SENZIBILITET I POREMEĆAJI SENZIBILITETA

Merita Tirić ČamparaMerita Tirić Čampara

• Prema Adrianu 1982.god:Prema Adrianu 1982.god:

““Svjesno prepoznavanje draženja Svjesno prepoznavanje draženja perifernih završnih organa i perifernih završnih organa i receptora i impulsa što nastaju receptora i impulsa što nastaju njihovim draženjem, koji se prenose njihovim draženjem, koji se prenose putem perifernih nerava do putem perifernih nerava do cerebrospinalne osovine i zatim cerebrospinalne osovine i zatim senzitivnim putevima do viših senzitivnim putevima do viših centara gdje se to prepoznavanje centara gdje se to prepoznavanje vrši.”vrši.”

Očuvan senzibilitet služi :Očuvan senzibilitet služi :

• za opažanje senzitivnih podražajaza opažanje senzitivnih podražaja

• za regulaciju motorikeza regulaciju motorike

• utiče na vegetativnu inervacijuutiče na vegetativnu inervaciju

Senzibilitet u velikoj mjeri zavisiSenzibilitet u velikoj mjeri zavisi

• Od objektivnih znakova (uslovi sredine) Od objektivnih znakova (uslovi sredine)

• od subjektivnih faktora (percepcija, od subjektivnih faktora (percepcija, pažnja i raspoloženje). pažnja i raspoloženje).

Scherringtonova podjela Scherringtonova podjela senzibilitetasenzibiliteta

• EksteroceptivniEksteroceptivni--površnipovršni::prima impulse prima impulse sa površine tijela, iz kože, sluznice i to za sa površine tijela, iz kože, sluznice i to za dodir, bol i temperaturudodir, bol i temperaturu..

• proprioceptivniproprioceptivni  - - dubokiduboki: : koji prima koji prima impulse iz dubljih tkiva, obavještava o impulse iz dubljih tkiva, obavještava o međusobnom položaju dijelova tijela, međusobnom položaju dijelova tijela, orijentaciji tijela u prostoru,osjećaju orijentaciji tijela u prostoru,osjećaju vibracija, prritisku i bolu iz dubljih tkiva;vibracija, prritisku i bolu iz dubljih tkiva;

• interoceptivni (visceralni)interoceptivni (visceralni) – koji prenosi  – koji prenosi senzacije iz unutrašnjih organa.senzacije iz unutrašnjih organa.

• Dva osnovna senzitivna putaDva osnovna senzitivna puta: :

1.1. tractus spinotalamicus-tractus spinotalamicus- prenosi prenosi osjećaj dodira, pritiska, bola i osjećaj dodira, pritiska, bola i temperature(ukršta se u kičmenoj temperature(ukršta se u kičmenoj moždini i završava u talamusu).moždini i završava u talamusu).

2.2. Sistem medijalnog lemniscusa-Sistem medijalnog lemniscusa- osjećaj lakog dodira i dubokog osjećaj lakog dodira i dubokog senzibiliteta.(Golov i Burdahov put senzibiliteta.(Golov i Burdahov put ukrštaju se u produženoj moždini i ukrštaju se u produženoj moždini i također završavaju u talamusu).također završavaju u talamusu).

ANATOMIJAANATOMIJA

• Aferentna vlakna (neuroni Aferentna vlakna (neuroni spinalnih ganglija sa spinalnih ganglija sa periferije-receptori u periferije-receptori u koži,mišićno tetivni koži,mišićno tetivni zglobovi-neuriti, stražnji zglobovi-neuriti, stražnji korjenovi kičmene korjenovi kičmene moždine-kratka vlakna-moždine-kratka vlakna-motorne stanice prednjih motorne stanice prednjih rogova kičmene moždine, rogova kičmene moždine, duga vlakna stražnjih duga vlakna stražnjih korjenova-fasciculus korjenova-fasciculus gracilis Golli i fasciculus gracilis Golli i fasciculus gracilis Burdachi-odatle u gracilis Burdachi-odatle u produženu moždinu-produženu moždinu-lemniscus medialis-lemniscus medialis-talamus-stražnji krak talamus-stražnji krak capsule interne-gyrus capsule interne-gyrus postcentralis).postcentralis).

SMETNJE SENZIBILITETA opažaju se u tri SMETNJE SENZIBILITETA opažaju se u tri različita oblika.različita oblika.

• podražajni simptomipodražajni simptomi

• simptomi potpunog ispadasimptomi potpunog ispada

• simptomi djelimične smetnje funkcije.simptomi djelimične smetnje funkcije.

• PODRAŽAJNI SIMPTOMI nastupaju kao PODRAŽAJNI SIMPTOMI nastupaju kao

• boli ili parestezije (osjećaj svrbeža, boli ili parestezije (osjećaj svrbeža, žarenja, mravinjanja, pečenja ili osjećaj žarenja, mravinjanja, pečenja ili osjećaj utrnutosti)utrnutosti)

ograničene su na područije inervacije ograničene su na područije inervacije pojedinih živaca (oblik rukavice ili čarapa)pojedinih živaca (oblik rukavice ili čarapa)

• BOL nastaje kao rezultat iritacije i BOL nastaje kao rezultat iritacije i podražaja pojedinih perifernih nerava podražaja pojedinih perifernih nerava nervnih pleksusa ili samo korjenova.nervnih pleksusa ili samo korjenova.

• NEURALGIJSKI BOL NEURALGIJSKI BOL

• nije stalannije stalan

• nastupa u valovima ili napadimanastupa u valovima ili napadima

• opisuje se kao trganje, čupanje, pečenjeopisuje se kao trganje, čupanje, pečenje

• ograničeno na areal inervacijeograničeno na areal inervacije

• nastaje spontano ali i na provokaciju-nastaje spontano ali i na provokaciju-pritisak ili istezanje odgovarajućeg živca.pritisak ili istezanje odgovarajućeg živca.

• jakog intenziteta.jakog intenziteta.

Prilikom neurološkog pregleda ispituje se Prilikom neurološkog pregleda ispituje se površni i duboki senzibilitet.površni i duboki senzibilitet.

• U U površni senzibilitetpovršni senzibilitet spada senzibilitet za spada senzibilitet za bol, temperaturu i dodir.bol, temperaturu i dodir.

• BolBol: oštro, tupo.(: oštro, tupo.(Poremećaji su: Poremećaji su: analgesia, hypalgesia i hyperalgesiaanalgesia, hypalgesia i hyperalgesia).).

• TemperaturaTemperatura-toplo, hladno.(-toplo, hladno.(Poremećaji Poremećaji su: thermanesthesia, thermhypaestesia i su: thermanesthesia, thermhypaestesia i termhyperaestesiatermhyperaestesia))..

• DodirDodir-vata, papir (-vata, papir (Poremećaji su: Poremećaji su: anaesthesia, hypaesthesia i anaesthesia, hypaesthesia i hyperaesthesia.hyperaesthesia.))

VRSTE POREMEĆAJA VRSTE POREMEĆAJA

SENZIBILITETASENZIBILITETA • Hiperestezija- povećana osjetljivost na dodirHiperestezija- povećana osjetljivost na dodir• Hipoestezija-smanjena osjetljivost na dodirHipoestezija-smanjena osjetljivost na dodir• Hiperalgezija-povećana osjetljivost na bol,Hiperalgezija-povećana osjetljivost na bol,• Hipoalgezija-smanjena osjetljivost na bol,Hipoalgezija-smanjena osjetljivost na bol,• Termohiperstezija-pojačana osjetljivost na Termohiperstezija-pojačana osjetljivost na

temperaturutemperaturu• Termohipostezija-smanjena osjetljivost na Termohipostezija-smanjena osjetljivost na

tempretaurutempretauru• Anestezija, Analgezija-potpuni gubitak Anestezija, Analgezija-potpuni gubitak

osjetljivosti na dodir i bol.osjetljivosti na dodir i bol.

SUBJEKTIVNI OSJEĆAJ BOLI:SUBJEKTIVNI OSJEĆAJ BOLI:

• -PARESTEZIJE I BOL.-PARESTEZIJE I BOL.

• HIPERPATIJA (pathos= bol)HIPERPATIJA (pathos= bol)

• blagi podražaj izaziva bol-nagli, žareći sa latencijom blagi podražaj izaziva bol-nagli, žareći sa latencijom kratkog periodakratkog perioda

• smanjen osjećaj dodira u pogođenom područjusmanjen osjećaj dodira u pogođenom području

• DISESTESIJA- kvalitativna promjena osjeta podražaja DISESTESIJA- kvalitativna promjena osjeta podražaja (hladnoća se doživljava kao bol, dodir svrbež i sl.)(hladnoća se doživljava kao bol, dodir svrbež i sl.)

• BOL BATRLJKA- bol u amputiranom okrajku, posebno BOL BATRLJKA- bol u amputiranom okrajku, posebno izražen pri vremenskim promjenama, koža već na izražen pri vremenskim promjenama, koža već na lagani dodir reaguje osjećajem jakog bola.lagani dodir reaguje osjećajem jakog bola.

• CAUSALGIJA- causis= pečenje, algos= bolCAUSALGIJA- causis= pečenje, algos= bol

• tupa, žareća bol u napadima, tupa, žareća bol u napadima,

• povezana sa dizestezijama, povezana sa dizestezijama,

• pojačava se nakon uzbuđenja ili kretanjapojačava se nakon uzbuđenja ili kretanja

• najčešća je u djelu n. medijanusa i plexus najčešća je u djelu n. medijanusa i plexus brachialisa (zbog velikog broja brachialisa (zbog velikog broja vegetativnih vlakana)vegetativnih vlakana)

• terapija –hlađenje i psihofarmaci.terapija –hlađenje i psihofarmaci.

• FANTOMSKI BOL- bol u udu koji ne postoji, FANTOMSKI BOL- bol u udu koji ne postoji, izraz je preosjetljivosti senzomotoričke izraz je preosjetljivosti senzomotoričke reprezentacije tijela.reprezentacije tijela.

-SMETNJE EKSTEROCEPTIVNOG –-SMETNJE EKSTEROCEPTIVNOG –

POVRŠINSKOG SENZIBILITETAPOVRŠINSKOG SENZIBILITETA

• Anestezija-gubitak svih osjetnih Anestezija-gubitak svih osjetnih opažanjaopažanja

• Taktilna hipestezija-smanjen osjećaj Taktilna hipestezija-smanjen osjećaj dodiradodira

• Termohipestezija ili termoanestezija- Termohipestezija ili termoanestezija- smanjen ili potpuni gubitak smanjen ili potpuni gubitak termičnog osjećaja.termičnog osjećaja.

SMETNJE PROPRIOCEPTIVNOG-SMETNJE PROPRIOCEPTIVNOG-DUBOKOG SENZIBILITETADUBOKOG SENZIBILITETA

• Test RombergaTest Romberga

• Test prst-nos, peta- koljenoTest prst-nos, peta- koljeno

• Tandem hodTandem hod

• Distaksija i ataksija hoda Distaksija i ataksija hoda

( u kom pravcu mu pomjeramo neki ( u kom pravcu mu pomjeramo neki prst, cjelu potkoljenicu ili natkoljenicu prst, cjelu potkoljenicu ili natkoljenicu itd)itd)

• Vibracioni senzibilitet pallesthesia Vibracioni senzibilitet pallesthesia ispituje se uz pomoć vibracione ispituje se uz pomoć vibracione viljuške. Trepereća viljuška se stavlja viljuške. Trepereća viljuška se stavlja na kost na mjestima gdje je na kost na mjestima gdje je pokrivena samo kožom.pokrivena samo kožom.

• Duboki bol se ispituje pritiskom na Duboki bol se ispituje pritiskom na tetive, mišiće i druga duboka tkiva. tetive, mišiće i druga duboka tkiva. Neosjetljivost npr. Ahilove tetive na Neosjetljivost npr. Ahilove tetive na stezanje je Abadijev znak koji se stezanje je Abadijev znak koji se javlja kod tabesa.javlja kod tabesa.