09 /2017

900 TEMİNAT MEKTUBUNDAN ALACAKLAR 300.000

900.01 Teminat Mektubundan Alacaklar

900.01.001 TCDD Genel Müd.

901 TEMİNAT MEKTUBUNDAN BORÇLAR 300.000

901.01 Teminat Mektubundan Borçlar

901.01.001 Halk Bankası

20/09 /2017

780 FİNANSMAN GİDERLERİ HESABI 45.000

102 BANKALAR 45.000

Teminat mektubu finansman gideri

15/10 /2017

901 TEMİNAT MEKTUBUNDAN BORÇLAR 300.000

901.01 Teminat Mektubundan Borçlar

901.01.001 Halk Bankası

900 TEMİNAT MEKTUBUNDAN ALACAKLAR 300.000

900.01 Teminat Mektubundan Alacaklar

900.01.001 TCDD Genel Müd.

18/05 /2015

920 KIYMETLERİMİZİ TEMİNAT ALANLAR 2.000.000

920.05 Türkiye İş Bankası

920.05.001 Kızılay Şubesi

921 TEMİNATTAKİ KIYMETLERİMİZ 2.000.000

921.01 İpotek Verilen Gayrimenkuller

921.01.001 Arsalar

921.01.001.008 İzmir’de bulunan Arsa

İpotek kaydı

22/12 /2017

921 TEMİNATTAKİ KIYMETLERİMİZ 2.000.000

921.01 İpotek Verilen Gayrimenkuller

921.01.001 Arsalar

921.01.001.008 İzmir’de bulunan Arsa

920 KIYMETLERİMİZİ TEMİNAT ALANLAR 2.000.000

920.05 Türkiye İş Bankası

920.05.001 Kızılay Şubesi

İpoteğin kaldırılması

260

Örnek: Ankara AŞ, 200.000 TL tutarında Fidan AŞ’ye ait ticari senedi teminat olarak

almıştır.

/ /2017

930 TEMİNAT ALINAN KIYMETLER 200.000

930.01.001 Fidan AŞ

931 TEMİNATA KIYMET VERENLER 200.000

931.01.001 Fidan AŞ

261

8. GELİR TABLOSU HESAPLARI

İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin brüt satışları, satış-indirimleri satışların maliyeti,

faaliyet giderleri, diğer faaliyetlerden gelir ve kârlar, diğer faaliyetlerden gider ve zararlar,

finansman giderleri, olağandışı gelir ve kârlar ve olağandışı gider ve zararlardan oluşur.

A- BRÜT SATIŞLAR (60)

İşletmenin esas faaliyetleri çerçevesinde satılan mal yada hizmetler karşılığında alınan

yada tahakkuk ettirilen toplam değerleri kapsar. Satılan mal ve hizmetlerle ilgili sübvansiyonlar,

satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur farkları, vergi iadeleri

brüt satışlar içinde gösterilir.

Brüt Satışlara "Katma Değer Vergisi" dahil edilmez. Brüt Satışlar; yurtiçi satışlar, yurtdışı

satışlar ve diğer gelirler şeklinde bölümlenir.

Holding ana şirketinin, kendine bağlı yurtiçi ve yurtdışı ortaklıklarından elde ettiği

gelirler ana şirketin esas faaliyet gelirini oluşturduğundan bu bölümdeki hesaplarda izlenir.

600. YURTİÇİ SATIŞLAR

Yurt içindeki gerçek ve tüzel kişilere satılan mal ve hizmetler karşılığında alınan ya da

tahakkuk ettirilen toplam değerlerin izlendiği hesaptır. Gereksinime göre bölümlenebilir.

İşleyişi : Satış gerçekleştiğinde hasılat tutarı bu hesaba alacak kaydedilir.

601. YURTDIŞI SATIŞLAR

Yurt dışında satılan mal ve hizmetler karşılığında alınan yada alınacak olan toplam

değerlerin izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Yurtiçi satışlarda olduğu gibidir.

602. DİĞER GELİRLER

İşletmenin korunması, ihracatı teşvik ya da hükümet politikasına uyma zorunluluğu

karşısında oluşan işletmenin faaliyet hasılatındaki düşüklüğü veya faaliyet zararını gidermek

için, sermaye katkısı niteliğinde olmayan, mali yardımlar (sübvansiyonlar), devletin bazı malları

vergi, resim, harç ve benzeri yükümlülüklerden istisna etmesi yoluyla yaptığı yardımlar (vergi

iadeleri) ve satış tarihindeki vade farkları, ihracatla ilgili fiyat istikrar destekleme primi vb..

hasılat kalemleri bu hesapta izlenir.

İşleyişi : Dönem içindeki faaliyetlerden doğan sübvansiyon, vergi iadesi, vade farkları,

(vb.) tutarları saptanarak ilgili hesaba borç, bu hesaba ise alacak kaydedilir.

Örnek : Ankara AŞ, deposundaki ticari malların bir kısmını aşağıdaki fatura ile alıcı Hilal

AŞ’ye 3 ay vadeli olarak senet karşılığı satmıştır.

Mal Satışı 40.000 TL

Vade Farkı 10.000 TL

Aratoplam 50.000 TL

KDV (% 18) 9.000 TL

Toplam 59.000 TL

262

1. Gelir Hesaplarının İncelenmesinde:

-Satışlarla ilgili elde edilen diğer gelirlerin mevzuata göre hesaplanıp, dönemi içinde ve

usulüne uygun olarak hesaplara intikal ettirilip ettirilmediği,

-İhraç kayıtlı satışların da “601-Yurt dışı satışlar” hesabında izlenip izlenmediği,

-Kurum öz varlığında artma meydana getiren mal satış bedeli, hizmet bedeli, temettü,

faiz, irat, kur farkı, tazminat gibi her türlü pozitif unsurlar olarak tanımlanabilecek hasılatın

tahakkukundan bahsedebilmek için gelir doğuran işlemin tekemmülü, gerektiğinden hasılat

kaydının bu esasa göre yapılıp yapılmadığı,

-Avanslar ileride hak edilecek bir istihkaka (mal ve hizmet bedeline) mahsuben alınan,

verilen paralar olduğundan ve verilen avanslar gider yazılamayacağı gibi, alınan avanslar da gelir

yazılamayacağından ve avansa konu mal teslim edilmiş ve hizmet tekemmül etmişse mal veya

hizmet bedelinin hasılat yazılması ve avansın bu bedele mahsubu zorunlu olduğundan, hasılatı

bir sonraki yıla kaydırabilmek amacıyla mal teslimi veya hizmet ifası tamamlandığı halde

avansların kapatılmadan bir sonraki yıla aktarılması cezalı kurumlar vergisi ile katma değer

vergisi tarhına ve gecikme zammı ile usulsüzlük cezası doğmasına neden olacağından bu gereğe

uyulup uyulmadığı,

- Tüm gelir gider hesaplarının aylık icmallerini yaparak aylar arasında sapma gösteren

hesap kalemleri ile birbirleri ile bağlantılı olarak değişmesi gereken hesap kalemlerini (Satış -

satışların maliyeti veya satış- satış pazarlama giderleri) tespit edilip edilmediği,

- Aylık gelir tablosu icmallerinin bir önceki yılın aynı dönemi ile karşılaştırarak

mevsimsel değişimlerin etkisinin aynı olup olmadığı, varsa farklılıkların nedenleri,

- Mal satışlarına ilişkin örnekler seçerek bilanço tarihi itibariyle önemli risk ve getirilerin

alıcıya devredilmemiş satış işlemi olup olmadığı, (Satış işlemine ilişkin fatura ve irsaliye tarihi,

ambar çıkış ve teslim evrakları kontrol edilerek fiili teslimin bilanço tarihi öncesi yapıldığı test

edilmelidir.)

- Bilanço tarihine yakın olağanüstü mahiyetteki yüksek tutarlı satış işlemlerinin olup

olmadığını, bu tür işlemler varsa bilanço tarihinden sonra alıcı tarafından iade faturası kesilip

kesilmediği,

- Şirketin dönem sonları itibariyle tahakkuk ettirmesi gereken ciro primi, faiz, komisyon

v.b. gelirler olup olmadığı, varsa kayıtlara alınıp alınmadığı,

- Her ayın satış faturalarından örnekler seçerek satış faturası, satış irsaliyesi ve ambar

evrakları arasında mutabakatı sağlanıp sağlanmadığı, ilgili malın stok kartını alarak satılan malın

stoktan düşülüp düşülmediği,

/ /

121 ALACAK SENETLERİ 59.000

600 YURTİÇİ SATIŞLAR 40.000

602 DİĞER GELİRLER 10.000

391 HESAPLANAN KDV 9.000

Mal Satışı

263

- Satış ve üretim miktarlarını faaliyet bölümleri bazında temin ederek üretim ve satış

miktarlarının paralellik gösterip göstermediği, söz konusu bilgilerin bir önceki yılın aynı

dönemine göre farklılık gösterip göstermediği, önemli farklılıkların meydana gelme nedenleri,

İncelenir.

B- SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) (61)

Net satış hasılatına ulaşabilmek için brüt satışlardan indirilmesi gereken değerleri kapsar.

Satıştan iadeler, satış iskontoları ve diğer indirimler şeklinde bölümlenir.

610. SATIŞTAN İADELER (-)

Satılan malların iade edilen bölümünün fatura tutarlarını kapsar.

İşleyişi : Daha önce yapılan satışlar ile ilgili olarak ilgili hesaplara borç, Brüt Satışlardan

ilgili hesaplara alacak kaydedilmiş bulunan malın fatura tutarı, malın kısmen yada tamamen iade

edilmesi durumuna göre, "610. Satıştan İadeler Hesabı"nın borcuna, buna karşılık ilgili hesaba

alacak kaydedilir.

611. SATIŞ İSKONTOLARI (-)

Satışla ilgili faturanın düzenlenip satışın gerçekleşmesinden sonra yapılan her türlü kasa

ve miktar iskontoları bu hesapta yer alır.

Kasa iskontosu, kredili satışlarda alıcının mal bedelini vadesinden önce ödemesi

dolayısıyla, bu peşin ödeme karşılığında alıcıya belirli oranlarda indirim yapılmasıdır.

Miktar iskontosu ise alıcının belli tutarlar üzerinde alışlarda bulunarak satıcının mal

sürümüne katkıda bulunmasından dolayı kendisine belli oran ya da tutarlarda yapılan indirimdir.

İşleyişi : Uygulanan iskonto ilgili "Alacaklar" hesabına alacak kaydedilirken, "611. Satış

İskontoları Hesabı"na borç kaydedilir.

612. DİĞER İNDİRİMLER (-)

Satıcı tarafından, alıcı hesabına, malın sevki sırasında ödenen giderleri ifade eden ve

satılan mallara ait olan sevk giderleri, satılan malların hatalı ve noksan olması ya da taşıma

sırasında hasara uğramış olması nedeniyle yapılması zorunlu indirimler ile satış vergileri, fonlar

(KDV hariç) ve benzerleri bu kalemde gösterilir.

Bu hesap ihtiyaca göre bölümlenir.

İşleyişi : Satılan mal ya da hizmet bedelinden yapılan indirim, hasılatla

ilişkilendirilmeden 612 Diğer İndirimler Hesabına borç, ilgili hesaplara ise alacak kaydedilir.

Örnek : Ankara AŞ’nin 2016 yılı işlemleri aşağıdaki gibidir.

1 - 10.05.2016 tarihinde 300.000 TL tutarındaki ticari malı Kuzey AŞ’ye 2 ay vadeli olarak

320.000 + KDV’ye satmıştır. Satılan malın maliyeti 180.000 TL’dir. (İşletme sürekli envanter

yöntemini uygulamaktadır)

2- Ankara AŞ, 20.05.2016 tarihinde 20.000 TL maliyeti olan malı 30.000 TL tutara Demir AŞ’ye

satmıştır. 25.05.2016 tarihinde malın yarısı alıcı tarafından iade edilmiş olup mal bedeli alıcının

hesabından düşülmüştür. (İşletme sürekli envanter yöntemini uygulanmaktadır)

264

3- Ankara AŞ, müşterisi Demir AŞ’nin 15.06.2016 tarihinde borcunu vadesinden önce ödediği

için % 10 (KDV dahil) indirim yapılmıştır.

1 10/05 /2016

120 ALICILAR 377.600

120.001.001 Kuzey AŞ

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 300.000

602 DİĞER GELİRLER 20.000

602.01.001 vade farkı

391 HESAPLANAN KDV 57.600

10/05 /2016

621 SATILAN TİCARİ MAL MALİYETİ 180.000

153 TİCARİ MAL 180.000

2 20/05 /2016

120 ALICILAR 35.400

120.01.008 Demir AŞ

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 30.000

391 HESAPLANAN KDV 5.400

20/05 /2016

621 SATILAN TİCARİ MAL MALİYETİ 20.000

153 TİCARİ MALLAR 20.000

25/05 /2016

610 SATIŞTAN İADELER 15.000

191 İNDİRİLECEK KDV 2.700

120 ALICILAR 17.700

120.01.008 Demir AŞ

25/05 /2016

153 TİCARİ MAL 10.000

621 SATILAN TİCARİ MAL MAL. 10.000

Satılan maldan iade

3 15/06 /2016

611 SATIŞ İSKONTOLARI 1.500

191 İNDİRİLECEK KDV 270

102 BANKALAR 15.930

120 ALICILAR 17.700

120.01.008 Demir AŞ

17.700 x % 10 : 1.770 indirim tutarı (KDV dahil)

KDV matrahı : 1.770 / 1,18 : 1.500 TL

KDV : 1.500 x 0,18 : 270 TL

265

120.01.008 ALICILAR

35.400 17.700

17.700

C- SATIŞLARIN MALİYETİ (-) (62)

İşletmenin dönem içindeki stok hareketleri ile satılan mamul, yarı mamul, ilk madde ve

malzeme ile ticari mal gibi maddelerin ve satılan hizmetlerin maliyetini kapsar.

Başka bir deyişle dönem içinde alıcılara satılan ya da devredilen mal ve hizmetlerin

üretimi (imalatı) ya da satın alınması için yapılan tüm giderleri içerir.

2. Satışların maliyeti hesaplarının incelenmesinde;

-Brüt satış hesaplarındaki ayırım doğrultusunda, satışların maliyeti hesaplarının

detaylandırılıp detaylandırılmadığı,

-Kuruluşun ürettiği mal veya hizmetin maliyetinin Tekdüzen Hesap Planındaki sistematik

ve hesaplara yüklenilen fonksiyonlar doğrultusunda, gider çeşitleri ve gider yerleri itibariyle

belirlenip belirlenmediği,

-Üretilen ürün ya da hizmetlerin maliyetinin ayarlanması amacıyla gider yerleri arasında,

gider kaydırması yapılıp yapılmadığı,

-Ürünlerin birim stok maliyetlerinin belirlenmesine yönelik olarak, uyguladıkları

sistemlerin isabet derecesi ve ürün giriş ve çıkışlarının süresinde kayıt altına alınıp alınmadığı,

-Yardımcı üretim gider yerleri ile yardımcı hizmet gider yerlerinde oluşan giderlerin,

kendi aralarındaki dağıtımında ve esas üretim gider ve diğer gider yerlerine yüklenmesinde,

kullanılan dağıtım anahtarlarının ve gider dağıtım yönteminin yeterliliği,

-Satın alınan ve imal edilen emtianın, maliyet bedellerinin 213 sayılı VUK’un ilgili

maddeleri uyarınca belirlenip belirlenmediği,

-Zirai ürünlerde olduğu gibi ticari mallarda da alivre satış mümkün olduğunda, yıl

sonlarında stokta mal olmadığı halde satış yapılarak hesap kapatmak amacıyla fatura kesilmekte

olduğundan ve satılan malın maliyeti belirli olmadığından bu tür alivre satışlarda satış bedelinin

31/12 /2016

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 330.000

602 DİĞER GELİRLER 20.000

690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 350.000

31/12 /2016

690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 206.500

610 SATIŞTAN İADELER 15.000

611 SATIŞ İSKONTOLARI 1.500

621 SATILAN TİCARİ MAL MALİYETİ 190.000

266

gelecek yıllara ait gelirler hesabına alınıp alınmadığı ve izleyen dönemde satılan malın

maliyetinin ilgili hesaplara alınarak satış kaydının yapılıp yapılmadığı,

İncelenir.

620. SATILAN MAMULLER MALİYET (-)

İşleyişi : Satılan mamullerin maliyet tutarı 152 nolu hesaba (Mamuller Hs.) alacak, bu

hesaba ise borç kaydedilir.

621. SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ (-)

Herhangi bir değişikliğe tabi olmadan satılmak amacıyla alınan ticari mallar (emtia) ve

benzeri kalemlerin maliyetini kapsar.

İşleyişi : Satılan ticari malların maliyet tutarı "153. Ticari Mallar Hesabı"na alacak, bu

hesaba borç kaydedilir.

622. SATILAN HİZMET MALİYETİ (-)

Üretilen hizmetlerle ilgili olarak yapılan giderlerin kaydedildiği hesaptır.

İşleyişi : Üretilen hizmetle ilgili giderler niteliklerine göre, eş zamanlı kayıt sistemine

tabi olan ve 7/A seçeneğini uygulayan hizmet işletmeleri "741. Hizmet Üretim Maliyeti

Yansıtma Hesabı" alacağı ile, 7/B seçeneğini uygulayan küçük işletmelerde "799. Üretim

Maliyeti Hesabı" alacağı ile, bu hesaba borç kaydedilir.

623. DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ (-)

İşletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili diğer satış gelirlerinin elde edilmesi için yapılan

giderlerin izlendiği hesaptır.

İşleyişi : Hesaplanan satışların maliyeti bu hesabın borcuna kaydedilir.

Örnek: Ankara AŞ, 20.07.2016 tarihinde 100.000 TL maliyeti bulunan mamullerini

150.000 TL+KDV tutarına peşin satıyor. (İşletme sürekli envanter yöntemini uygulamaktadır)

20/07 /2016

102 BANKALAR 177.000

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 150.000

391 HESAPLANAN KDV 27.000

20/07 /2016

620 SATILAN MAMULLER MALİYETİ 100.000

152 MAMULLER 100.000

31/12 /2016

690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 100.000

620 SATILAN MAMULLER MALİYETİ 100.000

267

Örnek : Ankara AŞ, 30.07.2016 tarihinde 150.000 TL maliyeti olan malı 200.000 TL + KDV

bedelle çek karşılığı satıyor. Şirket, sürekli envanter yöntemini kullanmaktadır.

Örnek: Ankara AŞ, kayıtlarında 31.12.2016 tarihi itibariyle 740 Hizmet Üretim Maliyeti

hesabının borç kalanı 80.000 TL'dir. Dönem sonu muhasebe kaydını yapınız.

31/12 /2016

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 150.000

690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 150.000

30/07 /2016

101 ALINAN ÇEKLER 236.000

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 200.000

391 HESAPLANAN KDV 36.000

30/07 /2016

621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 150.000

153 TİCARİ MALLAR 150.000

31/12 /2016

690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 150.000

621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ 150.000

31/12 /2016

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 200.000

690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 200.000

31/12 /2016

622 SATILAN HİZMET MALİYETİ 80.000

741 HİZMET ÜRETİM MAL.YANS. HES. 80.000

31/12 /2016

741 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ YANS. HES. 80.000

740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ 80.000

31/12 /2016

690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 80.000

622 SATILAN HİZMET MALİYETİ 80.000

268

D- FAALİYET GİDERLERİ (63)

İşletmenin esas faaliyeti ile ilgili bulunan ve üretim maliyetlerine yüklenmeyen araştırma

ve geliştirme giderleri; pazarlama, satış ve dağıtım giderleri ve genel yönetim giderlerinden

oluşan hesap grubudur. 7.inci grupta izlenen esas faaliyet dönem giderleri, yansıtma hesapları

alacağı ile dönem sonlarında bu grupta yer alan hesaplara devredilir.

630. ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ (-)

Üretim maliyetinin düşürülmesi, satışların artırılması ve yeni üretim biçim ve

teknolojilerin işletmede uygulanması amacıyla yapılan giderlerden aktifleştirilmeyen araştırma

ve geliştirme giderleri ile aktifleştirilmiş olanlardan bu döneme isabet eden itfa payları bu hesapta

yer alır. Bu fonksiyonla ilgili olan ve 7. grupta izlenen giderler 7/A seçeneğinde "751- Araştırma

ve Geliştirme Giderleri Yansıtma Hesabı", 7/B seçeneğinde "798- Gider Çeşitleri Yansıtma

Hesabı" alacağı ile hu hesabın borcuna devredilir.

631. PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ (-)

Mal ve hizmetlerin pazarlama, satış ve dağıtım faaliyetleri ile ilgili olarak yapılan

endirekt malzeme, endirekt işçilik, personel giderleri, dışardan sağlanan fayda ve hizmetler,

çeşitli giderler, vergi resim ve harçlar, amortismanlar ve tükenme paylarından oluşur. Pazarlama

fonksiyonu ile ilgili giderler 7 inci grupta izlenir ve dönem sonlarında "761- Pazarlama Satış ve

Dağıtım Giderleri Yansıtma Hesabı" alacağı ile, 7/B seçeneğinde ise "798- Gider Çeşitleri

Yansıtma Hesabı" alacağı ile bu fonksiyona ait giderler bu hesaba devredilir.

632. GENEL YÖNETİM GİDERLERİ (-)

İşletmenin genel yönetim fonksiyonu ile ilgili olarak yapılan ve üretimle ya da satılan mal

maliyeti ile doğrudan ilişkisi kurulamayan endirekt malzeme, endirekt işçilik, personel giderleri,

dışardan sağlanan fayda ve hizmetler, çeşitli giderler, vergi resim ve harçlar, amortisman

giderlerinden oluşur. Genel yönetim fonksiyonu ile ilgili giderler 7 inci grupta izlenir ve dönem

sonlarında 7/A seçeneğinde, "771- Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı" alacağı ile, 7/B

seçeneğinde ise "798- Gider Çeşitleri Yansıtma Hesabı" alacağı ile bu hesaba devredilir.

Örnek: Ankara AŞ, kayıtlarında dönem sonunda 750 Araştırma ve Geliştirme Giderleri

hesabının kalanı 60.000 TL olup, dönem sonu muhasebe kayıtlarını yapınız.

31/12 /2016

630 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ 60.000

751 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİD.YANSIT. 60.000

Giderlerin gelir tablosuna aktarılması kaydı

31/12 /2016

751 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDER. YANSITMA 60.000

750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİD. 60.000

Giderlerin yansıtılması

269

Örnek: Ankara AŞ, pazarlama faaliyetlerinde bulunduğu aracın amortisman tutarı 50.000 TL

olup, dönem sonu muhasebe kayıtlarını yapınız.

Örnek: Ankara AŞ, dönem sonunda maliyet hesaplarından genel yönetim giderleri hesabında

biriken 240.000 TL değerinde tutar bulunmaktadır. Dönem sonu muhasebe kaydını yapınız.

E- DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GELİR VE KARLAR (64)

İşletmenin esas faaliyeti dışında iştiraklerden ve bağlı ortaklıklardan elde edilen temettü

geliri ile faiz ve diğer temettü gelirleri, temerrüt faizleri, kambiyo kârları, kira gelirleri, menkul

kıymet satış kârları gibi diğer faaliyetlerden elde edilen olağan gelir ve kârlardan oluşur.

31/12 /2016

760 PAZ.SAT.VE DAĞ.GİDER. 50.000

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 50.000

Amortisman ayrılması

31/12 /2016

631 PAZ.SAT.VE DAĞ.GİD. 50.000

761 PAZ.SAT.VE DAĞ.GİDER.YANSIT. 50.000

Giderlerin gelir tablosuna aktarılması kaydı

31/12 /2016

761 PAZ.SAT.VE DAĞ.GİDER.YANSIT. 50.000

760 PAZ.SAT.VE DAĞ.GİDER. 50.000

Giderlerin yansıtılması

31/12 /2016

690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 50.000

631 PAZ.SAT.VE DAĞ.GİD. 50.000

31/12 /2016

632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 240.000

771 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ YANS. 240.000

Giderlerin gelir tablosuna aktarılması kaydı

31/12 /2016

771 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ YANS. 240.000

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ . 240.000

Giderlerin yansıtılması

31/12 /2016

690 DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI 240.000

632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 240.000

270

640. İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ

İşletmelerin sermayelerine katıldıkları iştiraklerden elde ettikleri temettü gelirlerinin

izlendiği hesaptır. Hisse senedi ve tahvil gibi menkul kıymet satışından doğan kârlar ya da

zararlar bu hesaba alınmaz.

641. BAĞLI ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GELİRLERİ

İşletmenin bağlı ortaklıklarından elde ettikleri temettü gelirlerinin izlendiği hesaptır.

642. FAİZ GELİRLERİ

Her türlü kısa ve uzun vadeli mali yatırımlardan sağlanan faiz gelirlerinin izlendiği

hesaptır.

643. KOMİSYON GELİRLERİ

Tahakkuk eden komisyon gelirleri bu hesapta izlenir.

644. KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR

Aktifle ilgili olarak ayrılan karşılıklardan iptal edilen tutarlar bu hesapta izlenir.

645- MENKUL KIYMET SATIŞ KARLARI

Menkul kıymet satış kârlarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi: Menkul kıymetler satıldığında, satış değeri ile maliyet değeri arasındaki olumlu

fark bu hesaba alacak yazılır.

646- KAMBİYO KARLARI

Kambiyo kârlarının izlendiği hesaptır. (İhracatla ilgili dönem içinde ortaya çıkan kur

farkları bu hesaba değil, "601- YURT DIŞI SATIŞLAR" hesabına aktarılır.)

İşleyişi: Kambiyo işlemlerinden doğan kârlar bu hesaba alacak yazılır.

647- REESKONT FAİZ GELİRLERİ

Reeskont faiz gelirlerinin izlendiği hesaptır.

İşleyişi: İşletmenin senetli borçlarının dönem sonu itibariyle yapılan reeskont işlem faiz

geliri ile; alacak senetleri reeskontunun, izleyen dönem başında iptalinden ortaya çıkan faiz

gelirleri bu hesaba alacak yazılır.

648- ENFLASYON DÜZELTMESİ KARLARI

649- DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR

Yukarıdaki hesaplar kapsamına girmeyen diğer olağan faaliyetlerden sağlanan gelir ve

karların izlendiği hesaptır.

Örnek:

1 - Ankara AŞ’nin iştiraki olan Bodrum AŞ, 2016 yılı kar payından 70.000 TL dağıtacağını

açıklamış olup kayıtlara alınmıştır.

2 - Ankara AŞ’nin bağlı ortaklığı olan Çankaya AŞ, 2016 yılı kar payından 50.000 TL

dağıtacağını açıklamış olup kayıtlara alınmıştır.

271

3 - Ankara AŞ’nin bankada bulunan vadeli mevduatına 190 TL stopaj kesildikten sonra 10.200

TL faiz tahakkuk ettirildiği ve bu paranın Ankara AŞ’nin bankadaki hesabına yatırıldığı hesap

özetinde belirlenmiştir.

4- Ankara AŞ , 2016 yılında 15.000 TL + KDV komisyon geliri elde etmiştir.

5- Ankara AŞ, daha önce tamamı için karşılık ayırdığı 90.000 TL tutarındaki şüpheli ticarî

alacağından 60.000 TL banka kanalıyla tahsil edebilmiştir. Kalan tutarın değersiz alacak haline

geldiği anlaşılmıştır.

6- Ankara AŞ, 100.000 TL'ye satın aldığı ve aktifinde kayıtlı Türk Telekom hisse senetlerini

banka aracılığı ile 125.000 TL'ye satmıştır.

7- Ankara AŞ, 20.06.2016 tarihinde 1 ABD Doları 3,50 TL'den 10.000 ABD Doları satın almış

ve kayıtlara işlemiştir. Dönem sonunda Maliye Bakanlığı tarafından ilan edilen döviz kuru 1

ABD Doları 3,80 TL'dir.

8- Ankara AŞ, dönem sonunda yapılan envanter işlemleri sırasında kayıtlı değeri 7.000 TL olan

vadesi Ocak ayı olan senetli bir borcun tasarruf değerinin 6.600 TL olduğu belirlenmiştir.

9- Ankara AŞ, kiraya verdiği işyerinin aylık kirası olan 10.000 TL'yi nakit olarak tahsil etmiştir.

1 / /2016

132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR 70.000

132.01.003 Bodrum AŞ

640 İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ 70.000

640.01.005 Bodrum AŞ

2 / /2016

133 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR 50.000

133.01.001 Çankaya AŞ

641 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GEL. 50.000

641.01.001 Çankaya AŞ

3 / /2016

102 BANKALAR 10.200

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR 190

193.02.001 Banka faizlerinden stopaj

642 FAİZ GELİRLERİ 10.390

4 / /2016

102 BANKALAR 17.700

643 KOMİSYON GELİRLERİ 15.000

643.01 Komisyon Gelirleri

391 HESAPLANAN KDV 2.700

272

5 / /2016

102 BANKALAR 60.000

129 ŞÜPHELİ TİCARÎ ALACAKLAR KARŞ. 90.000

128 ŞÜPHELİ TİCARÎ ALACAKLAR 90.000

644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR 60.000

Karşılık ayrılan şüpheli alacakdan yapılan tahsilat

6 / /2016

102 BANKALAR 125.000

110 HİSSE SENETLERİ 100.000

110.01.020 Türk Telekom

645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARI 25.000

645.01.001.002 Türk Telekom

7 31/12 /2016

102 BANKALAR 3.000

102.02.001.001 Kızılay Şubesi

646 KAMBİYO KARLARI 3.000

646.01.001 Cari dönem kur gelirleri

(3,8 – 3,5) X 10.000 ABD Doları : 3.000 TL

8 31/12 /2016

322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU 400

322.01.001.001 Ocak vadeli senetler

647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ 400

647.01.001 Senet reeskont tutarı

9 31/12 /2016

102 BANKALAR 10.000

649 DİĞER OLAĞAN GELİR ve KÂR. 10.000

649.03 Kira Gelirleri

10 31/12 /2016

640 İŞTİRAKLERDEN TEMETTÜ GELİRLERİ 70.000

641 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN TEMETTÜ GEL. 50.000

642 FAİZ GELİRLERİ 10.390

643 KOMİSYON GELİRLERİ 15.000

644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR 60.000

645 MENKUL KIYMET SATIŞ KARI 25.000

646 KAMBİYO KARLARI 3.000

647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ 400

649 DİĞER OLAĞAN GELİR ve KÂRLAR 10.000

690 DÖNEM KAR VEY ZARARI 243.790

273

F- DİĞER FAALİYETLERDEN OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR (-) (65)

İşletmenin esas faaliyetleri dışında kalan olağan faaliyetlerle ilgili gider ve zararları içerir.

653. KOMİSYON GİDERLERİ (-)

İşletmenin diğer olağan faaliyetleriyle ilgili olarak acenta, temsilci ve benzeri işletmelere

ödediği komisyon giderlerinin izlendiği hesaptır.

654. KARŞILIK GİDERLERİ (-)

Aktifle ilgili olarak ayrılan karşılık giderlerinin izlendiği hesaptır.

3. Karşılık giderleri hesabın incelenmesinde;

-Karşılıkların tespit edilen esaslara ve icaplara uygun bir şekilde ayrılıp ayrılmadığı,

kuruluşun kârını keyfi bir şekilde azaltmak veya o döneme ait kârı diğer döneme aktarma

amacının olup olmadığı,

- 213 sayılı VUK’da sadece Şüpheli ticari alacaklar karşılığı ile Stok değer düşüklüğü

karşılığına yer verilmiş olup, bu değerlerde meydana gelen azalışlar için ayrılan karşılıkların

VUK’un ilgili maddelerinde yer alan şartları taşımak kaydıyla mali bilanço kârının

hesaplanmasında (vergi matrahının hesaplanmasında) gider olarak dikkate alınacağı, bunlar

dışında kalan değer azalışları için ayrılan giderlerin mali bilanço kârının tespitinde KKEG olarak

dikkate alınması gerekmektedir.

Bu kapsamda, ayrılan karşılıklarla ilgili olarak tespit edilen tutarların “Dönem kârı vergi

ve diğer yasal yükümlülük karşılıkları ” nın incelenmesinde göz önünde bulundurularak, mali

kârın tespitinde karşılıkların, doğru biçimde işleme tabi tutulup tutulmadıkları,

-Ne gibi sebeplerle karşılık tesis edildiği,

-Yeter derecede karşılık ayrılıp ayrılmadığı,

incelenir.

Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerinde yer verilen karşılık hesaplarına aşağıda

yer verilmiştir.

119-Menkul kıymetler değer düşüklüğü karşılığı (-)

129-Şüpheli ticari alacaklar karşılığı (-)

139-Şüpheli diğer alacaklar karşılığı (-)

158-Stok değer düşüklüğü karşılığı (-)

199-Diğer dönen varlıklar karşılığı (-)

229-Şüpheli ticari alacaklar karşılığı (-)

239-Şüpheli diğer alacaklar karşılığı (-)

241-Bağlı menkul kıymetler değer düşüklüğü karşılığı (-)

244-İştirakler sermaye payları değer düşüklüğü karşılığı (-)

247-Bağlı ortaklıklar sermaye payları değer düşüklüğü karşılığı (-)

249-Diğer mali duran varlıklar karşılığı (-)

298-Stok değer düşüklüğü karşılığı(-)

274

655- MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI (-)

Menkul kıymet satış zararlarının izlendiği hesaptır.

İşleyişi: Menkul kıymetler satıldığında, satış değeri ile maliyet değeri arasındaki olumsuz

fark bu hesaba borç yazılır.

656- KAMBİYO ZARARLARI (-)

Kambiyo zararlarının izlendiği hesaptır. (Borçlanma ile ilgili kur farkları bu hesaba

alınmaz, finansman gideri olarak muhasebeleştirilir.)

İşleyişi: Kambiyo işlemlerinden doğan zararlar bu hesaba borç yazılır.

657- REESKONT FAİZ GİDERLERİ (-)

İşletmenin senetli alacaklarının dönem sonu itibariyle yapılan reeskont faiz giderleri ile

borç senetleri reeskontunun, izleyen dönem başında iptalinden ortaya çıkan faiz giderlerinin

izlendiği hesaptır.

658- ENFLASYON DÜZELTMESİ ZARARLARI (-)

659. DİĞER OLAGAN GİDER VE ZARARLAR (-)

Yukarıdaki hesaplar kapsamına girmeyen diğer olağan faaliyetlerle ilgili gider ve

zararların izlendiği hesaptır.

Örnek:

1 - Ankara AŞ, 10.02.2016 tarihinde satın alınan 50.000 TL tutarında TÜPRAŞ hisse senedi için

500 TL komisyon gideri banka hesabından ödenmiştir.

2- Ankara AŞ, 10.02.2016 tarihinde şüpheli hale gelmiş olan 200.000 TL Konya AŞ’den kredili

alacağa, dönem sonunda teminatlı kısmı aşan tutar olan 100.000 TL için karşılık ayırmıştır.

3- Ankara AŞ, 20.02.2016 tarihinde 110.000 TL karşılığında satın aldığı Halkbank hisse

senetlerini 15.07.2016 tarihinde 100.000 TL'ye banka aracılığı ile satmıştır.

4-Ankara AŞ, 1$ = 3,60 TL'den satın aldığı 10.000 doları 1$ = 3,50 TL kurundan satmıştır.

5-Ankara AŞ, dönem sonunda kısa vadeli alacak senetleri için 5.000 TL reeskont hesaplanmıştır.

6-Ankara AŞ’nin diğer stoklar hesabında bulunan 80.000 TL tutarındaki değeri düşen stokları

60.000 TL+KDV bedelle vadeli olarak Darende AŞ’ye satılıyor.

1 10/02 /2016

110 HİSSE SENETLERİ 50.000

110.01.019 TÜPRAŞ

653 KOMİSYON GİDERLERİ 500

653.01.001 Hisse senedi alım komisyonu

102 BANKALAR 50.500

275

2 10/02 /2016

654 KARŞILIK GİDERLERİ 100.000

654.02.001.004 Konya AŞ

129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAK KARŞ. 100.000

3 15/07 /2016

102 BANKALAR 100.000

655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI 10.000

655.01.001.001 Halkbank AŞ

110 HİSSE SENETLERİ 110.000

110.01.018 Halkbank AŞ

4 / /2016

102 BANKALAR 35.000

102.01.001.001 Kızılay Şubesi

656 KAMBİYO ZARARLARI 1.000

656.01.001 Cari dönem kur giderleri

102 BANKALAR 36.000

102.02.001.001 Kızılay Şubesi

10.000 ABD Doları – (3,60 – 3,50) : 1.000 TL

5 / /2016

657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ 5.000

657.01.001 Senet reeskont gideri

122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU 5.000

122.01.001 Senet reeskont tutarı

6 10/02 /2016

120 ALICILAR 74.400

120.01.005 Darende AŞ

659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARARLAR 20.000

659.09.001 Değeri düşen mal satışları

157 DİĞER STOKLAR 80.000

157.002.001 Değeri Düşük Mallar

391 HESAPLANAN KDV 14.400

değeri düşen stokların satılması

7 10/02 /2016

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 136.500

653 KOMİSYON GİDERLERİ 500

654 KARŞILIK GİDERLERİ 100.000

655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI 10.000

656 KAMBİYO ZARARLARI 1.000

657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ 5.000

659 DİĞER OLAĞAN GİDER VE ZARALAR 20.000

gider ve zararların 690 nolu hesaba aktarımı

276

G- FİNANSMAN GİDERLERİ (-) (66)

İşletmenin borçlandığı tutarlarla ilgili olarak katlanılan ve varlıkların maliyetine

eklenmemiş bulunan faiz, kur farkları, kredi komisyonları ve benzeri diğer giderleri kapsar.

4. Finansman giderleri hesabının incelenmesinde;

-Tespit edilen faiz oranlarının piyasa koşullarına uygun olup olmadığı,

-Faizlerin doğru hesaplanıp hesaplanmadığı,

- İlişkili taraflara ödediği faiz ve kur farkı giderlerinin tespit edilerek faiz ve kur farkı

hesaplamalarının (İlişkili taraflara uygulanan faiz oranlarının piyasa faiz oranları ile paralellik

göstermesi gerekir) doğru olarak yapılıp yapılmadığı,

incelenir.

660. KISA VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ (-)

Bir yıla kadar vadeli olan borçlanmalarla ilgili olarak yüklenilen ve varlıkların maliyetine

eklenmeyen faiz ve benzeri diğer giderlerin izlendiği hesaptır.

7. grupta izlenen finansman giderleri 7/A seçeneğinde "781- Finansman Giderleri

Yansıtma Hesabı" 7/B seçeneğinde ise "798- Gider Çeşitleri Yansıtma Hesabı"nın alacağı ile bu

hesabın borcuna aktarılır.

661. UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ (-)

Bir yılı aşan vadeli borçlanmalarla ilgili faiz ve benzeri giderlerin izlendiği hesaptır.

Örnek: Ankara AŞ’nin 31.12.2016 tarihi itibariyle kayıtlarında, 780 nolu Finansman Giderleri

hesabının borç kalanı 120.000 TL olup bu tutarın 40.000 TL'si kısa vadeli, 80.000 TL'si de uzun

vadeli faiz giderleridir.

31/12 /2016

660 KISA VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ 40.000

661 UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ 80.000

781 FİNANSMAN GİDERLERİ YANSITMA HES. 120.000

31/12 /2016

781 FİNANSMAN GİDERLERİ YANSITMA HES. 120.000

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 120.000

31/12 /2016

690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI 120.000

660 KISA VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ 40.000

661 UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ 80.000

277

H- OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR (67)

İşletmenin olağan faaliyetlerinden bağımsız olan ve bu nedenle arızi nitelik taşıyan duran

varlıkların satışlarından elde edilen kârlar ile olağan dışı olay ve gelişmeler nedeniyle ortaya

çıkan gelir ve kârların yer aldığı hesap grubudur.

671. ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KÂRLARI

Cari dönemden önceki dönemlere ait olan ve bu dönemlerin mali tablolarına hata ya da

unutulma nedenleriyle yansıtılamayan tutarların gösterildiği hesap kalemidir.

679. DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR

Yukarıdaki hesap kalemleri dışında kalan ve arızi bir karakter taşıyan duran varlık

satışlarından doğan kârlar gibi gelir ve kârların yer aldığı hesap kalemidir.

5. Olağandışı Gelir Ve Kârlar hesap grubunun incelenmesinde;

-Arızî satışların usulüne göre yapılıp yapılmadığı, nedenleri ve değerlemelerinin gerçeğe

uygun olup olmadığı,

-Belirli zaman aralıklarında, devir sırasında ve buna benzer hallerde yapılan sayımlarda

ortaya çıkan ve nedeni tespit edilemeyen maddi duran varlık sayım fazlalıklarının emsal bedeli

ile değerlendirilip değerlendirilmediği,

-İşletme lehine doğan her türlü tazminat ve ceza gelirlerinin dayanaklarının uygunluğu,

incelenir.

Örnek:

1 - Ankara AŞ tarafından kiraya verilen işyerinin 2015 yılı Ekim ve Kasım aylarına ait 8.000 TL

kira bedeli 20.01.2016 tarihinde banka kanalıyla tahsil edilmiştir.

2 - Ankara AŞ, birikmiş amortismanı 150.000 TL tutarı olan ve 200.000 TL tutarında maliyetle

kayıt altına aldığı pres makinesini 26.08.2016 tarihinde 180.000 TL +KDV bedelle senet

karşılığı satmıştır.

1 20/01 /2016

102 BANKALAR 8.000

671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR ve KÂRLARI 8.000

671.09 Diğer Önceki Dönem Gelir ve Karları

2 26/08/2016

121 ALACAK SENETLERİ 212.400

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 150.000

253 TESİS, MAKİNE ve CİHAZLAR 200.000

391 HESAPLANAN KDV 32.400

679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR ve KÂRLAR 130.000

278

I - OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (68)

İşletmenin olağan faaliyetlerinden bağımsız olan ve bu nedenle sık sık ve düzenli olarak

ortaya çıkması beklenmeyen işlem ve olaylardan kaynaklanan gider ve zararların yer aldığı hesap

grubudur.

680. ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI (-)

Üretimle ilgili giderlerden çalışılmayan döneme ve çalışmayan kısımlara ait giderleri

içerir.

681. ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARARLARI (-)

Cari dönemden önceki döneme ait olan ve bu dönemlerin mali tablolarına hata yada

unutulma nedeni ile yansıtılmayan veya sonradan ortaya çıkan tutarların gösterildiği hesaptır.

689. DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR

Yukarıda tanımlanan hesaplar kapsamı dışında kalan diğer olağan dışı gider ve

zararlardan oluşur.

Örnek :

1-Ankara AŞ, üretimde kullanılmak üzere 20.05.2016 tarihinde 300.000 TL maliyet

bedeliyle faydalı ömrü 5 yıl olan makine satın almış; 10.01.2017 tarihine kadar kullanmamıştır.

31.12.2016 tarihinde makine için normal amortisman yöntemiyle % 20 oranında amortisman

ayrılmıştır.

2- Ankara AŞ, 2015 yılında kiraladığı depoya ait kira bedeli 4.000 TL’yi 15.03.2016

tarihinde nakit olarak ödemiştir.

3- Ankara AŞ, 20.07.2017 tarihinde kayıtlarında bulundurduğu 10.000 TL tutarında

birikmiş amortismanı bulunan 20.000 TL maliyeti bulunan makineyi 7.000 TL+ KDV ye satıyor.

3 31/12/2016

671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR ve KÂRLARI 8.000

679 DİĞER OLAĞANDIŞI GELİR ve KÂRLAR 130.000

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI 138.000

1 31/12 /2016

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 60.000

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 60.000

31/12 /2016

680 ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER ve ZARAR. 60.000

731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YAN. 60.000

279

İ - DÖNEM NET KÂRI VE ZARARI (69)

690. DÖNEM KÂRI VEYA ZARARI

Dönem sonlarında, sonuç hesaplarında yer alan gelir ve gider hesaplarının aktarıldığı

hesaptır. Gelir hesapları bu hesabın alacağına, gider hesapları borcuna kaydedilir. Hesabın kalanı

vergiden önceki dönem kârı veya zararını gösterir.

691. DÖNEM KÂRI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜMLÜLÜK

KARŞILIKLARI (-)

Dönem kârı üzerinden, ilgili mevzuat hükümlerine göre hesaplanan vergi ve yasal

yükümlülükler bu hesabın borcuna, "370- Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük

Karşılıkları Hesabı"nın alacağına kaydedilir. Bu hesap "590- Dönem Kârı veya Zararı Hesabı"

ile birlikte kapatılarak "692- Dönem Net Kârı veya Zararı Hesabı"na devredilir.

692. DÖNEM NET KÂRI VEYA ZARARI

"690- Dönem Kâr veya Zararı Hesabı" ile "691- Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal

Yükümlülük Karşılıkları Hesapları"nın karşılıklı olarak kapatılması sonucu bulunan fark hu

hesaba kaydedilir. Vergiden sonraki Net Dönem Kârı Hesabın alacağına, Net Dönem zararı ise

borcuna kaydedilir. Bu hesap, dönem sonlarında "590- Dönem Net Kârı Hesabı"na devredilerek

kapatılır.

31/12 /2016

731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YAN. 60.000

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ 60.000

2 15/03/2016

681 ÖNCEKİ DÖNEM GİDER ve ZARARLARI 4.000

100 KASA 4.000

3 20/07/2016

102 BANKALAR 8.260

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 10.000

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 3.000

255 DEMİRBAŞLAR 20.000

391 HESAPLANAN KDV 1.260

4 31/12 /2016

690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI 67.000

680 ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER ve ZARARLARI 60.000

681 ÖNCEKİ DÖNEM GİDER ve ZARARLARI 4.000

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 3.000

280

Örnek : Ankara AŞ’nin 2016 yılı dönem kârı (ticari kar) 500.000 TL, mali karı 700.000

TL olup kurumlar vergisi karşılığı 140.000 TL olarak hesaplanmıştır.

Örnek: Ankara AŞ’nin 2016 yılı dönem zararı (ticari zarar) 200.000 TL olarak

gerçekleşmiştir.

31/12 /2016

690 DÖNEM KÂRI veya ZARARI 500.000

691 D. K. V. ve D. YAS. YÜKM. KARŞ. 140.000

692 DÖNEM NET KÂRI veya ZARARI 360.000

31/12 /2016

692 DÖNEM NET KÂRI veya ZARARI 360.000

590 DÖNEM NET KÂRI 360.000

31/12 /2016

692 DÖNEM NET KÂRI veya ZARARI 200.000

690 DÖNEM KÂRI veya ZARARI 200.000

31/12 /2016

591 DÖNEM NET ZARARI 200.000

692 DÖNEM NET KÂRI veya ZARARI 200.000

281

9- MSUGT (TDHP) ve VUK’a göre Monografi Çözümü :

Örnek : Ankara AŞ, 31.12.2016 tarihli Bilânçosunda yer alan hesaplar ve bu hesapların

bakiyeleri, 01.01.2017 - 31.12.2017 hesap döneminde gerçekleştirdiği finansal işlemleri ile

dönem sonu envanter işlemlerine ilişkin bilgiler aşağıda verilmiştir.

a) Kurumlar Vergisi oranı % 20, KDV oranı % 18 kabul edilmiştir.

b) Stok hareketlerini izlemede Aralıklı Envanter (Dönem Sonu Envanter) Yöntemi

kullanılacaktır.

c) Gerekli yerlerde Nazım Hesaplar kullanılacaktır.

İstenenler:

Ankara AŞ’nin 2016 yılında yapması gereken açılış, dönem içi, dönem sonu ve kapanış

işlemlerine ilişkin günlük defter (Yevmiye Defteri) ve büyük defter (Defter-i Kebir) kayıtlarını

yapınız. Ankara AŞ’nin 2016 yılı Gelir Tablosunu ve 31.12.2016 tarihli bilânçosunu Muhasebe

Sistemi Uygulama Genel Tebliğlerine göre hazırlayınız.

Ankara AŞ’nin 31.12.2016 tarihli bilânçosunda yer alan hesaplar ve bu hesapların bakiyeleri aşağıdaki gibidir.

Hesap

Kodu

Hesap İsmi

Bakiye

Borç Alacak

100 Kasa 18.000

102 Bankalar 45.000

120 Alıcılar 82.500

121 Alacak Senetleri 75.000

122 Alacak Senetleri Reeskontu 10.000

128 Şüpheli Ticari Alacaklar 4.000

129 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı 4.000

153 Ticari Mallar 100.000

159 Verilen Sipariş Avansları 10.000

180 Gelecek Aylara Ait Giderler 5.000

190 Devreden KDV 1.500

252 Binalar 80.000

254 Taşıtlar 50.000

255 Demirbaşlar 16.000

257 Birikmiş Amortismanlar 36.000 303 303

Uzun Vadeli Kredilerin Anapara Taksitleri ve Faizleri 43.000

320 Satıcılar 35.000

321 Borç Senetleri 44.000

322 Borç Senetleri Reeskontu 6.000

360 Ödenecek Vergi ve Fonlar 1.200

361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri 2.800

400 Banka Kredileri 30.000

500 Sermaye 190.000

549 Özel Fonlar (Yenileme Fonu) 8.000

570 Geçmiş Yıllar Kârları 69.000

590 Dönem Net Kârı 20.000

493.000 493000

282

Ankara AŞ’nin 2017 yılına ilişkin işlemleri aşağıdaki gibidir:

1- Anıl AŞ’den 40.000 TL + % 18 KDV tutarında mal kredili olarak satın alındı. Ankara AŞ,

malın taşınmasıyla ilgili taşıma firmasına taşıma bedeli olarak 200 TL + % 18 KDV nakit

olarak ödendi.

2- Zile AŞ’den 60.000 TL + % 18 KDV tutarında mal satın alındı. Toplam fatura tutarına

karşılık olarak, daha önce verilen 10.000 TL tutarındaki avanstan geriye kalan tutar için çeşitli

vadelerde senet düzenlenerek Zile AŞ ‘ye verildi.

3- Burcu AŞ’ye 70.000 TL + % 18 KDV tutarında mal satıldı. Fatura tutarının tamamı nakit

olarak tahsil edildi. Malın taşınmasını Ankara AŞ üstlendi ve taşıma firmasına taşıma bedeli

olarak 250 TL + % 18 KDV nakit olarak ödendi.

4- Hilal AŞ’ye 80.000 TL + % 18 KDV tutarında mal satıldı. Hilal AŞ, fatura tutarına karşılık

50.000 TL tutarında çeşitli vadelerde kendi müşteri çeklerini ciro ederek, kalan tutarı da daha

sonra ödeyeceğini bildirdi.

5- Güney AŞ’ye 30.000 TL + % 18 KDV tutarında mal satıldı. Güney AŞ, 50.000 TL

tutarında senet verdi. Verdiği bu senetlerin fatura tutarını aşan kısmını daha sonra satın alacağı

mallar için avans olarak verdiğini bildirdi.

6- Defterdeki kayıtlı değeri 20.000 TL ve birikmiş amortismanları da 16.000 TL olan

kamyonet yerine yenisi alınmak amacıyla 3.000 TL + % 18 KDV bedelle peşin satıldı.

7- Geçen yıl tamamı için karşılık ayrılmış olan 3.000 TL tutarındaki şüpheli alacağın tahsil

imkânının kalmadığı anlaşılarak kayıtlardan silindi.

8- Alınan çekler tutarının tamamı tahsil edilmek üzere bankaya gönderildi.

9- Anıl AŞ’den alınan malların 10.000 TL + % 18 KDV tutarındaki kısmı istenilen

standartlara uygun olmadığı için iade edildi. Fatura tutarı işletmenin hesabından mahsup edildi.

10- Şirkette kullanmak amacıyla 15.000 TL + % 18 KDV tutarında bilgisayar ve 10.000 TL +

% 18 KDV tutarında muhasebe programı satın alındı. İki fatura bedelinin tamamı için Şirketin

çeki düzenlenerek verildi.

11- Vadesi gelen alacak senetlerinin 55.000 TL tutarındaki kısmı nakit olarak tahsil edildi.

12- Bankadan alınan krediye karşılık 43.000 TL anapara taksiti ve 4.000 TL de kredi faizi

ödendi.

13- Satıcılara 25.000 TL ve vadesi gelen borç senetleri için de 35.000 TL ödendi.

14- Bankadan gelen hesap özetine göre, tahsile gönderilen çeklerin tamamı banka tarafından

tahsil edilmiş ve 500 TL masraf düşülüp kalan tutar Ankara AŞ hesabına aktarılmıştır. Verilen

çeklerin tamamı banka tarafından ödenmiştir. Hilal AŞ’den 46.000 TL hesabımıza havale

gelmiştir.

15- Dönem içerisinde yönetim departmanında çalışanlar için 36.000 TL brüt ücret tahakkuk

etmiştir. SGK işveren payı 7.200 TL, SGK işçi payı 5.000 TL, gelir ve damga vergisi ise

7.000 TL'dir. Ücretler banka kanalıyla ödenmiştir.

16- Ödenecek SGK primlerinin 13.900 TL'si ve ödenecek vergi ve fonların da 7.600 TL'si

283

banka kanalıyla ödendi.

17- Yönetim binası için toplam 600 TL ( % 18 KDV dahil ) elektrik, su ve telefon faturaları

ödendi.

18- Kasada 5.000 TL nakit bırakılarak kalan tutarın tamamı bankadaki hesaba yatırıldı.

19- KDV'lerin mahsup ve tahakkuk kaydı yapıldı.

Dönem Sonu Envanter İşlemlerine İlişkin Bilgiler:

1- 2016 yılı faaliyet döneminde peşin olarak ödenen ve bilânçoda yer alan 5.000 TL'lik tutarın

2017 yılı sigorta gideri olduğu belirlendi.

2- Alacak senetleri için 9.000 TL, borç senetleri için de 5.000 TL reeskont tutarı hesaplandı.

3- 2017 yılı amortisman giderleri;

a) Maddi Duran Varlıklar için 23.000 TL olup, bunun 5.000 TL'lik kısmı geçen yıl yenilenen

demirbaşa aittir.

b) Maddi Olmayan Duran Varlıklar için de 2.000 TL'dir.

4- Bankadan alınan kredi borcunun kalan 30.000 TL tutarındaki kısmı gelecek yıl ödenecektir.

Bu yıl yapılan faiz ödemesinden sonra bu yılda tahakkuk eden ve henüz ödenmeyen faiz tutarı

1.260 TL olarak saptandı.

5- Dönem sonunda yapılan stok sayımı sonucunda işletmenin mevcut stoklarının maliyetinin

110.200 TL olduğu saptandı.

6-Vadesi geçtiği için protesto çekildiği halde işletmenin müşterisi tarafından ödenmemiş olan

5.000 TL tutarındaki alacak için dava açılarak bu alacağın tamamı için karşılık ayrıldı.

Dönem başı, dönem içi ve dönem sonu işlemlerine ait kayıtlara aşağıda yer verilmiştir.

Dönem Başı işlemleri :

1 / /2017

100 KASA 18.000

102 BANKALAR 45.000

120 ALICILAR 82.500

121 ALACAK SENETLERİ 75.000

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 4.000

153 TİCARİ MALLAR 100.000

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI 10.000

284

180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 5.000

190 DEVREDEN KDV 1.500

252 BİNALAR 80.000

254 TAŞITLAR 50.000

255 DEMİRBAŞLAR 16.000

322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU 6.000

122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU

10.000

129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAK KARŞILIĞI

4.000

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR

36.000

303 UZUN VADELİ KREDİ.ANA.TAK.VE FAİZ.

43.000

320 SATICILAR

35.000

321 BORÇ SENETLERİ

44.000

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR

1.200

361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KES.

2.800

400 BANKA KREDİLERİ

30.000

500 SERMAYE

190.000

549 ÖZEL FONLAR (YENİLEME FONU)

8.000

570 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI

69.000

590 DÖNEM NET KÂRI

20.000 2017 yılı açılış yevmiye kaydı

2 / /2017

590 DÖNEM NET KÂRI 20.000

570 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 20.000

3 / /2017

122 ALACAK SEN. REESKONTU 10.000

647 REESKONT FAİZ GELİRİ 10.000

4 / /2017

657 REESKONT FAİZ GİDERİ 6.000

322 BORÇ SEN. REESKONTU 6.000

285

Dönem içi işlemleri :

1 / /2017

153 TİCARİ MALLAR 40.000

191 İNDİRİLECEK KDV 7.200

320 SATICILAR 47.200

/ /2017

153 TİCARİ MALLAR 200

191 İNDİRİLECEK KDV 36

100 KASA 236

2 / /2017

153 TİCARİ MALLAR 60.000

191 İNDİRİLECEK KDV 10.800

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSI 10.000

321 BORÇ SENETLERİ 60.800

3 / /2017

102 BANKALAR 82.600

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 70.000

391 HESAPLANAN KDV 12.600

/ /2017

760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİD 250

191 İNDİRİLECEK KDV 45

100 KASA 295

4 / /2017

101 ALINAN ÇEKLER 50.000

120 ALICILAR 44.400

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 80.000

391 HESAPLANAN KDV 14.400

5 / /2017

121 ALACAK SENETLERİ 50.000

340 ALINAN SİPARİŞ AVANSI 14.600

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 30.000

391 HESAPLANAN KDV 5.400

286

6 / /2017

100 KASA 3.540

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMAN 16.000

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 1.000

689.07 MDV satış zararı

254 TAŞITLAR 20.000

391 HESAPLANAN KDV 540

7 / /2017

129 ŞÜPHELİ ALACAK KARŞILIĞI 3.000

128 ŞÜPHELİ TİC. ALACAK 3.000

8 / /2017

101 ALINAN ÇEKLER 50.000

101.02 Tahsile Verilen Çekler

101 ALINAN ÇEKLER 50.000

101.01 Portföydeki Çekler

9 / /2017

320 SATICILAR 11.800

153 TİCARİ MALLAR 10.000

391 HESAPLANAN KDV 1.800

10 / /2017

255 DEMİRBAŞLAR 15.000

260 HAKLAR 10.000

191 İNDİRİLECEK KDV 4.500

103 VERİLEN ÇEKLER ÖDEME EMİR. 29.500

11 / /2017

102 BANKALAR 55.000

121 ALACAK SENETLERİ 55.000

12 / /2017

303 UZUN VADELİ KREDİ ANAPARA TAK. VE FAİZİ 43.000

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 4.000

102 BANKALAR 47.000

13 / /2017

320 SATICILAR 25.000

321 BORÇ SENETLERİ 35.000

102 BANKALAR 60.000

287

14 / /2017

102 BANKALAR 49.500

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 500

101 ALINAN ÇEKLER

101.02 Tahsile Verilen Çekler 50.000

/ /2017

103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖD. EMİR. 29.500

102 BANKALAR 29.500

/ /2017

102 BANKALAR 46.000

120 ALICILAR 46.000

15 / /2017

770 GENEL YÖNETİM GİD. 43.200

770.02 Ücret Giderleri

770.03 SSK İşveren Payları

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 7.000

361 ÖDENECEK SGK PRİMLERİ 12.200

335 PERSONELE BORÇLAR 24.000

/ /2017

335 PERSONELE BORÇLAR 24.000

102 BANKALAR 24.000

16 / /2017

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 7.600

361 ÖDENECEK SGK PRİMLERİ 13.900

102 BANKALAR 21.500

17 / /2017

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 508

730.10.003.001 su giderleri

730.10.003.002 elektrik giderleri

191 İNDİRİLECEK KDV 92

102 BANKALAR 600

18 / /2017

102 BANKALAR 16.009

100 KASA 16.009

288

19 / /2017

391 HESAPLANAN KDV 34.740

191 İNDİRİLECEK KDV 22.673

190 DEVREDEN KDV 1.500

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 10.567

289

31.12.2017 Tarihli Genel Geçici Mizan

HESAP İSMİ TUTAR KALAN

BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK

100 KASA

101 ALINAN ÇEKLER

102 BANKALAR

103 VERİLEN ÇEK ÖDE. EMİRLERİ

120 ALICILAR

121 ALACAK SENETLERİ

122 ALACAK SENETLERİ REESK.

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR

129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALA.KARŞ.

153 TİCARİ MALLAR

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI

180 GELECEK AYLARA AİT GİD.

190 DEVREDEN KDV

191 İNDİRİLECEK KDV

252 BİNALAR

254 TAŞITLAR

255 DEMİRBAŞLAR

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR

260 HAKLAR

303 UZUN VAD.KREDİ ANA.TAK.

320 SATICILAR

321 BORÇ SENETLERİ

322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU

335 PERSONELE BORÇLAR

340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR

361 ÖDENECEK SGK PRİMLERİ

391 HESAPLANAN KDV

400 BANKA KREDİLERİ

500 SERMAYE

549 ÖZEL FONLAR

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI

590 DÖNEM NET KARI

600 YURT İÇİ SATIŞLAR

647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ

657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ

689 DİĞ.OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR.

760 PAZARLAMA SATIŞ DAĞ. GİD.

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ

780 FİNANSMAN GİDERLERİ

21.540

100.000

294.109

29.500

126.900

125.000

10.000

4.000

3.000

200.200

10.000

5.000

1.500

22.673

80.000

50.000

31.000

16.000

10.000

43.000

36.800

35.000

6.000

24.000

-

7.600

13.900

34.740

-

-

-

-

20.000

-

-

6.000

1.000

250

43.708

4.500

16.540

100.000

182.600

29.500

46.000

55.000

10.000

3.000

4.000

10.000

10.000

-

1.500

22.673

-

20.000

-

36.000

-

43.000

82.200

104.800

6.000

24.000

14.600

18.767

15.000

34.740

30.000

190.000

8.000

89.000

20.000

180.000

10.000

-

-

-

-

-

5.000

-

111.509

-

80.900

70.000

-

1.000

-

190.200

-

5.000

-

-

80.000

30.000

31.000

-

10.000

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

6.000

1.000

250

43.708

4.500

-

-

-

-

-

-

-

-

1.000

-

-

-

-

-

-

-

-

20.000

-

-

45.400

69.800

-

-

14.600

11.167

1.100

-

30.000

190.000

8.000

89.000

-

180.000

10.000

-

-

-

-

-

TOPLAM 1.416.920 1.416.920 670.067 670.067

290

Dönem sonu işlemleri :

31/12 /2017

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 5.000

770.04.005 sigorta giderleri

180 GELECEK AYLARA AİT GİDER 5.000

180.01 sigorta giderleri

31/12 /2017

657 REESKONT FAİZ GİDERİ 9.000

122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU 9.000

31/12 /2017

322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU 5.000

647 REESKONT FAİZ GELİRİ 5.000

31/12 /2017

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 18.000

770.06 Amortisman Ve Tükenme Payları

549 ÖZEL FONLAR 5.000

549.01 Yenileme Fonu

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 23.000

3 31/12 /2017

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 2.000

770.06 Amortisman Ve Tükenme Payları

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 2.000

4 31/12 /2017

400 BANKA KREDİLERİ 30.000

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 1.260

303 UZUN VADELİ KREDİ ANA.TAK. VE FAİZİ 31.260

5 31/12 /2017

621 SATILAN TİCARİ MAL MALİYETİ 80.000

153 TİCARİ MALLAR 80.000

6 31/12 /2017

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 5.000

120 ALICILAR 5.000

291

31/12 /2017

654 KARŞILIK GİDERİ 5.000

129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAK KARŞILIĞI 5.000

31/12 /2017

631 PAZARLAMA SAT. DAĞ. GİD. 250

761 PAZ. SATIŞ DAĞ.GİD YANSITMA H 250

31/12 /2017

761 PAZ. SATIŞ DAĞ.GİD YANSITMA H 250

760 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİD 250

31/12 /2017

632 GENEL YÖNETİM GİDERİ 68.708

771 GENEL YÖNETİM GİD YANSITMA 68.708

31/12 /2017

771 GENEL YÖNETİM GİD YANSITMA 68.708

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ 68.708

31/12 /2017

661 UZUN VADELİ BORÇ. GİDERİ 5.760

781 FİNANSMAN GİDER YANSITMA 5.760

31/12 /2017

781 FİNANSMAN GİDER YANSITMA 5.760

780 FİNANSMAN GİDERLERİ 5.760

31/12 /2017

600 YURT İÇİ SATIŞLAR 180.000

647 REESKONT FAİZ GELİRİ 15.000

690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI 195.000

31/12 /2017

690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI 175.718

621 SATILAN TİCARİ MAL MALİYETİ 80.000

631 PAZARLAMA SATIŞ DAĞ. GİDERİ 250

632 GENEL YÖNETİM GİDERİ 68.708

654 KARŞILIK GİDERİ 5.000

657 REESKONT FAİZ GİDERİ 15.000

661 UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDER 5.760

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR 1.000

292

31/12 /2017

690 DÖNEM KAR VEYA ZARARI 19.282

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ.YAS.YÜK. KARŞ. 3.856

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 15.426

31/12 /2017

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ.YAS.YÜK. KARŞ. 3.856

370 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞ.YAS.YÜK. KARŞ. 3.856

31/12 /2017

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI 15.426

590 DÖNEM NET KARI 15.426

293

31.12.2017 Tarihli Kesin Mizan

HESAP İSMİ TUTAR KALAN

BORÇ ALACAK BORÇ ALACAK

100 KASA

101 ALINAN ÇEKLER

102 BANKALAR

103 VERİLEN ÇEK ÖDE. EMİRLERİ

120 ALICILAR

121 ALACAK SENETLERİ

122 ALACAK SENETLERİ REESK.

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR

129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALA.KARŞ.

153 TİCARİ MALLAR

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI

180 GELECEK AYLARA AİT GİD.

190 DEVREDEN KDV

191 İNDİRİLECEK KDV

252 BİNALAR

254 TAŞITLAR

255 DEMİRBAŞLAR

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR

260 HAKLAR

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR

303 UZUN VAD.KREDİ ANA.TAK.

320 SATICILAR

321 BORÇ SENETLERİ

322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU

335 PERSONELE BORÇLAR

340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR

361 ÖDENECEK SGK PRİMLERİ

370 DÖNEM KARI VERGİ YAS.YÜK. KARŞ.

391 HESAPLANAN KDV

400 BANKA KREDİLERİ

500 SERMAYE

549 ÖZEL FONLAR

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI

590 DÖNEM NET KARI

600 YURT İÇİ SATIŞLAR

621 SATILAN TİCARİ MALLAR MALİYETİ

631 PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİD.

632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ

647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ

654 KARŞILIK GİDERLERİ

657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ

661 UZUN VADELİ BORÇLANMA GİD.

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİD. VE ZAR.

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI

691 DÖNEM K.VERG. YAS. YÜK. KARŞ.

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI

21.540

100.000

294.109

29.500

126.900

125.000

10.000

9.000

3.000

200.200

10.000

5.000

1.500

22.673

80.000

50.000

31.000

16.000

10.000

-

43.000

36.800

35.000

11.000

24.000

-

7.600

13.900

-

34.740

30.000

-

5.000

-

20.000

180.000

80.000

250

68.708

15.000

5.000

15.000

5.760

1.000

195.000

3.856

15.426

16.540

100.000

182.600

29.500

51.000

55.000

19.000

3.000

9.000

90.000

10.000

5.000

1.500

22.673

-

20.000

-

59.000

-

2.000

74.260

82.200

104.800

6.000

24.000

14.600

18.767

15.000

3.856

34.740

30.000

190.000

8.000

89.000

35.426

180.000

80.000

250

68.708

15.000

5.000

15.000

5.760

1.000

195.000

3.856

15.426

5.000

-

111.509

-

75.900

70.000

-

6.000

-

110.200

-

-

-

-

80.000

30.000

31.000

-

10.000

-

-

-

-

5.000

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

9.000

-

6.000

-

-

-

-

-

-

-

-

43.000

-

2.000

31.260

45.400

69.800

-

-

14.600

11.167

1.100

3.856

-

-

190.000

3.000

89.000

15.426

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

294

760 PAZARLAMA SATIŞ DAĞ. GİD.

761 PAZARLAMA SATIŞ DAĞITIM GİD.YAN.

770 GENEL YÖNETİM GİD.

771 GENEL YÖNETİM GİD. YAN.

780 FİNANSMAN GİD.

781 FİNANSMAN GİD. YAN.

250

250

68.708

68.708

5.760

5.760

250

250

68.708

68.708

5.760

5.760

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

-

TOPLAM 2.140.898 2.140.898 534.609 534.609

31/12 /2017

122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU 9.000

129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAK KARŞILIĞI 6.000

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 43.000

268 BİRİKİMİŞ AMORTİSMANLAR 2.000

303 UZUN VADELİ KREDİ ANAPARA TAKSİT VE FAİZLERİ 31.260

320 SATICILAR 45.400

321 BORÇ SENETLERİ 69.800

340 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI 14.600

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR 11.167

361 ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK KESİNTİLERİ 1.100

370 DÖNEM KARI VERGİ YAS.YÜK.KARŞ. 3.856

500 SERMAYE 190.000

549 ÖZEL FONLAR 3.000

570 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI 89.000

590 DÖNEM NET KÂRI 15.426

100 KASA 5.000

102 BANKALAR 111.509

120 ALICILAR 75.900

121 ALACAK SENETLERİ 70.000

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 6.000

153 TİCARİ MALLAR 110.200

252 BİNALAR 80.000

254 TAŞITLAR 30.000

255 DEMİRBAŞLAR 31.000

260 HAKLAR 10.000

322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU 5.000

2017 yılı kapanış kaydı

295

Ankara AŞ’nin 31.12.2017 tarihli Bilançosu

AKTİF PASİF

I - DÖNEN VARLIKLAR I-KISA VADELİ YAB.KAYNAK.

A-HAZIR DEĞERLER 116.509 A-MALİ BORÇLAR 31.260

Kasa 5.000 Uzun vadeli kredi ana.tak. faiz. 31.260

Alınan Çekler - B-TİCARİ BORÇLAR 110.200

Bankalar 111.509 Satıcılar 45.400

Verilen Çekler ve Ödeme Emir.(-) - Borç Senetleri 69.800

B-MENKUL KIYMETLER - Borç Senetleri Reesko.(-) 5.000

C-TİCARİ ALACAKLAR 136.900 C-DİĞER BORÇLAR -

Alıcılar 75.900 D-ALINAN SİP.AVANS. 14.600

Alacak Senetleri 70.000 Alınan sipariş avansları 14.600

Alacak Senetleri Reeskontu (-) 9.000 E-ÖDENECEK VERGİ VE YÜK. 12.267

Şüpheli Ticari Alacaklar 6.000 Ödenecek vergi fonlar 11.167

Şüpheli Ticari Alacak Karş.(-) 6.000 Ödenecek SGK primleri 1.100

D-DİĞER ALACAKLAR - F-BORÇ VE GİDER KAR. 3.856

E-STOKLAR 110.200 Dönem karı vergi yas.yük.karş. 3.856

Ticari Mallar 110.200 G-GELECEK AY.AİT GEL.GİD.

F-YILLARA YAY.İNŞAAT MAL. - H-DİĞ.KISA VAD.YAB.KAY.

G-GEL.AY.AİT GİD.VEGEL.TAH. - KISA VAD.YAB.KAY. TOP. 172.183

H-DİĞER DÖNEN VARLIKLAR - II-UZUN VADELİ YAB.KAY. -

DÖNEN VARLIK. TOPLAMI 363.609 III- ÖZ KAYNAKLAR

II - DURAN VARLIKLAR A-ÖDENMİŞ SERMAYE 190.000

A-TİCARİ ALACAKLAR - Sermaye 190.000

B-DİĞER ALACAKLAR - B-SERMAYE YEDEKLERİ -

C-MALİ DURAN VARLIKLAR - C-KAR YEDEKLERİ 3.000

D-MADDİ DURAN VARLIKLAR 98.000 Özel Fonlar 3.000

Binalar 80.000 D-GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 89.000

Taşıtlar 30.000 E- DÖNEM NET KARI 15.426

Demirbaşlar 31.000 ÖZ KAYNAKLAR TOPLAMI 297.426

Birikmiş Amortismanlar (-) 43.000

E-MADDİ OLMAYAN DUR.VAR. 8.000

Haklar 10.000

Birikmiş Amortismanlar (-) 2.000

F-ÖZEL TÜK.TABİ VARLIKLAR -

G-GEL. AY.AİT GİD.VE GE.TAH. -

H-DİĞER DURAN VARLIKLAR -

DURAN VARLIKL. TOPLAMI 106.000

AKTİF TOPLAMI 469.609 PASİF TOPLAMI 469.609

296

Ankara AŞ’nin 31.12.2017 tarihli Gelir Tablosu

A - BRÜT SATIŞLAR 180.000

Yurt İçi Satışlar 180.000

B- SATIŞ İNDİRİMLERİ (-) -

C-NET SATIŞLAR 180.000

D-SATIŞLARIN MALİYETİ (-) 80.000

Satılan Ticari Mal Maliyeti 80.000

BRÜT SATIŞ KÂRI 100.000

E -FAALİYET GİDERLERİ (-) 68.958

Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri (-) 250

Genel Yönetim Giderleri (-) 68.708

FAALİYET KÂRI 31.042

F -DİĞER FAALİYET.OLAĞAN GELİR VE KÂRLAR 15.000

Reeskont Faiz Geliri 15.000

G -DİĞER FAALİYET. OLAĞAN GİD.VE ZARARLAR (-) 20.000

Karşılık Giderleri (-) 5.000

Reeskont Faiz Gideri (-) 15.000

H- FİNANSMAN GİDERLERİ (-) 5.760

Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri (-) 5.760

OLAĞAN KÂR VEYA ZARAR 20.282

I-OLAĞANDIŞI GELİR VE KÂRLAR -

J-OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-) 1.000

Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar 1.000

DÖNEM KÂRI 19.282

K- DÖNEM KARI VERGİ YAS.YÜK. KARŞ. (-) 3.856

DÖNEM NET KÂRI 15.426

297

Defter-i Kebir Kayıtları :

100 KASA 101 ALINAN ÇEKLER 102 BANKALAR

18.000 236 50.000 50.000 45.000 47.000

3.540 295 50.000 50.000 82.600 60.000

16.009 100.000 100.000 55.000 29.500

21.540 16.540 49.500 24.000

46.000 21.500

16.009 600

294.109 182.600

103 VERİLEN ÇEK VE ÖDEME

EMİRLERİ 110 HİSSE SENETLERİ 120 ALICILAR

29.500 29.500 82.500 46.000

44.400

126.900 46.000

5.000

126.900 51.000

121 ALACAK SENETLERİ

122 ALACAK SENETLERİ

REESKONTU

128 ŞÜPHELİ TİCARİ

ALACAKLAR

75.000 55.000 10.000 10.000 4.000 3.000

50.000

125.000 55.000 10.000 10.000 4.000 3.000

9.000 5.000

10.000 19.000 9.000 3.000

129 ŞÜPHELİ TİCARİ

ALACAK KARŞILIĞI 153 TİCARİ MALLAR

3.000 4.000 100.000 10.000

40.000

3.000 4.000 200

5.000 60.000

3.000 9.000 200.200 10.000

80.000

200.200 90.000

159 VERİLEN SİPARİŞ

AVANS

180 GELECEK AYLARA

AİT GİDERLER 190 DEVREDEN KDV

10.000 10.000 5.000 5.000 1.500 1.500

298

191 İNDİRLECEK KDV 252 BİNALAR 254 TAŞITLAR

7.200 80.000 50.000 20.000

36

10.800

45

4.500

92

22.673 22.673

255 DEMİRBAŞLAR

257 BİRİKMİŞ

AMORTİSMANLAR 260 HAKLAR

16.000 16.000 36.000 10.000

15.000

31.000 16.000 36.000 10.000

23.000

16.000 59.000

268 BİRİKMİŞ

AMORTİSMANLAR 320 SATICILAR 321 BORÇ SENETLERİ

2.000 11.800 35.000 35.000 44.000

25.000 47.200 60.800

36.800 82.200 35.000 104.800

322 BORÇ SENETLERİ

REESKONTU

335 PERSONELE

BORÇLAR

360 ÖDENECEK VERGİ VE

FONLAR

6.000 6.000 24.000 24.000 7.600 1.200

7.000

6.000 6.000 10.567

5.000 7.600 18.767

11.000 6.000

361 ÖDENECEK SOSYAL

GÜVENLİK PRİMLERİ

370 DÖNEM.KARI.VERGİ

YASAL YÜK.KRŞ.

303 UZUN VADELİ

ANAPARATAK VE FAİZ.

13.900 2.800 3.856 43.000 43.000

12.200

13.900 15.000 43.000 43.000

31.260

43.000 74.260

299

391 HESAPLANAN KDV 500 SERMAYE 400 BANKA KREDİLERİ

12.600 190.000 30.000

14.400

5.400 30.000

540 30.000

1.800 30.000 30.000

34.740 34.740

549 ÖZEL FONLAR

570 GEÇMİŞ YILLAR

KÂRLARI 590 DÖNEM NET KARI

8.000 69.000 20.000 20.000

20.000 15.426

8.000 89.000 20.000 35.426

5.000

5.000 8.000

600 YURİÇİ SATIŞLAR

340 ALINAN SİPARİŞ

AVANSI

632 GENEL YÖNETİM

GİDERİ

70.000 14.600 68.708 68.708

80.000

30.000 14.600 68.708 68.708

180.000 180.000

621 SATILAN TİCARİ

MAL MALİYETİ

631 PAZARLAMA SATIŞ

DAĞITIM GİDERLERİ

80.000 80.000 250 250

300

647 REESKONT FAİZ

GELİRİ

657 REESKONT FAİZ

GİDERLERİ

654 KARŞILIK

GİDERLERİ

10.000 6.000

10.000 6.000 5.000

5.000 9.000 5.000

15.000 15.000 15.000 15.000 5.000 5.000

661 UZUN VADELİ

BORÇLANMA GİDERLERİ

679 DİĞER OLAĞANDIŞI

GELİR VE KARLAR

689 DİĞER OLAĞANDIŞI

GİDER VE ZARARLAR

5.760 5.760 1.000 1.000

691 D.V.YAS.YÜK.KRŞ.

692 DÖNEM NET

KARI/ZARARI

690 DÖNEM

KARI/ZARARI

3.856 3.856 15.426 15.426 175.718 195.000

19.282

195.000 195.000

760 PAZARLAMA SATIŞ

DAĞITIM GİDERİ

761 PAZARLAMA SATIŞ

DAĞITIM GİDERİ YAN.

250 250 250 250

780 FİNANSMAN

GİDERLERİ

781 FİNANSMAN GİD.

YAN.HESABI

4.000 5.760 5.760

500

4.500

1.260

5.760

770 GENEL YÖNETİM

GİD.

771 GENEL YÖNETİM

GİDERLERİ YANSIT.

43.200 69.208 69.208

508

43708

5.000

18.000

2.000

68.708 68.708

301

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

10. Türkiye Muhasebe Standartları (TMS) / Türkiye Finansal Raporlama

Standartları (TFRS) ve Bağımsız Denetim

Gelişmiş ülke ekonomilerindeki büyük şirketlerin iflasları sonrasında gelişmiş ülkeler

tarafından, bireysel yatırımcıyı korumak ve finansal raporların güvenilirliğini arttırmak üzere

muhasebe, finansal raporlama ve denetim üzerindeki kontrollerin sıkılaştırılması amacıyla

bağımsız düzenleme, denetleme ve yaptırım uygulama yetkilerini haiz kamu gözetimi kurumları

kurulmuştur.

Ülkemizde de 660 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile finansal raporlama ve

bağımsız denetim alanında düzenleyici ve denetleyici kuruluş olarak, Kamu Gözetimi, Muhasebe

ve Denetim Standartları Kurumu (KGK) kurularak, finansal raporlama ve bağımsız denetim

konusunda bütüncül bir hukuki yapı oluşturulmuştur. 660 sayılı KHK ile KGK’nın

görevlerinden bazıları;

Tabi oldukları kanunlar gereği defter tutmakla yükümlü olanlara ait finansal

tabloların ihtiyaca uygunluğunu, şeffaflığını, güvenilirliğini, anlaşılabilirliğini,

karşılaştırılabilirliğini ve tutarlılığını sağlamak amacıyla, uluslararası standartlarla uyumlu

Türkiye Muhasebe Standartlarını oluşturmak ve yayımlamak, 6102 sayılı Türk Ticaret

Kanununca muhasebe standartlarını belirleme ve yayımlama konusunda tek yetkili KGK

tanımlanmıştır.

Uluslararası standartlarla uyumlu Türkiye Denetim Standartlarını oluşturmak,

Bağımsız denetçi ve bağımsız denetim kuruluşlarını yetkilendirmek,

Bağımsız denetimde uygulama birliğini, gerekli güveni ve kaliteyi sağlamak üzere

bağımsız denetim alanında kamu gözetimi yapmak,

olarak belirlenmiştir.

Sermaye piyasalarının küreselleşmesi ile birlikte, sermaye hareketlerinin hızlanması,

uluslar arası yatırım kararlarında ve uluslar arası şirket alım-satım ve birleşmelerinde meydana

gelen artışla, uygulanan farklı muhasebe ve finansal raporlama uygulamalarının birbirine uyumlu

hale getirilmesi gereğini doğurmuştur. Muhasebe çalışmalarının yöntemini belirleyen ve

uygulamaya yönelik kuralları ifade eden muhasebe standartlarının yakınlaştırılması, diğer bir

ifadeyle dünya çapında genel kabul görmüş bir Uluslar arası Finansal Raporlama Standartları’nın

oluşturulması girişimleri bu gereklilikler sonucunda ortaya çıkmıştır.

Uluslar arası Finansal Raporlama Standartları, dünya çapında bir kıyaslama ve

değerlendirmeye olanak sağlayan kaliteli ve sağlıklı bilginin üretilmesi sonucunda dünya çapında

kullanılabilecek, bir muhasebe standartları setinin oluşturulması ile;

-Şirketler açısından farklı ülkelerde uygulanan muhasebe uygulamalarından doğan ek

maliyetler ortadan kalkacak,

-Yatırımcılar ve borç verenler açısından yatırımların taşıdığı riskler nedeniyle artan

yüksek faiz maliyetleri azalacak,

-Uluslar arası piyasalardan fon toplamayı veya borçlanmayı amaçlayan şirketlerin mali

tablolarını ilgili ülke uygulamasına dönüştürme zorunlulukları azalacak,

302

-Çokuluslu şirketlerin mali tablolarının konsolidasyonu, uluslar arası faaliyetlerin

performansının değerlendirilmesinde fayda sağlanacak,

-Ekonomik işbirlikleri oluşturma çabalarında önemli bir engelin ortadan kalkması

amaçlanmıştır.

Ülkemizde 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) ile, 1 Ocak 2013 tarihinden itibaren

finansal tabloların hazırlanmasında Türkiye Muhasebe Standartları / Türkiye Finansal

Raporlama Standartlarının (TMS/TFRS) uygulanması kabul edilmiş, TMS/TFRS’nin uygulama

kapsamının belirlenmesi konusunda 660 sayılı KHK ile KGK’yı yetkilendirilmiştir.

Ülkelerin, uluslararası finansal piyasaların bir parçası olabilmesi, rekabetçi dünya

pazarından pay alabilmesi ve finansal tablo kullanıcılarının rasyonel yatırım kararları

alabilmeleri için dünya genelinde yüksek kaliteli ve ortak bir finansal raporlama dilini karşılamak

üzere UMS/UFRS’ler (Uluslararası Muhasebe Standartları/Uluslararası Finansal Raporlama

Standartları) oluşturulmuş ve ülkemizde de bu standartlarla tam uyumlu TMS/TFRS’ler (Türkiye

Muhasebe Standartları/Türkiye Finansal Raporlama Standartları) KGK tarafından

yayımlanmıştır.

6102 sayılı TTK ile, finansal raporlama ve muhasebe alanında tekdüzen ve ortak bir

disiplin oluşturarak finansal tabloların uluslararası pazarda kabul edilmesi ve Şirketlerimizin dış

pazarda rekabet avantajı kazanması amaçlanmış olup bu kapsamda TMS/TFRS’ler;

- Küreselleşen dünya ve UFRS ile uyum sürecini sağlamak,

- Sermaye ve kredi piyasalarında uluslararası piyasaların parçası olabilmek,

- Yabancı sermayeyi çekebilmek,

- Rekabet piyasalarında güç olarak yer alabilmek,

- Düzenleyici kurumların UFRS ile uyumlu raporlamayı zorunlu kılmaları,

- Pay senetlerini uluslararası menkul değerler borsalarına kote ettirebilmek,

- Yabancı ortaklıklara kolaylık sağlamak,

- Artan şirket evlilikleri ve bölünmelerin kolaylıkla yapılabilmesini sağlamak,

- Hızlı ve doğru finansal bilgiye ulaşma ihtiyacını karşılamak,

- Finansal tabloların şeffaflık, kamuyu aydınlatma ve karşılaştırılabilirliklerine

imkan sağlamak amacı vb amaçlarla;

uygulamaya konulmuştur.

303

A- 2017 yılı Ekim ayı sonu itibariyle KGK tarafından yayımlanan ve uygulamada

olan Standartlar

1- Finansal Raporlamaya İlişkin Kavramsal Çerçeve

2 -Türkiye Finansal Raporlama Standartları

TFRS 1 Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının İlk Uygulaması

TFRS 2 Hisse Bazlı Ödemeler

TFRS 3 İşletme Birleşmeleri

TFRS 4 Sigorta Sözleşmeleri

TFRS 5 Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar Ve Durdurulan Faaliyetler

TFRS 6 Maden Kaynaklarının Araştırılması Ve Değerlendirilmesi

TFRS 7 Finansal Araçlar: Açıklamalar

TFRS 8 Faaliyet Bölümleri

TFRS 9 Finansal Araçlar

TFRS 10 Konsolide Finansal Tablolar

TFRS 11 Müşterek Anlaşmalar

TFRS 12 Diğer İşletmelerdeki Paylara İlişkin Açıklamalar

TFRS 13 Gerçeğe Uygun Değer Ölçümü

TFRS 14 Düzenlemeye Dayalı Erteleme Hesapları

TFRS 15 Müşteri Sözleşmelerinden Hasılat

TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu

TMS 2 Stoklar

TMS 7 Nakit Akış Tabloları

TMS 8 Muhasebe Politikaları, Muhasebe Tahminlerinde Değişiklikler Ve Hatalar

TMS 10 Raporlama Döneminden (Bilanço Tarihinden) Sonraki Olaylar

TMS 11 İnşaat Sözleşmeleri

TMS 12 Gelir Vergileri

TMS 16 Maddi Duran Varlıklar

304

TMS 17 Kiralama İşlemleri

TMS 18 Hasılat

TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar

TMS 20 Devlet Teşviklerinin Muhasebeleştirilmesi ve Devlet Yardımlarının Açıklaması

TMS 21 Kur Değişiminin Etkileri

TMS 23 Borçlanma Maliyetleri

TMS 24 İlişkili Taraf Açıklamaları

TMS 26 Emeklilik Fayda Planlarında Muhasebeleştirme Ve Raporlama

TMS 27 Bireysel Finansal Tablolar

TMS 28 İştiraklerdeki Ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar

TMS 29 Yüksek Enflasyonlu Ekonomilerde Finansal Raporlama

TMS 32 Finansal Araçlar: Sunum

TMS 33 Hisse Başına Kazanç

TMS 34 Ara Dönem Finansal Raporlama

TMS 36 Varlıklarda Değer Düşüklüğü

TMS 37 Karşılıklar, Koşullu Borçlar Ve Koşullu Varlıklar

TMS 38 Maddi Olmayan Duran Varlıklar

TMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme Ve Ölçme

TMS 40 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller

TMS 41 Tarımsal Faaliyetler

305

B- TMS/TFRS Dipnotları

Şirketlerin TMS/TFRS’ler gereği hazırlayacakları Finansal Tablolarının Dipnotlarında yer

alacak açıklamalara yönelik olarak hangi standartların uygulanacağına dair örnek açıklamalara

aşağıdaki tabloda yer verilmiştir.

Dipnot Adı İlgili TMS/TFRS’ler

1

1

Şirketin Organizasyonu ve Faaliyet Konusu

TMS 1, TMS 10

2 Finansal Tabloların Sunumuna İlişkin Esaslar

- Sunuma İlişkin Temel Esaslar TMS 1, 29, TFRS 1, TFRS 10, 11, 12 vd.

- TMS’ye Uygunluk Beyanı TMS 1

- Muhasebe Politikalarında Değişiklikler TMS 8

- Muhasebe Tahminlerindeki Değişiklikler ve Hatalar TMS 8

- Önemli Muhasebe Politikalarının Özeti İlgili tüm TMS / TFRS’ler

-Önemli Muhasebe Değerlendirme, Tahmin ve

Varsayımları

TMS 1, TMS 8, vd.

3 İşletme Birleşmeleri TFRS 3, vd.

4 Diğer İşletmelerdeki Paylar TMS 28, TFRS 11, 12, vd.

5 Bölümlere Göre Raporlama TFRS 8

6 İlişkili Taraf Açıklamaları TMS 24

7 Ticari Alacak ve Borçlar TMS 32, 39, TFRS 7, (TFRS 9)vd.

8 Diğer Alacak ve Borçlar TMS 32, 39, TFRS 7, (TFRS 9) vd.

9 Stoklar TMS 2

10 Canlı Varlıklar TMS 41, vd

11 Peşin Ödenmiş Giderler ve Ertelenmiş Gelirler TMS 1, TMS 18 vd.

12 Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller TMS 40, 16, 17, 36, vd.

13 Maddi Duran Varlıklar TMS 16, 17, 23, 36, TFRS 6, vd

14 Hizmetten Çekme, Restorasyon ve Çevre

Rehabilitasyon Fonlarından Kaynaklanan Paylar

Üzerindeki Haklar

TFRS Yorum 5, vd.

15 Üyelerin Kooperatif İşletmelerdeki Hisseleri ve

Benzeri Finansal Araçlar

TFRS Yorum 2, vd.

16 Maddi Olmayan Duran Varlıklar TMS 38, 36, 17 TFRS 6, vd.

17 Şerefiye TFRS 3, TMS 36, vd.

18 Maden Kaynaklarının Araştırılması ve

Değerlendirilmesi

TFRS 6, TMS 16, TMS 38, vd.

19 Kiralama İşlemleri TMS 17, TFRS Yorum 4, vd.

20 İmtiyazlı Hizmet Anlaşmalar TFRS Yorum 12, vd.

21 Varlıklarda Değer Düşüklüğü TMS 36, vd.

22 Devlet Teşvik ve Yardımları TMS 20, vd.

23 Borçlanma Maliyetleri TMS 23, vd.

24 Karşılıklar, Koşullu Varlık ve Borçlar TMS 37, 2, 10, 11, 12, 18 28, TFRS 6, 12vd

25 Taahhütler TMS 16, 17, 31, 38, 40, TFRS 11, 12vd

26 Çalışanlara Sağlanan Faydalar TMS 19, vd.

27 Diğer Varlık ve Yükümlülükler TMS 1, vd.

28 Sermaye, Yedekler ve Diğer Özkaynak Kalemleri TMS 1, 21, 28, 29, 32 39, TFRS 7, 10, 11, 12 vd.

29 Hasılat TMS 18, vd.

30 İnşaat Sözleşmeleri TMS 11, vd.

31 Genel Yönetim Giderleri, Pazarlama Giderleri,

Araştırma ve Geliştirme Giderleri,

TMS 1, 16, 19, 36, 38, vd.

306

32 Esas Faaliyetlerden Diğer Gelirler ve Giderler TMS 18, TMS 1, vd.

33 Yatırım Faaliyetlerinden Gelirler ve Giderler TMS 16, TMS 38, TMS 40, vd.

34 Çeşit Esasına Göre Sınıflandırılmış Giderler TMS 1

35 Finansman Giderleri TMS 21, 23, 32, 39, TFRS 7, (TFRS 9) vd.

36 Diğer Kapsamlı Gelir Unsurlarının Analizi TMS 1 vd.

37

Satış Amaçlı Elde Tutulan Duran Varlıklar ve

Durdurulan Faaliyetler

TFRS 5, vd.

38

Gelir Vergileri (Ertelenmiş Vergi Varlık ve

Yükümlülükleri Dahil)

TMS 12

39 Pay Başına Kazanç TMS 33

40 Pay Bazlı Ödemeler TFRS 2, vd.

41 Sigorta Sözleşmeleri TFRS 4, vd.

42 Kur Değişiminin Etkileri TMS 21, vd.

43 Yüksek Enflasyonlu Ekonomide Raporlama TMS 29, vd.

44 Finansal Araçlar TMS 32, 39, TFRS 7, 9 vd.

45 Finansal Araçlardan Kaynaklanan Risklerin Niteliği

ve Düzeyi

TMS 1, TFRS 7

46 Finansal Araçlar (Gerçeğe Uygun Değer Açıklamaları

ve Finansal Riskten Korunma Muhasebesi

Çerçevesindeki Açıklamalar)

TFRS 7

47 Raporlama Döneminden Sonraki Olaylar TMS 10

48

Finansal tabloların önemli ölçüde etkileyen ya da

finansal tabloların açık, yorumlanabilir ve anlaşılabilir

olması açısından açıklanması gereken diğer hususlar

TMS 1, TMS 8 vd.

49 TMS’ye İlk Geçiş TFRS 1

50 Bireysel Finansal Tablolara İlişkin Açıklamalar TMS 27, vd.

51 Nakit Akış Tablosuna İlişkin Açıklamalar TMS 7, vd.

52 Özkaynaklar Değişim Tablosuna İlişkin Açıklamalar TMS 1, vd.

C-Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı (BOBİ FRS)

“Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı Hakkında Tebliğ” ve

eki “Büyük ve Orta Boy İşletmeler İçin Finansal Raporlama Standardı” 29.07.2017 tarih ve

30138 sayılı Mükerrer Resmi Gazete’de yayımlanmıştır.

Büyük ve Orta Boy İşletmeler için Finansal Raporlama Standardı (BOBİ FRS), bağımsız

denetime tâbi olup Türkiye Finansal Raporlama Standartlarını (TFRS) uygulamayan

işletmelerin uygulayacakları finansal raporlama çerçevesidir. BOBİ FRS’nin amacı gerçeğe

uygun, finansal bilgi ihtiyacına uygun ve karşılaştırılabilir finansal tablolar düzenlenmesini

sağlamaktır.

6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun (TTK) 88’inci ve Geçici 1’inci maddeleri uyarınca

tâbi oldukları kanunlar gereği defter tutmakla yükümlü olan gerçek veya tüzel kişi tacirlerin,

münferit veya konsolide finansal tablolarını Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları

Kurumu tarafından yayımlanan Türkiye Muhasebe Standartlarına (TMS) uygun olarak

hazırlamaları gerektiği öngörülmüştür. Ayrıca aynı maddelerde KGK’nın değişik işletme

büyüklükleri ve sektörler için özel standartlar koymaya ve düzenlemeler yapmaya yetkili

kılınmıştır.

Mezkur maddeler uyarınca KGK 2013 yılı hesap dönemine ilişkin olarak; bağımsız

denetime tâbi olan işletmelerin münferit ve konsolide finansal tablolarında TFRS uygulamalarını

öngörmüştür. Ancak TFRS uygulama kapsamının bağımsız denetim kapsamıyla aynı olarak

307

belirlenmesinin, sonraki yıllarda bağımsız denetim kapsamının genişletilmesiyle belirli

büyüklüğün altındaki çok sayıda işletmeyi daha karmaşık bir standart seti olan TFRS’yi

uygulamak zorunda bırakacağı ve bunun da söz konusu işletmelere ilave maliyet yükleyeceği

değerlendirilmiştir.

Diğer taraftan, Avrupa Birliği (AB) ülkeleri ve diğer gelişmiş ülke uygulamalarına

bakıldığında Uluslararası Finansal Raporlama Standartları (UFRS) uygulama kapsamının sadece

borsada işlem gören işletmelerle sınırlandırıldığı ve borsada işlem görmeyen farklı büyüklükteki

işletmeler için UFRS’lere kıyasla uygulanması daha az maliyetli ve daha basit olan finansal

raporlama çerçeveleri oluşturulduğu görülmektedir.

Bahsedilen nedenlerle, KGK’da 2014 yılında TFRS uygulama kapsamını bağımsız

denetim kapsamından ayrıştırarak diğer ülke uygulamaları gibi TFRS uygulama kapsamını genel

olarak kamu yararını ilgilendiren kuruluşlarla (KAYİK) sınırlandırmıştır. Bunun yanı sıra,

KAYİK’ler dışında kalan işletmelerin de isteğe bağlı olarak TFRS uygulamalarına izin

verilmiştir. TFRS uygulamayan işletmelerin ise KGK tarafından bir belirleme yapılıncaya kadar

yürürlükteki mevzuatı uygulamalarına karar verilmiştir.

Bu çerçevede TFRS uygulamayan işletmelerin uygulayacakları geçerli finansal

raporlama çerçevesi, Maliye Bakanlığı tarafından ilki 26/12/1992 tarih, 21447 (M) sayılı Resmi

Gazetede yayımlanan Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliğleri (MSUGT) olarak

belirlenmiştir.

Vergi Usul Kanununa dayanılarak çıkarılan MSUGT’larda öncelikli amacın, mali

tabloların mükelleflerin vergi karşısındaki durumunun gösterilmesi olması sebebiyle finansal

tabloların gerçeğe uygun, ihtiyaca uygun ve karşılaştırılabilir bilgi sağlama amacından

uzaklaştığı görülmüştür. Bu sebeple KGK tarafından kapsamlı bir düzenleme yapılıncaya kadar

söz konusu eksikliklerin giderilebilmesi amacıyla bağımsız denetime tâbi olup TFRS

uygulamayan işletmelerin finansal tablolarının hazırlanmasında MSUGT’lara ek olarak

uygulanmak üzere 29/12/2014 tarihli ve 41 sayılı Kurul Kararıyla “TMS’leri Uygulamayan

Şirketlerin Finansal Tablolarının Hazırlanmasında Uygulanacak İlave Hususlar”

yayımlanmıştır. Bu düzenlemeyle MSUGT’larda yer almayan veya ihtiyari bırakılan hususlarla

ilgili temel kurallar (amortisman ve kıdem tazminatı karşılığı ayılmasının zorunlu hale gelmesi

gibi) getirilmesi amaçlanmıştır.

BOBİ FRS, bağımsız denetime tabi olup TFRS uygulamayan işletmelerde MSUGT ve

İlave Hususlar’ın yerini almıştır. Diğer bir ifadeyle, bağımsız denetime tabi olup TFRS

uygulamayan şirketlerin TTK uyarınca genel kurullarına sunulacak finansal tablolarının

hazırlanmasında esas alınacak finansal raporlama çerçevesi BOBİ FRS olacaktır.

Ayrıca, BOBİ FRS’nin uygulanması ile genel olarak KAYİK’ler dışındaki bağımsız

denetime tâbi tüm şirketlerin bağımsız denetimlerinde kıstas oluşturacak olması sebebiyle

uluslararası standartlarda bir finansal raporlama ve bağımsız denetimin sağlanması

amaçlanmıştır.

BOBİ FRS, 1/1/2018 tarihi ve sonrasında başlayan hesap dönemlerinde uygulanmak

üzere, yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.

308

KGK verilerine göre, 2016 yılında bağımsız denetim sözleşmesi imzalayan 6.250 şirket

bulunmakta olup, bu şirketlerden KAYİK tanımını karşılayan 1.550 şirket TFRS uygulamakta

olup, kalan 4.700 şirket 1/1/2018’den itibaren BOBİ FRS’yi uygulayacaktır.

BOBİ FRS’nin genel özelliklerini aşağıdaki şekilde özetlemek mümkündür:

27 bölümden oluşmaktadır. İşletmelerin genel olarak karşılaşabileceği tüm

muhasebe işlemlerine ilişkin muhasebe esaslarını belirlemektedir. Bu yönüyle başka bir standart

setine ihtiyaç duyulmadan finansal tabloların hazırlanmasına imkân vermektedir.

Kabul edilebilir bir finansal raporlama çerçevesinin gerektirdiği tüm özellikleri

taşımaktadır.

Uluslararası muhasebe ve finansal raporlama uygulamalarıyla ve AB

düzenlemeleriyle uyumludur.

AB Muhasebe Direktifindeki “önce küçükleri düşün” yaklaşımına da uygun

olarak, orta büyüklükteki işletmeler için genel olarak maliyet esaslı bir finansal raporlama

öngörülmüş; büyük işletmelere yönelik ise ilâve yükümlülükler getirilmiştir.

Ekinde münferit ve konsolide finansal tablo örneklerine yer verilmiştir.

Ekinde ayrıca Terimler Sözlüğüne yer verilmiştir.

Konular sade ve anlaşılabilir bir dille kaleme alınmıştır.

D- TMS/TFRS Finansal Tablo Örnekleri

KGK tarafından yayımlanan Finansal Tablo Örnekleri ve Kullanım Rehberinde

TMS/TFRS uyarınca düzenlenecek olan Finansal Tablolardan olan Finansal Durum Tablosu

(Bilanço) ile Kâr veya Zarar ve Diğer Kapsamlı Gelir Tablosuna (Tek Tablolu Yaklaşım)

aşağıda yer verilmiştir.

309

I. FİNANSAL DURUM TABLOSU (BİLANÇO) Dipnot

Referansı

Cari Dönem

20..

Geçmiş

Dönem

20..

VARLIKLAR

Dönen Varlıklar

- Nakit ve Nakit Benzerleri

- Finansal Yatırımlar

- Ticari Alacaklar

- İlişkili Taraflardan Ticari Alacaklar

- İlişkili Olmayan Taraflardan Ticari Alacaklar

- Diğer Alacaklar

- İlişkili Taraflardan Diğer Alacaklar

- İlişkili Olmayan Taraflardan Diğer Alacaklar

- Stoklar

- Peşin Ödenmiş Giderler

- Cari Dönem Vergisiyle İlgili Varlıklar

- Diğer Dönen Varlıklar ARA TOPLAM

- Satış Amaçlı Sınıflandırılan Duran Varlıklar

- TOPLAM DÖNEN VARLIKLAR

Duran Varlıklar - Ticari Alacaklar

-İlişkili Taraflardan Ticari Alacaklar -İlişkili Olmayan Taraflardan Ticari Alacaklar

- Diğer Alacaklar

-İlişkili Taraflardan Diğer Alacaklar -İlişkili Olmayan Taraflardan Diğer Alacaklar

- Finansal Yatırımlar -Bağlı Ortaklıklar -İş Ortaklıkları -İştirakler

-Diğer Finansal Yatırımlar - Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller - Maddi Duran Varlıklar - Maddi Olmayan Duran Varlıklar

- Peşin Ödenmiş Giderler

- Ertelenmiş Vergi Varlığı

- Diğer Duran Varlıklar TOPLAM DURAN VARLIKLAR

TOPLAM VARLIKLAR

310

Dipnot Referansı

Cari Dönem

20..

Geçmiş Dönem

20.. KAYNAKLAR

Kısa Vadeli Yükümlülükler - Kısa Vadeli Borçlanmalar - Uzun Vadeli Borçlanmaların Kısa Vadeli Kısımları - Diğer Finansal Yükümlülükler - Ticari Borçlar -İlişkili Taraflara Ticari Borçlar -İlişkili Olmayan Taraflara Ticari Borçlar - Çalışanlara Sağlanan Faydalar Kapsamında Borçlar - Diğer Borçlar -İlişkili Taraflara Diğer Borçlar -İlişkili Olmayan Taraflara Diğer Borçlar - Ertelenmiş Gelirler - Dönem Kârı Vergi Yükümlülüğü - Kısa Vadeli Karşılıklar -Çalışanlara Sağlanan Faydalara İlişkin Kısa Vadeli Karşılıklar -Diğer Kısa Vadeli Karşılıklar - Diğer Kısa Vadeli Yükümlülükler ARA TOPLAM - Satış Amaçlı Sınıflandırılan Varlık Gruplarına İlişkin Yükümlülükler TOPLAM KISA VADELİ YÜKÜMLÜLÜKLER

Uzun Vadeli Yükümlülükler - Uzun Vadeli Borçlanmalar - Diğer Finansal Yükümlülükler - Ticari Borçlar -İlişkili Taraflara Ticari Borçlar -İlişkili Olmayan Taraflara Ticari Borçlar - Diğer Borçlar -İlişkili Taraflara Diğer Borçlar -İlişkili Olmayan Taraflara Diğer Borçlar - Ertelenmiş Gelirler - Uzun Vadeli Karşılıklar -Çalışanlara Sağlanan Faydalara İlişkin Uzun Vadeli Karşılıklar -Diğer Uzun Vadeli Karşılıklar - Cari Dönem Vergisiyle İlgili Borçlar - Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü - Diğer Uzun Vadeli Yükümlülükler TOPLAM UZUN VADELİ YÜKÜMLÜLÜKLER

ÖZKAYNAKLAR

- Ödenmiş Sermaye - Geri Alınmış Paylar (-) - Paylara İlişkin Primler - Kâr veya Zararda Yeniden Sınıflandırılmayacak Birikmiş Diğer Kapsamlı

Gelirler veya Giderler - Kâr veya Zararda Yeniden Sınıflandırılacak Birikmiş Diğer Kapsamlı Gelirler

veya Giderler - Kârdan Ayrılan Kısıtlanmış Yedekler - Geçmiş Yıllar Kârları/Zararları - Dönem Net Kârı/Zararı TOPLAM KAYNAKLAR

TOPLAM KAYNAKLAR

311

II. KÂR VEYA ZARAR VE DİĞER KAPSAMLI GELİR TABLOSU ( Tek Tablolu Yaklaşım) Dipnot

Referansı

Cari

Dönem

20..

Önceki

Dönem

20..

KÂR VEYA ZARAR KISMI

Hasılat

Satışların Maliyeti (-)

Brüt Kâr/Zarar

Genel Yönetim Giderleri (-)

Pazarlama Giderleri (-)

Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-)

Esas Faaliyetlerden Diğer Gelirler

Esas Faaliyetlerden Diğer Giderler (-)

Esas Faaliyet Kârı/Zararı

Yatırım Faaliyetlerinden Gelirler

Yatırım Faaliyetlerinden Giderler

FİNANSMAN GİDERİ ÖNCESİ FAALİYET KÂRI/ZARARI

Finansman Giderleri (-)

SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER VERGİ ÖNCESİ KÂRI/ZARARI

Sürdürülen Faaliyetler Vergi Gideri/Geliri

- Dönem Vergi Gideri/Geliri

- Ertelenmiş Vergi Gideri/Geliri

SÜRDÜRÜLEN FAALİYETLER DÖNEM KÂRI/ZARARI

DURDURULAN FAALİYETLER DÖNEM KÂRI/ZARARI

DÖNEM KÂRI/ZARARI

Pay Başına Kazanç

- Sürdürülen Faaliyetlerden Pay Başına Kazanç

- Durdurulan Faaliyetlerden Pay Başına Kazanç

Sulandırılmış Pay Başına Kazanç

- Sürdürülen Faaliyetlerden Sulandırılmış Pay Başına Kazanç

- Durdurulan Faaliyetlerden Sulandırılmış Pay Başına Kazanç

DİĞER KAPSAMLI GELİR KISMI

Kâr veya zararda yeniden sınıflandırılmayacaklar

- Maddi Duran Varlıklar Yeniden Değerleme Artışları/Azalışları

- Maddi Olmayan Duran Varlıklar Yeniden Değerleme

Artışları/Azalışları

- Tanımlanmış Fayda Planları Yeniden Ölçüm

Kazançları/Kayıpları

- Diğer Kâr veya Zarar Olarak Yeniden Sınıflandırılmayacak

Diğer Kapsamlı Gelir Unsurları

- Kâr veya Zararda Yeniden Sınıflandırılmayacak Diğer

Kapsamlı Gelire İlişkin Vergiler

- Dönem Vergi Gideri/Geliri

- Ertelenmiş Vergi Gideri/Geliri

Kâr veya zarar olarak yeniden sınıflandırılacaklar

- Yabancı Para Çevirim Farkları

- Satılmaya hazır Finansal Varlıkların Yeniden Değerleme

ve/veya Sınıflandırma Kazançları/Kayıpları

- Nakit Akış Riskinden Korunma Kazançları/Kayıpları

- Yurtdışındaki İşletmeye İlişkin Yatırım Riskinden Korunma

Kazançları/Kayıpları

- Diğer Kâr veya Zarar Olarak Yeniden Sınıflandırılacak Diğer

Kapsamlı Gelir Unsurları

- Kâr veya Zararda Yeniden Sınıflandırılacak Diğer Kapsamlı

Gelire İlişkin Vergiler

- Dönem Vergi Gideri/Geliri

- Ertelenmiş Vergi Gideri/Geliri

DİĞER KAPSAMLI GELİR

TOPLAM KAPSAMLI GELİR

312

E-BOBİ FRS, MSUGT/ VUK ve TMS/TFRS standartları karşılaştırması :

Aşağıda BOBİ FRS, MSUGT/ VUK ve TMS/TFRS standartlarında yer alan

düzenlemelere yer verilerek bunların karşılaştırılmaları amaçlanmıştır.

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Temel

Kavramlar,

İlkeler ve

Özellikler

-İşletmenin Sürekliliği

-Tahakkuk Esası

-İhtiyatlılık

-Önemlilik

-Netleştirme

-Raporlamanın Sıklığı

-Karşılaştırmalı Bilgi

-Sunumda Tutarlılık

-Sosyal Sorumluluk

-Kişilik

-İşletmenin Sürekliliği

-Dönemsellik

-Parayla Ölçülme

-Maliyet Esası

-Tarafsızlık ve Belgelendirme

-Tutarlılık

-Tam Açıklama

-İhtiyatlılık

-Önemlilik

-Özün Önceliği

BOBİ FRS ile

uyumlu

(ihtiyatlılık hariç)

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Finansal

Tablolar

-Finansal Durum Tablosu,

-Kâr veya Zarar Tablosu,

- Nakit Akış Tablosu,

-Özkaynak Değişim

Tablosu

-Dipnotlar

-Bilanço

-Gelir Tablosu

-Satışların Maliyeti Tablosu

-Fon Akım Tabloları

-Nakit Akım Tablosu

-Kâr Dağıtım Tablosu

-Özkaynak Değişim Tablosu

BOBİ FRS ile

uyumlu

Diğer

Kapsamlı

Gelir

Sunulmaz BOBİ FRS ile uyumlu Sunulur

Kâr veya

Zarar

Tablosu

Fonksiyon esası -Fonksiyon esası

-Çeşit esası

-Fonksiyon esası

-Çeşit esası

Nakit Akış

Tablosunun

Sunumu

Nakit akışları

sınıflandırılarak

(esas/yatırım/finansman

faaliyetleri) sunulur.

Nakit akışlarının

sunumunda sınıflandırma

yapılmaz.

BOBİ FRS ile

uyumlu

Dipnotlar Ayrıntılı dipnot

açıklamaları

öngörülmektedir.

Bilanço dipnotları ve gelir

tablosu dipnotları

öngörülmektedir.

Dipnotlara ilişkin

ayrı bir Standart

bulunmamakta,

her Standardın

içerisinde

dipnotlar

bölümüne yer

verilmektedir.

313

Muhasebe Politikaları, Tahminler ve Yanlışlıklar

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Politika

Değişikliği

Geriye Dönük

Uygulama

Mali politikalarda, önemli

etki yaratan veya

yaratabilecek bir değişiklik

yapılmışsa bunun mali

tablolara etkileri

gösterilmelidir.

BOBİ FRS ile uyumlu.

Tahmin

Değişikliği

İleriye Yönelik

Uygulama

İşletmenin kar oranları

üzerinde önemli ölçüde

etkide bulunan

değişikliklere ilişkin bilgi

ve bunların parasal etkileri

açıklanır.

BOBİ FRS ile uyumlu.

Yanlışlıklar Geriye Dönük

Düzeltme

Muhasebe kayıt ve

tekniğine uygun olarak

yapılır.

BOBİ FRS ile uyumlu.

Raporlama Döneminden Sonraki Olaylar

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Raporlama

Döneminden

Sonraki Düzeltme

Gerektiren

Olaylar

Dipnotlar dâhil

raporlama dönemine

ait finansal tablolarda

yer alan tutarlar

düzeltilir. Bilanço tarihinden

sonra ortaya çıkan ve

açıklamayı gerektiren

hususlara ilişkin

bilanço dipnotlarında

bilgi sunulur.

BOBİ FRS ile uyumlu

Raporlama

Döneminden

Sonraki Düzeltme

Gerektirmeyen

Olaylar

Raporlama dönemine

ait finansal tablolarda

yer alan tutarlarda

herhangi bir değişiklik

yapılmaz, önemli

nitelikte olanlar

dipnotlarda açıklanır

BOBİ FRS ile uyumlu

314

Karşılıklar, Şarta Bağlı Yükümlülükler Ve Şarta Bağlı Varlıklar

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Karşılıkların

Muhasebeleştirilmesi

Karşılıklar kayda alma

ölçütlerini

sağladıklarında

muhasebeleştirilirler.

MSUGT

uyarınca

karşılıklar

muhasebeleştiril

ebilir, VUK izin

vermemektedir.

Karşılıklar kayda

alma ölçütlerini

sağladıklarında

muhasebeleştirilirler

.

Karşılık Tutarının

Hesaplanması

Bugünkü değer ya da

yapılması beklenen

harcama tutarı

Kesinleşen tutar Bugünkü değer

Kıdem Tazminatının

Hesaplanması

Cari dönemde ortaya

çıkan kıdem tazminatı

yükümlülük artışları

hesaplanarak finansal

tablolara yansıtılır.

Kıdem tazminatı

ödendiğinde

finansal tablolara

yansıtılır.

Aktüeryal hesaplama

yapılarak finansal

tablolara

yansıtılmaktadır.

Şarta Bağlı Varlıklar

Finansal Durum

Tablosunda gösterilmez.

Ekonomik fayda girişi

ihtimali yüksekse

dipnotlarda açıklanır.

Şarta bağlı gelir

ve kârlar için

gerçekleşme

ihtimali yüksek

olsa bile

tahakkuk

yapılmaz,

dipnotlarda

açıklama yapılır.

BOBİ FRS ile

uyumlu.

Şarta Bağlı Yükümlülükler Finansal Durum

Tablosunda gösterilmez.

Kaynak çıkışı ihtimali

çok düşük değilse

dipnotlarda açıklanır.

Şarta bağlı

olaylardan

kaynaklanan,

makul bir

şekilde gerçeğe

yakın olarak

tahmin

edilebilen gider

ve zararlar,

tahakkuk

ettirilerek gelir

tablosuna

yansıtılır.

BOBİ FRS ile

uyumlu.

315

Hasılat

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Genel Kayda

Alma

Ölçütleri

-Ekonomik faydaların girişinin

muhtemel olması

-Faydaların güvenilir ölçümü

Mal teslimi ya da

hizmet ifası

Edim

yükümlülüğünün

yerine getirilmesi

(bir anda ya da

zamana yayılı bir

şekilde)

Ölçüm Alınması beklenen (Alınan)

bedel – iskontolar

Satış

fiyatı - iskontolar

İşlem bedeli

(değişken/sabit)

Vade Farkı

Vade 1 yıldan uzunsa vade farkı

ayrıştırılır.

Vade farkı

ayrıştırılmaz.

Tüm vade farkları

ayrıştırılmalıdır.

Uygulama kolaylığı

hariç !

Hizmet

Sunumu

(Kayda alma)

Tamamlanma yüzdesi yöntemi

kullanılarak dönemsel olarak

muhasebeleştirilir.

Hizmet ifa

edildiğinde ve

gelir mahiyet ve

tutar olarak

kesinleştiğinde

muhasebeleştirilir.

Edim yükümlülüğü

yerine getirildiğinde

(bir anda ya da

zamana yayılı bir

şekilde).

İnşa

Sözleşmeleri

(Kayda alma)

Tamamlanma yüzdesi yöntemi

kullanılarak dönemsel olarak

muhasebeleştirilir.

İnşa bitiminde

muhasebeleştirilir

(tamamlanmış

taahhüt yöntemi).

Edim yükümlülüğü

yerine getirildikçe

zamana yayılı olarak

muhasebeleştirilir.

Faiz (Ölçüm) Etkin faiz yöntemi Belirlenmemiş BOBİ FRS ile

uyumlu

316

Tarımsal Faaliyetler

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Canlı

Varlıkların

Ölçümü

Canlı varlık sınıfı

gerçeğe uygun değer

yöntemi veya

maliyet yöntemi ile

ölçülür.

Maliyet bedeli ile ölçülür. Zirai

işletmelere dahil olan

hayvanların maliyet bedelinin

tesbiti mümkün olmayan

hallerde emsal bedeli kullanılır.

Canlı varlıklar

gerçeğe uygun

değer yöntemiyle

ölçülür.

Tarımsal

Ürünlerin

Ölçümü

Gerçeğe uygun

değeri üzerinden

ölçülür.

Maliyet bedeli ile ölçülür. BOBİ FRS ile

uyumlu

Canlı

Varlıkların

Sunumu

Finansal Durum

Tablosunda, “Canlı

Varlıklar” kaleminde

ayrı bir şekilde

sunulur.

Ayrı olarak sunulmasına

ilişkin bir hüküm

bulunmamaktadır.

BOBİ FRS ile

uyumlu

317

Finansal Araçlar ve Özkaynaklar

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Ticari ve Diğer Alacak

ve Borçların

Muhasebeleştirilmesi

Vadesi bir yıl veya

daha kısa olanlar

itibari değeri

üzerinden,

Vadesi bir yıl veya

daha uzun olanlar

itfa edilmiş değeri

üzerinden

ölçülmektedir.

Senede bağlanmış bütün

alacak ve borçlar için

reeskont uygulanması

ihtiyaridir.

İtfa edilmiş

maliyeti

üzerinden

ölçülmektedir.

Uygulama

kolaylığı hariç !

Ticari Alacaklara

İlişkin Değer

Düşüklüğü

Değer düşüklüğüne

ilişkin

gözlemlenebilir

kanıtların

bulunması

durumunda değer

düşüklüğü karşılığı

ayrılmaktadır.

Dava ve icra

safhasındaki alacaklar

için değer düşüklüğü

karşılığı ayrılmaktadır.

Beklenen kredi

zararı

yaklaşımına göre

değer düşüklüğü

kayda

alınmaktadır.

Hisse Senedi

Yatırımlarının

Muhasebeleştirilmesi

Borsada işlem

görenler gerçeğe

uygun değerleri

(piyasa değeri)

üzerinden,

Borsada işlem

görmeyenler

maliyet bedelinden

ölçülür.

Alış bedeliyle değerlenir.

Gerçeğe uygun

değerleri

üzerinden

ölçülmektedir.

Borçlanma Aracı

Niteliğindeki Menkul

Kıymet Yatırımlarının

Ölçümü

İtfa edilmiş değeri

üzerinden

ölçülmektedir.

Borsa rayici üzerinden

veya alış bedeline vade

sonuna kadar işleyen

faizin eklenmesiyle

bulunan tutar üzerinden

değerlenmektedir.

İtfa edilmiş

maliyeti

üzerinden

ölçülmektedir.

Banka Kredileri ve

İhraç Edilen Menkul

Kıymetlerin Ölçümü

İtfa edilmiş değeri

üzerinden

ölçülmektedir.

Tahviller itibari değeri,

banka kredileri işlemiş

faiziyle birlikte

mukayyet değeri

üzerinden

değerlenmektedir.

İtfa edilmiş

maliyeti

üzerinden

ölçülmektedir.

Türev Araçlar

Gerçeğe Uygun

Değer

Muhasebeleştirmeye

ilişkin bir hüküm

bulunmamaktadır.

BOBİ FRS ile

uyumlu

318

Stoklar

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Vade Farkı

1 yıldan uzun vadeli

alımlarda vade farkı

ayrıştırılır.

Vade farkı

ayrıştırılmaz.

Bütün vade farkları

ayrıştırılır.

Borçlanma

Maliyetleri

Üretimi 1 yıldan uzun

süren stokların

maliyetine dahil edilir.

Maliyete dahil

edilmez.

Özellikli varlık

niteliğindeki stokların

maliyetine dahil edilir.

Dönem Sonu

Ölçümü

Maliyet değeri ile net

gerçekleşebilir

değerden düşük olanı

üzerinden ölçülür.

Maliyet değeri

üzerinden ölçülür.

BOBİ FRS ile uyumlu

Stok

Maliyetinin

Belirlenmesi

Tam maliyet veya

normal maliyet

yöntemi

Tam maliyet yöntemi Normal maliyet yöntemi

Değer

Düşüklüğü

Net gerçekleşebilir

değerin maliyetin

altına düşmesi

durumunda değer

düşüklüğü zararı

oluşur.

Değerinde %10’dan

fazla düşüş olması

durumunda emsal

bedel üzerinden

ölçülebilir.

BOBİ FRS ile uyumlu.

319

Yabancı Para Çevrim İşlemleri

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

İlk Ölçüm İşlem tarihindeki spot

kur

BOBİ FRS ile

uyumlu.

BOBİ FRS ile uyumlu.

Yabancı Para

Cinsinden

Parasal

Kalemlerin

Çevrimi

Dönem sonundaki spot

kur üzerinden çevrilir.

Maliye

Bakanlığı’nca

belirlenen kur

üzerinden çevrilir.

BOBİ FRS ile uyumlu.

Yabancı Para

Cinsinden

Parasal

Olmayan

Kalemlerin

Çevrimi

Maliyet bedeliyle

ölçülüyorsa, işlem

tarihindeki kur

üzerinden çevrilir.

Gerçeğe uygun

değeriyle ölçülüyorsa,

gerçeğe uygun değerin

belirlendiği tarihteki

spot kur üzerinden

çevrilir.

Maliye

Bakanlığı’nca

belirlenen kur

üzerinden çevrilir.

BOBİ FRS ile uyumlu.

Finansal

Tabloların

Çevrimi

Varlık ve

yükümlülükler,

raporlama tarihindeki

spot kur üzerinden

çevrilir.

Gelir, gider ve

özkaynak kalemleri

işlem tarihlerindeki

döviz kuru üzerinden

çevrilir.

Herhangi bir hüküm

bulunmamaktadır.

BOBİ FRS ile uyumlu.

320

Kiralamalar

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Gen

el

Hü

kü

mle

r

Sınıflandırma

Ölçütler ve

göstergeler

mevcut

BOBİ FRS ile

uyumlu

Genel olarak uyumlu

Gel

enek

sel

Kir

ala

ma

Ölçüm

Kira ödemeleri

doğrusal olarak

kâr/zarara

yansıtılır

BOBİ FRS ile

uyumlu

BOBİ FRS ile uyumlu

Kiralamalar

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Fin

an

sal

Kir

ala

ma

Kir

acı

İlk Ölçüm Varlığın gerçeğe uygun

değeri ile kira

ödemelerinin bugünkü

değerinden DÜŞÜK

olanı

BOBİ FRS ile

uyumlu

BOBİ FRS ile

uyumlu

Aktife

Alınacak

Hesap Grubu

Maddi Duran Varlık

Maddi Olmayan

Duran Varlık

(‘Kullanım

Hakkı’)

FRS ile uyumlu

Amortisman Faydalı ömür

Sahipliğin devrine

ilişkin bir kesinlik yoksa

kiralama süresi ile

faydalı ömürden kısa

olanı

İlgili tebliğde tabi

olduğu

amortisman

süresi

BOBİ FRS ile

uyumlu

Sonraki

Ölçüm

Kira ödemeleri borç

anapara ödemesi ve

finansman gideri olarak

ayrıştırılır.

Finansman gideri kalan

borç tutarına sabit bir

faiz oranı uygulanacak

şekilde dönemlere

dağıtılır.

BOBİ FRS ile

uyumlu

BOBİ FRS ile

uyumlu

321

Kiralamalar

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Fin

an

sal

Kir

ala

ma

Kir

ay

a V

eren

İlk Ölçüm Varlık finansal tablo

dışı bırakılır.

Varlığın GUD’i ile

başlangıçtaki

doğrudan maliyetler

toplamı kira alacağı

olarak kayda alınır.

Varlık ‘İz

Bedeli’ ile

izlenir

Başlangıçtaki

doğrudan

maliyetler kira

alacağı tutarına

eklenmez.

BOBİ FRS ile uyumlu

Sonraki

Ölçüm

Alınan kira

ödemeleri anapara

geri ödemesi ve

finansman geliri

olarak ayrıştırılır.

Finansman geliri

kalan alacak tutarına

sabit bir faiz oranı

uygulanacak şekilde

dönemlere dağıtılır.

BOBİ FRS ile

uyumlu

BOBİ FRS ile uyumlu

İş Birleşmeleri

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

İş

Birleşmesinin/

Şerefiyenin

ortaya

çıkması

Bir işin kontrolünün

elde edilmesi

durumunda ortaya

çıkmaktadır.

Bir işletmenin

devralınması

durumunda ortaya

çıkmaktadır.

BOBİ FRS ile uyumlu

Şerefiyenin

hesaplanması

İş birleşmesinin

maliyetiyle edinilen

varlık ve

yükümlülüklerin defter

değeri veya gerçeğe

uygun değeri

arasındaki farktır.

İş birleşmesinde

katlanılan maliyetle

edinilen varlık ve

yükümlülüklerin rayiç

bedeli arasındaki

olumlu farktır.

İş birleşmesinin

maliyetiyle edinilen varlık

ve yükümlülüklerin

gerçeğe uygun değeri

arasındaki farktır.

Şerefiyenin

itfası

Güvenilir bir şekilde

tahmin edilebiliyorsa

faydalı ömrü boyunca,

tahmin edilemiyorsa

10 yılda itfa edilir.

5 yılda itfa edilir. Şerefiye itfa

edilmemektedir.

322

Konsolide Finansal Tablolar

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Konsolide Finansal

Tabloların

Hazırlanması

Büyük işletmelerin

konsolide finansal

tablolarını

hazırlamaları

zorunludur.

Konsolide

finansal tablo

hazırlama

zorunluluğu

bulunmamaktadır.

TFRS’lere tabi

işletmelerin konsolide

finansal tabloların

hazırlanması zorunludur.

Bağlı Ortaklık

Kıstası Kontrolün bulunması

% 50’den fazla

sermaye ya da oy

hakkına sahip

olunması

BOBİ FRS ile uyumlu

Bağlı Ortaklıkların

Muhasebeleştirilmesi

Konsolide

finansal tablolarda:

Tam

konsolidasyon

Münferit

finansal tablolarda:

Maliyet

bedeli

Özkaynak

yöntemi

Alış Bedeli Konsolide

finansal tablolarda:

BOBİ FRS ile

uyumlu

Münferit

finansal tablolarda:

Maliyet

bedeli

Özkaynak

yöntemi

Gerçeğe

uygun değer

323

Müşterek Girişimlerdeki Yatırımlar

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Müşterek kontrol

Bir ekonomik

faaliyet üzerindeki

kontrolün

sözleşmeye dayalı

olarak

paylaşılmasıdır.

Stratejik faaliyetlerle

ilgili kararların

kontrolü paylaşan

tarafların (müşterek

girişimcilerin) oy

birliğiyle

mutabakatını

gerektirir.

Hüküm

bulunmamaktadır.

BOBİ FRS ile uyumlu

Müştereken Kontrol

Edilen İşletmelerin

Muhasebeleştirilmesi

Konsolide

Finansal Tablolarda:

Özkaynak

yöntemi

Münferit

finansal tablolarda:

Maliyet

bedeli

Özkaynak

yöntemi

Alış Bedeli

Konsolide

Finansal Tablolarda:

Özkaynak

yöntemi

Münferit finansal

tablolarda:

Maliyet bedeli

Özkaynak

yöntemi

Gerçeğe

uygun değer

324

İştiraklerdeki Yatırımlar

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

İştirak Yatırımının

Tanımı

Önemli etkinin

bulunması

%10 - %50

arasında oy

hakkına sahip

olunması

BOBİ FRS ile uyumlu

İştirak

Yatırımının

Ölçümü

Konsolide Finansal

Tablolarda:

Özkaynak

yöntemi,

Münferit finansal

tablolarda:

Maliyet

bedeli

Özkaynak

yöntemi

Alış Bedeli

Konsolide Finansal

Tablolarda:

BOBİ FRS ile uyumlu

Münferit finansal

tablolarda:

Maliyet bedeli

Özkaynak

yöntemi

Gerçeğe

uygun değer

325

Maddi Duran Varlıklar

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Sonraki

Ölçüm

Maliyet bedeli

Yeniden değerlenmiş

tutar

Maliyet bedeli BOBİ FRS ile

uyumlu

Vadeli

Alımlarda

Vade Farkının

Ayrıştırılması

1 yıldan uzun vadeli

olarak satın alınan

maddi duran

varlıklar, vade farkı

ayrıştırılarak peşin

fiyat üzerinden

ölçülür.

Vade farkı maddi duran

varlığın maliyetine dahil

edilir.

Bütün vade farkları

varlığın

maliyetinden

ayrıştırılır.

Borçlanma

Maliyetleri

İnşası normal şartlar

altında bir yıldan

uzun süren

varlıkların elde

edilmesiyle doğrudan

ilişkili olan

borçlanma

maliyetleri maliyete

eklenir.

Kredi faizi ile döviz

kredisine ilişkin kur

farkları, varlığın iktisap

edildiği dönem sonuna

kadar maliyete eklenir, bu

dönemden sonra maliyete

eklenebilir ya da gider

olarak kaydedilir.

Amaçlanan

kullanıma veya

satışa hazır duruma

getirilebilmesi

zorunlu olarak uzun

bir süreyi gerektiren

varlıklara (özellikli

varlık) ilişkin

borçlanma

maliyetleri maliyete

eklenir.

Amortisman

Uygulaması Zorunludur İhtiyaridir

BOBİ FRS ile

uyumlu

Faydalı Ömür

Faydalı ömür işletme

tarafından gerçekçi

tahminlere

dayanılarak belirlenir

Maliye Bakanlığı

tarafından belirlenmektedir

BOBİ FRS ile

uyumlu

Amortismana

Tâbi Tutar

Varlığın defter

değerinden kalıntı

değerin

indirilmesiyle

bulunur

Varlığın defter değeri BOBİ FRS ile

uyumlu

326

Maddi Olmayan Duran Varlıklar

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Sonraki Ölçüm Maliyet bedeli Maliyet bedeli

Maliyet Yöntemi

Yeniden Değerleme

Yöntemi

Araştırma ve

Geliştirme

Giderleri

Araştırma safhasında

yapılan gideler kar

veya zarara yansıtılır,

geliştirme safhasında

yapılan giderler

varlığın maliyetine

eklenir

Araştırma ve

geliştirme giderleri

varlığın maliyetine

eklenir.

BOBİ FRS ile uyumlu

İtfa

(sınırlı ömür)

İşletmenin tarafından

belirlenen faydalı

ömür

Maliye Bakanlığı

tarafından

belirlenmektedir

BOBİ FRS ile uyumlu

İtfa

(belirsiz ömür)

5 yıldan az 10 yıldan

çok olmayacak şekilde

işletme tarafından

belirlenen süre

Maliye Bakanlığı

tarafından

belirlenmektedir

İtfa edilmez. Her

dönem sonunda

faydalı ömür gözden

geçirilir.

Yatırım Amaçlı Gayrimenkuller

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

İlk Kayıt ve

Ölçüm Maliyet bedeli - BOBİ FRS ile uyumlu

Sonraki Ölçüm

Maliyet Yöntemi

Gerçeğe Uygun Değer

Yöntemi

- BOBİ FRS ile uyumlu

327

Varlıklarda Değer Düşüklüğü

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Ölçüm

Defter değeri ile geri

kazanılabilir tutar

arasındaki fark değer

düşüklüğü olarak

değerlendir.

Fevkalade

amortisman

uygulaması

mevcuttur. İlgili

Bakanlıkların görüşü

alınmak suretiyle

Maliye Bakanlığınca

belirlenen oranlar

kullanılır.

BOBİ FRS ile uyumlu

Şerefiye

Şerefiye değer

düşüklüğü testine tabi

tutulmaz.

Şerefiye 5 yıl içinde

itfa edilir.

Şerefiye değer

düşüklüğü testine tabi

tutulur.

Muhasebeleştirme

(Maliyet bedeli ile

ölçülen varlıklar)

Değer düşüklüğü

zararı kâr veya

zarara yansıtılır

- BOBİ FRS ile uyumlu

Gelir Üzerinden Alınan Vergiler

Karşılaştırma BOBİ FRS MSUGT/ VUK TFRS

Ertelenmiş

Verginin

Finansal

Tablolarda

Sunumu

Büyük işletmeler için

zorunlu -

TFRS uygulayan tüm

işletmeler için zorunlu

328

F-Bağımsız denetime ilişkin mevzuat :

6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ve 660 sayılı KHK çerçevesinde yapılacak bağımsız

denetime, bağımsız denetim kuruluşlarına ve bağımsız denetçilere ilişkin usul ve esasları

düzenlemek üzere yayımlanan Bağımsız Denetim Yönetmeliğinde; Bağımsız denetim; Finansal

tablo ve diğer finansal bilgilerin, finansal raporlama standartlarına uygunluğu ve doğruluğu

hususunda, makul güvence sağlayacak yeterli ve uygun bağımsız denetim kanıtlarının elde

edilmesi amacıyla, denetim standartlarında öngörülen gerekli bağımsız denetim tekniklerinin

uygulanarak defter, kayıt ve belgeler üzerinden denetlenmesi ve değerlendirilerek rapora

bağlanması, olarak tanımlanmıştır.

6102 sayılı TTK’nın 397 ile 406 ıncı maddelerinde Anonim Şirketlerin denetimine ilişkin

hükümler yer almıştır.

Bağımsız denetimin amacı finansal tabloların, raporlama standartları doğrultusunda

işletmenin mali durumunu ve faaliyet sonuçlarını tüm önemli yönleriyle gerçeğe uygun ve doğru

bir biçimde gösterip göstermediği konusunda bağımsız denetçinin görüş bildirmesini

sağlamaktır.

Her yıl yayımlanan Bağımsız Denetime Tabi Olacak Şirketlerin Belirlenmesine Dair

Bakanlar Kurulu Kararlarıyla, Bağımsız denetime tabi olacak şirketlere ilişkin usul ve esaslar

belirlenmektedir.

Tek başına veya bağlı ortaklıkları ve iştirakleriyle birlikte aşağıdaki üç ölçütten en az

ikisini sağlayan şirketler, 6102 sayılı Kanun ile 660 sayılı KHK hükümleri çerçevesinde bağımsız

denetime tabi olup 1.1.2016 tarihi itibariyle bu hadler;

a) Aktif toplamı kırkmilyon ve üstü Türk Lirası.

b) Yıllık net satış hasılatı seksenmilyon ve üstü Türk Lirası.

c) Çalışan sayısı ikiyüz ve üstü

olarak tespit edilerek bağımsız denetime tabi olacak şirketler belirlenmiştir. (İlgili BKK

ayrıca KAYİK’ler (Kamu Yararını İlgilendiren Kuruluşlar : halka açık şirketler, bankalar,

finansman şirketleri, emeklilik fonlan, döviz ve altın ticareti yapan Şirketlerdir) için düzenleme

yapılmıştır.

Şirketler, bu Kararda belirtilen üç ölçütten en az ikisinin sınırlarını art arda iki hesap

döneminde aşmaları durumunda müteakip hesap döneminden itibaren bağımsız denetime tabi

olur.

Bağımsız denetimin faydaları denetlenen Şirket açısından aşağıdaki gibi sıralanabilir.

- Yönetime doğru bilgi akışı sağlar.

- Yönetime mali tablolarla ilgili olarak tahmin ve analiz yapmasında, geleceğe ait sağlıklı

kararlar almasında yardımcı olur.

- Finansal tabloların gerçeği yansıtıp yansıtmadığını gösterir.

- İşletme yönetimi ve çalışanlarının hile yapmasının önlenmesine yardımcı olur.

- Bağımsız denetimden geçmiş mali tablolar ile işletmenin düşük maliyetli finansman

bulması kolaylaşır.

329

- Bağımsız dış denetimden geçen bir şirkette tüm ortakların hakları daha iyi korunmuş

olur.

Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumuna (KGK), 660 sayılı KHK

ile verilen Türkiye Denetim Standartlarını yayımlama yetkisi çerçevesinde, Uluslararası

Muhasebeciler Federasyonu (IFAC) tarafından yayımlanan uluslararası standartları referans

alarak Türkiye Denetim Standartlarını yayımlamıştır.

Türkiye Denetim Standartları, tarihi finansal bilgilerin bağımsız denetimlerinde kullanılan

standartlar olarak uygulanmakta olup bu standartların listesine aşağıdaki tabloda verilmiştir.

Türkiye Denetim Standartları (TDS)

ETİK KURALLAR

TDS Bağımsız Denetçiler için Etik Kurallar Standardı

KALİTE KONTROL STANDARTLARI

KKS 1 Finansal Tabloların Bağımsız Denetim ve Sınırlı Bağımsız Denetimleri ile Diğer Güvence

Denetimleri ve İlgili Hizmetleri Yürüten Bağımsız Denetim Kuruluşları ve Bağımsız Denetçiler

için Kalite Kontrol

BAĞIMSIZ DENETİM STANDARTLARI

BDS 200 Bağımsız Denetçinin Genel Amaçları ve Bağımsız Denetimin Bağımsız Denetim Standartları'na Uygun Olarak Yürütülmesi

BDS 210 Bağımsız Denetim Sözleşmesinin Şartları Üzerinde Anlaşmaya Varılması

BDS 220 Finansal Tabloların Bağımsız Denetiminde Kalite Kontrol

BDS 230 Bağımsız Denetimin Belgelendirilmesi

BDS 240 Finansal Tabloların Bağımsız Denetiminde Bağımsız Denetçinin Hileye İlişkin Sorumlulukları

BDS 250 Finansal Tabloların Bağımsız Denetiminde İlgili Mevzuatın Dikkate Alınması

BDS 260 Üst Yönetimden Sorumlu Olanlarla Kurulacak İletişim

BDS 265 İç Kontrol Eksikliklerinin Üst Yönetimden Sorumlu Olanlara ve Yönetime Bildirilmesi

BDS 300 Finansal Tabloların Bağımsız Denetiminin Planlanması

BDS 315 İşletme ve Çevresini Tanımak Suretiyle “Önemli Yanlışlık” Risklerinin Belirlenmesi ve Değerlendirilmesi

BDS 320 Bağımsız Denetimin Planlanmasında ve Yürütülmesinde Önemlilik

BDS 330 Bağımsız Denetçinin Risk Olarak Değerlendirilmiş Hususlara Karşı Yapacağı İşler

BDS 402 Hizmet Kuruluşu Kullanan Bir İşletmenin Bağımsız Denetiminde Dikkate Alınacak Hususlar

BDS 450 Bağımsız Denetimin Yürütülmesi Sırasında Belirlenen Yanlışlıkların Değerlendirilmesi

BDS 500 Bağımsız Denetim Kanıtları

BDS 501 Bağımsız Denetimi Kanıtları - Belirli Kalemler için Dikkate Alınması Gereken Özel Hususlar

330

BDS 505 Dış Teyitler

BDS 510 İlk Bağımsız Denetimler - Açılış Bakiyeleri

BDS 520 Analitik Prosedürler

BDS 530 Bağımsız Denetimde Örnekleme

BDS 540 Gerçeğe Uygun Değere İlişkin Olanlar Dâhil Muhasebe Tahminlerinin ve İlgili Açıklamaların Bağımsız Denetimi

BDS 550 İlişkili Taraflar

BDS 560 Bilanço Tarihinden Sonraki Olaylar

BDS 570 İşletmenin Sürekliliği

BDS 580 Yazılı Beyanlar

BDS 600 Özel Hususlar-Topluluk Finansal Tablolarının Bağımsız Denetimi (Topluluğa Bağlı Birim

Denetçilerinin Çalışmaları Dâhil)

BDS 610 İç Denetçi Çalışmalarının Kullanılması

BDS 620 Uzman Çalışmalarının Kullanılması

BDS 700 Finansal Tablolara İlişkin Görüş Oluşturma ve Raporlama

BDS 701 Kilit Denetim Konularının Bağımsız Denetçi Raporunda Bildirilmesi

BDS 705 Bağımsız Denetçi Raporunda Olumlu Görüş Dışında Bir Görüş Verilmesi

BDS 706 Bağımsız Denetçi Raporunda Yer Alan Dikkat Çekilen Hususlar ve Diğer Hususlar Paragrafları

BDS 710 Karşılaştırmalı Bilgiler - Önceki Dönemlere Ait Karşılık Gelen Bilgiler ve Karşılaştırmalı Finansal Tablolar

BDS 720 Bağımsız Denetçinin Denetlenmiş Finansal Tabloları İçeren Dokümanlardaki Diğer Bilgilere İlişkin Sorumlulukları

BDS 800 Özel Hususlar - Özel Amaçlı Çerçevelere Göre Hazırlanan Finansal Tabloların Bağımsız Denetimi

BDS 805 Özel Hususlar - Tek Bir Finansal Tablonun Bağımsız Denetimi ile Finansal Tablolardaki Belirli Unsurların, Hesapların veya Kalemlerin Bağımsız Denetimi

BDS 810 Özet Finansal Tablolara İlişkin Rapor Vermek Üzere Yapılan Denetimler

SINIRLI BAĞIMSIZ DENETİM STANDARTLARI

SBDS 2410 Ara Dönem Finansal Bilgilerin, İşletmenin Yıllık Finansal Tablolarının Bağımsız Denetimini

Yürüten Denetçi Tarafından Sınırlı Bağımsız Denetimi

GÜVENCE DENETİMİ STANDARTLARI

GDS 3400 İleriye Yönelik Finansal Bilgilerin İncelenmesi

GDS 3420 Bir İzahnamede Yer Alan Proforma Finansal Bilgilerin Derlenmesine İlişkin Raporlama

Yapmak Üzere Üstlenilen Güvence Denetimleri

GDS 3402 Hizmet Kuruluşundaki Kontrollere İlişkin Güvence Raporları

GDS 3000

Tarihi Finansal Bilgilerin Bağımsız Denetimi veya Sınırlı Bağımsız Denetimi Dışındaki Diğer

Güvence Denetimleri Standardı

331

İLGİLİ HİZMETLER STANDARTLARI

İHS 4400 Finansal Bilgilere İlişkin, Üzerinde Mutabık Kalınan Prosedürlerin Uygulanmasına Yönelik İşler

İLKE KARARLARI

TDS Riskin Erken Saptanması Sistemi ve Komitesi Hakkında Denetçi Raporuna İlişkin Esaslara

Yönelik İlke Kararı

G- Tek Düzen Hesap Planına Göre Hazırlanan Bilanço Ve Gelir Tablosunun,

TMS/TFRS Standartlarına Uygun Olacak Şekilde Dönüşüm Kayıtları Yapılması :

TMS/TFRS standartlarına uygun olacak şekilde dönüşüm kayıtları ile ilgili örnekten

önce TMS 12 Gelir Vergileri Standardı ile ilgili açıklamalara aşağıda yer verilmiştir.

1- TMS 12 Gelir Vergileri Standardı : Ertelenmiş Vergi Varlığı ve Ertelenmiş Vergi

Yükümlülüğü :

“TMS 12 Gelir Vergileri” standardında; ticari ve mali kar arasında dönemsellik gereği

oluşan geçici farkların vergi etkilerinin hesaplanması ve mali tablolara yansıtılması

zorunluluğunu getiren bu standardın amacı, kurum kazancı üzerinden hesaplanan vergilerin

muhasebeleştirilerek finansal tablolara yansıtılmasına ilişkin esasları belirlemektir. TMS 12

standardında yer alan tanımlara aşağıda yer verilmiştir.

Muhasebe karı (muhasebe zararı) : Vergi gideri öncesi dönem kârını (zararını) ifade eder.

Vergiye tabi kâr (mali zarar): Vergi otoriteleri tarafından konulan kurallara göre bir hesap

dönemi için tespit edilen ve üzerinden vergi ödenen (vergi geri kazanımı sağlayan) kârı (zararı)

ifade eder.

Vergi gideri (vergi geliri): Dönem kârının veya zararının belirlenmesinde dönem vergisi ve

ertelenmiş vergi açısından dikkate alınan toplam tutarı ifade eder.

Dönem vergisi: Vergiye tabi kâr (mali zarar) açısından o döneme ait ödenecek gelir

vergisini (geri kazanılacak gelir vergisini) ifade eder.

Ertelenmiş vergi borçları: Vergiye tabi geçici farklar üzerinden gelecek dönemlerde

ödenecek gelir vergilerini ifade eder.

Ertelenmiş vergi varlıkları: Aşağıdaki durumlarda gelecek dönemlerde geri kazanılacak

olan gelir vergisi tutarlarını ifade eder:

(a) İndirilebilir geçici farklar;

(b) Gelecek dönemlere devreden kullanılmamış mali zararlar ve

(c) Gelecek dönemlere devreden kullanılmamış vergi avantajları.

Geçici farklar: Bir varlığın veya borcun finansal durum tablosundaki (bilançodaki) defter

değeri ile bunların vergi açısından taşıdıkları değerler arasındaki farkları ifade eder. Geçici

farklar aşağıdakilerden biri şeklinde olabilir:

332

(a) Vergiye tabi geçici farklar; bunlar gelecek dönemlerde faydalanma veya ödeme

yapıldığında o dönemlerin vergiye tabi kârını veya zararını belirlerken vergiye tabi tutarlar

oluştururlar; ya da

(b) İndirilebilir geçici farklar; bunlar gelecek dönemlerde faydalanma veya ödeme

yapıldığında o dönemlerin vergiye tabi kârını veya zararını belirlerken vergi matrahından

indirilebilir tutarlardır.

Vergiye Esas Değeri: Bir varlık veya borcun vergisel açıdan taşıdığı tutarı/değeri ifade

eder.

Bir varlığın vergiye esas değeri, işletmenin gelecekte söz konusu varlığın defter değeri

tutarında sağlayacağı vergiye tabi ekonomik yarardan vergisel açıdan gider olarak indirilebilecek

olan tutarı ifade eder. Eğer ilerideki ekonomik faydalar vergiye tabi olmayacaksa, anılan varlığın

vergiye esas değeri defter değerine eşittir.

Bir borcun vergiye esas değeri, onun defter değerinden bu borçla ilgili olarak gelecek

dönemlerde vergi açısından indirilebilir tutarlar düşüldükten sonra kalan tutardır.

Şirketlerin TMS/TFRS standartları çerçevesinde hesaplamış oldukları vergi öncesi

kar/zarar (ticari kar/zarar) ile Vergi kanunlarının hükümleri dikkate alınarak hesaplamış oldukları

mali kar/zarar arasında genel olarak bir kısım farklılıklar meydana gelmektedir. Vergi değeri ile

muhasebe değeri arasındaki farklılıklar, sürekli ve geçici farklar olarak ikiye ayrılmaktadır.

Sürekli farklar : Ticari kar ile mali karın farklılaşmasına vergi mevzuatının hiçbir zaman

kabul etmediği gelir ve giderler neden oluyorsa, bu farka sürekli fark denir. Sürekli farklar,

ülkemizde vergi kanunlarına göre hiçbir zaman indirimi kabul edilmeyen giderlerden ve vergi

istisnası içeren gelirlerden kaynaklanır. Bu farklar hiçbir zaman ortadan kalkmayacağı için

ertelenmiş vergi etkisi doğurmaz. Sürekli farklara neden olan gider ve gelir unsurlarına aşağıda

yer verilmiştir.

Sürekli farklara neden olan giderler;

- Vergi cezaları ve zamları,

- Trafik cezaları ve zamları,

- 6183 sayılı kanuna uygun şekilde ödenen ceza ve tazminatlar,

- Ödenmeyen SGK Primleri, vb.

Sürekli farklara neden olan gelirler;

- İştirakler temettü gelirleri,

- Yurtdışı inşaat onarma, montaj ve teknik hizmet karşılıkları,

- Serbest bölge kazançları, vb.

Geçici farklar : Gelir veya gider unsurlarının ortaya çıkma zamanı ile vergi mevzuatı

tarafından tanınma zamanı farklı ise ticari kar ile mali kar arasında geçici bir fark oluşur. Bu fark,

birkaç dönem sonra ortadan kalkar. Geçici farklar vergi mevzuatının bilanço kalemleri için

muhasebe ilkelerinden farklı değerleme ölçüsü benimsemesinden (değerleme farkları) ve/veya

gelir ve giderleri farklı dönemlerde tanımasından (zamanlama farkları) kaynaklanır.Ertelenmiş

verginin hesaplanması geçici farklar üzerinden yapılmaktadır.

333

Geçici farklara neden olan giderler;

- Kıdem tazminatı karşılığı giderleri,

- Alınan çekler reeskont giderleri,

- Vadesiz alacak reeskont giderleri,

- Fazla ayrılan amortisman giderleri,

- Hisse senetleri Değer Azalış Zararları, vb geçici farklardır.

Geçici farklara neden olan gelirler

- Hisse senetleri değer artış kazançları,

- Verilen çekler reeskont gelirleri, vb geçici farklardır.

Ertelenmiş vergi varlığı ve yükümlülüğünün oluşmasına ilişkin tabloya özet ve ayrıntılı

olarak aşağıda ki tablolarda yer verilmiştir.

Ertelenmiş Vergi Yükümlülüğü

Gelecek dönemlerde vergi

matrahına eklenecek

(Vergiye Tabi Geçici Fark)

Ertelenmiş Vergi Varlığı

Gelecek dönemlerde vergi matrahından

indirilecek

(İndirilebilir Geçici Farklar )

Varlık Defter değeri > Vergiye esas değer Defter değeri < Vergiye esas

değer

Yükümlülük Defter değeri < Vergiye esas değer Defter değeri > Vergiye esas

değer

Vergiye Esas

Değer

Muhasebeleştirilmesi

Vergi

Oranı

Ertelenen Vergi

(EV)

Varlık TFRS değeri > Vergiye esas değer

Vergilenebilir Geçici

Fark

%20 Ertelenen Vergi

Borcu

Varlık TFRS değeri < Vergiye esas değer

İndirilebilir Geçici Fark %20 Ertelenen Vergi

Varlığı

Borç TFRS değeri > Vergiye esas değer

İndirilebilir Geçici Fark %20 Ertelenen Vergi

Varlığı

Borç TFRS değeri < Vergiye esas değer

Vergilenebilir Geçici

Fark

%20 Ertelenen Vergi

Borcu

Giderler TFRS değeri > Vergiye esas değer

İndirilebilir Geçici Fark %20 Ertelenen Vergi

Varlığı

Giderler TFRS değeri < Vergiye esas değer

Vergilenebilir Geçici

Fark

%20 Ertelenen Vergi

Borcu

Gelirler TFRS değeri > Vergiye esas değer

Vergilenebilir Geçici

Fark

%20 Ertelenen Vergi

Borcu

Gelirler TFRS değeri < Vergiye esas değer

İndirilebilir Geçici Fark %20 Ertelenen Vergi

Varlığı

334

Geçici farkların vergi etkisi bilançoda ertelenmiş vergi varlığı veya ertelenmiş vergi

yükümlülüğü olarak; gelir tablosunda ise ertelenmiş vergi gideri veya ertelenmiş vergi geliri

olarak raporlanır. Ertelenmiş vergi, vergilendirilebilir geçici farklar nedeniyle ilerideki

dönemlerde ödenecek veya indirilebilir geçici farklar nedeniyle ilerideki dönemlerde indirim

konusu yapılacak kurumlar vergisi tutarıdır.

Ertelenmiş vergiler hesaplanırken, bilanço tarihindeki geçerli vergi oranı esas alınır.

Ertelenmiş verginin hesaplanması sonucunda ertelenen vergi yükümlülüğü veya ertelenen vergi

alacağı oluşur. Ertelenen vergi yükümlülüğü veya ertelenen vergi alacağı hesaplamasın da

aşağıdaki sıra takip edilir.

- Bilanço tarihi itibariyle tüm geçici farklar tespit edilir.

- Vergilendirilebilir geçici farklar ve vergiden indirilebilir geçici farklar ayırt edilir.

- Ayıt edilen farkların artı eksi farkları toplandıktan sonra, bilanço tarihi itibariyle geçerli

vergi oranı ile çarpılarak ertelenen vergi alacağı veya ertelenen vergi yükümlülüğü saptanır.

- Net geçici farklar, aktif farkları toplamı ile pasif farkları arasındaki farktır.

(+) Aktif farkları toplamı

(-) Pasif farkları toplamı

= Net geçici farklar

Aktif farkları toplamının pasif farkları toplamını aşması halinde ertelenen vergi

yükümlülüğü oluşur. Çünkü cari dönemde vergi avantajı elde edebilmek için gelecek dönemlere

ertelenebilecek indirimlerden cari dönemde yararlanılmakta ve bu yüzden sonraki dönemlere,

mali tablolarda raporlanan kar açısından bir vergi yükümlülüğü devretmektedir.

2- TDHP (MSUGT/ VUK) göre hazırlanan bilanço ve gelir tablosunun TMS/TFRS’ye

dönüştürme örnekleri :

Örnek 1 :

Ankara AŞ’nin TDHP (MSUGT/ VUK) göre hazırlanan 2016 yılı bilanço ve gelir tablosu

aşağıda yer almaktadır.

Ankara AŞ’nin TMS/TFRS’ye uygun finansal tablolarını oluşturmak için aşağıda

verilen örnekler çerçevesinde TMS/TFRS’ye dönüşüm kayıtlarını yaparak TMS/TFRS’ye uygun

Finansal durum tablosu (bilanço) ve Kâr veya Zarar ve Diğer Kapsamlı Gelir Tablosunu

(gelir tablosu) düzenleyiniz.

Örnekte, dönüşüm kayıtlarının anlaşılmasını sağlamak amacıyla TMS/TFRS’ye uygun

olarak KGK tarafından yayımlanan Finansal durum tablosu (bilanço) ve Kâr veya Zarar ve Diğer

Kapsamlı Gelir Tablosu (gelir tablosu) yerine TDHP’ye (MSUGT) uygun bilanço ve gelir tablosu

esas alınmıştır.

335

31.12.2016 TL

AKTİF

I. Dönen Varlıklar

A-Hazır Değerler 80.000

Kasa 2.000

Bankalar 78.000

B- Menkul Değerler -

C-Alacaklar 125.000

Alıcılar 75.000

Alacak senetleri 50.000

Alacak Senetleri Reeskontu (-) -

Şüpheli Ticari Alacaklar 25.000

Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-) 25.000

D- Diğer Alacaklar - 11.000

Ortaklardan alacaklar 11.000

E-Stoklar 120.000

F - Diğer Dönen Varlıklar 8.000

II. Duran Varlıklar

D-Maddi Duran Varlıklar 260.000

Binalar 200.000

Taşıtlar -

Demirbaşlar 120.000

Birikmiş Amortismanlar (-) 60.000

E- Maddi Olmayan Duran Varlıklar 205.600

Kuruluş ve örgütlenme giderleri 4.000

Araştırma ve geliştirme giderleri 30.000

Özel maliyetler 200.000

Birikmiş Amortismanlar (-) 28.400

AKTİF TOPLAMI 809.600

PASİF

III. Kısa Vadeli Borçlar

A-Mali borçlar 110.000

Diğer mali borçlar 110.000

B-Ticari borçlar -

C-Diğer borçlar 12.600

Ortaklara borçlar 12.600

IV. Uzun Vadeli Borçlar

Kıdem Tazminatı Karşılıkları - -

V. Özkaynaklar 687.000

Sermaye 400.000

Kar yedekleri 24.000

Geçmiş yıl karları 215.000

Geçmiş yıl zararları -

Dönem Net Karı Karı 48.000

PASİF TOPLAMI 809.600

336

Gelir ve giderler 31.12.2016

TL

A- Brüt satışlar 300.000

1-Yurtiçi satışlar 300.000

B- Satış indirimleri(-) -

C- Net Satışlar 300.000

D-Satışların maliyeti(-) 160.000

2-Satılan ticari mallar maliyeti(-) 160.000

Brüt satış karı 140.000

E- Faaliyet giderleri(-) 41.000

1-Araştırma ve geliştirme giderleri(-) 10.000

2-Pazarlama, satış ve dağıtım gid.(-)

3-Genel yönetim giderleri(-) 31.000

Faaliyet karı 99.000

F-Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar 95.500

1-İştiraklerden temettü gelirleri

2-Bağlı ortaklıklardan temettü gelirleri

3-Faiz gelirleri 2.000

4-Komisyon gelirleri

5-Konusu kalmayan karşılıklar 45.000

6-Menkul kıymet satış kârları

7-Kambiyo kârları

8-Reeskont faiz gelirleri

9-Diğer olağan gelir ve kârlar 48.500

G- Diğer faaliyet. olğ. gider ve zararlar (-) 24.700

1-Komisyon giderleri(-)

2-Karşılık giderleri(-) 22.000

3-Menkul kıymet satış zararları(-)

4-Kambiyo zararları(-) 2.700

5-Reeskont faiz giderleri(-)

6-Diğer olağan gider ve zararlar(-)

H- Finansman giderleri(-) 18.000

1-Kısa vadeli borçlanma giderleri(-) 18.000

2-Uzun vadeli borçlanma giderleri(-)

Olağan kar 151.800

I- Olağandışı gelir ve kârlar 26.200

1-Önceki dönem gelir ve kârları

2-Diğer olağandışı gelir ve karlar 26.200

J- Olağandışı gider ve zararlar(-) 116.000

1-Çalışmayan kısım gider ve zararları(-)

2-Önceki dönem gider ve zararları 91.500

3-Diğer olağandışı gider ve zararlar(-) 24.500

Dönem karı 62.000

K-Dönem kârı vergi ve diğer yasal

yükümlülük karşılıkları(-) 14.000

Dönem net karı 48.000

337

Ankara AŞ’nin TDHP (MSUGT/ VUK) göre hazırlanan 31.12.2016 tarihli bilançosunda

yapılan incelemeler sonucunda TMS/TFRS’ye uygun finansal tablolarını oluşturmak için

aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1- Ticari alacakların incelenmesi sonucunda tahsil kabiliyetini kaybetmiş 3.000 TL

tutarında kredili satışlardan kaynaklanan alacak tutarı belirlenmiştir.

2- TMS 39 kapsamında Alıcılar hesabında (şüpheli hale gelen alacak tutarından

sonraki kısım için ) 1.400 TL reeskont tutarı hesaplanmıştır.

3- Ortaklardan alacaklar hesabında bulunan 11.000 TL tutarı TMS 24 standardı

gereği ilişkili taraflardan alacaklar hesabına alınmıştır.

4- Aktifte 200.000 TL tutarında kayıtlı bulunan yönetim binanın 80.000 TL’si arsa

payı olduğu anlaşılmıştır. Bina tutarı için 20.000 TL amortisman ayrılmış olup bu tutarın 8.000

TL’si arsa için ayrılan amortisman tutarına ait bulunmaktadır. Ayrıca bu arsanın alımı sırasında

15.000 TL harç, komisyon gibi satın alma giderleri ödemiş, bunları da doğrudan gider yazmıştır.

5- Aktifte 4.000 TL olarak görülen kuruluş ve örgütlenme gideri için normal

amortisman yöntemine göre ayrılan amortisman tutarı olarak 2.400 TL olarak amortisman

ayırmıştır. TMS 38 standardı gereği kuruluş ve örgütlenme gideri doğrudan gider yazılacaktır.

6- Bir önceki yıl aktifleştirilen 30.000 TL tutarındaki araştırma ve geliştirme

giderinin 5.000 TL’lik tutarı araştırma aşamasındaki faaliyetlerle ilgili olduğu belirlenmiştir.

Araştırma giderleri için 1.000 TL amortisman ayrılmıştır.

7- Aktifte 200.000 TL olarak yer alan özel maliyetler için 20.000 TL amortisman

ayrılmıştır. TMS/TFRS gereği özel maliyetler demirbaş niteliğine sahip olduğu için demirbaşlar

hesabına alınmış ve TMS/TFRS gereği ayrılan amortisman tutarı 17.000 TL’dir.

8- Ortaklara borçlar hesabında bulunan 12.600 TL tutarı TMS 24 standardı gereği

ilişkili taraflara borçlar hesabına alınmıştır.

9- Ankara AŞ personeli için TMS 19 standardı gereği 5.000 TL kıdem tazminatı

karşılığı ayrılmıştır.

10- 2016 yılında kurumlar vergisi oranı % 20 olarak uygulanmaktadır.

ÇÖZÜM:

Bu örneğin çözümünde GEÇMİŞ YILLAR KARLARI/ZARARLARI hesabı yerine 599

TMS/TFRS DÜZELTME HESABI adı altında dönüşüm kayıtları yapılmıştır.

1- Şüpheli alacaklarla ilgili düzenleme 213 sayılı VUK’un 323 üncü maddesinde yer

almaktadır. Bu madde kapsamında şüpheli hale gelen alacaklar için karşılık ayırma şartları

belirlenmiştir.

TMS/TFRS açısından ise; bir alacağın şüpheli alacak olarak değerlendirilebilmesi için

işletmeler değişik göstergelerden yararlanabilmektedir. Bu göstergeler;

- İşletmenin önceki yıllarda tahsil edilemeyen alacaklarına ilişkin verileri,

- Borçlunun ödeme yeteneği,

- İşletmenin içinde bulunduğu sektörde ve cari ekonomik ortamda ortaya çıkan

olağanüstü koşullarıdır.

338

İşletmeler bu verilerden yararlanmak suretiyle, Avukatları ile yapacakları görüşmeler

neticesinde makul bir gerekçeye dayandırarak şüpheli alacak tahmini yapabilirler ve bununla

birlikte bu alacaklara karşılık ayırabilirler.

2- Ticari alacaklar içerisinde yer alan 120 – Alıcılar Hesabı hesaplarına reeskont

yapılmadığı belirlenmiştir.

213 sayılı VUK’un Alacakların değerlemesini düzenleyen 281 inci maddesinde

“Alacaklar mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit

alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır. Vadesi

gelmemiş olan senede bağlı alacaklar değerleme gününün kıymetine irca olunabilir. Bu takdirde,

senette faiz nispeti açıklanmış ise bu nispet, açıklanmamışsa Cumhuriyet Merkez Bankasının

resmi ıskonto haddi uygulanır. Bankalar ve bankerler ile sigorta şirketleri alacaklarını ya

Cumhuriyet Merkez Bankasının resmi ıskonto haddi veya muamelelerinde uyguladıkları faiz

haddi ile, değerleme günü kıymetine irca ederler.” hükmü yer almıştır.

213 sayılı VUK gereğince sadece senetli alacaklara reeskont ayrılması mümkün olup,

senetsiz alacaklara reeskont ayrılması kanunen kabul edilmeyen gider olarak kabul edilmektedir.

Ancak TMS/TFRS açısından vadeli satışlar, reeskonta tabi tutularak gerçeğe uygun

değeri üzerinden gösterilmek zorundadır.

TMS 18 Hasılata İlişkin Türkiye Muhasebe Standardına göre (TMS – 18 Par.11); “Çoğu

durumda bedel, nakit veya nakit benzerleri biçimindedir ve hasılat tutarı da alınan veya alınacak

olan nakit ya da nakit benzerleri tutarıdır. Ancak, nakit ve nakit benzerleri girişinin ertelendiği

durumlarda; satış bedelinin gerçeğe uygun değeri, alınacak olan nakdin nominal tutarından daha

düşük olabilir. Örneğin, işletme alıcıya vade farksız bir satış yapabilir veya satış bedeli olarak

alıcıdan piyasa faiz oranı altında olan bir alacak senedi alabilir. Anlaşma bir finansman işlemi

niteliği taşıyorsa, satış bedelinin gerçeğe uygun değeri gelecekteki tüm tahsilatların emsal faiz

oranı ile ıskonto edilmesi yoluyla belirlenir. Emsal faiz oranı aşağıdakilerden biri olarak tespit

edilebilir:

(a) Benzer kredi derecelendirmesine sahip bir işletmenin benzer finansal araçları için

geçerli olan faiz oranı; veya

(b) Finansal aracın nominal değerini ilgili mal veya hizmetin nakit satış fiyatına

indirgeyen faiz oranı.

1

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 3.000

120 ALICILAR 3.000

Şüpheli hale gelen senetsiz alacağın şüpheli alacağa aktarımı

599 TMS/TFRS DÜZELTME HESABI 3.000

129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞ. 3.000

Şüpheli hale gelen senetsiz alacak için karşılık ayırma

339

Satış bedelinin nominal tutarı ile gerçeğe uygun değeri arasındaki fark, bu Standardın 29

ve 30 uncu Paragrafları ile "TMS 39 Finansal Araçlar: Muhasebeleştirme ve Ölçme" Standardına

göre faiz geliri olarak muhasebeleştirilir.” ifade edilmiştir.

Özet olarak; vadeli satışlara ilişkin vade farklarının satışlar içerisinde değil, ertelenen

faiz geliri hesabında raporlanması anlamına gelen bu açıklama; satış işlemi sonucunda ortaya

çıkan ve henüz tahsil edilmemiş olunan faiz gelirlerinin alacaklardan indirilmiş olması ve karşı

ayağının da pasif karakterli bir hesapla ilişkilendirilmiş olması gerektiğini ifade etmektedir.

Böylece satışlara ilişkin gerçeğe uygun değer vade farkları çıkarılarak bulunmuş olmaktadır.

3- TMS – 24 İlişkili Taraf Açıklamalarına İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı

(TMS - 24, Par.19 ); “18 inci Paragrafta açıklanması öngörülen ilişkili taraflara borçların ve

ilişkili taraflardan alacakların farklı kategorilerde sınıflandırılması,

“TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu” Standardında yer alan bilançoda ya da dipnotlarda

sunulacak bilgilere ilişkin hükümlerin bir uzantısı niteliğindedir. Kategoriler, ilişkili taraf

bakiyeleri ile ilgili daha kapsamlı analiz yapılmasını sağlamak üzere genişletilir ve ilişkili

taraflarla olan işlemlere uygulanır.” şeklinde özetlenmiştir.

Bu hususta İlişkili taraf açıklamaları gereğince “İlişkili taraftan sağlanan borçların ve

alacakların” bilançoda ayrı hesaplarda gösterilmesi gereklidir.

4- 213 Sayılı VUK ’nun 269 uncu ve 270 inci maddelerine göre arsa payına ilişkin

giderler binanın maliyeti içerisinde değerlendirilerek oluşan bina maliyeti üzerinden amortisman

ayrılır.

Örneğimizde de, bina maliyetinin incelenmesin de, maliyet bedelinin arsa payını da

kapsadığı belirlenmiştir.

TMS 16 ‐ Maddi Duran Varlıklara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı

(TMS – 16, Par.10); “Bir işletme bu ilke çerçevesinde, maddi duran varlıklarla ilgili bütün

maliyetleri oluştuğu tarihteki değerleriyle muhasebeleştirir. Bu maliyetler, bir maddi duran varlık

kaleminin ilk elde etme veya inşa edilmesi aşamasında oluşan ve sonradan; ekleme, kısmi

yenileme ve bakım için katlanılan maliyetleri içerir.” şeklinde hükmedilmiştir.

2

599 TMS/TFRS DÜZELTME HESABI 1.400

124 ERTELENEN FAİZ GELİRLERİ 1.400

senetsiz alacak için reeskont ayırma

3

130 İLİŞKİLİ TARAFLARDAN DİĞER ALACAKLAR 11.000

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 11.000

Ortaklardan alacak tutarının ilgili hesaba alınması

340

Özet olarak TMS/TFRS açısından arsa payları; binaların maliyetleri içerisinden

çıkarılmalı ve arsaların faydalı ömrü belirsiz olduğundan amortismana tabi tutulamaması

nedeniyle arsa için ayrılan amortisman tutarı iptal edilmelidir.

Ayrıca bu arsanın alımı sırasında ödenen 15.000 TL harç, komisyon gibi satın alma

giderleri arsanın maliyetine ilave edilmelidir.

5- TMS/TFRS açısından Maddi Olmayan Duran Varlıklar TMS – 38 Maddi Olmayan

Duran Varlıklara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı kapsamında değerlendirilmekte olup,

(TMS – 38, Par.21) de; “Bir maddi olmayan duran varlık sadece ve sadece:

(a) Varlıkla ilişkilendirilen beklenilen gelecekteki ekonomik yararların işletme için

gerçekleşmesinin muhtemel olması ve

(b) Varlığın maliyetinin güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi durumunda,

Muhasebeleştirilir.” şeklinde belirtilmiştir.

Bu kapsamda, 262 – Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri” olarak muhasebeleştirdiği tutar

aktifleştirilmeyip, doğrudan dönemin gideri olarak dikkate alınacaktır.

6- TMS/TFRS de genel olarak; araştırma giderleri dönem gideri olarak dikkate alınırken,

geliştirme giderleri; (TMS – 38, Par.57)’ye göre; “Sadece ve sadece, aşağıdaki koşulların

tamamının varlığı halinde, geliştirmeden (veya işletme bünyesinde yürütülen bir projenin

geliştirme safhasından) kaynaklanan maddi olmayan duran varlıklar muhasebeleştirilir:

(a) Maddi olmayan duran varlığın kullanıma veya satışa hazır hale gelebilmesi için

tamamlanmasının teknik olarak mümkün olması.

4

250 ARAZİ VE ARSALAR 95.000

252 BİNALAR 80.000

599 TMS/TFRS DÜZELTME HESABI 15.000

Arsa payının bina tutarından ayrıştırılması

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 8.000

599 TMS/TFRS DÜZELTME HESABI 8.000

Arsa payının amortisman tutarının iptali

5

599 TMS/TFRS DÜZELTME HESABI 4.000

262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİD. 4.000

Kuruluş ve örgütlenme giderlerinin giderlere yazılması

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 2.400

599 TMS/TFRS DÜZELTME HESABI 2.400

Kuruluş ve örgütlenme giderlerinin amortismanının iptali

341

(b) İşletmenin maddi olmayan duran varlığı tamamlama ve bu varlığı kullanma veya

satma niyetinin bulunması.

(c) Maddi olmayan duran varlığı kullanma veya satma imkânının bulunması.

(d) Maddi olmayan duran varlığın muhtemel gelecek ekonomik faydayı nasıl

sağlayacağının belirli olması. Ayrıca, maddi olmayan duran varlığın ürününün veya kendisinin

bir piyasasının olması ya da işletme bünyesinde kullanılacak olması durumunda buna elverişli

olması.

(e) Geliştirme safhasını tamamlamak ve maddi olmayan duran varlığı kullanmak veya

satmak için yeterli teknik, mali ve diğer kaynakların mevcut olması.

(f) Geliştirme sürecinde maddi olmayan duran varlıkla ilgili yapılan harcamaların

güvenilir bir biçimde ölçülebilir olması.” gibi şartları sağlaması durumunda aktifleştirilmektedir.

Örneğimizde Ankara AŞ, 213 Sayılı VUK çerçevesinde Araştırma ve Geliştirme

Giderlerini 263 nolu hesapta aktifleştirmiştir.

TMS/TFRS açısından uygun raporlamanın sağlanması için Araştırma ve Geliştirme

Giderlerinin ayrıştırması ve düzenlemesi yapılarak 10.000 TL tutarındaki araştırma

aşamasındaki faaliyetlerle ilgili tutar doğrudan gider hesabına alınarak, aktifleştirilen tutar için

ayrılan amortisman ise iptal edilecektir.

7-TMS 38 Maddi Olmayan Duran Varlıklar Standardı gereği maddi olmayan duran

varlıklar içinde yer alan özel maliyetlerin muhasebeleştirme işlemi maddi duran varlıklar

grubunda yapılır.

6

599 TMS/TFRS DÜZELTME HESABI 5.000

263 ARAŞTIRMA GELİŞTİRME GİD. 5.000

Araştırma geliştirme giderlerinin giderlere yazılması

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 1.000

599 TMS/TFRS DÜZELTME HESABI 1.000

Araştırma geliştirme giderlerinin amortismanının iptali

7

255 DEMİRBAŞLAR 200.000

264 ÖZEL MALİYETLER 200.000

özel maliyetlerin demirbaş hesabına alınması

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 20.000

599 TMS/TFRS DÜZELTME HESABI 20.000

Özel maliyet giderlerinin amortisman tutarı iptali

342

8- TMS – 24 İlişkili Taraf Açıklamalarına İlişkin Türkiye Muhasebe Standardı

(TMS – 24, Par.19 ); “18 inci Paragrafta açıklanması öngörülen ilişkili taraflara borçların ve

ilişkili taraflardan alacakların farklı kategorilerde sınıflandırılması,

“TMS 1 Finansal Tabloların Sunuluşu” Standardında yer alan bilançoda ya da dipnotlarda

sunulacak bilgilere ilişkin hükümlerin bir uzantısı niteliğindedir. Kategoriler, ilişkili taraf

bakiyeleri ile ilgili daha kapsamlı analiz yapılmasını sağlamak üzere genişletilir ve ilişkili

taraflarla olan işlemlere uygulanır.” şeklinde özetlenmiştir.

Bu hususta İlişkili taraf açıklamaları gereğince “İlişkili taraftan sağlanan borçların ve

alacakların” bilançoda ayrı hesaplarda gösterilmesi gereklidir.

9- TMS/TFRS açısından Çalışanlara sağlanan hak ve menfaatler TMS – 19 Çalışanlara

Sağlanan Faydalara İlişkin Türkiye Muhasebe Standardın da açıklanmıştır. Şirkette çalışan

personele ödenecek olan kıdem tazminatı karşılığı da bu standart çerçevesinde belirlenmiştir.

599 TMS/TFRS DÜZELTME HESABI 17.000

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 17.000

özel maliyetler için amortisman ayrılması

8

331 ORTAKLARA BORÇLAR 12.600

330 İLİŞKİLİ TARAFLARA BORÇLAR 12.600

Ortaklara borç tutarının ilgili hesaba alınması

9

599 TMS/TFRS DÜZELTME HESABI 5.000

472 KIDEM TAZMİNATI KARŞ. 5.000

Personel kıdem tazminatının ayrılması

343

10- TMS 12 Gelir Vergisi standardına göre Ertelenen Vergi Hesabı :

Toplam Geçici

Farklar

Ertelenen Vergi

Şüpheli Ticari Alacak Karşılıkları 3.000 600

Alacak Reeskontu 1.400 280

Kuruluş Ve Örgüt Gid. gider yazılması 4.000 800

Araştırma geliştirme gid. gider yazılması 5.000 1.000

MODV Amortisman iptali (özel maliyet) 17.000 3.400

Kıdem tazminatı karşılığı 5.000 1.000

Brüt Ertelenen Vergi Varlıkları 35.400 7.080

MDV Amortisman iptali 8.000 1.600

Arsa alım giderleri 15.000 3.000

MODV Amortisman iptali 2.400 480

MODV Amortisman iptali 1.000 200

MODV Amortisman iptali (özel maliyet) 20.000 4.000

Brüt Ertelenen Vergi Yükümlülükleri 46.400 9.280

Net Ertelenen Vergi Yükümlülükleri 11.000 2.200

599 TMS/TFRS DÜZELTME HESABI

3.000 8.000

1.400 15.000

4.000 2.400

5.000 1.000

17.000 20.000

5.000

2.200

Toplam 37.600 Toplam 46.400

Fark 8.800

296 ERTELENEN VERGİ VARLIKLARI 7.080

599 TMS/TFRS DÜZELTME HESABI 2.200

496 ERTELENEN VERGİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ 9.280

Ertelenen Vergi hesabı

590 DÖNEM NET KARI 48.000

590.01.002.001 MSUGT/VUK 2016 yılı net karı 48.000

599 TMS/TFRS DÜZELTME HESABI 8.800

590 DÖNEM NET KARI 56.800

590.01.002.001 MSUGT/VUK 2016 yılı net karı 48.000

590.01.002.002 TMS/TFRS 2016 yılı net karı 8.800

Ertelenen Vergi hesabı

344

MUTABAKAT HESABI GELİR

TL

GİDER

TL

NET GELİR/

GİDER TL

Alıcılar hesabı şüpheli alacak karşılığı - (3.000) (3.000)

Alıcılar hesabı reeskont tutarı

(ERTELENEN FAİZ GELİRLERİ)

- (1.400) (1.400)

Arsa Payı amortisman iptali

(GENEL YÖNETİM GİDERİ)

8.000 - 8.000

Arsa alım giderleri 15.000 - 15.000

Kuruluş ve örgütlenme gideri ve amortisman iptali

(GENEL YÖNETİM GİDERİ)

2.400 (4.000) (1.600)

Araştırma geliştirme gideri ve amortisman iptali

(ARAŞTIRMA GELİŞTİRME GİD. )

1.000 (5.000) (4.000)

Özel maliyet amortisman iptali

(GENEL YÖNETİM GİDERİ)

20.000 (17.000) 3.000

KIDEM TAZMİNATI KARŞ.

(GENEL YÖNETİM GİDERİ)

- (5.000) (5.000)

ERTELENEN VERGİ VARLIĞI / YÜKÜMLÜLÜĞÜ 7.080 (9.280) (2.200)

TOPLAM KAR VEYA ZARAR 53.480 (44.680) 8.800

Ankara AŞ’nin Bilanço ve Gelir Tablosu yer alan TMS/TFRS’ye dönüşümüne ilişkin

tespitler sonucunda hazırlanan bilançosu aşağıdaki gibi yer alacaktır.

345

TDHP göre

31.12.2016 TL

TMS/TFRS

Düzeltmeler

TMS/TFRS

Bilanço TL

AKTİF

I. Dönen Varlıklar

A-Hazır Değerler 80.000 80.000

Kasa 2.000 2.000

Bankalar 78.000 78.000

B- Menkul Değerler

C-Alacaklar 125.000 120.600

Alıcılar 75.000 (3.000) 72.000

Alacak senetleri 50.000 - 50.000

Ertelenen Faiz Gelirleri (-) (1.400) ( 1.400 )

Şüpheli Ticari Alacaklar 25.000 3.000 28.000

Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı(-) (25.000) (3.000) (28.000)

D- Diğer Alacaklar 11.000 11.000

İlişkili taraflardan diğer alacaklar 11.000 11.000

Ortaklardan Alacaklar 11.000 (11.000) 0

E-Stoklar 120.000 120.000 F - Diğer Dönen Varlıklar 8.000 8.000

II. Duran Varlıklar

D-Maddi Duran Varlıklar 260.000 466.000

Arsa ve Araziler 95.000 95.000

Binalar 200.000 (80.000) 120.000

Taşıtlar

Demirbaşlar 120.000 200.000 320.000

Birikmiş Amortismanlar (-) ( 60.000) (9.000) (69.000)

E- Maddi Olmayan Duran

Varlıklar 205.600

20.000

Kuruluş ve örgütlenme giderleri 4.000 (4.000) 0

Araştırma geliştirme giderleri 30.000 (5.000) 25.000

Özel maliyetler 200.000 (200.000) 0

Birikmiş Amortismanlar (-) (28.400) (23.400) (5.000)

F. Diğer Duran Varlıklar 7.080

Ertelenen Vergi Varlıkları 7.080 7.080

AKTİF TOPLAMI 809.600 832.680

PASİF

III. Kısa Vadeli Borçlar

A-Mali borçlar 110.000 110.000

Diğer mali borçlar 110.000 110.000

B-Ticari borçlar -

C-Diğer borçlar 12.600 12.600

İlişkili taraflara borçlar 12.600 12.600

Ortaklara borçlar 12.600 (12.600) 0

IV. Uzun Vadeli Borçlar 14.280

Kıdem Tazminatı Karşılıkları - - 5.000 5.000

Ertelenen vergi yükümlülükleri 9.280 9.280

V. Özkaynaklar 687.000 695.800

Sermaye 400.000 400.000

Kar yedekleri 24.000 24.000

Geçmiş yıl karları 215.000 8.800 223.800

Geçmiş yıl zararları -

Dönem Net Karı Karı 48.000 8.800 56.800

PASİF TOPLAMI 809.600 832.680

346

Gelir ve giderler TDHP göre

31.12.2016

TL

TMS/TFRS

Düzeltmeler

TMS/TFRS

TL

A- Brüt satışlar 300.000 300.000

1-Yurtiçi satışlar 300.000 - 300.000

B- Satış indirimleri(-) - -

C- Net Satışlar 300.000 300.000

D-Satışların maliyeti(-) 160.000 160.000

2-Satılan ticari mallar maliyeti(-) 160.000 160.000

Brüt satış karı 140.000 140.000

E- Faaliyet giderleri(-) 41.000 25.600

1-Araştırma ve geliştirme giderleri(-) 10.000 4.000 14.000

2-Pazarlama, satış ve dağıtım gid.(-)

3-Genel yönetim giderleri(-) 31.000 (19.400) 11.600

Faaliyet karı 99.000 114.400

F-Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar 95.500 95.500

1-İştiraklerden temettü gelirleri

2-Bağlı ortaklıklardan temettü gelirleri

3-Faiz gelirleri 2.000 2.000

4-Komisyon gelirleri

5-Konusu kalmayan karşılıklar 45.000 45.000

6-Menkul kıymet satış kârları

7-Kambiyo kârları

8-Reeskont faiz gelirleri

9-Diğer olağan gelir ve kârlar 48.500 48.500

G- Diğer faaliyet. olğ. gider ve zararlar (-) 24.700 29.100

1-Komisyon giderleri(-)

2-Karşılık giderleri(-) 22.000 3.000 25.000

3-Menkul kıymet satış zararları(-)

4-Kambiyo zararları(-) 2.700 - 2.700

5-Reeskont faiz giderleri(-) 1.400 1.400

6-Diğer olağan gider ve zararlar(-)

H- Finansman giderleri(-) 18.000 18.000

1-Kısa vadeli borçlanma giderleri(-) 18.000 18.000

2-Uzun vadeli borçlanma giderleri(-)

Olağan kar 151.800 162.800

I- Olağandışı gelir ve kârlar 26.200 26.200

1-Önceki dönem gelir ve kârları

2-Diğer olağandışı gelir ve karlar 26.200 26.200

J- Olağandışı gider ve zararlar(-) 116.000 116.000

1-Çalışmayan kısım gider ve zararları(-)

2-Önceki dönem gider ve zararları 91.500 91.500

3-Diğer olağandışı gider ve zararlar(-) 24.500 24.500

Dönem karı 62.000 73.000

K-Dönem vergi gideri (-) 14.000 14.000

L-Ertelenmiş vergi gideri - 2.200 2.200

Dönem net karı 48.000 56.800

347

Örnek 2: Bu örneğimizde, Örnek 1’de yer alan sorunun bazı şıklarında yer alan tutarların

değiştirilmesi ile ERTELENMİŞ VERGİ VARLIĞININ daha yüksek çıkması amaçlanmıştır.

Diğer yandan bu örnekte 599 TMS/TFRS DÜZELTME HESABI yerine 570 GEÇMİŞ YILLAR

KARLARI HESABI kullanılarak örneğin değişik yoldan çözümü amaçlanmıştır.

İlk soruda yer alan Ankara AŞ’nin MSUGT/VUK’a göre hazırlanan 31.12.2016 tarihli

bilanço ve gelir tablosu (TMS/TFRS’ye dönüşmemiş) bu soruda da geçerli olarak kabul

edilmiştir.

Ankara AŞ’nin Tek Düzen Hesap Planına göre hazırlanan 31.12.2016 tarihli

bilançosunda yapılan incelemeler sonucunda TMS/TFRS’ye uygun finansal tablolarını

oluşturmak için aşağıdaki hususlar tespit edilmiştir.

1-Ticari alacakların incelenmesi sonucunda tahsil kabiliyetini kaybetmiş 10.000 TL

tutarında kredili satışlardan kaynaklanan alacak tutarı belirlenmiştir.

2-TMS 39 kapsamında Alıcılar hesabında (şüpheli hale gelen alacak tutarından sonraki

kısım için ) 1.400 TL reeskont tutarı hesaplanmıştır.

3-Ortaklardan alacaklar hesabında bulunan 11.000 TL tutarı TMS 24 standardı gereği

ilişkili taraflardan alacaklar hesabına alınmıştır.

4-Aktifte 200.000 TL tutarında kayıtlı bulunan yönetim binanın 80.000 TL’si arsa payı

olduğu anlaşılmıştır. Bina tutarı için 20.000 TL amortisman ayrılmış olup bu tutarın 8.000 TL’si

arsa için ayrılan amortisman tutarına ait bulunmaktadır.

5-Aktifte 4.000 TL olarak görülen kuruluş ve örgütlenme gideri için normal amortisman

yöntemine göre ayrılan amortisman tutarı olarak 2.400 TL olarak amortisman ayırmıştır. TMS

38 standardı gereği kuruluş ve örgütlenme gideri doğrudan gider yazılacaktır.

6-Bir önceki yıl aktifleştirilen 30.000 TL tutarındaki araştırma ve geliştirme giderinin

10.000 TL’lik tutarı araştırma aşamasındaki faaliyetlerle ilgili olduğu belirlenmiştir. Araştırma

giderleri için 2.000 TL amortisman ayrılmıştır.

7-Aktifte 200.000 TL olarak yer alan özel maliyetler için 20.000 TL amortisman

ayrılmıştır. TMS/TFRS gereği özel maliyetler demirbaş niteliğine sahip olduğu için demirbaşlar

hesabına alınmış ve TMS/TFRS gereği ayrılan amortisman tutarı 17.000 TL’dir.

8-Ortaklara borçlar hesabında bulunan 12.600 TL tutarı TMS 24 standardı gereği ilişkili

taraflara borçlar hesabına alınmıştır.

9-Ankara AŞ personeli için TMS 19 standardı gereği 17.000 TL kıdem tazminatı karşılığı

ayrılmıştır.

10-2016 yılında kurumlar vergisi oranı % 20 olarak uygulanmaktadır.

ÇÖZÜM:

590 DÖNEM NET KARI 48.000

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 48.000

Dönem net karının geçmiş yıl karına devri

348

1

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 10.000

120 ALICILAR 10.000

Şüpheli hale gelen senetsiz alacağın şüpheli alacağa aktarımı

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 10.000

129 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞ. 10.000

Şüpheli hale gelen senetsiz alacak için karşılık ayırma

2

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 1.400

124 ERTELENEN FAİZ GELİRLERİ 1.400

senetsiz alacak için reeskont ayırma

3

130 İLİŞKİLİ TARAFLARDAN DİĞER ALACAKLAR 11.000

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR 11.000

Ortaklardan alacak tutarının ilgili hesaba alınması

4

250 ARAZİ VE ARSALAR 80.000

252 BİNALAR 80.000

Arsa payının bina tutarından ayrıştırılması

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 8.000

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 8.000

Arsa payının amortisman tutarının iptali

5

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 4.000

262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİD. 4.000

Kuruluş ve örgütlenme giderlerinin giderlere yazılması

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 2.400

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 2.400

Kuruluş ve örgütlenme giderlerinin amortismanının iptali

6

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 10.000

263 ARAŞTIRMA GELİŞTİRME GİD. 10.000

Araştırma geliştirme giderlerinin giderlere yazılması

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 2.000

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 2.000

Araştırma geliştirme giderlerinin amortismanının iptali

349

10- TMS 12 Gelir Vergisi standardına göre Ertelenen Vergi Hesabı :

Toplam Geçici

Farklar

Ertelenen Vergi

Şüpheli Ticari Alacak Karşılıkları 10.000 2.000

Alacak Reeskontu 1.400 280

Kuruluş Ve Örgüt Gid. gider yazılması 4.000 800

Araştırma geliştirme gid. gider yazılması 10.000 2.000

MODV Amortisman iptali (özel maliyet) 17.000 3.400

Kıdem tazminatı karşılığı 17.000 3.400

Brüt Ertelenen Vergi Varlıkları 59.400 11.880

MDV Amortisman iptali 8.000 1.600

MODV Amortisman iptali 2.400 480

MODV Amortisman iptali 2.000 400

MODV Amortisman iptali (özel maliyet) 20.000 4.000

Brüt Ertelenen Vergi Yükümlülükleri 32.400 6.480

Net Ertelenen Vergi Varlıkları 27.000 5.400

7

255 DEMİRBAŞLAR 200.000

264 ÖZEL MALİYETLER 200.000

özel maliyetlerin demirbaş hesabına alınması

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 20.000

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 20.000

Özel maliyet giderlerinin amortisman tutarı iptali

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 17.000

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR 17.000

özel maliyetler için amortisman ayrılması

8

331 ORTAKLARA BORÇLAR 12.600

330 İLİŞKİLİ TARAFLARA BORÇLAR 12.600

Ortaklara borç tutarının ilgili hesaba alınması

9

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 17.000

472 KIDEM TAZMİNATI KARŞ. 17.000

Personel kıdem tazminatının ayrılması

350

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI

10.000

1.400 8.000

4.000 2.400

10.000 2.000

17.000 20.000

17.000 Toplam 80.400

Vergi karşılığı 5.400

Toplam 59.400 Vergi dahil toplam 85.800

Fark 26.400

Ankara AŞ’nin Bilançosunda yer alan TMS/TFRS’ye dönüşümüne ilişkin tespitler

sonucunda hazırlanan bilançosu aşağıdaki gibi yer alacaktır.

296 ERTELENEN VERGİ VARLIKLARI 11.880

496 ERTELENEN VERGİ YÜKÜMLÜLÜKLERİ 6.480

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 5.400

Ertelenen Vergi Karşılığı

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI 26.400

590 DÖNEM NET KARI 26.400

TMS/TFRS kar tutarı

351

TDHP göre

31.12.2016 TL

TMS/TFRS

Düzeltmeler

TMS/TFRS

Bilanço TL

AKTİF

I. Dönen Varlıklar

A-Hazır Değerler 80.000 80.000

Kasa 2.000 2.000

Bankalar 78.000 78.000

B- Menkul Değerler

C-Alacaklar 125.000 113.600

Alıcılar 75.000 (10.000) 65.000

Alacak senetleri 50.000 - 50.000

Ertelenen Faiz Gelirleri (-) (1.400) ( 1.400 )

Şüpheli Ticari Alacaklar 25.000 10.000 35.000

Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı(-) (25.000) (10.000) (35.000)

D- Diğer Alacaklar 11.000 11.000

İlişkili taraflardan diğer alacaklar 11.000 11.000

Ortaklardan Alacaklar 11.000 (11.000) 0

E-Stoklar 120.000 120.000 F - Diğer Dönen Varlıklar 8.000 8.000

II. Duran Varlıklar

D-Maddi Duran Varlıklar 260.000 451.000

Arsa ve Araziler 80.000 80.000

Binalar 200.000 (80.000) 120.000

Taşıtlar

Demirbaşlar 120.000 200.000 320.000

Birikmiş Amortismanlar (-) ( 60.000) (9.000) (69.000)

E- Maddi Olmayan Duran

Varlıklar 205.600

16.000

Kuruluş ve örgütlenme giderleri 4.000 (4.000) 0

Araştırma geliştirme giderleri 30.000 (10.000) 20.000

Özel maliyetler 200.000 (200.000) 0

Birikmiş Amortismanlar (-) (28.400) (24.400) (4.000)

F. Diğer Duran Varlıklar 11.880

Ertelenen Vergi Varlıkları 11.880 11.880

AKTİF TOPLAMI 809.600 811.480

PASİF

III. Kısa Vadeli Borçlar

A-Mali borçlar 110.000 110.000

Diğer mali borçlar 110.000 110.000

B-Ticari borçlar -

C-Diğer borçlar 12.600 12.600

İlişkili taraflara borçlar 12.600 12.600

Ortaklara borçlar 12.600 (12.600) 0

IV. Uzun Vadeli Borçlar 23.480

Kıdem Tazminatı Karşılıkları - - 17.000 17.000

Ertelenen vergi yükümlülükleri 6.480 6.480

V. Özkaynaklar 687.000 665.400

Sermaye 400.000 400.000

Kar yedekleri 24.000 24.000

Geçmiş yıl karları 215.000 26.400 241.400

Geçmiş yıl zararları -

Dönem Net Karı Karı 48.000 (48.000) 0

PASİF TOPLAMI 809.600 811.480

352

Gelir ve giderler TDHP göre

31.12.2016

TL

TMS/TFRS

Düzeltmeler

TMS/TFRS

TL

A- Brüt satışlar 300.000 300.000

1-Yurtiçi satışlar 300.000 - 300.000

B- Satış indirimleri(-) - -

C- Net Satışlar 300.000 300.000

D-Satışların maliyeti(-) 160.000 160.000

2-Satılan ticari mallar maliyeti(-) 160.000 160.000

Brüt satış karı 140.000 140.000

E- Faaliyet giderleri(-) 41.000 56.600

1-Araştırma ve geliştirme giderleri(-) 10.000 8.000 18.000

2-Pazarlama, satış ve dağıtım gid.(-)

3-Genel yönetim giderleri(-) 31.000 7.600 38.600

Faaliyet karı 99.000 83.400

F-Diğer faaliyetlerden olağan gelir ve kârlar 95.500 95.500

1-İştiraklerden temettü gelirleri

2-Bağlı ortaklıklardan temettü gelirleri

3-Faiz gelirleri 2.000 2.000

4-Komisyon gelirleri

5-Konusu kalmayan karşılıklar 45.000 45.000

6-Menkul kıymet satış kârları

7-Kambiyo kârları

8-Reeskont faiz gelirleri

9-Diğer olağan gelir ve kârlar 48.500 48.500

G- Diğer faaliyet. olğ. gider ve zararlar (-) 24.700 36.100

1-Komisyon giderleri(-)

2-Karşılık giderleri(-) 22.000 10.000 32.000

3-Menkul kıymet satış zararları(-)

4-Kambiyo zararları(-) 2.700 - 2.700

5-Reeskont faiz giderleri(-) 1.400 1.400

6-Diğer olağan gider ve zararlar(-)

H- Finansman giderleri(-) 18.000 18.000

1-Kısa vadeli borçlanma giderleri(-) 18.000 18.000

2-Uzun vadeli borçlanma giderleri(-)

Olağan kar 151.800 124.800

I- Olağandışı gelir ve kârlar 26.200 26.200

1-Önceki dönem gelir ve kârları

2-Diğer olağandışı gelir ve karlar 26.200 26.200

J- Olağandışı gider ve zararlar(-) 116.000 116.000

1-Çalışmayan kısım gider ve zararları(-)

2-Önceki dönem gider ve zararları 91.500 91.500

3-Diğer olağandışı gider ve zararlar(-) 24.500 24.500

Dönem karı 62.000 35.000

K-Dönem vergi gideri (-) 14.000 14.000

L-Ertelenmiş vergi geliri - 5.400 5.400

Dönem net karı 48.000 26.400

353

11- PRATİK BİLGİLER

27/12/2016 tarih ve 29931 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 476 sıra nolu VUK

Genel Tebliği ile mükelleflerin 2017 yılı iş hacimlerine göre 2018 yılında tutacakları defterlerin

hadleri aşağıda açıklanmıştır.

Bilanço Usulüne göre Defter Tutmak zorunda olanlar: 01/01/2017’den itibaren;

VUK Md. 177-1.Bent; Satın aldıkları malları olduğu gibi veya işledikten sonra satan

mükelleflerin:

Yıllık Alış tutarı 170.000.-TL yi (476 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği) aşanlar,

Yıllık Satış tutarı 230.000.-TL yi (476 Sıra No.lu V.U.K Genel Tebliği) aşanlar,

2018 yılında tutacakları defterlerini Bilanço Usulüne göre tutacaklardır.

421 sıra nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında zorunluluk getirilen

mükelleflerden mal alan 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol

Kanununa ekli cetvellerde yer alan idare, kurum ve kuruluşlar ile iktisadi kamu kuruluşlarının

elektronik fatura uygulamasından yararlanma ve elektronik defter tutma zorunluluğu

bulunmamaktadır.

MÜKELLEFİYETE GÖRE TASDİK ETTİRİLECEK DEFTERLER

KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ İÇİN:

Defter tutma ve tasdikleri konusunda Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye

Bakanlığınca 19/12/2012 Tarih ve 28502 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Ticari Defterlere

İlişkin Tebliğe ve 6102 sayılı TTK da 6455 Sayılı Kanun ile yapılan değişlik ile Kapanış Onayı

hakkındaki bilgiler aşağıda belirtilmiştir.

ANONİM ŞİRKETLER

a) -Yevmiye Defteri

b) -Defteri Kebir

c)- Envanter Defteri

d) -Damga Vergisi Defteri

e)- Yönetim Kurulu Karar Defteri

f) -Pay Defteri

g) -Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri

Mevcut durumda kullanılmakta olan, pay defteri ile genel kurul toplantı ve müzakere

defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla ve bu Tebliğde belirtilen bilgilerden eksik olanların

yazılması suretiyle açılış onayı yapılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. (Ticari defter

tebliği Geçici Madde -3/1)

E-Defter Tutanlar; Yevmiye Ve Defteri Kebir Dışındaki Defterleri Notere

Tasdik Ettirecekler:

E- defter tutan mükellefler; Yevmiye ve Defteri Kebir defterleri dışında, Tutmak zorunda

oldukları defterleri kağıt ortamında tasdik ettirmek ve tutmak zorundadırlar.

354

DEFTERLERİN TASDİK ZAMANI:

Gerek VUK Md.221 gerekse TTK Md.64 hükümlerine göre:

1. Öteden beri işe devam etmekte olanlar defterin kullanılacağı yıldan önce gelen son

ayda (Normal hesap dönemleri için ARALIK AYI SONUNA KADAR );

2. Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterin kullanılacağı

hesap döneminden önce gelen son ayda;

3. Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yeni bir mükellefiyete girenler işe

başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi muafiyeti kalkanlar,

muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde;

4. Tasdike tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni defter

kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce.

TASDİK YENİLEME ( ARA TASDİK ) (VUK MD. 222 ve TİCARİ DEFTER

TEBLİĞİ MADDE 17-18)

Defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayı, hesap dönemleri Maliye

Bakanlığınca tespit edilenler bu dönemin ilk ayı içinde tasdiki yeniletmeye mecburdurlar.

ARA TASDİK (TASDİK YENİLEME) YAPILABİLECEK DEFTERLER:

1- Yevmiye defteri, ( Ara tasdik yapılmasan önce, kapanış onayı yaptırılması gerekir.)

2- Defteri kebir,

3- Envanter defteri

4- A.Ş Yönetim Kurulu Karar Defteri, ( Ara tasdik yapılmasan önce. kapanış onayı

yaptırılması gerekir.)

5-İşletme defteri,

6-Serbest meslek kazanç defteri,

7-Kullanılması halinde Damga Vergisi Defteri

KAPANIŞ ONAYI (TASDİKİ ) YAPILACAK DEFTERLER : (TTK MD 64/ 3, 5 )

1)- YEVMİYE DEFTERİ, (İzleyen faaliyet döneminin altıncı ayının sonuna kadar

normal hesap dönemleri için HAZİRAN AYI Sonu)

2)-Anonim Şirket Yönetim Kurulu KARAR DEFTERİ, (İzleyen faaliyet döneminin

birinci ayının sonuna kadar normal hesap dönemleri için OCAK AYI Sonu)

Yukarıdaki defterler dışındaki defterlerin KAPANIŞ TASDİKİ YAPTIRILMAZ.

TİCARET SİCİL TASDİKNAMESİ ALMA ZORUNLULUĞU:

Ticaret siciline kayıtlı bulunanlar; Ticari defterlerinin noterlere tasdikleri sırasında,

TTK’nın 64. maddesinde belirtilen ve Ticaret Sicili Yönetmeliğinin 16’ncı maddesi uyarınca

Ticaret sicil müdürlüklerinden alacakları “TİCARET SİCİLİ TASDİKNAMESİ” Noterlere ibraz

edilecektir.

Ancak; 27/01/2013 Tarihli Resmi Gazetede yayımlanan Ticaret Sicili Yönetmeliğinin

16/6. maddesine göre “Sicil tasdiknamesi; Tasdiknamede yer alan bilgilerde bir değişiklik

olmadığı veya yenisi düzenlenmediği sürece geçerlidir.” Hükmüne göre önceki yıl veya yıllarda

355

alınmış belgeler yukarıdaki koşulları taşıması halinde yeniden alınmasına gerek yoktur. Eski

tarihli belge notere ibrazı yeterlidir.

EK MALİ TABLOLARI DÜZENLEME ZORUNLULUĞU

2016 yılında Aktif toplamı veya net satışlar toplamı aşağıdaki tutarları aşan mükellefler ek

mali tabloları düzenlemek zorundadırlar.

2016 Yılı Aktif Toplamı 14.613.239 TL

2016 Yılı Net Satışlar Toplamı 32.473.746 TL

2017 Yılı Aktif Toplamı 16.727.800 TL*

2017 Yılı Net Satışlar Toplamı 37.172.600 TL*

*2016 Yılı değerlerinin 2017 için yeniden değerleme oranınca artırılmış hali ( 2017 Yeniden

Değerleme oranı % 14,47)

GECİKME FAİZİ- GECİKME ZAMMI VE PİŞMANLIK ZAMMI

ORANLARI

Gecikme Zammı: Mükelleflerin rızai beyanları ile beyan etmiş oldukları vergileri normal

vade tarihlerinde ödemeyip, daha sonraki tarihlerde yapacakları ödemeler için geciktirilen süreye

hesaplanan tutardır.

Gecikme Faizi: İkmalen, Resen ve İdarece yapılan tarhiyatlarda vergilerin normal vade

tarihleri ile tarhiyatın kesinleştiği tarihe kadar geciktirilen süreye hesaplanan tutardır.

Gecikme zammı, Gecikme faizi zammı günlük olarak hesaplanır.

Pişmanlık zammı aylık olarak hesaplanır.

YÜRÜRLÜK ORAN BKK/GENEL TEBLİĞ

19.10.2010’dan itibaren %1,40 Tahsilat G.T. / C-2

19.11.2009’dan itibaren %1,95 BKK 2009/15565

28.04.2006’dan İtibaren % 2,5 Tahsilat G.T 438

04.03.2005’den İtibaren %3 Tahsilat G.T. 434

12.11.2003’den İtibaren %4 Tahsilat G.T. 429

31.01.2002’den İtibaren %7 BKK 2002/3550

29.03.2001’den İtibaren %10 BKK 2001/2175

02.12.2000’den İtibaren %5 BKK 2000/1555

21.01.2000’den İtibaren %6 BKK 2000/07

KATMA DEĞER VERGİSİ ORANLARI ( KDV Md.28) MADDE 1 – (1) Mal teslimleri ile hizmet ifalarına uygulanacak katma değer vergisi

oranları;

a) Ekli listelerde yer alanlar hariç olmak üzere, vergiye tabi işlemler için, % 18

b) Ekli (I) sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için, % 1

c) Ekli (II) sayılı listede yer alan teslim ve hizmetler için, % 8 olarak tespit edilmiştir.

356

KIDEM TAZMİNATI TAVANI

YILI DÖNEMİ KIDEM TAZMİNATI

TAVANI

2017-2 01.07.2017-31.12.2017 4.564,37 TL

2017-1 01.01.2017-30.06.2017 4.426,16 TL

KURUMLAR VERGİSİ TEVKİFAT ORANLARI (KVK Md.15-30)

5520 Sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15-30 ve Geçici 1/4 ile GVK’nun Geçici 67’inci

Maddeleri Uyarınca TAM MÜKELLEF KURUMLARA Yapılan Ödemeler İçin Geçerli Kesinti

Oranları

İLGİLİ MADDE AÇIKLAMA ORAN %

KVK 15/1-a

Gelir Vergisi Kanununda

belirtilen esaslara göre birden

fazla takvim yılına yaygın inşaat

ve onarım işleri ile uğraşan

kurumlara bu işleri ile ilgili

olarak yapılan hakediş

ödemeleri

3

KVK15/l-b KVK Geç.1/4

Kooperatiflere ait taşınmazların

kiralanması karşılığında bunlara

yapılan kira ödemeleri

20

GVK Geç. 67/1,2

1.1.2006 tarihinden sonra ihraç

edilen her nevi tahvil ve Hazine

bonolarının faizleri ile Toplu

Kon1ut İdaresi ve Özelleştirme

İdaresince çıkarılan menkul

kıymetlerden sağlanan gelirler

(Eurobondlardan elde edilen

hariç)

10

ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARI (VUK Md.353 / Mük.Md. 355)

VUK 353/ 6 : Belirlenen muhasebe standartlarına, tek düzen hesap planına ve mali

tablolara ilişkin usul ve esaslar ile muhasebeye yönelik bilgisayar programlarının üretilmesine

ilişkin kural ve standartlara uyulmaması 5.000 TL

REESKONT VE AVANS İŞLEMLERİNDE UYGULANACAK ORANLAR

Merkez Bankasının 31/12/2016 Tarih ve 29935 Sayılı Resmi Gazetede yayımlanan

kararına göre 31.12.2016’dan itibaren uygulanacak oranlar:

Reeskont İşlemlerinde % 8,75

Avans İşlemlerinde % 9,75

Reeskont Hesaplaması

Reeskont Tutarı = (Normal Değer X Faiz Oranı X Gün Sayısı) / (36.000 + (Faiz oranı X

Gün sayısı))

Nominal Değer : Senet alacak tutarı.

357

Faiz Oranı : Senet üzerinde yazılı orandır. Bu belirtilmemişse değerleme gününde geçerli

Merkez Bankası İskonto haddidir. (Kısa vadeli avanslara uygulanan)

Gün Sayısı : Reeskontun yapılacağı günden senedin vade tarihine kadar geçen gün

adedidir.

Alacak senetlerini reeskonta tabi tutan işletmelerin borç senetlerini de reeskonta tabi

tutması mecburidir. (VUK Md. 285)

Not: Ticari işletmelerin alacak ve borç senetlerinin reeskont işlemlerinde esas alacakları

oran, Avans işlemleri için belirlenen orandır.

SİGORTA PRİMİNE ESAS KAZANÇLARIN ALT VE ÜST SINIRLARI

PRİME TABİ AYLIK KAZANÇ

DÖNEMİ ALT SINIR (TABAN) ÜST SINIR (TAVAN)

01.01.2017-31.12.2017 1.777,50 TL 13.331,40 TL

01.01.2016-31.12.2016 1.647.00 TL 10.705,50 TL

SOSYAL GÜVENLİK PRİM ORANLARI

4/a (SSK) KAPSAMINDA SİGORTALILARIN PRİM ORANLARI

Sigorta Kolları Sigortalı Payı (%) İşveren Payı (%) Toplam (%)

Kısa Vadeli Sigorta

Kolları Primi

- 2 2

Malullük, Yaşlılık ve

Ölüm Sigortaları Primi

9 11 20

Malullük, Yaşlılık ve

Ölüm Sigortaları Primi

(Fiili Hizmet Süresi

Zammı Uygulanan

İşyerleri İçin)

9 12 - 14 21 – 23

Genel Sağlık Sigortası

Primi 5 7,5 12,5

Toplam 14 20.50 34.50

4/a (SSK) KAPSAMINDA ÇALIŞAN EMEKLİLERİN SGDP ORANLARI

Sigorta Kolları Sigortalı Payı (%) İşveren Payı (%) Toplam (%)

Sosyal Güvenlik

Destek Primi

7,5 22,5 30

Kısa Vadeli Sigorta

Kolları Primi

- 2 2

Toplam 7,5 24.50 32

358

TECİL FAİZİ ORANLARI (6183 Sayılı Kanun Md.48)

Yürürlük Tebliğ Tecil Faizi Yıllık (%)

21.10.2010 dan itibaren (Tah. Gen. Tb. C-2) 12

Amme borcunun vadesinde ödenmesi veya haczin tatbiki veyahut haciz olunmuş malların

paraya çevrilmesi amme borçlusunu çok zor duruma düşürecekse, borçlu tarafından yazı ile

istenmiş ve teminat gösterilmiş olmak şartıyla alacaklı amme idaresince veya yetkili kılacağı

makamlarca; vergi, resim, harç, ceza tahkik ve takiplerine ait muhakeme masrafı, vergi cezası,

para cezası ve gecikme zammı alacakları ilgili yılı, bu alacaklar dışında kalan amme alacakları

ise beş yılı geçmemek üzere faiz alınarak tecil olunabilir.

Tecil şartlarına riayet edilmemesi, değerini kaybeden teminatın veya mahcuz malların

tamamlanmaması veya yerlerine başkalarının gösterilmemesi hallerinde amme alacağı muaccel

olur. Tecil edilen amme alacağının gecikme zammı tatbik edilmeyen alacaklardan olması

halinde, ödenen tecil faizleri iade veya mahsup edilmez.

TAHSİLAT VE ÖDEMELERİN BELGELENDİRİLMESİ

24/12/2015 tarihli Resmi gazetede yayımlanan 459 Sıra No.lu Vergi Usul Kanunu Genel

Tebliği ile Tahsilat ve ödemelerin tevsik zorunluluğuna ilişkin olarak hali hazırdaki 8.000 TL’lik

had, 01/01/2016 tarihinden itibaren 7.000 TL’ye indirilmiştir.

TEVSİK ZORUNLULUĞUNUN KAPSAMI VE TUTARI

Tevsik zorunluluğu kapsamında olanların, kendi aralarında ve tevsik zorunluluğu

kapsamında olmayanlarla yapacakları, 7.000 TL’yi aşan tutardaki her türlü tahsilat ve

ödemelerini aracı finansal kurumlar kanalıyla yapmaları ve bu tahsilat ve ödemeleri söz konusu

kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik etmeleri zorunludur. Bu kapsamda örneğin;

Her türlü mal teslimi veya hizmet ifasına ilişkin tahsilat ve ödemelerin,

Avans, depozito, pey akçesi gibi suretlerle yapılacak tahsilat ve ödemelerin,

İşletmelerin kendi ortakları ve/veya diğer gerçek ve tüzel kişilerle yaptığı her türlü

tahsilat ve ödemelerin7.000 TL haddini aşması durumunda, aracı finansal kurumlar kanalıyla

yapılması ve bu işlemlerin söz konusu kurumlarca düzenlenen belgeler ile tevsik edilmesi

zorunludur.

CEZA UYGULAMASI

Tahsilat ve ödemelerin aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması zorunluluğuna

uyulmaması durumunda Vergi Usul Kanununun Mükerrer Madde 355 göre; İşleme konu tutarın

% 5’i nispetinde özel usulsüzlük cezası kesilir. Bir yıl için kesilecek özel usulsüzlük cezası

1.100.000.-TL nı geçemez.

359

ÜCRETLİLERDE YEMEK BEDELİ İSTİSNASI (GVK. Md . 23/8)

Gelir Vergisi Kanununun 23 üncü maddesinin 8 numaralı bendinde yer alan, işverenlerce

işyeri veya işyerinin müştemilatı dışında kalan yerlerde hizmet erbabına yemek verilmek

suretiyle sağlanan menfaatlere ilişkin istisna tutarı, 2017 takvim yılında uygulanmak üzere 14,00

TL olarak tespit edilmiştir.

YIL GT/BKK İSTİSNA TUTARI

2017 GVK GT 296 14,00 TL

2016 GVK GT 290 13,70 TL

VERGİ ZİYAI VE CEZASI

VERGİ ZİYAI (VUK Md. 341)

Vergi ziyaı, mükellefin veya sorumlunun vergilendirme ile ilgili ödevlerini zamanında

yerine getirmemesi veya eksik yerine getirmesi yüzünden verginin zamanında tahakkuk

ettirilmemesini veya eksik tahakkuk ettirilmesini ifade eder.

Şahsi, medeni haller veya aile durumu hakkında gerçeğe aykırı beyanlar ile veya sair

suretlerle verginin noksan tahakkuk ettirilmesine veya haksız yere göre verilmesine sebebiyet

vermek de vergi ziyaı hükmündedir.

Yukarıdaki fıkralarda yazılı hallerde verginin sonradan tahakkuk ettirilmesi veya

tamamlanması veyahut haksız iadenin geri alınması ceza uygulanmasına mani teşkil etmez.

(VUK. Md. 341)

VERGİ ZİYAI CEZASI (VUK Md.344)

Vergi ziyaı suçu, mükellef veya sorumlular tarafından 341. Maddede yazılı hallerle vergi

ziyaı’na sebebiyet verilmesidir. Vergi ziyaı suçu işleyenlere vergi cezası kesilir ve bu ceza ziyaa

uğratılan verginin bir katıdır. Vergi ziyaı’na 359 uncu maddede yazılı fiillerle sebebiyet verilmesi

halinde bu ceza üç kat, bu fiillere iştirak edenlere ise bir kat olarak uygulanır.

Vergi, incelemesine başlanılmasından veya takdir komisyonuna sevk edilmesinden sonra

verilenler hariç olmak üzere, kanuni süresi geçtikten sonra verilen vergi beyannameleri için bu

madde uyarınca kesilecek ceza yüzde elli oranında uygulanır.

Uzlaşılan vergilerde ceza, uzlaşılan vergi tutarına göre düzeltilir. (VUK.’nun 344.

Maddesi)

KAÇAKÇILIK SUÇLARI VE CEZALARI (HAPİS CEZASI) (VUK Md. 359)

A)- En az 18 ay, en fazla 3 yıl hapis cezası gerektiren fiiller (VUK 359/a)

1. Muhasebe hileleri yapmak,

2. Gerçekte ve işlemle ilgisi olmayan kişiler adına hesap açmak,

3. Çift defter tutmak,

4. Defter, kayıt ve belgelerin tahrifatı veya bunların gizlenmesi,

5. Muhteviyatı (kapsamı) itibariyle yanıltıcı belge düzenlemek veya bunları kullanmak,

360

Muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge, gerçek bir muamele veya duruma dayanmakla

birlikte bu muamele veya durumu mahiyet veya miktar itibariyle gerçeğe aykırı şekilde yansıtan

belgedir.

Alt, üst nüshalarda farklı tutarlara yer verilmesi,

Belgenin daha yüksek veya düşük tutarla tanzimi,

6. Defter ve belgeleri, verilen süreye rağmen vergi inceleme elemanına ibraz etmemek,

B)- En az 3 yıl, en fazla 5 yıl hapis cezası gerektiren fiiller: (VUK 359/b)

1-Defter, kayıt ve belgeleri yok edenler,

2-Defter sayfaları yerine başka yapraklar koyanlar,

3-Sahte belge düzenleyenler,

4-Sahte belge kullananlar,

5- Maliye Bakanlığı ile anlaşması olmadığı halde belge basanlar,

6- Belgeyi sahte olarak basanlar,

VERGİ ZİYAI, USULSÜZLÜK VE ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARINDA

İNDİRİM (VUK Md. 376)

İkmalen, re’sen veya idarece tarh edilen vergi veya vergi farkını ve aşağıda gösterilen

indirimlerden arta kalan vergi ziyaı, usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezalarını mükellef veya

vergi sorumlusu ihbarnamelerin tebliğ tarihinden itibaren otuz gün içinde ilgili vergi dairesine

müracaatla vadesinde ödeyeceğini bildirirse;

1. Vergi ziyaı cezasında birinci defada yarısı, müteakiben kesilenlerde üçte biri

2. Usulsüzlük veya özel usulsüzlük cezalarının üçte biri,

indirilir.

Mükellef veya vergi sorumlusu ödeyeceğini bildirdiği vergi ve vergi cezasını yukarıda

yazılı süre içinde ödemez veya dava konusu yaparsa bu madde hükmünden faydalandırılmaz.

Yukarıda hükümler vergi aslına tabi olmaksızın kesilen usulsüzlük cezaları hakkında da

uygulanır. (VUK md. 376)

YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERE TASDİKİ ZORUNLU İŞLEMLER

YILLIK GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ BEYANNAMELERİNİN

YMM’LERE TAM TASDİK YAPTIRILMASI ZORUNLU DEĞİLDİR.

30.07.1995 tarihinde yayımlanan 18 No’lu SM, SMMM, YMM Kanunu Genel tebliği ile

yıllık gelir ve kurumlar vergisi beyannameleri ile bunlara ekli mali tablolar ve bildirimlerin

yeminli mali müşavirlerce tasdikine ilişkin usul ve esaslar belirlenmiştir.

Söz konusu tebliğin Tasdike ilişkin esaslar başlıklı I. bölümünün, “A Kapsam” başlığı

altında;

“Yıllık gelir veya kurumlar vergisi beyannamesi (tasfiye, birleşme ve devir beyan-

nameleri dahil) vermek durumunda bulunan mükellefler, söz konusu beyannameleri ile bunlara

ekli mali tablolarını ve bildirimlerini diledikleri takdirde yeminli mali müşavirlere tasdik

ettirebilirler.’’

361

YENİDEN DEĞERLEME ORANLARI

474 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğde “Bilindiği üzere, 213 sayılı Vergi Usul

Kanununun mükerrer 298 inci maddesinin (B) fıkrasında "Yeniden değerleme oranı, yeniden

değerleme yapılacak yılın Ekim ayında (Ekim ayı dâhil) bir önceki yılın aynı dönemine göre

Türkiye İstatistik Kurumunun Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksinde meydana gelen ortalama fiyat

artış oranıdır. Bu oran Maliye Bakanlığınca Resmî Gazete ile ilan edilir." hükmü yer almaktadır.

Bu hüküm uyarınca, yeniden değerleme oranı 2016 yılı için % 3,83 (üç virgül seksenüç)

olarak tespit edilmiştir.

Bu oran, aynı zamanda 2016 yılına ait son geçici vergi dönemi için de uygulanacaktır.

Öte yandan, bu konuda daha önce yayımlanmış olan tebliğler de yürürlükte

bulunmaktadır.” düzenlemesi yer almıştır.

2017 yılı yeniden değerleme oranı (VUK genel tebliği No:484) % 14,47

2016 yılı yeniden değerleme oranı (VUK genel tebliği No:474) % 3,83

2015 yılı yeniden değerleme oranı (VUK genel tebliği No:457) % 5,58

6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre Halka açık ortaklık statüsünün

kazanılması :

MADDE 16 – (1) Payları borsada işlem gören ortaklıklar ile pay sahibi sayısı beş yüzü

aşan anonim ortaklıkların payları halka arz olunmuş sayılır. Bu ortaklıklar halka açık ortaklık

hükümlerine de tabi olurlar.

(2) Payları borsada işlem görmeyen anonim ortaklıklar, halka açık ortaklık statüsünü

kazandıktan sonra en geç iki yıl içinde paylarının işlem görmesi için borsaya başvurmak

zorundadırlar. Aksi durumda, Kurul, bu payların borsada işlem görmesi veya ortaklığın halka

açık ortaklık statüsünden çıkarılması için, ortaklığın talebini aramaksızın gerekli kararları alır.

362

12. Ankara AŞ Örnek Hesap Planı

Hesap kodu Hesap adı

1 DÖNEN VARLIKLAR

10 HAZIR DEĞERLER

100 KASA

100.01 TL Kasa

100.01.001 Merkez Kasa

100.02 Döviz Kasa USD

100.03 Döviz Kasa EUR

101 ALINAN ÇEKLER

101.01 Portföydeki Çekler

101.01.001 Portföydeki Çekler - TL

101.01.001.001 Hilal AŞ

101.01.001.002 Burcu AŞ

101.01.001.003 Darende AŞ

101.01.001.004 Gazi AŞ

101.01.001.005 Abidin AŞ

101.01.001.006 Malatyalılar AŞ

101.01.002 Portföydeki Çekler - EURO

101.01.003 Portföydeki Çekler - USD

101.01.003.001 Boston Ltd.

101.02 Tahsile Verilen Çekler

101.02.001 Vakıfbank

101.02.002 Ziraat Bank

101.02.002.001 Abidin AŞ

101.02.003 Halkbank

101.03 Teminata Verilen çekler

101.03.002 Ziraat Bank

101.04 Protestolu çekler

101.05 Takipteki çekler

101.06 Karşılıksız çekler

101.06.001 Abidin AŞ

102 BANKALAR

102.01 Vadesiz Mevduat -TL

363

102.01.001 Vakıfbank

102.01.001.001 102.01.001.001 Kızılay Şubesi

102.01.002 Ziraat Bankası

102.01.002.001 Balgat Şubesi

102.01.003 Halkbank

102.01.003.001 Çankaya Şubesi

102.01.003.002 Kızılay şubesi

102.02 Vadesiz Mevduat -USD

102.02.001 Vakıfbank

102.02.001.001 Kızılay Şubesi

102.02.002 Ziraat Bankası

102.02.003 Halkbank

102.02.003.001 Çankaya Şubesi

102.02.003.002 Kızılay şubesi

102.03 Vadesiz Mevduat-EURO

102.03.001 Vakıfbank

102.03.001.007 Çukurambar Şubesi

102.03.002 Ziraat Bankası

102.03.003 Halkbank

102.04 Vadeli mevduat TL

102.04.001 Vakıfbank

102.04.001.001 Kızılay Şubesi

102.04.002 Ziraat Bankası

102.04.003 Halkbank

102.05 Vadeli Mevduat -USD

102.05.001 Vakıfbank

102.05.001.007 Çukurambar Şubesi

102.06 Vadeli Mevduat-EURO

103 VERİLEN ÇEK ve ÖDEME EMRİ (-)

103.01 Verilen çekler TL

103.01.001 Vakıfbank

103.01.001.004 Anıl AŞ

103.01.002 Ziraat Bankası

103.01.003 Halkbank

364

103.01.003.001 Gül AŞ

103.01.003.002 Doğu AŞ

103.02 Verilen çekler YP

108 DİĞER HAZIR DEĞERLER

108.01 Diğer Hazır Değerler

108.01.001 Posta pulu

108.01.003 Pos Cihazları (Kredi kartlı satışlar)

108.01.003.001 Halk Bank

108.01.007 Tahsildeki kuponlar

108.01.007.001 Deniz AŞ

108.01.008 Tahvil kuponları

108.01.008.001 Kafkas AŞ

108.01.008 Yoldaki avanslar

108.01.008.001 Yoldaki avanslar TL

108.01.008.002 Yoldaki avanslar USD

108.01.008.003 Yoldaki avanslar EURO

108.01.012 Kredi kart puanları

108.01.012.001 Ziraat Bank

11 MENKUL KIYMETLER

110 HİSSE SENETLERİ

110.01 Borseye Kote Hisse senetleri

110.01.018 Halkbank AŞ

110.01.019 TÜPRAŞ

110.01.020 Türk Telekom

110.01.022 Vestel AŞ

110.02 Borseye Kote Olmayan Hisse senetleri

110.02.001 Zile AŞ

111 ÖZEL KESİM TAHVİL, SENET VE BONOLARI

111.01 Finansman Bonosu

111.01.001 Kristal AŞ

111.01.002 Kuzey AŞ

111.02 Tahvilller

111.02.001 İstanbul AŞ

111.03 Yatırım Fonu Katılım Belgesi

365

111.03.001 Ziraat Yatırım Fonu Katılım Belgesi

112 KAMU KESİMİ TAHVİL, SENET VE BONOLARI HESABI

112.01 Devlet Tahvilleri

112.02 Hazine Bonoları

112.02.001 2016 yılı vadeli

112.02.002 2017 yılı vadeli

112.03 Repo

112.03.001 Vakıfbank

118 DİĞER MENKUL KIYMETLER

118.01 DİĞER MENKUL KIYMETLER

119 MENKUL KIYMET DEĞER DÜŞÜŞ KARŞILIĞI

119.01 Borsaya Kote Hisse senetleri

119.01.001 Halkbank A.Ş.

119.01.019 TÜPRAŞ

119.01.022 Vestel AŞ

12 TİCARİ ALACAKLAR

120 ALICILAR

120.01 Yurt içi Alıcılar

120.01.001 Kuzey AŞ

120.01.002 Konya AŞ

120.01.003 Fidan AŞ

120.01.004 Burcu AŞ

120.01.005 Darende AŞ

120.01.006 Hilal AŞ

120.01.007 Karaman AŞ

120.01.008 Demir AŞ

120.01.009 TCDD

120.01.010 Güney AŞ

120.02 Yurtdışı Alıcılar

120.02.001 ABD Şirketleri

120.02.001.001 John Ltd.

120.02.002 Almanya Şirketleri

120.02.002.007 Klaus Ltd.

120.02.003 İngiltere Şirketleri

366

121 ALACAK SENETLERİ

121.01 Cüzdandaki Alacak Senetleri

121.01.001 TL Cüzdandaki Alacak Senetleri

121.01.001.002 Konya AŞ

121.01.001.003 Karaman AŞ

121.01.001.004 Kuzey AŞ

121.01.001.005 Güney AŞ

121.01.001.006 Batı AŞ

121.01.002 USD Cüzdandaki Alacak Senetleri

121.01.002.001 Nature Ltd.

121.01.002.002 Klaus Ltd.

121.02 Tahsile Verilen Alacak Senetleri

121.02.001.002 Konya AŞ

121.03 Teminata Verilen Alacak Senetleri

121.03.001 Vakıfbank

121.04 Protestolu Alacak Senetleri

121.04.001 TL Protestolu Alacak Senetleri

121.04.001.002 Konya AŞ

121.05 Takipteki senetler

121.05.001 TL Takipteki Alacak Senetleri

121.05.001.001 Kuzey AŞ

121.05.001.002 Konya AŞ

121.06 İleri vadeli çekler

121.06.001 TL çekler

121.06.001.001 Hilal AŞ

121.06.002 USD Çekler

121.06.002.001 Boston Ltd

121.06.001 Euro Çekler

122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-)

122.01 Alacak Senetleri Reeskontu

122.01.001 Senet reeskont tutarı

122.01.002 Çek reeskont tutarı

123 FAKTORİNG ALACAKLARI

123.01 Yurt içi Faktoring alacakları

367

123.01.001 Ziraat Faktoring

123.02 Yurt dışı Faktoring alacakları

124 ERTELENEN FAİZ GELİRLERİ

126 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR

126.01 Verilen Depozitolar

126.01.103 XYZ TİC.LTD.ŞTİ.

127 DİĞER TİCARİ ALACAKLAR

127.06 ABC İNŞ.LTD.ŞTİ

128 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR

128.01 TL ÜZERİNDEN ALACAKLAR

128.01.001 Takipteki Senetli Alacaklar

128.01.001.001 Batı AŞ

128.01.001.002 Güney AŞ

128.01.001.003 Konya AŞ

128.01.002 Takipteki Senetsiz Alacaklar

128.01.002.001 Burcu AŞ

128.01.002.002 Fidan AŞ

129 ŞÜPHELİ TİC.AL. KARŞIĞI (-)

129.01 TL ÜZERİNDEN ALACAK KARŞILIĞI

129.01.001 Takipteki Alacaklar

129.01.001.001 Batı AŞ

129.01.001.002 Güney AŞ

129.01.001.003 Fidan AŞ

129.01.001.004 Konya AŞ

13 DİĞER ALACAKLAR

131 ORTAKLARDAN ALACAKLAR

131.01 Ortaklardan Alacaklar

131.01.001 Ahmet Bey

131.02 Kar payı avansı alacakları

131.02.001 %80 Paylı Ortak A

131.02.002 %20 Paylı Ortak B

132 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR

132.01 Yurt içi İştirakler

132.01.001 Damla AŞ

368

132.01.002 Milas AŞ

132.01.003 Bodrum AŞ

133 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR

133.01 Yurt içi bağlı ortaklıklar

133.01.001 Çankaya AŞ

135 PERSONELDEN ALACAKLAR

135.01 Personel Ücret Alacakları

135.02 Sayım Noksanı nedeniyle personelden alacaklar

135.02.001 Kasa sayım noksanı

135.02.001.008 Cengiz Bey

135.03 Personelden Alacaklara Yürütülen Faizler

135.04 Verilen avanslar

135.04.001 Mehmet Bey

135.09 Personelden Diğer Alacaklar

136 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR

136.01 Gerçek Kişilerden Alacaklar

136.02 Tüzel Kişilerden Alacaklar

136.02.001 İleri vadeli çekler

136.02.001.001 Gazi AŞ

136.02.002 Kar payı alacakları

136.02.002.001 Vestel AŞ

136.02.003 İşlemiş tahvil faizleri

136.02.003.001 İstanbul AŞ

136.02.003.002 Çankırı AŞ

136.02.004 Sigortadan alacaklar

136.02.004.001 Ziraat Sigorta

136.02.005 Mahsup edilecek asgari geçim ind.

136.02.005.001 Emre bey

15 STOKLAR

150 İLK MADDE VE MALZEME

150.01 Direkt İlk Madde ve Malzemeler

150.01.001 İlk Madde ve Malzemeler

150.01.001.001 Sunta

150.02 Yardımcı madde

369

150.02.001 Yardımcı maddeler

150.09 Diğer malzeme stokları

150.09.003 Makine ve tesisat yedek parça stokları

151 YARI MAMULLER

151.01 ÜRETİLEN YARI MAMULLER HS

151.01.008 Sunta

152 MAMULLER

152.01 Mamuller

152.01.008 Sunta

153 TİCARİ MALLAR

153.01 Ticari Mallar

153.01.012 Kuru Kayısı

153.01.013 Ceviz

153.02 Makineler

153.02.001 su pompa makinesi

153.03 Tekstil ürünleri

153.03.001 Erkek Gömlekleri

153.03.002 Bayan Gömlekleri

153.04 Nakliye gideri

153.05 Sigorta gideri

153.08 temizlik ürünleri

153.08.012 deterjan

153.09 Konsinyi gönderilen mallar

153.09.001 C Konsiyatörü

157 DİĞER STOKLAR

157.01 Diğer Stoklar

157.002 Değeri Düşük Mallar

157.002.001 Değeri Düşük Mallar

157.002.002 Zayi olan mallar

157.06 Konsinye Mallar

157.06.001 Marmara AŞ

157.06.001.001 Su pompa makinesi

158 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞ.

370

158.01 Ticari mal değer düş.karş.

158.01.001 Ticari mal değer düş.karş.

159 VERİLEN SİPARİŞ AVANSLARI

159.01 Yurt içi sipariş avansları

159.02 Yurt dışı sipariş avansları

159.02.001 Akreditifli Ödeme

159.02.001.001 Akreditif bedeli

159.02.001.002 Banka komisyonları

159.02.001.003 Sigorta bedeli

159.02.001.004 Navlun bedeli

159.02.001.005 Gümrük Gideri

159.02.001.006 Gümrük Vergisi

159.02.001.007 Nakliye Gideri

159.02.002 Peşin Ödemeli ithalat

159.02.002.001 Mal bedeli

159.02.002.002 Banka komisyonları

159.02.002.003 Sigorta bedeli

159.02.002.004 Navlun bedeli

159.02.002.005 Gümrük Gideri

159.02.002.006 Gümrük Vergisi

159.02.002.007 Nakliye Gideri

17 YILLARA YAYGIN İNŞAAT ve ONARIM MALİYETLERİ

170 YIL. YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM MAL.

170.01 Yıl. Yaygın İnşaat Ve Onarım Mal.

170.01.001 Ankara Sincan Hızlı tren hattı

179 TAŞERONLARA VERİLEN AVANSLAR

179.01 Yıl. Yaygın İnşaatlar

179.01.001 Ankara Sincan Hızlı tren hattı

179.01.001.001 Taş AŞ

18 GELECEK AY. AİT GİDER.VE GEL.T

180 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER

180.01 Sigorta Giderleri

180.01.001 Taşıt Sigorta Giderleri

180.01.001.001 Trafik sigorta bedeli

371

180.01.001.002 Kasko bedeli

180.02 Gelecek Aylara Ait Kira Giderleri

180.03 Personel Yıl Sonu (1/2) Ücretleri

180.04 Gelecek aylara ait giderler

180.04.001 Kredi faiz giderleri

180.04.002 Kredi faiz gideri USD

180.04.002.001 Kredi faizi

180.04.002.002 Faiz kur farkı

180.04.002.003 Anapara kur farkı

180.04.003 Kredi faiz gideri EURO

180.04.003.001 Kredi faizi

180.04.003.002 Faiz kur farkı

180.04.003.003 Anapara kur farkı

180.09 Gelecek Aylara Ait Diğer Giderler

181 GELİR TAHAKKUKLARI

181.01 Faiz Geliri Tahakkukları

181.01.001 TL Faiz Geliri Tahakkukları

181.01.002 Hazine Bonosu Faiz Geliri Tahakkukları

181.02 Kira Geliri Tahakkukları

181.09 Diğer Gelir Tahakkukları

19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR

190 DEVREDEN KATMA DEĞER VERGİSİ

190.01 Devreden KDV.

190.01.101 Önceki Dönemden Devreden İndirilecek KDV

191 İNDİRİLECEK KDV

191.01 İndirelecek K.D.V

191.01.001 İndirilecek KDV %18

191.01.002 İnd.KDV % 8

191.01.003 İndirilecek KDV % 1

191.02 Satıştan İade Ed.İnd.K.D.V

191.02.001 Satıştan İade İnd.K.D.V

191.02.002 Satış. İade Edl. KDV % 8

193 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR

193.01 Kurum geçici vergi

372

193.01.001 2016 yılı geçici vergi

193.01.001.001 I. dönem kurum geçici vergi

193.01.001.002 II. dönem kurum geçici vergi

193.01.001.003 III. dönem kurum geçici vergi

193.01.001.004 IV. dönem kurum geçici vergi

193.01.002 Gelir Vergisi Stopajı

193.01.003 Yıllara sari hakediş stopajları

193.02 Kaynakta kesilen vergiler

193.02.001 Banka faizlerinden stopaj

193.02.002 Özel sektör tahvil faizi

193.02.003 Repo faizi

195 İŞ AVANSLARI

195.01 İş Avansları

195.01.007 Ahmet Bey

196 PERSONEL AVANSLARI

196.01 Personel Avansları

196.01.005 Mahmut bey

197 SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLIKLARI

197.01 Sayım noksanları

197.01.001 Kasa sayım noksanları

197.01.002 Stok sayım noksanları

198 ORTAKLARA VERİLEN AVANS KÂR PAYLARI

198.01 Ortaklara Verilen Avans Kâr Payları

198.01.001 % 80 Paylı Ortak A

198.01.002 % 20 Paylı Ortak B

2 DURAN VARLIKLAR

22 TİCARİ ALACAKLAR

226 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR

24 MALİ DURAN VARLIKLAR

240 BAĞLI MENKUL KIYMETLER

240.01 Yurt İçi Bağlı Menkul Kıymetler

240.01.007 Kesik AŞ

241 BAĞLI MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞ. (-)

373

241.01 Yurt İçi Bağlı Menkul Kıymetler

241.01.007 Kesik AŞ

242 İŞTİRAKLER

242.01 Yurt İçi İştirakler

242.01.001 Milas AŞ

242.01.002 Zile AŞ

243 İŞTİRAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLERİ (-)

243.01 Yurt İçi İştirakler

243.01.001 Milas AŞ

244

İŞTİRAKLER SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ

KARŞILIĞI

244.01 Yurt İçi İştirakler

244.01.001 Milas AŞ

245 BAĞLI ORTAKLIKLAR

246 BAĞLI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHÜTLERİ (-)

247

BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEĞER

DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

248 DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR

249 DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-)

25 MADDİ DURAN VARLIKLAR

250 ARAZİ VE ARSALAR

250.01 Araziler

250.02 Arsalar

251 YERALTI VE YERÜSTÜ DÜZENLERİ

252 BİNALAR

252.01 Binalar

252.01.001 İşletme İdare Binaları

252.01.001.001 Ek işletme binası

374

252.01.001.002 işletme binası merkez

252.01.002 Eğitim ve Öğretim Amaçlı Binalar

252.01.003 Sağlık Hizmeti Amaçlı Binalar

252.01.004 Spor Amaçlı Bina ve Tesisler

252.01.005 Depolama Amaçlı Binalar

252.01.006 Tarihi Yapılar

252.01.007 Diğer Binalar

253 TESİS MAKİNE VE CİHAZLAR

253.01 Tesis Makine Ve Cihazlar

253.01.001 Tesisler

253.01.002 İmalat Makineleri

253.01.002.001 Pres makinesi

253.01.002.002 Tekstil makinesi

253.01.002.003 Baskı makinesi

253.01.003 Cihazlar

253.01.009 Diğer Tesis, Makine ve Cihazlar

254 TAŞITLAR

254.01 TAŞITLAR

254.01.001 Pazarlama araçları

254.01.001.001 06 AA 0606

254.01.001.002 06 ANK 06

254.01.002 Binek araçlar

254.01.002.001 06 AA 0102

254.01.003 Su ve Deniz Taşıtları

254.01.004 Hava Taşıtları

254.01.005 Diğer Taşıtlar

255 DEMİRBAŞLAR

255.01 Döşeme ve Mefruşat

255.02 Büro Makineleri

255.02.001 Fotokopi Makinesi

255.02.001.001 Kredi faiz gideri

255.02.001.002 Kredi kur farkı gideri

255.03 Mobilyalar

255.04 Beslenme, Gıda ve Mutfak Demirbaşları

375

255.05 Diğer Demirbaşlar

255.05.001 Yazar kasa

255.05 Bilgisayar

255.05.001 Masa üstü bilgisayarı

255.05.002 Laptop

257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)

257.01 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri

257.02 Binalar

257.02.001 İşletme İdare Binaları

257.02.001.001 Ek işletme binası

257.02.002 Yönetim binası

257.02.002.001 Yönetim binası amortismanları

257.03 Tesis, Makine ve Cihazlar

257.03.001 İmalat makineleri

257.03.001.001 Pres makinesi

257.03.001.002 Baskı makinesi

257.04 Taşıtlar

257.04.001 Karayolu Taşıtları

257.04.001.001 06 AA 0606

257.04.001.002 06 AA 0102

257.04.001.003 06 ANK 06

257.05 Demirbaşlar

257.05.001 Fotokopi Makinesi

257.06 Bilgisayar ve yazılım amortismanları

257.06.001 Bilgisayar amortismanları

257.09 Diğer Maddi Duran Varlıklar

258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR

258.01 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri

258.02 Binalar

258.02.001 İşletme idare binaları

258.02.001.001 İlk Madde ve Malzeme Giderleri

258.02.001.002 İşçi Ücret ve Giderleri

376

258.02.001.003 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler

258.02.001.004 Çeşitli Giderler

258.02.001.005 Vergi, Resim ve Harçlar

258.02.001.006 Genel Yönetim Gider Payı

258.02.001.007 Finansman Gider Payı

258.02.001.008 Arsa ve Araziler

258.02.001.009 Müteahhit Hakediş ödemeleri

258.03 Tesis, Makine ve Cihazlar

258.03.001 Makinalar

258.03.001.001 Makine bedeli

258.03.001.009 Diğer çeşitli giderler

258.04 Kiralanan iş yeri yatırımları

258.04.001 Bursa Şubesi

258.04.001.001 Asansör maliyeti

258.04.002 Kars Şubesi

259 VERİLEN AVANSLAR

259.05 Demirbaşlar

259.05.001 Fotokopi makinası

26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR

260 HAKLAR

260.01 Finansal Kiralama Hakları

260.01.001 Ambalaj makinesi

260.01.001.001 Leasing faizi

260.01.002 Binalar

260.02 Lisanslar

260.03 Patentler

260.03.001 Klima patent hakkı

260.09 Diğer Haklar

261 ŞEREFİYE

261.01 Şirket satın alma nedeni

261.01.001 Güney AŞ

377

262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GIDER.

262.01 Kuruluş Ve Örgütlenme Gideri

263 ARAŞTIRMA ve GELİŞTİRME GİDERLERİ

263.01 Araştırma Ve Geliştirme Giderleri

263.01.001 Elektronik bilet

264 ÖZEL MALİYETLER

264.01 Özel Maliyetler

264.01.001 Bursa Şube

264.01.001.001 dekorasyon harcaması

264.01.001.002 asansör maliyeti

264.01.002 Kars Şube

264.01.003 Amasya Şube

264.01.003.001 Dekorasyon giderleri

267 DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR

267.01 Bilgisayar Yazılımları

267.01.001 Muhasebe proğramları

267.09 Diğer Çeşitli Maddi Olmayan Duran Varlıklar

268 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR (-)

268.01 Birişmiş Amortismanlar(-)

268.01.001 Özel Maliyet Amortismanı

268.01.001.001 Bursa şube

268.01.001.002 Kars şube

268.01.001.003 Amasya şube

268.01.002 Haklar Amortismanı

268.01.002.001 Leasing hakları amort.

268.01.003 Kuruluş ve örgüt gid.itfa payı

268.01.004 Klima patent Amort.

268.01.005 Şerefiye

268.01.005.001 Güney AŞ

268.01.006 Araştırma Ve Geliştirme Giderleri

268.01.006.001 Elektronik bilet

268.01.007 Yazılım amortismanları

268.01.007.001 Muhasebe Yazılım amort.

268.01.099 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlık Amortismanı

378

27 ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR

271 ARAMA GİDERLERİ

272 HAZIRLIK VE GELİŞTİRME GİDERLERİ

278 BİRİKMİŞ TÜKENME PAYLARI (-)

279 VERİLEN AVANSLAR HESABI

28 GELECEK YILLARA AİT GİD.VE GEL. TAAH.

280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER

280.01. Sigorta Giderleri

280.01.001 Taşıt Sigortaları Giderleri

280.01.001.001 Trafik sigorta bedeli

280.01.001.002 Kasko bedeli

280.02 Gelecek Yıllara Ait Kira Giderleri

280.04 Gelecek yıllara ait giderler

280.04.001 Kredi faiz gideri TL

280.04.002 Kredi faiz gideri USD

280.04.002.001 Kredi faizi

280.04.002.002 Faiz kur farkı

280.04.002.003 Anapara kur farkı

280.04.003 Kredi faiz gideri EURO

280.04.003.001 Kredi faizi

280.04.003.002 Faiz kur farkı

280.04.003.003 Anapara kur farkı

280.09 Gelecek Yıllara Ait Diğer Giderler

281 GELİR TAHAKKUKLARI

281.01 Faiz Geliri Tahakkukları

281.02 Kira Geliri Tahakkukları

281.03 Diğer Gelir Tahakkukları

29 DİĞER DURAN VARLIKLAR

293 GELECEK YILLAR İHTİYACI STOKLAR

293.09 Diğer stoklar

293.09.003 Makine ve tesisat yedek parça stokları

294 ELDEN ÇIKARILACAK STOKLAR VE MADDİ DURAN VAR.

294.01 Elden Çıkarılacak Stoklar

294.01.001 Tekstil ürünleri

379

294.01.001.001 Bayan gömlekleri

294.02 Elden Çıkarılacak Maddi Duran Varlıklar

294.02.001 Makine ve Cihazlar

294.02.001.001 Pres makinesi

294.02.002 Taşıtlar

295 PEŞİN ÖDENEN VERGİ VE FONLAR

295.07 Yıllara sari hakkediş stopajları

295.07.001 Ankara Sivas hızlı tren hattı

295.07.001.009 2016/ Eylül ayı stopaj

296 ERTELENEN VERGİ VARLIKLARI

297 DİĞER ÇEŞİTLİ DURAN VARLIKLAR

298 STOK DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-)

299 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR ( - )

299.03 Tesis makine cihazlar

299.03.001 İmalat makineleri

299.03.001.001 Pres makineleri

3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

30 MALİ BORÇLAR

300 BANKA KREDİLERİ

300.01 BANKA KREDİLERİ TL.

300.01.001 Ziraat Bankası

300.01.001.001 Kızılay Şubesi

300.01.002 HalkBank

300.01.002.001 Çukurambar şubesi

300.01.003 Vakıfbank

300.01.003.001 Başkent Şubesi

300.02 BANKA KREDİLERİ USD

300.02.001 Ziraat Bankası

300.02.002 Halkbank Kızılay Şube

300.02.002.001 Kredi Anapara

300.02.002.002 Kredi faizi

300.02.003 VakıfBank

300.03 BANKA KREDİLERİ EURO

300.03.001 Ziraat Bankası

380

300.03.002 Halkbank Kızılay Şube

300.03.002.001 Kredi Anapara

300.03.002.002 Kredi faizi

300.03.003 VakıfBank

301 FİNANSAL KİRALAMA İŞLEMLERİNDEN BORÇLAR

301.01 Finansal kiralama maliyetleri

301.01.001 Ziraat Leasing

301.01.001.001 Ödenecek taksitler

302 ERTELENMİŞ FİNANSAL KİRALAMA BORÇLANMA MAL.

302.01 Finansal kiralama maliyetleri

302.01.001 Ziraat Leasing

302.01.001.001 Faiz giderleri

303 UZUN VADELİ KREDİ ANAPARA TAKSİTLERİ VE FAİZLERİ

303.01 Uzun Vadeli Kredi Anapara Taksitleri

303.01.001 Uzun Vadeli Kredi Anapara Taksitleri TL

303.01.001.001 Anapara taksidi

303.01.001.002 Anapara kur farkı

303.01.001.003 Anapara faizi

303.01.002 Uzun Vadeli Kredi Anapara Taksitleri USD

303.01.002.001 Halkbank

303.01.003 Uzun Vadeli Kredi Anapara Taksitleri EURO

303.02 Uzun Vadeli Kredi Faizleri

303.02.001 Uzun Vadeli Kredi Faizleri TL

303.02.001.001 Ziraat Bank

303.02.002 Uzun Vadeli Kredi Faizleri USD

303.02.002.001 Halkbank

303.02.003 Uzun Vadeli Kredi Faizleri EURO

304 TAHVİL ANAPARA BORÇ TAKSİT VE FAİZLERİ

304.01 Tahvil Anapara Borç Taksitleri TL

304.01.001 Tahvil Anapara Borç Taksitleri

304.01.002 Tahvil faizleri

305 ÇIKARILMIŞ BONOLAR VE SENETLER

305.01 Çıkarılmış Bonolar ve Senetler

308 MENKUL KIYMET İHRAÇ FARKI

381

308.01 Menkul Kıymet İhraç Farkı

308.01.001 Bono İhraç Farkı

32 TİCARİ BORÇLAR

320 SATICILAR

320.01 Yurt içi Satıcılar

320.01.003 Gül AŞ

320.01.004 Anıl AŞ

320.01.008 Doğu AŞ

320.01.009 Zile AŞ

320.01.010 Ziraat Leasing

320.02 YURTDIŞI SATICILAR

321 BORÇ SENETLERİ

321.01 Yurt içi Satıcılar

321.01.001 Huzur AŞ

321.01.002 Gül AŞ

321.01.002.005 2017/Mayıs vadeli senetler

321.01.002.006 2017/Haziran vadeli senetler

321.06 İleri vadeli çekler

321.06.001 TL çekler

321.06.001.004 Anıl AŞ

321.06.002 USD Çekler

321.06.002.001 Boston Ltd

321.06.001 Euro Çekler

322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)

322.01 Borç Senetleri Reeskontu

322.01.001 Senet reeskont tutarı

322.01.001.001 Ocak vadeli senetler

322.01.001.002 Şubat vadeli senetler

322.01.002 Çek reeskont tutarı

326 ALINAN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR

326.01 İhale Teminatları

326.01.001 Geçici Teminatlar

326.01.001.008 Fidan AŞ

326.01.002 Kesin Teminatlar

382

326.09 Alınan Diğer Depozito ve Teminatlar

326.09.018 Alınan diğer depozito

329 DİĞER TİCARİ BORÇLAR

329.01 Diğer Ticari Borçlar

329.01.001 Sigorta prim borçları

33 DİĞER BORÇLAR

331 ORTAKLARA BORÇLAR

331.01 Ortaklara Borçlar

331.01.001 ortak A

331.01.002 ortak B

331.02 Ort. Dağ. Avans Kâr Payı

331.02.001 %80 Paylı Ortak A

331.02.002 %20 Paylı Ortak B

331.03 Ortaklara dağıtılacak kar payı

331.03.001 2016 yılı kar payı

332 İŞTİRAKLERE BORÇLAR

332.01 Yurt içi iştirakler

332.01.003 Havelsan AŞ

335 PERSONELE BORÇLAR

335.01 Ödenecek Ücretler

335.01.004 Emre bey

335.01.005 Mahmut bey

335.02 Personele Ödenecek Yolluklar

335.03 Personele Ödenecek Kıdem Tazminatları

335.04 Personele Ödenecek İhbar Tazminatları

335.05 Personele Ödenecek İkramiyeler

335.09 Personele Olan Diğer Borçlar

336 DİĞER ÇEŞİTLİ BORÇLAR

336.01 Kira Borçları

336.09 Diğer Çeşitli Borçlar

336.09.001 Ankara AŞ

34 ALINAN AVANSLAR

340 ALINAN AVANSLAR

340.01 Yurtiçi Alınan Avanlar

383

340.01.001 Güney AŞ

340.02 Yurtdışı Alınan Avanlar

340.02.001 George Ltd.

349 ALINAN DİĞER AVANSLAR

35 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ

350 YILLARA YAYGIN İNŞAAT VE ONARIM HAKEDİŞLERİ

350.07 Yıllara sari hakedişler

350.07.001 Ankara Sivas hızlı tren hattı

350.07.001.009 2016/ Eylül ayı hakedişi

350.07.001.010 2016/ Ekim ayı hakedişi

36 ODENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜM.

360 ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR

360.01 Ücret Vergi Tevfikatları

360.01.001 Ücret Gelir Vergisi

360.01.002 Ücret Damga Vergisi

360.02 Kurumlar Vergisi

360.03 Kurum Geçici Vergi

360.03. 001 I. dönem kurum geçici vergi

360.03.002 II. dönem kurum geçici vergi

360.03.003 III. dönem kurum geçici vergi

360.03.004 IV. dönem kurum geçici vergi

360.04 KDV

360.04.001 Ödenecek KDV

360.04.002 Sor. Sıfatıyla KDV Tevkifatı

360.05 İstihkaklardan Kesintiler

360.05.001 Damga Vergisi

360.05.002 Kira stopajı

360.05.003 Taşeron avans kesintileri

360.05.003.001 Taş AŞ

360.05.004 Kar payı stopajları

360.05.004.001 %80 Paylı Ortak A

360.05.004.002 %20 Paylı Ortak B

360.06 ÖTV

384

360.09 Ödenecek Diğer Vergiler

361 ÖDENECEK SOS. GÜV. KESİNTİLERİ

361.01 İşçi Payı

361.01.001 SGK Primi

361.01.002 Genel Sağlık Sigortası Primi

361.02 İşveren Payı

361.02.001 SGK Primi

361.02.002 Genel Sağlık Sigortası Primi

361.04 İşsizlik Sigortası Primleri

361.04.001 İştirakçi Payı

361.04.002 İşveren Payı

361.09 Diğer Kesintiler

368

VADESİ GEÇMİŞ, ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLENDİRİLMİŞ

VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER HESABI

368.01 Vergi ve Fonlar

368.01.001 Gelir Vergisi

368.01.002 Kurumlar Vergisi

368.01.003 Damga Vergisi

368.01.004 Katma Değer Vergisi

368.02 Sosyal Güvenlik Kesintileri

368.09 Diğer Vergi ve Yükümlülükler

369 ÖDENECEK DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER

369.01 İcra Kesintileri

369.02 Kefalet Aidatları

369.03 Sendika Kesintileri

369.04 Vekalet Ücretleri

369.04.006 2016 yılı vekalet ücretleri

369.04.007 2017 yılı vekalet ücretleri

369.09 Diğer Yükümlülükler

385

37 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI

370 DÖN.KARI VER.VE DİĞ.YÜK.KARŞ.

370.01 Dönem Karı ve Diğer Yük.Karşılığı

370.01.001 2015 yılı KV karşılığı

370.01.002 2016 yılı KV karşılığı

370.01.003 2017 yılı KV karşılığı

371 DÖN.KAR.PEŞ.ÖD.VER.VE YÜK (-)

371.01 Dön.Karı Peş.Öd.Vergi Yasal Yük.(-)

371.01.001 Kurum Geçici vergi

371.02 Kaynakta kesilen vergiler

371.02.001 Faiz gelir stopajı

372 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI

373 MALİYET GİDERLERİ KARŞILIĞI

379 DİĞER BORÇ VE GİDER KARŞILIĞI

379.02 Amortisman Karşılıkları

38 GEL.AYLARA AİT GEL.VE GİD.TAHA

380 GELECEK AYLARA AİT GELİRLER

380.01 Gelecek Aylara Ait Gelirler

380.01.001 Gelecek Aylara Ait Kira Gelirleri

380.01.002 Gelecek Aylara Ait Satış Gelirleri

380.01.009 Gelecek Aylara Ait Diğer Gelirler

381 GİDER TAHAKKUKLARI

381.01 Gider Tahakkukları

381.01.001 Faiz Gider Tahakkukları

381.01.002 Elektrik Su Ve Isınma Gider Tahakkukları

381.01.002.001 Elektrik Gider Tahakkukları

381.01.002.002 Su Gider Tahakkukları

381.01.002.003 Isınma Gider Tahakkukları

381.09 Diğer Gider Tahakkukları

39 DİĞER KISA VADELİ YABANCI KAYN

391 HESAPLANAN KDV

391.01 Hesaplanan K.D.V

386

391.01.001 Satış K.D.V. %18

391.01.002 Hesaplanan KDV % 8

391.02 Mal ve Hizmet Alış.İadeler Üzer.Hes.KDV

391.02.001 Mal ve Hizm.Alış.İadeler üz.Hes.KDV%18

391.03 İstihkakdan Kesilen KDV

391.03.001 Hesaplanan KDV % 18

391.03.001.001 Hesaplanan KDV 3/10

393 MERKEZ VE ŞUBELER CARİ HESABI

393.01 Merkez ve Şubeler Cari Hesabı

393.01.001 Merkez

393.01.002 İstanbul Şubesi

393.01.003 Bursa Şubesi

397 SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI

397.01 Sayım ve tesellüm fazlaları

397.01.001 Kasa fazlaları

397.01.002 Stok fazlaları

4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR

40 MALİ BORÇLAR

400 BANKA KREDİLERİ

400.01 BANKA KREDİLERİ TL

400.01.001 Ziraat Bankası

400.01.001.001 Kızılay Şubesi

400.01.002 HalkBank

400.01.002.001 Çukurambar şubesi

400.01.003 Vakıfbank

400.01.003.001 Başkent Şubesi

400.02 BANKA KREDİLERİ USD

400.02.001 Ziraat Bankası Kızılay şube

400.02.002 Halkbank Kızılay Şube

400.02.002.001 Kredi Anapara

400.02.002.002 Kredi anapara kur farkı

400.02.003 Vakıfbank Başkent şube

400.03 BANKA KREDİLERİ EURO

400.03.001 Ziraat Bankası

387

400.03.001.001 Kızılay Şubesi

400.03.002 HalkBank

400.03.002.001 Çukurambar şubesi

400.03.003 Vakıfbank

400.03.003.001 Başkent Şubesi

401 FİN. KİR. İŞL. BORÇLAR

401.01 Finansal kiralama maliyetleri

401.01.001 Ziraat Leasing

401.01.001.001 Ödenecek taksitler

402 ERT. FİN. KİR. BORÇ. MAL.

402.01 Finansal kiralama maliyetleri

402.01.001 Ziraat Leasing

402.01.001.001 Faiz giderleri

405 ÇIKARILMIŞ TAHVİLLER

405 Çıkarılmış Tahviller

42 TİCARİ BORÇLAR

420 SATICILAR

421 BORÇ SENETLERİ

422 BORÇ SENETLERİ REESKONTU (-)

426 ALINAN DEPOZİTO ve TEMİNATLAR

43 DİĞER BORÇLAR

431 ORTAKLARA BORÇLAR

438 KAMUYA OLAN ERTELENMİŞ VEYA TAKSİTLEN. BORÇLAR

438.01 Vergi ve Fonlar

438.01.001 Gelir Vergisi

438.01.002 Kurumlar Vergisi

438.01.003 Damga Vergisi

438.01.004 KDV

438.09 Diğer Yükümlülükler

44 ALINAN AVANSLAR

440 ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI

449 ALINAN DİĞER AVANSLAR

47 BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI

472 KIDEM TAZMİNATI KARŞILIĞI

388

48 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER VE GİDER TAHAK.

480 GELECEK YILLARA AİT GELİRLER HESABI

480.01 Gelecek Yıllara Ait Gelirler

480.01.001 Gelecek Yıllara Ait Kira Gelirleri

480.01.002 Gelecek Yıllara Ait Satış Gelirleri

480.01.009 Gelecek Yıllara Ait Diğer Gelirler

481 GİDER TAHAKKUKLARI

5 ÖZKAYNAKLAR

50 ÖDENMIŞ SERMAYE

500 SERMAYE

500.01 Esas Sermaye

500.01.001 Ortak A

500.01.002 Ortak B

500.01.003 Ortak C

500.01.004 Ortak D

500.01.005 Ortak E

500.01.006 Ortak F

501 ÖDENMEMİŞ SERMAYE (-)

501.01 Ödenmemiş Sermaye

501.01.001 Ortak A

501.01.002 Ortak B

501.01.003 Ortak C

501.01.004 Ortak D

501.01.005 Ortak E

501.01.006 Ortak F

52 SERMAYE YEDEKLERİ

522 MADDİ DURAN VAR.YENİDEN DEĞERLEME ARTIŞLARI

522.01 Maddi Duran Varlıklar Yeniden Değerleme Artışları

522.01.001 Yeraltı ve Yerüstü Düzenleri

522.01.002 Binalar

522.01.003 Tesis, Makine ve Cihazlar

522.01.004 Taşıtlar

529 DİĞER SERMAYE YEDEKLERİ

529.01 Sermaye avansı

389

54 KAR YEDEKLERİ

540 YASAL YEDEKLER

540.01 Yasal Yedekler

540.01.001 I.Tertip Yasal Yedek Akçe

540.01.001.001 2016 yılı I.Tertip Yasal Yedek Akçe

540.01.002 II.Tertip Yasal Yedek Akçe

540.01.002.001 2016 yılı II.Tertip Yasal Yedek Akçe

542 OLAĞANÜSTÜ YEDEKLER

542.01 Olağanüstü Yedekler

542.01.001 Olağanüstü Yedekler

548 AVANS KÂR PAYI KARŞILIĞI

548.01 Avans Kâr Payı Karşılığı

548.01.001 %80 Paylı Ortak A

548.01.002 %20 Paylı Ortak B

549 ÖZEL FONLAR

549.01 Yenileme fonu

549.01.001 Makine satış karı

549.01.002 girişim sermaye fonu

549.01.007 Gayrimenkul Satış Kazancı İstisnası

57 GECMİŞ YILLAR KARLARI

570 GEÇMİŞ YILLAR KARLARI

570.01 Geçmiş Yıl Karları

570.01.001 2015 yılı karı

570.01.001.001 MSUGT/VUK 2015 yılı karı

570.01.001.002 TMS/TFRS 2015 yılı karı

570.01.002 2016 yılı karı

570.01.002.001 MSUGT/VUK 2016 yılı karı

570.01.002.002 TMS/TFRS 2016 yılı karı

570.01.003 2017 yılı karı

570.01.003.001 MSUGT/VUK 2017 yılı karı

570.01.003.002 TMS/TFRS 2017 yılı karı

58 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI

580 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI

390

580.01 Geçmiş Yıllar Zararları ( - )

580.01.001 2015 yılı zararı

580.01.002 2016 yılı zararı

580.01.003 2017 yılı zararı

59 DÖNEM NET KARI (ZARARI)

590 DÖNEM NET KARI

590.01 Dönem net karı

590.01.001 2015 yılı dönem net karı

590.01.001.001 MSUGT/VUK 2015 yılı net karı

590.01.001.002 TMS/TFRS 2015 yılı net karı

590.01.002 2016 yılı dönem net karı

590.01.002.001 MSUGT/VUK 2016 yılı net karı

590.01.002.002 TMS/TFRS 2016 yılı net karı

590.01.003 2017 yılı dönem net karı

590.01.003.001 MSUGT/VUK 2017 yılı net karı

590.01.003.002 TMS/TFRS 2017 yılı net karı

591 DÖNEM NET ZARARI ( - )

6 GELİR TABLOSU HESAPLARI

60 BRÜT SATIŞLAR

600 YURT İÇİ SATIŞLAR

600.01 Yurtiçi Satışlar

600.01.001 Tekstil ürünleri

600.01.001.001 Erkek gömlekleri

601 YURT DIŞI SATIŞLAR

601.01 Mal satışları

601.01.001 ABD satışları

601.01.001.001 John Ltd

601.01.001.002 Nature Ltd.

601.01.002 Almanya satışları

601.01.002.007 Klaus Ltd.

601.01.003 İngiltere Satışları

601.02 Hizmet satışları

601.03 Kambiyo Karları (Cari döneme ait )

391

601.03.001 Mal satışları

601.03.001.001 Nature Ltd.

601.03.001.002 Klaus Ltd.

601.03.001.003 John Ltd.

602 DİĞER GELİRLER

602.01 Diğer Gelirler

602.01.001 Vade farkı

61 SATIŞ İNDİRİMLERİ (-)

610 SATIŞTAN İADELER (-)

610.01 Satılan Mallardan İadeler

610.02 Hizmet Satışlarından İadeler

610.09 Diğer Satışlardan İadeler

611 SATIŞ İSKONTOLARI

611.01 Satılan Mallardan İskontolar

611.02 Hizmet Satışlarından İskontolar

611.09 Diğer Satış İskontoları

612 DİĞER İNDİRİMLER (-)

612.03 Kambiyo Zararı (Cari döneme ait )

612.03.001 Mal satışları

612.03.001.003 John Ltd.

62 SATIŞLARIN MALİYETİ (-)

620 SATILAN MAMULLER MALİYETİ (-)

621 SATILAN TİC.MALLAR MALİYETİ(-)

621.01 SATILAN TİC.MALLAR MALİYETİ(-)

621.01.101 SATILAN TİC.MALLAR MALİYETİ(-)

621.06 Konsinye Mallar

622 SATILAN HİZMET MALİYETİ (-)

623 DİĞER SATIŞLARIN MALİYETİ (-)

63 FAALİYET GİDERLERİ (-)

630 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ (-)

631 PAZARLAMA, SATIŞ VE DAĞITIM GİDERLERİ (-)

632 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ (-)

64 DİĞER FAALİYET.OLAĞAN GELİR VE KARLAR

640 İŞTİRAKLER. TEMÜTTÜ GEL.

392

640.01 Yurt içi İştirakler

640.01.002 Milas AŞ

640.01.003 Damla AŞ

640.01.004 Deniz AŞ

640.01.005 Bodrum AŞ

641 BAĞLI ORTAKLIKLARDAN TEMÜTTÜ GEL.

641.01 Yurt içi Bağlı ortaklıklar

641.01.001 Çankaya AŞ

642 FAİZ GELİRLERİ

642.01 Bankalardan Alınan Faizler

642.01.001 TL mevduat faizleri

642.01.002 USD mevduat faizleri

642.01.003 EURO mevduat faizleri

642.02 Devlet Tahvili Faizleri

642.03 Hazine Bonosu Faizleri

642.04 Devletçe Çıkarılmış Diğer Menkul Kıymet Faizleri

642.05 Mevduattan Alınan Faizler

642.06 Ticari Alacaklardan Alınan Faizler

642.07 Repo Gelirleri

642.08 Özel sektör Tahvili Ve Bono Faizleri

642.08.001 Kafkas AŞ

642.08.002 Kristal AŞ

642.08.003 İstanbul AŞ

642.08.004 Çankırı AŞ

643 KOMİSYON GELİRLERİ

643.01 Komisyon Gelirleri

644 KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR

644.01 Hisse senetleri

644.01.019 TÜPRAŞ

644.02 Alacaklar

644.02.001 Karşılık ayrılan alacaklar

645 MENKUL KIYMETLER SATIŞ KARLARI

645.01 Menkul Kıymet satış arları

645.01.001 Hisse senedi satış karları

393

645.01.001.001 Halkbank

645.01.001.002 Türk telekom

645.01.002 Repo

646 KAMBİYO KARLARI

646.01 Kur Farkı gelirleri

646.01.001 Cari dönem kur gelirleri

646.01.002 Önceki dönem kur gelirleri

647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ

647.01 Reeskont Faiz Gelirleri

647.01.001 Senet reeskont tutarı

647.01.002 Çek reeskont tutarı

649 DİĞER OLAĞAN GELİR VE KARLAR

649.01 Alacaklara Yürütülen Faizler ve Vade Farkları

649.02 Personelden Alacaklara Yürütülen Faizler

649.03 Kira Gelirleri

649.04 İlan ve Reklam Gelirleri

649.05 Şartname Satış Gelirleri

649.06 Geçici yat. Nedeniyle hisse sen. Kar payı

649.06.001 Vestel AŞ

649.09 Diğer Olağan Gelir ve Karlar

649.09.001 Kredi Kartı puanları

65 DİĞER FAAL. GİDER VE ZARARLARI

653 KOMİSYON GİDERLERİ (-)

653.01 KOMİSYON GİDERLERİ

653.01.001 Hisse senedi alım komisyonu

653.01.002 Finansman Bonosu alım komisyonu

654 KARŞILIK GİDERLERİ

654.01 Menkul Kıymet Değ. Düş. Karşılık Gideri

654.001.008 Hisse Senedi Değ.Düş.Karşılığı

654.001.008.001 TÜPRAŞ hisse senedi

654.001.008.002 Vestel AŞ

654.001.008.003 Kesik AŞ

654.001.008.004 Milas AŞ

654.02 Tahsil edilmeyen Alacak Karşılığı

394

654.02.001 Senetli Alacaklar

654.02.001.004 Konya AŞ

654.02.001.005 Batı AŞ

654.02.001.006 Güney AŞ

654.02.002 Senetsiz Alacaklar

654.02.002.001 Fidan AŞ

654.03 Ticari mal değer düşüklüğü karşılığı

654.03.001 Ticari mal değer düşüklüğü karşılığı

654.03.002 Zayi olan mal değer düşüklüğü karşılığı

655 MENKUL KIYMET SATIŞ ZARARLARI

655.01 Menkul Kıymet satış Zararları

655.01.001 Hisse senedi satış karları

655.01.001.001 Halkbank

655.01.001.002 TÜPRAŞ

656 KAMBİYO ZARARLARI(-)

656.01 Kur Farkı Zararları

656.01.001 Cari dönem kur giderleri

656.01.002 Önceki dönem kur giderleri

657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ (-)

657.01 Reeskont Faiz gideri

657.01.001 Senet reeskont gideri

657.01.002 Çek reeskont gideri

659 DİĞER GİDER VE ZARARLAR (-)

659.01 Tahsil Edilebilme Niteliği Kalmayan Alacaklarla İlgili Giderler

659.02 Sayım Noksanlıklarına İlişkin Giderler

659.09 Diğer Olağan Gider ve Zararlar

659.09.001 Değeri düşen mal satışları

66 FİNANSMAN GİDERLERİ

660 KISA VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ

661 UZUN VADELİ BORÇLANMA GİDERLERİ

67 OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR

671 ÖNCEKİ DÖNEM GELİR VE KARLARI

671.01 Kıdem Tazminatı Karşılık İptalleri Karları

671.02 Yenileme Fonundan Aktarılan Karlar

395

671.03 Önceki yıl ayrılan karşılık iptali

671.09 Diğer Önceki Dönem Gelir ve Karları

679 DİĞ.OLAĞANDIŞI GELİR VE KARLAR

679.01 Sayım Fazlalarından Doğan Gelirler

679.01.001 Kasa fazlalıkları

679.01.002 Stok fazlalıkları

679.02 İrat Kaydedilen Depozito ve Teminatlar

679.03 Alınan Ceza ve Tazminatlar

679.04 Maddi Duran Varlık Satış Karları

679.04.001 Taşıt satış karları

679.04.002 Pres makinesi

679.04.003 Baskı makinesi

679.05 Sigorta tazminatları

679.05.001 Makine sigorta tazminatı

679.06 Gayrimenkul Satış Kazancı

679.07 Gayrimenkul İstisna Satış Kazancı

679.09 Diğer Çeşitli Olağandışı Gelir ve Karlar

679.09.001 Diğer olağandışı gelir ve karlar

68 OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)

680 ÇALIŞMAYAN KISIM GİDER VE ZARARLARI (-)

681 ÖNCEKİ DÖNEM GİDER VE ZARARLARI(-)

689 DİĞER OLAĞANDIŞI GİDER VE ZARARLAR (-)

689.01 Elden Çıkarılacak Stok Satış Zararları

689.02 Tazminatla Karşılanmayan Hasarlar

689.03 İhbar Tazminatları

689.04 Ödenen ceza, tazminat ve vergiler

689.04.001 Ödenen gecikme zamları

689.05 Sayım noksan zararları

689.05.001 Kasa sayım noksanları

689.05.002 Stok sayım noksanları

396

689.06 Tahsil edilemeyen alacaklar

689.07 MDV satış zararı

689.09 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar

689.09.001 Özel maliyet tutarı

69 DÖNEM NET KARI (ZARARI)

690 DÖNEM KARI VEYA ZARARI

691 DÖNEM KARI VERGİ VE DİĞER YASAL YÜKÜM. KARŞ. (-)

691.01 Kurumlar Vergisi Karşılıkları

691.01.001 2015 yılı KV karşılığı

691.01.002.001 2016 yılı KV karşılığı

691.01.002.002 2016 yılı Ertelenen vergi yükümlülüğü

691.09 Diğer Yasal Yükümlülük Karşılıkları

692 DÖNEM NET KARI VEYA ZARARI

692.01 Dönem Net Karı

692.01.001 2015 yılı Dönem Net Karı

692.01.002 2016 yılı Dönem Net Karı

692.01.003 2017 yılı Dönem Net Karı

692.02 Dönem Net Zararı

692.02.001 2015 Yılı Dönem Net Zararı

692.02.002 2016 Yılı Dönem Net Zararı

692.02.003 2017 Yılı Dönem Net Zararı

7 MALİYET HESAPLARI (7/A SECENEGİ)

71 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ

710 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ

710.10 Esas üretim gider yeri

397

710.10.001 İlk madde ve malzeme giderleri

711 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME GİDERLERİ YANSITMA

712 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME FİYAT FARKI

713 DİREKT İLK MADDE VE MALZEME MİKTAR FARKI HESABI

72 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ

720 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ HESABI

720.10 Esas üretim yeri

720.10.001 İşçi Ücretler

720.10.002 İhbar ve Kıdem Tazminatları

720.10.003 Sosyal Haklar

720.10.004 Fazla Mesailer

720.10.005 Ödül ve İkramiyeler

720.10.006 Sosyal Güvenlik Primi Giderleri

720.10.007 Diğer Ödemeler

720.10.009 Sosyal Güvenlik Primi Giderleri

721 DİREKT İŞÇİLİK GİDERLERİ YANSITMA

722 DİREKT İŞÇİLİK ÜCRET FARKLARI

723 DİREKT İŞÇİLİK SÜRE (ZAMAN) FARKLARI

73 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ

730 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ

730.03 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler

730.03.001 Enerji ve Su Giderleri

730.03.002 Bakım ve Onarım Giderleri

730.03.003 Ulaştırma ve Haberleşme Giderleri

730.03.004 Nakliye Giderleri

730.03.005 Bilgi İşlem Hizmeti Giderleri

730.03.009 Dışarıdan Sağlanan Diğer Fayda ve Hizmetler

730.04 Çeşitli giderler

730.04.001 Yolluk Giderleri

730.04.002 Sigorta Giderleri

730.04.003 Kira Giderleri

730.04.009 Diğer Çeşitli Giderler

730.05 Vergi, Resim ve Harçlar

730.06 Amortisman ve Tükenme Payları

398

730.06.005 Finansal kiralama Amortismanı

730.07 Finansman giderleri

730.10 Esas üretim gider yeri

730.10.001 İlk madde ve malzeme giderleri

730.10.002 İşçi ücret giderleri

730.10.003 Dışardan sağlanan fayda ve hizmetler

730.10.003.001 Su giderleri

730.10.003.002 Elektrik giderleri

730.10.006 Amortisman giderleri

731 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ YANSITMA

732 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ BÜTÇE FARKLARI

74 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ

740 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HESABI

740.01 Ankara-Sivas Hızlı tren hattı

740.01.001 Genel Giderler

740.01.002 İşçi Ücret Giderleri

740.01.003 malzeme ve montaj gideri

740.03 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler

740.03.001 Enerji ve Su Giderleri

740.03.002 Ulaştırma ve Haberleşme Giderleri

740.03.003 Nakliye ve Ardiye Giderleri

740.03.004 Müşavir Firma ve Bilirkişi Giderleri

740.03.005 Temizlik Hizmeti Alım Giderleri

740.06 Amortisman ve Tükenme Payları

740.06.001 Ankara-Sivas Hızlı tren hattı

740.06.001.001 2016 yılı Amort.

741 HİZMET ÜRETİM MALİYETİ HESABI YANSITMA

741.01 Ankara-Sivas Hızlı tren hattı

742 GENEL ÜRETİM GİDERLERİ BÜTÇE FARKLARI

75 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİD.

750 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİD.

399

750.01 X PROJESİ AR-GE GİDERLERİ

76 PAZARLAMA SATIŞ VE DAĞITIM GİD.

760 PAZ.SATIŞ VE DAĞ.GİDERLERİ

760.01 İlk Madde Ve Malzeme Giderleri

760.01.001 Kırtasiye Malzemeleri

760.01.002 Bilgisayar Ve Donanım Sarf Malzemeleri

760.02 İşçi Ücret Ve Giderleri

760.02.001 Ücretler

760.02.002 SSK İşveren Hissesi

760.02.003 SSK İşsizlik Sigortası İşveren Hissesi

760.02.004 Tazminat Ödemeleri

760.02.005 Harcırah Ödemeleri

760.02.006 İş Elbisesi Ve Diğer Giderleri

760.02.007 Yemek Ve Diğer Giderleri

760.02.008 Kıdem tazminatı

760.01.009 İhbar Tazminatı

760.03 Dışardan Sağlanan Fayda Ve Hizmetler

760.03.001 Elektrik Su Ve Isınma Giderleri

760.03.001.001 Elektrik Giderleri

760.03.001.002 Su Giderleri

760.03.001.003 Isınma Giderleri

760.03.002 Tamir Bakım Ve Diğer Giderleri

760.03.003 Araç Akaryakıt Giderleri

760.03.004 Muhasebe Müşavirlik Giderleri

760.03.005 Telefon Ve İnternet Giderleri

760.03.005.001 Telefon Gideri

760.03.006 Kargo Giderleri

760.03.009 Diğer Dışardan Sağlanan Fayda Ve Hizmetler

760.03.009.001 Temizlik hizmet alımı

760.04 Çeşitli Giderler

760.04.001 Kira Giderleri

760.04.002 Yol Ve Seyahat Giderleri

760.04.003 Temsil Ve Ağırlama Giderleri

760.04.004 Noter Ve Mahkeme Giderleri

400

760.04.005 Sigorta Giderleri

760.04.005.001 Trafik sigorta bedeli

760.04.005.002 Kasko bedeli

760.04.009 Diğer Çeşitli Giderler

760.04.009.001 HGS-OGS Giderleri

760.04.009.002 Yıkama ve Otopark Giderleri

760.04.009.003 Fuar Giderleri

760.04.009.004 Bayiler Toplantı Gideri

760.04.009.005 Tercüme Giderleri

760.04.009.006 Katalog ve Broşür Giderleri

760.04.009.007 Diğer Pazarlama Giderleri

760.05 Vergi Resim Ve Harçlar

760.05.001 Damga Vergileri

760.05.001.001 Beyanname Damga Vergileri

760.05.002 Taşıt Vergileri

760.05.002.002 Taşıt ÖTV

760.05.003 Belediye Vergileri

760.05.004 Meslek Odası Aidatları

760.05.005 Diğer Kurumlar Harç Ve Evrak Bedelleri

760.05.006.001 Özel iletişim vergisi

760.05.006 Gecikme zam ve cezaları

760.05.006.001 SGK gecikme zammı

760.05.006.002 Vergi gecikme zammı

760.05.007 Harç Giderleri

760.06 Amortisman Ve Tükenme Payları

760.06.001 Bina Amortismanları

760.06.001.001 Yönetim binası amortismanları

760.06.002 Özel maliyet İtfa Payları

760.06.002.001 Bursa şube

760.06.002.002 Kars şube

760.06.002.003 Amasya şube

760.06.003 Kuruluş Ve Örgütlenme Gideri

760.06.004 Taşıt Amortismanı

760.06.004.001 Binek oto Amort.

401

760.06.005 Demirbaş Amortismanı

760.06.005.001 Fotokopi Makinesi

760.06.006 Bilgisayar ve yazılım amortismanları

760.06.006.001 Bilgisayar amortismanları

760.06.006.002 Yazılım amortismanları

760.07 Banka Masrafları

761 PAZ.SATIŞ VE DAĞ.GİDERLERİ

762 PAZ.SATIŞ VE DAĞ. FARKLARI

77 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ

770 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ

770.01 İlk Madde Ve Malzeme Giderleri

770.01.001 Kırtasiye Malzemeleri

770.01.002 Bilgisayar Ve Donanım Sarf Malzemeleri

770.02 İşçi Ücret Ve Giderleri

770.02.001 Ücretler

770.02.001.004 Emre bey

770.02.001.005 Mahmut bey

770.02.002 SSK İşveren Hissesi

770.02.003 SSK İşsizlik Sigortası İşveren Hissesi

770.02.004 Tazminat Ödemeleri

770.02.005 Harcırah Ödemeleri

770.02.006 İş Elbisesi Ve Diğer Giderleri

770.02.007 Yemek Ve Diğer Giderleri

770.02.008 Kıdem tazminatı

770.03 Dışardan Sağlanan Fayda Ve Hizmetler

770.03.001 Elektrik Su Ve Isınma Giderleri

770.03.001.001 Elektrik Giderleri

770.03.001.002 Su Giderleri

770.03.001.003 Isınma Giderleri

770.03.002 Tamir Bakım Ve Diğer Giderleri

770.03.003 Araç Akaryakıt Giderleri

770.03.004 Muhasebe Müşavirlik Giderleri

770.03.005 Telefon Ve İnternet Giderleri

770.03.005.001 Telefon Gideri

402

770.03.006 Kargo Giderleri

770.03.009 Diğer Dışardan Sağlanan Fayda Ve Hizmetler

770.03.009.001 Temizlik hizmet alımı

770.04 Çeşitli Giderler

770.04.001 Kira Giderleri

770.04.002 Yol Ve Seyahat Giderleri

770.04.003 Temsil Ve Ağırlama Giderleri

770.04.004 Noter Ve Mahkeme Giderleri

770.04.005 Sigorta Giderleri

770.04.005.001 Trafik sigorta bedeli

770.04.005.002 Kasko bedeli

770.04.009 Diğer Çeşitli Giderler

770.05 Vergi Resim Ve Harçlar

770.05.001 Beyanname Damga Vergileri

770.05.002 Taşıt Vergileri

770.05.002.001 Binek oto KDV

770.05.002.002 Taşıt ÖTV

770.05.003 Belediye Vergileri

770.05.004 Meslek Odası Aidatları

770.05.005 Diğer Kurumlar Harç Ve Evrak Bedelleri

770.05.006.001 Özel iletişim vergisi

770.05.006 Gecikme zam ve cezaları

770.05.006.001 SGK gecikme zammı

770.05.006.002 Vergi gecikme zammı

770.06 Amortisman Ve Tükenme Payları

770.06.001 Bina Amortismanları

770.06.001.001 Yönetim binası amortismanları

770.06.002 Özel maliyet amortismanı

770.06.002.001 Bursa şube

770.06.002.002 Kars şube

770.06.002.003 Amasya şube

770.06.003 Kuruluş Ve Örgütlenme Gideri

770.06.004 Taşıt Amortismanı

770.06.004.001 Binek oto Amort.

403

770.06.005 Demirbaş Amortismanı

770.06.005.001 Fotokopi Makinesi

770.06.006 Bilgisayar ve yazılım amortismanları

770.06.006.001 Bilgisayar amortismanları

770.06.006.002 Yazılım amortismanları

770.07 Banka Masrafları

771 GENEL YÖNETİM GİDERLERİ YANSITMA

772 GENEL YÖNETİM GİDER FARKLARI

78 FİNANSMAN GİDERLERİ

780 FİNANSMAN GİDERLERİ

780.01 Finansman Giderleri

780.01.001 Kısa Vadeli Finansman Giderleri

780.01.001.001 Kredi faiz giderleri

780.01.001.002 Leasing faiz giderleri

780.01.001.003 Kur giderleri

780.01.001.004 BSMV

780.01.001.005 Kredi komisyon gideri

780.01.001.006 Faktoring Faiz Gideri

780.01.001.009 Diğer faiz giderleri

780.01.002 Uzun Vadeli Finansman Gideri

780.01.002.001 Kredi faiz gideri

780.01.002.002 Kredi faiz kur gideri

780.01.002.003 Anapara kur gideri

780.03 Komisyon Giderleri

780.03.002 Çek tahsil komsiyonu

780.03.007 Faktoring Komisyon Giderleri

780.03.007.001 Ziraat Faktoring

780.04 Tahvil faiz giderleri

90 NAZIM HESAPLAR

900 Teminat Mektuplarından Alacaklar

900.01 Teminat Mektubundan Alacaklar

900.01.001 TCDD Genel Müdürlüğü

901 Teminat Mektuplarından Borçlar

901.01 Teminat Mektubundan Borçlar

404

901.01.001 Halk Bankası

91 Cirolar, Kefaletler ve Garantiler

92 Teminat ve Emanet Verilen Kıymetler

920 Kıymetlerimizi Teminat Alanlar

920.05 Türkiye İş Bankası

920.05.001 Kızılay şubesi

921 Teminattaki Kıymetlerimiz

921.01 İpotek Verilen Gayrimenkuller

921.01.001 Arsalar

921.01.001.008 İzmir’de bulunan Arsa

922 Kıymetlerimizi Emanet Alanlar

923 Emanetteki Kıymetlerimiz

93 Teminat ve Emanet Alınan Kıymetler

930 Teminat Alınan Kıymetler

930.01 Teminat Alınan Ticari Senetler

930.01.001 Fidan AŞ

931 Teminata Kıymet Verenler

931.01 Teminata Kıymet Verenler

931.01.001 Fidan AŞ

932 Emanet Alınan Kıymetlerimiz

932.20 Emanet Alınan Stoklar

932.20.010 Ankara AŞ

933 Emanet Kıymet Verenler Hesabı

933.20 Emanet Verilen Stoklar

933.20.010 Ankara AŞ

94 Yatırım İndirimi ve Finansman Fonu

95 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler ve Vergiye Tabi Olmayan Karlar

950 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler

950.01 Sayım noksanlıkları

950.01.001 Kasa sayım noksanı

950.01.002 Stok sayım noksanı

950.02 Menkul kıymet Değer Düş.Karş.

405

950.02.001 Hisse senedi Değer Düş.Karş.

950.02.001.001 Vestel AŞ

950.02.001.002 Milas AŞ

950.04 Ödenmeyen SGK primleri

950.04.001 Ödenmeyen SGK primleri

950.05 Ödenen vergi ve cezalar

950.05.001 Özel iletişim vergisi

950.05.002 SGK gecikme zammı

950.05.003 Vergi gecikme zammı

950.06 Kıdem tazminatı karşılıkları

950.07 Reeskont tutarı

950.07.001 Senet reeskont tutarı

950.07.002 Çek reeskont tutarı

951 Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler Alacaklı

951.01 Sayım noksanlıkları

951.01.001 Kasa sayım noksanı

951.01.002 Stok sayım noksanı

951.02 Menkul kıymet Değer Düş.Karş.

951.02.001 Hisse senedi Değer Düş.Karş.

951.02.001.001 Vestel AŞ

951.02.001.002 Milas AŞ

951.04 Ödenmeyen SGK primleri

951.04.001 Ödenmeyen SGK primleri

951.05 Ödenen vergi ve cezalar

951.05.001 Özel iletişim vergisi

951.05.002 SGK gecikme zammı

951.05.003 Vergi gecikme zammı

951.06 Kıdem tazminatı karşılıkları

951.07 Reeskont tutarı

951.07.001 Senet reeskont tutarı

951.07.002 Çek reeskont tutarı

952 Vergiye Tabi Olmayan Gelirler

952.05 Ödenen SGK primleri

406

952.06 Ödenen kıdem tazminatları

952.07 Reeskont tutarı

952.07.001 Senet reeskont tutarı

952.07.002 Çek reeskont tutarı

953 Vergiye Tabi Olmayan Gelirler Alacaklı Hesabı

953.05 Ödenen SGK primleri

953.06 Ödenen kıdem tazminatları karş.

953.07 Reeskont tutarı

953.07.001 Senet reeskont tutarı

953.07.002 Çek reeskont tutarı