Embed Size (px)
Citation preview
prijsvraag
22
33
Knelpunten, daar moet je wat mee, het knelt, ze manen tot actie.
Knelpunten oplossen kan vaak op heel verschillende manieren. Soms
leiden ze tot vertraging en mismoedigheid, maar soms ook tot mooie
initiatieven.
Soms leidt het aanpakken van een knelpunt tot een nieuw knelpunt op
een ander terrein, maar soms blijk je twee vliegen in één klap te kunnen
slaan.
De kribben in onze grote rivieren zijn in verschillende opzichten knelpun-
ten. En daarvoor zijn we het afgelopen jaar op zoek gegaan naar het Ei
van Columbus waarmee de verschillende eisen en wensen kunnen wor-
den vervuld, die nu en in de toekomst aan onze rivieren worden gesteld.
Daarbij is het zoeken naar een balans: hoe combineren we de
tegenstrijdige wensen vanuit rivierbeheer, scheepvaart en hoogwater-
veiligheid? Lukt dat wel en hoe willen we het hebben? Welke impact
hebben aanpassingen op aspecten als ecologie, landschap, recreatie en
beheer? Die vragen zijn in de vorm van een prijsvraag uitgezet,
omdat we ook in dit stadium de creativiteit van iedereen willen
benutten.
De kribben bepalen mede het typisch Hollandse beeld van onze grote
rivieren. En ook al bestaat dit beeld pas zo’n 150 jaar, in onze levens
hebben we geen ander beeld van de rivieren gezien, en veel mensen
voelen de kribben als een onlosmakelijk onderdeel van het rivierenland-
schap. En hoewel het echte waterbouwkundige, door mensen aan-
gelegde elementen zijn, worden ze vaak ervaren als bijna natuurlijk.
In een wereld waar al zoveel verandert moeten we daarom met zeer veel
zorg kijken naar de manier waarop het functioneren van deze
landschapselementen kan worden verbeterd.
Al een aantal jaren zijn we binnen Rijkswaterstaat met deze opgave
bezig. Nu er grootschalige aanpassingen van de kribben voor
rivierverruiming op stapel staan liggen er kansen als nooit tevoren!
Dan is er denkkracht nodig, creativiteit, ideeën, afwijken van gebaande
paden en teruggaan naar de basis. Elf Inzenders zijn in de zomer-
maanden met de vraag aan de slag geweest. Hun arbeid is op
verschillende manieren tot uitdrukking gebracht in sterk uiteenlopende
ontwerpen. In een open prijsvraag kon iedere geïnteresseerde meedoen
en zo zijn, naast de verwachte waterbouwers, ook landschapskundigen
aan de slag gegaan, zijn ideeën voor duurzaam gebruik van energie en
grondstoffen ingezonden, voelden materiaaldeskundigen zich aan-
gesproken, maar ook de onbekende uitvinders op hun zolder-
kamertje. De insteek is heel divers van ontwerpen die dicht bij de
huidige kribben zijn gebleven tot volkomen nieuwe concepten,
materialen en vormen.
Aan de ideeën van de prijswinnaars valt heel wat plezier te beleven. Ik
hoop dat de ontwerpen u uitdagen om mee te gaan in de gedachte-
gang van de inzenders.
Een echte innovatie is echter pas klaar als het ook tot uitvoeren komt.
We zullen dus nog fors aan de slag moeten met nader onderzoek om
uiteindelijk optimale kribben te kunnen aanleggen. Want daar zijn we op
uit!
ir. A. Augustijn - van BuurenDirecteur Water en Scheepvaart van Rijkswaterstaat Oost Nederland
Voorwoord
44
Een belangrijke mijlpaal is bereikt: getoetste innovatieve schetsontwer-
pen voor kribben!
In 2005 besloot Rijkswaterstaat Oost Nederland alle eigen ervaringen
met nieuwe kribvormen te combineren met de kennis en ervaring van
derden, en startte het project Kribben van de Toekomst.
Onder het RWS-motto ‘De markt tenzij….’ werd CUR (thans CUR
Bouw&Infra) gevraagd om hiervoor de markt te benaderen. CUR is hier-
voor bij uitstek geschikt omdat ze een wijdvertakt kennisnetwerk heeft
waar de markt een groot deel van uitmaakt. Daarnaast beweegt CUR
zich tussen overheid en markt, en dit geeft haar een onafhankelijke
positie.
Er werd een zogeheten CUR-commissie in het leven geroepen,
bestaande uit medewerkers van zowel CUR als Rijkswaterstaat:
• contractmanager: Stan van Veenendaal (RWS Bouwdienst)
• omgevingsmanager: Josan Tielen (RWS Oost Nederland)
• manager inhoud: Koos Saathof ( RWS DWW)
• projectmedewerker: Radboud van Casteren (RWS Bouwdienst)
• secretaris: Fred Jonker (CUR Bouw & Infra)
• voorzitter: Henk Abbenhuis (RWS Bouwdienst)
Besloten is om de marktbenadering de vorm van een prijsvraag te geven.
Via een Programma van Eisen en Spelregels werd vastgelegd waaraan
moest worden voldaan. Met name het Programma van Eisen kostte de
nodige hoofdbrekens, omdat daar toch invulling moest worden gegeven
aan de soms tegenstrijdige eisen.
Ook werd een onafhankelijke Vertrouwenscommissie ingesteld, met als
moeilijke taak om de ingediende ontwerpen tegen het licht van die eisen
te houden en tot een beoordeling te komen.
Na drie maanden denken en ontwerpen werden op 6 september jl. de
ideeën ingeleverd, en ging de Vertrouwenscommissie aan het werk. Het
resultaat is datgene wat op de komende pagina’s in deze brochure en op
de CD-rom wordt getoond. Hiermee is de eerste stap in de ontwikkeling
van nieuwe kribontwerpen gezet.
Afspraken zijn gemaakt om in het kader van het programma Ruimte voor
de Rivier de vervolgstappen te zetten: nadere uitwerking van de ideeën,
toetsen met rekenmodellen en fysiek modelonderzoek, en uiteindelijk het
bouwen van prototypes en meten onder praktijkomstandigheden.
De CUR-commissie is zeer tevreden over de kwaliteit van de inzendingen,
evenals over de beoordeling door de Vertrouwenscommissie. Het advies
over de prijswinnaars en bijzondere vermeldingen neemt ze dan ook
graag in zijn geheel over!
Henk Abbenhuis
Voorzitter CUR-commissie ‘Kribben van de Toekomst’.
De CUR-commissie
55
“Niet dé krib van de toekomst, maar wel
een aantal mogelijke oplossingen voor
toekomstige kribben die een antwoord
geven op veelal tegenstrijdige belangen
als scheepvaart, hoogwaterproblema-
tiek, oog voor het landschap, aanleg-
kosten en beheer en onderhoud. Leuke
ideeën” stelt voorzitter ir. G.J. Klaassen
namens de Vertrouwenscommissie,
belast met het nomineren van prijswin-
naars en bijzondere vermeldingen. “Een
beetje rijp en groen door elkaar, zeker
qua uitwerking van de ideeën. Som-
mige waren op detailniveau uitgewerkt,
bij andere, soms Willie Wortel-achtige
ideeën, hebben we zelf een inschatting
moeten maken van potentie, maak-
baarheid en realiteitswaarde. Met als
hulpmiddel een multi-criteria-analyse om
tot een evenwichtige beoordeling van de
uiteenlopende voorstellen te komen.
Het aardige was dat de leden vanuit
hun verschillende disciplines goeddeels
uitkwamen op dezelfde selectie uit de elf
inzendingen. Vier prijswinnaars en enkele
bijzondere vermeldingen om opvallende
ideeën op de kaart te zetten. Er liggen
nu interessante gedachten om op aan te
haken. De prijswinnaars krijgen hopelijk
de mogelijkheid tot verdere uitwerking.
Maar er zijn ons inziens ook kansen om
combinaties van kennis te smeden, om
plannen als waterkracht in combinatie
met kribben nog eens op haalbaarheid
te bekijken. Ook om de aannemers die
nu niet deelnamen omdat zij liever in
een later stadium alternatieve ideeën
willen voorstellen, er tóch bij te betrek-
ken. Prijsvraag en ideeën zijn gericht op
de toekomst. Er kan aan die toekomst
worden gewerkt. Het vliegwiel is op gang
gekomen.”
ir. G.J. Klaassen
Voorzitter Vertrouwenscommissie
De Vertrouwenscommissie
Alle leden van de Vertrouwenscommissie hebben met veel plezier aan deze
opdracht gewerkt. De leden van de commissie waren: ir. G.J. Klaassen
(rivierwaterbouwkunde/morfologie), ir. P. van Groen (rivierwaterbouwkunde/
uitvoering en waterloopkunde), ir. K.W. Pilarczyk (rivierwaterbouwkunde/
nieuwe constructies en materialen) en ir. N.F.C. Hazendonk (namens de
Rijksadviseur voor het Landschap: landschap/ecologie); secretaris was
ir. M. van der Wal (RWS Dienst Weg- en Waterbouwkunde).
6
De Pri jswinnaarsDe Eilandkrib
Jack the Kribber
De Module Krib
De Zelfregulerende Krib
7
Aan de eisen hoogwaterveiligheid en verbetering
van de bevaarbaarheid is ruimschoots voldaan. De
krib scoort goed op ruimtelijke kwaliteit mede omdat
deze met traditionele materialen wordt aangelegd.
inzending 1prijswinnaar
De EilandkribConsortium Kribben
De Eilandkrib is een bestaande krib die nabij de
kribkop sterk wordt verlaagd en in beneden-
stroomse richting wordt uitgebreid. Zo vormt de
verlengde kribneus het grootste deel van het jaar een
eiland. De verlaging zorgt voor voldoende verlaging
van de hoogwaterstanden zodat de hoogwaterveilig-
heid gewaarborgd is. De Eilandkrib heeft een gunstig
effect op de bevaarbaarheid: de lokale ondiepten bij
de kribben nemen af, het stroombeeld is rustiger en
het kribvak wordt beter beschermd tegen stroming en
golfslag. Zo kan het kribvak meer sediment vast-
houden. De betere beschutting van het kribvak
versterkt ook de oevers en vergroot het strandareaal.
In combinatie met de doorstroming van de krib bij de
kribkop, heeft dit een verbetering van de ecologische,
recreatieve en landschappelijke waarden tot resultaat.
Copyright© , 2006 Consortium Kribben
(Royal Haskoning, Bureau Stroming,
Radboud Universiteit Nijmegen en Struiksma
River Engineering)
8
9
Jack the Kribber voldoet redelijk aan het
Programma van Eisen. Tussen de verlagingen
in het kriblichaam worden zeer innovatieve
modules voorgesteld.
prijswinnaar
Jack the KribberDN Urbland
Jack the Kribber is een bestaande krib die in een
curve wordt gebogen, extra wordt verankerd in de
oever en voorzien van enkele overlaten. De krib
krijgt een aantal modulen in de bovenkant van het
kriblichaam met een zachte, elastische kern. Deze
modulen worden bij een hoge waterstand ingedrukt
waardoor het kriblichaam wordt verlaagd. De
materialen in de kruin werken mee aan deze
vervorming.
Bij lage en normale waterstand zorgt de krib dat de
vaargeul op diepte blijft. Bij hoogwater perst het water
de constructie samen en zakt de krib, waardoor
een hoger debiet kan worden gerealiseerd. Door de
combinatie van de curve en een verflauwd talud in
de oksel van de kribkop, neemt de neervorming af.
De krib heeft een hoge ecologische, recreatieve en
landschappelijke waarde.
10
1111
De Module Krib voldoet goed aan het Programma
van Eisen. De mate van afvoer is te variëren en de
krib verbetert de vaarwegkwaliteit.
prijswinnaar
De Module KribRobusta - Tébézo
De Module Krib is een combinatie van een verlaagde
standaard krib met flauwe taludhellingen en schans-
korven die op de kruin zijn geplaatst. De onderbouw
bestaat uit een betonblokkenmat met een lage
hydraulische ruwheid, die de afvoercapaciteit
vergroot. De bovenbouw bestaat uit een modulair
schanskorvensysteem dat eenvoudig aan de
onderbouw bevestigd kan worden. De schanskorven
worden van tevoren gemaakt en gevuld en vervolgens
met een kraan geplaatst.
Bij een lage waterstand blokkeert de Module Krib
relatief veel. De stroming concentreert zich in de
vaargeul en deze zal op diepte blijven. Bij hoog water
daarentegen is de Module Krib doorlatend waardoor
er bij scheepspassage minder turbulentie ontstaat. De
mate van doorlatendheid is aan te passen aan de
lokale omstandigheden.
12
13
kernwoorden kernwoordenkernwoorden kernwoordenkernwoorden kernwoordenkernwoorden kernwoordenkernwoorden kernwoorden
3
2
1
0
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
hoogte tov bodem NAP (m)
GWS
De indrukbare drijvers zijn innovatief en de
toegenomen afvoercapaciteit bij hoogwater is
een sterk punt.
prijswinnaar
De Zelfregulerende KribAlkyon
De Zelfregulerende Krib bestaat uit een drijver die met
een verticaal hangend waterdicht doek aan een
horizontaal geplaatste damwand is bevestigd. Bij een
lage waterstand drijft de drijver en wordt het doek strak
getrokken. Deze constructie werkt volgens hetzelfde
principe als bij bestaande kribben en zorgt voor de
instandhouding van de vaargeul.
Bij een hoge waterstand neemt het drijfvermogen van
de drijver af. Hij zakt onder invloed van zijn eigen
gewicht en de stroming naar de bodem. Dit zorgt voor
minder belemmering van de doorstroming en leidt tot
een verlaging van het Maatgevend Hoog Water. Om
sedimentatie op het doek te voorkomen wordt direct
benedenstrooms van de krib een oplopend talud
aangebracht.
De Zelfregulerende Kribben zijn enigszins flexibel en
verbeteren het stroombeeld en de waterafvoer. Hun
beweeglijkheid en variatie in de zichtbaarheid onder-
steunen het natuurlijke dynamische karakter van de
rivier.
14
kernwoorden kernwoordenkernwoorden kernwoordenkernwoorden kernwoordenkernwoorden kernwoordenkernwoorden kernwoorden
3
2
1
0
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
hoogte tov bodem NAP (m)
GWS
15
Bijzondere vermeldingenDe Modulaire Variabele KribDe Powerkrib
16
De Modulaire Variabele Krib is opgebouwd uit
betonnen stapelblokken met doorstroomkanalen
waarin propellers met een elektromotor zijn geplaatst.
Hiermee is het mogelijk energie uit de rivier te onttrek-
ken of juist toe te voegen en zodoende de stroming
en debiet van de rivier te beïnvloeden. Zo zijn bij elke
waterstand de optimale hoogwaterveiligheid en
vaareigenschappen te realiseren. De krib is door-
latend, en hoger dan bestaande kribben. Dit zorgt
voor minder ontgronding, een rustiger stroombeeld,
minder erosie en betere zichtbaarheid. Met de
generatoren kan ook groene stroom worden
opgewekt. Bovendien kunnen ze als pomp worden
gebruikt. De modulaire opbouw in beton maakt de
krib flexibel, duurzaam, snel plaatsbaar en qua kleur
en vorm makkelijk aan te passen aan het landschap.
bijzondere vermelding
De Modulaire Variabele KribIr. J. Baan
17
Deze krib is innovatief vanwege de turbi-
nes die ook als pomp worden ingezet om de
stroming te beinvloeden. De verwachting
is overigens dat de bijdrage van pompen
marginaal zal zijn, maar er is waardering
voor het idee. Een ander aspect is de volledig
modulaire opbouw die veel flexibiliteit geeft.
De Powerkrib is een waterdoorlatende krib die het
mogelijk maakt waterkracht op te wekken uit
stromend water. De krib bevat een aantal kleine
schroefturbines die op en boven elkaar geplaatst zijn.
Afhankelijk van verschillende factoren, zoals de ligging
van de krib, scheepvaartvoorwaarden, economische
haalbaarheid of bijvoorbeeld milieuoverwegingen, kan
de Powerkrib meer of minder turbines bevatten. De
waterdoorvoer is in de onderste rij turbines volledig af
te sluiten, hetgeen voldoende vaardiepte garandeert
bij een lage rivierstand. De opgewekte elektriciteit
wordt via een ondergrondse kabel afgevoerd naar het
dichtstbijzijnde elektriciteitsnet.
bijzondere vermelding
De PowerkribTeeage
18
De Powerkrib onderscheidt zich door de
goede uitwerking. Door de hoge kosten is de
toepassing echter alleen verantwoord bij
hogere energieprijzen.
colofon Dit is een uitgave in opdracht van
Rijkswaterstaat Oost Nederland.
Aan de inhoud van deze brochure
kunnen geen rechten worden
ontleend.
ISBN 90-369-0008-5
December 2006
Extra exemplaren zijn te bestellen bij de
bibliotheek van Rijkswaterstaat
tel. 026-3688305
19
ISBN 90-369-0008-5
