Makroekonomski pokazatelji urbane sredine

Makroekonomski pokazatelji urbane sredine

Univerzitet u Banjoj LuciPrirodno-matematiki fakultetOdsjek za prostorno planiranjeNastavni predmet: Urbana ekonomija

Makroekonomski pokazatelji urbane sredine- Seminarski rad -

Mentor: Studenti:Prof. dr Saa Vuenovi, docent Sandra Zurnic, 268/11 aslav Umievi, 249/10

Banja Luka, april 2015.g.

SADRAJ:

1. UVOD..32. MAKROEKONOMIJA I NJENI POKAZATELJI.43. BRUTO DOMAI PROIZVOD.53.1. Raunjanje BDP ..63.2. Potencijalni i stvarni BDP.74. OSTALI MAKROEKONOMSKI POKAZATELJI...94.1. Bruto nacionalni proizvod.94.2. Neto nacionalni proizvod...94.3. Nacionalni dohodak..104.4. Raspoloivi dohodak pojedinaca..105. VISOKA ZAPOSLENOST I NISKA NEZAPOSLENOST.116. INFLACIJA127. UTICAJ POJEDINIH SEKTORA NA URBANU SREDINU...148. MEUNARODNE RAZMJENE15

ZAKLJUAK

LITERATURA

1. UVOD

Makroekonomija potie od grkih rei macros (veliki) i oikonomia (privreda), to znai da prouava ekonomske agregatne veliine. Drugim rijeima, bavi se prouavanjem problema drutvene privrede, kao cjeline, gde se varijable svode na mali broj globalnih veliina, tj. kompleksnih agregatnih veliina. U tom smislu makroekonomija se bavi izuavanjem pojava, procesa i problema, kao to su: bruto proizvod, drutveni proizvod, nacionalni dohodak, potronja, tednja, investicije, ekonomski rast, spoljnotrgovinska razmjena, drutvena reprodukcija, platni bilans, ciklina kretanja privrede, budet, fiskalna i monetarna politika, agregatna tranja i ponuda, zaposlenost, inflacija itd. Prema tome, makroekonomija prouava finkcionisanje i upravljanje ekonomijom u celini.Makroekonomija dobija na znaaju posle velike ekonomske krize (1929-1933. godine), kada su obelodanjeni ekonomski problemi sa nesagledivim posledicama, koji se nisu mogli razreiti putem mehanizma Smitove "nevidljive ruke".U ovom seminarskom radu koji nosi naziv Makroekonomski pokazatelji urbane sredine prvo smo naveli neke osnovne injenice koje se odnose na sam pojam Makroekonomije i njenih pokazatelja koji imaju uticaj na urbanu sredinu. U narednim poglavljima smo rangirali od najosnovnijih , odnosno najbitnijih indikatora, pa do manje uticajnih, ali svakako bitnih indikatora koji imaju uticaj na urbanu sredinu i to na deskriptivan nain.

2. MAKROEKONOMIJA I NJENI POKAZATELJI

Makroekonomija potie od grkih rijei makros (veliki) i oikonomia (ekonomija), to znai da prouava ekonomske agregatne veliine. Drugim rijeima, bavi se prouavanjem problema drutvene privrede, kao cjeline, gdje se varijable svode na mali broj globalnih veliina, tj. kompleksnih agregatnih veliina. U tom smislu makroekonomija se bavi izuavanjem pojava, procesa i problema, kao to su: bruto proizvod, drutveni proizvod, nacionalni dohodak, potronja, tednja, investicije, ekonomski rast, spoljnotrgovinska razmjena, drutvena reprodukcija, platni bilans, ciklina kretanja privrede, budet, fiskalna i monetarna politika, agregatna tranja i ponuda, zaposlenost, inflacija itd. Prema tome, makroekonomija prouava funkcionisanje i upravljanje ekonomijom u cjelini.U makroekonomiji se bavimo ekonomijom kao cjelinom. Kada je u pitanju odnos ponude i tranje, ovdje se ne bavimo tritima pojedinanih proizvoda, nego ukupnom ponudom na jednoj, i ukupnom tranjom, na drugoj strani. Drugim rijeima, u makroekonomiji se bavimo agregatnom ponudom i agregatnom tranjom. Kada govorimo o cijenama, ne govorimo o cijenama pojedinog proizvoda ili usluge, nego o cijena cjeline, o optem nivou cijena. Cijene su vezane ne samo za obim proizvodnje nego i za monetarno trite, pa se postavlja i pitanje nivoa inflacije.Makroekonomija se zapravo bavi: ukupnim obimom proizvodnje dobara i usluga, ukupnom tranjom za ovim proizvodima i uslugama, ukupnom zaposlenosti i nezaposlenosti, optim nivoima cijena, platnim bilansom, stopom ekonomskog rastaMakroekonomski pokazatelji predstavljaju:1. statistike informacije o ekonomskoj aktivnosti;2. novo znanje;3. input za donoenje ekonomskih odluka.

3. BRUTO DOMAI PROIZVOD

Bruto domai proizvod je osnovni makroekonomski pokazatelj i najsveobuhvatnija mjera finalnog outputa ekonomije u jednoj dravi za odreeni vremenski period. Mjerenje GDP je izuzetno vano za ekonomsku teoriju i ekonomsku politiku jer omoguava da izrazimo ekonomski rast, konjukturne cikluse, nezaposlenost, inflaciju i sl. Bruto domai proizvod predstavlja takvu ekonomsku kategoriju kojom se mjeri uinak drutvene proizvodnje na nain koji iskljuuje viestruko obraunavanje predmeta rada. Praenje kretanja BDP-a kroz odreeno vremensko razdoblje mjeri se stopom rasta BDP-a; pritom razlikujemo stopu rasta realnog GDP-a i stopu rasta nominalnog GDP-a. Nacionalno gospodarstvo koje ostvaruje dugoronu i stabilnu stopu rasta realnog GDP-a i rastui standard svojih graana, ostvarilo je ekonomski ili gospodarski rast. Stopu gospodarskog rasta valja maksimizirati, pod uvjetom da se podie kvaliteta razvoja, efikasnost, stabilnost i konkurentnost drave. Gospodarski rast podrazumijeva zaposlenost, proizvodnost i uinkovitost, ostvaruje se rast ivotnog standarda i opeg blagostanja, omoguuje se intenzivnije ukljuivanje u meunarodnu razmjenu, usklaivanje regionalnog razvoja unutar nacionalne ekonomije. Bruto domai proizvod ukljuuje samo proizvode koji su proizvedeni u toku obraunske godine. U obraun bruto domaeg proizvoda ulaze samo dobra i usluge koje su legalno prodate u toku godine to znai da ovaj makroekonomski agregat ne obraunava transakcije koje su izvrene u okviru sive ekonomije, kao ni transakcije koje nastaju iz kriminalnih aktivnosti (verc, prodaja droge itd.). U obraun bruto domaeg proizvoda domae zemlje ulaze i roba i usluge koje su na teritoriji domae zemlje proizvele strane kompanije odnosno strani graani, npr. rad bosanskog radnika u Njemakoj je dio njemakog bruto domaeg proizvoda (jer je njegovim radom proizveden odreeni proizvod na teritoriji Njemake), kao to je i rad graanina Njemake na privremenom radu u Srbiji dio bruto domaeg proizvoda Bosne i Hercegovine.

3.1. Raunanje BDP-aBruto domai proizvod makroekonomski agregat koji istovremeno izraava dvije veliine - ukupan dohodak privrednih subjekata i ukupne trokove svih roba i usluga u odreenoj privredi. To znai da je ukupan dohodak uvijek jednak ukupnom troku. Bruto drutveni proizvod se moe raunati:1.Sabiranjem svih finalnih dobara i usluga po tekuim cijenama, ili2.Sabiranjem dodate vrednosti (value added) svih poduzea, ili3.Sabiranjem faktorskih dohodaka u svim poduzeima1. Raunanje bruto domaeg proizvoda sabiranjem svih finalnih dobara i usluga iskazuje se ukljuivanjem svih finalnih dobara i usluga koje potroai kupuju. Domainstva, preduzea i drava troe svoje dohotke na kupnju ovih dobara pa se GDP dobija sabiranjem potronje pojedinaca, investicija preduzea, dravnih izdataka i neto izvoza. C= lina potronja GDP=C+I+G+NX I= investicije G=dravna potronja NX= neto izvoz Lina potonja je sva potronja koju javnost neke drave konzumira tokom godine. Investicije su dodavanja zarada, opreme, i zaliha tokom godine fondu kapitala drave. Podrazumjeva rtvovanje tekue potronje da bi se poveala budua potronja. U GDP se osim dobara i usluga uraunavaju i bruto investicije. Bruto investicije ne uzimaju u obzir amortizaciju i zamjenu starih dobara, jer je to teko mjeriti. Dravna potronja su svi izdatci drave na dobra i usluge. Transferna plaanja ne raunamo jer se ona ne obavljaju u zamjenu za robu ili usluge. Poreze raunamo samo ako obraun obavljamo pristupom pomou zarada i trokova, jer se oni dodaju na nadnice poduzea. Neto izvoz je razlika izmeu uvoza i izvoza. 2.Raunanje bruto domaeg proizvoda sabiranjem dodate vrednosti svih poduzea rauna se tako da koristimo tehniku pribrajanja dodate vrijednosti koja predstavlja razliku izmeu vrijednosti prodaje i trokova materijala upotrebljenih za finalni proizvod.

3.Bruto domai proizvod kao suma faktorskih dohodaka se predstavlja kao ukupna suma dohodaka svih faktora proizvodnje ( nadnica od plaenog rada, prihodi od iznajmljivanja zemlje i profita, i kamata). Rauna se tako da se zbroji nadnica (W-wage), kamata (i-interest), renti (R-rent), profit (Pf-profit), amortizacije (DP-depreciation) i indirektnih poreza (T-taxes). GDP=W+i+R+Pf+Dp+T3.2. Potencijalni i stvarni BDP

Potencijalni GDP predstavlja maksimalni nivo proizvodnje koju nacionalna ekonomija moe proizvesti. Potencijalni GDP je dugoroni trend realnog GDP i predstavlja dugorone proizvodne mogunosti koju nacionalna ekonomija moe ostvariti uz odravanje stabilnih cijena. Potencijalni proizvod odreen je: raspoloivou faktora proizvodnje efikasnou kojom se ovi faktori kombinovajuStvarni GDP je obino manji od potencijalnog GDP. Razlika izmeu potencijalnog i stvarnog GDP se naziva GDP jaz. Veliki GDP jaz znai da ekonomija zemlje djeluje unutar granica svojih proizvodnih mogunosti i da zaostaje u ekonomskom rastu. Drutvo efikasno iskoritava svoje faktore proizvodnje samo ako je stvarni GDP na nivou potencijalnog. Ako je stvarni GDP manji od potencijalnog to znai da su faktori proizvodnje dijelom nezaposleni. Cilj makroekonomske politike je da GDP jaz bude to manji. Ako se ukupno ostvareni GDP stavi u odnos sa ukupnim brojem stanovnika dobije se GDP po stanovniku (GDP per capita). Podatke o veliini ukupnog GDP i GDP per capita objavljuje Svjetska banka svake godine za gotovo sve zemlje svijeta. Ti podaci se izraavaju u US dolarima i u meunarodnim dolarima, prema kupovnoj snazi nacionalne valute.Slika 1. Odnos potencijalnog i realnog BDP

Slika 2. Projekcija razvoja: stope rasta BDP

4. OSTALI MAKROEKONOSMI POKAZATELJI

Bruto domai proizvod je najkoriteniji makroekonomski agregat, kako za makroekonomsku analizu privrede konkretne zemlje, tako i za usporeivanje izmeu razliitih zemalja. Makroekonomija, meutim, obraunava i druge agregate koji se meusobno razlikuju po strukturi odnosno po kategorijama dohotka koje ukljuuju odnosno iskljuuju. Ostali makroekonomski agregati su:4.1. Bruto nacionalni proizvod BNP (engl. gross national product, GNP, njem. Bruttonationalprodukt, BNP) je vrijednost svih finalnih dobara i usluga proizvedenih pomou domaih faktora proizvodnje unutar nekog razdoblja. Pri tome je nevano da li se ti faktori proizvodnje nalaze u zemlji ili inostranstru. Definisan je konvencijom u okviru standardizovanih sistema drutvenih rauna Ujedinjenih naroda. Realni GNP izraava vrijednost proizvodnje u stalnim cijenama iz jedne godine, pa zato izraava samo promjene u koliinama proizvedenih dobara i usluga. GNP razlikuje se od BDP-a po tome to uzima u obzir vrijednost finalnih dobara i usluga koje su proizveli svi dravljani neke drave, bez obzira na mjesto stvaranja tih dobara i usluga. U bruto nacionalni proizvod bi uao dohodak bosanskog radnika u na privremenom radu u Njemakoj, ali bi bio iskljuen dohodak njemakog dravljanina koji je on ostvario u Bosni i Hercegovini. Danas se GNP koristi manje od bruto domaeg proizvoda . Bruto nacionalni proizvod je jednak: Sumi izdataka na tekuu potronju Bruto investicijama Obrtnim fondovima Saldu izvoza i uvoza robe i usluga Neto profitu od faktora proizvodnje u inozemstvu

4.2. Neto nacionalni proizvod - (NNP - Net National Product) - predstavlja bruto drutveni proizvod umanjen za trokove amortizacije (amortizacija predstavlja novane izdatke kojima se pokriva troenje osnovnih sredstava, objekata, opreme u privredi). Amortizacija je prenosna vrijednost sredstava za rad. Kao to je poznato sredstva za rad se nee potroiti u jednom proizvodnom ciklusu, ve ona traju mnogo due. U ovisnosti o vrsti proizvodnje, sredstva za rad se koriste u proizvodnim ciklusima dui vremenski period. Kako se sredstva za rad postepeno troe, ona i postepeno prenose dio svoje vrijednosti na gotove proizvode. Taj dio sredstava koji se prenosi na gotove proizvode zove se amortizacija. Amortizacija se u osnovi ne moe precizno utvrditi. To je ujedno dobar instrument ekonomske politike preko ije visine se moe znaajno uticati na tokove i dinamiku drutvene proizvodnje. U ovisnosti o kriterijima koji se primjenjuju, amortizacija moe biti funkcionalna ili vremenska. 4.3. Nacionalni dohodak - (ND - National Income) je ukupan dohodak koji su zaradili graani odreene zemlje. Nacionalni dohodak je novani izraz novostvorene vrijednosti proizveden u jednoj zemlji za godinu dana. Razlikuje se od neto nacionalnog proizvoda jer ne ukljuuje poreze koje plaaju poduzea, a ukljuuje novanu pomo poduzeima. Nacionalni dohodak je jednak sumi faktorskih dohodaka koje primaju vlasnici radne snage, kapitala i zemlje. Nacionalni dogodak je, zapravo, jednak ukupnim nadnicama, profitima, rentama i kamatama, dakle dohodcima proizvodnih inputa. Nacionalni dohodak je maksimalna vrijednost koju jedna zemlja smije potroiti a da se ne narui vrijednost kojom je ta zemlja raspolagala prije potronje tog dohodka. U osnovi, nacinalni dohodak se izraunava : vrijednosno, kao novani izraz novostvorenih proizvoda i usluga i naturalno, kao masa proizvoda i usluga stvorenih tokom jedne godine. Nacionalni dohodak se pored toga izraava kao: realni nacionalni dohodak i nominalni nacionalni dohodak. Realni nacionalni dohodak predstavlja novostvorenu vrijednost ali u stalnim cijenama. Radi se o tekuem dohodku svedenom na jednu baznu godinu, odnosno preraunat na cijene iz tekue na izabrane baze godine. Dohodak pojedinaca - predstavlja dohodak koji su pojedinci (odnosno domainstva) zaista primili i koji im je ve isplaen; ukljuuje i prihod pojedinaca (domainstava) od kamata kao i eventualnu pomo od drave.4.4. Raspoloivi dohodak pojedinaca - dohodak koji ostaje pojedincima (domainstvima) poslije reguliranja njihovih obaveza prema dravi (porezi). Izraunava se tako da se od ukupnog dohotka (NI) oduzmu neposredni porezi (Td) i pridodaju transferna plaanja (Tp).DI = C + SDI = NI (Td + Tp)Diskrecioni dohodak pojedinaca - dio dohotka koji pojedincima (domainstvima) ostane preko dohotka koji je dovoljan samo za zadovoljavanje elementarnih ivotnih potreba.

5. VISOKA ZAPOSLENOST I NISKA NEZAPOSLENOST

Zaposlenim (izjavljena zaposlenost) se smatra lice koje je izjavilo da je u prethodnom periodu radilo ili bilo ukljueno u neki posao za kompenzaciju u novcu ili robi. Nezaposlenim (ILO definicija) se smatra lice koje je izjavilo da je nezaposleno, da trai posao i da je spremno da radi. Ukupna radna snaga predstavlja broj ljudi koji su radno sposobni odnosno oni koji obezbjedjuju rad za proizvodnju roba i usluga tokom odreenog perioda ili su rasploivi za posao. Ukljuuje i zaposlene i nezaposlene. Stopa nezaposlenosti predstavlja udio nezaposlenih u ukupnoj radnoj snazi. Stopa se dobija po formuli: UR=n/n+z 100 ,gdje je, UR- stopa nezaposlenosti, n- broj nezaposlenih registrovanih kod Zavoda za zapoljavanje, z broj zaposlenih registovanih kod Zavoda za statistiku. Stopa nezaposlenosti = postotak nezaposlene radne snage. Radna snaga ukljuuje sve zaposlene osobe i one pojedince koji trae posao (iskljuuju se one osobe bez posla koje ne trae zaposlenje). Stopa nezaposlenosti kree se u skladu s poslovnim ciklusom: kada se proizvodnja smanjuje potranja za radom opada i stopa nezaposlenosti raste. 2. Stabilne cijene odrati stabilne cijene unutar slobodnih trita. Bazira se na prosudbi da je neometano funkcioniranje trine ekonomije najefikasniji nain da se organizuje pretean dio ekonomske aktivnosti. Na slobodnom se tritu cijene odreuju ponudom i potranjom do maksimalno mogueg opsega, a drave se suzdravaju od nadziranja cijena pojedinanih dobara. samo doputajui poduzeima da nesmetano donose odluke o svojoj proizvodnji i cijenama, drutvo moe iskoristiti motiv sticanja profita za javni interes. Drugi je dio ovog cilja sprjeavanje da visina svih cijena brzo ne raste ili ne padne bre promjene cijena remete ekonomske odluke poduzea i pojedinaca. Hiperinflacija rast visine cijena hiljadu ili milion posto godinje. U takvim okolnostima cijene su praktiki nevane i cjenovni sistem nestaje. Veina zemalja nastoji nai zlatnu sredinu cijena slobodnih trita i blagog rasta cijena kao najbolji nain da se omogui da cjenovni sisem efikasno funkcionie.

6. INFLACIJA

Inflacija je poveanje agregatne razine cijena u odnosu na vrijednost novca. Pojam inflacije takoer se moe definirati kao pad vrijednosti novca. Vrijednost novca oznaava njegova kupovna mo. Dakle, ako u odreenoj privredi postoji inflacija, kupovna mo te valute pada.Prema intenzitetu inflacija se obino dijeli na umjerenu (do 5% godinje), galopirajuu (iznad 10% godinje) i hiperinflaciju (iznad 50% godinje).1. Umjerena inflacija prisutna je u mnogim svjetskim gospodarstvima. Povjerenje ljudi u novac nije upitno pa ga ne nastoje pretvoriti u nekretnine ili neki drugi oblik trajnih potronih dobara. Ljudi su spremni na dugorone transakcije jer ih porast cijena znatnije ne obezvrjeuje. Umjerena inflacija se obino smatra stimulativnom kako za agregatnu ponudu tako i za agregatnu potranju.2. U galopirajuoj inflaciji, novac gubi na vrijednosti pa ljudi kod sebe zadravaju minimalne koliine potrebne za transakcije. Cijene se izraavaju u stabilnijim valutama, dok ugovori dobivaju deviznu klauzulu. Financijska trita odumiru iako gospodarstvo funkcionira.3. Kod hiperinflacije stopa inflacije je vieznamenkasta. Ponuda novca daleko premauje njegovu potranju. Novana razmjena se zamjenjuje trampom (robna razmjena), dolazi do dramatine preraspodjele bogatstva i gospodarstvo je u rasulu. Bijeg od valute koja gubi vrijednost moe dovesti do daljnjeg ubrzavanja inflacije i na taj nain zatvoriti "zaarani krug". Stanovnitvo ne vjeruje u snagu novca pa se ni ne zaduuje a dodatna emisija novca od strane sredinje banke, samo bi poduprla inflaciju. U stanju hiperinflacije dolazi do tekih drutvenih i socijalnih poremeaja a gospodarstvo uope ne funkcionira.Uzroci inflacije mogu biti viestruki. Kod inflacije potranje, previe potronje je preusmjereno na premalo roba. Uzroci su porast novane ponude, dravnih rashoda te porast izvoza ime se smanjuje domaa ponuda. S druge strane, porast nominalnih nadnica, porast cijena inputa i energije i promjena deviznih teajeva dovode do inflacije trokova. Visoke stope inflacije najee su prouzroene politikom odlukom u situacijama u kojima drava ne moe namaknuti prihode iz drugih izvora pa se odluuje na "tiskanje novca". Do inflacije moe doi i zbog elje vlasti da tiskanjem novca i kupovinom stranih valuta i obveznica izazovu devalvaciju kako bi poveali konkurentnost vlastitih proizvoda. Ako druge drave odgovore istom mjerom moe doi do valutnog rata, to moe dovesti do inflacije u veem broju drava.

Slika 3. Primjer inflacije prije pada SFRJ

Inercijska inflacija ostaje na istoj stopi sve dok je neki dogaaj ne promijeni. Cijene i trokovi rastu po istoj stopi, kao i agregatna ponuda i potranja. Zaustavljanje ili smanjivanje inflacije esto dovodi do usporavanja gospodarskog rasta i poveanja nezaposlenosti. S druge strane, zaustavljanje hiperinflacije je nuan preduvjet za normalnu gospodarsku aktivnost pa je u takvim sluajevima efekt smanjenja inflacije na gospodarstvo pozitivan. Visoka inflacija dovodi do gubitka povjerenja ljudi u valutu i monetarne vlasti; esto je potrebno dugo razdoblje stabilnosti kako bi se povjerenje vratilo.

7. UTICAJ POJEDINIH SEKTORA NA URBANU SREDINU

Industrija se definie kao djelatnost u kojoj se obavlja proizvodnja razliitih proizvoda, kao i prerada sirovina ivotinjskog, biljnog, mineralnog i vjetakog porijekla. Indeks fizikog obima industrijske proizvodnje izraava dinamiku industrijske proizvodnje odnosno promjene u obimu cjelokupne industrijske proizvodnje. Za njegovo izraunavanje se pored proizvedenih koliina koriste i ponderacioni koeficijenti. Ovi koeficijenti odreuju srazmjerni ekonomski znaaj jednog proizvoda u odnosu na drugi proizvod. Ukupna vrijednost graevinskih radova obuhvata vrijednost ugraenog materijala i utroenog rada, bez obzira da li se radi o zavrenim ili nezavrenim graevinskim objektima u odgovarajuem periodu. Unutranji promet robe pokazuje robni promet koji se ostvaruje posredstvom trgovinske djelatnosti (trgovina na malo i trgovina na veliko). Promet trgovine na malo predstavlja vrijednost robe koju su preduzea koje obavljaju promet robe na malo, isporuila krajnjim potroaima, privenstveno stanovitvu za linu potronju. Promet robe na veliko predstavlja vrijednost robe koju su preduzea koja obavljaju promet robe na veliko isporuila: preduzeima unutranje trgovine, ostalim preduzeima za preradu kao i velikim potroaima za sopstvene potrebe.

8. MEUNARODNE RAZMJENE

Platni bilans predstavlja sumarni prikaz svih ekonomskih transakcija izmeu rezidenata jedne zemlje i rezidenata drugih zemalja, za odreeni period vremena (kvartal, polugodite, godina), i kao takav predstavlja sastavni dio sistema privrednih bilansa. Platni bilans izraava transakcije robom, uslugama i imovinom. Dijeli se na dva glavna rauna: tekui i kapitalni raun. Tekui raun predstavlja sumarni prikaz tokova robe i usluga sa inostranstvom kao i transferna plaanja (razliita plaanja graana i preduzea inostranstvu i inostranih graana naoj zemlji).Izvoz roba obuhvata sve robe koje potiu iz domae proizvodnje odnosno poizvodnje iz unutranjeg robnog prometa ukljuujui takozvanu nacionalizovanu robu (odnosno robu koja je uvezena i ocarinjena pa se u nepromjenjenom ili doradjenom ostanju izvozi kao roba koja je projeklom iz zemlje). Uvoz robe obuhvata svu robu uvezenu iz inostranstva koja je ocarinjena i putena u unutranji promet u cilju reporoducije, investicija ili iroke potronje. Ukljuuje i isporuke raznih dobrotvornih organizacija kao i privatne poklon poiljke.Saldo robne razmjene predstavlja razliku izmedju uvoza i izvoza. Veoma esto se ovaj pokazatelj stavlja u odnos sa BDPa. Saldo razmjene usluga predstavlja razliku izmedju izvoza i uvoza usluga, koje ukljuuju na primjer bankarske usluge, usluge osiguranja, turizam, transport itd. Saldo tekueg rauna predstavlja razliku izmedju tokova ka inostranstvu i tokova od inostranstva ka zemlji. Veoma esto se izraava i kao procenat BDPa. Saldo kapitalnog i finansijskog rauna oznaava razliku izmedju priliva i odliva kapitala. Kapitalni i finansijski raun obuhvata transakcije koje mogu biti: direktne strane investicije ili portfolio investicije. Direktne strane investicije obuhvataju kupovinu realne imovine kao to su zemlja, kue, poslovni prostori, zgrade i fabrike. Portfolio investicije predstavljaju kupovinu inostranih hartija od vrijednosti.Efekti meunarodnog kretanja kapitala: Efekti izvoza (odliva) kapitala: Pozitivni : - Poveava se prinos na kapital, - Moe dovesti do poveanog izvoza tehnologije, opreme, delova i sl. - Poveava se nacionalni proizvod zemlje. Negativni: - Smanjuju se domae investicije, - Ugroava se domaa zaposlenost, - Moe smanjiti izvoz ukoliko se ista roba sada proizvodi u inostranstvu.Efekti uvoza (priliva) kapitala: Pozitivni : - Poveavaju se investicije iznad nivoa domae akumulacije, - Poveava se zaposlenost svih resursa, - Poveava se tehnoloka opremljenost privrede, - Poveava se izvoz, - Poveava se BDP. Negativni: - Potencijalno preterano iskoriavanje prirodnih resursa, - Potencijalno ugroavanje domaih proizvoaa, - Potencijalno veliki uticaj stranih investitora na domau ekonomsku politiku.

ZAKLJUAK

Drutveno raunovodstvo se bavi mjerenjem ukupne makroekonomske aktivnosti. Da bi jedna zemlja to postigla makroekonomija je razvila makroekonomske agregate. Najvaniji i najee koriteni makroekonomski agregat je bruto domai proizvod. Bruto domai proizvod je mjera ukupnog finalnog outputa u jednoj dravi za odreeni vremenski period. Moe se mjeriti u tekuim cijenama, to ini realni bruto domai proizvod i u stalnim cijenama to se naziva nominalni bruto domai proizvod i sa njegovim raunanjem se stjee realni uvid u stvarno stanje privrede u promatranoj godini. Takoer postoje potencijalni i stvarni bruto domai proizvod. Potencijalni bruto domai proizvod predstavlja maksimalni nivo proizvodnje koju nacionalna ekonomija moe proizvesti, a stvarni bruto domai proizvod predstavlja domai proizvod koji je zaista ostvaren u privredi odreene zemlje u periodu od godinu dana. Bruto domai proizvod nije najbolji pokazatelj blagostanja jedne zemlje i zbog toga je razvijen sistem neto ekonomsko blagostanje (NEW) koji ne ukljuuje one sastavnice bruto domaeg proizvoda koje ne doprinose blagostanju pojedinca a ukljuuje one stavke koje su izvan bruto domaeg proizvoda i to ine. Ostale makroekonomske agregate ine bruto nacionalni proizvod, neto nacionalni proizvod, dohodak pojedinca, nacionalni dohodak, raspoloivi dohodak pojedinca i diskrecioni dohodak pojedinca.

LITERATURA

1. Hodi K.,Arnaut E., Makroekonomija skripta, Travnik 2010.2. http://www.linkelearning.com/linkdl/elearning/jedinica.php?IDJedinice=47423.3. www.ekof.bg.ac.rs/nastava/nacionalna/1.2.agregati.ppt4. http://wmd.hr/rjecnikfinancijski/pojmovi/bruto%20nacionalni%20proizvod

11