SERAMİK HAMMADDELER - MADENTURK.ORG

7/27/2019 SERAMK HAMMADDELER - MADENTURK.ORG

1/191

SERAMKHAMMADDELER

Dr. Tevfik AAAYAK

DERSNOTU


2/191


3/191

DERSN ER

1.GR

2.Seramik ve Tanm

3.Seramiin Tarihesi4.Seramik Bnye Nedir?

5.Seramik Hammaddelerinin snflandrlmas

6.Seramik hammaddeler

*Ana hammaddeler

*Dier Hammaddeler


4/191

6. Trkiyede Seramik ve Seramik Hammaddeleri

7.


5/191

GR

Seramik rnler - geleneksel seramiklerve ileriteknoloji seramikleriolarak 2 ana gruba ayrlmaktadr.Geleneksel seramikler:camimento,porselen,seramik salk gereleri,

fayans,tula-kiremit,anak, mlek,ini gibi seramiklerden olumaktadr.


6/191

Geleneksel seramikler yapl amacnagre Kaba, nce ve Teknikseramiklerolmak zere 3 gruba ayrlmaktr.

Esas ktlesi renkli olan seramiklere kabaseramikdenir .

rnein:

naat tulalar,

kiremit drenaj borular,ate tulalar,mlekilik mamlleri bu gruba girer.

Genellikle ktlesi beyaz olan rnlere ise


7/191

Genellikle ktlesi beyaz olan rnlere iseince seramikdenir.

rnein;

Fayans,karo seramik,porselen eya,

seramik salk gereleri,elektroporselen ve inicilik bu grubagirmektedir.


8/191

Ktlesi renkli veya beyaz olabilen daha okteknikte kullanlmak zere gelitirilmi rnler

steatit, kordiyerit vb. malzemelerteknikseramiklerdir.

leri teknoloji seramikleri;

tek kristaller,sentetik kristaller,ferro elektrikler,sermetler,Saf oksitler (almina, zirkonya, berilya gibi)

nkleer malzemeler (UO2) bu gruptadr.


9/191

Seramik eyann bnye zelliine gre seramikrnler; sinter ve poroz seramik olmak zere

2ye ayrlmaktadr.Poroz seramikler; bnyelerine porlar yani

boluklar bulunan seramiklerdir. Salam ve

dayankl deildirler. yi sr tuttuklarndan dzgnekilli, gzel grnl rnlerdir.

rnein:

Kaba fayans,ini,hediyelik ss eyas ve

tula-kiremit gibi rnler


10/191

Sinter seramikler; bnyelerinde porlar yokveya yok denecek kadar azdr. Salam vedayankl olduklar gibi fiziksel ve kimyasal

etkilere de dayankldrlar.

rnein:

Mutfak eyas,

seramik salk gerelerielektroporselen gibi rnler sinterseramiklere rnektir.


11/191

Seramik bir veya birden fazla metalin, metal olmayanelement ile birlemesi ve sinterlenmesi sonucu oluaninorganik bileiktir. Genellikle kayalarn d etkiler altndaparalanmas ile oluan kil, kaolen ve benzeri maddelerinyksek scaklkta piirilmesi ile meydana gelirler. Bu adanhalk arasnda pimi toprak esasl malzeme olarak bilinir.rnein, cam, tula, kiremit, ta, beton, imento, andrctozlar porselen ve refrakter malzemeler bu gruba girer. Kilbelirli bir retim srecini geirdikten sonra, sert ve deformeolmayan, baz zel etkenler dnda hibir d etkidenkolayca etkilenmeyen bir malzeme haline gelir.

SERAMK VE TANIMI


12/191

Seramik malzeme retiminde, kil hamuruna belirli maddelerkatarak, deiik ekillendirme yntemleriyle, kullanlan

hamurun bnyesine uygun bir piirme ile, seramikmalzemeye istenilen nitelii kazandrma imkan vardr.Bileiminde deiik trde silikatlar, alminatlar, su ve birmiktar metal oksitler ile alkali ve toprak alkali bileikler

bulunan bir malzemedir.Baz seramiklerde iyonsal, ksmen kovalent ba bulunabilir.Bazlar amorf, bazlar da kristal yapldrlar. ok sert vegevrektirler. Ergime scaklklar yksek (silis 1750C'de

alminat 2050C'de ergir), s ve elektriksel yndenyaltkandrlar. Silise %6 alminat katlrsa ergime scakl1550C'e der. Demir oksit ve alkali bileikler ergimescakln daha da azaltarak 900Cye kadar drebilir.


13/191

Seramik atein bulunup kullanlmasndansonraki tarihlerde yaplmaya balanmtr.lk

seramiin M.. onuncu ve dokuzuncu binlerderetildii saptanmtr.En eski ve nemlibulgulara Trkistann Akava blgesinde(M..8000), Filistinin Jericho blgesinde

(M..7000), Anadolunun eitli hyklerinde(rnein Haclar, M..6000) ve Mezopotamyaolarak adlandrlan Dicle-Frat nehirlerininarasnda kalan blgede rastlanmtr.

SERAMN TARHES


14/191

Seramiin ilk hammaddesi. balk ad iletannan, ok ince taneli koyuca kvamlamur birikintileri,ilk seramik kaplar,dabalk ile svanm sepetlerdi.Bu balk

sval sepetlerin ate ile buluup sertlikkazanmalar sonucu oluan seramikkaplar,kullanl kap kacaklar oluturdular.

Bala kartrlan daha az zl toprak venehir kumlar ile amurun zszletirilmesive bylelikle ateten daha baarl sonu

alnd.


15/191

lk amur hazrlama teknikleriyourma,ineme,ve dvmeydi.Kurutmaak havada doal olarak yaplmaktayd.

lk amur ekillendirme yntemi de el ileserbest ekillendirmeydi.Sonra devreye el

ile evrilen torna daha sonrada ayak ileevrilen tornaya brakt.Dier birekillendirme yntemi de kutu formundakitula kalplaryd.


16/191

Piirme balangta ak atete, aktayaplmaktayd. Ak atein frnlaraaktarlmas ile byk aama yapld.lk

frnlar odunla snmaktaydlar.

Tarihin erken dnemlerinde seramikyapmnda kullanlan bu ilkel yntemler

(hazrlama, kurutma, piirme)doallklar nedeni ile gnmze kadar

gelmilerdir.


17/191

SEAMK BNYE NEDR?

Anorganik bileiklerin oluturduu amura seramikbnye denir. Bu amurun iinde kil, kaolen, feldispat vekuvars bulunur.

Kil parann kuruduktan sonra KALICI EKL ALMASIN GEREKL PLASTKL salar.

Plastik olmayan hammaddeler, plastikliin ayarlanmasnsalar, rnein kuvars.

Feldispat ergiticilii salayarak kristallerin birbirinebalanmasn gerekletirir. Ancak yksek orandafeldispat kullanlmas halinde rnlerde deformasyon


18/191

SERAMK HAMMADDELERN

SINIFLANDIRILMASISeramik Hammaddelerinin Snflandrlmas1- amur Hammaddeleri

Kil grubu Hammaddeleri

Feldispat Kuvars Karbonat eren Dier tc Ortam

2- Sr Hammaddeleri

3- Boya Hammaddeleri


19/191

1-Masse (amur) Hammaddeleri

Kil grubu hammaddeler

llitik KillerKaolenitik Killer

Kark yapl Killer

Bentonitik KillerRefrakter Killer

KrmzZenginletirilmiKaolen

Halloysid


20/191

Feldispat Grubu Hammaddeler

Potasyum FeldispatSodyum PlajioklazKalsiyum

nefelin siyenitGranit-GranodiyoritPegmatit

Riyolit-DasitPerlitAplit

Feldispatik kumlar


21/191

Kuvars Grubu Hammmaddeler

Kuvars

KuvarsitSilis Kumu

Karbonat eren HammmaddelerKalsit

KalkerDolomitMagnezit-Hidromagnezit


22/191

Dier Hammaddeler

Talk,Wollastonit,

Zeolit,Sepiyolit,Pirofillit,Diatomit,Disten,

Kalsiyum Fosfattc Ortam Hammaddeleri:

Sileks,Kalsedon


23/191

2- Sr Hammaddeleri

SiO2,Al2O3,Li2O,K2O,Na2O,

BaO,CaO,MgO,SrO,

P2O5,ZrO2,TiO2,SnO2,

CeO2,


24/191

3-Boya Hammaddeleri

Demir Oksitler,

Mangan oksit,Bakr oksit,Kobalt oksit,Krom oksit,

Nikel Oksit,Uranyum Bileikleri,Selenyum Bileikleri,Antimum oksit,

Molibden oksit,Vanadyum oksit,Wolfram,Kadmiyum oksit,TiO2


25/191

SERAMK HAMMADDELER

Seramik hammaddeleri oluturan anahammaddeler

1. Kil-Kaolen grubu

2. Feldispat grubu3. Kuvars-Kuvarsit-Kuvars kumu grubu olmakzere 3e ayrlmaktadr.

Seramik amurunda kullanlan dierhammaddeler arasnda mermer, wollastonit,manyezit, dolomit, talk, flint ta ve sileks, al

ta, disten, volkanik tfler, perlit vb. saylabilir.


26/191

Seramik amurunda kullanlan hammaddelerinilevleri ksaca yledir:

Ana hammaddeler:Kaolin:Seramik salk gereleri amurunda %25-30, seramik kaplama malzemelerinde (duvarda)

%15-20 orannda kullanlr.amurun beyazl ve pimede iskeletoluumunu salar.

Kil:Seramik salk gereleri amurunda %30-35,seramik kaplama malzemelerinde (yer ve duvarda)%30-55 orannda kullanlr.

amurun i halde plastikliini ve kurumukavemetini verir.


27/191

Feldispat:Seramik salk gereleri

amurunda %20-25, seramik kaplama

malzemelerinde(yer ve duvarda) %20-45

orannda kullanlr.

amurun pime esnasnda ergimesini,cams faza gemesini salar.Kuvars-kuvars kumu:Seramik salk

gereleri amurunda %10-15 seramik

kaplama malzemelerinde(duvarda) %5-15

orannda kullanlr.


28/191

Dier hammaddeler:

Mermer:Kk kristalli ve basn altndasalamlam kalsiyum karbonattr. Seramiktekullanlacak mermerde Fe ve renk verici

maddelerin bulunmamas gerekir. 900Cde

stldnda CaO ve CO2e ayrr.CaCO3 CaO+CO2

Mermer saf feldispat ile stlacak olursa,feldispatn 1280C olan ergime noktasndrerek daha kolay eriyen bir cam meydana

getirir. Bu zelliinden dolay sr retiminde

kullanlr.


29/191

Wollastonit:Bileimi kalsiyum silikattr.(CaO.SiO2) Elyafl bir yaps vardr. Fayans

masselerinde ekmeyi azaltmak ii mermer yerinekullanlr.

Teknik bileimi %48.25 CaO, %51.75 SiO2 olup;

sertlii 4.5-5 mohs dolayndadr.Magnezit:MgCO3 bileiminde olup; tabiatta bolmiktarda bulunur. Tek bana stldnda refrakterolduundan; refrakter sanayinde erime noktasnn

ykseklii ve curufa dayankllk ynnden oknemli bir hammaddedir. Dier maddelerlekartnda eritken vazifesi grr.

Kuvars ile stlrsa magnezyum silikat meydana


30/191


31/191


32/191

KL VE KAOLEN GRUBU HAMMADDELER

KLLER


33/191


34/191


35/191


36/191


37/191

Allofan grubu kil minerallerinin genelkimyasal bileimi X Al2O3. Y SiO2. ZH2Odur. SiO2/Al2O3 oran 0,5- 1,8

arasnda deimektedir, bu oran dier kilminerallerinden kktr. Saf olduklarndasaydam ve renksiz iken, yabanc madde

kartnda mavi, yeil, sar ve kahverengiolmaktadr. Ayrca allofanlarn alkali vetoprak alkali ierii dier killerden ok azdr.


38/191


39/191


40/191


41/191


42/191


43/191


44/191


45/191


46/191


47/191


48/191


49/191

SERAMK KLLERMineralojik zelliklerine gre snflandrlan

killer, eitli fiziksel ve kimyasal zelliklerinegre, kaba seramik kili, ince seramik kili,refrakter kil, balayc kil, iferton gibi fiziksel

zelliklerine gre de snflandrlr.

Seramikte kullanlan killerin kuruma ve ekmezellikleri, plastiklik, kuru mukavemet, pimerengi gibi zellikleri, kullanm amacna grebazen kimyasal bileimden nce gelen birzellik olarak da kabul edilebilir.

Geology of Industrial Rock and Minerals, 1969


50/191

gy(Robert Bates)'de verilen, killerin kullanm alanlarsnflandrmas aada sunulmutur;

A. Piirilen Kil rnleri (% 35).Tula, kiremit.Drenaj borular.Yapsal karo

.Pis su borusuB. Fayans, yer karosu, cam, ini, anak, mlek,

porselen, shhi tesisat, elektro porselen (% 40)C. Dier Tketim (% 25)

.Refrakter sanayi

.imento

.Sondaj amuru

.Dolgu maddesi

.Kaplama malzemesi


51/191

REFRAKTER KLLER

Refrakter killerin tketim alan olarak:1. ekilli Tulalar-Refrakterler

A. Youn Tulalara.amot ve Yksek Alminal Tulalar

. Ar Hizmet Tulalar

. Genel Hizmet Tulalar

. Hafif Hizmet Tulalar

b. Dier Tulalar (Silika, Porsil)B. Hafif Tulalar (zole Tulalar)a. amot zole Tulalarb. Kizelgur zole Tulalar2. ekilsiz Refrakterler (Harlar)A. rg Harlara.Youn Tula rg Harlar (amot ve Yksek Almina

rg Harlar)b. Hafif Tula rg Harlar (zole rg Harlar)

B. Monolitik Harlar (Uygulama ekline Gre;

Youn tulalarda % 46 alminaya sahip olanlar amot


52/191

Youn tulalarda % 46 alminaya sahip olanlar amot,% 46 ve daha yksek alminaya sahip olanlar iseyksek alminal tulalar olarak adlandrlr. Demir eliksanayinde yksek hacim arlkl, srtnme, krlma vecruf ata mukavemetine sahip olan dolaysyla arartlarda kullanlacak tulalara Ar Hizmet Tulalar,kullanm yeri artlarnn daha hafif olduu yerlerdeGenel Hizmet Tulalar, kullanm yeri hafif olan yerlerdeHafif Hizmet Tulas ad verilir. zolasyon tulalarizolasyon amaldr ve esas alma tulalarnarkasnda kullanlr. Harlar tulalar birbirine balayantoz malzemelerdir.


53/191

alma artlarnn ar olduu demir-elik,imento, petrokimya sanayinde ar hizmettulalar, cam sanayinde ve kok frnlarnda

silika asidik ortamlarda asit tulalar dieralma ortamlarnda genel hizmet ve hafifhizmet tulalar kullanlr.

Killer homojenlik, plastiklik, nem ve kuru

mukavemet ile dier teknolojik zelliklerininfarkllndan dolay eitli kullanm alanlarnasahiptir.

Dnya kil retiminin yaklak % 75'i piirilen ve


54/191

Dnya kil retiminin yaklak % 75 i piirilen veekillendirilen seramik rnlerinin imalatnda

kullanlmaktadr. Dnya kil retiminin geriyekalan % 25'i ise killerin zelliklerine grerefrakter sanayinde, imento, sondaj amuru,

dolgu ve kaplama malzemesi olarak, temizlik,deterjan, gda ve ila sanayindekullanlmaktadr.Refrakter killer refraktersanayinin ana hammaddesini tekil eder.

Kullanm gittike artmakta buna bal olarakzellik arz eden yeni kullanm alanlargenilemektedir.


55/191


56/191


57/191


58/191

AIR FELDSPATLAR


59/191

S

Alkali feldispatlar ile plajioklaslar dndakontak metamorfizma sonucunda meydanagelmi olan ve ok nadir olarak bulunan

feldispatlara a feldispatlar denir. Bu guruba aitiki mineral Selsiyan ve hiyalofon olup triklinik

sistemde kristalleir Bunlar baryumlu

aluminyum silikatlar olarak bilinirler

Ar feldispatlarn ekonomik nemi vardr.uan Japonya ve Kanada' da daki yataklar

iletilmektedir.


60/191


61/191

Seramik reetesine flakslar (eriticiler), bnye


62/191

piirildiinde sv oluumunu salayacak scaklndrlmesi amacyla katlr.. Eritici (flaks), piirmesrasnda seramik bnyenin camlama derecesinikontrol eder ve rn frndan istenen camlamaderecesinde kar. Farkl seramik bnyeler deiik

camlama derecesi gerektirdiinden belirlibnyelerde kullanlacak flaks miktar dadeikendir. Yumuak porselenlerde (dksda piirilmi) feldspat reete bileiminin % 25-

40'n: sofra eyasnda % 18-30'unu,elektroporselende % 20-28'ini ve kimyasal -teknikporselende % 17-30'unu tekil eder.

Sodyum ve potasyum feldspat, ya da


63/191

y p y p , ynefelinli siyenit gibi flakslardan hangisinin ne

miktarda kullanlacana, ok sayda teknikkriter etki eder ve bu kriterler belirli birflaksn ilavesiyle kazanlacak zellikleri de

kapsar. Bunlara rnek olarak, nihai rndearanan beyazlk derecesi, kopmamukavemeti, sr tutma veya reddetme, srdekorasyonlar zerine metal ileme etkisive imalatnn geleneksel alkanlgsterilebilir.


64/191


65/191


66/191

KUVARS


67/191

Kuvars SiO2 bileiminde sertlii 7, zgl arl 2.85gr/cm3, ergime scakl 1785 oC olan, yerkabuunda enyaygn minerallerden biridir. Saydam veya mat, renksiz

veya beyaz, krmz, pembe, mavi, mor gibi eitli

renklerde kuvars vardr. Kristallerinin bykl

bakmndan iri kristalli olanlar: Dumanl kuvars, Morion,

Vens sa, Ametist, Necefta; kriptokristalin olanlar:

Akik, Kalsedon, akmaktadr.

Kuvars jenetik olarak: 1- Magmatik, 2- Metamorfik, 3-Sedimanter kkenlidir. Doada fay ve atlaklarda filonhalinde bulunur. Ayrca cevher yataklarnda gang

minerali olarak rastlanr.

Kuartz kristali granit, gnays gibi ana kayalarniinde bulunabildii gibi bazen de tek bana


68/191

iinde bulunabildii gibi, bazen de tek bana,tanecik yapsnda olarak damarlar eklinde dier

mineraller ile karm olarak bulunur.Kuartz kristali elektroteknik alanda nemli saylan bir

zellie sahiptir: Kristale uygulanan basn ve ekmegibi mekanik etkiler, onun elektrik ile yklenmesine

neden olur. Bu mekanik etkilerin kaldrlmas ile elektrikyk de ortadan kalkar. Bu olay "piezoelektrik"konusunun kapsamna girer. Piezoelektriin seramik ileolan ilgisi yalnzca kuartza bal bir zellik deildir.

BaTiO3 k maddesi olarak alnarak gelitirilenseramie "piezoelektrik seramik" ad verilmektedir.

Dzgn ve temiz olan kuvars kristalleri


69/191

g

optik ve elektronik sanayiinde ve ss ta

olarak kullanlmaktadr.

Kuvars kristalleri elektronik sanayiindefrekans kontrol asilatrerinde ve frekansfiltrelerinde kullanlmaktadr.

St kuvars ve cams kuvars ise tlerekve hazrlama ilemlerinden geirilerekcam, deterjan, boya, seramik, zmpara,

dolgu ve metalurji sanayiilerinde

Optik ve Elektronik Sanayiinde kullanlan


70/191

p ykuvars kristallerinin % 99.99 SiO2 saflktaolmas istenir. Dier impriteleristenmemektedir. Metalurji endstrisindekullanlan kuvarsta SiO2 % 99.5 ve Fe2O3

ise % 0.01'dir.

Cam endstrisinde kullanlan kuvarsntane iriliinin 500 mikron altnda, temizlikmalzemeleri reten endstrilerde 74mikron altn, boya endstrisinde ise 10mikron altnda olmas istenmektedir.

Silisyumdioksitseramik amur ve srlarnda nemligrevler yklenerek geni kullanma alan bulur


71/191

grevler yklenerek geni kullanma alan bulur.Seramik endstrisinde SiO2 in en ok kuartz kumu

ve kuartz eklinde olan trleri kullanlr. Doada bolve yaygn olarak bulunan ince taneli kumlar, demirve dier zararl katklar iermiyorlarsa, byk krmave masraflarna gerek olmakszn seramik

endstrisinde ncelikle kullanlrlar.Kuartz katks amurlarda u etkileri gsterir:a)amurun balayc zellii ve kuru direnci katkoran arttka azalr.

b) Pimi amurda gzeneklilik ve su emme artar.

c) Kuru ve pime klmesi deerlerinde azalmaortaya kar. Katk oran artmas ile birlikte klme

erine b me rlr

KUVARST


72/191

Kuvarsit; genel olarak kuvars kumu tanelerinin, silistenmeydana gelmi bir imento ile birbirlerine ok salamekilde balanmalaryla olumu bir kaya olup,sedimanter ve metamorfik olmak zere 2 eidi

mevcuttur.Kuvarsitin kimyasal bileimi, kuvars, kumta (kuvarslgre) ve kuvars kumu gibi SiO2 olup, ancak kuvarsitierisinde eitli miktarlarda feldspat, mika, kil, manyetit,hematit, granat, rutil, kireta v.b. bulunabilir.Bileiminde % 95'den fazla SiO2 bulunan kuvarsitlere"Ortokuvarsit" denilmekte olup, sanayide genellikleortakuvarsitler kullanlmaktadr.

.

Kuvarsit direnci ok, salam ve andrc


73/191

kayatr. Bu nedenle istihrac ve tlmesi

olduka g ve pahaldr. Bu sebeple de kuvarsitretimi, ayn kimyasal bileimde bulunan kuvarskumu ve kumtandan (kuvarsl gre), ayrca dahasaf olan kuvarstan, sonra tercih edilmektedir.

KuvarsitlerSiO2 ierii yksek ve demir ierii %0,4'den az olmas durumunda cam ve seramiksanayiinde kullanlabilmektedir. Ayrca refrakter

(silika tula), metalrji (demir ve ferrokrom),inaat (hafif gazbeton yap elemanlar retimi)sanayiinde de eitli amalarla kuvarsit

kullanlmaktadr

Kuvarsit; kuvars, kuvars kumu, ve


74/191

kuvarsl grenin kullanld tm alanlarda

kullanlabilir. Balca tketim alanlar,cam, seramik, boya, detarjan, dolgu, hafifgazbeton yap elemanlar (Ytong), silika

tula ve ferrosilisyum retiminde,hammadde olarak, ayrca ferrokromunara rn olan silika ferrokrom

retiminde ve demir elik sanayindeyksek frnlarda asit-baz dengesininsalanmasnda tketilmektedir.

KUVARS KUMU


75/191

Kuvars kumlar, beyaz renkli, toz ekergrnml, ince taneli olup, balcasilisten ve az miktarda kil, demir oksit ve

kireten oluur. Doada saf olarak

bulunduklar gibi istenmeyen impritelerle

karm olarak da bulunabilir. Kumlarkullanma amacna gre gerek boyut,

gerekse kalite asndan cevher hazrlama

i l l i t bi t t l l

Kuvars kumlar oluumlar asndan genelde ikiyeayrlabilir Birincisi allokton oluum dediimiz kuvarsa


76/191

ayrlabilir. Birincisi allokton oluum dediimiz kuvarsazengin mamatik ve metamorfik kayalarnayrmasndan sonra serbest kalan kuvarslarn tanarakkilli gevek bir imento ile istiflenmesinden meydanagelir. Bunlarn renkleri iinde ihtiva ettikleri demirliminerallerin oranna gre beyazdan siyaha kadardeiebilir. kincisi otoktonoluumdur.

Bunlar silise zengin kayalarn bir faylanma veya birmetamorfizmann etkisiyle yerinde ayrmasndanmeydana gelirler. Bu tip kuvars kumlar alloktonoluumlara gre daha az impurite ierirler. Daha saftrlar.Kuvars kumlar bata cam sanayiinde olmak zeredeterjan, boya, seramik ve metalurji sanayiilerindekullanlr.

Cam, imento, deterjan, seramik, boya


77/191

metalurji sanayilerinde kullanlmaktadr.

Dnyada mamul kuvars kumu rekabetinin

fazla olmas kuvars hazrlama

almalarn gelitirmektedir.

VOLLASTONTN


78/191

Wollastonit doal oluumlu lifsiyapda birkalsiyum metasilikattr (CaSiO3). Teorikbileimi % 48.3 CaO ve % 51.7 SiO2'den

oluur. Doada, yapsnda bulunankalsiyumun yerine ksmen demir,manganez, magnezyum yada stronsiyum

gelebilir ve yaygn olarak garnet (granat),diopsit, kalsit, epidot (piroksen), kuvars,grossular ve hedenberjit gibi mineraller ile

bi likt b l


79/191

Vollastonit oluumu skarn zonu yadamagmadan silikat ve kiretalarndankalsitin gelmesiyle gerekleir. Bu oluum

ksaca;

SiO2 + CaCO3 - CaSiO3 + CO2

(kuvars) (kalsit) (vollastonit)

VOLLASTONTN KULLANIM

ALANLARI


80/191

ALANLARI

Vollastonit bir endstriyel hammaddeolarak ok ksa bir gemie sahiptir.Balca seramik sanayinde kullanlan

vollastonit, dolgu malzemesi olarak boya,

plastik, lastik sanayilerinde bunun yannda

metalrji, cam sanayilerinde ve kaynak

elektrodu yapm ile Portland

imentosunda kullanlmaktadr.

Seramik sanayinde vollastonit eitli


81/191

y seramik rnlerinin (sofratakm, anak-mlek, elektrik izolatr malzemesi vs.)imalinde, sr yapmnda, yer ve duvarkarosu retiminde; rnlerin mekanikmukavemetini arttrd, pime klmesiniazaltt, kurumay abuklatrd, gazk ve gzenek oluturmad (inemsiyaps ve ate kaybnn dk olmasnedeniyle), bir defada piirmeye imkansalad ve ekillendirmede laminasyonu

yle ki seramik hamuruna %50 vollastonitkatldnda pime sresi 20-70 saatten 1 -2


82/191

p saate derek hzl piirme ve soutmaya imkansalayarak byk bir enerji ve zaman tasarrufusalanabilmektedir.

Seramik sanayinde kullanlan vollastonitlerminimum %49 Si02 ve %43-45 CaO, maksimum%0.25-0.50 Fe203 iermeli ve en ok %1.5-4ate kaybna sahip olmal ayrca maksimum tane

boyu 44 mikron olmaldr. Bunlara ilave olarakvollastonit tenr, CaSiO3 olarak, en az %90(eer sr iin kullanlacaksa en az %95 tenrl)ve %90 beyazlkta olmaldr

Boya ve astar sanayinde vollastonit;


83/191

balca ya ve su bazl i-d cephe

boyalar, latex boyalar, yol izgi boyalar

gibi bazik zellikteki boyalarda dk ya

absorbsiyonu. yksek beyazlkta veparlaklkta inemsi taneleri, kimyasal

inertlii sebebiyle kullanlmaktadr. Bu

sanayide kullanlacak vollastonitlerin tenorve beyazl %90'n zerinde olmaldr


84/191

Vollastonit bir ok plastik-lastik rnlerindeinemsi yapda parlak ve beyaz taneliolmas, dk su ve plastik absorbsiyonu,

dk viskozitesi, boyutsal durayllsalamas nedeniyle dolgu malzemesi

olarak kullanlmaktadr. Bu sanayide

kullanlacak vollastonitler en az %90tenrl ve %85-90 beyazlkta olmaldr.

Metalurjik uygulamalarda ise vollastonit;d k kl kl d i k f


85/191

dk scaklklarda eriyerek cruf

oluturmamas, dkm eliinin dzgnyzeyli olmasn salamas, ok azmiktarlarda S,P ve Al2O3 ierii olmas

sebebiyle kullanlmaktadr. Metalurjik kalitevollastonit'in spesifikasyonlar ise: Si02 enaz %49, CaO en az %44.5, Fe203 en az

%0.5, Al203 en az %0.8, S ile Pmaksimum %0.02 olmal ayrca en az %80vollastonit iermelidir.


86/191

bentonit

kaole

nKilli bir

oluum

halloysi

t


87/191

vollastonit

feldspa

t

feldspa

t

kuvar

s


88/191

Kuvar

s

Ametist (mor kuvars)

PROFLLT


89/191

Pirofillit ismi 1829 ylnda R. Harmen tarafndanYunanca kelimeler olan "pyro" ate ve "Phyllite"

kaya veya ta anlamndaki kelimelerden

tretilmitir. Pirofillit H2Al2 (SiO3)4 teorikformln sahip hidrate olmu bir Aluminyum

Silikattr: Birok fiziksel zellikleri asndan talka

ok benzemekle birlikte ondan dana sert olupyksek scaklklarda akkan bir durum almaz. Bu

nedenle yksek kaliteli seramik ve refrakter

rnleri retiminde nemli bir yer tutar.

Ticari olarak pazarlanan pirofillitin bnyesinde %10-30 civarnda kuvars ve az miktarda serisit


90/191

10 30 civarnda kuvars ve az miktarda serisit

bulunur. Ancak serisit aktif bir flux olduu iin,yapda % 4 den fazla serisit ieren pirofillitler

refrakter sanayii iin uygun deildir. Porselen v.b

seramik rnleri retimi iin ise bnyede serisitolmas sakncal deildir. Mineralojik zellikleri

itibari ile, pirofillite MgO yerine Al2O3'n getii

bir tr talk denilebilir. Mika gibi, yada yaprakskristallere sahip ve monoklinal yapdadr. Elastik

deildir; krlgandr.

Fiziksel zellikleri:Pirofillit olduka yumuak silikat tabakalar


91/191

Pirofillit olduka yumuak silikat tabakalar

eklinde olumu bir malzemedir. Sertlii, Mohscetveline gre 5 civarndadr. zgl ktlesi 2,8 -

2,9 arasndadr. effaftan opak'a kadar deien

grnmleri mevcuttur. Pirofillitin talkla berabergruplandrlmasnn en nemli nedeni,

aralarndaki fiziksel benzerliklerdir. Kimyasal

olarak pirofillitin talkla hi bir ilgisi yoktur.Pirofillit, kyanit (disten), sillimanit ve andaluzit ile

beraber aluminyum silikat snfna dahildir.

Pirofillit genellikle ekilde bulunur.-nce yapraks katmanlar halinde,


92/191

-Yldz veya iek eklinde deien kkkristaller halinde (masit siperlitik agregalar),-I yayan ine eklinde kristaller halinde.

Pirofillitin Tabiatta Bulunuu:Bilinen pirofillit yataklar sedimanter, metamorfik

ve hidrotermal olaylar sonucu olumutur.Olduka nadir bir mineraldir.

Pirofillitin Yataklanma ekilleri:


93/191

Genellikle aadan yukarya doru oksilisifiye bir taban, iyi gelimi bir mineralzonu, fazla silisifiye ve serizitik bir tavan

eklinde bulunur. Bu artlarn bulunduuyataklarda mineralize zondan tavan vetaban geii tedricidir. Pirofillit; apatit,

kuvars, topaz, kyanit, pirit, manyetit vehematit gibi minerallerle devaml olarakberaber, serizitle her zaman kark ve

di d b l k b l

KULLANIM ALANLARI


94/191

Pirofillitin eitli alanlarda refrakter veseramik rnlerin imalinde, lastik, boya,kozmetik, sabun v.b rnlerde dolgu

maddesi olarak kullanld gibi DDT vebenzeri insektisitler iin bir dalm ve

dolgu eleman olarak kullanlmaktadr.

Seramik rnleri:

Elektrik izolatrlerinde olduka fazla kullanlmaktadr


95/191

Elektrik izolatrlerinde olduka fazla kullanlmaktadr.Bylece elde edilen rnler mekanik ve fiziksel zelliklerasndan normal porselen ile benzer zelliklergstermekle beraber sfra yakn porozite ve yksek"puncture" deerlerinin nemli olduu durumlarda uygun

olmaktadr. Pirofillit ve talk karm A.B.D. fayans ve yarvitrz sofra takmlar imalinde kullanlmaktadr. Pirofillitkarmyla yaplan sofra eyalar yksek mekanikdayankllk ile beraber mamul madde yzeyinde

zamanla meydana gelebilecek klcal atlaklar tamamenortadan kaldrmaktadr.te yandan fayans yapmndafeldispat yerine pirofillit kullanm ile termal ok, atetepiirme, kltme ile oluabilecek klcal atlaklar ortadan

Refrakter rnleri :Pirofillit stldnda 400-700oC arasnda kristal yapda

deiiklik olmadan bal suyunu kaybeder. 800oC


96/191

y y

civarnda mineral Al2SiO10 yapsna dn ve1000oC'a kadar kararl kalr. Bu scaklktan sonra mullitdnmleri balar ve bnyedeki serbest kuvars dakristabolite dnr. Bu yaps pirofillite 1200-1300oC

civarnda genleme zellii verir. Pirofillit kalsinasyonagerek duymakszn refrakter hammadde olarakkullanlabilir. Bu nedenle ekicidir. Mullitlemereaksiyonlar 1400-1450oC civarnda da srd iin

elik potalardaki genleme zellii tula derzlerinikapad iin edeeri (amot v.b) hammaddelere oranladaha iyi performans verir. Ancak Demir-elik sanayiindepotalarda u anda kstl kullanm imkan vardr. kincil

Pirofillit'in genel hizmet malzemesi olarakretilen seramik ve refrakter rnlerin imalinde


97/191

retilen seramik ve refrakter rnlerin imalinde

kullanlmasnn nemli avantajlar unlardr.

-Dk scaklkta piirme olana,

-Dk rutubetle hazrlanabilen atlama riski az

olan karmlar yapabilme olana,

-ekme, bzlme v.b zellikleri kontrol olana,

-Pirofillitin yksek s iletim zellii ve dk slgenleme katsays, termal ok direnciarttrmas,

nsektisitler :nce tlm (-230 mesh) pirofillit DDT gibi


98/191

nce tlm ( 230 mesh) pirofillit DDT gibi

insektisitler veya rotenone gibi fungusidler iintayc olarak zellikle A.B.D.'de geni olarakkullanlmaktadr. Akcl ok iyi olduundan veinsektisitlerin fonksiyonel maddesi ile bir

etkilemeye girmediinden bu alanda kullanlanen ideal malzemelerden biridir.

Beyaz imento retimi:

Pirofillit beyaz imento retiminde de tercihedilen hammaddelerden biridir. Bu trkullanmda pirofillitin fiziksel ve kimyasalzellikleri itibari ile en dk niteliklisi bile yeterli

Dolgu Malzemesi Olarak Dier Kullanm Alanlar:Kaliteli kat imalinde yzey dzgnletirme amac ile


99/191

Kaliteli kat imalinde yzey dzgnletirme amac ile

kullanlmaktadr. Krem, deterjan, sert ve yumuak lastik,temizlik malzemelerinde, tekstil ve kord finisajnda,

melamin, fenol formaldehid ve re-formaldehid reine

balayc kalp tozlarnda, boya sanayiinde nemli

oranlarda kullanlmaktadr.

TALK

Talk; yumuakl izolasyon elektrik


100/191

Talk; yumuakl,izolasyon, elektrikdirenci, kimyasal tutarll, sya dayanm,ya absorplamas, kuvvetli kaplamazelliklerinedeniyle seramik, kat, tarmilalar, boya, lastik, kozmetik, dkm-lastik gibi sanayi dallarndakullanlmaktadr.

retim ve tketim alanlar snrl olan talknlkemizde zellikle son yllarda tketimi

Endstride talk kullanmnn en bykavantaj opaklk ve poroziteyi iyiletirmesi


101/191

avantaj opaklk ve poroziteyiiyiletirmesi

ile birlikte przszlksalamas, katretiminde ise kadn sarln ortadankaldrmasdr.

Talk ayn zamanda kullanlan btn dolguve kaplama minerallerinin de en az

andrc zellie sahip olandr.

Baka bir avantaj da yksek tabaka


102/191

tutma zelliidir. Talkkullanmlarndaki gelimelere

baklarak, zellikle polipropilen (PP)

oto paralar bata olmak zere,plastiklerde kullanlan dolgu

maddelerinin, bymenin anamotoru olmas beklenmektedir.

TALKIN FZKSEL VE KMYASAL

ZELLKLER


103/191

Talk doada bulunan en yumuakminerallerden biridir. Trnakla kolayca

izilir ve sertligi 1dir.

Talk, magnezyum, silis ve oksijendenolumu sulubir silikattr.

Kimyasal forml Mg3Si4O10(OH)2dr.Teorik olarak % 63.5 SiO2, % 31.7 MgO


104/191

ve % 4.8 H2O ierir. Bu kompozisyoniinde snrl miktarlarda izomorf maddelerbulunabilir.

Bunlar, ok az miktarlarda alminyum,demir, mangan ve titanyumdur ve bunlarnbileimine bal olarak da talk; beyaz,yeil, gri renklerde bulunabilir.


105/191

TALK

STEATTE


106/191

TALK


107/191

Yeil TalkTal

Talkn younluu 2,62,8 g/cm3


108/191

arasndadr.

Talkn s ve elektrik iletkenlii zayftrancak atee dayankldr.

Yksek scaklklarda stldnda sertleir,katlar ve asitlerle bozulmaz.

TALK ETLER


109/191

Talkn ticari olanlar genellikle teorik saflktanolduka farkllklar gsterir.

Bu tr rnler, saf talk minerali olduu gibi talkve talkn parajenezinde bulunan dolomit, kalsit,kuvars, diyopsit, serpantin, magnetit, pirit,

tremolit-aktinolit ve mikagibi minerallerin degiik

oranlarda karm halinde olabilirler.

Ticari talkn eitleri unlardr:

Sabunta (Soapstone): Mineral talk ieren masif


110/191

Sabunta (Soapstone): Mineral talk ieren masifformun adlandrlmasdr. En az % 50 mineraltalk iermekte olup, elektrie ve asitlere kardirenli, sya kars dayankl zelliklere sahiptir.

Steatit:Yksek saflkta masif talklar iinkullanlan bir terimdir. En ok kullanm alanelektrik izolatrleri yapmdr. Ancak steatit %1.5

den az CaO ve Fe2O3 ve %4' ten az Al2O3ihtiva etmelidir.

Lava:Blok talklar veya blok talklardan eldeedilen son rnleri ifade etmek iin kullanlr.


111/191

Asbestin: Saf talk minerali kristal zelliklerindenadiren lifsi grnmdedir. Asbestin ise dahaziyade levha, ince tabaka veya mikaya benzerekillerdedir

Rensselaerit:Talka benzeyen ancak yumuakve yal olmayan bir mineraldir.

Fransz Tebeiri:Talkn masif eidi olup, boyave kursun kalem yapmnda kullanlr.

Talk Yataklarnn Jeolojisi


112/191

Ekonomik neme sahip olan talk yataklardolomitik kayalarn blgesel veya kontakmetamorfizmaya uramasyla yada magmatikkayalarn serpantinlemesi ile oluabilir.

Talk oluumu iin en uygun alanlar magmatikkayalar ile sedimanter kaya kontaktlar, fay ve

makaslama zonlardr.Talk yataklar balca 4 gruba ayrlabilir:

1.Steatit-Kompakt Talk: Masif, kriptokristalin,oyulabilir, kesilebilir veya istenilen sekil verilebilir.


113/191

Steatit, 1800F' ta 6 saat stlrsa kenetlenmiklinoenstatit kristaline dnr (bu, LAVA olarakisimlendirilir). Bu rn iyi elektrik izolatrzelliine sahiptir.

2.Yumuak Levhams Talk: Sedimantermagnezyum karbonat kayalarnn biralterasyon

rndr. Bu en nemli talk tipidir. Dier talkmateryallerinden daha fazla kullanm zelliklerinesahiptir.

3.Tremolit Talk: Bazen sert talk olarakisimlendirilir. Deien yzde oranlarnda


114/191

tremolit, antofillit, kalsit, dolomit, serpantinve hakiki yumuak talktan oluan masif veyalaminal kaya halindedir. % 6-10 arasndadeien CaO ierii ile karakteristiktir.

4.Kark Talk Cevherleri:Levhams talk,dolomit, kalsit, serpantin ve dier birok esermineralden oluan ve yumuak talk olarak

isimlendirilen gevrek, beyaz isti kayac iinealr. Talk-klorit karmndan oluan dkkalitede yataklar yaygndr.

TALKIN KULLANIM ALANLARI

Talk; seramikte, boya yapmnda, at kaplamasnda,


115/191

Talk; seramikte, boya yapmnda, at kaplamasnda,haarat ilac retiminde, kauuk ve kat sanayiinde,kozmetik ve farmakolojide, asfalt dolgu maddesiyapmnda, hayvan yemi ve gbre retiminde kullanlr.

Kullanm amacna gre, yumuakl, ya absorbsiyonu,nem oran, erime noktas, zgl arl, s ve elektrikiletkenlii ve kimyasal analiz nemlidir.

Talkn kullanm alanlar, rengine, saflna ve dieryapsal zelliklerine gre ok farkllk gsterir.

Uzun vadeli projeksiyonlarda


116/191

talkn elektronik ekipmanlar veuzay aralarnn imalinde stratejik

neminin artacan, zirai

kimyasallardaki tketiminin de

hzla ykseleceini

gstermektedir.

lkemizde Talk Tketim AlanlarLastik % 25


117/191

Seramik % 21Tarm lalar % 17

Boya % 15Pudra % 5Dierleri (Dkm,plastik) % 17

Seramik Sanayiinde:Talkn s ile genlemezelliinin ok azolmas nedeniyle banyo vemutfak seramiklerinde ve elektrik sobalarnn


118/191

plakalarnda kullanlmasn salamtr.

Seramik sanayiinde kullanlacak talkta fiziksel vekimyasal yap bakmndan homojenlik istenir.

Ayrca, tane irilii ve dalmile piirme rengi denemlidir.

Bileiminde manganez ve demiristenmeyenimpuritelerdir. CaO %0.5, demir oksit %1.5 veAl2O3 %4' ten fazla olmamaldr.

Elektroseramik ve srlamada kullanlan talk safmagnezyumsilikattr. Ayrca kloritsiz kompakttalk (steatit) kullanlabilir.


119/191

( )

at Kaplamasnda:Bu i iin genellikle kalitesiztalklar kullanlr. Bu yzden hammaddede

beyazlk ve saflk aranmamaktadr.

Aranan zellikler tane boyu ve dalm ile yaemme zelliidir.

Boya Sanayiinde:Lif ve yaprak zelliine sahip talklar,ya absorblama zelliinden dolay boya ve benzeri yayapmnda kullanlmaktadr. Boya sanayiinde kullanlantalk tldnde son derece beyaz ve tenoru yksek


120/191

olmal (%98.5). Ayrca 325 mesh' lik elektengeebilmelidir. Talk lifi boya tabakacklarnn birbirine veyzeye kenetlenmesini salar. Ar boya materyallerininkmesini nleyip, boyann daha homojen olmasnsalar.

Haerelere Kar:Talk haere ldrc ila yapmndada kullanlmaktadr. laca toksit etki, istenen younluk veaz andrclk zelliklerini kazandrr.

Kauuk Sanayiinde:Talk, bir ok sentetik lastik, plastikve kauuk retiminde doldurucu olarak kullanlr.Maddeye siki bir doku kazandrr.

Kat Sanayiinde:Talk, yumuakl, tane boyu,mrekkep emme zellii ve suda erime zellii


121/191

nedeni ile kat sanayiinde rahatakullanlabilmektedir. Ancak kullanlacak talknCaCO3oran %2-5' ten fazla olamamal vebaka mineral iermemelidir.

Kozmetik ve Farmakolojide:Talkn istenilen taneboyutunun elde edilmesi mmkn olduundankimyasal safl ve kayganlndan dolay

kozmetik rnleri ve ila retimindekullanlmaktadr. Bu sanayiide kullanlan talktaaranan zellikler, ierdii lifsi ve sert minerallerinazl , arsenik ve demir miktarlarnn d k


122/191

DOLOMT

GRBileimi CaMg(CO3)2 olan


123/191

ve bir ift karbon bileiiolan dolomitin, kalsittenayr zellikte bir mineralolduu ilk kez FranszJeolog Dolomiev Sylusion

tarafndan belirlenmitir.Dolomit, kiretalarndan

CaO'in yerini ksmen veyatamamen MgO'in almas ile

olumaktadr.

Bnyedeki kalsit ve dolomit oranlarna gre baz aratrmaclartarafndan u ekilde snflandrlmaktadr;

% 10'dan az kalsit, % 90'dan fazla dolomit; Dolomit


124/191

% 10-50 kalsit, % 50-90 dolomit;Kalkerli dolomit% 50-90 kalsit, % 10-50 dolomit;Dolomitik kireta% 90-95 kalsit, % 5-10 dolomit; Mg'lu kireta% 95'den fazla kalsit, % 5'den az dolomit; Kireta

Karbonatl kayalar dolomit ieriklerine gre

aadaki ekilde snflandrlrlar

Karbonatl kayalar dolomit ieriklerine gre aadaki

ekilde snflandrlrlar


125/191

90 010

DolomitKalsitikDolomit

Dolomitik

Kireta

Kireta

10 90500

100 50

100

% Dolomit ierii

% Kalsit ierii

MNERALOJS


126/191

Dolomit romboedrik bir karbona mineralidir.Dolomit terimi hem mineral hem de kaya adolarak kullanlr. Ancak bazen terimin kaya adolarak kullanldn vurgulamak iin DOLOTA

(Dolostone) terimi kullanlr. Tabiatta idealkristal yapsna sahip dolomit minerali okender olarak bulunur. Tabiattaki dolomitminerali u formlle tanmlanr.

Ca (1+x)Mg(1-x)(CO3)2


127/191

OLUUMU

Ek ik hi k b tl


128/191

Ekonomik neme sahip ou karbonatlkayalar, ksmen veya tamamen biyolojik olarakdeniz suyundan veya s deniz ortamnda

olumulardr. inde fosil bulunan bir kireta

kesin olarak oluumunun biyolojik bir orijinden

geldiini kantlar.

Oluumu ekildedirCO2 Metasomatizma ileKapal havuzlardaki aneorobik bakteriler

retim yapan baz firmalarBolu Akakoca Aslanta naat San. Tic. A..Bursa Harmanck Kale Maden End. Ham. San. Tic. A..Eskiehir Beylikova Sakarya Maden Sanayii

l M k i M d ilik A


129/191

el Merkez ami Madencilik A.. el Merkez Cami Madencilik A.. zmir Bornova Dere Maden naat Yap Malz.San. Tic. zmir Buca

Polat Maden ve San. Tic. A.. zmir Merkez Zeynel zimen

Karabk Yenice Karabk Demir eliksan. Tic. A.. KastamonuCide Ereli Demir elik Fab. T.A..

Krklareli Demirk y ami Madencilik A.. Kocaeli Gebze konnaat San Ltd. ti. Manisa Akhisar Doal Maden ve Tic Ltd. ti.

Mula Bodrum Sem Mad.Paz.th. ve hr. San. Ltd. ti.Mula Bodrum Sem Mad.Paz.th. ve hr. San. Ltd. ti.

KULLANIM ALANLARI

E k k ll ld i d i likti


130/191

En ok kullanld sanayi demir-eliktir.Demir ve dier minerallerin ergitilmesinde CaOve MgO kayna olarak kullanlr.

Yksek frn ve sinterlemede kullanlandolomitlerde % 18 MgO % 30 CaO olmasgereklidir.

ie ve cam yapmnda kullanlan dolomitlerde% 19 MgO % 34 CaO olmas gereklidir.Is ve ses izalasyonu iin kullanlan dolomitlerde

Yol inaatlarnda ve beton yapmnda dolgu maddesiolarak

Dolomit, fiziksel ve kimyasal yapsna balolarak endstride bir ok alanda kullanlr.

Bunlarn en nemlileri aada

b li til i ti


131/191

olarak.Ziraat'te, gbre yapmnda dolgu maddesi olarak ve

toprak slahnda.

Cam ve soda sanayiinde retimde.Boya sanayiinde dolgu maddesi olarak.Seramik sanayiinde.Kimya sanayiinde beyazlatc olarak.

Suyun filtrasyonunda.

Kimya sanayiinde Ferrosilikon imalinde.Refrakter tula ve harlarn retiminde.Demir-elik sanayiinde demir cevherinin

belirtilmitir.

Dolomitin; ham dolomit, kalsine dolomit veyanmis dolomit olarak kullanim sekilleri vardir.

D d d l it b k ikt l d k


132/191

Dnyada dolomit byk miktarlarda ve okdegisik sektrlerde kullanilmasina ragmenTrkiyede retimin ok nemli blm sadece

demir-elik ve cam sanayinde kullanilmaktadir.Dnyada dolomit byk miktarlarda ve okdegisik sektrlerde kullanilmasina ragmen

Trkiyede retimin ok nemli blm sadecedemir-elik ve cam sanayinde kullanilmaktadir.


133/191


134/191


135/191


136/191


137/191


138/191


139/191


140/191


141/191


142/191


143/191


144/191


145/191


146/191


147/191


148/191


149/191


150/191


151/191


152/191


153/191


154/191


155/191


156/191


157/191


158/191

TRKYEDE SERAMK VESERAMK HAMMADDELER

Trkiye'de seramik ve ini yapm, kkleri 8000 yl

ncesine uzanan geleneksel bir sektrdr.


159/191

Anadoluda binlerce yldr var olan seramik, 1950li

yllardan itibaren Trkiyede endstriyel anlamdaretilmeye balanmtr.

Seramik karo retimi Anadoluya Seluklular

tarafndan Orta Asyadan getirilmi ve Osmanllardneminde znik ve Ktahya blgelerindegelimitir.

Ancak ticari anlamda seramik retimi 1960lardabalamtr.

Kurulu kapasite miktarlar, rn kalitesi ve rn


160/191

eitlilii gibi faktrler gz nne alndnda,Trk seramik sanayi iinde en gelimi alt

sektrler kaplama malzemeleri ve salkgereleri; retimin nispeten daha az olduu altsektrler ise sofra ve ss eyalar ile teknikseramikler ve refrakter malzemeler sektrdr.

Trk seramik sanayi hammadde gereksinimininhemen hemen tmn yurtiinden

Trkiyede seramiksanayi hzl bir sekildegelismektedir. Bunun nedeni, lkemizdehammaddelerin rezerv ve kalite asndan yeterli

olmas, ucuz isilik imkanlar ve piyasa talebininbyk olusu bu sektr yatrmclar iin cazip


161/191

byk olusu, bu sektr yatrmclar iin caziphale getirmistir.

Seramik sektr insaat sektr ile paralel olarakbymektedir.

lkemizdeki konut agnn ok fazla oldugudsnlrse bu sektre yatrm yapmann nekadar cazip oldugu grlr.

Seramik sanayinin Eskiehir, Bilecik veSgtte gelismesinin baslca sebepleri

ise,


162/191

hammaddekaynaklarna olan yaknlg,ulasm asndan merkezi konumda

bulunmas,

is gc potansiyelinin ok olusu veenerjinin kolay ulamasdr.

Seramik retiminde temel ama:

Dnya standartlarna uygun iyi kalitede yerve duvar karosu retmektir.


163/191

Bugnk rekabet ortamnda retimmaliyetleri de optimum seviyelerde olmasgerekir.

Aksi halde ayakta durmalar mmkndegildir..

Seramik hammadde reticilerinin retimsonucunda baarl olmas iin:

Seramik reticileri iyi kalitede hammadde


164/191

Seramik reticileri iyi kalitede hammadde

kullanmal,

retim annda proses kontrolleri iyi olmal,

retim ncesi ve sonras gerekli testlerok iyi yaplmaldr


165/191

Kaplama Malzemeleri

1950'li yllardan itibaren gelien Trk seramikkaplama malzemeleri sektr, 1980lerden sonra

h l bi li i t i ti


166/191

hzl bir geliim atana gemitir.

naat sektrndeki gelimelere paralel olarak,zellikle 1990 ylndan sonra yaplan byk

yatrm ata ile bugn Trk seramik kaplama

malzemeleri retimi dnyada sz sahibi olmaybaarmtr.

Kaplama malzemeleri alt sektrnde 28firma bulunmaktadr.

Toplam kurulu kapasitenin % 80inden


167/191

Toplam kurulu kapasitenin % 80 inden

fazlas be byk firmaya aittir. 1980

sonras kurulu kapasite 11 katna kmtr2003 yl itibariyle retim miktar 2.6 milyon

tondur.


168/191

Kale Seramik, Toprak Seramik ve EgeSeramik dnyadaki en byk 20 seramik

firmas arasnda yer almaktadr.


169/191

Karo retimi yapan firmalarn tm ISO9001 belgelidir. Firmalar ayn zamanda,

ihracat yaptklar lkelerin standartlarna

ilikin belgelere de sahiptir.

Trkiye 210 milyon m'yi aan retimi ilednyann yedinci, Avrupa'nn ise nc byk

seramik kaplama malzemeleri reticisidir.

8 b k 8 t 8 k k l kli fi


170/191

8 byk, 8 orta ve 8 kk lekli firmannfaaliyet gsterdii sektr, 2005 ylnda yaklak

90.2 milyon m ihracat gerekletirmitir.

retiminin % 40ndan fazlasn ihra edenTrkiye, bugn dnya seramik kaplamamalzemeleri ihracatnda talya, spanya, in ve

Brezilyadan sonra beinci srada yer almaktadr.

Bugn Trk Seramik Sektrn zirveye tayanen nemli etkenlerden biri, firmalarn teknolojiye

srekli yatrm yapmalar ve yeniliklere kolay

uyum gsteren yaplardr.


171/191

Trk seramik kaplama malzemeleri Sektr,toplam kapasitesinin % 60nn 1990 ylndansonra kurulmu olmas ve 1990 ylndan nce

faaliyete geen firmalarn son 10 yl iinde

teknoloji yatrmlarn yenilemi olmas nedeniyleteknolojik adan rakiplerine gre stn bir

konumdadr.

Salk Gereleri

Trkiye Avrupadaki en byk salk gerelerireticisidir. Sektrn toplam retim kapasitesi 15milyon adettir.


172/191

yo adett

Salk gereleri alt sektrnde orta ve byklekli olmak zere yaklak 17 firmabulunmaktadr.

Byk reticiler arasnda, Kale Seramik,Eczacba Seramik, Serel Seramik, ToprakSeramik ve Ege Seramik ve Ktahya seramik

1980'li yllarn ikinci yarsndan sonra, 30'a yaknkk lekli firma da retime balamtr.

Sektrdeki kapasitenin yaklak 90 bykirkete aittir. Sektrn toplam retimi 2003


173/191

pitibariyle yllk 142 bin tondur.

Seramik salk gereleri sektrnn retimkapasitesi srekli artmasna karn, yurtiitketimin yeterli lde art gstermemesi

nedeniyle retimin byk ksm ihracataynlendirilmektedir. Seramik sektrnde enyksek ihracat/retim oran bu alt sektrdedir.

Sofra ve Ss Eyas

Sofra ve ss eyas alt sektrnde 7 civarndabyk ve orta lekli firma bulunmaktadr.


174/191

y Ayrca, sektrde kapasiteleri 10 bin ton/ylcivarnda olan, 250-300 civarnda kk leklive atlye dzeyinde retici de mevcuttur.

Byk ve orta lekli firmalar arasnda, KtahyaPorselen, Gral Porselen (Heri), PorlandPorselen, Gorbon, Edip ini, Altn ini ve Yldzini saylabilir.

Teknik SeramiklerTeknik seramikler alt sektrnde 2 firma

mevcuttur. Alak ve yksek gerilim izolatr

retiminde iki irket bulunmaktadr.


175/191

Elektriksel seramik retiminde yalnzca bir reticimevcuttur. Ileri teknik seramikler sektr imdiyekadar mteebbislerin pek ilgisini ekmemitir.

Bu sektrde retim kalite ve miktar olarakgelimemi olup, yakn gelecekte de olumlu birgelime beklenmemektedir.

Refrakter Malzemeler

Refrakter malzemeler alt sektrnde 14 retici firmabulunmaktadr. retimi yaplan balca rnler, bazik vealmina silikat esasl, ekilli ve ekilsiz refraktermalzemelerdir


176/191

malzemelerdir.

Tketimde yaklak %70 pay alan rnler ekilli veekilsiz bazik refrakterlerdir.

Refrakter malzemeler yksek scaklklarda her trlerimi metal, cruf, asit vb. andrc maddeleredayankl, mekanik darbe ve srtnme etkilerine karfiziksel ve kimyasal zelliini kaybetmeyen, yksekergime scaklna sahip malzemelerdir.

Bu zellikleri nedeniyle, sanayide yksekscakln gerekli olduu tm ilemlerde , ilemin

yapld niteleri koruma ve yaltmn salama

amacyla yaygn olarak kullanlmaktadr.


177/191

Yerli retim, tketimin yaklak %75'inikarlamakta, bir miktar da ihra edilmektedir.Refrakter malzemeler % 80 orannda demir elik

sanayisinde kullanlmakta ve elik retimi

refrakter malzeme talebinin seviyesinibelirlemektedir.


178/191

Trk Seramik reticilerinin kapasitedeerleri, dier lke firmalarnn ok

zerindedir.


179/191

talya ve spanyada seramik kaplamamalzemesi retimi yapan firmalarn

ortalama kapasitesi 2-3 milyon m

iken, Trkiyede 10 milyon mdzeyindedir.

2004 ylnda Trk SKM sektr kapasitesi,2003 ylna gre % 5,2 orannda art

kaydederek 271,6 milyon mye,


180/191

2005 ylnda ise bir nceki yla gre % 7,8orannda artarak 292,8 milyon myeulamtr.

Kale Grubu 62 milyon m kapasitesi ilednyann tek at altnda entegre retim

yapan en byk fabrikasdr.


181/191

Toprak, Ege, Graniser ve Eczacba 20milyon m den daha byk kapasiteleri ileilk beteki dier seramik kaplama

malzemesi reten firmalardr

retici AdKapasite

(milyon m2)

anakkale Seramik 62,0

Toprak Seramik 28,0

Ege Seramik 24,5

Graniser Seramik 23,0

Eczacba Seramik 21,0

Yurtbay Seramik 14,6

Ktahya Seramik 14,5

Tamsa Seramik 14,5

St Seramik 14,0

Hitit Seramik 12,0

Seramiksan 11,5


182/191

Ercan Seramik 9,4

Termal Seramik 8,5

Umpa Seramik 8,0

Efes Seramik 4,0

Akgn Seramik 4,0

Yksel Seramik 3,6

Uak Seramik 3,6

Anatolia Seramik 3,6

Seranit Seramik 2,0

Bozyk Seramik 1,8

Altn ini Seramik 1,7

Pera Seramik 1,5

stanbul Granist 1,5

Toplam 292,8


183/191

Trkiyenin 1985 ylnda 16 milyon mcivarnda olan yurt ii tketim miktar 8kattan fazla byyerek 2005 ylnda 135


184/191

y y ymilyon mye ulamtr. Trkiyenin SKM

Yurt i Tketimi tabloda gsterilmitir.


185/191

hracat

Seramik sektr ihracat 2005 ylnda bir ncekiyla gre %7lik artla 683.5 milyon dolar olarakgereklemitir.


186/191

Toplam Seramik Mamulleri ihracat iindeseramik kaplama malzemeleriihracat 405.8milyon dolarlk ihracat ile ilk srada yer alrkentoplam sektr ihracat ierisinde %59.4lk paya

sahiptir.

Bu rn grubunu, 179.6 milyon dolar ve%26.2lik payla seramik salk gereleri

izlemektedir. Sz konusu rnlerin seramik

sektr ihracatndaki toplam pay ise %85.6dr.


187/191

Seramik sektr toplam ihracatnn %60nkapsayan seramik kaplama malzemelerinde deen nemli ihra pazarmz AB lkeleri

oluturmaktadr. 2005 yl ierisinde en fazla

ihracat gerekletirilen lkeler srasyla ABD,ngiltere, Almanya, srail, Kanada, Fransa, ve

Yunanistan olmutur.

-11.4120.4135.84.1405.8390.0313.6248.4SERAMKKAPLAMA

MALZEMELER

-1.911.611.821.938.231.323.418.6REFRAKTER

MALZEMELER

Deiim

(%)

2006(Ocak-

Nisan)

2005(Ocak-

Nisan)

Deiim

(%)

2005200420032002

SERAMK SEKTR HRACATI (Milyon $)


188/191

-9.9206.8229.46.7683.5640.6503.8393.9TOPLAM

-29.93.14.519.411.49.66.63.9SERAMKTEN

DER EYA

7.40.80.89.51.81.72.52.7SERAMKTEN

SS EYASI

-14.814.116.51.246.646.135.324.8SOFRA VE

MUTFAK

EYASI

-5.456.860.110.9179.6162.0122.595.5

SERAMK

SALIK

GERELER

thalat

Seramik sektr ithalat 2005 ylnda bir nceki yla gre%52.7lik artla 233.9 milyon dolar olarakgereklemitir.


189/191

Toplam Seramik Mamulleri ihracat iinde refraktermalzemelerithalat 74.3 milyon dolarlk ithalat ile ilksrada yer alrken toplam sektr ithalat ierisinde%31.8lik paya sahiptir.

Bu rn grubunu 70.6 milyon dolar ithalat gereklemesiile sofra ve mutfak eyas izlemekte olup, 58.9 milyondolar ve %25.2lik payla seramikkaplama malzemelerinc srada yer almaktadr.

-11.426.014.8106.958.928.411.79.4SERAMKKAPLAMA

MALZEMELER

-1.928.419.912.074.366.353.959.4REFRAKTER

MALZEMELER

Deiim

(%)

2006(Ocak-

Nisan)

2005(Ocak-

Nisan)

Deiim

(%)

2005200420032002

SERAMK SEKTR THALATI (Milyon $)


190/191

-9.997.355.952.7233.9153.1112.6100.6TOPLAM

-29.94.55.929.117.113.28.76.5SERAMKTEN

DER EYA

7.43.52.6-10.49.310.47.15.2SERAMKTEN

SS EYASI

-14.833.011.4122.870.631.729.419.0SOFRA VE

MUTFAK

EYASI

-5.41.91.320.83.73.11.81.0

SERAMK

SALIK

GERELER

Trkiye, Avrupann en az seramikkaplama malzemeleri ithal eden lkesi

konumundadr. naat sektrnn seramikkaplama malzemeleri talebinin yaklak


191/191

olarak %99u yurt ii retim ile

karlanmaktadr.

Trkiyenin seramik kaplama malzemeleriithalatnda inden sonra en byk pay

AB lkeleri almaktadr.

Documents

SERAMİK HAMMADDELER - MADENTURK.ORG