SEMINARSKI RAD
Tema: Operativni sistemi Predmet: Informatika
Profesor: Doc. dr Marko Niki
Student: Paloski Lazar
Operativni sistemi
Uvod
Operativni sistem je skup programa i rutinaa odgovora za
kontrolu i upravljanje uredjajima i racunarskim komponentama, kao i
za obavljanje osnovnih sisemskih radnji. Operativni sistem stvara
za korisnika radno okruzenje koje rukuje procesima I datotekama,
umjesto bitovima, bajtovima I blokovima. Vecina operativnih sistema
dolazi sa aplikacijom koja obezbjedjuje korisnicnki interfejs za
rukovanje operativnim sistemom, kao sto su interpreter komandne
linije, I graficki korisnicki interfejs. Dodatno, operativni sistem
omogucava, pokretanje drugih, korisnickih programa kao sto su,
editori, prevodioci, I internet pretrazivaci. Mrezni opererativni
sistem je druga vrsta operativnog sistema.
Najkorisceniji operativni sistem u upotrebi na stonim i
prenosivim racunarima je Microsoft Windows XP. Jaci serveri koriste
Linux, Free BSD, I druge vrste juniksolikih operativnih sistema.
Medjutim, i ovi operativni sistemi posebno Mac OS X,se takodje
koriste na personalnim racunarima.
Rani racunari nisu imali operativni sistem. Operator je osoba
koja je rucno unosila I pokretala program. Kada su razvijeni
programi za ucitavanje I pokretanje drugih programa logicno je bilo
da takvi programi dobiju naziv po onome ciji posao obavljaju. Prvim
racunarom cemo smatrati takav elektronski racunar koji je odgovarao
Fon Nojmanovoj arhitekturi, kod koga su I program I podaci u istoj
memoriji. Kada su se sa sledecim racunarima pojavili I prvi
spoljasni uredjaji citaci papirne trake I busac kartica- pojavila
se prilika za sledeci stepen automatizacije.Uobicajni skup kartica
na kojima su se nalazilil kodovi za ulazne I izlazne operacije su
bile klica za buduci razvoj operativnih sistema. Najcesca upotreba
pojma operativni sistem danas od oste I sturcne javnosti se odnosi
I sav softver potreban korisniku za upravljanje sistemom I
pokretanje svih programa koji mogu raditi na tom sistemu. Po
opsteprihvacenim normama to podrazumijeva ne samo najnize slojeve
jezgra koji neposredno upravljaju uredjajima nego I biblioteke
neophodne korisnickim programima kao I osnovne programe za
baratanje datotekama I konfigurisanje sistema.Granica izmedju
operativnog sistema I korisnickih programa nije precizno odredjena
I predstavlja cesto predmet rasprava. Najnizi nivo svakog
operativnog sistema je kernel, jezgro, prvi sloj softera koji se
ucitava u racunarsku memoriju pri pokretanju. Kao prvi softverski
sloj on obezbjedjuje svom ostalom softveru koji se potom ucita u
operativni memoriju zajednicke usluge jezgra.
Zajednicke usluge jezgra
Kako su se operativni sistemi razvijali sve vise usluga se
ocekivalo od zajednickog jezgra. Od 1990-ih, se od operativnih
sistema cesto ocekuje da pruze mogucnost povezivanja na lokalnu
mrezu I na internet.Cak se ocekuje da zastite ostali softver na
racunaru od stete koju mogu nanjeti zlonamjerni programi kao sto su
virusi.Spisak usluga koje se ocekuju od jezgra se I dalje sire.
Zajednickim uslugama jezgra operativnog sistema korisnicki programi
pristupaju kroz API. Time operativni sistem omogucava komunikaciju
izmedju softvera I hardvera, to jest programa I uredjaja. U osnovne
funkcije operativnog sistema treba navesti upravljanje
procesorom.
Microsoft Windows
Majkrosoft Vindouz porodica operativnih sistema nastaje kao
graficka nadogradnja povrh starog MS DOS operativnog sistema PC
racunara. Danasnje verzije se baziraju na jednoj naprednijoj
varijanti koja je nazvana vindouz NT I ne prestavlja vise samo
graficko okruzenje vec uistinu potpuni operativni sistem.Danas je
vindouz najpopularniji operativni sistem uzivajuci ogromnu nadmoc
na svetskom trzistu stonih racunara od preko 90%. Takodje je
znacano rasprostranjen I u segmentu malih I srednjih servera u
primjenama kao sto su mrezni serveri ili serveri baza podataka.
Juniksoliki sistemi
Porodica juniksolikih sistema je raznoroda grupa operativnih
sistema. Ime juniks je zasticeno od strane otvorene grupe koja daje
licencno pravo koriscenja imena kada se pokaze da predmetni
operativni sistem zaadovoljava sve upotrebe zadaate uslove.Sam
naziv se odnosi na veliki skup operativnih sistema koji podsjecaju
na prvobitni juniks.Juniks sistemi pokrecu racunare raznolikih
unutrasnjih arhitektura.
Drugi operativni sistemi
Operativni sistemi za velike racunare kao sto je IBM-OV I
operativni sistemi posebne namjene kao sto su QNX, eCos I PalmOS
nisu bliski Juniksu niti Vindouzu sem vindouz SE koji je blizak
vindouzu I nekoliko Linux I BSD distribucija koje su posebno
krojene za specificne primjene. Istrazivanje I razvoj novih vrsta
operativnih sistema je zasebna oblast nauke o racunarima.
Operativni sistemi danasnjice
Najrasireniji operativni sistemi danasnjice koji se koriste na
racunarima opste namjene su grupisani u dvije porodice: Porodica
Juniksolikih I porodica Majkrosoft vindouz operativnih
sistema.Veliki racunari I racunari posebne namjene koriste
izmjenjene ili posebno naruceno operativne sisteme koji ne moraju
biti ni ukakvoj vezi sa vindouzom I juniksom, ali su po pravilu
blizi juniksu nego vindouzu.
Zakljucak
Operativni sistem je skup programa i rutinaa odgovora za
kontrolu i upravljanje uredjajima i racunarskim komponentama, kao i
za obavljanje osnovnih sisemskih radnji. Operativni sistem
objedinjuje u cjelinu razanorodne djelove racunara I sakriva od
krajnjeg korisnika detalje funkcionisanja ovih djelova.
Literatura I Izvori
Izori: Operating system market share Literatura: Operativni
sistemi(Problemi I struktura) Miroslav Hajdukovic, Predrag
Rakic
