H.MI204 Уурхайн малталт нэвтрэлт бэхэлгээ Семинар-7

1.Уулын даралтын тооцоо

1.1 Уулын даралт тооцох проф. М.М. Протодьяконовын таамаглал

Профессор М.М.Протодьяконовын таамаглал ёсоор малталтын таазанд үйлчлэх

даралтын нөлөөллөөр таазны чулуулаг нурж хүнхэр хэлбэрийг үүсгэж, тодорхой хугацааны дараа байгалийн тэнцвэрт байдалд ордог гэж үздэг.

Малталтын ашиглалтын хугацаа нэг жил хүртэл байвал таазны хүнхэрийн өндрийг дараах томъёогоор тодорхойлно.

fab = (1.1)

Нэгээс дээш жил байх тохиолдолд:

fa2b = (1.2)

гэж тодорхойлно. Үүний: а-малталтын таазны өргөний хагас, м f -чулуулгийн бат бэхийн коэффициент

Малталтын таазны зүгээс бэхэлгээнд үзүүлэх даралтын хэмжээг дараах томъёогоор тодорхойлж болно. Малталтын ашиглалтын хугацаа нэг жил хүртэл байх тохиолдолд:

γ∗∗=fa

34p

2 (1.3)

Нэгээс дээш жил байх тохиолдолд:

γ∗∗=fa

38p

2 (1.4)

Үүний: р-уулын даралтын хэмжээ, тс/м γ -уулын чулуулгийн эзлэхүүн жин, т/м3

Нэг раман бэхэлгээнд үйлчлэх уулын даралтын хэмжээг дараах томъёогоор тодорхойлж болно.

- 1 -

H.MI204 Уурхайн малталт нэвтрэлт бэхэлгээ Семинар-7

Малталтын ашиглалтын хугацаа нэг жил хүртэлх тохиолдолд:

Lfa

34p

2∗∗∗= γ (1.5)

Нэг жилээс дээш хугацаатай тохиолдолд:

Lfa

38p

2∗∗∗= γ (1.6)

Үүнд: L-бэхэлгээний рам хоорондын зай, м L=0.5÷1.0 м

1.2.Уулын даралтыг тооцох проф А.А.Борисовын таамаглал

Энэ таамаглал малталтын ул, хана тогтвортой, чулуулаг ан цавархаг, үерхэг нөхцөлд

хэрэглэгдэнэ.Проф.А.А.Борисовын таамаглалаар чулуул-гийн нуралт трапец хэлбэртэй явагддаг гэж үздэг. Трапец хэлбэрийн нурлын өндрийг дараах томъёогоор тодорхойлно.

( ) βα tglCosl5.0b ómax ì

∗−∗∗= (1.7)

Үүний: bmax-таазны чулуулгийн нуралтын хамгийн их өндөр, м lм – малталтын өргөн, м β - чулуулгийн үеийн хугаралтын өнцөг, град Чулуулгийн хатуулаг f=2-6 үед β=60-800

ly – малталтын тогтвортой өргөн, м α - ан цавын уналын өнцөг, град

αγ

σCoska04.0

kl3

øy ∗∗

∗∗∗= (1.8)

Үүнд: k-чулуулгийн гулсалтын коэффициент, k=0.5-0.8 σш-чулуулгийн шахалтын бат бэхийн хязгаар, тс/м2

а-ан цавуудын хоорондын зай, м k3-нөөцийн коэффициент, k3=2-4 γ - чулуулгийн эзэлхүүн жин, т/м3

Проф А.А.Борисовын томъёо дараах нөхцөлд үр дүнтэй байна.

51

ln

y

0 ≤ ба а≥0.25 м (1.9)

Үүний:

- 2 -

H.MI204 Уурхайн малталт нэвтрэлт бэхэлгээ Семинар-7

nо-ан цавын давтамж, ширхэг/м

Малталтын таазны зүгээс үзүүлэх уулын даралтын хэмжээг дараах томъёогоор тодорхойлно.

γ∗+

= maxyì b

2ll

p (1.10)

1.3.Проф. П.М.Цимбаревичийн таамаглал

Малталтын тааз, хананы чулуулаг тогтворгүй сул тохиолдолд энэ таамаглал

хэрэглэгдэнэ. Хүнхэр хэлбэрийн нурлын өндрийг (b1) дараах томъёогоор тодорхойлно.

f

290HCtga

b

0

1

ϕ++

= (1.11)

Үүний: Н-малталтын өндөр, м ϕ -чулуулгийн дотоод үрэлтийн өнцөг, град f -чулуулгийн бат бэхийн коэффициент

Малталтын таазны зүгээс үзүүлэх уулын даралтын хэмжээг дараах томъёогоор тодорхойлж болно.

P=2ab1γ (1.12) Үүний: р-уулын даралтын хэмжээ, тс/м а-малталтын таазны өргөний хагас, м Малталтын хажуу ханын даралтыг дараах томъёогоор тодорхойлно.

( )2

90tgHh22HP

02

0õϕγ −

∗+∗∗

= (1.13)

Үүний: Рх -малталтын хажуу хананаас үзүүлэх даралтын хэмжээ, тс/м h0 – малталтын ханын нуралтын хүнхэрийн өндөр, м

õ

ò10 bhγγ

= (1.14)

Үүний: b1- таазны чулуулгийн нуралтын хүнхэрийн өндөр, м γт -малталтын таазны чулуулгийн эзэлхүүн жин, т/м3

γх -малталтын ханын чулуулгийн эзэлхүүн жин, т/м3

γт=γх үед h0=b1 байна.

- 3 -