Barış Sanlıbarissanli@gmail.com

İçerikKereste KriziBalinalar ve petrol (10 dakika)Gelecek (5 dakika)

EnerjiPetrolDoğalgazElektrik

Hikaye1860-1920 arasındaAmerika’da“Odun/Kereste kıtlığı”Readings in Applied Microeconomics: The

power of the market, Edited by Craig Newmark. s.38-50

“The Timber Crisis” , Charles Maurice ve Charles W. Smithson

Zaman sırasıÖnce 1907’lerSonra 1860-18801880-18961896-19071908-1922

1900lü yıllara girerkenAmerika tarihindeki en hızlı ekonomik

büyümeyi yaşıyor, belki de tarihteki en hızlısıBüyümesi için kullandığı iki kaynaktan birini

tüketmek üzereydi: “odun” (diğeri demir)

Tüccarlar büyük bir kötümserlikle:Yeni ağaçlardan kat kat fazla ağaç

kesiliyorduVe demiryollarının sonu gelmiştiDemiryolları, senelik kereste tüketiminin

%20-25’ini gerçekleştiriyorduOdun tüketiminin çoğu demiryolu travers

(crossties) leri içindiHer sene bu traverslerin %15-20si

değiştirilmek zorundaydıVe odunun yerini alabilecek bir şey yoktu

İki seçenek vardıUS Orman Hizmetleri’nin önderliğinde

kıtanın tekrar ağaçlandırılmasıVeya odun kullanımında tasarrufu arttırarak,

ülkenin büyümesini yavaşlatmak veya durdurmak

Bunlar görünen tek tercihlerdi. Birileri çok hızlı birşeyler yapmalıydı.

Durum o kadar kötüydü ki, Yılbaşı Ağaçları yasaklanmıştı

Daha kötüsü: Carter, 1979’da Beyaz Saray’daki ağaçların ışıklandırılmasını reddetmişti

Diğer Başlıklar31 Aralık 1900: Kereste Arzının sonu6 Ocak 1905: Roosevelt: Kereste Kıtlığı yakın31 Ağustos 1908: Ormanları korumak için

yeni plan31 Ekim 1908: Ağaçlar yok oluyor, odun

kaynağı sona geliyor- çok israf edildi ve ikamesi yok

16 Aralık 1908: Ağaçları korumak için acil yasalar, 10 yıl içerisinde tüm ormanlar yok olacak

Ulusa Sesleniş 1907: “the country is unquestionably on the

verge of a timber famine which will be felt in every household in the land”

“ülke hiç şüphesiz bir kereste kıtlığının kenarında, bu öyle bir kıtlık ki, bu topraklardaki her bir hane tarafından hissedilecek”

Tüm konuşmada 7 defa kereste kıtlığından bahsediyor.

http://www.theodore-roosevelt.com/sotu7.html

The Depletion Myth, Sherry OlsonDoğrudan veya endirekt olarak hayat,

azalan odun arzı sebebiyle çok daha pahalı olacak. Amerikalılar, gelirlerinin çok daha gereksiz bir kısmını yiyecek,giyim,yakıt, ulaşım, eğlence, temel ihtiyaç ve lüks harcamalar için harcayacaklar, çünkü odun artık bol değil. Ve ekonomik cezalandırma zaman geçtikçe artacak, bunun tek bir çıkışı var, o da daha fazla ağaç yetiştirmek (Orman Hizmetleri yayını, 1923)

Krizin Başlangıcı : 1865-1896Sivil Savaş’tan sonra, Amerika tarihinin en

büyük büyümesini yakalamıştı.30 yıl içerisinde demir ağlar kıtanın tamamını

sarmıştı.Ekonomik büyüme için işçi lazımdı, bunlarda

Avrupa ve Asya’dan geliyordu.Petrol, demir,çelik, kömür ve petrol lazımdıPittsburgh, Minnesota, Appalachian,

Pennsylvania

Krizin başlangıcıSivil savaş’tan önce tarım arazilerine yer

açmak içinOrman yangınlarıTekrar ağaçlandırma yapılmıyorduBu yüzden demiryolları ağaç yerine kömür

kullanımına geçtiOdun ise: hafif, taşınabilir, inşa malzemesi,

tecrübesiz iş gücü için ideal ve çoktu

Bu büyüme yıllarındaAmerikadaki odun ekipmanları, dünyadaki

en gelişmiş makinelerdi, en hızlılarıydıDeğirmenler, çok kısa zamanda çok daha

fazla odun işleyebiliyorduFakat kimse Amerikan teknolojisi

kullanmıyorduHızlı olmasına rağmen, çok fazla talaşAvrupalıların ki daha yavaş, daha çok işçilik

istiyordu ama daha az talaş/kullanılmayan odun parçaları çıkarıyordu

Nathan Rosenberg1870’de Amerika’daki ve İngiltere’deki odun

işletmeleri kıyaslaması

“Amerika’daki kereste üretimi, kütükten son haline kadar, gerçek bir suç olarak adlandırabileceğimiz israf”

Amerika vs AvrupaAvrupa’da işçi ucuz, odun pahalıAmerika’da işçi pahalı, odun ucuz

Amerikan tüketicisi de “israf” ediyordu. Amerikadaki ocaklar Avrupadakilerden daha verimsiz, fakat daha rahattı (daha az işçilik- büyük parçalar)

Avrupada ise daha pahalı ve odun parçalarını daha küçük parçalara ayırdıktan sonra yerleştirebileceğiniz daha verimli ocaklar vardı.

İnşaat’taAmerika’da, Avrupa’da hayal edilemeyen

amaçlar için bile odun kullanılıyorduAvrupa’da taş veya demirin kullanıldığı her

yerde ağaç kullanıyorlardıÇok uzun dayanmıyorlardı, ama hızlı inşa

ediliyor ve az emekle halledilebiliyorlardı, malzemede çok ucuz

Demiryolları1870-1900’lere kadar demiryolları yıllık

tüketimin %25’ini tek başına tüketiyorduOdunlaKöprüler, traversler, arklar, tünneller, çitler,

telgraf telleri

Aslında oldukça verimli. Çünkü işçi pahalı, odun ucuz

1880-1896Demiryolları tehlikenin kokusunu alıp, harekete geçen

ilk sektördü. 3 yol vardı:1. Odun yerine alternatif ürünler kullanmak (farklı

ağaç ürünleri, çelik, beton)2. Odun israfını önlemek için tasarımları iyileştirmek3. Kimyasallarla odunların kullanımı sürelerini

arttırmak

Demiryolları, odun arzının azalacağından emindi ve verimli

odun kullanımını arttırmaya karar verdi

Ar-Ge 1896’ya kadar, odun ve ikameleri üzerine

birçok araştırma yaptılar Çelik, beton ve daha sık bulunan ağaç

ürünleri ile az bulunan türleri ikame ettiler Demiryolu stress araştırmaları traverslerin

kullanım sürelerini arttırdıBir ekonomik değer gördüler:1. Doğru kullanım için doğru tür2. Odunun doğru ön işlemlerden geçirilmesi

ile güçlendirilmesi, ömrünün uzatılması

1896’ya gelindiğinde demiryolları1. Doğru ön işlem2. Doğru tür seçimi3. Alternatif tasarımlar

Fakat bunlar odunun çok az olduğu yerler haricinde pek de kullanılmadı, ta ki fiyatlar çok daha yüksek seviyelere çıkana kadar

Örneğin köprü yapımıKöprü yapımında Gelişmelerle çelik ve demir köprüler

demirden daha maliyet efektif hale geldi1890’larda ilk parti dönüşüm yapıldı, özellikle

odunun pahalı olduğu yerlerde (Orta Batı’da)Bu dönüşümler odun fiyatları daha büyük

sıçramayı yapmadan yapıldı

“Odun ucuz olduğu sürece, verimlilik hazırlama programları odun fiyatına göre o kadar yüksek bir maliyet getiriyordu ki, eskisi gibi israf etmek daha ucuzdu”, Sherry Olson

Fakat 1885’de durumda bir değişiklik yoktu, ta ki 1896’da odun fiyatları

hızla artana kadar

1896’da fiyatlar artmaya başladı1896’dan 1907’ye fiyatlar çok arttı (bazı

ürünlerin fiyatları %500-%800) arttıBeton ve demirinki ise göreceli olarak düştüBir “kereste kıtlığı” koruma metodları

konusunda bir araştırma merakı başlattıysa,Fiyat artışı yeni gelişmelere kapıları açtı

Aslında devleti de dinledilerÖnce bol bol ağaçlandırma yapıldı, hatta bazı

demiryolları ormanlara yatırım yaptı.Fakat hem onların hem de Orman

Hizmetleri’nin inandığının aksine ağaçlar hızlı büyümüyordu

Hatta ekonomik olarak çok daha pahalıya geliyordu

Demiryolları, Orman Hizmetlerinin tavsiyeleri ile bir çok yanlış iş yaptı

VerimlilikDemiryollarıOdun korunması ve verimli kullanılmasına

yöneldiÖzel ve daha bol türler kullanıldıAraştırma ile demiryolundaki virajlarda farklı

mamuller kullanıldı

İki dönemGeçiş döneminde

Ön işlem ve koruma işlemleri popülerlik kazandı

1900-1914 döneminde iseYeni gelişmeler, bilimsel tasarımlar ve

ikameler (vagonların tamamen odundan tamaen metale geçmesi)

1922’de sorun çözülmüştü

Hikayenin ikinci kısmı balinalarla

Balina Yağı ve Fiyat

Genel Enerji

Petrol’de izlenen yollar

Korkunun Kaynağı

Fiyat Tahminleri

0.00

20.00

40.00

60.00

80.00

100.00

120.00

1985 1986 1987 1988 1989 1990 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007

AEO 1982

AEO 1983

AEO 1984

AEO 1985

AEO 1986

AEO 1987

AEO 1989*

AEO 1990

AEO 1991

AEO 1992

AEO 1993

AEO 1994

AEO 1995

AEO 1996

AEO 1997

AEO 1998

AEO 1999

AEO 2000

AEO 2001

AEO 2002

AEO 2003

AEO 2004

AEO 2005

AEO 2006

AEO 2007

AEO 2008

Gerçek değer

EIA - Petrol Fiyat tahminleri ve sapmaları - Eylül 2008

Örnek: OPEClemekte olan bir ülke

Esneklikler: (Ham petrol talebi için)

OPEC Gelir Esnekliği: 1.32 *

OPEC Fiyat Esnekliği: -0.2 *

OPEC Arz-Fiyat Esneliği : 0.1

* Understanding Crude Oil Prices, James D. Hamilton, The Energy Journal, 2009 Volume 30 N 2

Doğalgaz

DoğalgazDoğalgaz fiyat endekslemesiHub’lar Hub’lara göre referans fiyatlar?TPAO’nun 2017’de bulacağı o büyük

doğalgaz rezervi iç piyasamızı ve tüketimi nasıl şekillendirir

ElektrikEdison ve Tesla’dan bugüne şebekeEski konseptler canlanıyor?-Microgrid

Düzenleme-Evden araç şarj edebilirmiyim, ona da marker mı istenecek

İnsan Kaynağı eksikliği

Teşekkürlerbarissanli@gmail.com