Temat qe do trajtojme

Kristalet

Mineralet

Shkembinjt

Hartat gjeologjike

Mineralizimi i ujit

Qndrueshmeria e pjerrsive

Vetit fizike

Ujrat me/pa presion

Rezistenca n prerje

Kolekium

Detyra

Provim

x2

Kristalet dhe simetria e tyre

Lndt n gjendje t ngurt n natyr takohen

n trajt:

Kristalore

Amorfe

Lndt amorfe, nn efektin transformues t

presionit dhe temperaturave t larta n

brendsi t kores s Toks, gradualisht kthehen

n lnd kristalore dhe e ruajn kt gjendje pasi ajo sht m e qendrueshme.

Kristalet dhe simetria e tyre

Dokumentar i BBC: The Code - Shapes

Kristalet dhe simetria e tyre

Kristalet : jan trupa t ngurt homogjen, t formuar n kushte natyrore ose artificiale, t

kufizuar nga faqe t sheshta, njsia baz e t

cilave prfaqsohet nga nj rrjet hapsinore.

Rrjeta hapsinore Njsia m e vogl e kristalit e cila prsritet

nga lidhja ndratomike pr t formuar kristalin.

Rrjeta Hapsinore

Dy mnyra paraqitjeje t rrjetes hapsinore

Elementt e simetris

Qendra e simetris (c)

Nj pik e prfytyruar n brendsi t kristalit, e

till q do drejtz q kalon npr t pret nga

t dyja ant dhe n distanca t barabarta pikat

simetrike t figurs.

Qendra e simetris shfaqet vetm nj her

ose mungon.

Ajo prputhet me qendrn e gravitetit

Elementt e simetris

Boshtet e simetris (L)

Nj drejtz e prfytyruar q kalon n brendsi

t kristalit, e till q nga rrotullimi rreth saj me

t njjtin knd, kristali merr pozicionin e

mparshm.

Pr nj rrotullim me 360, pozicioni fillestar mund t

prsritet 2, 3, 4 ose 6 her.

Numri q tregon sa her prsritet i njjti pozicion pas

rrotullimit me 360 quhet rendi i boshtit t simetris

Elementt e simetris

Planet e simetris (P)

Nj plan i prfytyruar q e ndan kristalin n dy

pjes t barabarta t cilat jan pasqyrim i

njra-tjetrs

Klasifikimi i kristaleve

Nga kombinimi i elementve t simetris krijohen 32 lloje simetrish.

Llojet e simetris q kan nj ose disa element simetrie t njjta dhe nj numr t

barabart drejtimesh unike, bashkohen n grupe q quhen singoni.

Drejtim unik quhet ai bosht simetrie i cili shfaqet vetm nj her (nuk prsritet) tek

kristali.

Klasifikimi i kristaleve

Gjithsej 7 singoni

Singonia Kategoria Drejtime unike

Trikline e ult T gjitha drejtimet jan unike

Monokline e ult Disa drejtime jan unike

Rombike e ult Tre drejtime unike

Trigonale e mesme 1 drejtim unik L3

Tetragonale e mesme 1 drejtim unik L4

Hekzagonale e mesme 1 drejtim unik L6

Kubike e lart Ska drejtime unike

Format e thjeshta

Ekzistojn gjithsej 47 forma t thjeshta gjeometrike (rrjeta hapsinore t vendosjes

s atomeve t kristalit) t cilat ndahen sipas

7 llojeve t singonive t siprprmendura.

Kombinimi i llojeve t simetrive npr singoni nuk mjafton pr klasifikimin e plot

t kristaleve. Format e tyre gjeometrike

duhet t konsiderohen gjithashtu.

Kategoria e Ult

a) Monoedri

b) Pinakoida

c) Diedri

) Prizmi rombik

d) Tetraedri rombik

e) Piramida Rombike

f) Bi-piramida

Kategoria e Mesme

Prizmat

Tri gonal - ditrigonal

Tetra gonal - ditetragonal

Hekza gonal - dihekzagonal

Kategoria e Mesme

Piramidat

Tri gonale - ditrigonale

Tetra gonale - ditetragonale

Hekza gonale - dihekzagonale

Kategoria e Mesme

Bi-Piramidat

Tri gonale - ditrigonale

Tetra gonale - ditetragonale

Hekza gonale - dihekzagonale

Kategoria e Mesme

Romboedri

Tetraedri tetragonal

Kategoria e Mesme

Trapezoedrat

Tri gonal

Tetra gonal

Hekza gonal

Kategoria e Mesme

Skalenoedrat Tri gonal

Tetra gonal

Kategoria e Lart

Hekzaedri

Tetra hekzaedri

Tetraedri kubik

Kategoria e Lart

Trigon tri tetraeder

Tetragon tri tetraeder

Pentagon tri tetraeder

Kategoria e Lart

Hekza tetraedri

Oktaedri

Kategoria e Lart

Trigon tri oktaeder

Tetragon tri oktaeder

Pentagon tri oktaeder

Kategoria e Lart

Hekza oktaeder

Kategoria e Lart

Rombo dodekaeder

Pentagon dodekaeder

Di dodekaeder

Kategoria Singonia Format e thjeshta Elementt e simetris

E u

lt

Trikline 1.Monoedr 2.Pinakoid

(-)

C

Monokline 3.Diedr

4. Prizm rombik

L2 ose 3L23PC

Rombike 5. Tetraedr rombik

6. Piramid rombike

7.Bipiramid rombike

3L2

L22P

3L23PC

E m

esm

e

Tri

gon

ale

8.Prizm trigonal

9.Prizm ditrigonal

10.Piramid trigonale

11.Piramid ditrigonale

l2.Bipiramid trigonale

13.Bipiramid ditrigonale

14 Romboeder

15.Trapezoedr trigonal

16.Skalenoedr trigonal

L33L24P

L33L24P

L33P

L33P

L33L2 4P

L33L2 4P

L33L23PC

L3 3L2

L33L23PC

Tet

ragon

ale

17. Prizm tetragonal

18. Prizm ditregonal

19. Piramid tetragonale

20. Piramid ditetragonale

21 Bipiramid teragonale

22.Bipiramid ditetragonale

23.Tetraedr tetragonal

24.Trapezoedr tetragonal

25.Skalenoedr tetragonal

L44L25PC

L44L25PC

L44P

L44P

L44L25PC

L44L25PC

Li42L22P

L44L2

Li42L22P

Heg

zagon

ale

26. Prizm hegzagonal 27.Prizm dihekzagonal

28.Prizm egzagonal

29.Piramide diliegzagonale

30.Bipiramid hekzagonale

31.Bipiramid dihekzagonale

32.Trapezoedr hegzagonale

L66L27PC

L66L27PC

L66P

L66P

L66L27PC

L66L27PC

L66L2

E lart

K

ubik

e

33.Tetraedr kubik

34.Trigontritetraedr

35.Tetragontritetraedr

36.Pentagontritetraedr

37.Hekzatetraedr

38.Oktaedr

39.Trigontrioktaedr

40.Tetragontrioktaedr

41.Pentagontrioktaedr

42.Hekzaoktaedr

43.Pentagondodekaedr

44.Rombododekaedr

45.Didodekaedr

46. Hekzaedr (kub)

47.Tetrahekzaedr

4L33L26P

4L33L26P

4L33L26P

4L33L2

4L33L26P

3L44L36L29PC

3L44L36L29PC

3L44L36L29PC

3L44L36L2

3L44L36L29PC

3L44L36L2

3L44L36L29PC

3L43L23PC

3L44L36L29PC

3L44L36L29PC

Flluskat e sapunit

Shkembinj bazaltike

Trupat platonian

Kristalet e Halitit (NaCl)

Jackson Pollock

Natyra

Strukture karboni, takohet ne dy forma:

POLIMORFIZMI

Grafiti

( Singoni Hekzagonale)

Diamanti

(Singoni Kubike)