SCHOLIA S Ε L Ε C T Aι Ν

Ε S A I. XIII—XXXIX.

QVM

VENIA AMPL. ORD. PH1L0S. UPSAL.

Ρ R iE S I DE

GUSTAVO KNÖSS. TK» DOCT.

LITT. ORIENTAL. PROF. REG. ET ORD.β

PRO GRADU PHILOSOPHICO

p. p.

IFVAR JOHANNES WALLINSTIP. STIEGL. Ν ORR LAN DOS.

IN AUDIT. GU ST« DIE XXX APRIL. MDCCCXXVIH.

Η. A. M. S.

P. XXXVIII.

υ Ρ S A L I A Ε

RXCUDKPANT REG2iE ACADEM l JE TYPOGRAPHI.

AD ESAI. XXVi: \ 4. 295

3. Tpttö Iii'' est nominativus absolucus, quem ita•resolWt AbJn Esra: ib rp»D *>u*N chn, is, cui a-nimus firmus est, Deo nempe fultus, cujus in Deutnfiducta manet inconcussa. Conf. Ps. CXI: 8· CXII: 8'et in Ν. T. &ξεον stvca τη 7τ!~ει ι Petr. V: 9» ε^ιζωμένοι,έπΰΐ%ο$ομ& μενot, βεβσίΐύμενο* εν τη ττίςει ColosS. II: 7» 58ξεω-μού τη? nfceac ibid ν. 5· — Ob emphasin bis repetl·tum est DiW oibur» ut LV1I: 19. conf. XXIV: s6.XXVIl: 5. — Nam in te confidit, qui animo firmo est.rnntoin Part. pass. confisus pro conßdens, ut in loco paral-lelo Ps. CXII: 7, et ssepius ita in participiis passivis.Favent huic interpretationi, per se facillimae ac rectae,Chaldasus et Saadias.

4. Sive cum Kimchi jungi possunt ambo hujus ver·sus membra, adeo ut in altero servetur constructioprioris, ibi continuata, hoc sensu: Confidite in Jeho-vam, immo, in Jab Jehovam (qui estj petra in aeter-num; sive, si *>S redditur per quia, nam, a est Bethessenticz seu pleonasticum, ut Ps. LXVIII: 5

Jah est nomen ejus. Duplici vero ratione tunc reddipossunt verba □'»»Vte *m nirn PPS "»S, sive: nam Jahest Dens, petra in ceternum% adeo ut rn vim appellativamservett ceiernus et immutabilis Deus est jehovaj sivein unam sententiam coacta: nam Jah Jehova est petrain ceternumy adeo ut nirn rn esset appositio, qualis Ps.LXVIII: 19 rn et supra XII: 2, ubi tarnen vo-cabulum nim criticae suspicioni obnoxium est. Quaecum ita sint, neque alibi forma contracta pn juxta ple*

38.

a 96 ad ESA i. xxvi: 4—7.

nam rnrn occurrat, praeferenda videtur prior hammexplicationum, atque pro nSrn fortasse legendumquod exhibent quidam Codices hoc loco, praesertim cumgeneratim in codicibus haec nomitia saepins occurrantinter se permutata. Adeoque πυ eandem hic habet si-gnificationem appellativam, quae pro plena iectione rhrpdefinitur Exod. III: 14. VI: 3.

5. locus altus, idem est quod sequensrDato urbs excelsa, h. e. Babel, conf. XXV: 2. 12.—

Ut inter se hujus versus nieinbra ad justam compo-nantur similitudinem, necessarium fere erit, cum Hie-ronymo neglectis accentibus ponere, concludi alterumvoce π^/ι&ψ'ϊ et incipi tertiuin vocabulo adeout caussa cur diversae hic adhibeantur iormae suffixiea sit, quod melius ita consulatur orationis numero

pleniusque sonet exitus membri.

6. De >y$ et α'»5?! vid. ad XXV: 4.

7. Versibus 7—10 haec continetur sententia: Justobene est (v. 7), ideo Deo confidimus (v. 8. 9), cujusjudicia impio punito salutem et emendationem adferuntmundo (v. 9, 10). n-nur»? rnfe via justo est re-ctitudo, h. e. via justi recta est, aequa et plana, adeout cum LXX. Vulg. Targ. ρ17^7 pro genitivo haberipossit. Docet vero alterum membrum et ipsa seriesorationis, rectam et planam viam hic non designareprobi hominis vitam piam et justam, sed ipsiuS felici-tatem, ut Prov, III: 6. XI: j, cui opponitur asperaet salebrosa via, ubi saxa et lapides illisus (VIII: 14)3

AD ESAI. XXVI: 7 — 9·

vel qute fuerit eversa aut obstructa (Thren.III:9. JobIII: 23). Inest metaphora haec ipsi linguse, adeo utrnvn ηvi via recta, etiam prosperum iter significetEsra Vill: 21. — In altero hemistichio potest su-tni pro vocativo, vel fortasse adhuc simplicius pronominativo: justus (h. e. ut justus Deus) viam justicomplanas.

g. qtWQv/w nVN pro nqSiS in via judicio-ruin vel prseceptoruin tuorum. Faciliitnum esset, haecad popuium referre, prceeepta Jehovae observantem, at-que sie Ipsi confidentem Ipsiusque Vindicis adventumexspectantem, conf. Ps. LXXXIX: 31. Sed ad Jeho-vam eadem esse referenda, patet ex v. 9, ubiΠϊϊτ» de Divinis judiciis poenalibus occurrit, conf. v. 10.Sensus igitur hic erit: Exspectamus te in via judi-ciorum tuorum procedentem , h. e. judicia tua eoruin-

que processum. Chald. NririD qavi rnittS qN etiamviam judicii tui, Jehova, exspectamus. Ita quoqueSyrus.—Ad alterum hemistichium conf. Ps. XXXVIII:10. nrn vero in stilo poético idern est ac ovi Hos.XII: 6. XIV: 8. conf. Cantic. 1: 3,

9. Loquitur hic de se populus in singulari, quasiqnisque pro se Ioqueretur. Hinc Saad. (Aä.^dicit unusquisque. et vm idem valent ac Sim¬plex pron. pers. ego, quare etiam per primam perso-nam verbi construuntur, hac ratione: anima men h. e.

ego, desidero te in nocte, spiritus in ens- h. e. ego qucero te inmedio mei. Ita quoque Genes. XLIV: 32 qqqy servustunt, pro ego positum, per primam personam construi:

298 AD ESAI. XXVI: 9—II.

tur: -on nr» nrsn-rm :m ?ρη»· servus tuus spopon·dit pro puero apud patrem meum, h. e. ego spopondi.Pari modo haec hoc ioco sumserunt Chald. Syr. Saad.servatå vero circumlocutione mutarunt verbum in ter-

tiain personam. Frequenfeissima hebraeis est dictio:eppetit, cupit amma meat Job XXIII: 13. XXXIII: 20.Prov. XXI: 10. Micha VII: 1. Quod ad ipsam remadtinet, in primis nocturnas meditationes pias, confer-ri possunt Ps. LXIlI: 7. CXIX: 55. CXXXIX: 18. —

Ad ηψίΟ quando judicia iua terrce supplen-dum est verbum quoddam,ut: ingruuntjn terram vimsuam exserunt, ibi operantur. Tales ellipses verbisaepius occurrunt, ut I: α8· XIII: 4. Sensus est, ademendationem generis huuiani conducere judicia Deipoenalia,

10. Venia Semper impio data et gratis, eum nonemendaret, confirmaret modo impietatem ejus;2i*rå3 in terra rectitudinum h. e· ubi vigent fides etprobitas» Summa est peccatoris pertinacia et impu-dentia, si vel ibi non emendatur. _ fnm rwv-^iriΓτΐΓη neque respicit majestatem Jehovae, conf. V: 12.

11. ■ manus atta, sive idem est ac manuspaténs y valida, ut Deut. XXXII: 27, conf. ibid. I: 28,stve in altttm sublata, h. e. minitans. — nr n^D stu-

r - · I. *

dium populi, ardor Dei quo in populum fertur, curaqua eum prosequitur, conf. Ps. LXIX: 10. CXIX:*39· — Ig*™ pro hello, vid. ad IX: 18. pag 229.

ad esai» xxvi: ία—· 15. α$9

12. ponere pro t dar©, Qt Dlii) et irpv/. r— T«es? qui facias omnia, quae in salutera populi fiunt.

13. Dominik prceter tey sunt Reges exteri. Tan¬tum per te celebramus nomen tuum, h. e. non nisituå demum ope eo perventum est» ut Te iterum cola-mus Dominum nostrum.]

14. Mortui jam sunt, umbrae sunt isti tyranni,,nec resurgent umquam. His opponitur v. 19. votum:Utinam vero resurgant mortui Israelis! —- p5? pro pS;-ϊψ'η eo quod, quid, vid. ad XV: 4. p. 64.

15. Si ut prceteritciy proprie sie dicta, sumunturverba, quae hic occurrunt, non alius prodit sensus?»quam quod populus Jehovas gratias agat ob terramdudum amplificatam populumqu© auetum, conf. XL1X:19—21. LIV: 1 — 5. LXII: 4. s· LXVI: 7 sqq. Sedhis adversari videntur versus 17 ad 19, qui continentquerelas de terra nondum ineoiis oppletå, atque de-'mum vota, ut resurgant mortui ejus. Quare pro Op-tativis habenda, quod in arabicis frequentissimum est, inprimis in precationibus faustis vel etiam in exsecra-tionibus, ut 25w\5f maledicat ei Deus,propitium sit ilfi Numen, &X5f protegat eamDeus, et similia. —\ qq>, addere ad (aliquid), abso¬lute positum pro: augere» utGatlorum ajouter ά quelquechose. Ita quoque dietlom Gairicae reculer hs bornes, lerfrontilres d'un hat respondet hebraica $Sjk pnipromovere fines imperii, regnum araplificare-

300 ad esαι. xxvi: 16—18·

ι6. Nun parogogicum in prceterito non occurrit η ist

hic, et Deut. VIII: 3. 16; hic in pro ipx eandemvim exserens quam in futuro, quod vocabuium pena-cutum vertat in oxytonon, conf. sjriwj, Radix

hic, ut Job XXVIII: 2. XXIX: 6 et in chaldaicis,idem valet quod px^ fundere, efFundere, atque ppxvirib prorsus idem est, ac Iat. fundebant preces· Virg.iEn. VI: 55. Pari ratione in hebraicis, ut Ps. CII: 1,usurpatur rjöur. Quod vero ad tfnb adtinet, id pro-prie significat murmur leve, submissum et tacitui»·unde frequenter adhibetur de formulis incantationis,quae tacite secum mussitando dicuntur, conf. III: 3,hic vero bono sensu de precibus ita ρ olatis. Haudaliter qw'S in hebraicis usurpatur de prsestigiis, syria-cum vero . ^ ^ de precibus, ut Accor. IV: 31. XIII:α (pro λεπχςγεν), Phil. I: 4. (pro Αέησιν ποιεϊ\). Adse-rit etiam Kitnchi, voce \ynb significari preces, itadietas, quod Ievi murmure eriuntiantur. Indicat hicversus, Judaeos exilii mala patienter tulisse, utpotequae agnoverint esse peccatorutn poenas meritas, aDeo immissas; unde Ipsum suspexerunt angustiispressi, preces pro liberatione fundendo ardentissimas.

17, 18. Sensus est: Quantumvis passi, nondumtarnen vidimus impletam spem, quam submissi conci-pere ausi eramus. Frequens adeo erat hic adhibitametaphora de gravidå, ut eådem Semper designent po·steriorum temporum theologi Judaei mala, quae anteMessiae adventum pati fas erat, mw» •»bnn Messianos

AD ESAI. XXVI : 18· 301

dolores partus eadem vocantes. In verbis: m*> vnbjcum pareremus (vid. i>oä Gen. XIX: 15), non erat nisi ven¬tus , sive mi proprie sumitur, adeo ut respiciaturmorbus rarior, qui a recentioribus Medicis vocatnrphysometra, in eo consistens, quod mulier diu progravida habita, omnia status istius incommoda ex-

perta, demum enitatur cum dolore non nisi ventusfortiter erumpentes, Ioco fetus; sive πή tropice su¬mitur pro vano et irrito, adeo ut hic prodeat sen¬sus: cum pariendum nobis esset, ventus erat, h. e.nibil erat, irritus fuit nisus, parturivimus incassum.Respiciuntur tunc quarumdatn parturientium dolorespraematuri et irriti, sine partu transeuntes, quos igi-tur frustra subeunt, absque fructu etgaudio.—pN Πψν.ί ^ salutes non facta est terra, conf. v. 1, h. e.,terra nondum sedes facta est salutis et felicitatis, quem-admodum speravimus. Non opus est ante yiN sup¬plere 3, cum usus abstracti: facta est salutes pro salvafacta est neque sit infrequens, neque careat emphasi.Conf. Gen. XII: 2. Ps, X: 5. XXXV: 6. et pluries.Quod vero ad ntesg adtinet, id non est 1 Fut. Kai, i-psorum enim Judaeorum non erat, hoc efficere; sedest Part. Niph., cujus genus masculinum respicit y3N,id enim vocabulum est gen. comu». atque in primismasc. cum indicatur potius populus, quam terra, conf.XIX: 25. — Sunt, qui sequentia verba "Οψ·» bran

explicent per: nec ceciderunt habitatores orbis, h. e.nondqm dejecti sunt populi idololatrae, quorum ever-sio tarnen signum esset atque indicium temporis Mes-

302 AD ESAI. XXVI : IB· 19*

siani, conf. XXV: 10 ii. LXIII: i sqq. Sic vero ni·mis receditur ab inceptå metaphorå, de partu, quaeversu sequente continuatur. Melius igitur erit, cumaliis ponere, sensum hunc esse: notidum renati sant in-coloc jjatria, b. e. hominibus vacua, novis nondum ha·bitatoribus oppleta est patria, secundum promissumLIV: i sqq. datum, neque renati sunt mortui, quibusdictis mox jungitur votum, ut resurgant, adeo utcommodum ad v. 19. transitum formet hoc membrum.Itaque ban idem est ac y~iN in membro priori, regnum,nempe Israelis, Palaestinae, ut XXIV: 4, et bfc: caderebic significat nasci, ut in versu sequente, huic arctis-sime juncto, de pariendo usurpari constat. In he-braicis derivatum hzp, et in Chaldaicis atque Talmu-dicis verbum böi non quidem occurrit nisi de partuintempestivo seu abortu; sed eidem respondens ara¬bicum cadere, non modo de abortu, sed etiam departu ordinario usurpatur, unde iojw? vocatursolum natale. Hinc verisimillimum est, vel in hebrai-cis idem valuisse hoc vocabulura. Haud aliter πιπτειν

occurrit Horn. Iliad. XIX: 110 os· ν,εν Ιπ γ\μαη rajgTthy μετά ποσσ) yvvotiKos. Schol. yevvfåtj. Conf. Sap-Sal. VII: 3 yevopsvcc ε7ΐ) τψ ομοιοπα^η κατεπεσον yrjv.

19. mortui iui h. e. Jehovae, ut in sequen-tibus ros tuus. Idem vero valet dictio mortui tui,ac si dictum fuisset: qui e populo tuo mortui sunt,vel: mortui Judaei, qui soli habiti sunt probi et ju-sti, nv-pqn, Slmtoiy cum e contrario gentes,verum Deum ignorantes, pro impiis habiti fuerint.