Sëmundja iskemike e zemrës

C’eshte iskemia???

Iskemia eshte pamjaftueshmeria e oksigjenit si pasoje e pakesimit te qarkullimit te gjakut

SIZ

Në mënyrë që zemra të kryejë normalisht funksionin “pompë”, nevojitet që miokardi, muskuli i zemrës, të furnizohet si duhet me gjak të pasur me oksigjen.

Kjo realizohet nga dy arteriet koronare, të cilat marrin origjinën nga aorta, menjëherë sapo ajo del nga zemra dhe e rrethojnë atë nga jashtë.

SIZ

Ekziston një ekuilibër dinamik i oksigjenit që varion në varësi të gjëndjes së organizmit dhe sasisë së ofruar nga arteriet koronare.

Prishja e ekuilibrit “kërkesë – ofertë” shkakton vuajtjen e miokardit e si pasojë mos funksionimin normal të “pompës kardiake”.

Semundje iskemike e zemres

Emertimi semundje iskemike e zemres percakton nje semundje qe karakterizohet nga prishje e ekuilibrit midis nevojave te muskulit te zemres per oksigjen dhe furnizimit te tij me te.

Semundje iskemike e zemres

Kjo prishje ekuilibri lidhet me

› pakesimin e prurjes se gjakut ose me paaftesine e qarkullimit koronar per ta rritur ate sipas nevojave

› mbylljen aterosklerotike te arterieve te medha koronare

Shkaktaret jo ateroskkerotik

1.Vaskulitisi 2.Embolia koronare3.Anomalite kongenitale te koronareve4.Traumat e koronareve5.Spazmat koronare6.Perdorimi i pamatur i kokaines7.Gjendje te cilat rrisin nevojat e organizmit

per O2 (stervitjet e tepruara ,temperatura ,hipertireoidizmi)

8.Gjendje te cilat zvogelojne shperndarjen e O2 (hipoxemia, anemia)

KLINIKA Paraqitjet klinike te semundjeve te

koronareve (demtimit te furnizimit me oksigjen te muskulit te zemres) mund te jene ne formen e:

› Angina pektoris › Infarktit te miokardit › Vdekjes se papritur.

Fakto

ret e

rrezik

ut

Faktorët e rrezikut janë karakteristika apo veti të një individi apo popullate prezente gjatë jetës, që shoqërohet me një rrezik të lartë për shfaqjen e sëmundjes në të ardhmen”.

Karakteristika dhe menyra te jeteseste lidhura me nje risk te rritur per te pasursemundje kardiovaskulare

MENYRA JETESE KARAKTERISTIKA BIOLOGJIKETE NDRYSHUESHME

KARAKTERISTIKA PERSONALE TEPANDRYSHUESHME

Diete e pasur me kalori dhe yndyrna te saturuara dhe kolesterol

Presion I rritur I gjakut Mosha

Duhanpirja Kolesterol i larte neplazme. LDL e larte.

Gjinia

Konsum i shtuar i alkoolit HDL e ulet Histori familjare esemundjeve kardiovaskulare

Sedentarizem apomungese e aktivitetit fizik

Trigliceride te larta

Hiperglicemi / Diabet

Obezitet

Faktoret e riskut madhor dhe minor

Nga pikepamja e riskut relativ me te cilin llogaritet lidhja e tyre me aksidentet kardiovaskulare faktoret e riskut mund t’i klasifikojme ne: › madhore › minore

Fakto

re

Mad

ho

r

Fakto

re

Min

or

• Diabeti• Duhanpirja• Hipertensioni• Hiperkolesterolemia• Obeziteti• Familjare me

semundje te zemres

Gjinia-Meshkujt, Faktore hormonale-Femrat

pas menopauzes Faktore psiko-sociale

(pozicioni i ulet socio - ekonomik, kontrolli i gabuar i stresit dhe depresioni)

Jeta sedentare Konsumi i shtuar i alkoolit Pulsi i larte ne qetesi ( me

teper se 75 ne minute)

Duhanpirja

Faktori i rrezikut më i rëndësishëm që mund të modifikohet është duhanpirja

Duhanpirja

→Rreziku i zhvillimit të infarktit të miokardit është i lidhur drejtpërdrejt me sasinë e cigareve që pihen në ditë. Ai rritet tre herë tek meshkujt dhe gjashtë herë te femrat që pijnë më shumë se 20 cigare në ditë krahasuar me jo-duhanpirësit.

Duhanpirja

→Pirja e duhanit ul përqëndrimin e “kolesterolit të mirë” (HDL-lipoproteina me densitet të lartë) dhe rrit përqëndrimet e “kolesterolit të keq” (LDL-lipoproteina me densitet të ulët).

Duhanpirja

→Duhanpirja rrit përqëndrimin e monoksidit të karbonit në gjak i cili rrit rrezikun e dëmtimit të veshjes së brëndëshme të murit të arteries dhe shkakton gjithashtu edhe ngushtime të mëtejshme apo spazma të arterieve të prekura tashmë nga ateroskleroza.

Disa fakte mbi prevalencen e duhanpirjes në Shqiperi

Ne vitin 2002 ne Shqiperi kishte mbi 45% duhanpires midis meshkujve adulte (20-49 vjec) dhe vetem 5% te femrave adulte.

Prevalenca e duhanpirjes ishte me e larte ne Tirane, ne qytetet e tjera te medha dhe midis femrave te punesuara apo te arsimuara

Duhanpirja

Personat që ndalojnë pirjen e duhanit e përgjysmojnë rrezikun krahasuar me ata që vazhdojnë pavarësisht kohëzgjatjes që ata kanë pirë më parë.

Ndalimi i duhanpirjes ul gjithashtu rrezikun e vdekshmërisë pas infarktit akut të miokardit.

H

IPER

TE

NS

IO

NI

Tensioni lartë i pakontrolluar është një faktor i rëndësishëm për shkaktimin e SIZ

Hipertensioni

Testi i perdorur → Matja e tensionit te gjakut me sfingomanometer

Rezultati pozitiv → Tensioni sistolik (TS) mbi 140 mmHg dhe ai diastolik (TD) mbi 90 mmHg. (keshillohet qe per te konsideruar nje rezultat pozitiv te jete kapur tensioni te pakten dy here mbi kufirin e pershkruar, per nje periudhe prej me shume se nje jave).

Disa fakte mbi prevalencen e hipertensionit ne Shqiperi.

→Ne vitin 2000, prevalenca e hipertensionit ne popullaten e meshkujve mbi 25 vjeç ne Tirane ishte 36.6%. Midis femrave kjo prevalence ishte 27.4 %.

→Pothuajse gjysma e hipertonikeve meshkuj nuk ishin diagnostikuar me pare nga nje mjek dhe u zbuluan nga matja e tensionit ne popullate. Midis femrave proporcioni i atyre qe nuk ishin diagnostikuar mepare ishte me I ulet; diçka me shume se nje e treta.

→Mbi moshen 55 vjec prevalenca e hipertensionit ishte mbi 45% tek meshkujt dhe rreth 35% tek femrat. Mbi moshen 65 vjec te femrat ajo barazohej me ate te meshkujve.

HIPERKOLESTEROLEMIA Testi → Matja e

kolesterolit total ne gjak

Rezultati pozitiv → Mbi 5.0 mmol/l (190mg/dl)

HIPERKOLESTEROLEMIA Niveli i lartë i kolesterolit është një faktor tjetër rreziku i rëndësishëm që mund të modifikohet.

Një dietë e pasur me yndyna të saturuara shkakton rritjen e niveleve të LDL-së. Niveli i kolesterolit rritet me moshën dhe është më i lartë tek meshkujt sesa tek femrat megjithëse ai rritet edhe tek femrat pas menopauzës.

Disa crregullime të trashëguara sjellin nivele të larta të kolesterolit dhe yndyrnave të tjera. Personat me këto çrregullime nëse nuk trajtohen rrezikojnë të vdesin nga sëmundja koronare në moshë të re.

HIPERKOLESTEROLEMIA

Jo të gjitha llojet e kolesterolit e rrisin rrezikun e aterosklerozës. Një nivel i lartë i HDL-së (kolesteroli i mirë) e ul këtë rrezik.

Vlerat e dëshiruara të kolesterolit total që përfshijnë LDL-në, HDL-në dhe trigliceridet janë 140-200 mg/dl.

Rreziku i infarktit të miokardit dyfishohet nëse niveli i kolesterolit total i afrohet 300mg/dl.

Rreziku ulet nëse LDL-ja është nën 130 mg/dl dhe HDL-ja mbi 40 mg/dl.

Strategjia e trajtimit ne rast rezultati pozitiv Keshillimi lidhur me nje ushqyerje te

shendetshme (pak yndyrna te saturuara dhe shume fruta perime dhe fibra) synon te ule kolesterolin ne gjak dhe u behet te gjithe atyre qe kane nje rezultat pozitiv lidhur me kolesterolemine. Gjithashtu ne keto raste keshillohet monitorimi periodik.

Terapia medikamentoze keshillohet ne rastet kur ndryshimi i jeteses nuk jep rezultat.

HIPERGLICEMIA/DIABETI SIZ është e shpeshtë

tek njerëzit me diabet.

Një prej dëshmive të para që tregojnë se njerëzit me diabet janë më të prirë ndaj sëmundjes së zemrës ka qenë një studim i gjerë i njohur si “Framingham study”.

HIPERGLICEMIA/DIABETI

Testi → Matja e glukozes ne gjak

Rezultati pozitiv → Glukoza ne gjak testi para ngrenies

Mbi 6.4 mmol – 7.7 mmol per liter(119 mg/dl-137 mg/dl) - tolerance e thyer

e glukozes Mbi 7.77 mmol per liter - diabet

Strategjia e trajtimit ne rast rezultati pozitiv

a. Kontrolli i peshes dhe ushqyerjes

b. Aktivitet fizik

c. Trajtimi medikamentoz

HIPERGLICEMIA/DIABETI

☻Personat me diabet sheqeri të tipit I kanë tendencë për të zhvilluar sëmundje koronare që prek arteriet e vogla në sy, nerva apo veshka duke shkaktuar humbje të shikimit, dëmtim të nervave dhe insuficiencë të veshkave.

☻Personat me diabet sheqeri të tipit II kanë tendencë të zhvillojnë sëmundje aterosklerotike të arterieve të mëdha. Këta njerëz kanë tendencë të zhvillojnë sëmundje aterosklerotike në një moshë më të re dhe në një mënyrë më të përhapur krahasuar me njerëzit pa diabet. Rreziku i zhvillimit të aterosklerozës është dy deri gjashtë herë më i lartë tek diabetikët vecanërisht tek femrat.

Disa fakte mbi prevalencen e hiperglicemise ne Shqiperi.

Ne vitin 2002 kishte rreth 2% te meshkujve tridhjetevjeçare ne te gjithe Shqiperine te diagnostikuar me hiperglicemi ne sherbimin shendetesor.

Midis dyzetevjeçareve prevalenca shkonte ne 3%.

Midis femrave keto indikatore rezultuan me te ulet per te dy grupmoshat.

MBIPESHA/OBEZITETI

MBIPESHA/OBEZITETI Testi →Ne klinikat ku ekziston mundesia

e peshimit, kryhet matja e peshes (pa rrobat e renda te dimrit) dhe pyetet mbi gjatesine. Kryhet kalkulimi i Indeksit te Mases Trupore (IMT – shqip dhe BMI- anglisht) sipas formules:

Pesha (kg) pjestuar me Gjatesine (m) ne katror.

Per shembull; nese gjatesia e nje individi eshte 1.75m dhe pesha e tij eshte 80 Kg, BMI do te ishte 80 / 1.75 x 1.75 = 26

MBIPESHA/OBEZITETI

Rezultati pozitiva. BMI mbi 25 - mbipesheb. BMI mbi 30 - obezitet

Strategjia e trajtimit ne rast rezultati pozitiv

Menaxhimi i peshes personaleKeshillohet klienti qe:→te mbaje nje indeks te mases trupore

(BMI) ne shifrat midis 18.5 dhe 24.9→te mbaje nje diameter te belit me te

ulet se 102 cm nese eshte mashkull dhe nen 89 cm nese eshte femer.

→nese eshte mbipeshe, te beje perpjekje te ule peshen e trupit duke filluar me 10% te peshes vitin e pare.

Disa fakte mbi prevalencen e mbipeshes/obezitetitne Shqiperi

Ne vitin 2003 prevalenca e mbipeshes (18.5<=BMI<25) ne nje kampion te grave 20-49 vjec ishte 31%, ndersa prevalenca e obezitetit (BMI>=30) ne te njejtin kampion ishte rreth 9%. Ne kampionin e vitit 2000 te qytetit te Tiranes (me moshe te madhe), BMI mesatare per te dy sekset ishte 28.6.

Rreth 20% e te rinjve te shkollave te mesme e konsideronin veten mbipeshe ne vitin 2004 dhe kjo shifer ishte me e larte tek femrat (26%) dhe ne shkollat e zonave urbane.

KONSUMI I SHTUAR I ALKOOLIT

Testi → Pyetet klienti mbi sasine e alkoolit qe konsumon ne jave.Sasia e alkoolit mund te matet me sa “here” konsumohet alkool.

Rezultati pozitiva. Mbi 7 here ne jave konsiderohet konsum i moderuar i alkoolit b. Mbi 14 here konsiderohet konsum i rrezikshem i alkoolit

Disa fakte mbi prevalencen e konsumit te shtuar tealkoolit ne Shqiperi.

Studimi i vitit 2002 demostron se rreth 40% e meshkujve adulte shqiptare (20-49 vjeç) konsumojne alkool cdo dite ose pothuaj cdo dite.

Midis femrave kjo shifer eshte me e ulet (rreth 5%).

Ashtu si edhe per duhanpirjen verehet nje rritje e prevalences se konsumit te shtuar te alkoolit midis femrave te Tiranes dhe atyre qe i perkasin nje klase me te larte social ekonomike

JETA SEDENTARE

Testi → Pyetet klienti mbi numrin e hereve qe ka kryer aktivitet fizik te moderuar apo intensiv gjate javes. Nje “here” do te konsiderohet rreth 30 minuta aktivitet fizik me intensitet te tille qe te shkaktoje djersitje.

Rezultati pozitiv → me pak se kater here ne jave; aktivitet fizik jo i mjaftueshem me pak se dy here ne jave → sedentarizem

Disa fakte mbi prevalencen e sedentarizmit neShqiperi.

Studimi i vitit 2004 tek te rinjte e shkollave te mesme demostron se vetem 20% e adoleshenteve kryejne nje aktivitet fizik per kater apo me shume dite te javes. Kjo prevalence eshte me e larte tek meshkujt me rreth 30% nderkohe qe tek femrat eshte shume me e ulet; vetem 13%.Nderkohe 24% e adoleshenteve te perfshire ne studim nuk kryejne asnje lloj aktiviteti fizik per gjate gjithe javes (ky indikator eshte 30% per femrat)

STRESI/DEPRESIONI

Testi → Interviste me klientin

Disa fakte mbi prevalencen e depresionit ne Shqiperi

Ne nje studim cilesor te vitit 2003 u demostrua se problemet e shendetit mendor perbejne me pak se 5% te punes se mjekur te pergjithshem ne sherbimet e kujdesit shendetesor paresor. Nderkohe problemi ne popullaten e pergjithshme duket te jete shume i larte. Ne studimin e te rinjve te shkollave te mesme te vitit 2004. 23% e te intervistuarve raportuan se kishin provuar eksperiencen e te ndjerit te pashprese per çdo dite, per dy jave rresht. Prevalenca ishte me e larte midis femrave (27%). 75% e te rinjve kishin pasur te pakten nje here gjate jetes se tyre mendime serioze per te kryer vetevrasje

☻ Modifikimi i faktorëve të rrezikut nuk e shëron sëmundjen koronare, por bën parandalimin e shfaqjes së saj dhe ndal keqësimin. 

ANGINA PEKTORIS

Vjen nga latinishtja dhe perkthehet si “nje ndjenje shtrenguese ne kraharor”

Njihet gjeresisht si angina dhe eshte dhimbje e forte e kraharorit e ardhur prej ishemise se muskulit te zemres, pergjithesisht prej obstruksionit ose spazmes se arterieve koronare

KLASIFIKIMI Angina e

qendrueshme

Angina e paqendrueshme

ANGINA E QENDRUESHMEShkaktohet nga ateroskleroza; ngushtimi nga ateroma bën që gjatë sforcimit zemra të mos mund të furnizohet me aq gjak sa i duhet.

ANGINA E PAQENDRUESHME

Angina e paqëndrueshme shkaktohet nga bllokimi kalimtar i koronareve prej trombeve që formohen mbi ateromë; në qoftë se trombet shkrihen kemi të bëjmë me anginë të paqëndrueshme, nqs trombi nuk shkrihet zemra pëson infarkt.

ETIOLOGJIA Mosha (> 55 vjec per meshkujt, > 65

per femrat) Duhanpirja Diabeti Mellitus Dislipidemia Hipertensioni Semundje te veshkave Obeziteti Inaktiviteti fizik

SHKAQE TE TJERA QE PROVOKOJNE ANGINEN

• Medikamentet si:• Vazodilatatoret• Vazokonstriktore

• Hipertiroidizmi

• Anemia

SIMPTOMAT

Pacientet ankohen nga nje shqetesim ne kraharor qe mund te pershkruhet si:› Shtrengim› Rendese › Ngushtesi › Shtypje› Djegie› Nje ndjesi marrje fryme

SIMPTOMAT

Pervec shtrengimit ne kraharor,dhembjet e angines mund te ndihen ne:› Epigastrium› Shpine› Qafe› Nofull› Shpatulla

SIMPTOMAT

Dhembja mund te shoqerohet me:› Veshtiresi ne frymemarrje› Djersitje› Nausea ne disa raste

Ne kete rast pulsi dhe presioni I gjakut rritet.

DIAGNOZA Diagnoza eshte klinike dhe bazohet ne

simptomat dhe pranine e faktoreve rrezikues

Elektrokardiograma ku shihet nje ulje e segmentit ST dhe sheshim I vales T

Angiografia e vendos perfundimisht diagnozen

Enzimat e zemres (CK-MB,troponina)nuk jane te ngritura zakonisht

DIA

GN

OZ

A

Click icon to add picture

TRAJTIMI

Nitroglicerine nen gjuhe. Zakonisht vepron brenda 1-2 minutash.

Beta – bllokues Heparine intravenoze dhe aspirine

Pasi te stabilizohet, pacienti duhet tu nenshtrohet analizave (proves se bicikletes) dhe pastaj te vendoset nese trajtimi do jete me barna, me ballon apo me operacion.

EPIDEMIOLOGJIA

Afersisht 6,3 milion amerikane jane llogaritur se perjetojne anginen

Angina eshte simptoma e semundjes se arteries koronare me e shpeshte ne femrat se ne meshkujt.

EPIDEMIOLOGJIA Prevalenca e angines rritet me rritjen e

moshes, me nje moshe mesatare 62,3 vjetesh.

Pas 5 vjetesh post-sulmi, 4,8% e individeve me angina vdiqen me pas nga semundje koronare te zemres.

Meshkujt me angine kane nje risk me te larte per te zhvilluar infarkt akut miokardi dhe semundje koronare te zemres

EPIDEMIOLOGJIA

Pasuria, dieta perendimore dhe rritja pasuese e duhanpirjes,obezitetit dhe faktoreve te tjere riskues, gjithashtu kane cuar ne nje rritje te angines dhe semundjeve te lidhura me te.

INFARKTI AKUT I MIOKARDIT

Eshte forme e sëmundjeve koronare të zemrës për shkak të mbylljes(okluzionit ) të plote të arterieve koronare

Eshte nekrozë irreversible e muskulit të zemrës për shkak të ishemisë se prolonguar. Kjo zakonisht rezulton nga një disbalancë në mes të furnizimit dhe nevojave për O2.

Patogjeneza e IAM

Patofiziologjia Ne kushte normale

qarkullimi koronar ndryshon varësisht nga nevojat metabolike të miokardit,sipas nevojave të miokardit perO2.Ndryshimet metabolike janë ngacmuesit fillestar ne ndryshimin e rezistences vaskulare në a.koronare, mekanizmit fillestar përmes së cilit miokardi mund të rrise apo zvogëloje qarkullimin e gjakut me vazodilatatim apo vazokonstriksion të enëve të gjakut.

Patofiziologjia

Zemra është ind tipik aerob , keshtu qe mungesa e O2 shumë shpejt shkakton kalimin nga metabolizmi aerob në atë anaerob.Glykoza dhe acidet e lira yndyrore nuk metabolizohen deri ne CO2 dhe H2O , por metabolizmi I glykozes ngel në nivel të laktateve , dhe rritet niveli I acideve te lira yndyrore.Rruga metabolike anaerobe nuk mundet ti permbushe nevojat energjetike të miociteve, keshtu qe te gjitha proceset e varura energjetike ndalojne (pompa Na/K etj) me grumbullimin e njekohshem te produkteve acidike te metabolizmit

Patofiziologjia Ndryshimet metabolike percillen me

ndryshime te potencilalit elektrik dhe kontraktimit te miokardit.Ndryshon funksioni I membranes qelizore , qeliza ishemike e humb kaliumin , qe eshte ne menyre direkte shkaktare e aritmive ventrikulare .

Kontraksioni dhe relaksimi si procese te varura energjetike ndalojne pas disa sekondave nga fillimi I ishemise.Shkalla e zvogelimit te kontraktimit varet nga ajo se ishemia eshte subendokardiale apo transmurale

Prognoza

IAM është shpesh sëmundje urgjente me prognozë jo te mirë .Mortaliteti është më I madh ne oret e para te fillimit te sëmundjes , dhe sillet nga 30-50%, mortalitet gjatë hospitalizimit sillet nga 10-15 %, ndërsa gjatë vitit te parë pas sëmundjes nga 5-10%.

ETIOLOGJIA Diabeti Duhanpirja Hiperkolesterolemia HDL e ulur Hipertrigliceridemia Presioni I larte I

gjakut

Histori familjare me SIZ

Obeziteti Mosha (meshkuj mbi

moshen 45 vjec / femrat mbi 55 vjec)

Hiperhomocisteinemia Stresi Alkooli

Tab

lloja

Klin

ike

Dh

em

bja

a

ng

ino

ze tek

IA

M e

sh

te

zako

nis

ht

mja

ft e fo

rte

dh

e

zgja

t dis

a o

re

Lokalizohet prapa pjesës qëndrore te sternumit , ne epigastrium , ne 1/3 e te sëmureve vazhdon perreth krahut të majtë , në shpinë , në nofull dhe qafë.Dhimbja përcillet me djersitje , plogështi, mundim , të vjella , ndjenjë të ngulfatjes dhe pacienti është mjaft I shqetesuar

Karakteri I dhimbjes është I formës shtrënguese , shpuese dhe presionit

Por jo gjithmonë IAM është aq tipik

Ne 20-35 % të pacientëve kalohet në formë shumë më të lehtë

SIMPTOMA TE TJERA Dispne Nauze Te vjella Palpitacione Djersitje Ankth Lodhje

Komlikimet e IAM

Prognaza e IAM varet nga dy komplikimet kryesore e që janë : ato elektrike (crregullimet e ritmit ) dhe mekanike (insuficienca e zemres ).

Shkaku më I shpeshtë I vdekjes së papritur në orët e para pas IAM është fibrilacioni ventrikular.Fibrilacioni I ventrikujve është dhe shkaku kryesor I vdekjeve tek pacientët e prehospitalizuar.

Komlikime te tjera

Insuficienca mitrale Ruptura e zemrës Aneurizma e ventrikujve Perforimi I septumit Tromboembolia Perikarditi Sindroma Dressler

KIT

ER

ET P

ER

D

IAG

NO

STIF

IK

IMIN

E

IAM

☺ Simptomat tipike

☺ Alterimi I EKG(elektrokardiogami)

☺ Enzimet kardiake(markeret kardiak)

Të dhënat biokimike

Si pergjigje e nekrozes se miokardit vërejmë

-Rritje të numrit të leukociteve (polimorfonukleareve ) ne orët e para dhe qëndrojnë të rritura deri ne 4-7 ditë.

-Sedimenti rritet përgjate javës së parë dhe qëndron I rritur deri në 2-3 javë .

- Trigliceridet , kolesteroli ne 12 oret e para- PCR- Kreatinina

Si kriter për vënien e diagnoses kanë enzimet kardiospecifike ,enzima intracelulare të cilat lirohen nga indi nekrotik i miokardit .

RRITJA E BIOMARKEREVE SPECIFIK TEK IAM

ENZIMA KOHA E PARAQITJAS PIKU PLAZMATIK NORMALIZIMI

PAS DHIMBJES

Mgb 2 orë 4-12 orë 24 orë

cTnl 2-6 orë 24-48 orë 5-10 dit

CK-MB 4-6 orë 18-24 orë 38-48 ore

CK Total 4-6 orë 24-30 orë 60 orëGOT 8 orë 24-48 orë 3-5

ditëLDH 24 orë 4-5 ditë 8-15

ditë

Diagnoza diferencialeDisseksioni i aortës

Stenoza e aortës Kolecistitis Spazmat ezofageale Ezofagiti Gastriti akut Refluksi gastroezofageal Miokarditi Perikarditi akut Pneumotoraksi Embolia pulmonare

Mjekimi

1.Trajtimi medikamentoz• Aspirina• Beta-bllokues• ACE inhibitor• Antagonistet e aldosteronit etj

2.Angioplastika dhe implantimi I stendeve koronare

3.Interventet kirurgjikale (CABGcoronary artery bypass surgery)

Mjekimi bashkekohor I IAM bazohet ne rikthimin eqarkullimit sa më të hershëm në zonën ishemike tëmiokardit qoftë me aplikimin e terapise fibrinolitike ose me aplikimin e interventeve urgjente koronare

Epidemiologjia

Sipas WHO (2002)-12.6 % e të gjitha vdekjeve në botë janë nga IAM.

Ne USA numri I të vdekurve nga IAM është dukshem më I larte sesa I atyre me sëmundje malinje. Një nga pesë te vdekur jane nga sëmundjet koronare.Numri I të atakuarve ne vit (USA) arrin shifren 1.500.000, ku 40% e tyre përfundojnë fatalisht.Cdo 65 sekonda një amerikan vdes nga IAM.

Cka e ben IAM aq sinjifikant?

Rrjedha dramatike , konsekuenca e madhe e mortalitetit ose insuficienca e zemres.Në vendet me te induastrializuara është shkaku me I frekuentuar I vdekjeve .

Ne Gjermani rreth 300.000 raste , ne SHBA rreth 1.500.000 ne vit.Ne Angli 300.000, prej tyre rreth 170.000 me përfundim fatal.Rreth 35% e pacientëve vdesin ende pa arritur ne spital.Nga të hospitalizuarit rreth 10% vdesin .Mosha mesatare e pacienteve te semure eshte 56 vjec.

SEMUNDJA ISKEMIKE E ZEMRËS

Sëmundja iskemike e zemrës mbetet sot një nga sfidat kryesore të mjekësisë kardiovaskulare. Megjithë masat e marra për parandalimin e sëmundjes si dhe arritjet më të fundit në trajtimin e saj, sëmundja ishemike e zemrës është shkaku kryesor i sëmundshmërise dhe vdekshmërisë në botën moderne. Për këtë arsye, njohja e saj dhe e mënyrave të trajtimit, është e një rëndësie thelbësore.

DIAGNOZA E SIZ

DIAGNOZA E BAZUAR NE KLINIKE

ELEKTROKARDIOGRAMA (EKG)

ANGIOGRAFIA

MARKERAT KARDIAKE

ELEKTROKARDIOGRAMA Ishemia ne sensin elektrik shprehet me

nje ndryshim te dhembit T qe deshmon per nje vonese te repolarizimit. Duke prekur ne fillim zonat subendokardiale, ishemia shprehet me dhembe T te gjere dhe shume te larte. Keto dhembe mund te jene shenja e vetme ne trasene e regjistruar ne oret e para te infarktit. Ne shumicen e rasteve, ne 3-4 oret e para ky dhemb T eshte bashkuar me ngritjen e segmentit ST duke realizuar nje vale monofazike te quajtur Vala Pardee.

ELEKTROKARDIOGRAMA Me pas dhembi T shkeputet nga korrenti I

lezionit dhe behet negativ I thelle,simetrik duke shprehur keshtu ishemine subepikardiale. Mekanizmi I permbysjes se dhembeve T lidhet me vonimin e repolarizimit, vektori I te cilit do te orientohet larg zones se ishemise, ne drejtim te indit joishemik. Dhembet T mund te mbeten te permbysura gjate gjithe jetes se te semurit ose pas disa muajsh ato gradualisht mund te kthehen ne norme.

TRAJTIMI I SIZ

Tajtimi medikamentoz

Trajtimi angioplastik

Trajtimi me operacion

TRAJTIMI ANGIOPLASTIKNjihet edhe si "balloni"; në anglisht njihet si PTCA - Percutaneous Transluminal Coronary Angioplasty.Bëhet nëpërmjet futjes të një kateteri në arterien femorale, dhe shtyrjes së kateterit deri në zemër në mbikqyrje me rreze X.Duhet bërë kur trajtimi me ilaçe nuk mjafton.Balloni është më pak i rrezikshëm sesa operacioniProblemi me angioplastikën është se në rreth 50% të rasteve ena koronare ribllokohet.Vendosja e mbajtëseve metalike brenda enëve koronare e ul në 20-30% mundësinë e ribllokimit.

TRAJTIMI ME OPERACION

Njihet edhe si "bypass"; emri i plotë i precedurës është CABG - Coronary Artery Bypass Graft.Qëllimi i operacionit është anashkalimi i pjesëve të ngushtuara të arterieve koronare. Për të realizuar këtë qëllim përdoren arteriet toracike interne ose copa nga venat e këmbëve.Gjatë operacionit hapet gjoksi, çahet dërrasa e krahërorit, dhe zemra ndalohet; gjatë kohës kur zemra është e ndaluar, gjaku kalon në një aparat të veçantë që e oksigjenon dhe kryen funksionin e pompës.Bëhet kur trajtimi me ilaçe nuk mjafton, të treja koronaret janë të bllokuara, ose 2 nga 3 koronaret e një diabetiku janë të bllokuara.

PARANDALIMI I SIZ

Rreziku per SIZ ulet me:› Menaxhimin e presionit te gjakut› Ndryshime ne stilin e jetes si:

Kryesisht ne nderprerjen e pirjes se duhanit Kryerjen rregullisht te ushtrimeve fizike Nje diete e kujdesshme Limitimi I perdorimit te alkoolit

DEPISTIMI I FAMILJAREVE

Keshillohen te gjithe pacientet me aksidente kardiovaskulare te parakohshme (meshkujt nen 55 vjec dhe femrat nen 65 vjec) te paralajmerojne familjaret e tyre te afert lidhur me riskun dhe t’i keshillojne per nje vizite depistuese te mjeku.

PUNUAN: ELIDA MUCA FJORALBA ZELA GLEDIA LICI RAHIME SULKO REZARTA HYSA