SENWES 'n Jongboer wat kennis najaag 'n Jongboer wat kennis

SENWES

scenarioJunie 2011

TOEKOMSGELUK

JACO MINNAAR:

STAAN OP MET ’N

HALFVOL BEKER KOFFIE

’n Jongboer watkennis najaag’n Jongboer watkennis najaag DIEREVOEDING-UITGAWE

1

SENWES Scenario<< >>Junie 2011 • www.senwes.co.za

ALGEMEEN 3 ALLES EN NOG WAT: Spotprent; Sê Wie; Uit

Ouma se medisynekas en meer55 LEEFSTYL: Resep; Fliekresensies, Op die

boekrak56 DRUPPELS OP DIE DAK: ’n Oornat najaar

realiseer RUBRIEKE50 VIR DIE SIEL: Ek wens...54 AGRI-WENKE: Bepaal nou jou grondpotensiaal68 IN MY VISIER: Ewige rus KOMPETISIE67 Win a coffee bar!

NUUS57 Monsanto spog met nuwe fasiliteite60 NAMPO 2011: Dis g’n wolhaarstorie63 Prestige sportaand bevorder plaasveiligheid64 Jong entrepreneur slaan kishou65 Spinners-finaal kortgeknip weens reën

PROMOSIE-ARTIKELS25 KK Animal Nutrition: Fosfaat vir optimale

produksie en reproduksie30 Nutri Feeds maak BIELIES van BEESTE 40 Efekto: Kumulus neem kommer oor

swamsiektes weg59 Die landbousektor is nie immuun66 Molatek stel sy nuwe lekblokreeks bekend

REDAKTEURSBRIEF 2 Die inspirasie in my lewenstrollie

HOOFSTORIE 4 Village skenk sakke vol geluk myn van steenkool LANDBOU-TEGNIEK10 Beespresisieboerdery is nie vuurpylwetenskap nie14 Voorkom erge brande vanjaar

SENWES VILLAGE19 104 ha spuitwerk binne vier seisoene20 John Deere clothing – Dear you’ve got the look22 Klante in hul noppies met Potch Village

SENWES GRAINLINK23 Belangstelling in HOSO neem toe 24 Cargill loer in by Senwes silo 26 Hoekom die 2010/2011-seisoen onthou sal word32 Inligtingsvergaderings maak produsente touwys32 Ontmoet vir Mauritz32 Senwes kry stoel op GOSA-raad32 Streeksbestuurder vir Bloemfontein KOLLIG OP ANTON BOTHA34 Jongboere honger om te leer by ander SENWES CREDIT41 ’n Voorreg om met produsente te werk TOEKOMSBLIK42 Gee jou toekomsgedagtes daagliks kos DEVELOPING AGRICULTURE46 Tracking the progress of livestock farming

TERUGBLIK52 1911-landboukwessies steeds op ons voorstoep

– Deel 2 Dui Senwes Scenario-artikels aan wat beskikbaar is op Senwes se webwerf by www.senwes.co.za

OP DIE VOORBLAD

Jaco en sy vrou, Nicolene, saam met hul dogtertjie, Henke (3). Jaco is die wenner in vanjaar se Vrystaat Jongboer van die Jaar-kompetisie. Hy het op 13 Meivan jaar met die media, ander jongboere en landboukundiges uit die bedryf oor sy boerdery-praktyke gesels. Die foto is deur Ruth Davies geneem.

JUNIE 2011 • DIEREVOEDING-UITGAWEinhoud

•••

O

JmJVkvjupd

www.senwes.co.za • Junie 2011

2

SENWES Scenario<< >>

2

HOOFREDAKTEUR Johan Grobler, Assistent Hoofbestuurder:

Korporatiewe Bemarking, Senwes, Tel: (018) 464-7199

E-pos: [email protected]

UITGEWER Johan Smit, Infoworks

Tel: (018) 468-2716 Sel: 082 553 7806 E-pos: [email protected]

REDAKTEURRuth Davies, Infoworks

Tel: (018) 468-2716 Sel: 083 583 5243E-pos: [email protected]

MEDEWERKERS Koos Barnard, ds Willie Botha, Izak du

Plessis, Johan du Toit, JanDirk Engelbre-cht, Thys Grobbelaar, Ilana Koegelenberg,

Ronél Koen, Gerrit Oosthuizen, Peter Mascher, Jacques Odendaal, Johann Pre-torius, Malcolm Procter, Mariana Purnell,

Castuff Sekgala, Theo Venter.

ADVERTENSIES Ingrid Bailey, Infoworks

Tel: (018) 468-2716 Sel: 082 744 6971 E-pos: [email protected]

UITGEGEE EN GRAFIES VERSORG DEUR INFOWORKS

Uitlegkunstenaar: Mercia VenterTel: (018) 468-2716, Postnet Suite 32,

Privaat sak X10, Flamwood, 2572

SUBSKRIPSIE Gerda Müller, SenwesTel: (018) 464-7566

Faks: (018) 464-7702 E-pos: [email protected]

EIENAAR Senwes, Posbus 31, Klerksdorp, 2570

Tel: (018) 464-7800

DRUKWERK Colorpress

Tel: (011) 493-8622

• Alle regte van die inhoud van Senwes Scenario word voorbehou ingevolge die bepalings van Artikel 12 (7) van die Wet op Outeursreg. • Die eienaar en uitgewer aanvaar nie aanspreeklikheid vir enige uitlatings in advertensies, promosie-artikels of deur medewerkers nie.

SENWES SCENARIO

••• REDAKTEURSBRIEF

Die inspirasie inmy lewenstrollie

Ek kan nie sommer maklik maandeliks uit die kruidenierswinkel stap sonder om ’n tydskrif in my kruidenierstrollie te sit nie. As ek tuis kom en ek besef ek het nie ’n draai by die tydskrifrak gemaak nie, klim ek net daar en dan weer in my motor om my inspirasie vir die maand te gaan haal – my maandelikse tydskrif (en moenie die sjokolade slab vergeet vir daardie ekstra tikkie inspirasie nie).

Die tydskrifte Finesse en Lig is die soort leesstof wat my inspireer in die lewe, want daarin vind ek ware verhale en getuienisse, stories en foto’s wat my breed laat glimlag en artikels wat my baie naby aan trane kry...Ek tel my seëninge wanneer ek dié tydskrifte neersit en moet myself gereeld daaraan herinner om ewig dankbaar te wees vir die lewenspakkie wat aan my toevertrou is.

In Meimaand kon ek my tydskrifgeld spaar, wantek het ’n bondel inspirasie gekry toe ek die dank-baar heidstories van die elf verskillende welsyn-organisasies, wat geld ontvang het in Senwes Village se “From Greens 2 Dreams”-veldtog, hoor en die foto’s wat hulle vir my ge-e-pos het, bekyk. Mense of organisasies wat ander help en weer ’n glimlag op hul gesigte sit, al is dit net om in hul basiese behoeftes te voorsien, maak my opgewonde. Om meer oor dié veldtog te lees, blaai na bladsy 4 van dié uitgawe.

Moet ook nie nog ’n stukkie inspirasie in hierdie

uitgawe misloop nie, want ons het gaan aanklop by Johann Pretorius, ’n voormalige produsent in die Wesselsbron-distrik. Vandag het hy sy eie besigheid genaamd Quanlim-Life, waar hy mense se gedrag analiseer. Agri NW se Jongboerkonferensie-tema het gelui: “Boerdery is nie kinderspeletjies nie!” Johann gee op bladsy 40 vir produsente advies oor hoe hul psigiese uitrusting vir vandag en in die toekoms moet lyk om die uitdagings van boerdery aan te vat.

Senwes Scenario is in Junie vanjaar net bietjie meer as ’n jaar oud. Baie dankie vir die terugvoer wat ons redaksie die afgelope jaar op hierdie tydskrif gekry het. Daar is nie ’n uitgawe wat verby gaan sonder dat ons ’n e-pos of oproep van een of meer van ons lesers ontvang nie. Die terugvoer motiveer ’n mens om die tydskrif tot nóg hoër hoogtes te neem. Indien jy enige terugvoer van jou eie wil gee óf navrae het, stuur ’n e-pos of skakel ons gerus – ons hoor graag van jou!

RuthSenwes Scenario is in 2010 deur die Suid-Afrikaanse

Publikasie Forum (SAPF) aangewys as die Beste Eksterne Tydskrif met ’n beperkte begroting.

Ruth Davies

3


>> SAYS WHO?

>> SÊ WIE?

Middle age is when your age starts to show around your

middle. – BOB HOPE –

Daar is drie maniere waarop jy jou geld kan

verloor: deur dit op vroue te verkwis,

deur dit weg te dobbel, of deur deskundiges aan te stel. Hiervan

is vroue die lekkerste, dobbel die opwindend-

ste en deskundiges die sekerste.

– GEORGES POMPIDOU –

Pieter & Tsepo

18 Mei was ’n vakansiedag weens die munisipale verkiesing. Dit het gelei tot ’n rekordbywoning vir een dag van die NAMPO Oesdag – en gevolglike verkeersopeenhopings van etlike kilometers.

ALLES EN NOG WAT • THIS AND THAT •••

Albert Einstein was once offered the Presidency of Israel. He

declined saying he had no head for problems.

Source: http://www.digital-karma.org/Source: www.http://webecoist.com/

>> UIT OUMA SE MEDISYNEKAS

Bron: http://www.sariemarais.com/boererate.html

Verfkolle: Verfkolle op vensters kan met asyn ver-wyder word. Die asyn sal op die koop toe ook help om jou vensters silwerskoon te maak as jy dit by die vensters se waswater gooi. Stank in yskas of vrieskas: Plaas ’n deurgesnyde pynappel of ’n oop botteltjie met vanieljegeursel in die yskas. Of neem ’n halwe suurlemoen, maak dit amper leeg met ’n lepel, vul met sout en plaas in ’n bakkie agter in die yskas of vrieskas.Kopluise: Meng ’n halwe koppie kookolie en ’n halwe koppie asyn en vryf dit in die hare in. Los so lank as wat moontlik is en was dan die hare. Of smeer suur-lemoensap kwistig aan die hare en was ’n rukkie later met gewone sjampoe.Laventeltee: Aanbeveel vir spanningshoofpyne, lighoofdig-heid, naarheid, spierspanning, slapeloosheid en depressie. S

e

e en was ’n rukkie later

erate.htmlllll

The Malaysian orchid mantis (Hymenopus coro-natus), also known as the pink orchid mantis or Malaysian orchid praying mantis is a mantis from Malaysia, Indonesian and Sumatran rain forests. These mantises thrive in humid, warm areas of south Asian rain forests.

They can be found in papaya trees, orchids, or frangipani trees with flowers. Adults will eat anything they can catch; this includes small lizards, bees without stingers, house flies, butterflies, moths and other non-venomous flying insects.

This specie is characterised by brilliant and beau-tiful colouring and an unusual structure; their four walking legs resemble flower petals and the coloura-tion of their bodies tends to match the environment in which they were raised. It has been theorised that humidity and intensity of light play a large role in the final colouration of the adult. S

Flowery praying mantis


4


4 ••• HOOFSTORIE

Net soos dié organisasies die toekoms van ander meer rooskleurig probeer maak, het Senwes Village vanjaar vir elf nie-winsgewende, geregistreerde welsynsorganisasies hoop gegee deur vir elkeen ’n gedeelte van die R151 000 wat by Senwes se jaarlikse Village Verskaffersgholfdag einde verlede jaar ingesamel is, in hul bankrekening oor te betaal. Die veldtog staan bekend as “From Greens 2 Dreams”.

Die publiek kon in Maart vanjaar via Senwes se webtuiste ’n welsynsorganisasie, wat in OFM se bedieningsgebied geleë is en wat in ernstige nood verkeer, vir die skenking nomineer deur die organisasie se behoefte kortliks te beskryf. Ná die nominasieproses het ’n Senwes Village komitee die 30 nominasies gekeur, waarna 15 kwalifiserende instansies op die web geplaas is.

In April kon die publiek vir die 15 organisasies gaan stem, waarna die komitee uiteindelik elf gekies het. Dié organisasies is tydens ’n regstreekse uitsending op OFM bekendgemaak. “Meer as 600 stemme in totaal is vir die 15 organisasies ontvang. Viljoenskroon Jeugsorgsentrum en Wolmaransstad Tehuis het die meeste stemme ontvang en het ook die presiese bedrag geld ontvang wat hulle versoek het,” het Wimpie Muller (Bestuurder: Strategiese Projekte, Senwes Village) gesê.

“Die keuringsproses was baie moeilik. Ons sou baie graag in almal se behoeftes wou voorsien,

Village skenk sakke vol gelukKOS, KLERE, KOMBERSE, TOILETWAREEN VERBLYF. HIERDIE IS VOORBEELDEVAN ALLEDAAGSE LEWENSBENODIG-HEDE, WAT BAIE VAN ONS AS VANSELFSPREKEND AANVAAR, MAAR IN DIE WÊRELD DAAR BUITE IS DAAR WELSYNSORGANISASIES WAT NIE WEET HOE HULLE IN DIE DAG VAN MENSE OF DIERE GAAN OMSIEN AS HIERDIE BASIESE BEHOEFTES NIE VANDAG GESTIL WORD NIE.

maar ons moes die uitreiking hanteer en fasiliteer met die realiteit dat hulpbronne, in welke geval ook al, altyd een van ons grootste beperkings sal bly,” het Frans du Plessis (Hoofbestuurder: Senwes Village) gesê.

Op die vraag of die projek suksesvol was, was Du Plessis se antwoord: “Absoluut! Daar is ’n Bybelse waarheid wat my aan die volgende herinner – ‘it is in giving that we are receiving’. Die projek het my per -soonlik opnuut laat besef hoe bevoorreg ons regtig is en hoe onnodig ons mensdom elke dag kla. Die wonderlike gevoel dat ons met hierdie projek ’n verskil in baie mense se lewe kon maak, het geen prys nie.”

Du Plessis meen die projek is maar net die begin van ’n nuwe droom van Senwes Village om op ’n deurlopende basis uit te reik na die nood in die landelike gemeenskappe waar Senwes sake doen.

Elkeen van die organisasies wat by die liefdadig-heidsprojek baatgevind het, het hul grootste dank-baar heid uitgespreek. Hier vertel hulle kortliks oor hul organisasie en hoe hulle die donasies gaan aanwend of reeds aangewend het:

WIE IS ONS?Die Stilfontein DBV is ’n komitee van agt lede wat vrywilliglik hul tyd afstaan om fondse in te samel deur pannekoek te bak, boeke te verkoop en blik te skud. Vele ander geldinsamelingsaksies word gehou ten bate van die DBV.

> TEKS: RUTH DAVIES> FOTO’S: PAUL VAN BILJON EN VERSKAF

5


5HOOFSTORIE •••

DIE OFM-OPROEPOns was baie opgewonde toe ons hoor dat die DBV op die kortlys was vir ’n skenking. Ons sekretaresse was so op haar senuwees toe OFM haar bel, dat sy die helfte van wat sy wou sê vergeet het. Ons is baie dankbaar vir die skenking wat ons gekry het. Enige bedrag sou welkom gewees het.

GELD WORD GEBRUIK VIR...Die geld gaan ons aanwend om hondekos en katkos aan te koop en dit sal ook vir veeartskostes gebruik word. Daagliks word daar al hoe meer diere by ons DBV gelos, want met die ekonomie van vandag sukkel mense om hulle diere behoorlik te versorg.

ONS SÊ…Die veldtog was ’n baie goeie idee, want dit het so baie liefdadigheidsorganisasies ’n hupstoot gegee. Ons hoop dit word ’n jaarlikse instelling en dat dit almal se wildste drome sal oortref met ’n groter bedrag geld wat gedeel kan word tussen meer en meer behoeftige organisasies. • Vir enige skenkings, skakel vir Nicolene Thomp-

son by (018) 484-3727.

WIE IS ONS?Hierdie gemeente het ’n baie aktiewe welsyns orga -nisasie genaamd Hananja – “Wat die Here genadig lik gegee het” – wat binne en buite die gemeente aan 13 gesinne op ’n maandelikse basis kos voor sien. Die kospakkie bevat basiese voorraad en ons probeer sover moontlik die nodige vir ten minste twee weke aan hierdie hulpbehoewende gesinne te gee.

DIE OFM-OPROEPEk was baie opgewonde toe ek die oproep ontvang en so dankbaar! Dit is vir ons ’n voorreg om verant-woording te doen van enige skenking van enige aard.

GELD WORD GEBRUIK VIR...Kort nadat ons die geld ontvang het, het ons 40 komberse daarmee aangekoop. Ons het die gemeente gevra om ons in kennis te stel indien hulle weet van mense wat nie komberse het nie, sodat ons dit aan hulle kan gaan uitdeel.

ONS SÊ…Dit is werklik wonderlik om te weet dat daar nog

organisasies is wat betrokke is in die gemeenskap en ook so ’n bydrae aan minderbevoorregtes maak. Die Bybel leer ons dat ons nie vir mense net die Evangelie moet gee nie, maar dat dit ook ons plig is om aan ander iets te gee om te drink, te eet en aan te trek. Daarom kan ons nie anders as om vir Senwes baie dankie te sê vir die verskil wat hulle in 40 ander mense se lewens die winter gaan maak nie. Mag die Here julle seën en elke ander organisasie vir wie julle ’n skenking gemaak het. • Vir enige skenkings, skakel vir Pastoor Tom

Bekker of sy vrou, René, by 082 928 2894.

WIE IS ONS?Om uit te reik na kinders wat nie pa’s het nie, asook weduwees – deur aan hulle fisiese, emosionele en geloofsbehoeftes te voorsien. Ons reik ook uit na die slagoffers wat deur rampe soos vloede, aardbewings ensovoorts getref is en ons help mense om hul doel en plek in die lewe te vind deur avontuurkampe aan te bied.

DIE OFM-OPROEPDie een woord wat by my opgekom het, was: “Dankbaar” én natuurlik was ek baie bly. Baie dan kie Senwes Village!

vervolg op bladsy 6


6


••• HOOFSTORIE

GELD WORD GEBRUIK VIR...Jak 1:27 voorsien kospakkies aan die behoeftiges (meestal vrouens en kinders) hoofsaaklik in die KOSH-area. Die families is afhanklik van borge en donasies, omdat die pa die gesin verwerp het en die ma haar bes doen om hulle aan die lewe te hou.

ONS SÊ…Dit is wonderlik om te weet daar is nog mense wat omgee in ’n wêreld wat so koud soos geld geword het? Dit wat julle gedoen het sal tot in ewigheid ego. Mense se lewens en toekoms sien beter daar uit, omdat julle bereid is om te saai en om te gee. • Vir enige skenkings, skakel vir Hennie van Vreden

by 073 494 0362.

WIE IS ONS?Die sentrum het 41 woonstelletjies, ’n kombuis, eet saal, haarsalon, biblioteek en kantore met par -kering. Silwerbron is ’n selfsorgeenheid. In Maart- maand hou Silwerbron basaar en die hele sentrumen gemeenskap van Wes sels bron word betrek.Kwar taalliks hou ons fondsinsamelings om ons fondse aan te vul met die verkoop van tuisgebakte brood, sop, etes ensovoorts.

DIE OFM-OPROEPElke radio in die sentrum was ingeskakel op OFM

toe ons die oproep met die goeie nuus ontvang het. Hierna was dit net trane van blydskap en dankbaarheid wat gevloei het.

GELD WORD GEBRUIK VIR...Die geld gaan aangewend word om die inwoners, waarvan die meeste pensioenarisse is, te subsidieer met etes.

ONS SÊ…Ons dank gaan uit aan Senwes Village en al die borge wat die veldtog moontlik gemaak het. Dit was ’n groot sukses en ons is dankbaar dat die geld verdeel was onder die verskillende organisasies. Dit het ook ouer en kind bymekaar gebring om weer iets saam te doen.• Vir enige skenkings, skakel vir Marlene Jordaan

by (057) 899-2603.

WIE IS ONS?Ons is ’n voltydse versorgingsfasiliteit. Die primêre versorging van 150 sorgbehoewende kinders word waargeneem op ’n deurlopende basis. Agt huiseen-hede op die terrein huisves elk ongeveer 20 kinders. Terapeutiese dienste asook ontwikkelingsprogramme word deur professionele personeel aangebied.

DIE OFM-OPROEPDit was regtig baie opwindend toe die oproep deur kom. Ons word dikwels genader aangaande moontlike donasies en dan realiseer dit nie – so ’n mens leer maar om nie te vroeg bly te raak nie. Die geld wat ons ontvang het, het groot verligting gebring. Die kleuterhuis op die terrein het feitlik nou in ’n babahuis verander. Dit is bitter sleg dat die kinders wat ons inneem, al hoe jonger raak. Ons

jongste babatjie is vyf maande oud.

GELD WORD GEBRUIK VIR...Doeke, doeke, doeke en nogmaals doeke! Elke sent gaan aangewend word vir die aankoop van

doeke.

vervolg van bladsy 5

Village skenk sakke vol geld

van

www.senwe

jongste baoud.

GG

wdo

7


HOOFSTORIE •••

ONS SÊ…Senwes is vir ’n hele paar jaar betrokke by ons kinderhuis en is al deel van ons familie. Ek kan enige tyd ’n behoefte deurgee en ek weet ons kan altyd op Senwes staat maak. Die versorging, omgee en oop harte van al die Senwesters word opreg waardeer. Dit is baie jammer dat daar so min maatskappye soos Senwes is wat regtig tyd maak om na minderbevoorregtes om te sien. Ek kan maar net weer uit die diepte van my hart dankie sê aan elkeen wat elke moontlike geleentheid aangryp om ’n verskil in die kinders se lewens te maak – julle is baie spesiale mense.• Vir enige skenkings, skakel vir Anita Kent by

(018) 464-1888.

WIE IS ONS?Die jeugsorgsentrum is afhanklik van donasies om-dat ons net R12/kind/dag van die staat ontvang. Die sentrum kan twaalf kinders, ses dogters en ses seuns van verskillende rasse en kleur akkom-modeer. Die kinders se ouderdomme wissel van 5 jaar tot 15 jaar.

DIE OFM-OPROEPOns was so verras! Die wind was totaal en al uit my seile gevat. Ek het begin huil van opgewondenheid! Die kinders het na my toe gehardloop en my vas-gehou. Hulle het geskree van opgewondenheid: “Tannie Patsy, het tannie gehoor ons het R40 000 gekry!”

GELD WORD GEBRUIK VIR...Ons werk volgens ’n begroting en ons het ’n tekort van R80 000 vir die jaar. Die geld sal gebruik word om noodsaaklikhede vir die kinders aan te koop. Ons is so opgewonde oor die skenking – dit was werklik ’n antwoord op ons gebede.

ONS SÊ…Ons dink dit is die wonderlikste veldtog wat Senwes Village geloods het. Deur hulle veldtog het hulle kindertjies se harte verbly deur vir hulle kos en lekker warm klere vir die winter te kon gee. “Dankie” klink so gering, maar wees verseker dat hierdie “dankie” opreg uit ons harte kom.• Vir enige skenkings, skakel vir Patsy Stafford by

(056) 343-2428. vervolg op bladsy 8

WIE IS ONS?Ons skool is vir intellektueel-erg gestremde leer ders, waarvan sommige ook fisies gestrem is. Die skool het ’n personeelkorps wat bestaan uit die hoof, drie huismoeders, ’n senior admini strasie-klerk, ’n skoolsuster, vier klasassistente en elf onder wysers, ’n busbestuurder en agt skoon makers.

DIE OFM-OPROEPDie oulikste deel was toe JJ Jacobs van TLC Fire (voorheen verbonde aan Senwes) by die skool ’n draai kom maak het ná OFM se aankondiging dat ons R4 000 ontvang. Sy assistent wat gereeld die skool se brandblussers diens, het oor die radio gehoor ons benodig rookverklikkers. Die kwotasie wat hy gegee het, was heelwat beter as die vorige kwotasie. Dankie Senwes Village!

GELD WORD GEBRUIK VIR...Amptenare van die Noordwes Onderwysdepartement het die skool op 25 Januarie 2011 besoek en beklemtoon dat daar rookverklikkers in die koshuis geïnstalleer moet word. Iewers moes ons by die begroting geld afknyp om in hierdie noodsaaklikheid te voorsien. Dit het regtig gevoel asof Kersfees aanbreek toe ek hoor dat ons 21 rook verklikkers, en nie net ’n paar in die gange nie, kan installeer.

ONS SÊ…Almal wat na OFM geluister het, dink dit is ’n baie oorspronklike manier om geld aan organisasies te skenk, maar dit bly nog vir my ongelooflik dat Senwes Village aan Janie Schneider gedink het – julle is gawe bure. Baie dankie Wimpie en jou span!• Vir enige skenkings, skakel vir Suzie Meyer by

(018) 462-4954.

WIE IS ONS?By die aftreeoord is daar ’n 24-uur-versorgings-eenheid, wat akkommodasie en versorging vir die minderbevoorregtes en siek bejaardes bied.

DIE OFM-OPROEPVir ons organisasie is dit ’n manier om sigbaar in die omgewing te wees en om kinders wat nog nie met

“It is in giving that we are receiving.”


8


••• HOOFSTORIE

ouers wat 24 uur ’n dag versorg moet word te doen gehad het nie, bewus te maak van die behoefte wat daar is om vir dié persone te sorg en dat dit ongelukkig ’n baie duur diens geraak het.

GELD WORD GEBRUIK VIR...Die bedrag geld sal die finansiële las om vir die per-sone te sorg, ligter maak. Daar is so baie bejaardes wat op ’n minimum pensioen leef en nie eens die basiese benodighede soos kos met voedingswaarde, warm klere en toiletware kan bekostig nie. Baie kan ook nie ’n mediese fonds bekostig nie.

ONS SÊ…Dit was ’n uitstekende manier om die geld wat inge-samel is, aan te wend. Ons verstaan die behoef tes van ander soortgelyke organisasies en op dié manier het julle gehelp om die finansiële las van meer aseen organisasie ligter te maak. Baie dankie vir jullebereidwilligheid om om te gee en die bydrae wat julle tot liefdadigheidsorganisasies in die area gemaak het. • Vir enige skenkings, skakel vir Karin Reyneke by

(018) 462-9818.

WIE IS ONS?Die Vrystaat Versorging in Aksie (VVA)-groep onder -

steun ouetehuise, welsyn en nog vele meer instan -sies met die bestuur van hierdie genoemde een-hede. Hulle doel is om te kyk of ons binne die wetlike aspekte en reëls en regulasies van ons land funksioneer. Huis Maranata se hoofdoel is om al die behoeftes van persone in nood, op welke vlak ook al, aan te spreek.

DIE OFM-OPROEPOns was vreeslik opgewonde en in ons noppies én natuurlik verras toe ons die oproep kry. Elke bydrae is vir ons ’n riem onder die hart en ons dank gaan uit aan Senwes vir hierdie pragtige gebaar.

GELD WORD GEBRUIK VIR...Ons spaar tans vir ’n verkoelingstelsel in ons kombuis. Dit word tot 48°C in die kombuis in die somer. Hierdie geldjie is dus baie welkom. Dit sal ons inwoners ook in staat stel om self ons kombuis te kan gebruik.


Village skenk sakke vol geldJy kan ook ’n verskil maak!

Indien jy self ’n skenking, van watter aard ook al, aan een van die organisasies wil maak, skakel die

betrokke persoon vir meer inligting.

Jy kkanan o ooko ’n Jy kkanan oooko ’nverskil maakak!!verskil maakak!!

InInIndididienene j jy y self ’n skenking, vavan n InInInddd enene j jy y self ’n skenking, vavannwawatttttterere a aard ookk allal, aaaaaann n eeeen n vavann ddidie e wawatttttterer aard ookk alal, aaaaaann eeeenn vavann didieeorganisasiisieseses w il maak, skakek ll didie organisasiisieseses wil maak, skakek l idie

betrokke ppererrsososoono vir meer betrokke ppererrsososoon vir meer inliliigtgtgtgtininingg.g inligtgtgtininingg.g

9


HOOFSTORIE •••

ONS SÊ…“We honour your commitment and salute your efforts” – ek kan dit nie beter in Afrikaans sê nie. Dankie dat julle aan ons dink en ons in ’n posisie stel om ons drome waar te kan maak. Julle is great! • Vir enige skenkings, skakel vir Corrie

Bezuidenhout by (056) 515-2003.

WIE IS ONS?Pet Action Group is ’n diere-welsynsorganisasie wie se doelwit dit is om ’n verskil in die lewens van honde en katte in minderbevoorregte woongebiede in en om Bloemfontein te maak. Hierdie gebiede sluit ook sommige dele in soos die plotte op Estoire, waar baie mense in karavane en sinkhuisies bly asook dele van die lokasie. Pet Action se hoofdoel is die sterilisasie asook die behandeling van siek honde en katte.

DIE OFM-OPROEPWat ’n verrassing was dit nie toe OFM ons bel – onswas so opgewonde! Ons is in ekstase oor die voor-uitsig dat ons baie diere sal kan help met hierdie geld.

GELD WORD GEBRUIK VIR...Op die oomblik het ons omtrent 20 honde en katte op ons sterilisasielys. Die geld gaan dus aangewend word vir die sterilisasie/kastrasie van hierdie honde en katte (meestal diere op die plotte en in die lokasie).

ONS SÊ…Die “nomineer en stem”-veldtog is beslis ’n wenner en Senwes kan gerus ook ander instansies uitdaag om so iets te loods. Ek dink ander instansies kan baie leer by Senwes en behoort ook hulle voorbeeld te volg. Dit voel vir ons deesdae of daar veral baie klem gelê word op kanker en minderbevoorregte kinders (wat natuurlik ook baie belangrike sake is), maar dikwels vergeet groot instansies dat die diere maar net so swaarkry soos mense en dat hulle dikwels agterweë bly met sulke kompetisies. • Vir enige skenkings, skakel vir Judy van Zyl by

083 637 8491.

WIE IS ONS?Die tehuis is in 1979 gestig as ’n inisiatief van

die plaaslike NG-gemeente. Aanvanklik was die meerderheid inwoners welgestelde mense en min van hulle het werklik sorg nodig gehad. Oor die jare het die prentjie drasties verander en het ongeveer 70% van die inwoners deurlopende sorg nodig. Gedurende 1995 het NG Welsyn, Noordwes, die bestuur en beheer van die tehuis oorgeneem.

DIE OFM-OPROEPToe ons die middag ’n oproep van OFM kry, was ons onder die indruk dat ons moontlik een van die potensiële begunstigdes kon wees. Indien ons iets sou “wen”, sou dit nie meer as R5 000 wees nie. Groot was ons verbasing toe ons van Rian van Heerden (OFM) verneem dat ’n bedrag van R55 000 aan ons toegeken is.

GELD WORD GEBRUIK VIR...Die grootste deel van die fondse gaan aangewend word om inwoners wat nie die volle losiestarief van R3 930 per maand kan bekostig nie, te subsidieer. Ons gaan ook van die geld aanwend om matrasse vir die inwoners aan te skaf, om uitgediendes te vervang.

ONS SÊ…Ons het baie goeie terugvoer uit die gemeenskap gekry oor Senwes se betrokkenheid en veral oor die feit dat die tehuis by die veldtog gebaat het.• Vir enige skenkings skakel vir Schalk Hoon by

(018) 596-1159. S

Afrivet; Agrinet; Bolt Engineering; Caltex; Cape Gate; Ceva; Cipla; Coopers; Discount used tractor parts; Efekto; Engen; Falken Equipment; First National Battery; Gundle Plastall; Intervet; John Deere; KK Animal Nutrition; Macsteel; Merial; Mnr Michael Mann; Molatek; Omnia; Pannar; Partrite; Profert; Robert Bosch; Skynet Express;

Swavet; Vaal de Gráce; en Willard Batteries.

Ruth Davies is die Redakteur van Senwes Scenario. Skakel haar by (018) 468 2716 of stuur 'n e-pos na [email protected].

>>


10


10 ••• LANDBOU-TEGNIEK

Daar bestaan verskeie definisies vir presisieboerdery, wat meestal vanuit die saai vertak-kings gegenereer is. Volgens Gerrit Bezuidenhout (2010) definieer Martiens du Plessis (Grondkundige: NWK) presisieboerdery kortliks soos volg: “om die regte ding, op die regte plek, op die regte tyd te doen met die kleinste impak op die omgewing,” of soos Astrid Hattingh (Akkerboukundige: Oliesaad-gewasse, LNR-IGG, 2006) sê: “Presisieboerdery is om met die bestuur van insette die spyker op die kop te slaan, in plaas van ’n skoot in die donker te skiet”.

Veeprodusente kan met hierdie definisie iden-tifiseer en toepassings vir presisieboerdery in hulle

Beespresisieboerdery

is nie vuurpylwetenskap nie

> TEKS: IZAK DU PLESSIS

PRESISIEBOERDERY PRAKTYKE IN DIE SAAI BOER DERY-VERTAKKINGS IS AL ’N GERUIME TYD LANK BEKEND EN WORD AL HOE MEER TOEGEPAS. IN TERME VAN DIE VEEVERTAKKINGS IS DIT EGTER NOG ’N RELATIEWE NUWE BEGRIP EN MIN VEEPRODUSENTE IS DAAROP INGESTEL – WAARSKYNLIK OMDAT MIN PRODUSENTE DIT DOELBEWUS EN BEWUSTELIK TOEPAS. OM HIERDIE STELLING TE VERSTAAN, MOET ONS EERS DIE BEGRIP VAN PRESISIEBOERDERY VERSTAAN.

veevertakkings daarvoor vind. Presisieboerdery vind reeds inslag by al die aspekte van veeboerdery soos, siekte-, voeding-, weiding- en reproduksiebestuur, seleksie, teeldoelwitte en rekordhouding. Meestal is volledige vooruitbeplanning al ’n groot stap in die rigting daarvan om meer presies te boer.

Daar kan boeke oor elke onderwerp van presisie-boerdery geskryf word, maar elke aspek sal slegs kortliks in hierdie artikel aangeraak word.

PRESISIEBEPLANNINGDie toepassing van presisieboerdery lê nie daarin om alles presies te doen nie, maar om dit wat jy doen meer presies te doen. In die veevertakking begin presisieboerdery met voortydige en deeglike navorsing, ontledings en beplanning. Geen sinvolle besluit kan sonder akkurate inligting geneem word nie. Belangrike inligting vir besluitneming behels nie net om byvoorbeeld die reënval te meet nie, maar om elke meting aan te teken, hierdie inligting

11


1111111111LANDBOU-TEGNIEK •••

vervolg op bladsy 12

te ontleed en die verskillende aspekte van die veevertakking daar rondom te beplan.

Indien die totale omvang van die reënseisoen verstaan word (in terme van die aan vang van die reënseisoen, die verspreiding van die reënval asook die duur van die reënseisoen), kan volledige voervloei-, weidings-, reproduksie-, aanvullende voeding- en kuddegesondheidsbestuursprogramme uitgewerk word en wanneer nodig, betyds aange pas word.

Dit is ook wys om ’n besluitnemingsmodel saamte stel wat daartoe bydra om vroegtydige uitvoeringvan aksies onder sekere toestande te help verge-maklik. Die model kan as voorbeeld daartoe bydra dat die entdatum vir siektes wat deur insekte versprei word, soos slenkdalkoors, vervroeg word indien reën vroeër begin val het. Dit kan ook aanduidat diere gedurende die vroeë somer meer as net’n fosfaatlek moet kry, indien dit nie voor ’n spesi -fieke datum begin reën het nie.

Figuur 3: Voervloei, melkvloei en dekperiode met die dekseisoen te laat.

weiding die basis van die kudde se voeding. Die sinchronisering van die nutriëntbehoeftes van die dier met die nutriëntvoorsiening van die veld is veral belangrik om die kudde se produksie op die hoogste moontlike vlak te hou. Nie slegs het dit tot gevolg dat diere makliker reproduseer en groei nie, maar verlaag ook kostes verbonde aan aanvullende voedingstowwe. Hennie Snyman (Veekundige konsultant: Paradiagm Landboukundige Adviseurs, 2009) het hierdie beginsel ten opsigte van beeste grafies geïllustreer met behulp van Figuur 1 tot 3.

Voorts is die voorsiening van die korrekte lek vir die spesifieke seisoen van die jaar asook vir elke produksieklas, belangrik. Diere behoort gesorteer te word, sodat diere met dieselfde voedingsbehoeftes in dieselfde groep is. Elke groep se lekbestuur moet dan pasgemaak word vir daardie groep. Daar is nie veel sin daarin om jong verse op dieselfde lekprogram as volwasse koeie te plaas nie.

Figuur 1: Voervloei, melkvloei en dekperiode gesin-kroniseer vir optimale resultate.

Figuur 2: Voervloei, melkvloei en dekperiode met die dekseisoen te vroeg.

“Presisieboerdery is om met die bestuur van insette die spyker op die kop te slaan, in plaas van ’n

skoot in die donker te skiet.”

Sodanige besluitnemingsmodel moet verskillende scenario’s vir al die aspekte van die veevertakking inkorporeer. Sover moontlik moet van objektiewe metodes gebruik gemaak word om die faktore wat die produksiestelsel beïnvloed te kwantifiseer, byvoorbeeld: die datum waarop die eerste 20 mm reën ontvang is, die hoeveelheid gras geproduseer teen ’n vooraf vasgestelde datum ensovoorts.

Aan die uitslag van elke meting moet ’n spesi-fieke aksie gekoppel word, soos: verander lek van somer- na winterlek, verkoop nie-dragtige koeie vroeër, ensovoorts. Hierdie metings moet op verskil-lende tye van die jaar gedoen word, sodat aksies vroegtydig uitgevoer kan word.

PRESISIE-VOEDINGSBESTUURVoeding is die as waarom enige veevertakking draai. Enige haakplekke in die voeding van vee sal dadelik aan die reproduksietempo, groeitempo en die mortaliteite van die diere opgemerk word. Die uiteinde is natuurlik dat die veevertakking minder effektief produseer met die gevolglike minder rande in die produsent se sak.

In ekstensiewe stelsels vorm natuurlike veld-


12




Beespresisieboerdery is nievuurpylwetenskap nie

Verse se nutriëntbehoeftes, veral ten opsigte van proteïene en energie, verskil baie van die van die koeie en dit is nie moontlik om gelyktydig in die nutriëntbehoeftes van die jong verse, sowel as die koeie te voorsien nie.

Die voedingstrategie van die kudde moet dus gefokus wees om in die voedingsbehoeftes van die verskillende klasse diere gedurende die verskil-lende produksiestadia te voldoen, ten einde die reproduksietempo van die kudde hoog te hou. ’n Hoë reproduksietempo is die hoofrede waarom die winsgewendste produsente ongeveer 20% van die inkomste uit hulle vroulike diere aan voeding vir die diere spandeer.

hierdie siekte, sal die risiko daarvoor ook baie ver-minder.

Bulle moet jaarliks so agt weke voor die aanvang van die dekseisoen vir vrugbaarheid getoets word.Hierdie toetsing is veral belangrik waar enkelbul-parings gedoen word.

PRESISIE-WEIDINGSBESTUURSedert die groot droogtes in die sestigerjare is baie klem op weidingstelsels geplaas. Verskeie beweidingstelsels is ontwikkel, waarvan sommiges minder suksesvol was as ander. Sekerlik die bekend-ste weidingstelsel is die BSB-stelsel. Verskeie meer-kampstelsels is ook ontwikkel. In die breë gesien, was die meerderheid van hierdie stelsels nie baie suksesvol nie, meestal omdat dit ingewikkeld en bestuursintensief was om toe te pas.

Die moderne neiging is eerder om weidings stra-tegies te bestuur. Verskeie strategieë is ontwikkel, maar die gemene deler tussen al die strategieë wat suksesvol is, is dat daar genoegsame rus vir die weiding in die strategie toegelaat word.

Ten einde die meeste uit die weiding te kan kry, is dit noodsaaklik om rekord te hou. Hierdie rekords moet insluit die beweidingsperiode, die getal diere asook die tipe diere. Na ’n paar seisoene sal dit waardevolle inligting verskaf aangaande die hoeveelheid weiding wat gedurende ’n jaar geproduseer word. Droë materiaalbegrotings kan met behulp van hierdie inligting gedoen word. In tye van droogtes kan vee vroegtydig, terwyl hulle nog in goeie kondisie is, verkoop word en sodoende die stormloop-verkope, wanneer almal se diere maer en in ooraanbod is, vryspring. Een van die voordele daarvan om diere vroegtydig te bemark, is dat daar minder diere bemark moet word om met die beskikbare voer deur die jaar te kom. Hierdie is veral ’n voordeel waar dit nodig is om van die teeldiere te bemark.

PRESISIE-SIEKTEBESTUURTen tye van die beplanningsfase moet ’n pro-aktiewe

aann ddieie edie

s

kilhierdie siekte, sal die risiko daarvoor ook baie ver-

i d

“’n Praktyk wat ’n groot tranedal kan voorkom, is om bulle wat

ingekoop is eers vir geslagsiektes soos vibriose, chlamidiose en

trichomoniase te laat toets alvorens hulle tussen die ander

diere geplaas word.”

PRESISIE-REPRODUKSIEBESTUURDie kulminasie van die bestuur van die kudde is die aantal kalwers wat aan die einde van die dag geproduseer word. Alhoewel gewig ’n groot rol in die besetting en herbesetting van vroulike diere speel, speel kondisie ’n groter rol. Dit is dus van groot belang om die vroulike diere so te bestuur dat hulle altyd in ’n goeie kondisie is. Vroulike diere se kondisie behoort nooit onder 2 (op ’n 5-punt skaal) te daal nie en moet met die aanvang van die dekseisoen ten minste 3 tot 3,5 wees.

Die uitwissing van geslagsiektes in die kudde moet ’n hoë prioriteit geniet. Hoe meer geslote die kudde is, hoe skraler is die kanse om ’n geslag-siekte in die kudde in te bring – veral die vroulike diere. Dit is gewoonlik baie moeilik om ’n totaal geslote kudde te hê. ’n Praktyk wat ’n groot tranedal kan voorkom, is om bulle wat ingekoop is eers vir geslagsiektes soos vibriose, chlamidiose en tricho-moniase te laat toets alvorens hulle tussen die ander diere geplaas word. Jaarlikse inenting teen

13

Izak du Plessis is ’n Diereproduksiespesialis by Senwes Village op Kroonstad. Vir meer inligting skakel hom by (056) 212-2291 of 084 504 6892 óf stuur ’n e-pos na [email protected].

>>

LANDBOU-TEGNIEK •••

Die drie konings uit die Ooste skenk:Blare, Opbrengs en Meel.

en familie

.co.

zaL/

2310

/Pio

neer

siektevoorkomingsprogram opgestel word. Hier geld die spreekwoord “voorsorg is beter as nasorg” definitief. Siektevoorkomingsmaatreëls moet dip, doseer- en inentingskedules duidelik uitstip. Die effektiwiteit van dip- en doseermiddels moet gemo-nitor word en aanpassings moet gemaak word, sodra daar opgemerk word dat ’n middel nie meer effektief is nie. Die inentingsprogram moet daarvoor voorsiening maak dat entstowwe betyds aangekoop word, sodat entings nie uitgestel moet word ten tye van uitbrake, omdat daar nie vir entstowwe gewag moet word nie.

PRESISIE-TELINGSBESTUUREffektiewe telingsbestuur staan op drie bene, naam-lik: omgewing, seleksie en paringskombi na sies.Indien ’n eienskap se oorerfbaarheid laag is, sal die omgewing ’n groot rol in die uitdrukking daarvan speel en omgekeerd. Hennie Snyman (2009) skryf dat indien die omgewing se rol in die uitdrukking van ’n eienskap hoog is, die omgewing geoptimaliseer moet word.

Daar kan slegs vir ’n eienskap geselekteer word, indien daar variasie ten opsigte van die eienskap binne die populasie bestaan. Dit is belangrik om teeldoelwitte te stel wat gebaseer is op ekonomies-belangrike eienskappe soos reproduksie, groei en effektiwiteit. Die teeldoelwitte is dan ook die maatstawwe waarvolgens seleksie toegepas word.

Deur die oorerwing van eienskappe te verstaan, kan diere wat mekaar sal komplimenteer gepaar word vir vinniger genetiese vordering. Alhoewel BLUP-syfers hier van groot waarde vir die stoetteler is, is die kommersiële produsent meer op sy eie rekords en analise daarvan afhanklik.

Kommersieel kan kruisteling ook aangewend word om deur middel van basterkrag meer effektief te produseer. Dit is egter net doeltreffend indien rasse met groot genetiese afstande tussen hulle gebruik word en indien die kruisteelstelsel goed beplan en uitgevoer word. Om net elke keer wanneer bulle vervang word, ’n ander ras bul aan te koop, is nie kruisteling nie.

PRESISIE-REKORDHOUDINGIndien voeding die as is waarom diereprestasie draai, is rekordhouding die as waarom die beplan-ning en besluitneming van die produsent draai. ’n Rekordhoudingstelsel hoef nie ingewikkeld of omslagtig te wees om kritiese inligting te verskaf nie. Deur slegs die dragtigheidspersentasie, speenpersentasie en kilogram geproduseer per koei of hektaar te bereken, kan heelwat afleidings aangaande die effektiwiteit van ’n produksiestelsel gemaak word. Probleemareas kan ook maklik geïdentifiseer word.

Vir meer presiese teling, moet diere ten minste geïdentifiseer word en hulle eie rekords moet ook gehou word. Weereens kan eenvoudige rekords waardevolle bestuursinligting verskaf.

Die belangrikste is dat die produsent nie net rekords sal aanteken en hou nie, maar dit ook verwerk en ontleed om sodoende sinvolle bestuurs-besluite te kan neem.

TEN SLOTTEOm presisieboerdery by veeboerdery toe te pas is nie vuurpylwetenskap nie. Dit begin met goeie beplanning, eenvoudige rekordhouding en ’n goeie begrip en waarneming van die interaksies tussen die omgewing en die diere, asook voortydige optredes om die “wipplankscenario’s” te verminder.

Verwysings• Bezuidenhout, G. 2010. Presisieboerdery: ’n Kwessie

van bestuur. The Dairy Mail, Oktober 2010.• Hatting, A. 2006. Presisieboerdery: ’n Manier om grond

so doeltreffend moontlik te bestuur. SA Graan, Augustus 2006, pp. 47 - 49.

• Snyman, H. 2009. Beespresisieboerdery. Chronicle: Nuusbrief, Bonsmara kommersiële lede, Desember

2009, pp. 4 - 12. S


14



Voorkom erge brande vanjaar

> TEKS: MALCOLM PROCTER

Graslande is besonders vatbaar vir brande omdat alle elemente vir ontbranding en verspreiding elke jaar teenwoordig is: fyn, droë blare en stingels vir brandstof; droë, warm toestande in die laat winter asook bronne vir ontvlamming.

Dit gebeur wel dat brande mense, huisdiere en wildediere doodmaak; gewasse, weivelde en huise vernietig; en ook die plantegroei-ekologie en biodiversiteit verander. Die skade wat brande kan aanrig, is die rede waarom die doelbewuste gebruik van brande in grondbestuur as omstrede beskou word. Hoewel ’n brand ’n natuurlike en noodsaaklike faktor is in die ekologie van die meeste plantegroei-tipes, bly die rol daarvan kontensieus en is daar voortgesette debatte rondom die gebruik van brande in die bestuur van ekosisteme.

Ingevolge Artikel 12 (1) van die Wet op Veld- enBosbrande, Nr. 101 van 1998, hierna verwys na as“die wet”, word grondeienaars verplig om voorbran-de aan te bring op die grense van hul eiendomme. Ingevolge Artikel 15 (1) van die Nasionale Wet op Veld- en Bosbrande kan die minister ’n grondeienaar of groep grondeienaars vrystel van die vereiste om voorbrande op hul grense aan te bring indien goeie redes daarvoor aangevoer kan word. Een goeie rede is die toepassing van geïntegreerde brandbestuur, ingevolge Artikel 15 (3). Die minister sal die Brand-beskermingsvereniging (BBV) raadpleeg alvorens enige vrystelling vergun word.

Toe die wet uitgevaardig was, was daar aanvank-lik baie grondeienaars wat by ’n BBV aangesluit het, met die doel om aan die wet te voldoen. Baie van hulle het egter die groter prentjie misgekyk, synde om veldbrande te verminder deur die toepassing van geïntegreerde brandbestuur.

Geïntegreerde brandbestuur bestaan uit ’n reeksoptredes: brandbewustheid en -voorkomings akti wi -teite, voorgeskrewe ontvlamming, hulpbronne ver-de ling, koördinering, gevaar- en risikokartering, brand opsporing, brandonderdrukking en brand-skade-rehabilitasie op plaaslike, provinsiale en nasionale vlakke ten einde ’n volhoubare en goed-gebalanseerde omgewing te skep, skade deur

Van die sowat 474 180 ha:• 250 000 ha het gebrand as gevolg van

mense wat vroeë weidingsbrande laat plaasvind het. Hiervan is sowat 130 000 ha deur oorgrensbrande veroorsaak.

• 100 000 ha is vermoedelik deur brandstigting veroorsaak. Bewyse hiervan is gevind naby Rosendal en Fouriesburg.

• Nalatigheid het gesorg dat 90 000 ha gebrand het.

• 20 000 ha grond wat gebrand het, is deur weerlig veroorsaak.

• Munisipale stortingsterreine het ook bygedra tot nog ’n gedeelte van die gebied se brande.

>> OORSAKE VAN 2010-BRANDE IN DIE VRYSTAAT

’N GROOT GEDEELTE VAN DIE SUID-AFRIKAANSE BEVOLKING IS AFHANKLIK VAN NATUURLIKE HULPBRONNE EN AS ENIGE BRAND OP DIE VERKEERDE TYD OF TE DIKWELS OF TE SELDE PLAASVIND, TE KOEL OF TE ERG IS, KAN DIT AANLEIDING GEE TOT ’N DEGRADASIE VAN DIE EKOSISTEEM. SONDER VELDBRANDE SAL ONS EKOSISTEME ANDERS DAAR UITSIEN, OMDAT VELDBRANDE GRASSE LAAT HERLEEF EN DIE ONTWIKKELING VAN DIGTE WOUDE EN BOSSE VOORKOM.

15


151515LANDBOU-TEGNIEK •••

Brande het groot verwoesting in die Vrystaat-provinsie in 2010 gesaai. Die foto’s in dié artikel is verskaf deur Dan Lategan van Maluti Mountain Lodge en

Garth Brook van die Eish tydskrif.

ongewenste weghol brande te verminder en die voordelige gebruik van brande te bevorder.

2010 sal onthou word vir die droogte wat laat in die seisoen voorgekom het en aanleiding gegee het tot een van die ergste brandseisoene op rekord. Vier persone het in die Vrystaat gesterf as gevolg van dié brande.

Die Vrystaat beskik oor ’n grondoppervlak van 12 987 486,61 ha waarvan 474 180 ha gedurende 2010 ontvlam het en dus gelykstaande is aan 3,65% van die provinsie se grondoppervlak. Die plaaslikemunisipaliteit van Dihlabeng (Bethlehem) het die ergste deurgeloop, waar meer as 131 000 ha ver-brand het. Die gemiddelde area wat voorheen in Dihlabeng verbrand het, was 35 100 ha. In 2010 het egter meer as drie keer hierdie syfer verbrand. As gevolg van hierdie brande het die gemiddelde gestyg tot 45 000 ha. Die provinsie is deur die premier tot ’n rampgebied verklaar en ’n versoek om noodleniging is by die nasionale regering ingedien.

Op Fouriesburg het ’n brand in dieselfde area as in 2008 plaasgevind en dieselfde oppervlak is verbrand. Brandstigting word vermoed omdat heelwat kleiner brande in dieselfde omgewing in die vroeë oggendure plaasgevind het.

Op 21 September het 13 brande in die Rosen-dal-area voorgekom. Brandstigting word ook hier

vermoed. In een geval is brandende kerse deur brandbestryders in ’n papiersak onder ’n rots ontdek. Verskeie brande het ontstaan by “Cultural sights”, Mool manskop (1 500 ha), Soutkop (600 ha) en ander plekke.

Sowat 100 000 ha het verbrand as gevolg van produsente wat vroeë weidingsbrande laat plaasvind het. Die Willem Pretorius Wildreservaat (8 500 ha) en die Seekoei Wildreservaat (8 000 ha) by Memel tel onder hierdie gebiede en siviele en strafregtelike klagtes is aanhangig gemaak. Bovermelde syfer sluit ook gebiede in die Oorgrensarea met Lesotho in.

Die oorsake van brande in die oorblywende gebiede kan toegeskryf word aan menslike optredes en nalatigheid, soos byvoorbeeld die geval van ’n produsent wat op 7 Oktober 2010 ’n brand laat ontstaan het toe hy sweiswerk in die veld gedoen het. Nog ’n voorbeeld is dié van ’n toeris wat ’n stuk papier aan die brand gesteek het, wat gelei het tot ’n veldbrand wat oor 4 000 ha versprei het.

VERMINDER DIE RISIKO VAN VELDBRANDESuksesvolle brandbestuur vereis deelnemende bena derings tot leierskap en bestuur wat op ’n toepaslike wyse deur die publiek, privaat grond-


“2010 sal onthou word vir die droogte wat laat in die seisoen voorgekom het en aanleiding gegee het tot een van die ergste brandseisoene op rekord.”


16



vervolg van bladsy 15Vermy erge brande vanjaar

Malcolm Procter is die Adjunk-Direkteur by die Departe mentvan Bosbou en Visserye. Vir meer inligting oor brandbestry-dingsmetodes skakel hom by 082 808 2735 of stuur ’n e-pos na [email protected].

>>

eienaars, brandweerdienste en belang hebbende gemeenskappe gedeel moet word. Brand bestuur raak breë sektore van die samelewing en moet geïm plementeer word deur ’n reeks belang heb ben-des soos byvoorbeeld plaaslike owerhede, klein- en grootskaalse produsente, plaaslike gemeenskappe en provinsiale en nasionale rege rings. Dit is dus belangrik om die aktiwiteite van die onderskeie

agentskappe wat betrokke is by brand bestuur, te koördineer.

Dit is moontlik om die risiko van veldbrande en die koste van hierdie rampe te verminder deur beter toepassing van inligtingstegnologie tot veldbrandbestuur. Veldbrandrisiko-ontledings moet die grondslag vorm van brandbestuurstrategieë, planne en optredes. Die provinsiale risiko-beoor de-ling het ’n aantal tekortkominge geïdentifiseer asook areas waar daar ’n verbetering in brandbestuur benodig word – veral op gebiede waar opkomende produsente en nuwe grondeienaars nie oor die vermoë beskik om geïntegreerde brandbestuur te implementeer nie.

Die implementering van ’n geïntegreerde brand-bestuursplan vir die Vrystaat verteenwoordig ’n kom plekse uitdaging. Die mosaïek van brand-stof gevare; die verspreiding van maatskaplike, ekonomiese en omgewingsbates; uiteenlopende brandbestuursvoorkeure van die hoofrolspelers (die jurisdiksiegebiede van 20 plaaslike en vyf distriksmunisipaliteite); verafgeleë en bergagtige terrein en onvoorspelbare brandweerdiens dra alles by tot hierdie kompleksiteit.

Die uitreiking van formele vrystellings van voorbrande ingevolge Artikel 15 van die wet maak ’n noodsaaklike deel uit van geïntegreerde brandbestuur. Rampe is onvermydelik, hoewel ons nie altyd weet waar en wanneer dit sal voorkom nie. Die ergste gevolge daarvan kan egter gedeeltelik of in die geheel vermy word deur voorbereiding, vroeë waarskuwing asook vinnige, besliste reaksies. S

Strategieë wat brandbeskermingverenigings kan inisieer om te help met die vermindering van brande sluit die volgende in:

• Veiligheid kom eerste.• Ontwikkeling van strategiese optredes vir die

beheer van veldbrande in die distrik saam met ’n uitvoerige implementeringsplan met meetbare resultate in die kort-, medium- en langtermyn asook inskakeling by geïntegreerde ontwikkelingsprogramme.

• Verbetering op of handhawing van optimale vlakke van opsporing.

• Verbetering of handhawing van optimale hulpbronkapasiteit.

• Verbetering of handhawing van optimale reaksietye.

• Instandhouding of handhawing van optimale vlakke van brandstofbestuur.

• Handhawing van optimale voorbrandnetwerke.• Verbetering op vlakke van nakomingsbestuur.• Verbetering op vlakke van

bewustheidsbestuur.• Verhoging van veerkragtige vermoë.• Skep van ’n leerkultuur.

>> VERMINDER BRANDE SÓ

19


19SENWES VILLAGE •••

’n Produsent het nie altyd die tyd om self die spuitwerk in sy lande te doen nie – en veral nie tydens plant- en strooptyd nie. Ernst Payne het vier jaar terug ’n behoefte vir kontrakteur-spuit werk in die mark geïdentifiseer e n oor dié tyd-perk het hy reeds 26 000 ha per jaar se gemiddelde spuitwerk agter die rug, met ’n totaal van ongeveer 12 700 000 liter water wat in die vier jaar gebruik is.

Hy doen die kontrakwerk hoofsaaklik in die Noord wes-Vrystaat (Theunissen, Wesselsbron, Bothaville, Odendaalsrus, Welkom, Hoopstad, Vierfontien en Viljoenskroon). In die eerste jaar toe hy begin het met bespuitings, het hy met die John Deere 4720 gespuit – dié spuit het na dese 1 500 uur op die klok en 36 000 ha agter die rug. Vir die afgelope drie jaar spuit Ernst met die John Deere 4730-spuit.

Ernst doen alle tipe onkruid- en plaagbeheer-bespuitings – van oorlêlande; tussen die rye as daar klaar geplant is; en wanneer die mielies groter is, word daar met vaalarms gespuit. Wanneer dit kom by die herstelwerk van die spuit is Senwes se werkswinkelpersoneel op Wesselsbron daar om hom by te staan.

Sy besigste tyd van die jaar is tussen November en Mei. Baie reën, wind en droogte veroorsaak dat Ernst se spuitwerk moet stilstaan. “Ek stop met bespuiting indien die windspoed 15 km/uur oorskry. Indien die vogtigheid in die lug ook baie laag is, doen ek die spuitwerk eerder in die laatmiddag en aand wanneer dit koeler is.”

Die terugvoer wat hy van sy kliënte ontvang oor die John Deere 4730 se spuitwerk is baie goed. “Die hoë drukking van die spuit veroorsaak ’n fyner sproei, teenoor die konvensionele sleepspuit se lae drukking. ’n Mens kan dit ook sien in die skoner lande,” het hy gesê.

Ernst spuit gemiddeld 400 ha ’n dag en doen ongeveer 50 produsente se lande in ’n seisoen. “Die produsente verskaf self die gif en water en ek doen die spuitwerk vir die produsent teen ’n koste.”

> TEKS: RUTH DAVIES> FOTO’S: RUTH DAVIES

Indien jy van Ernst se dienste wil gebruik maak, skakel hom by 082 575 4125. Ernst doen ook stroopkontrakwerk vir produsente. S

Ruth Davies is die Redakteur van Senwes Scenario. Skakel haar by (018) 468 2716 of stuur 'n e-pos na [email protected].

>>

Die feit dat die John Deere 4730-spuit

opera teurs-vriendelik is

en baie goed presteer op lang ure, is maar net van sy voordele. Dié spuit

kom ook met ’n GPS-sisteem

wat handig te pas kom by

presisieboerdery.

Ernst ry self die spuit van punt A na punt B. Die die sel -verbruik op die John Deere 4730 spuit is 0,7 liter/ha;dit het ’n 30 m boomwydte, 60 spuitkoppe en 2,7 bar kPawerksdrukking. Tans loop daar meer as 150 selfaan ge-drewe spuite in die Senwes bedieningsgebied.

104 000 ha spuitwerk binne vier seisoene

Die John Deere 4730-spuit het die afgelope drie jaar 4 600 uur agter die rug en het reeds 68 000 ha gespuit. Die spuit kan gemiddeld 30 ha/uur deurdraf.

202020 ••• SENWES VILLAGE: FOCUS ON JOHN DEERE CLOTHING

D ear, you’ve got THE NEW JOHN DEERE CLOTHING RANGE SURELY DREW A LOT OF

ATTENTION AT THIS YEAR’S NAMPO HARVEST DAY – WOMEN AND MEN’S

CLOTHING SOLD LIKE HOT CAKES. AND THIS WAS NO SURPRISE, SINCE JOHN DEERE CAN BE ASSOCIATED

WITH QUALITY AND STYLE. IF YOU HAVE MISSED OUT ON GETTING

THE STYLISH FARM LOOK AT THIS YEAR’S NAMPO, MAKE SURE TO VISIT A SENWES

VILLAGE*. S

20202020 ••• SESSESSESESESESESESESESESESESESESESESSESS NNWNWNWNWNWNWNWNWNWNWNWNNWNWNWNNWNN ESESESESESESESESESESESESESSESESESESSESESSSSSESSESESSEESSSS V V V V V VVV V VVVVVV V VVV VVVVVVV VVVV ILILILILILLILLILILLILIILLLLLLIILLILLILLALLALALLALALLLLALALALALAAALALALALALALALALALAALALALAALALALAALLALLALALALALAL GEGEGEGEGEGEGEGGEGEGEGEGEGEEGEGEGEGEEGEGEGEEGGEGEEEGG ::: :: : :: : :: : :::: FOFOFOFFOFOFOFOFOFOFOFOOFOFOFOOOOOFOOOOFOOOOOFOFOFOFOFOFF CCCCCCCCCCCCCCCCCCCC

SHORT SLEEVE LADIES TOP

(John Deere in frame)Colour: Chocolate

Sizes: S - 3XL

HATColour: Felt camel

Sizes: S - XL

MENS SHIRT,VERTICAL STRIPES

Colour: OliveSizes: S - 3XL

BOOTSBeskrywing

GroottesPrys?

LADIES HAT,STRIPED WITH RIBBON

One size fits all

LADIES LONG SLEEVE SHIRT (roll back)

Colour: WhiteSizes: SS - XL

LADIES BODY WARMER

Sizes: 32 - 44

LADIES COWGIRL BOOT

Colour: ChocolateSize: 3 - 9

JOHN DEERE CAN BE ASSOCIATED WITH QUALITY AND STYLE. IF YOU

HAVE MISSED OUT ON GETTING THE STYLISH FARM LOOK AT THIS YEAR’S NAMPO, MAKE SURE TO VISIT A SENWES

VILLAGE*. S

HATColour: Felt camel

Sizes: S - XL

MENMENMENS SS SS SHIRHIRHHIHHIRT,T,T,VERVERVERVEVEVE TICTICTICICTICAL AL AL AL SSTRSTRSTRSTRIPEPEIPEIPPESSSSSSSSS

ColColCCololCo ourooururr: O: OlivlivvveeeeSizSizSSizSSS es:es:ees: S S S - 3- 33- 33XLXLXLXLXLXLL

BOBOOBOOBOOBOOBOBOOBBOOBBBOOBOOBOOBOOBOBOOBOBOOBOOBOOOOOOOOOBOOOOOOBOOBOOBOOOOOBOOOOBOOBOOBOOBOOOOOOOOBOOOOBOOBOOOOOOBOOBBOOBOOBOOBBOOBBOOBOBOOBOBOOBOOBOBOOBOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOOBOOOBOOBOOBOOBOOOOBOOOOOBOOBOOBOOBOOBOOBOOBOOBOOBBOOBOOBOOBOOBOOBOOBOBOOOOOOOBOBOOOOOOOOBOOOOOOOBOOBOOBOOBOOOOOOOBOOBOOBOOBBOOBOOBOOBBOOBOOBOOOBOBOOOOOBOOOOOOOOOBOOBOOBOOBOOBOOOOBOOBOOBBBBBBOBBOOBOOBOOOBOBOOOOOBOOOOBOOOOOBOOOOBOOBOOOOBOOBOBOOBBOOBBOOOOOBOBOBOOOOOOOBOOBOOOOOBOOBOOBOOBOOOBBBOOBBOOBOOBOOBBOBOOOOBOOOOOOOOBOOBOOBOOOOOOOOBOOBBBBOOBOOBOOOOBOOOOBOOOOBOOBOOOOOOOBOOBBBBOOOBOBOOOOBOOOOOOOOOBOOBBBBBOOOOBOOBOOOOOOBOOBOOBBBOOBOOOOOOOOBOOOOOOBOOBBBBBOOBOOOOOBOBOOOOOOOOBOOBBOOBBOOBOOBOOOBOOOOBBBOBOBOOOOOBOOOOOOBBBBBOOOOOOOOOOOOBOOBOBBOBOOOBOOOOOOOBBOBBBOOOOOOBOOOOOOBBBOOBOOOBBBBBOOBOBBBBBOOOOBBBBBOBOBOOOBBBOOOOOOBBOBOOOOOOOOBBOBOOOOOOOBOBOBOOOOOOOOOOOOOTSTSTSTSTSTTSTSTSTSTSTSTSSSTSTSSTSSSSTSSSTSTSSTSTSTSTSTSTTTTSTSTSTSSTSSTSTSTSTSSSSSSTSTSSTTTSTSTSTSTSTTSTSTSTSSSTSTSTSSSSSSTSSSSTTTSTTSTSTSTTTSTSSSTSSSSSSSTTTSTSTTSTSTSTSTSTSSSSSTSTSSSSTSSTTSTSTTTSTSTSSSSSTSTSSSSSTTTTTTTTTSTSSSSSSSSSSSSSTSTSTTTTTTTTTSSSSSSSSSTSTSTTTTTTTTTSTSTSSTSSSTSTSTSTTTTTTTTSTSTSTSTSTSSSSTTTTTSTSTTTTSTTSTSSSSSTTTTTTTTTSTSTSTSSSSTTTTTTTSSSSSTSTTTTTTSSSSTSSTSTTSTTTSTSTSSSSSSTSTSTTTTTSTSTSSSSSSTTTSTSSSSSSTSTSTTTTSTSSSSSSTSTTTTTSSSSSTTSTSTSTSSSTSSTTTTSTSSSSSSTTTTTSSSSTTTTSTTTTTTSTSTSSSTTTTTTTTTTTSSBeBBBBesBesBeBBesBesBeBBeBesBesBeBeBesBesBeeBeBeesesBesBeseBeBeesBesBesBessesesBesBesessBesBesesBesBesBBBeBBesBeBBBesBesBesBeBBeBeBeesesBeeBesBesesssesesesBesBBBesBBeBesBesBBBBeBesBeBesBeeesssssBesBBBBBBeBesBesBesBBesBBeBBBeseBeBeBeBesBeBesBesBBBesBeBesBBBBBesBeeesBeesBessesBBBesBesBBeBesBBBeBeseeeesBesessssBesBesBeBBBBBesBBeBeeeeeeeesBesesBessBessBBBeBeBBesBeBBBeeeeBeBeeesBesBesesesBesssBesBesBBeBesBBeBeBeseeseeseesesesessBesssBBBBesBesBBeBeesesesesesBBeBeBesBeeBeBeeseesBesesesesssBBBeBBeeeBeesesesesssssBBeBeesesssssBBeBeBBBessssssBBBBBBBeBeBeesesssssBBBBeeeeesesesesssssBBBBBBeeesesessssssssBBBBBBeeeeesssBessBBBBBBBBBeeeeesssssBBBBeeBesssBeeeeeessssBBBesBeesssBBeeeeesesssBBBBBBeeeeeeessskrkrykrykrykrykrykrykkkkrykkkkrykkkkkryryrykryrykrykrykrykryykrykrykrykrykrykrykkrykkkrykkrykkrykrykrkkkkkrkrkrykrykryykrykrykrykrykrykrykryrykrykkkrykkkrykrykrkkrkrykrykryryykrykrykrykrykrykrykkkkkrykkkrkrkrykrkrykrykrykryrykrykrykrykrykrykrykkkkkkkkrykrykryryrykrykkrykkkrkrykrkrrrkryrykrykrykrykryyyryyyyyykkkrykrykrkrkrkrkrrrrykrykryykrykryyyyyyyyyykrykrkkkrkrkrkrrrryrkrykryyyyyryyyyyyyykrykrykkrkrykrykrykkrkrkrkrrkryyryyykryyykryyyyykkkkkkrkrkrrrrykryryyyyykryykryykkrykkrkrkkrykkrkrykrkrkrryrykryrykryyykrykryyyyykkrykrkrykkrykrkrykrrryryryykryyyykkrykkrkkrkrrkrrryryyyyyrykrykrykkrykrkkrykrrrryryryyrykrykkrykkkkkrykryryryryryyryyyykkkrrkryryykrykkkrryyyykkkk yryykkkkrykkkrrkrrrrrykryyyyyykrkkrkrryryyyyyyyyykrkrkrkkrrrryyyyyyyyykrykkkkkkkkrryyyyyyykkkkrryyyyyyyykkk yyyyyyyykkkryyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyywinwinwinwinwinwinwinwinwinwinwwiniiwinwinwinwiwinwinwinwinwinwinwinwinwinwinwinwinwinnnwinwinwinwinwwwwinwinwwiniiwiiiinwinwinwinnnnwinwinwinwinwinwinnwinwinwiwinwwinwinwinwiniiiiwiinwiwinwinwinnwinwinwinwinwinwwinwwwinwiniwinwinwinwinwiwinwinwinwinwinnwinwinwinwinnwwinwinwwwinwiniiwinnnninnwinwinwwwinwinwinwinwwinwiwininnnnwinwinwinwinwinnwwwwwinwwwwinwinnnnnnwwwwwinwwwwwwwinwinwinwinnnwwwwinwwinwwwwwwiwiwiinnnnwinnnnwwwinwwwwwwiwiwiwiwiinnnwininwwwwwinwiwinwwwwiwiwiinwinwinnwinwwwwwinwinwwwinwwiwiwiwiwiwiinnwinnwwinwwwwwiwiwiwinwinwinwwwwwinwwwwinwwiwiwiwiwinnnnnwinnnwwinwwwwwiinnnnwinwwwwwwwww nnnwinwwwwwwinwinwinnnnwwww nnnnwwwwwww nnnnnwwwwwwwiwiwinnwwwwwwwinwwinnnnnwwwwwwww nnnwwwwwwwwwwwwwiwinnwwwwwwwwwwwwwwwiwi ggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggggg

GGGGrGGGGGGrGrGroGGrGGrGrGroGroroGrGrGrroroGrorororoGroGroorooroGGGrGGrGGrGroGGrGrGrrrororoGrororooorooGroGroGroGroGroGrGGGGGrrrorGrGrGroroGroGroGroroooroooroGroGroGroGGGGGrroGrrGrroorooGroGrGroGroGrGGGGrGroGroGrGroGrooororoGGGroGrGGGGrrGrrroooorooGGGroGroGroGGroGGGGrGrorroooooooooroGGGGrGrorrGroororoooooGGGGGroGGGroGGrGrrroroooooooGGGGGGGroGGrrooroooorooroGGGGGroGrorrrrrrooooooooGroGroGGGGGroGrrrGrrorrrrorooooooooGGGrororororrroooooooGGGrrrrroooooooGGGGrorroroooooooooGGGGrrrrorooooooGGGrooooooooGGrrrooooooooooGroooooooroooooooGGrooooooGGGrroooooooGrrorooooooooGroooottoottottotototootottottottottottottottotottottottottottotttttttottttttottottottototototototottototottottottottotottottottottttttottottttttottoototottotttotottottotttttttttotottotootottottttottotottottottotttttottttttottooottottottottottotottottottttttttttoottoottoootottottotottotttttttttooototooooottotottotttttttottotttoooootttotototttttttttttttttottoootototttttttttttttttootoootottttttttttttttttotttttttttttttoooottttttttttottooooottottttttttooooottttttoooottttttttoooootttttttttttootttttttttottttttttttttttoottttttttooootottttteseeseseeeeseeeeesesesesesesssesseseeeeeeeeeseseeeesssssssssessseseseeeeeeeeeeessssesessseeeeeeeeesesesssssseeeeeeeeeeeeeeesesssssessseseeeeeeeeeesesesssessessseeeeeeeeeeeeeeeesssessssssseeeeeeeeeeeeeeeeeeessssssseseseeeeeeeeeeseeeeesssssssesseseseeeeeeseeeeeeeesssesssseeeeeeeeeeeeeesssesseeeeeseeeeeeeesssesssseeeeeeeesssseeeeeeeesssssesseeeeeeeeesseseeseseeeesssseeeseesseeeeesssseeeessssssPPPryPrPryPryPryPryPryPPPPPPryPPryPryryryPryPryPryryryPryPryryyryryryPryPryPryPryPryPryPPryPPPPPPryPrPPryPrPryPryPryryryPrryryryPryryryryryryPryyPryPryPPryPryPPryPPPrPPryPPPryrryPryPryPryryPryryPryryPryPPryPPPryPPrPrryPryPryPryPryryryPryyryPryPryPPPryPPPPPryrryPryyyPryPPPryPPPryPryPPryPryPrrrrPrPryyPryryPPryPryPryPryPryPryPPPryPPryrPrrPryPryPryPPPryPryPPPPPrPryPryryryPryyyPryryPPPPPrryrryryryPrPPryPryryryryPPPPryPPrPrrPryrrryryryyPryryPPPrrrryryryPryryPryryryyPPryPryPryPPPryPryPryyyyPPPPryPPPPPrryryyyPPPPPPryryryryyPPPPryPPPryrryyyPPPPPPryryyyPPPPPPPPPPrrrryyyyyPPPPrryyyyPryPPPrPrPryyyyryrryryryyPPPrrrryyyPPPPryyyPryyPPPPryyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyyys?s?s?s?s?ssss?s?s???s???s?s?s?s?s?s?s??s?s?s????s??s??s??sss?ss?????s?s?s??s?s??s?s?ssssss??s?s?s?s?s?s?ss?ss?s?s?ssssssssss?s???s?s?s?ssss?ssssss??s??s?s?sssss?s?sssssss??s???ss?ssssssss??s?s??s?s?ssss?s??s?sssssss?s?s?sssssss??s??s???sssss??s?s????s??sssssssss?ss?s?sssssssss?ssss????ssssss????sss????ss?s?s???????????????????????

LADIES HAT,STRIPED WITH RIBBBON

One size fits allOneO sis ze fits as llll

LADLADLADLADADLADDDDLADDADDADADIESIESIESIESIESIESIESIESIEIEIESI LO LO LO LOLOLOLOLOOLLOLLOONG NG NG NGNG NGGG SLESLESLESLSLESLESLESLSLLLLSLLL EEEEEEEEEVEEVEEVEEVEEVEEVEEVEVEVEEVEVEEVEVEVV SHISHISHISHISHISHISSSHISHISHSHISHISHIHSSHISHISHISHISSH RT RTRT RT RT RT T RTTRT RT RTRTRTRTT (ro(ro(ro(r(ro(rororo(ro(ro(rororrrorrrrr ll ll ll ll ll ll ll ll llllll lll llllll bacbacbacbacbacbacbacbacbacbacbacbacbacbacbababacbacbacbaccaaaca kkkkkkkkkkkkkkkkkkk)k)k)k))k))k)k)k)k)

ColColColColColColColColCololoColColColCoColColCoColCoColCoCololColCColourourourourourourourourououroururuuroourururuouuu : W: W: W: W: W: W: W: W: W WWWW: WWWWWW: WWWW: WWWW: WWhithithithithithithithithitthithhithitititithitittitittitttthith tttteeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeeSizSizSiSizSizSizSizSizSizSizSiSizSizSiSizSiSiiSizSizSiSizSSizSi eses:eseses:es:es:es:es:es:es:ses:eses:eseses:s:::s:es SS SSSS SS SS SS SS SS SSSSSSSSS SSSS SSS SSSSSS - - - - - - - - XLXLXLXLXLXXLXLXXLXLXLXLLXXXLXL

LADLADLADLADLADLADLADLADLADLADLADLADLLADLALADDLALADLADL DLADDLADALADL IESIESIESESIESIESIESIESIESIESIESIESIESIESESEIESIESIEIEEEEESEESIEES BO BO BO BO BO BO BOBO BO BO BO BOBO BO BO BO BOBO BOBOBOBO BOBBBB DY DY DY DY DYDDYDY DY DYDYDY DY DYDY DY YDYDY DY DYDYYDYDY YDWARWARWARWARWARWARWARWARWARWARWARWARWARWARWARWARWARRRWARWARWARWARRWARRRRWARWARWARWAAWWARWARW RRRRRWW RW RWAW MERMERMERMERMERMERMERMERMERMERMERMERMEMEMEMEMERMERMERMEREEMEREMEMEMERMEEMERMEMERMERERMEEMERERERER

SizSizSizSizSizSizSizSizSizSizSiziizSizizSizSSSizSizSizSSizzzSiizSizzees:es:es:es:es:es:es:es:es:es:es:es:es:es:es:e :es:es:es:ees:ee ::eees 32 32 32 32 32 32 323232323232 32 32 3 3232323232323233222222222 - - -- - - - - - - - - - - - - - -- -- -- 4444444444444444444444444444444444444444444444444444444

LADLADLADLADLADLADLADLADLADLADLADLADLADLADLADLADALADDLADLADDLADLADLADLALALLALALALAAADIESIESIESIESIESIESIEIESIESIESIESIESIESIESIESIESESSEIESSESIESSIESSIESESSIIEE CO CO CO CO COCO CO CO COCOCO CO CO CO CO CO COCOCOOCOCOOOOOCOCOOOWGIWGIWGIWGIWGIWGIWGIWGIWGIWGIWGIWGIWGIWGIWGIWGIWGIWWGIIWGIWGIGIW IGIGGIGW RRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRRL RLRLRL RL RL RL RL RL RL RLRL RLRL RLL RLLRLRLRL L LRL RL LLLLLLLLLLLBOOBOOBOOBOOBOOBOOBOOBOOBOOBOOBOOBOOOOBOOBOBOOBOOBOOBOOBOOBOOOOOOOOOOBOOTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT

ColColColColColCollCoColCollC lourourououruruurururururururrruroururururouruurururruruuurrououoourouuuuuurouo : C: C: C: C: C: CC: CC: C: C: C: C: C: C: C: C: CCC: C: CC: CC::: hochochochochochochochochochochochochochochhochochocochohochochochochocch colaolaolaolaolaolaoolaolaolaolaolaolalolaoolaolaolaoolaolalaolalalalao aolaaaattttttttttttttttttttteteteteteteteteteteteteteteteteteteeeeteeeeeSizSizSizSizSizSizizSizzSSizSizzS zzzzzzze:ee: e: eee: e: e: e: e: e: e:e: eeee: e: :e: e: :eee: 3 -3 -3 -3 -3 -33 -3 -3 -3 -3 -3 -3 -3 -33 -3 -3 -3 -3 -33 -3 -3 -3 --3 -3 ---3 ---33 9 9 99 9 9 99999999 9 999 9 9 9 999999999 999 99 9 999

John Deere is giving away one of these stylish John Deere hats. To stand a chance to win this hat,

sms the word John Deere + your name + your email address to 31022. Competition closes on

18 July 2011. Standard sms tariffs apply.

> MODELS: JOHANNIE DE WAAL AND VAN HEERDEN ESTERHUIZEN

> PHOTOGRAPHER: PAUL VAN BILJON

SENWES Scenario<< >> www.senwes.co.za • Junie 2011

2121SENWES VILLAGE: FOCUS ON JOHN DEERE CLOTHING •••

the farm look2121ERERERERERERERERERRRRERRERERERERERERRERERERERRERERRRERRRREREREEEREE E E E E E EE E EE E EEE EE EEEEEEEEEEEEEE CLCLCLCCCCLCLCLCLLLLCLCLCLCCLCCLCLCLCCLCCLCLCCLCLCLCLCLLCLCLCCLCCLCCCLCCC OTOTOTOTOTTOTOTOTTOTOTOTOTOTOTOTOTTOTTTTTOTOTTOTTOTTOO HHHHHIHIHHIHIHIHIHHHHHHHHHHHHIIHHIHHHHHHIHHHHHIHHHHHIHIHH NGNGNGNGNGNGNNNGNGNGNGNGNGNGNGNGNGGNGNGNNGNGNGNGNGGNNGNGNGNNGNGGNNNN •••SSSESESESESESESESESESESESEESESESESSESSESESSESESESESSSESSSENWNWNWNWNWNWNNWNWNWNWNNWNWNWNWNWNWNWNWNWNWNWNWNWNWNWNWNNWWNWNWNNWNWWWNWWNWWNNWNNWESESESESESESESESESESESESESESSESESESESSESESESSSESESESSSEESESSEES V VV V V VVVV VVV VV VVVV V VVVVVVVVVVVVV V VVVVVILILILIILLILILLLLILILILILLILILILILILILILILILIILILILLILLILIILLLLLLALALALALALALALALALALALALALALALALALAALALAALALLAAAGEGEGEGEGEGEGGEGEGEGGEGEGEGGEGGEEEGEGGEEGGEEEEE:: :: : : : : : :::: FOFOFOFOFOFFOFOFOFOFFOFOFOFOFOFOFOOFOFOFOFOFOFOFOFOOOFOFOFOFOFFOOFOFOFOFOOFFOOOCUCUCUCUCUCUCUCUCCCUCUUCUUCUCUCUCUCUUUCUCUCUCCUCUCUCUCUCCCUCCCCUCCUS SSSSSSSS S S SS SSS SS S S S SS S S S S SSSSSS ONOONONONONONONONONONONONONONONONONONONONNONONONOONOONONOONOONOONNOONNOONN JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJOHOHOHOHOHOHOHOOHOHOHOHOHOHHHHOOOHOHHHHHHHHHOHHOOHOO NNNN N N N N N NNN NNNNN NNNNNN DEDEDDEDEDEDEDDDDEDDDDDDEDEDEDEDEDEDEDEDEEDEDEDDEEDEEDEDEDDEDEDDEDEEEEEEEEEEEEEEEEEE

MENS CAPColour: Corduroy khaki

One size fits all

MENS HOODYColour: Khaki/brown

Sizes: SS - 3XL

SAFARI SHOEColour: Chocolate

Sizes: 6 - 13

LADIES SLEEVELESS SHIRT

Colour: Check/purple/skySizes: SS - 2XL

MENS CAPColour: Black metal

One size fits all

MENS SHORT SLEEVE SHIRTColour: Black

Sizes: SSS - 5XL

RUSTENBURG SHOEColour: BlackSizes: 6 - 13

LADIES HOODYColour: PurpleSize: SS - 3XL

MENS ROLL BACK SLEEVE SHIRT

Colour: Check/burgundySizes: SS - 5XL

<< >>SENWES Scenario

*This clothing range is only available at participating Senwes Villages. If the

item or size of clothing or shoes that you are looking for is not available at your Senwes Village, we will order it for you

from John Deere.

PANTS: Models’ own

Junie 2011 • www.senwes.co.za

22 ••• SENWES VILLAGE

Potchefstroom Village is in van jaar se tweede kwartaal klantediensterugvoer-opname aangewys as die beste Village en het in die winkel-, stoor-, onderdele- en vulstasie-kategorieë met die wentitel weggestap – veels geluk met dié groot prestasie!

“Alhoewel dié Village dieselfde probleme as by ander Villages ervaar, kry hulle dit egter reg om in al die afdelings klante positief te hou met die manier waarop probleme, spesifiek ten opsigte van

Die span by Senwes Village in Potchefstroom glo in

klantedienstevredenheid.

produkbeskikbaarheid, hanteer word,” het Wimpie Muller (Bestuurder: Strategiese Projekte, Senwes Village) gesê.

Potchefstroom Village se gemiddelde produk-be skik baarheid-persentasie binne die onderdele-, stoor- en winkel-afdelings is 86% teenoor Senwes Village se gemiddeld van 75%. Dié winkel se eerstekwartaal gemiddeld in dié drie afdelings was 85%.Hartbeesfontein het ’n eerste plek in die werks-winkel-kategorie in die tweede kwartaal behaal. S

Klante in hul noppies met Potch Village

23


232323333333323233323233223232323232323333232333323232333332332322222323232222222222322222222222323222222222322222222222222232323SENWES GRAINLINK •••

Die projek het suksesvol verloop met heelwat belangstelling onder produsente. Demon strasieproewe is op geselekteerde plase geplant en produsente-inligtingsdae is op die proef -persele naby Ventersdorp, Viljoenskroon en Bloem-fontein aangebied. Daarby is statistiese proewe ook by Ventersdorp en Viljoenskroon geplant. Die HOSO-gewasse is in Desember geplant en het baie reën gekry. Alhoewel vroëe en laat kultivars maklik onderskei kon word, was die plante stand goed met geen sigbare opbrengsverskil tussen die HOSO en die konvensionele sonneblomkultivars nie.

Resultate ten opsigte van opbrengs en olie-inhoud sal later bekend gemaak word. Die belang-stelling in HOSO het onder prosesseerders en kommersiële verbruikers van olie toegeneem, maar produsente is traag om dit op groot skaal aan te plant. Aan die ander kant is prosesseringskapasiteit beperk en kan dit nie onmiddellik in die behoeftes van grootskaalse verbruikers voorsien nie.

Senwes Grainlink wil produsente bewus maak van die nuwe sonneblomkultivarontwikkeling en die moontlike geleenthede vir die plaaslike sowel as die uitvoer mark.

Die hoofdoelwit van dié projek is om die hoë oleïen suursonneblom op ’n plaas aan te plant waar daar konvensionele sonneblom ook is, sodat daar ’n vergelyking tussen die twee kultivars getref kan word. Die proewe help Senwes Grainlink om te bepaal watter HOSO-kultivar die beste sal vaar in ’n betrokke

Belangstelling inHOSO neem toe

Die HOSO-plantestand op die proefplaas naby Viljoens-kroon is 31 000 (sewe verskillende kultivars). Die N:P:K-verhouding van die grond is 70:15:15. In die vorige seisoen is grondbone op die plaas geplant, waarna dit gerip en die saadbed voorberei is, voordat HOSO aangeplant is.

DIE H OË OLEÏENSUURSONNEBLOM (HOSO) PROEFAANPLANTINGS WAT VANJAAR DEUR SENWES GRAINLINK SE SPESIALE PRODUKTE DEPARTEMENT – IN SAMEWERKING MET SYNGENTA, AGRICOL EN PANNAR – GEDOEN IS, HET ONDER BETER KLIMAATSTOESTANDE PLAASGEVIND AS VERLEDE JAAR SE PROEWE.

gebied. Saadmaatskappye sal ook die geleentheid kry om die verskillende HOSO-kultivars met mekaar te vergelyk en die markgeleent hede te identifiseer.

Daar is nog nie ’n premie vir HOSO nie, omdat die waardeketting vir hierdie produk eers in plek gestel moet word. Indien die waarde van dié produk behou wil word, is identiteitspersifisering baie belangrik. Vir HOSO om apart opgeberg te word, is ’n groot volume van dié nuwe kultivar in ’n sekere silo-gebied eers nodig. Die produksie- en opbergingsgebied moet ook naby aan ’n persfabriek geleë wees. S

Vir meer inligting oor die HOSO-projek, kontak Mariana Pur-nell (Bestuurder: Spesiale Produkte, Grainlink) by (018) 464-7271 of stuur ’n e-pos na [email protected].

>>

Op die oog af lyk HOSOdieselfde as konvensio-nele sonneblom.

Sommige HOSO kultivars is vroeë kultivars en ander laat kultivars.

> TEKS: RUTH DAVIES & MARIANA PURNELL

24242424 ••• SENWES GRAINLINK

Cargill, ’n internasionale vervaar diger en bemarker van voedsel-, landbou-, finansiële en industriële produkte en dienste, het Senwes Grain -link in April vanjaar besoek om meer oor Senwes se silobedryf uit te vind en waar hulle as maatskappy by Senwes Grainlink se daaglikse silo-aktiwiteite inpas.

Cargill se besigheid met Senwes behels die aan - koop van graan – baie keer vir uitvoerdoeleindes.“Hierdie besoek het die personeel ’n beter begripgegee van operasionele silo-aktiwiteite en waarom daar soms ’n wagtyd is voordat graan die silo ver -laat. Verder was die doel ook om hegte, profes-sionele bande te smee met daardie personeel met wie hulle op ’n daaglikse basis besigheid oor die telefoon praat,” het Marietjie Grobler (Bestuurder: Admin, Senwes Grainlink) gesê.

Die handelaars en logistieke admin-personeel van Cargill het onder andere Viljoenskroon silo besoek. Hier het Nico van Rensburg (Bestuurder: Viljoenskroon silo) aan die Cargill-span onder

Cargill loer in by Senwes silo

Van links: Nico Janse van Rensburg, Gavin Schulze (Cargill), Karline Ellis (Junior Assistent: Viljoenskroon silo), Leroi de Wet (Cargill), Marli Botha (Cargill), Marietjie Grobler, Ditsheho Motetesi (Cargill), Des Koaho (Klerk: Versporings, Senwes Grainlink), Mariana Beytell (Hoofklerk: Graanhantering, Senwes Grainlink), Gerda Furno (Cargill) en Corné Olivier (Hoofklerk: Versporings, Senwes Grainlink).

andere meer vertel oor die monsterneming agterop ’n vrag motor, graangradering en die werking van die kontrolebord. Hulle is opgeneem in die silo waar hul le die vervoer en hantering van graan, asook die droog-oond, siwwe en binneskaal van nader kon sien. S

25


25PROMOSIE-ARTIKEL: KK ANIMAL NUTRI TION •••

Alina Taute is ’n Vo edingskundige by KK Animal Nutrition. Vir verdere inligting, kontak ’n KK Animal Nutrition Voedings - kundige by 082 322 0333.

>>

Die meeste gebiede in Suid-Afrika is arm aan fosfaat en ten einde aan die hoë fosfaat-behoeftes van teelkoeie en groeiende kalwers te voldoen, moet somerweiding met hoë-kwaliteit fos-faat aangevul word.

Die fosfaatbehoefte van ’n dier word grootliks bepaal deur sy spesifieke produksiestatus. Hoe hoër die produksiepeil wat deur die produsent verwag word, hoe groter is die gaping tussen dit wat die weiding kan verskaf en dit wat aangevul moet word. Sappige, groen gras kan in die energie sowel as proteïenbehoeftes van weidende diere voorsien, maar die fosfaatbehoefte van produserende diere is hoog gedurende die somer en die gras kan nie in hierdie hoë behoeftes voorsien nie.

DIE EFFEK VAN FOSFAATAANVULLINGFosfaataanvulling het primêr ’n effek op die rumenfunksie, wat droë materiaalinname stimuleer. Dit beïnvloed gevolglik regstreeks die liggaamskondisie van die weidende dier. Die liggaamskondisie is van uiterste belang, aangesien daar ’n direkte korrelasie tussen die kondisietelling en die herbesettingspersentasie van die teelkoei is. ’n Klein verhoging in kalfpersentasie of speenmassa het ’n groot invloed op die winsmarge. Die finansiële insette vanweë fosfaataanvulling sal oor en oor beloon word in terme van die direkte invloed op reproduksie en speenmassa.

Fosfaat vir optimale produksie en reproduksie> TEKS: ALINA TAUTE AANVULLING VAN FOSFAAT

Kimtrafos 12 Grandé is ’n fosfaatspoormineraal-konsentraat vir die aanvulling van fosfaat en spoorminerale vir optimale produksie en reproduksie. Kimtrafos 12 Grandé word vervaardig vanaf ’n hoë-kwaliteit monokalsiumfosfaat en kom in ’n gerieflike korrelvorm, wat die produk stofvry maak vir maklike hantering en vermenging. Kimtrafos 12 Grandé is verryk met melasse-byprodukte, wat die produk smaaklik maak, sonder dat oormatige hoeveelhede ingeneem word. Sodra voldoende groen weiding ná ’n winterperiode beskikbaar is, kan daar van ’n winter- na ’n soutfosfaatlek oorgeskakel word. Meng 50 kg Kimtrafos 12 Grandé met 50 kg sout en voer teen 100 - 240 g/bees/dag of 18 - 36 g/skaap/dag. S

Alina Taute (Voedings kundige)


26



Witmieliepryse se laagtepunt was R1 007,40 op 30 Junie. Laer as verwagte opbrengste op die VSA se mielielande het pryse uit die stof uit laat opstaan. Teen die einde van die seisoen is plaaslike pryse saamgesleur deur VSA-pryse wat rekordhoogtepunte gemaak het as gevolg van knap voorraad. Witmieliepryse bereik ’n hoogtepunt van R1 697,80 op 20 April 2011.

Witmieliepryse het dus ’n massiewe prysband van R690,40 gehad. Geelmieliepryse se laagtepunt

Hoekom die 2010/2011-seisoen

onthou sal word

> TEKS: THEO VENTER

DIE 2010/2011-MIELIEBEMARKING-SEISOEN HET GESORG VIR BAIE OPWINDING IN DIE LANDBOUSEKTOR. DIE GROOT PLAASLIKE SURPLUS HET PRYSE IN DIE MIDDEL VAN VERLEDE JAAR LAER GEBOENDER.

TABEL 1: MIELIEVRAAG EN AANBOD-SYFERS

was R1 069,00 op 9 Junie en pryse het die hoogte inge skiet aan die einde van die seisoen om op 20 April op R1 732,00 te draai. Met die 2010/2011-bemarkingseisoen wat op 30 April vanjaar afgesluit het, lyk die Suid-Afrikaanse mielievraag en aanbod-syfers soos volg:

FINALE OESSKATTINGVir die 2009/2010- en die 2010/2011-seisoen is die oesskattings reeds gefinaliseer. Vir die huidige seisoen word die derde oesskatting gebruik.

TERUGGEHOU OP PLASE EN LEWERINGSDie lewerings-vanaf-plase-syfer is vir mielies wat gedurende die bemarkingseisoen (vanaf 1 Mei tot 30 April) gelewer is. Die lewerings is minder as die finale oesskatting, omdat van die mielies teruggehou word en deur die produsente self ver-bruik word. Die mielies teruggehou op plase word dus bereken deur die totale lewerings van die finale oesskatting af te trek.

WITMIELIES GEELMIELIES

Bemarkingsjaar Nota:2009/2010

2010/2011

2011/2012 3e Oesskatting

2009/2010

2010/2011


Area aangeplant (ha) 1,489 1,720 1,418,30 938,50 1,022,70 954,00Opbrengs (ton/ha) 4,55 4,55 4,41 5,62 4,87 4,84Finale oesskatting (ton) 1 6,775 7,830 6,261 5,275 4,985 4,622

Mielies nie gelewer (Teruggehou op plase) (ton)

2 28 323 161 389 492 322

Lewerings vanaf plase (SAGIS) (ton) 2 6,747 7,507 6,100 4,886 4,493 4,300Beginvoorraad (SAGIS) (ton) 762 1,372 1,735 819 805 753Invoere (ton) 0 0 0 27 0 0

Totale aanbod (ton) 7,509 8,879 7,835 5,732 5,298 5,053

Menslike verbruik (ton) 4,147 4,180 4,220 344 351 350Dierevoer (ton) 3 358 1,594 1,500 3,719 2,669 2,750Ander (ton) 4 171 320 309 537 511 496Uitvoere (ton) 5 1,461 1,050 1,000 327 1,014 1,000

Totale verbruik (ton) 6,137 7,144 7,029 4,927 4,545 4,596Eindvoorraad (ton) 6 1,372 1,735 806 805 753 457Voorraad tot verbruik 7 22,36% 24,29% 11,47% 16,34% 16,57% 9,94%

27


27SENWES GRAINLINK •••


Die vyfjaar-gemiddeld, teruggehou op plase, is 556 000 ton. Vir die 2010/2011-seisoen is die syfer815 000 ton. Dit is een van die redes hoekom oor-dragvoorraad vroeër in die seisoen hoër geskat was.

DIE EFFEK VAN VROEË LEWERINGS OP BOGENOEMDE SYFERDie bemarkingseisoen het op 1 Mei afgeskop. Daaris egter mielies wat reeds voor 1 Mei van die landeafkom en gelewer word. Die vroeë mielies kom reeds van Februarie af in. Indien lewerings in Febru-a rie, Maart en April as vroeë lewerings gesien word, is 668 000 ton mielies teruggehou op plase.

Die som werk soos volg:• Mielies gelewer in Februarie, Maart en April 2010

was 381 000 ton. Die mielies is uitgesluit in die2010/2011-seisoen, maar word in die 2009/2010-syfers ingesluit, omdat dit voor 1 Mei 2010 gelewer is.

• Mielies gelewer in Februarie, Maart en April 2011 is 234 000 ton. Die mielies is uitgesluit in die 2011/2012-seisoen, maar word in die 2010/2011-syfers ingesluit omdat dit voor 1 Mei 2011 gelewer is.

• Die verskil van 147 000 ton tussen die vroeë lewerings in 2010 en die vroeë lewerings in 2011, is dus nie in die progressiewe lewerings per seisoen ingereken nie.

Die nat toestande wat hierdie seisoen heers, het verhoed dat vroeë lewerings teen dieselfde tempo as verlede jaar van die lande af kom. Dit is die rede

hoekom daar tot dusver minder as verlede seisoen gelewer is.

DIEREVOERLet op dat die hoeveelheid witmielies gebruik virdierevoer vanaf die 2009/2010- na die 2010/2011-seisoen met meer as 1 miljoen ton toegeneem het. Dit is as gevolg van die groot aanbod witmielies en die samehangende prys wat laer as geelmielies was. Minder geelmielies is dus in die plaaslike vee-voermark gebruik, wat dit vrygestel het vir uitvoere.

ANDERDie syfers sluit klandisiemaal, ontrekkings deur produsente, mielies vrygestel aan eindverbruikers en diverse in.

UITVOEREGeelmielie-uitvoere het verskeie rekords gebreek en 1 013 649 ton het die land verlaat. Suid-Afri-kaanse produsente kan hulself meer toespits op geelmielieproduksie, veral as pryse dit nog volgende seisoen regverdig. Die wisselvallige Afrika-mark sal egter die laaste sê hê.

Van die 1 050 056 ton witmielies wat uitgevoer is, is 205 317 ton na Korea, 131 107 ton na Italië en 30 289 ton na Portugal. Dié lande gebruik merendeels geelmielies, maar laer witmieliepryse het hul oorreed om hul voorkeur te verander. Mek-siko het in die 2010/2011-seisoen 71 555 ton witmielies uit Suid-Afrika ingevoer.

“Die 21,28%-verhouding

in 2010/2011, beteken dat daar

reeds mielies is vir 21,28%, oftewel 11 weke van die

2011/2012-seisoen.”

TOTALE MIELIES

Bemarkingsjaar Nota:2009/2010

2010/2011


Area aangeplant (ha) 2,553,80 2,742,70 2,372,30Opbrengs (ton/ha) 4,72 4,67 4,59Finale oesskatting (ton) 1 12,050 12,815 10,883Mielies nie gelewer (Teruggehou op

plase) (ton)2 417 815 483

Lewerings vanaf plase (SAGIS) (ton) 2 11,633 12,000 10,400Beginvoorraad (SAGIS) (ton) 1,151 1,864 2,488Invoere (ton) 27 0 0

Totale aanbod (ton) 25,278 27,494 24,254

Menslike verbruik (ton) 4,491 4,531 4,570Dierevoer (ton) 3 4,077 4,263 4,250Ander (ton) 4 708 831 805Uitvoere (ton) 5 1,788 2,064 2,000

Totale verbruik (ton) 11,064 11,689 11,625Eindvoorraad (ton) 6 2,177 2,488 1,263Voorraad tot verbruik 7 19,68% 21,28% 10,86%


EINDVOORRAADDie oordragvoorraad van 2,5 miljoen is minder as aanvanklik verwag. Verhandelaars se siening vroeg verlede seisoen was dat eindvoorraad selfs meer as 3 miljoen ton kan wees. Die verrassende goeie uitvoere was grotendeels verantwoordelik vir die hap wat uit eindvoorraad geneem is. Vroeë lewerings en mielies wat deur die produsent teruggehou is, het ook bygedra tot laer as verwagte eindvoorraad.

VOORRAAD TOT VERBRUIKDie voorraad tot verbruikverhouding beskryf hoe vereindvoorraad die mark sal dra sou daar nie nuwe mie -lies in kom nie. Die 21,28%-verhouding in 2010/2011, beteken dat daar reeds mielies is vir 21,28%,oftewel 11 weke van die 2011/2012-seisoen.

DIE 2011/2012-SEISOENDie syfers is gebaseer op die NOK se derde oes skat -

ting soos op 20 April vanjaar. Die beginvoorraad virdie 2011/2012-seisoen is dus effens laer as aan-vank lik verwag. Plaaslike verbruik sal effens toeneem, soos wat die bevolking groei. Dit is ’n natuurlike, konstante groei wat elke jaar in die mark te sien is.

Uitvoere sal baie afhang van die internasionale prys en die VSA-oes. As internasionale pryse hoog bly, kan uitvoere weer bó 2 miljoen ton wees, maar die plaaslike mark kan skrikkerig wees om van te veel van sy eie voorraad te verkoop.

Oor die algemeen lyk vooruitsigte positief vir die 2011/2012-seisoen, veral met nuwe uitvoermarkte wat in die 2010/2011-seisoen ontdek is. S


Hoekom die 2010/2011-seisoen onthou sal word

Theo Venter is ’n Graananalis by Senwes Grainlink. Skakel hom by (018) 464-7723 of stuur ’n e-pos na [email protected] vir meer inligting.

>>


30


30 ••• PROMOSIE-ARTIKEL: NUTRI FEEDS

Vir meer inligting en navrae, kontak gerus die Nutri Feeds-adviseur in jou gebied, of die kantoor op Viljoenskroon by (056) 344-2200, of besoek ons webtuiste by www.nutrifeeds.co.za. Jy kan ook ’n e-pos stuur na [email protected].

>>

Vir ’n geruime tyd maak Nutri Feeds ’n reeks vleisbeeskonsentrate om in die voerkraal of op weiding te gebruik. Dit is egter in die laaste paar maande wat die bulle van die kalwers geskei is. Met die totstandkoming van die verbeterde Nutri Beef Maxi 33 het daar veel meer moontlikhede en produksiesuksesse gevolg.

Dit is die konsentraat in sy klas wat die minste staatmaak op ureum en ander NPN-bronne, om sy proteïeninhoud te verkry. Geen van die molasse-gebaseerde konsentrate wat met Maxi 33 meeding, kan saam praat wanneer dit by natuurlike proteïen en ook verbyvloeiproteïen kom nie. Nutri Beef Maxi 33 is nie klonterig nie, vloei maklik uit die sak en meng baie maklik, selfs met die primitiefste mengproses.

Nutri Feeds maak BIELIES van BEESTE

DIE SAMESTELLING VAN NUTRI BEEF MAXI 33 (6302) Nutriënt Insluiting

Proteïen 330 g/kg MinUreum 8% MaksProteïen vanaf NPN 69,5% MaksProteïen vanaf natuurlike bronne 30,5% MinVet 10 g/kg MinVesel 100 g/kg MaksCa 47 g/kg MaksP 8 g/kg MinPrys per ton (BTW uitgesluit, geen aflewering) R2 500,00

WAAROM IS DIE GROEI BETER OP MAXI 33?Die afbreek van NPN deur mikro-organismes in die rumen, om mikrobe proteïen te vorm, is energie-afhanklik. Hoe meer NPN, hoe meer energie word vir die vertering daarvan gebruik. Hoe meer energie in die verteringsproses verbruik word, hoe minder energie is aanwesig vir weefselgroei, wat lei tot swakker groei.

Natuurlike proteïen in die vorm van verbyvloei-proteïen is direk in die dunderm afbreekbaar en dadelik opneembaar. Hierdie proses is nie energie-afhanklik nie en dus is meer energie vir weefselgroei beskikbaar. Koppel hieraan die optimale mineraal-vlakke en dit is duidelik waarom diere beter op Nutri Beef Maxi 33 groei.

AANWENDINGNutri Beef Maxi 33 (6302) is baie veelsydig en kan vir die meng van voerkraalrantsoene gebruik word. Dit kan dien as basis vir die meng van ’n produksielek en dit kan vermeng word om ’n vet-mes rantsoen op weiding te verkry.

Behalwe vir Maxi 33 (6302) is daar ook Nutri Beef Voerkraal Afrondkonsentraat 85 (6304) en Nutri Beef Konsentraat 80 (6308) wat meer geskik is vir die voerkraalafronding van ouer diere en C-grade. Dan is daar natuurlik ook die Nutri Beef Easy Mix-reeks vir vermenging met heel mielies. S

MENGVERHOUDINGS MET 6302: MAXI 33

Menginstruksie Aanpas (¹) Groei (¹) Afrond (¹) Produksielek (²) Vetmes (²)

Konsentraat (kg) 350 300 200 450 250

Mieliemeel (kg) 300 450 650 350 600

Ruvoer (³) (kg) 350 250 150 0 0

Sout (kg) 0 0 0 200 150

Totaal 1 000 1 000 1 000 1 000 1 000

Verwagte inname 3% van

liggaamsmassa3,25% van

liggaamsmassa3,5% van

liggaamsmassa 1 - 1,5 kg/dier/dag (4) 3 - 4 kg/dier/dag (4)

(¹) Vir voerkraaltoestande(²) Vir aanwending op weiding(³) Gemaalde mieliereste, koringstrooi of gras(4) Inname sal wissel na gelang van die gewig van die dier,

fisiologiese stadium van die dier en weidingskwaliteit(*) In onlangse groeitoetse het voerkraaldiere ’n minimum van

1,8 kg per dag gegroei oor die totale voerperiode


32



Die jaarlikse Grainlink inligtings ver-gaderings het vanjaar vanaf 15 Maart tot 20 April in die Senwes bedieningsgebied plaasgevind. Die doel van die verga de rings is om graan produ sente in te lig oor hoe die toekoms vir graan lyk.

Tydens die Potchefstroom-ver ga dering, wat op 14 April gehou is, is sowat 25 produ sente toegespreek deur Theo Venter (Graananalis: Senwes Grainlink) en Rikus Vosloo (Safex-make laar: Senwes Grainlink) oor die nasionale en internasionale vooruitsigte vir graangewasse, bemarkingstrategieë sowel as die ekonomie van sekere gewasse. Beide was van mening dat pryse bo R1 700 goeie geleent heid bied. Hulle het produsente aangeraai om teen die hoë vlakke hul mielies te verskans en nie te wag vir ’n prys van R2 000 per ton nie.

Theo het uitgebrei oor die graansituasies van verskeie oorsese lande soos Sjina en die VSA en het bevestig dat Suid-Afrika die Afrika-uitvoermark verloor het. Hy het egter nie net op mielies gefokus

Streeksbestuurder vir Bloemfontein

Mauritz de Kock is Senwes Grainlink se nuwe Assistent Hoofbestuurder: Graan-finansies en Admin. Hy het die leisels oorgeneem by Wickus Grobler, wat nou in die pos Bestuurder: Groepfinansies en Tesourie by Senwes werksaam is. Mauritz is in beheer van die kontroles en finansiële verslaggewing van Grainlink. Hy het sy honneursgraad in Landbou-ekonomie aan die Universiteit van Stellenbosch verwerf en het ook ’n honneursgraad in Rekeningkunde. Voor hy by Senwes aangesluit het, was Mauritz die Finansiële Bestuurder van Omnia se buitelandse projekte-afdeling. S

Die Graanhanterings orga-nisasie van Suider-Afrika (GOSA) se Simposium en 28ste Jaarlikse Algemene Vergadering is op 9 en 10 Maart by Kievits Kroon, Pretoria gehou. Verskeie Senwes bestuurslede en graansilobestuurders het die byeenkoms bygewoon en Pieter Malan (Assistent Hoofbestuurder: Graan-bedryf, Senwes Grainlink) is tydens dié geleentheid verkies tot raadslid van die organisasie. S

die

Inligtingsvergaderings maak produsente touwys Theo Venter

verduidelik aan Senwes produsente wat om te verwag met toekomstige graanpryse,

tydens die Potchefstroom

inligtings-vergadering.

nie, maar ook op die soja- en sonneblomsituasies. Volgens Theo is die verwerkingskapasiteit van perse in Suid-Afrika rondom 1 miljoen ton en die sonneblomoes word geskat teen 809 470 ton. Dus behoort daar nie sonneblom dié seisoen uitgevoer te word nie, anders kan daar weer soos verlede seisoen ’n tekort aan die einde van die seisoen wees. Pryse behoort dus nie onder uitvoerpariteit te verhandel nie.

Rikus het weer op sy beurt oor meer spesifieke details uitgebrei, soos wat die Safex-pryse onlangs gemaak het en het Theo se afleidings met grafieke en statistieke bevestig. S

Senwes kry stoel op GOSA-raad

Ontmoet vir Mauritz

Senwes Grainlink het hul be die -ningsgebied heringedeel deur nog ’n streeksbestuurder aan te stel. Theuns Saay man, wat op 11 April vanjaar by dié span aangesluit het, sal die Bloem fontein-area bedien. Hy het ’n uitge breide agtergrond in die graanbedryf met 21 jaar se ondervinding by Suidwes Landbou en beskik ook oor ’n Gevorderde Bestuursdiploma. “Goeie en deurslaggewende ondervinding sowel as eer baarheid, met respek vir allemense oor grense heen, is die sleutel tot streeks-bestuurs werk,” meen Saayman. S


34


3434 ••• KO LLIG OP JACO MINNAAR

Jaco lewer aan die varsprodukte-mark, omdat hy nog genoeg arbeiders beskikbaar het en

Mondial ’n kultivar is wat nie vir verwerking gebruik word nie. By die aanleg pak hulle ongeveer 10 000

sakkies aartappels per dag, vier dae per week.

35


3535353535KO LLIG OP JACO MINNAAR •••

Dit is nie net Jaco wat meen dat dit belangrik is om ander suksesvolle jongboere op hul plase te besoek nie. “Die feit dat Riaan Taljaard, een van die ander jongboerfinaliste in vanjaar se kompetisie en self ’n leierboer, vandag hier saam met julle my plaas besoek, wys net dat daar ’n behoefte onder jongboere is om meer te leer by ander produsente,” het Jaco aan die besoekers tydens die mediadag gesê.

VERTAKKINGSBYDRAEJaco boer die afgelope twaalf jaar met mielies, aar-tappels, sojabone, vee en wild. Sy boerdery vertak kingbestaan ook uit ’n vervoer besigheid en waardeket-tingbeleggings.

Van die vernaamste veranderinge wat hy dieafge lope vyf jaar in sy boerdery tot stand gebring het, is die implementering van ’n volle sirkel presi-sieboerdery stelsel; navorsing en implementering van geen- en minimumbewerkingspraktyke; diversifikasie en risikoverspreiding deur middel van aanplanting

J ongboere honger om te leer by ander

> TEKS: RUTH DAVIES> FOTO’S: RUTH DAVIES & MARELIE GREEFF

“OM TE KAN LEER BY DIE SUKSESSE EN MISLUKKINGS VAN ANDER PRODUSENTE WAT IN DIESELFDE TOESTANDE AS EK BOER, IS EEN VAN DIE HOOFINLIGTINGSBRONNE WAT EK IN MY BOERDERY GEBRUIK.” SÓ SÊ DIE 34-JARIGE JACO MINNAAR (VANJAAR SE VRYSTAATSE JONGBOER VAN DIE JAAR) TYDENS ’N MEDIADAG WAT OP SY PLAAS, UITSNY (SY FAMILIEPLAAS), NABY HENNENMAN GEHOU IS.

van peulgewasse, soos sojabone; beleggings in die waardeketting van landbou en wildboerdery; uitbreiding in sy aartappelboerdery en die aanpas-sing van masjinerie om arbeid te verminder; asook verbeterde logistiek binne die boerdery en die kontraktering van vervoer.

BEMARKING VAN GRAANJaco se beleid is om deur die jaar te bemark. “Ditis hoofsaaklik gekoppel aan die volgende beginsel: 1/3 met planttyd, 1/3 voor strooptyd en ’n 1/3 ná strooptyd. Tyd het geleer dat graanpryse tra-disioneel die hoogste is in Desember en vroeg-Januarie (weermark), maar die onsekerheid oor plaaslike aanplantings (September tot November) en internasionaal (hoofsaaklik Maart tot April) asook die bestuiwingsdatum in Amerika (Junie tot Augustus) skep geleenthede in die mark,” het hy vertel.

Omdat bogenoemde nie ’n rigiede plan is nie, word daar deurentyd van verskansingsinstrumente op Safex gebruik gemaak.

OP DIE AARTAPPELLANDE Aartappels is ’n intensiewe, hoërisiko gewas met ’n hoë omset en dit is ook ’n goeie wisselbougewas.

1. Jongboere is die toekoms. Die jongboer moet voortdurend kopskuiwe maak om relevant te bly.

2. Bemagtig jouself met kennis en beïnvloed ander met jou kennis, sodat jy nie agter raak nie.

3. Indien jy werklik ’n rol wil speel in die ekonomie van ons land, raak betrokke by plaaslike rolspelers in die landbou.

>> JACO SE BOODSKAP AAN ANDER JONGBOERE



36


36


Jongboere honger om te leer by ander

••• KO LLIG OP JACO MINNAAR

Jaco maak gebruik van die Mondialkultivar. Die bemarking van sy aartappels doen hy deur voor die seisoen markinligting te gebruik om te bepaal watter tyd van die jaar daar ’n tekort of min aartappels op die mark sal wees. Deurlopende kontak met markagente en gereelde kontroles met verkope en pryse bepaal die beste markte vir sekere klasse, grade, behoeftes ensovoorts. “Die Mondialkultivar het beter geword oor tyd. Wat opbrengs betref, is dit ’n uitstekende kultivar en dit is ook redelik aanvaarbaar by die publiek. Ek kyk tog daarna om in die toekoms ’n kultivar aan te plant wat

dubbeldoelig is en meer aanvaarbaar sal wees vir die verwerker.” Slegs 20 ha van sy aartappels is onder besproeiing, omdat hy nie genoeg water het nie.

Die wisselboustelsels wat hy gebruik met ’n peul gewas naamlik sojabone, asook aartappels en mie lies, help in die opbou van sy grond – “grond en grondvog word gesien as die belangrikste hulp-bron in die Vrystaat”. Hy het in 2005 begin om geenbewerkingspraktyke in sy boerdery te ondersoek en sedertdien het hy sy geenbewerkinggrond aan-sien lik uitgebrei.

Jaco meen dat die beste manier hoe jy leer, is om aan informele gesprekke op ander produsente se plase deel te neem. Die inligting wat ’n produsent plaas toe neem en van toepassing op sy boerdery maak, is inligting wat hy in die praktyk sien werk. Hier gesels hy met Riaan Taljaard, een van die ander jongboerfinaliste van 2011.

Die aartappelsorteermasjien het Jaco en sy plaasbestuurder, Johan Nienaber, self gebou.

“Jaco bly op hoogte met die nuutste tegnologie, maar hy

maak seker dat hy nie sy basiese boerderypraktyke vergeet nie.”

– RIAAN TALJAARD (VRYSTAAT JONGBOERFINALIS 2011).

KRUISTELING BY VEEJaco boer hoofsaaklik met Bonsmaras en glo in kruis teling tussen Brahman en Limousin. “Die Bons-mara-ras is ontwikkel in Suid-Afrika en presteer daarom baie goed in ons omstandighede, terwyl die Brahman bo ander rasse uitstyg wanneer hy gekruis word met nog ’n ras.

Die Brahman-kruis vergroot die beenstruktuur, hoog te en raam van die Bonsmara-ras. Die Limousinis by uitstek ’n vleisras, met goeie moeder like eienskappe. Die balans tussen die drie rasse maak dus jou kruisteling goed.”

Al sy speenkalwers word self op die plaas gevoeren dan direk aan die slagpale gelewer. Die beskik-baarheid van laegraadmielies, maak dat die kalwers ekonomies langer gevoer kan word as in voerkrale om sodoende op ’n swaarder gewig te kan verkoop of die kalwers langer te kan aanhou in die tye wat die pryse nie so goed is nie.

Jaco pas ook presisieboerdery by sy vee toe. Wei -dingskampe word onder die bestuursfilosofie vangereelde monitering, tydige aksie en reaksie bestuuren beheer. Kleiner kampe met soortgelyke plante-groei word gebruik om sodoende oorbeweiding van sekere spesies te verhoed, maar ook om die benut- ting van alle benutbare plantspesies te bevor der.

37


3737KO LLIG OP JACO MINNAAR •••

WILD WORD GEDEELJaco en drie ander produsente het besluit om in buffels te belê en met hulle te teel. “Ons bedryf die wildboerdery as ’n groep, omdat daar meer kapitaal beskikbaar gemaak word, ’n mens baie vinniger in ’n baie beter kwaliteit buffel kan belê en jy die beste bulle kan aankoop en slegs die kwart van die koste hoef te dra.” Hul handelsmerk (Cencerus Buffels) se doel is om geneties top kwaliteit buffels op produk-sieveilings te verkoop.

DIE VERVOERBEEN Die vervoerbeen van sy boerdery het hy ongeveer vier jaar terug tot stand gebring met die doel om sy eie produkte te vervoer. “Gedurende dié tye in die jaar wat hy nie sy produkte na silo’s, meulens of die mark vervoer nie, doen hy kontrakvervoerwerk vir hoofsaaklik produsente.

BELÊ IN DIE WAARDEKETTING“Om in die waardeketting te belê is baie belangrik,” meen Jaco. “Die geld lê in die waardeketting, nie in jou produksie nie. Jy hoef nie ’n bestuurder of eienaar in die waardeketting te wees om daarin te deel nie, maar deur aandeelhouding in die volle waardeketting te hê, maak dat jy ook in die sukses van die waardeketting kan deel.”

ARBEIDSVERHOUDINGE VAN KARDINALE BELANGJaco besef watter onmisbare rol werknemers in die landbou en veral op die plaas speel. Aan die

einde van die dag kan jy niks op jou plaas vermag as jy nie werkers het nie. “Jou werkers sal ’n goeie verhouding met jou hê, indien jy moeite doen met hulle. Ek het byvoorbeeld kort nadat ek as wenner van die Vrystaat Jongboer van die Jaar-kompetisie aangekondig is, sertifikate vir elkeen van hulle gaan druk om dankie te sê vir die bydrae wat hul lewer tot die Jongboer van die Jaar se plaas – ek kan nie vir jou sê hoe dankbaar en trots hulle was nie.”

Hy het ook verlede jaar tydens die Sokker Wêreld -beker vir elkeen van sy werkers T-hemde met die slagspreuk “Rona MaUitsny re tshehetsa Bafana Bafana!” op, laat druk. Dit beteken: “Ons van Uitsny, ons ondersteun Bafana Bafana!”

Uit die 23 permanente werkers, werk agt reeds langer as 20 jaar op die plaas en elf langer as tien jaar. Senwes en Aartappel SA gee onder andere opleiding vir sy werkers. “Daar is nie ’n diens by Senwes wat ek nie van gebruik maak nie. Dié bron van inligting is van onskatbare waarde,” het hy gesê.

Deur sy fokus op vaardigheidsontwikkeling en sosio-ekonomiese ontwikkeling te plaas, help hom om sy werkers so op te lei dat hulle ook in bestuursposisies kan ingaan. Hy gee ook aandag aan voorkeurhandel met ander SEB-besighede.

INLIGTING, INLIGTING EN NOGMAALS INLIGTING ’n Groot rede vir sy sukses skryf hy toe aan presisie-boerdery. Hy het in 1998 met die toepassing van

Jaco saam met van sy plaaswerkers tydens die Sokker Wêreldbeker verlede jaar. Hierdie is maar net een aksie hoe hy verhoudings met sy werkers bou.



38


••• KO LLIG OP JACO MINNAAR

Ruth Davies is die Redakteur van Senwes Scenario. Skakel haar by (018) 468-2716 vir meer inligting of stuur ’n e-pos na [email protected].

>>


Jongboere honger om te leer by ander

dié boerderymetode (stropermonitors) begin. In 2001 het hy sy presisieboerdery verder uitgebrei met variërende kunsmis en plantestand asook variërende kalktoediening.

“Om in vandag se omgewing mededingend te wees, kan ek nie sien dat jy nie presisieboerdery in jou boerdery kan toepas nie. Jy hoef nie noodwendig al die elemente toe te pas nie – al is dit net op ’n baie primitiewe skaal, pas dit toe,” het Jaco gesê.

Vir hom om suksesvolle produksiebesluite te neem gebruik hy ’n verskeidenheid van inligtings-bronne – sy eie inligting en navorsing, sy direkte omgewing, verteenwoordigers en landboukundiges van onderskeie insetverskaffers, seminare, konfe -rensies, boeredae asook die gedrukte of elektro-niese media.

Deur kennis in te win, pas jy aan by jou omge-wing. “Ons as produsente sal moet aanpas by die tye. Ons kan nie aangaan om dieselfde metodes te gebruik as tien jaar terug nie. Dit is ook belangrik om inligting met ander mense te deel, want as jy dit net vir jouself hou, ontwikkel jy ’n patroon wat jou laat stagneer.”

gesin en werknemers te verseker. “Dit is my doel om ’n toonaangewende produsent te bly en ek wil vir my kinders ’n toekoms skep waar hulle binne ’n produksie en politieke omgewing nog beter as ek sal af wees.”

FAMILIEJaco is getroud met Nicolene en hulle het ’n dog-tertjie, Henke (3). Nicolene glo dat die vrou ’n ondersteunende rol in die boerdery speel. “Jy moet ’n oor hê om te luister en bereid wees om te help indien hy nie op die plaas is nie – boerdery is ’n familiesaak.” Die Minnaar-gesin brei in Julie vanjaar uit, wanneer hul babaseuntjie gebore word. Op ’n plaas soos dié met soveel inligting en aktiwiteite, sal hy nie anders kan as om eendag in sy pa se voetspore te volg nie! S

Een van die nuutste praktyke wat Jaco in sy boerdery wil toepas, maar eers by ander produsente en kun di-ges in die bedryf tydens die mediadag wou toets, is striptil.

“Deur aandeelhouding in die volle waardeketting te hê, maak dat jy ook in die sukses van die waardeketting

kan deel.”

HOEKOM GEORGANISEERDE LANDBOU?Hy is ’n getroue ondersteuner van georganiseerde landbou en dit is een van die baie inligtingsbronne wat hy in sy boerdery gebruik. Hy behoort aan die Holfontein/Saaibult studiegroep en die Hennenman Boerevereniging. Hy is ook Streeksverteenwoordiger en Dagbestuurslid van Vrystaat Landbou asook Hoofbestuurslid van Graan SA, waar hy op verskeie komitees dien.

Jaco meen: “Aan die einde van die dag bepaal georganiseerde landbou die strukture en toekoms van landbou.”

SY TOEKOMSVISIE Jaco streef volhoubare boerderypraktyke na om sodoende volhoubare waardeskepping vir hom, sy

Die media, van Vrystaat Landbou se personeel en ander belanghebbendes uit die bedryf het Jaco se plaas op 13 Mei vanjaar besoek. Jaco kon op dié dag sy kennis deel met ander produsente en kundiges in die bedryf.


40


4040 ••• PROMOSIE-ARTIKEL: EFEKTO

KUMULUS® WG is ’n gepatenteerde formulering van swael, wat sorg vir min stof tydens vermenging en maklik mengbaar is wat help om die risiko van skroei te verminder. KUMULUS® WG beheer myte, blaaspootjies, poeieragtige skimmel, roes en skurfsiekte op vrugte, sierplante en groente.

TYD VAN TOEDIENINGKUMULUS® WG dien as ’n beskermende swam do der en moet toegedien word voordat siektes plaasvind. Dit het ’n veeldoelige aktiwiteit op vatbare siektes en goeie bedekking is noodsaaklik.

HOE KUMULUS® WG WERKKUMULUS ® WG gaan binne poeieragtige skim mel -selle in en omskep waterstofsulfied wat swamsel-funksionering ontwrig. KUMULUS® WG is die enigste swael produk met drie kenmerkende partikel groot-tes, elkeen met ’n spesifieke funksie:

Sodra die produk op die plantoppervlak toegedien is, begin die kleinste deeltjies dadelik werk deur kontak en damp-aktiwiteit. Die mediumgrootte deeltjies erodeer stadig en voorsien volgehoue vry-

Poeieragtige skimmel Rooispinmyt

Kumulus neem kommer oor swamsiektes weg

• Beskermende swamdoder vir effektiewe siektebeheer.

• Werk vinnig as gevolg van sy dampfase-aktiwiteit.

• Bevat die optimale verspreiding van partikel-groottes.

• Stofvrye vermenging.• Uitstekende benatbare en optimale suspen-

sie stabiliteit.• Bevat ’n benatter vir verbeterde kleefvermoë

aan blare en reënvastheid.• Lae toksisiteit.

stelling van die aktiewe bestanddeel en die groter deeltjies verskaf langtermyn beheer.

REËNVALVermy toediening indien reën onmiddellik dreigend is. Die mengsel het tyd nodig om droog te word op die plant. Indien swaar reën kort na die behandeling volg, gebruik ’n korter interval.

KUMULUS® WG versprei vinnig in die water en bly in suspensie, om te verseker dat al die KUMULUS® WG in die spuittenk die plante bereik.

Lees en volg alle etiket-aanwysings en voorsorg-maatreëls voor gebruik. S

>> KUMULUS HET UNIEKE EIENSKAPPE

KUMULUS OP ROSE KUMULUS® WG word ook gebruik vir die beheer van verderflike dopluis op rustende rose. Onthou om die produk slegs op rustende roosplante toe te dien – dus roosplante sonder blare.

’n Snoeiwenk Snoei só: knip effens bokant ’n uitwaartswysende botselknop,

teen ’n 45º-hoek.

Reg nr. L 2404 (Aktief: Swawel 800g/kg)

41SENWES CREDI T •••

‘n Swamdoder snoeiwondmiddel vir die gebruik op rose, wingerde, struike en vrugtebome na snoei.

Kumulus‘n Waterdispergeerbare korrel swam-en mytdoder vir die beheer van sekere swamsiektes asook sekere myte en blaaspootjies.

Steriseal‘n

(Reg no:L4231, bevat ‘Busan 1009’ 10g/kg & 8-Hidroksikinoliensulfaat 10g/kg). skadelik

(Reg no:L2404, bevat Swawel 800g/kg)

Hy beskou dit as ’n voorreg om met produsente te werk. “Produsente en Senwes se voortbestaan is hoofsaaklik afhanklik van die natuur. Dit is onmoontlik om op ’n gegewe oomblik te weet wat die posisie die daaropvolgende jaar sal wees. Dit skep die uitdagings en veroorsaak ’n strewe om ’n sukses van jou bydrae te maak,” het hy gesê.

Senwes Scenario het meer oor die man agter die krediteureboeke gaan uitvind.

Watter van jou eienskappe maak van jou ’n goeie kredietbestuurder?Ek glo aan ’n oopdeurbeleid en kommunikasie met my personeel en kliënte – ek kan getuig dat dié beleid werk. Ek behandel ander met respek en menswaardigheid en glo dat ’n mens nooit te oud is om te leer nie. As jy nie weet nie, vra jy – eerder as om kortpad te vat ten koste van jou werkgewer en/of kliënte. Ek glo dat ons mense ons grootste bate

’n Voorreg om met produsente te werkNEELS JOUBERT, EEN VAN DIE KREDIETBESTUURDERS BY SENWES CREDIT, HET SY LOOPBAAN BY SENWES 30 JAAR TERUG AFGESKOP EN VERTEL DAT HY STEEDS BAIE TROTS IS DAAROP OM ’N SENWESTER GENOEM TE WORD.

is. Met volgehoue, gemotiveerde ondersteuning en kundigheid is ons almal wenners en trots om ’n positiewe bydrae tot voordeel van Senwes te kan maak.

Wat is jou strategie om produsente te help met die beste kredietbesluit?Deur oop kaarte te speel kan daar saam planne gemaak word om die produsent se spesifieke behoefte aan te spreek. Positiewe terugvoer is die kersie op die koek en laat jou gou vergeet van negatiewe en ongevraagde kritiek. Ek glo ook om probleemsituasies tydig aan te spreek, aangesien probleme nie van self opgelos word nie.

Hoe ontspan jy?Dit is vir my lekker om tuis saam met my vrou, Issie en dogter, Anneli, na ’n sepie of twee waarvan hulle hou, te kyk. Ek geniet dit ook om net buite in die tuin te sit en my vrou se handewerk te aanskou. S

Neels Joubert


42


424244242 ••• TOEKOMSBLIK

daagliks kosGRONDHERVORMING, WISSELVALLIGE KOMMODITEITSPRYSE EN KLIMAAT, PLAASVEILIGHEID EN, EN, EN...SO KAN ELKE PRODUSENT SY BEKOMMERNISLYS OOR DIE BOERDERY VAN VANDAG OPSTEL. SOVEEL NEGATIEWE ENERGIE WORD GESPANDEER OM DIÉ UITDAGINGS UIT DIE WEG TE PROBEER RUIM, DAT SOMMIGE MENSE HEELTEMAL HUL DOEL IN DIE LEWE MISKYK.

Volgens Johann Pretorius, Gedrags - analis van Pretoria wat die program genaamd “Quan-lim Life” ontwikkel het, mag nega tiwiteit nie in jou pad staan indien jy weet wat jou doelwit in die lewe is nie. Johann, wat self vroeër ’n produsent was en ’n Senwes aandeelhouer is, gesels oor sy programme wat hy aanbied en gee ook raad aan produsente oor hoe hul psigiese uitrusting vir vandag en die toekoms moet lyk.

MEER OOR QUANLIM-LIFEQuanlim-Life is ’n unieke program wat Johann

ontwikkel het oor ’n tydperk van byna 15 jaar waarin hy enige mens se natuurlike gedrag of eienskappe kan bepaal. Quanlim-Life word aangewend vir die keuse van ’n

beroep, in verhoudings asook in besigheid- en liefdesverhoudings. Johann vertel meer oor die program:

Ons is almal uniek en elkeen van ons het ’n doel in die lewe, maar die probleem is dat meeste mense nie regtig weet wat hul doel in die lewe is nie en ook nie eintlik hulself so goed ken

pppppppppppppoossoo iittiiieeee

wwwwwwwwwwwwwwwwweeee

eeeeeeeeeeewwwwwwggggggeegg

dddddddddaaagggggggggaattttgggggeeeeeeeeeeeeeesssssssssssseeee

43


4343434343


TOEKOMSBLIK •••

nie. Die omgewing waarbinne jy bly, werk en groot geword het, bepaal hoe jy die eienskappe waarmee jy gebore is, gaan aanwend. Ek kan bepaal waarvoor jy aangelê is en hoe jy in alle omstandighede sal optree en reageer. Ek kan ook bepaal waarmee jy gaan sukkel en waartoe jy natuurlik aangetrokke is om sodoende balans in jou lewe te kry.

Alle mense wil balans in hulle lewe hê en sal gewoonlik dit waarmee hulle sukkel, gebruik om terug te keer na balans. Saam met “Quanlim-Life” gebruik ek ’n internasionale program genaamd “Limbic personality Profile” wat gebaseer is op ’n mens se denkpatrone en emosies en wat die ware jý weerspieël. Hierdie program word elektronies gedoen en is baie gewild in die besigheidswêreld en in beroepskeuses. Al die programme se inligting word verkry deur vrae wat beantwoord word.

Met Quanlim-Life probeer ek mense in beroepe plaas waarvoor hulle natuurlik aangelê is, omdat dit is hoekom mense baie keer ongelukkig is in hulle beroep. Ek werk daagliks met besighede waar ek elkeen klassifiseer en in die regte omgewing plaas en sodoende hulle meer effektief en gelukkig maak in hulle werk. ROI (Return on Investment) en ROE (Return On Equity) is waarnatoe almal in die besigheidswêreld beweeg en dit is waarom Quanlim- Life so suksesvol is. Wanneer ek beroepsvoorligting gee, maak ons nie net gebruik van “Quanlim-Life” nie, maar ook van die “Limbic-Personlity Profile” pro gram en die baie gewilde boek genaamd “Dis-cover your career”, wat geskryf is deur dr Lanette Hattingh.

Plaasarbeiders en Bestuurders kan reg aangewend word as hulle van hierdie toetse deurgaan. Dit help hulle ook om meer gelukkig en produktief in hul werk te wees. Baie mense is in beroepe nie as gevolg van hulle natuurlike eienskappe of keuse nie, maar as gevolg van geld, oorlewing en hulle omstandighede.

Dit ook baie belangrik om ’n mentor in die lewe

te hê, wat jy kan vertrou en verstaan en so nou en dan jou denke en gevoelens mee kan deel.

Besoek gerus die webtuiste by www.quanlim.comen kyk na al die verskillende programme wat aangebied word.

BEWEEG UIT JOU GEMAKSONEEk het al in verskeie dele van die wêreld gewerk en elke land het sy eie tradisie en dit het weer net so ’n groot invloed op hoe sy mense reageer en dink. Mense dink soms nie wyer as hulle omgewing nie. Soms dink hulle tog wyer, maar gaan nooit oor tot aksie om uit die situasie te beweeg nie. Mense neem baie gou die denkwyse van ’n omgewing aan en begin na ’n ruk so praat en so optree en dit is die grootste probleem wat veroorsaak dat mense nie uit hulle sogenaamde gemaksone wil of kan kom nie.

Die belangrikste deel van ’n mens se lewe is van voor geboorte tot en met sewejarige ouderdom. Jou brein het geen filters nie en daarom glo jy alles wat jy leer en sien. Stelselmatig begin jy jou eienskappe op die manier gebruik met die invloede van onder-meer jou ouers. Negatiewe dinge wat hier met jou gebeur het, kan jou inhaal as jy ouer word. Niks anders in die lewe maak ’n mens so ongelukkig as

“’n Mens se onderbewussyn is

soos ’n land – wat jy daarin plant en kos gee, sal die realiteit

word.”

>> OP NÓG ’N POSITIEWE NOOT

Senwes se agste jaarlikse Senwes Jongboer Toekomsfokusdag vind vanjaar op 21 September plaas. Tydens dié dag tree daar ’n verskeidenheid sprekers uit die industrie op wat jongboere moed kan gee om aan te hou boer in Suid-Afrika. Teken dié datum nou aan – jy kan nie

hierdie dag misloop nie!


44


44 ••• TOEKOMSBLIK


Gee jou toekomsgedagtes daagliks kos

Vir meer inligting oor die programme wat Johann Pretorius aanbied, skakel hom by (012) 361-4506 of stuur ’n e-pos na [email protected].

>>

ander mense nie. Bykans 80% van alle mense op aarde is nie wat hulle moet wees nie as gevolg van hulle omstandighede en die invloed van mense op hulle lewens.

Ek kan die sinergie tussen twee mense bepaal en daardeur sien hoekom hulle op sekere tye nie oor die weg kan kom nie. Waarom kom pa en seun op die plaas nie goed klaar nie, maar as ek aan elkeen verduidelik het wie elkeen is en hoe elkeen dink en hulle dan bereid is om mekaar hiervolgens te behandel, is die probleem uitgesorteer. Dieselfde geld vir huwelike en verhoudings, baie min mense weet regtig wie hulle huweliksmaat is en hoe om hom of haar te behandel.

jouself nooit in die steek laat met enige besluit nie.Mense voorspel die toekoms, maar baie

min mense beplan die toekoms. Dit wat jy elke dag beleef, is die realiteit, maar jy kan jou toekoms daarbinne beplan en dit is jou keuse hoe jy dit gaan bestuur.

Die heelal is 100% korrek geskep. As jy binne dit lewe en jouself is, sal dit altyd met jou goed gaan. Alles gaan oor jou denkwyse en as jy dit kan beheer en bestuur, is niks op aarde vir jou ontoeganglik nie. Slaap en rus genoeg, eet reg, verbrand jou energie, wees lief vir iemand spesiaal en wees selektief in wat jy aanhoor – dan sal jou woorde suiwer wees. Vergeet partymaal van die reg of verkeerd, want dit is vir geen mens beskore om te oordeel nie. Vra liewer wat is goed of sleg en wees goed vir jouself. Leef in die hede, want dit kan jy beplan; die verlede is verby. Moenie met wraakgevoelens, verwerping, verwyte en skuldgevoelens rondloop nie – dit maak jou siek.

Nie een van ons mense is geskape om swaar te kry nie en elkeen van ons is sterk genoeg om te oorleef. Die rede hoekom daar mense is wat baie suksesvol is, is omdat hulle gebruik gemaak het van hulle denkwyse, hulself geken het, gefokus het, gedroom het, in hulself geglo het en gekry het wat hulle wou hê.

Raak opgewonde oor die toekoms. Skep vir jouself iets waarna jy kan uitsien en droom. Ons mense het nie die avontuurlus nie en baie mense is ongelukkig. Elke mens op aarde het die reg om hom- of haarself te wees. Niemand het die reg om iemand anders te besit of te beheer nie. Skep geleenthede en gee jouself ’n adrenalien-inspuiting.

Die lewe is in jou hande. Dit waar jy vandag is, het jy gister beplan. Daar waar jy môre gaan wees, het jy vandag beplan. Wat jy verwag van die lewe, sal jy kry. Wat verwag jy van die lewe? S

“As ek kyk met hoeveel passie en energie seker mense rugbyspanne

ondersteun, dan kan ek my net indink hoe suksesvol daardie

persoon kan wees as hy dit alles op homself toegepas het.

Skree vir jouself!”

WAT BEPAAL JOU GELUK? Hoe jy dink, praat, luister, met wie jy sosialiseer en hoe jy na jou liggaam en eetprogram kyk, is die belangrikste. As ek kyk hoe lyk ons mense se liggame van vandag, kan ek nie glo dat mense só

lewe nie. Jou liggaam is die voertuig op aarde waarbinne jy bly, waarmee

jy werk en waarvoor jy geen onderdele kan koop nie.

Niks in die lewe gebeur toe-vallig nie. Doen wat goed is vir jou, wees gelukkig, leef voluit en glo in jouself. Geen mens kan

leef sonder liefde, wat aan raking insluit, nie. Spandeer tyd met jouself en moet nooit in jouself

twyfel nie. As jy in jouself glo, sal jy

“Probeer om ten minste drie keer (5 min per keer) ’n dag na jouself te luister en

leer jouself ken, want jy sal jouself nooit in die steek laat nie.”

liggame van vandag, kanlewe nie. Jo

op aarde jy werk onderd

Nikvallig njou, w

lglo leleefef s s

ininslsluiuitt,,jojojojoususususelelelelffff

twtwtwyfyfyfelelel n n nieieie...

45 TOEKOMSBLIK •••

In die Wille Weste is elke pit ‘n swaargewig!

.co.

zaL/

2312

/Pio

neer

en vennoot

>> JOHANN GEE TIEN LEWENSKRAGWENKE

Let op wat jy eet en drink. Sorg dat jou lig-gaam 100% gesond is. Jou liggaam moet beweeglik bly en moet gesond en reg wees vir enige terrein. Jy is al lankal siek voordat die dokter eers die simptoom kon sien. Ons spandeer hopeloos te veel geld aan dokters en hospi tale. Onderhou jou liggaam met die regte voedingstowwe asook alles wat hier genoem is. Tree proaktief op.Leer om meer gereeld dankie te sê. Dit moetdeel van jou lewe wees en nie net deel vanjou gebede nie. As jy iets reg doen, sê dankie.Wees trots op jouself en prys jouself. Daar is geen beroep op aarde waarin geloof en dank-baarheid so ’n groot rol speel as in boerdery nie. Jy moet weet waar jy wil wees in een, tien of selfs 20 jaar. Doen jou beplanning en gee dit “kos” en jou doelwit sal realiseer. Senwes het ’n 10-jaar toekomsplan opgestel, waarom kan jy nie ook een hê nie? Stel vir jou doelwitte in die lewe. As jou onder-bewussyn nie opdragte van jou kry nie, sal jy nie in die oggend opstaan en weet waarheen jy op pad is nie. “Life I Select” is ’n program wat ek geskryf het wat jou sal help om jou onderbewussyn te beheer en jou te bring waar jy wil wees. Dit help jou om jou toekoms te beplan en jou onderbewussyn te verander.

Ek luister altyd hoe mense praat. Dit is opval-lend dat soveel mense negatief praat en dink. Ek sal my nooit in so ’n geselskap bevind nie,want dit beteken dat die onderbewussyn mynet meer gee van wat ek dink, praat en in-neem – of dit nou goed of sleg is. Bly weg vanmense wat altyd negatief is en praat. Hulle staar hulself vas in die realiteit en doen niksaan hul toekoms nie. ’n Mens se onderbewus-

syn is soos ’n land – wat jy daarin plant en kos gee, sal die realiteit word. As jy nie jou gedagtes kos gee en skoonhou van allerhande ander gedagtes nie, gaan jou bewussyn werk lik vol vuilgoed wees en niks gaan realiseer nie. Dit wat jy ses tot agt maande terug gedink het, is die realiteit wat jy vandag beleef.

Daar is 24 uur in ’n dag. Agt ure moet jy werk en agt ure moet jy slaap. Hoe spandeer jy die ander agt ure? Probeer om ten minste drie keer (5 min per keer) ’n dag na jouself te luister en leer jouself ken, want jy sal jouself nooit in die steek laat nie.

Maak meer gebruik van jou vyf sintuie – leer jou kinders van kleins af om dit te gebruik. Dit help jou bewussyn om besluite te neem. Meeste mense slaap nie in die sesde fase of sogenaamde remfase nie; dit beteken dat jou bewussyn nog nie heeltemal afgeskakel is nie en dan staan jy moeg op.

As jy op die pad is, gee jou toekomsgedagtes kos – sê dankie vir alles wat jy het en raak opgewonde oor jouself. Luister na musiek wat jou emosioneel opgewonde maak.

As ek kyk met hoeveel passie en energie sekere mense rugbyspanne ondersteun, dan kan ek my net indink hoe suksesvol daardie persoon kan wees as hy dit alles op homself toegepas het. Skree vir jouself.

Neem kennis van goed wat gebeur, maar moenie daaroor dink en bekommerd raak nie. Ons gedrukte en uitsaaimedia berig dikwels oor die negatiewe. Probeer om die nie-opbouende nuus te vermy.

Moenie laat in die aand televisie kyk nie. Skep ’n rustige atmosfeer in jou huis in die aand en spandeer tyd saam met jou geliefdes.


46


••• DEVELOPING AGRICULTURE

The formulation and regular review of the farming vision and goals are the most crucial steps for each and every producer, so as to have a sense of purpose of farming and hence fulfilment. Having formulated the farming vision and set goals, there remains a strong need to measure progress against these set goals.

The common goal in farming is to generate profit. As such, the measurement of financial progress is of paramount importance in determining farming progress. This helps the emerging producer to de-

> TEXT: CASTUFF SEKGALA

KEEPING RECORDS IS THE MOST

IMPORTANT TOOL AN EMERGING

PRODUCER CAN USE TO TRACK

HIS PROGRESS IN BECOMING A

FULLY-FLEDGED COMMERCIAL

PRODUCER WITHIN A SPECIFIED

PERIOD OF TIME.

termine the time required to become an established commercial producer.

For the purpose of this article, beef cattle pro-duction is used as an example. The concept can be employed in several farming enterprises. Track-ing the progress of a producer entails aspects like record keeping, budgeting (financial planning) and most importantly measuring the financial progress. RECORDKEEPINGThere are two types of records a producer should keep, notably technical and financial records.

Technical recordsThere are several production records that should be

TABLE 1: HERD COMPOSITION TABLE

Aug Sept Oct Nov Dec Jan Feb Mar April May June Jul

BREEDING CALVING MATING WEAN

Livestock classes

Dry cows 40 30 15 15 15 15 15 15 15 60 60 60

Lactating cows 20 30 45 45 45 45 45 45 45 0 0 10

Heifers – first calves 16 16 16 16 16 16 16 16 16 0 0 0

Calves suckling 36 46 61 61 61 61 61 61 0 0 0 0

Weaners 61

Replacement heifers 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15 15

Bulls 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2 2

Marketing

Weaners 61

Dry cows 15

TT

Tracking the progress of livestock farming

47


continued on page 48

DEVELOPING AGRICULTURE •••

TABLE 2: CATTLE ENTERPRISE BUDGET

% Number of units

Number of productive cows 48

Weaning percentage 80% 38

Culling percentage 20% 10

Number of units Weight/unit (kg) R/(kg) Value/unit (R) Enterprise income

1. Income

1.1 Weaners 10 220 15 3 300 33 000

1.2 Old cows 10 450 10 4 500 45 000

1.3 Yearlings 18 350 12 4 200 75 600

Total gross income 12 000 153 600

Units Price/unit ( R ) Quantity Costs/unit Enterprise costs

2. Expenditure (variable costs)

2.1 Licks kg 537 1 537 25 776

2.2 Dipping ℓ 75,14 1 75,14 3 606

2.3 Dosing ml 13 1 13 624

2.4 Vaccination ml 42 1 42 2 016

2.5 Veterinary 38 1 38 1 824

2.7 Bull replacement 120 1 120 5 760

2.8 Camp maintenance 100 1 100 4 800

Total specified costs 913 44 406

Gross margin 109 193

kept and they can be outlined as follows: • Calving records;• Herd composition: - This reflects livestock flow in terms of breed-

ing and marketing times. An example of the herd composition and the corresponding fodder flow are illustrated in Table 1 and Figure 1, respectively.

• Marketing schedule;• Supplementation schedule;• Vaccination schedule.

Table 1 can clearly assist a cattle producer to deter-mine the dry matter (DM) requirements in relation to what is naturally available on the farm (as indi-cated in Figure 1).

Keeping the technical records can assist the pro-ducer to purchase the precise quantities of inputs (licks, vaccines, etc.) in order to wean more and heavier calves. For example: 80% weaning at 220 kg weaning weight.

Financial recordsThe knowledge of and the recording of finances

Figure 1: Fodder flow plan for livestock farm.

assist the producer to determine the profitability and sustainability of the enterprises. Financial records comprise of records of income and expenses for a specified year.

BudgetingBudgeting assists the producer to plan for future in-come and expenses and hence expected profit. This is usually done by developing two types of budgets i.e. enterprise and cash flow budgets. An example of


48


a cattle enterprise budget is illustrated in Table 2. From Table 3 it is clear that the cattle producer

has made progress. He/she has achieved the ex-pected results. The expected profit of R28 800 has been exceeded by R8 900, probably due to favour-able increases in meat prices. However, there are some instances where the producer has underesti-mated expenses, especially private expenses.

CONCLUDING REMARKOne can only be sure about the level of your current success by measuring progress. Effective measure-ment requires the keeping of records and budgets. S

Castuff Sekgala is a Livestock Specialist at Senwes Agricul-tural Services. Contact him at (018) 464-7480 or send an e-mail to [email protected] for more information.

>>

••• DEVELOPING AGRICULTURE

continued from page 47

Tracking the progressof livestock farming

TABLE 3: EXAMPLE FOR FINANCIAL PROGRESS OF PRODUCER X (YEAR 1)

Item Budget Actual Saving/(Overspend)

Sale of weaners 33 000 39 000 6 000

Sale of yearlings 75 600 90 000 14 400

Sale of dry cows 45 000 50 000 5 000

Gross Income 153 600 179 000 25 400

Licks 25 776 18 000 7 776

Vaccines 2 016 2 000 16

Veterinary services 1 824 2 000 (176)

Dose 624 600 24

Camp maintenance 4 800 3 500 1 300

Transport 6 000 7 200 (1 200)

Labour 14 400 14 400 0

Bull replacement 5 760 0 5 760

Private expenses 60 000 90 000 (30 000)

Bank charges 3 600 3 600 0

Total Expenses 124 800 141 300 (16 500)

Net Profit 28 800 37 700 8 900

>> MEASURING FINANCIAL PROGRESS

The progress is being measured by comparing the actual performance (as indicated by the records) and the budgets.

Financial progress is being measured with the following objectives in mind:• Assist the producer to know the financial

performance of the business in relation to expectations and goals.

• Assist the producer to determine the stand-ard of living and live within his means.

• Help the producer to determine how soon he/she would be able to become an estab-lished commercial producer.

• Assist the producer to comply with tax law.


50


50 ••• VIR DIE SIEL

Ds Willie Botha is van die Nederduitsche Hervormde Ge-meen te op Lydenburg. Skakel hom by 082 786 3458 of stuur ’n e-pos aan [email protected].

>>

Lees: Genesis 31: 1 - 18

Ons kompeterende samelewing ver oor-saak dikwels dat ons, onsself met ander vergelyk. Saam met daardie vergelyking uiter jy heimlik die gedagte: “Ek wens ek het daardie persoon se voorkoms gehad. Ek wens ek kon só ’n huis gehad het. As ek maar net só ’n motor kon ry. Ai, ek wens ek kon die reën gekry het wat my buurman gekry het óf as ek net daardie plaas in die hande kon kry. Ek wens ek het net nie skuld gehad nie. Ek wens…”.

Die verhaal van Abram en Lot gee ons nogal ’n ander perspektief op wens. God het Abram uit Ur geroep en Abram het gehoorsaam aan God dit in die vreemde in gewaag. Weens ’n swaar droogte en hongersnood in die land moes Abram na Egipte gaan. Ons ken die verhaal van hoe Sarai haar as Abram se suster voorgedoen het en hulle uiteindelik uit die land verban is. Abram se broerskind, Lot, het al die gebeure saam met Abram deurgemaak. Hulle is terug na Kanaän aangesien die hongersnood verby was. Beide Abram en Lot het baie besittings en vee gehad. In ’n land met beperkte natuurlike hulpbronne was konflik oor weiding en water onafwendbaar. Al oplossing was dat hulle paaie van mekaar moes skei. Abram gee aan Lot die keuse van watter landstreek hy wil bewoon. Eintlik is dit ironies, want Abram is nie net ouer as Lot nie, maar is ook die persoon wat deur die Here na die vreemde geroep is. Die twee landstreke was uiteenlopend. Aan die een kant was daar die droë suide en weste. Daarteenoor was die Jordaandal ’n tuin met volop water en weiding – ’n lus vir ’n nomadiese veeboer. Lot kies die voor die hand liggende Jordaandal.

Abram is tevrede met dit wat oorbly – die woes-tyn, die stof, die soeke na water en die steie rende hitte, maar Abram kry iets wat Lot nie ontvang nie. God herbevestig sy belofte van ’n nageslag en die behoud van die grond. God waarborg sy teenwoor-digheid in hierdie Godverlatenheid – daarom bou Abram vir die Here ’n altaar by Hebron. Abram word nie as die persoon geskets wat uitgebuit word nie, maar as die een wat geseën word en as die een wat min gekies, maar meer ontvang het.

Wat is dan ons gevolgtrekking: Geloof maak dat dinge anders lyk. Die ongenaakbaarheid van die woestyn het nie verander nie, maar geloof in God het gemaak dat Abram daardie harde werklikheid anders beleef. In Abram sien ons iemand met innerlike vrede; ’n persoon wat tevrede en dankbaar is met dit wat hy het. Vrede in sy familie is vir hom belangriker as rykdom (Genesis 13:8). Hy leer ons ook om nie te wens vir dit wat ons nie het of dit wat ons nie kan wees nie; omdat ons in Jesus Christus soveel meer ontvang het as wat ons ooit voor kon wens. S

>> WAT LEER ABRAM ONS?

1. Innerlike vrede en lewenstevredenheid.2. Geloof maak dat ons anders na ’n

ongenaakbare werklikheid kyk.3. God se teenwoordigheid is vir ons

kosbaar.4. Dit is nie nodig of wenslik dat ons

onsself met ander vergelyk nie.5. Ons hoogste wens is in Christus vervul.

Wat is dan ons gevolgtrekking: Geloof maak dat dinge anders lyk.

Ek wens... ds W

illie

Both

aa


52


5252525252 ••• TERUGBLIK: DEEL 2

• Die ongedierte-probleem is amper in elke uitgawe bespreek. Dit was bereken dat ongediertes onge-veer 7% van die kleinvee in Suid-Afrika jaarliks dood maak. Die jakkals word veral uitgesonder as die sondebok. Daar is verskeie artikels in die tydskrif geplaas wat betoog het dat die staat die beheer van die jakkals op hom behoort te neem. Beheermaatreëls soos gif, slagysters, heinings en verskeie ander is indringend bespreek. Die vraag wat jy jouself moet afvra, is: hoe lyk die situasie nou ’n 100 jaar later?

• Skaapbrandsiek is ook in elke uitgawe van die tydskrif bespreek met verwysing na die verpligte dip van kleinvee. Dié skaapsiekte is vandag steeds met ons.

• Aangesien die meeste boere van ruilhandel afhank-lik was vir hulle lewensmiddele, was hoender eiers, botter en veevelle veral vir dié doel gebruik. Die meeste artikels het ook om hoen der-, bees- en skaapboerdery gesentreer.

• Die Anglo-Boereoorlog was toe net sewe jaarverby en bykans die hele grootvee- en kleinvee-kudde was uitgewis. Die kwaliteit van die vee-stapel was baie swak, omdat boere meestal van die swakker kwaliteit diere in die ou Kaapkolonie moes koop. Aspekte oor hoe om die kwaliteit van die veestapel te verbeter, is ook in elkeen van die drie uitgawes van die tydskrif bespreek.

• Die hou van melkrekords deur melkboere is ook ernstig in die eerste uitgawes bespreek. Dit moet onthou word dat daar min of amper geen plase was wat nie oor ’n melkery beskik het nie. Dit is aangevoer dat dit al manier is

1911 - landboukwessiessteeds op ons voorstoepIN DIE VORIGE UITGAWE VAN DIE SENWES SCENARIO IS ’N TERUG -BLIK GEGEE OOR DIE EERSTE DRIE MAANDE VAN DIE FARMERS WEEKLY TYDSKRIF SE BESTAAN. IN DIE DAAROPVOLGENDE DRIE MAANDE SE WEEKBLAAIE IS DAAR OOR DIE VOLGENDE BERIG:

> TEKS: THYS

GR

OB

BELAAR

om ondoeltreffende melkkoeie te identifiseer om sodoende die

melkboerdery meer winsgewend te maak. ’n Veekundige meld in een van die uitgawes dat die boer die koei moet melk en nie die koei die boer nie – hy bedoel hiermee dat die boer

nie “parasiet-koeie” in sy kudde moet aanhou nie.

• Plakkery was ook ’n groot probleem. Dit is beskryf as persone

wat op plase bly, maar wat nie ’n werk het nie. Onbewoonde plase of staatsgrond was deur die plakkers beset en het tot diefstal en dergelike probleme gelei.

• Die eerste kongres van die Vrystaatse Landbou-unie is op 27 Julie 1911 in Bloemfontein gehou. Die gasspreker was die Administrateur van die Vrystaat, dr AEW Ramsbottom. Die eerste aspek wat hy aangeraak het, is die belangrikheid van ’n goeie spoorwegvervoerstelsel in Suid-Afrika. Die tweede punt was die belangrikheid van goeie paaie en die swak toestand van die Vrystaatse paaie was bespreek. Hy het verwys daarna dat die Romeine paaie in Engeland laat bou het en dat dit ná 2 000 jaar steeds in ’n goeie toestand was. Hy meld dat indien jy goeie paaie bou, ditnie nodig is om die paaie kort-kort te lap nie. Hyhet ook bepleit dat die boere na hulself moet kyk. Volgens hom was die stigting van land bou-koöperasies die enigste oplossing. Soos bekend was die Vrystaat ver agter die destydse Transvaal wat die stigting van koöperasies aanbetref. Terloops, Senwes het eers gedurende 1913 in die Vrystaat begin betrokke raak en dit was in die Viljoenskroon-distrik, wat toe deel van die Kroonstad-landdrosdistrik was. Besigheid was op die plaas Rendezvous gedoen, waar Viljoenskroon later aangelê is.

• Die volgende besprekingspunte was gedurende die kongres hanteer: omheiningswet, regi stra sievan brandmerke, die skep van ’n besproei ings-raad, spoorwegtariewe, beskikbaar heid van suiwer saad, beskikbaarstelling van die staat

5353 TERUGBLIK : DEEL 2 •••

Y (WAAROM) hierdie soja? In die Ooste gaan almal binnekort weet hoekom!.c

o.za

L/23

11/P

ione

er

se vee, genetiese materiaal, veeverbetering deur die staat, Ooskuskoors, landbou-opleiding, die veldbrandwet, daarstel van proefplase, plaasarbeid, staatsubsidies, skuif van vee tussen distrikte en die skaarsheid van veeartse. Dit issnaaks dat ongediertes nie bespreek is nie, aan gesien dit die landbounuus in die tydskrif oorheers het.

• Die staat het ’n skema bedryf waar daar, teenvergoeding, vir boere geploeg is met stoomtrek-kers. Dit was glad nie ’n sukses nie en is spoedig gestaak.

• Die ou koshuis van die Potchefstroomse Land-bou kollege is gedurende 1911 ingewy. Die eerste droëlandproduksiekongres is in Klerksdorp gehou en JA Neser was die president van die vereniging. Referate is deur leiers, suksesvolle droëlandboere en landboukundiges gelewer. Neser was ook die president van Klerksdorp se landbou-unie en hy het ook opgetree as voorsitter tydens Senwes se stigting op 15 Mei 1909.

• Boere van die aartappelkultivar “Up-to-date” is ook in die tydskrif geadverteer. Die kultivar was amper vir 100 jaar in produksie, wat ongewoon vir enige gewas is. Die kultivar was vir etlike jare die beste kultivar wat in Suid-Afrika beskikbaar was. Genetiese vordering het tot gevolg dat kultivars deesdae redelik vinnig vervang word met beter kultivars.

• Daar was in sekere van die eerste uitgawes foto’s van landbouskoue geplaas waar diere of die nuutste tegnologie afgeneem is. Die enigste

artikel wat vergesel was van ’n foto, was die kaasfabriek van die ene Kaptein Malcolm. Die kaptein was van Australië en het gedurende die Anglo-Boereoorlog vir Engeland geveg. Hy het ’n boeremeisie, met die van Oertel, van die Petrusburg-distrik ontmoet en hulle is ná die oorlog getroud. Hy het toe op die plaas Klipdrift, in die Petrusburg-distrik, wat hy later vernoem het as Cheddar, begin met ’n melkery en later ’n kaasfabriek – tot 25 000 kilogram kaas per jaar is geproduseer en het baie pryse op groot skoue met sy kase verower en het melk van omliggende plase met oskarre aangery. Daar is ’n interessante boek in die handel beskikbaar, wat die Oertelfamilie se betrokkenheid in die Anglo-Boereoorlog beskryf. Kaptein Malcolm is ook een van die prominente figure in die boek.

• In ’n artikel oor plaashekke het die skrywer beswaar gemaak teen boere wat die sogenaam de bekslanerhekke op paaie oprig waar die publiek dit moet oopmaak. Dié tipe hek ver oorsaak dat die publiek beserings opdoen. Die hek het doringdraad, ’n paar “droppers” en ’n houtpaal wat deur ’n hefboomaksie, van ’n kort houtstok en gewoonlik ’n stuk ketting, toegemaak word. Iemand wat nie weet hoe die hek oopgemaak word nie, kan gewoonlik baie seer kry – vandaar die naam die bekslanerhek. S

Thys Grobbelaar is ’n Senior Graananalis by Senwes Grain-link. Skakel hom by (108) 464-7385 of stuur ’n e-pos na [email protected] vir meer inligting.

>>

Onder: Die tipe ossewa was basies die enigste manier om plaasprodukte mark toe of na die naaste

spoorwegstasie te vervoer.

Regs: Die skottelskaar-implement wat deur perde of osse getrek is, was van die algemene items

wat in die tydskrif geadverteer is.


54


54 ••• AGRI-WENKE

Dié artikel is saamgestel deur Johan du Toit, Gerrit Oosthui-zen, Izak du Plessis, Castuff Sekgala, Jacques Odendaal en JanDirk Engelbrecht (Senwes Landboudienste). Skakel hulle by (018) 464-7604 vir meer inligting oor dié artikel.

>>

Bepaal nou jou grondpotensiaal

Grondpotensiaalbepaling engrondontledings is baie belangrike besluitnemings-hulpmiddels. Kry jou bemestingsbeplanning volgens die grondpotensiaal in plek. Die gronde wat vinniger geneig is tot versuring kan nou bekalk word. Bekalk die lande ook so spoedig moontlik om seker te maak dat die persentasie suurversadiging teen planttyd reg is.

Nou is ’n goeie tyd om grondontledings op sonne-blomlande te doen (en mielielande, sodra dit klaar gestroop is), sodat die regte bemestings program bepaal kan word en bekalking vroegtydig gedoen kan word.

Senwes se grondtegnoloë kan jou van diens wees, indien ruitpatroon-monsterneming oorweeg word. Kontakbesonderhede van die grondtegnoloë is soos volg: Jasper Dreyer (Potchefstroom): 082 801 7622; Jacques Odendaal (Bultfontein): 083 458 1296 en Almero Olwagen (Bothaville): 083 320 0599.

AKKERBOU• Laat sonneblom word nog kol-kol gestroop.

Goeie opbrengste is behaal, maar die laat reën het veroorsaak dat sclerotinia-vrot op plekke voorgekom en die oesproses vertraag het.

• Versuipskade het op plekke voorgekom, maar die mielie-opbrengste lyk belowend.

• Kry solank die mielie-oestoerusting gereed vir die oes, wat vanaf Junie plek-plek ingesamel gaan word.

• Doen vroegtydig grondvoorbereiding vir die aan-plant van koring en gaan koringplanters na vir defekte.

INDIEN JY DIT NOG NIE GEDOEN HET NIE, IS DIT NOU DIE TYD OM TE BEGIN MET DIE VOORBEREIDING VAN LANDE, VERAL TEN OPSIGTE VAN GRONDMONSTERNEMINGS VIR BEMESTINGBEPLANNING EN GRONDKARTERING VIR OPBRENGSPOTENSIAAL-BEPALING.

VELD EN WEIDINGSDie goeie reën het die veld welig laat groei, wat die risiko vir wegholveldbrande verhoog. Kry brandbestrydingstoerusting in orde en maak vroegtydig brandbane. Maak seker dat die stoorplek van droë voer (hooi) deeglik geïsoleer is teen moontlike veldbrande.

VEE• Wees bedag daarop om nie ’n té groot aantal

diere aan te hou nie, aangesien ruvoer se beskikbaarheid en voedingswaarde afneem.

• Verkoop onproduktiewe diere voordat hulle gewig begin verloor.

• Pas strategiese proteïenaanvulling toe – 500 gram per bees per dag en 150 gram per skaap/bok per dag.

• Ent ’n maand voordat hoendermis gebruik word, teen lamsiekte.

• Stoor ruvoerreserwes vir wintermaande.• Moet ook nie vergeet om spons-, lam- en

miltsiekte-entstowwe gereed te kry nie.

LANDBOU-EKONOMIE• Dit is raadsaam om finansiële begrotings, wat oor

die somerproduksie-seisoenperiode (September – Augustus) strek, nou aan te pas namate groter sekerheid verkry word met betrekking tot opbrengs en prys. Deur dit te doen, kan tydige reëlings met krediteure onderhandel word, indien nodig. Potensiële surplusse en die aanwending daarvan kan ook met groter akkuraatheid bepaal en beplan word.

• Die 2010/2011-finansiële state behoort ook nou reeds beskikbaar te wees vir evaluering en interpretasie van finansiële prestasie. Maak egter seker dat die nodige bestuursrekeningkundige aanpassings eers gedoen word – veral wat balansstaatwaardes en leningsrekeninge aanbetref. S

55


L IFESTYLE • LEEFSTYL •••

SecretariatDrama met Diane Lane, John Malkkovich en Scott Glenn

Secretariat is die ware verhaal van een van die beste resiesperde wat Amerika ooit geken het en sy spesiale verhouding met sy eienares (Lane). In 1973 het hy die eerste Triple Crown kampioen in 25 jaar geword. Die laaste van die drie wedrenne, die Belmont, sal jou hoendervleis en trane in jou oë gee – selfs al is jy nie erg oor perde nie. Daar is nie veel fieterjasies in die fliek nie. Dit vertel die storie sonder enige melodrama. Secretariat was ’n spesiale perd en hierdie is ’n lekker en spesiale fliek vir die hele gesin.

The King's SpeechDrama met Colin Firth, Geoffrey Rush, Helena Bonham Carter en Guy Pearce

’n Uitmuntende fliek met uitmuntende spel van Colin Firth (’n Oscar, Bafta en Golden Globe vir sy vertolking) as die stammelende koning George VI. Prins Albert, wat van kleins af gehakkel het, word koning nadat sy broer Edward geabdikeer het. Sy vrou, Elizabeth, het gelukkig lank voor die tyd dié moontlikheid voorsien en ’n spraakterapeut se hulp ingeroep. Die fliek vertel van die pad wat hy moes loop tot daardie dag wat hy die wêreld moes toespreek en oorlog verklaar teen Duitsland. S

>> VIR DIE FLIEKVLOOIE

>> OP DIE BOEKRAK

SMS Books + jou naam + jou e-pos adres + jou antwoord op onderstaande vraag na 40935 en staan ’n kans om ’n eksemplaar (+ ’n ingeslote CD) van "Coach jou kind vir die lewe" te wen. Die kompetisie sluit 18 Julie 2011. ’n Sms

kos R3. Terme en voorwaardes geld.

Vraag: Wie het “Coach jou kind vir die lewe” geskryf?

COACH JOU KIND VIR DIE LEWE deur Tanya van Zyl

Coaching is daarop gerig om ouers te help om vir hulle kinders dié vrae te vra wat hulle sal leer om hulle eie antwoorde op probleme te vind.

“Coach jou kind” is ’n praktiese gids wat kinders help om: met God as vennoot elke tree vorentoe te neem, hul spesiale plek in die lewe te verstaan, ’n oplossings-georiënteerde manier van dink aan te leer, eienaarskap vir hul lewe en keuses te neem en die gevolge daarvan te dra, geleenthede in probleme te sien, deur ’n positiewe bril na die

Beskikbaar by die L & A boekwinkel langs Roman’s Pizza in Klerks dorp. Tel: (018) 468-4777.

v

lewe te kyk en deel te word van die “ek-kan”-generasie. S

>> WEGGEEPRYS

Bron: http://www.food24.com/Recipes/

Genoeg vir 4 mense

1 ui, gekap2 preie, gekap2 selderystingels, gekap2 knoffelhuisies, gekap5 groot wortels, gekap3 aartappels, geskil en gekap1 botterneut, geskil, pitte verwyder en gekap1 lourierblaar½ t neutmuskaat½ t naeltjies1 t paprika1½ ℓ groente-aftrekselsout en peper na smaakBros gebraaide spek en gekrummelde fetakaas

METODEBraai die uie, preie en seldery tot sag. Voeg die knoffel by en braai vir nog 'n minuut.Voeg die res van die groente en geurmiddels by en sauté vir 5-10 minute. Voeg die aftreksel by en verlaag die temperatuur.Bedek die pot en laat stadig prut vir 30-45 minute.Verwyder van die stoof en maak fyn.Geur die sop na smaak en sprinkel die spek en feta oor. S

Heerlike groentesopvir die bibberweer


56


Artikel saamgestel in April 2011 deur Thys Grobbelaar (Senior Graananalis: Senwes Grainlink) en Ronél Koen (Senior GIS-tegnoloog: Senwes Landboudienste).

>>

Op ’n stadium het dit gelyk of dié betrokke seisoen ’n droë najaar gaan hê. Verskeie landdrosdistrikte het minder reën vir Februarie en Maart vanjaar ontvang. Dit was veral ten opsigte van die sentrale gedeelte van die tradisionele Senwes gebied. Die bo-gemiddelde reënval wat die hele Senwes gebied gedurende Desember en Januarie ontvang het, het egter die oes deurgetrek en te veel reën word in die meeste gevalle as die rede aangevoer vir die laer opbrengste teenoor verlede seisoen.

Al die landdrosdistrikte het meer reën ontvang as die langtermyn gemiddeld – dit word veral met ’n La Niña-gebeurtenis geassosieer en dit is veral hoër reënvalsyfers wat vir die meer westelike gebiede realiseer.

Sekere reënvalstasies in die Suid-Vrystaat het tot685 mm meer reën as die langtermyn gemiddeld ontvang – dit is drie keer die distrikte se langtermyn reënval. Daar is wel vooruitsigte vir ’n redelike koring-oes. Alhoewel die koringoes goed kan weg spring, weet ons dat Septembermaand se reënval die koring-oes sal maak of breek. Aangesien dié gebied meeste van hul besproeiingswater uit boorgate kry, behoort die ondergrondse akwifere weer redelik met water aangevul te word.

Die langtermyn reënval vir April in die Senwes gebied is ongeveer 40 mm. Maart 2011 se lang-termyn gemiddelde reënval vir die Senwes gebied is 76 mm. ’n Mens kan dus sien dat ons nou nader aan die winter beweeg en die reënval drasties begin afneem. Die sentrale gedeelte van die Senwes gebied het veral hierdie seisoen baie reën ontvang.

Van die reënvalpunte het tot vier keer die lang-termyn reënval vir April ontvang. Dit het tot gevolg dat sommige lande so nat is dat daar glad nie sonneblom of grondbone geoes kan word nie. Daar

’n Oornat najaar realiseerALHOEWEL DIE 2010/2012-SOMER-SEISOEN LAAT BEGIN HET, HET DIT GEREALISEER SOOS DIE MEESTE WEERDIENSTE VOORSPEL HET EN HET DIT BAIE GEREËN.

is selfs sprake van moontlike graadskade by mielies. Oorlêlande is in baie gevalle so nat, dat jy nie met ’n trekker in die lande kan kom om koring te plant nie. Koring kan egter tot einde Junie in die geval van sekere kultivars in die Noordwes-Vrystaat geplant word en van die lande kan genoegsaam afdroog.

Die baie vog het wel ’n positiewe effek op die oesvooruitsigte vir die komende seisoen. Die mielie-oes gaan ook waarskynlik later as normaal inkom, weens die nat toestande wat die afdroog van die mielies vertraag.

GEVOLGTREKKINGApril was ’n baie nat maand in die Senwes gebied – veral in die sentrale gedeelte. Dit dra aan die een kant by tot die vogvoorraad vir die komende seisoen en die beter vooruitsigte vir die koringoes, maar aan die ander kant belemmer dit die insameling van die grondbone- en sonneblomoes. In areas waar duiwe ’n probleem is, kom groot skade op sonneblom voor. In die geval van grondbone vrot die ankertjies af en bly baie peule in die grond agter. S

Figuur 1: Werklike reënval vir April 2011 teenoor die langtermyn gemiddeld vir April 1988 tot 2010.

••• DRUPPELS OP DIE DAK

Thobontle, wat in Setswana “mooi oes” beteken, is vergroot om aan produsente net die beste gehalte genetiese saad te lewer. Die aanleg is reeds vanaf 1 Mei vanjaar in volle produksie.

Die nuwe fase bestaan uit ’n opbergingsfasiliteit van 220 m x 36 m en kan sowat 140 000 sakkies mieliesaad van ongeveer 25 g elk met gemak op-berg. Daar is ook ’n nuwe koelkamer van 4 000 m2

en dit kan 40 000 sakkies onder 15˚C stoor. Sak-kies vir plaaslike verkope sowel as vir uitvoere kan hier onder optimale toestande gestoor word.

Verder bevat die aanleg die nuutste graan-droging- en laboratoriumnavorsing fasiliteite. Die drogingfasiliteit kan daagliks 320 ton mieliekoppe met blare hanteer. Die blare word op die perseel verwyder en die mielies word aan die koppe tot die gewenste temperatuur gedroog en daarna op die perseel gestroop.

In die laboratorium word ’n groot verskeidenheid wetenskaplike toetse gedoen om genetiese suiwer-heid, kiemkragtigheid en die korrekte eienskappe van die saad te bepaal.

“Monsanto se hoofdoel is om voedsel aan die mensdom te voorsien. Voedsel se oorsprong is

Monsanto spog met nuwe fasiliteite

Wetenskaplike toetse word op die saad by die labora-torium gedoen.

DIE DERDE FASE VAN MONSANTO SE TEGNOLOGIESE GEVORDERDE MIELIESAADVERWERKINGSAANLEG, GENAAMD THOBONTLE, OP LICHTEN-BURG IS OP 18 APRIL VANJAAR AMPTELIK DEUR KOBUS LINDEQUE (BESTURENDE DIREKTEUR: MONSANTO) GEOPEN.

Só lyk die nuwe opbergingsfasiliteit by die Thobontle-aanleg op Lichtenburg. Dit is 220 m x 36 m groot.

Javier Franco (Pro duk sie-bestuurder: Monsanto

Afrika) en Kobus Lindeque (Bestu-

rende Direkteur: Monsanto Afrika) open amptelik die derde fase van Monsanto se mieliesaad-

verwer kings -aanleg op Lich-

tenburg.

gehaltesaad. Tien jaar gelede was die gemiddelde mielie-opbrengs in Suid-Afrika ’n rapsie meer as 2 ton/ha. Vandag is die gemiddelde opbrengs meer as 4 ton/ha, danksy die gebruik van tegnologie op produksie- en plaasvlak,” het Lindeque gesê. S

>> KONSTRUKSIE VAN NUWE FASE

Datum wat bouwerk afskop: 10 Augustus 2010.

Sedert die begin van die projek was daar 29 verskillende kontrakteurs op die terrein en 432 werkers betrokke.

Getal ure gewerk vanaf Augustus 2010 tot Maart 2011: 88 750 ure.

57


57NUUS •••

59


PROMOSIE-ARTIKEL: OPERASIE KHANYISA •••

Dit is tyd om ’n paar mites omtrent elektrisiteitsdiefstal reg te stel. Een van die grootstes is die idee dat hierdie tipe diefstal ’n “township”-probleem is en dat slegs arm mense hulself tot onwettige aansluitings wend.

In werklikheid is dit baie anders. Terwyl onwettige aansluitings en die gepeuter aan meters wel in residensiële gebiede plaasvind en hoogs sigbaar is, gebeur dieselfde onder groter kraggebruikers soos die handel, nywerheid- en landbousektore. Elektrisiteitsdiefstal in dié omge wings is baie diskreet en gesofistikeerd.

Die landbousektor is verantwoordelik vir 48% van elektrisiteitsdiefstalgevalle onder groter krag-gebruikers. Eskom rapporteer dat hulle in die afgelope jaar met ongeveer 85 000 gevalle van elektrisiteitsdiefstal in die landbousektor te doen gekry het. Dit beteken nie dat 85 000 produsente skuldig is aan elektrisiteitsdiefstal nie. Hierdie gevalle is verwant aan die gepeuter aan meters of onwettige aansluitings by ’n meter of elektrisiteitspunt. Sommige produsente kan tot soveel as 80 meters op hul plaas hê.

Dit is kommerwekkend dat al hoe meer produ-sente besluit om elektrisiteit te steel. Die praktyk om aan meters te peuter, dit te omseil of onwettige aansluitings te maak, is aan die toeneem in die landbousektor. Eskom-oudits het gevind dat as daar eers aan ’n paar meters op plase in ’n omgewing gepeuter is, daar gewoonlik met tot soveel as 80% van die meters/elektriese punte in die omgewing gepeuter is.

Persone wat met hul meters peuter, loop groot risiko as hul gevang word. Hulle kan rekenings kry vir geskatte elektrisiteitsverbruik wat hulle nie betaal het nie, beboet word vir die gepeuter aan Eskom-infrastruktuur, en krimineel vervolg word op aanklagte van elektrisiteitsdiefstal, bedrog en uitbuiting. Daar kan ook op hul bates beslag gelê word.

As gevolg van die hoë verbruiksvolume is die verlies aan energie as gevolg van elektrisiteitsdiefstal onder groot gebruikers dubbel soveel as dié van huis houdings. Dit beteken verlies aan inkomste van R805 621 572 per jaar – dubbel die van huishou-dings, wat R407 663 928 beloop. S

Die landbousektor is nie immuun

Inkomsteverliese deur Eskom gely as gevolg van elek-trisiteitsdiefstal. (Finansiële jaareinde Maart 2010)

Energieverlies deur Eskom gely as gevolg van elek-trisiteitsdiefstal. (Finansiële jaareinde Maart 2010)

Gevalle van elektrisiteitsdiefstal onder groot kragver-bruikers. (April 2007 - Januarie 2011)

Bron: Eskom Energieverlies oudits

Bron: Eskom Energieverlies oudits


60


••• NUUS

Graan SA het selfs op ’n stadium via RSG en OFM Stereo, die publiek wat nog op pad was na NAMPO versoek om hul besoek te heroor weeg of om dit na later in die week te skuif, aange sien die Oesdag nog tot die Vrydag geduur het. Diegene met Woensdag NAMPO-kaartjies kon dus hul kaartjies vir die Donderdag of Vrydag gebruik het.

Die parkeerarea is vergroot en bykomende tyde -

NAMPO 2011: Dis g’n wolhaarstorie

0 ••• NUUS

> TEKS: RUTH DAVIES> FOTO’S: RUTH DAVIES & ESTIE DE VILLIERS

AS JY GEDINK HET DAT JY NOOIT INDIE PLATTELAND IN ’N VERKEERS-OPEENHOPING SAL SIT NIE, IS JY ONGETWYFELD OP WOENSDAG, 18 MEI (MUNISIPALE VERKIESING/OPENBARE VAKANSIEDAG) VANJAAR VERKEERD BEWYS. GLO DIT OF NIE, MAAR NAMPO SE BESOEKERSGETAL WAS OP DIÉ DAG DIE GROOTSTE PER DAG IN DIE GESKIEDENIS VAN DIE OESDAG.

like toegangshekke is geskep om die invloei van besoe kers te kon hanteer. Ten spyte van goeie same werking deur verkeersowerhede, kon die drie beskik bare toegangs roetes tot NAMPO Park nie voldoende ver keers vloei bied nie en voertuie het vir etlike kilo me ters in ’n noordelike en suidelike rigting opge hoop.

Ten spyte van dié besige dag, het besoekers hul NAMPO-besoek steeds terdeë geniet, veral met al die kompetisies wat Senwes geloods het. Senwes se groter jaguitstalling as die van vorige jare, wasvanjaar ’n groot trekpleister. Wentzel Jonker (Voor-raadbeplanningsbestuurder: Senwes Village) en sy span het elke dag ’n “Bokkoors”-kompetisie gehad waar besoekers een van ses pryse daagliks kon wen. “As jy nie vir die kompetisie inskryf nie, gaan jy bokkoors kry,” het hy spottenderwys aan die kopers en belangstellendes by hul stalletjie gesê. ’n Totaal van R30 000 se wapenpryse is gedurende NAMPO weggegee.

Grainlink het ook daagliks pryse weggegee in hulmieliepitraai-kompetisie. In dié kompetisie het kin-ders onder 16 jaar die kans gestaan om R250 se geskenkbewyse te wen en op die laaste dag is ’n R2 000 geskenkbewys weggegee.

John Deere se klere- en speelgoedafdeling het net so baie belangstelling gedurende NAMPO getrek

Só het NAMPO Park teen middagete op Woensdag,

18 Mei, vanuit die lug gelyk.

61


NUUS •••

en hul stalletjie was daagliks stampvol. Blaai na bladsy 20 van dié uitgawe om van die nuwe John Deere-kleredrag te sien.

JOHN DEERE CREDIT KRY NUWE NAAMDie kredietafdeling van John Deere – John Deere Credit – het sy naam verander na John Deere Finan-cial. Hierdie besluit is gemaak omdat hulle hul fokus wil verbreed. “Ons fokus tans op landboumasjinerie en die konstruksiebedryf, maar deur ons naam te verander wil ons ’n wyer finansiële mark teiken as wat ons tans doen,” het Len Brand (Besturende Direkteur: John Deere Suid-Afrika) gesê.

Die maatskappy het ’n rekordwins die afgelope boekjaar behaal. “Ons het tans ’n inkomste van R28 miljard en teen 2018 wil ons ’n maatskappy wees met ’n wins van R50 miljard,” het Brand hul vooruitsigte gestel.

Die naamsverandering is amptelik by NAMPO bekendgemaak en as deel van die groot aankon di-ging is daar ’n kompetisie geloods waar John Deere Financial ’n nuwe 5725-trekker ter waarde van R260 000 weggegee het. Van die 26 871 sms’e wat ingestuur is vir die kompetisie, was Esna Wilken van die plaas Bethel, naby Vanstadensrus, die gelukkige wenner.

SENWESMOBI INFOLINEBy die digitale platform tent, het personeel onder andere die nuwe SenwesMobi diens, genaamd SenwesMobi Infoline, bekend gestel.

Jy kan nou elke oggend inskakel om na die daaglikse graanmarkverslag te luister. Al wat jy hoef te doen om na dié twee minute markverslag te luister, is om die volgende nommer ná 09:00 in die oggend te skakel: (018) 464-7799. Alternatiewelik kan jy ook op Senwes se webtuistes by www.senwes.mobi óf www.senwes.co.za ingaan om die oudiomarkverslag af te laai.

Hierdie diens word gratis deur Senwes verskaf en slegs normale oproeptariewe geld. S

Jané Dippenaar was die Senwes Grainlink mieliepitraai-kompetisie wenner op die laaste dag van

NAMPO.

Agri SA het die toekenning vir diebeste adverteerder in die mega-nisasie-afdeling aan John Deere by NAMPO oorhandig. Carel Theron (Bemarkingsbestuurder: John Deere) het die toekenning ontvang.

Daar was ’n paar bekende gesigte by die Senwes-

uitstalling, onder meer

Derrich Gardner – bekend as

die aanbieder van DKNT (’n

musiek program op kykNET).

Produsente het weer groot planne gehad by vanjaar se Boerepatente-kompetisie. Tanya en Bertus van Rooyen en hul dogter, Samantha – ’n gesin wat al die pad van Botswana afkom – het met ’n hele paar eerste, tweede en derde plekke by vanjaar se kompetisie weggestap. Van hul inisiatiewe was ’n Bird Buddy (skei kaf van ou voëlsaad), ’n koeksistersnyer, bottelsnyer, patty-drukker en ’n enkelryplanter.

Jadmkd

N

Nelis Wilken omhels sy ma, Esna, nadat sy gehoor het sy is die wenner van ’n John Deere 5725-trekker in die John Deere Financial-kompetisie. Links is Hein Mienie (Bemarkingsbestuurder: John Deere Financial) – Foto: Agri Connect.

Senwes se Presisieboerdery-personeel was op hul pos en het met klante gesels oor die nuutste Presisieboerdery-tegnologie.



62


••• NUUS

Koos Barnard (Handelsmerk-

bestuurder: Swarovski), Andrew

Whysall (Besturende Direkteur: Whylo) en Jaco de Jager

(Verkoopsassistent: Vereeniging Village) was van die manne

wat binne die Senwes-saal gewerk het.


NAMPO 2011:Dis g'n wolhaarstorie

Almal het presies geweet waar alles by die Senwes-saal is.

Foto links: Dennis Kritzinger (Willowmore) was baie in sy skik met die Wolverine-skoene wat hy gewen het.

Hercules Labuschagne van Lichtenburg is reg vir die jagseisoen! Hy was die geluk kige wenner van dié geweer.

Pieter van Rensburg (Buffelspoort) het ’n verkyker gewen.

Nic Vallentgoed (Vierfontein) het ’n afstandmeter as prys ontvang.

Wentzel Jonker het die “Bokkoors”-kompetisie pryse aan die wenners oorhandig.


636363NUUS •••

Danksy die groot sukses van die Senwes OFM Prestige Sportaand op 19 Mei by die Rio Casino in Klerksdorp, het Agri Securitas – wat fokus op die veiligheid van landelike burgers – ’n skenking van R116 000 ontvang.

Die Sportaand wat aangebied is deur Senwes en OFM, in samewerking met Engen, het van jaar 250 gaste onthaal (60 meer as verlede jaar) en het gespog met bekendes soos Toks van der Linde (oud-Springbok-rugbyspeler) en dr John Williams (oud-Springbok-afrigter).

Frik du Preez, sportlegende en “Rugbyspeler van die Twintigste Eeu”, was die gasspreker vir die aand en het staaltjies uit sy rugbydae vertel. Hy het veral uitgebrei oor hoe rugby oor die jare verander het en is van mening dat dit ’n groot fout sal wees om die Springbokspan af te skryf, al stem hy nie saam met die feit dat hulle so vroeg al Rugbywêreldbeker-kontrakte kry nie.

Williams, wat as woordvoerder vir Agri Securitas opgetree het, het daarop klem gelê dat die rol wat Agri Securitas in die gemeenskap speel, nie onderskat moet word nie, terwyl Corné Kruger (Direkteur: Finansies, Senwes) beklemtoon het dat die regering se investering in landbou nie balanseer met die waarde wat dié sektor aan die land bied nie. “Senwes raak graag betrokke by Agri Securitas, want besigheid gaan die oplossing bied vir landbou se probleme, nie die regering nie,” het Kruger gesê.

Die R116 000 wat aan Agri Securitas oorhandig is, is ingesamel deur middel van beide die tafelverkope en die veiling van veral sport-memorabilia. S

Prestige Sportaand bevorder

plaasveiligheid

Frik du Preez, wat nostalgies geraak

het oor sy rugbydae, was die gasspreker

by die Sportaand. Pieter Möller van

OFM het vrae aan hom gestel.

> TEKS: ILANA KOEGELENBERG> FOTO: ILANA KOEGELENBERG


64 ••• NUUS

’n Jong entrepreneur van Hoërskool Klerksdorp, Arcon Otto (17), het ’n behoefte vir tennisafrigting by twee laerskole in die Noordwes Provinsie geïdentifiseer. Dié behoefte wat hy in die mark raak gesien het, het gemaak dat hy met die wentitel by vanjaar se sesde Senwes Entrepreneurskompetisie weggestap het.

Die entrepreneurskompetisie maak deel uit van Senwes se gemeenskapsprojekte en die Universiteit van die Vrystaat (UV) se Eenheid vir Entrepreneurskap is verantwoordelik vir die evaluasie van die besigheidsplanne asook die finansiële state, wat einde Maart vanjaar deur die finaliste ingehandig moes word.

Arcon het R5 000 as prysgeld ontvang asook ’n studiebeurs ter waarde van R100 000, ver-sprei oor drie jaar. Alhoewel Arcon self nie ’n kranige tennisspeler is nie, het hy ’n tennis-afrigter aangestel vir sy besigheid, wat onder die naam “Tennis 4 Tots and Teens”, handel dryf. Hy was een van sewe hoërskoolfinaliste wat R2 000 ontvang het om hul besigheidsidees te implementeer. Dié geld het hy gebruik om tennistoerusting aan te koop. Kinders wat wel die afrigting kan bekostig, kan R50 per les, wat weekliks aangebied word, betaal. Hy het ook borge in sy gemeenskap gekry om minderbevoorregte kinders wat graag tennis wil leer speel, maar wie se ouers nie tennisafrigting kan bekostig nie, te help. S

Arcon Otto is 2011 se hoërskoolwenner in die Senwes Entrepreneurskompetisie.

Jong entrepreneur slaan kishou

65


NUUS •••

Spinners-finaal kortgeknip weens reën

Laerskool Tlhabologo het vanjaar eerste in Poel B geëindig. Hier is van die spelers (voor) kort nadat hulle hul prysgeld ontvang het.

> TEKS: RUTH DAVIES > FOTO’S: RUTH DAVIES

Vanjaar sou Laerskool Humans vlak te weer, net soos verlede jaar, teen Laerskool Rabana in die Poel A-eindstryd van die Spinners-toernooi te staan gekom het, maar Humansvlakte kon egter nie uitvind of hulle steeds die verdedigende kampioene sou bly nie, omdat reën dié eindwedstryd tot ’n halt geroep het.

N et voordat swaar reën uitgesak het, kon die twee spanne van Poel B, wat deurgedring het na die eindstryd, mekaar die stryd aansê – Laerskool Tlhabologo het Laerskool Rusoord met sewe paaltjies geklop en R1 000 as prysgeld ontvang. Al vier spanne wat deurgedring het na die finaal, het medaljes ontvang en Senwes het vir die tien spanne (130 spelers) wat aan die toernooi deelgeneem het, klere en die nodige toerusting geborg.

Uit die 130 spelers is Modise Matlhaku van Laerskool Rabana gekies om na die Hoër Tegniese skool in Potchefstroom te gaan vir akademiese en krieketopleiding. Senwes betaal hierdie speler se skoolfonds en koshuiskostes en sal ook sy krieket-loopbaan in die toekoms bly ondersteun. “Die skool

Laerskool Rabana en Humansvlakte se span ne was heel tevrede daarmee om die R5 000 prys geld en wen - trofee vanjaar te kon deel. Modise Matlhaku (Kaptein:Rabana) en Burger Minnaar (Kaptein: Humansvlakte) hou die wentrofee vas. Ismail Minty (Hoofbestuurder: Plattelandse Ont wikkeling, Noordwes Krieketvere ni -ging), links, en Francois Strydom (Besturende Direk-teur: Senwes) het die oorhandiging behartig en die spanne gelukgewens.

’n Spesiale handeklap vir Modise

As daar nou een speler is wat gedurende die afgelope vyf jaar vir die bestuur van Noordwes Krieket in die Spinners toernooi uitblink, is dit Modise Matlhaku, Kaptein van Laerskool Rabana. Hy het in vanjaar se toernooi 100 lopies aangeteken en dit was daarom geen verrassing toe hy as die speler van die toernooi aangewys is nie. Nie net is hy die Kaptein van sy span nie, maar ook die Hoofseun van sy skool.


is naby aan die Noordwes Krieketvereniging in Potchefstroom geleë en die standaard van hul krie-ketafrigting is baie hoog,” het Solomon Meki (Ont-wikkelingsamptenaar: Noordwes Krieketvereniging) gesê.

’n Senwes Spinners High Performance span is ook weer vanjaar uit die tien afsonderlike spanne gekies. Dié span het op 21 Mei vanjaar teen die Khuma Korrektiewe Dienste krieketspan te staan gekom en het as wenners uit die stryd getree.

Vanjaar is die vyfde jaar wat die Senwes Spin-ners-toernooi aangebied is en die entoesiasme van die tien spanne se spelers en afrigters groei jaarliks. Die Spinners-projek se doel is om krieket in landelike gebiede in die Noordwes Provinsie te ontwikkel en die kinders kry die geleentheid om hul krieketdrome uit te leef. Die Spinners-program is die tweede grootste van sy soort in die land. S


66


••• PROMOSIE-ARTIKEL: MO LATEK

Molatek brei sy lekaanvullingsreeks uit deur vyf nuwe, wetenskaplik-beproefde lekblokke aan die mark beskikbaar te stel. Hierdie blokke kan deur die jaar as lekaanvulling op weidings vir beeste, skape, bokke en wild aangewend word.

Molatek Fosblock is geformuleer om voldoende fosfaat- en spoormineraalaanvulling aan diere gedurende die groen, sappige weidingsperiode tydens die somer te verskaf. Voldoende fosfaat- en spoormineraalaanvulling verseker hoë diereprestasie en verhoogde winsgewendheid.

Aanbevole inname: 100 - 200 g Fosblock/bees/dag; en 17 - 40 g Fosblock/skaap/dag

Molatek Multi Block 28 is geformuleer om vol-doende proteïen, energie, minerale en vitamien Ate voorsien, om maksimale ruvoerinname te ver-

Molatek stel sy nuwe lekblokreeks bekend> TEKS: DR VLOK FERREIRA seker met verhoogde kalf- en lampersentasie

en gewaarborgde hoë speenmassa. Dit beperk massaverlies en verhoog dus die herkonsepsie by diere wat aanleiding gee tot verhoogde diere-prestasie.

Aanbevole inname: 550 - 700 g Multi Block 28/bees/dag; en 150 - 250 g Multi Block 28/skaap/dag

Molatek Winter Block 40 word aangewend tydens die periode wanneer weidings se kwaliteit laag is. Dit verseker optimale massa en kondisie van beeste tydens droë weidingstoestande sowel as maksimum inname van oesreste en winterweiding.

Aanbevole inname: 375 - 500 g Winter Block 40/bees/dag; en 65 - 100 g Winter Block 40/skaap/dag

Molatek Enerblock word aangewend op goeie kwaliteit weiding om verhoogde groei by diere te verseker. Dit kan aangewend word vir die uitgroei van diere op weiding asook volwasse diere, waarvan die kondisie nie na wense is nie. Dit stimuleer wolgroei en melkproduksie by ooie tydens laktasie.

Aanbevole inname: 1 000 - 1 500 g Enerblock/bees/dag; en 250 - 350 g Enerblock/skaap/dag

UREUMVRYE AANVULLING PLUS AALWYNMolatek Trophy Block is ’n uitstekende hoë-kwa-liteit proteïen en energieblok wat by uitstek geskik is vir beide herkouer en nie-herkouer wildspesies. Dit bevat proteïen, energie, minerale en spoorminerale wat bydra om die wild se liggaamsgewig, konsepsie en horinggroei in stand te hou.

Aanbevole inname: 1 000 - 1 500 g Trophy Block/bees/dag; en 250 - 350 g Trophy Block/skaap/dag

Wild: 150 - 250 g Trophy Block/50 kg liggaamsgewig/dag

Dr Vlok Ferreira is die Nasionale Tegniese Bestuurder by Molatek. Skakel hom by 082 464 4661 vir meer inligting.

>>

>> MOLATEK LEKBLOKEIENSKAPPE

• Dit verskaf nutriënte aan diere waar daar ’n tekort in weidings voorkom.

• Dit is rumenstimulerend en verseker hoë diereprestasie deur die jaar.

• Dit is smaaklik met maksimale diere pre stasie onder ’n verskeidenheid van weidings toe stande.

• Dit bevat hoogs opneembare voedingstowwe wat die voedingstoftekorte in weidings aanvul om hoë diereprestasie en wins te verseker.

• Dit het ’n uitstekende weerbestandheid. • Dit is veilig, omdat die grondstowwe deeglik ver-

meng is en die weerbestandheid verse ker dat ureum nie oplos en die blokke verkrum mel nie.

• Dit is gerieflik om te gebruik en arbeids bespa-rend.

• Dit word in ’n ultramoderne, gereke na riseer de aanleg met streng kwaliteitskontrole vervaardig, wat konstante hoë-kwaliteit blokke verseker.

S


NO MORE HAVING TO GO TO A COFFEE SHOP TO RELAX AND WARM

UP THIS WINTER, NOW YOU CAN BRING THE COFFEE SHOP HOME.

SENWES SCENARIO IS GIVING AWAY A THREE-IN-ONE COFFEE BAR IN THIS ISSUE. NOT ONLY CAN YOU MAKE FILTER COFFEE WITH THIS MACHINE, BUT ALSO ESPRESSO

AND CAPPUCCINO.

CAN YOU SMELL THE WONDERFUL AROMA OF THIS PRIZE YET? IF YOUR ANSWER IS YES, THEN DON’T WAIT

A SECOND LONGER AND ENTER THIS COMPETITION!

Win a coffee bar!

6767COMPETI TION •••

HOW DO I ENTER?Sms the word Senwes + Scenario + your

name + your email address to 31022 and stand the chance to win this coffee bar.

Competition closes on 18 July 2011.

Standard sms tariffs apply. S

Winner April 2011: Willy Leamy won the Colorpop feet-spa. Congratulations!


68

SENWES Scenario<< >> wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww.www.w.w.www.wwww.w.ww.w.w.w.w.w.w.ww.w.www.www.wwww.w.w.wwwww.wwwwwww.wwwwww.ww.wwwwwwwwwwwwwwwwwwww.w.wwwwwwww.wwwwww.wwwwwwwwwww.w.wwwwwwwwwwwwwwwwwwwww.wwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwwww.ww.wwwww.w.w.w...www.w.w.w...wwwww.w.w.wwwww.wwwwwwwwwwwww.wwwwww....ww.w..sessessesessesesssesseseseeeseeesesesessessessseseseseseseeesesesssseeseseessseeessssseseessesessseesssssssseseeeessssseeeeeessssssseseseeeesesesssssesesseseeseesesssssessessssssesssssssessssesesssesssseseeeessssesesseesseseeesssssesessssseeeesss nwnwnwnwnwnwnwnwnwnwnwnwnwnwnwnwnwnwnnwnwwnwnnwwnwnnwnwwnwwwwwwnwnwwnwnwnnwnwwwnwnwnwnwnwnwwnwnwnwnwnwnwwwwwnwnwwwnwwwwnnwnwnwnwnwnwnwwwwnwnnwnwnwnwwwwnwnwnwnnnwwnnwnnwweeeeeesesesesesesesesssssesssseeeeeeesesesssssssssseeeseesssssssssssseeessssssseeeeesesssssseeeesssssseeesssssssssssssseeesssssseeeseeesssssssssesessssseesessssssesssseesssseesee cc..ccccccccc.cc.c.cccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccccc.c.c.ccc.c.c.cccc.c.cc.c.c......c.ccccc.c..cc.c..ccccccc.ccc.cccoooo.oo.oo.o.o.oooo.o.o.ooo.ooo.oooo.ooooo.o.oooo.o.oooo..ooooooo.o.o.oo..oooooo.ooo.oooooo....ooo...o.oooo.o...o..o..ooooo.o.o..oo...oooo.o..oo..o...ooo....oo zzazzazaaaaaazazazzazzazazaaazazaazzzazazazzazzaaaazaazzzzzzzzzazazazaaazaazzzzzazzaazaazazzazzzzazaazazaazzzzzazzzzzazaazazazazzzzzazzazazazazazzzzzzazazaaazazazazzzzzzazazaaazaaaaaazzzzazzazazazzzaazza ••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••••• ••••••••••• •••••••• ••• JJJJ J JJJJJ J JJJJ JJJJJ JJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJJ JJJ JJJJ uuuuuuuuuuuuuuuunnnnnnnunnunuuuuunuuuunnnnnunnnnnuuuuunnnnnunuuuunnuuunnnnununuuuuunnnnnnnnnnnnnnuuuunnnnunnnnnuuuuunnnnnnnuuuuunnnnnnnuuuuunnnnnnnnuuuuuuunnnnnnnnuuuunnnnuuuuunnnnnnnnnnuuuunnnnuuuunnnnnnnnuuuuunnnnnnuuuuuuunnnnnnnnnuuuuunnnnnnuuu ieieeieieeieeeieieeieieieieeeeieeeeeeieieeieieeeeieeeeeeieieieieeeeeeeeieiieeeiieieieeeeeeeeieieeeeeeeeeeieieeeeeeeeeeeieeeeieeeeeeeeeeeieieeeeeeeeieieeieeeeeeeeeeiieeeieieeeeeieieieeeeieeeeeeieieieeeeeeeeeiieieieeeiieeeeeeeeeiiiieieeeeeeeeiiieeeeeeeeeee 2 2 2 222 2 2222222222222222222 2 2222 2 2 2 2 2222222222 2 2222 2 2 2 2 2222222222 2 222 22222222222 22 222222222222222 2222222 2222222222222222222222222222222222222222222 222222222222222222 222 2 2 22 2001010101010101010101010101010010000100101010101111101010011101001011010111010000001111111110100001010100010101110110111101100000000000101011110000100000001101111101000000000000011101011010110000010010101111111011000011011000000011000001111111000001000111101111000000111111000000111111111000000001111111110000011100000111100000001111111111100000 11111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111111SENSENSENSENSESENSENSENSENSENSENSENSENSESENSEEENENSENSENEENEENENENENSENEEEESENSENSENENENENSENSENSENSENENNNENNSENSENSENNENENSENSENSESENSSENSENSEEEENENENEENENEEENNSENENNNENNSENSENSENSENEEENEESENENSENENNNNESENENSENSENSENENEENEENEENENENSENNNNENENSESENENSENEENEENENENNNENNNNEEENENEENENNNNNSENSENENEENEENEENENENNENENENSENEEEEEENENNNNNSENNNENEENEEEENENNENNENENEENENENEENNEENEENENNNESEEEENNSENNEESENEENEENNNNEENNSENNNEEENEENENEESENNEEEENNNNENENNNNENENSENNNNENEENNNWEWEWESWESWEWEWWESWWWEWESWEWESWWWEWESWESWEWWESWWWEWEWEWEEWESESWEWESWESWEEEWEWESWESWESWESWESWESWESWESWESWESWESESWESWESESWESWESWESSWESESESSSSSSSESSWESWESWEWWWWEWEWESWEWESWWWWEEEWEWEWESWESWESWESEEEWEWEEESWESWESSSSSESESESSESSWESSWEWWEWESWESWESWESWEWEEEWEEWEEWEESEESEWEESWESWESESSSSESWESSWEWWWWWESWESWESWESWEEEWEWESWEESEEEEEWEWESESWESSESESWESESESWESWEWEWWESWWWESWWEWEWESWESEWEEEEWEWEWEESESSSSSESWESWEWWEWEWESWEEEWESESESESSSWESWESWEWWESWWWWEEWEWEWEWESWESESESWESESWWWWESWWWESEEESWESWESWESWESESWESWEWESWESWEWEWESWESESSSWESWWESSSWESWWESWWEWWEEEWESSSSSSWEWWWWESSSWWESWWESSSWWESWEEESSSSWWEEEESESSSSWWEESSW SSSSSSSSSSSSWEESESSESSSSESSSWWEESSSEEESW SWESSSS Sc S ScSc ScSc ScScSc Sc ScScScScScScSc Sc ScScScScScScScScSc ScScScScSc Sc Sc Sc ScSc ScScScScScSSSc ScScScScScScScScScScScScSScScScS ScScScScSScScSScSccScSScSc ScScScSc ScSSScS ScScSSScS ScScSSSS Sc Sc Sc ScScSSSScSc ScSSSScSScSS ScSSScScScSS SccccSSSSScSScccccSSScS SSccScSS SccSSSSSSccccccSSSSSSSccSccScSScccScccScScScSScc ScSScSSScccccSSSSSSSSSSccccenaenaenaenaenaenaenaenaenaenaenaenaenaenaenaenanaenaenanaaenaenaeenaenaenenaenenaenaenaenaanaenaenanaaenaeeeenaenenenenaenaenaenaenaenaaaenaeennenaenaenaenaaeenaenanaaaeeennnnenaaaaeneennennnenenaenaenaaaaenaenaenaaaaeenenanaenanaaaaenaenaeeenaenaenaenaenaaaeeenaenanaenaenaaaaeneneenanaaaenaaeeenaenenenaeenaaenaaaeeeeeeenaeeeeeeeeeeeeeeee aaeeeeee aaarrrrrrrir ioiir ioir iorioriorioriorioriorioorrrrir iir ioriorioriorrrrrirrrioioorioriorioooorrirriorioriorioriorrir ir iir ioriorioooorr ooriorioriooorrrrrir iir iooioorrrrrrrrrrrrioorioooooorrrrrrrrrrriorioooorrrrrir ir ioooooooorrrrrrir iiooiooooorrrrrrioooorrrrrrioooooooooor oor oooorriorr ooorirrr oooorrrrrioorrrrioooooooooor oooooo<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<<< SSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSSS >>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> www.senwes.co.za • Junie 2011

68


686868 ••• IN MY VISIER

Dit was warm in die diep suide daardie winter. Die winter toe ek die ou ram onder die plat berg op Sandverhaar in Suidwes geskiet het. Suidwes? Ja, dis soos die plek in my geheue aangeteken staan en so sal dit bly – al noem ander dié land nou Namibië.

In Otjiwarongo se hospitaal het ek my eerste skree gegee nadat ek glo, volgens my ma, “uitgebid” is omdat daar allerlei komplikasies was voor die geboorte. Ek is as ’n Suidwester gebore en sal as ’n Suidwester my laaste asem uitblaas. Emigreer ek eendag, sal dit soontoe wees en as ek uiteindelik vir ewig lê gemaak word, wil ek onder ’n kameeldoring loop rus – ’n lekker grote soos wat daar op Sand ver-haar langs die Guribrivier staan.

Maar wag, ek dwaal af. Eintlik wil ek mos die storie van die ram onder die plat berg vertel. Dié berg, ’n tafelkop soos die geleerdes dit noem, beur trots die suidelug in, so ’n paar honderd meter noord van die breë, sanderige Gurib. ’n Koue luggie het die sonstrale nog speels geterg toe ek my skuins voor ’n groot klip sit maak en die verkyker uithaal.

Onder my het die vlakte tussen die Gurib en dieberg in fokus gespring. Deur die verkyker het ’n trop pie gemsbokke en verskeie volstruise skielik sigbaar geword. Ver links, waar die rivierloop tussen die kameeldorings verdwyn, het ’n jong koedoebul die laaste afvalpeule staan en optel. Gelukkig vir hom was hy nie op my spyskaart nie.

Ek het seker ’n goeie halfuur met die verkyk-oëoor die vlakte gekuier, soekend tussen die driedo-rings, sukkelgras en die paar witgatbome wat plek-plek skamerig aan die rooi sand vasgeklou het. ’n Ou springbokram het skielik, asof uit die niet, verskyn en lank doodstil gestaan. Toe het hy stadig koers gekies na ’n enkele kameeldoring wat los van die ander en weg van die rivier gestaan het. Ek het hom dopgehou totdat hy moeisaam onder die boom gaan lê het.

Na ’n paar oomblikke het ek opgestaan, die Mauser se slot toegedruk en skuins teen die plat berg afgeskuifel. Om hom te bekruip sou moeilik wees, het ek gedink. Maar eens op die vlakte het die driedorings beter dekking verskaf as wat dit van

die berg af gelyk het. Gelukkig ook was van die witgatbome so geplaas dat ek die ram ongesiens sou kon bekruip. Ek moes net die wind reg gebruik.

Waar die dekking plek-plek yl geraak het, was die rooi sand gelukkig so dik dat ek gemaklik op hande en knieë deur die driedorings kon kruip om buite sig te bly. Ek het kort-kort vasgesteek en deur die verkyker na die ram geloer. Hy het egter geen aanstaltes gemaak om te beweeg nie en behalwe vir ’n steenbokrammetjie (wat my gelukkig nie gewaar het nie) het ek geen ander diere teëgekom nie.

Die laaste driedorings het seker ’n goeie 120 treë van die kameeldoring af gestop en ek het op my maag om die laaste bos geseil om die springbok in die oog te kry. Daar was baie littekens op sy gesig en sy lyf was duidelik uitgeteer. Ek het toe reeds vermoed wat ek later sou uitvind…die ou ram se tande was heeltemal afgeslyt. Hy het half skuins na my toe gelê en alhoewel sy kop duidelik sigbaar was, het ’n lae, yl driedoring sy nek verskuil. Hy was naby genoeg dat ek hom in die kop kon skiet maar dit kon ek nie oor my hart kry nie. Ek wou hom nie met ’n verbryselde kop en uitpeuloë onthou nie.

’n Skerp fluit het hom moeisaam laat opstaan, maar hy kon die geluid nie plaas nie en sy oë het skuins regs van my gesoek. Die kruishaar het teen sy nek opgekruip en toe vasgesteek. Ná die eggo’s van die skoot weggesterf het, het ek opgestaan en by hom gaan kniel. Waar die 7 mm-koeël sy nek getref het, was ’n klein gaatjie en onder dit het ’n enkel druppel bloed robynrooi in die oggendlig geblink.

Ek sou graag wou glo dat diere ook ’n siel het en dat dié ou ram s’n oor die vlaktes onder die plat berg swerf – daar waar dit hoort. En dat hy dikwels onder die kameeldoring kom rus waar die wind daagliks sy grafskrif skryf. Dáár sou ek ook eerder dié pitkos wou kry in stede van op ’n mensgemaakte plek waar boodskappe, uit graniet gebeitel, stil en vroom oor jou waak. S

Koos Barnard is ’n voltydse jagskrywer.

>>

Ewige rusKoos BarnardKo

www.pannar.com

staatmaker geelbasters

Die geelbasters PAN 6Q-308B en PAN 6Q-508R lewer die afgelope twee seisoene uitsonderlike goeie prestasie in die LNR en PANNAR nasionale proewe vir die oostelike Hoëveld en westelike produksiestreke.

Die gedugte pakket word gekenmerk deur sterk meerkoppigheid, kompensasie vermoë, wye gebiedsaanpasbaarheid en stabiliteit.

PAN 6P-110PAN 6Q-308BPAN 6Q-508RPAN 6Q-708BR

PRESTASIE BEPROEFDE SAAD

2011/MAIZE/A/03

Vir meer inligting kontak: Tel: (033) 413 9500 [email protected]

WÊRELDWYE NAVORSING PLAASLIKE PRESTASIE

Documents

SENWES 'n Jongboer wat kennis najaag 'n Jongboer wat kennis