Setgetsiin ner tomeoo

Ë. Ìºíõòóÿà

Ñýòãýö ýìãýãèéí øèíæ òýìäã¿¿äÏñèõîïàòîëîãè÷åñêèå ñèìïòîìû

Ñýòãýö íü ñýðýë, ñýòãýõ¿é, ñýòãýë õºäëºë, çîðèã ¿éëäýë, óõàìñàðò óõààí çýðýã îëîí ÿíçûí ¿çýãäëýýð èëýðëýý îëæ áàéäàã, õ¿íèé óóðàã òàðõèí äàõü áîäèò åðòºíöèéí ñóáúåêòèâ òóñãàë þì.

Ñýòãýöèéí ïðîöåñóóäûã 4 á¿ëýãò õóâààíà. 1. Òàíèí ìýäýõ ïðîöåññóóä2. Ñýòãýë õºäëºëèéí ïðîöåññóóä3. Çîðèã ¿éëäëèéí ïðîöåñóóä4. Óõàìñàðò óõààí

1. Òàíèí ìýäýõ ïðîöåññóóä

Òàíèí ìýäýõ¿é ãýäýã áîë ñóáúåêò áóþó õ¿í, îáúåêò áóþó åðòºíö äýýð ÿâàãäàæ áóé ïðîöåññ õî¸ðûí õîîðîíäûí õîëáîî ¿éë ÿâö þì.

Òàíèí ìýäýõ¿é íü îáúåêò, ñóáúåêò õýìýýõ õî¸ð ç¿éëèéí îðîëöîîòîéãîîð ¿¿ñäýã ñýòãýöèéí ïðîöåññ þì.Îáúåêò ãýäýã íü õ¿íèé óóðàã òàðõèíä ¿éë÷èëæ áàéãàà ¿çýãäýë þìûã áóþó õ¿íèé òàíèí ìýäýõ¿é áîëîí ïðàêòèê ¿éë

àæèëëàãààíä ÷èãëýæ áàéãàà òýðõ¿¿ áîäèò ç¿éëèéã õýëíý.Ñóáúåêò ãýäýã íü óóðàã òàðõèíä òóñàæ áàéãàà áîäèò åðòºíöèéã áóþó ¿çýãäýë þìûã òàíèí ìýäýõ ÷àäâàðòàé,

òýäãýýðèéã ººð÷ëºãäºí õóâèðãàäàã èäýâõèòýé ¿éë àæèëëàãààòàé èäýâõèòýé õ¿íèéã õýëíý.Òàíèí ìýäýõ ïðîöåññ íü:

A. Ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ¿é B. Ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ¿é C. Îé òîãòîîëò, îþóí óõààí ãýñýí çàìóóäûã äàìæèí ÿâàãääàã

ñýòãýö îþóíû ¿éë àæèëëàãàà þì.

À. Ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ¿é – Ìýäðýõ ýðõòýí¿¿äèéí òóñëàìæòàéãààð

îáúåêòûã áóþó þìñ ¿çýãäëèéã õàðààä, ñîíñîîä, àìòëààä, òýìòðýýä, ¿íýðëýýä òàíèí ìýäýõèéã ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ¿é ãýíý.Ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ¿éã äîòîð íü 3 õóâààíà.

I. ÑýðýëII. Õ¿ðòýí ìýäðýõ¿é

III. Òºñººëºë

I. Ñýðýë áîë òàíèí ìýäýõ¿éí ýõíèé ¿å øàò þì. Îáúåêò áóþó ¿çýãäýë þìñûí ãàíöõàí øèíæ ÷àíàðûí ñóáúåêòûí óóðàã òàðõèíä òóññàí òóñãàëûã õýëíý. Ñýðëèéí òóñëàìæòàéãààð îáúåêòûí ºíãº ç¿ñ, òîî õýìæýý, ¿íýð, àìò, ÷èìýý øóóãèàí ìýòèéí àëü íýã øèíæèéã ñóáúåêò òàíüäàã.

Ñýðëèéí ººð÷ëºëò /ðàññòðîéñòâà îùóùåíèÿ/ Ãèïåðñòåçèÿ Ãèïîñòåçèÿ Ïàðàñòåçèÿ Àíåñòåçèÿ Àãíîçèÿ Àíîçîãíîçèÿ Àíòîí – Áàáèíñêèéí øèíæ Áàáèíñêèéí øèíæ Ñåíîñòîïàòèÿ

1. Èíòðàðåöåïòîð ººð÷ëºãäñºíòýé õîëáîîòîé äîòîð ýðõòýíèé ýìãýãèéí ¿åä ÿìàð íýãýí ñýðýë ñåíåñòîïàòèÿ çààâàë ¿¿ñíý.2. Ýêñòðàðåöåïòîð – ãàäàð áèåèéí ýìãýãòýé õîëáîîòîé. ßìàð ðåöåïòîð ºðòñºíòýé õîëáîîòîé ÿíç á¿ðèéí øèíæ òýìäýã áàéæ áîëíî. Ãèïåðñòåçèÿ – Õýò ìýäðýõ¿é áóþó ìýäðýë íü ìýäðýìòãèé áîëîõ ßìàð íýãýí öî÷ðóóëûí ñýðëèéã ºã÷ áàéãàà áîäèò åðäèéí õ¿÷íýýñ èë¿¿ õ¿÷òýé õýò ìýäðýõ (òàêòèëüíàÿ, ñëóõîâîàÿ, çðèòåëüíàÿ ãèïåðñòåçèÿ ã.ì îëîí áàéíà). Ìåíèíãèòûí ¿åä òîä èëýðäýã. Àñòåíè, íåâðîçòîé õ¿ì¿¿ñ, óõààí áàëàðòàëòòàé äåëèðèé, íåâðàñòåíè÷åñêèé ñèíäðîì ã.ì-í ¿åä èëýðíý. Ãèïîñòåçèÿ – Ìýäðýõ¿é áóóðàõ

ªâäºëò ¿¿ñãýæ áàéãàà öî÷ðóóëûã òóõàéí ¿åèéí õ¿÷íýýñ íü áàãà

-1-


õ¿÷òýéãýýð õ¿ëýýí àâàõ. Æíü: æèðèéí ÿðüæ áàéãàà äóó õîîëîéã øèâíýæ áàéãàà ìýò, ºäðèéí ãýðëèéã á¿ðèé áîëñîí ìýò, ñóëõàí ºã÷ áàéãàà öî÷ðîëûã áàðàã õ¿ëýýæ àâàõã¿é. Ãèïîðåôëåêñèÿ äàãàëäàæ áàéäàã. Óõààí íîéðìîãëîí áàëàðòàõ, ñîìíîëåíöèÿ, îáíóáèëÿöèÿ, ñîïîð çýðãèéí ¿åä èëýðíý.

Àíåñòåçèÿ – ßìàð÷ öî÷ðîëä õàðèó óðâàë ºãºõ ÷àäâàðã¿é áîëîõ à. áèîëîãè÷åñêàÿá. ïñèõè÷åñêàÿ

Êîìûí ¿åä èëýðíý. Ìýäýý àëäóóëàëò õèéõýä ìåñòíàÿ àíåñòåçèÿ ¿¿ñäýã. Ïñèõè÷åñêàÿ áóþó èñòåðè÷åñêàÿ äèññîöèàòèâíàÿ àíåñòåçèÿ ðåôëåêñèéí çàì íü ìýäýý àëäààã¿é ¿åä ¿¿ñäýã. Ìýäðýëèéí ºâ÷íèé ¿åä òýð çàì íü äàãóóäàà ìýäýýã¿é áîëñîí áàéæ áîëäîã. Ïñèõè÷åñêàÿ àíåñòåçèÿ íü áýýëèé, îéìñ ºìññºí ìýò ìýäýý àëäàëò ¿¿ñ÷ áîëäîã.

Àãíîçèÿ – Òàíèí ìýäýõã¿éäýõ Êîðàä îëîí òºâ áàéäàã. Àíàëèç ñèíòåç õèéäýã ïðîöåññ ýìãýãò ºðòºæ áîëíî. Ãàäíààñ õ¿ëýýí àâñàí ÿìàð

íýã öî÷ðîëûí íýã øèíæèéã òàíèí ìýäýõã¿é áàéõ øèíæ. Òàíüäàã ñýðëèéã òàíèõã¿é áîëíî ãýñýí ¿ã. a) Ñëóõîâàÿ àãíîçèÿb) Òàêòèëüíàÿ àãíîçèÿc) Çðèòåëüíàÿ àãíîçèÿd) Àìóçèÿ ã.ì.

a) Ñëóõîâàÿ àãíîçèÿ – Òîäîðõîé íýã õýñýã àâèà äóó, øóóãèàíûã ÿëãàæ ÷àäàõã¿é, òîäîðõîé ¿ãèéã òàíüæ ÷àäàõã¿é.b) Òàêòèëüíàÿ àãíîçèÿ – êîæíàÿ àãíîçà – Àðüñàí äýýð äàðààä áàéõàä õ¿éòýí, õýëáýð ä¿ðñèéã òàíèõã¿é áàéõ (àåòåðîãíîçèÿ).c) Çðèòåëüíàÿ àãíîçèÿ – ßìàð íýã ç¿éëèéã õàðààä òàíüæ ìýäýõã¿é áàéæ áîëíî. Æíü: òàâàãòàé õîîëíû íýã õýñãèéã õàðàõã¿é ¿ëäýýõ, ¿ñýã òàíèã¿é áîëîõ (àëåêñèÿ). Ãýðëèéí ñîõîð, òàõèàí ñîõîð, äàëüòàíèçì ¿åä èëýðíý.d) Àìóçèÿ – Òàíèæ ìýääýã äóó ÷èìýýã òàíèõã¿é áàéõ, ñîíñîõã¿é ó÷ðààñ òîäîðõîéã¿é áóðóó õàðèóëò ºãºõ. Áàðóóí øàíààíû ãýìòëèéí ¿åä èëýðíý.

Àíîçîãíîçèÿ – ñàìîòîãíîçèÿ – ßìàð íýãýí õýñýãò ¿¿ñ÷ áóé ºâäºëòèéã ìýäðýõã¿é áîëíî. Æíü: ñààòàé ¿åä ºâ÷íºº òàíèí ìýäýõã¿é áîñîõ ãýæ îðîëäîîä îé÷äîã.

Àíòîí – Áàáèíñêèéí øèíæ Óóðàã òàðõèíû áîð òàë áºìáºëºãèéí çóëàéí õýñãèéí ãîëîìòîä ººð÷ëºëòòýé õ¿ì¿¿ñò áèåèéí ºðººñºí òàëä

áèé áîëñîí ºâ÷èí ýìãýãèéã òàíüæ ÷àäàõã¿é áîëäîã. Æíü: ºðººñºí í¿ä ÷èõýý ä¿ëèéðñèéã, òàë áèåý ñààòàé áîëñíûã ìýäýð÷ ÷àäàõã¿é áîëîõûã õýëíý. Ýíý øèíæòýé õàì õèé ¿çýãäýë, çîõèîìîë äóðñàìæ ãàð÷ áîëíî.

Áàáèíñêèéí øèíæ Òàë ñààòàé ºâ÷òºí òàë ñààãàà ìýäýð÷ áóþó óõààð÷ ÷àäàõã¿é áîëíî. ¯¿íèéã Áàáèíñêèé áóþó

àíîçîãíîçèÿ ãýíý. Ñåíîñòîïàòèÿ – Ñýðýõ¿éí ººð÷ëºëò (ýìãýã ñýðýë)

Ýâã¿é òààëàìæã¿é çîâèóð øàíàëãààòàé ìýäðýìæ ºâ÷òºíä ìýäðýãääýã. Áîãèíîõîí õóãàöààíä ãàðñíàà àëãà áîëæ òýãñíýý äàõèí ¿¿ñýõ ìýäðýìæ ñýðýë áèé áîëíî.

¯íäñýí øèíæ¿¿äòýé:1. Òîäîðõîé áàéðëàë ¿ã¿é. ªâ÷òºí íýã ÿðèõäàà ç¿ðõ îð÷èì, íºãºº ÿðèõäàà õîäîîä îð÷èìä ã.ì ÿìàð ÷

ýðõòýíýý õýëæ ìàãàäã¿é. 2. Òîäîðõîé øèíæ ÷àíàðã¿é. Òèéì øèíæòýé ãýýä òîäîðõîé ç¿éë õýëæ ÷àäàõã¿é. Èõýíõ íü ºâäºæ áàéíà

ãýõ áîëîâ÷ ÿã ÿàæ ºâäºæ áàéãààã õýëýõã¿é. Ñàéí àñóóâàë áàäàéðàõ, óðñàõ, èðâýãíýõ, öàëãèàä áàéíà, òîãîîð öîõèîä áàéíà, òîëãîé äîòîð óðñààä áàéíà ãýõ ìàÿãààð õóâüñàìòãàé çîâèóðòàé.

3. Ïàðîêñèçì ìàÿãòàé ¿å ¿å ¿¿ñ÷ àðèëæ ÿâàãäàíà. ªäºðæèí òýð øèíæ íü èëðýõã¿é.4. Ìàø òààëàìæã¿é çîâèóðòàé.5. Èéì ìýäðýìæòýé ºâ÷òºí íýã ýì÷èä ¿ç¿¿ëýõã¿é îëîí ýì÷èä, îëîí ýìíýëýãýýð ÿâíà. Çîâèóð øàíàëãààíû

äàãóó îáúåêòèâ øèíæèëãýý õèéõýä îáúåêòèâ ºâ÷íèé ÿìàð ÷ øèíæ òýìäýã èëðýõã¿é. ¯¿íýýñ áîëæ ºâ÷òºíèé àíõààðàë ýâã¿é ìýäðýìæèíäýý èõ õàíäàíà. Òààëàìæã¿é ìýäðýìæýýñýý áîëæ ºâ÷òºí ýäãýðøã¿é õ¿íä ºâ÷òýé áîëëîî ãýæ îéëãîäîã. ¯¿íäýý ã¿íçãèé àâòñàí áîë ñåíåñòîïàòè÷åñêàÿ èïîõîíäðèÿ ñýòãýöèéí ÿìàð ÷ ºâ÷íèé ¿åä èëýð÷ áîëíî.

1..

II. Õ¿ðòýí ìýäðýõ¿é – Ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ¿éí äàðààãèéí øàò.Ñýðýë äýýð òóëãóóðëàí ¿¿ñäýã. Îáúåêòûí ºíãºí òàëä îðøèæ áàéãàà îëîí øèíæ ñóáúåêòûí óóðàã òàðõèíä

¿éë÷èëñíèé ¿ð ä¿íä ¿¿ñýæ áàéãàà òóñãàëûã õýëíý. Õ¿ðòýí ìýäýðõ¿é þìñ ¿çýãäëèéí ãàäààä øèíæ áàéäëûí õîîðîíä á¿õýëä íü òóñãàäàã òàíèí ìýäýõ¿éí ïðîöåññ þì. Ñýðýë õ¿ðòýí ìýäðýõ¿é õî¸ð ¿¿ñýõýä òóõàéí ¿åä çààâàë áîäèò îáúåêò áóþó öî÷ðóóë áàéíà.

-2-


Õ¿ðòýí ìýäðýõ¿éã /ðàññòðîéñòâà âîñïðèÿòèÿ/ 3 òîì á¿ëýãò õóâààíà.1) Ãàæóó òóñãàë - èëëþçèÿ2) Õèé ¿çýãäýë - ãàëëþöèíàöèÿ3) Ñýòãýö ìýäðýõ¿éí ººð÷ëºëò – ïñèõîñåíñîðíàÿ ðàññòðîéñòâà

1) Èëëþçèÿ - Ãàæóó òóñãàë Áîäèòîé îðøèæ áàéãàà ÿìàð íýãýí îáúåêòûã ººð îáúåêò, ººð ç¿éë øèã ìýäðýõ ýðõòýíä ìýäðýãäýõ, ñàíàãäàõ,

òóñãàõûã õýëíý. Áîäèòîé îðøèæ áàéãàà ç¿éë çààâàë áàéíà. ¯¿íèéã ººð ç¿éë ãýæ õ¿ëýýí àâàõ, õàðàõ, ñîíñîõ, ìýäðýõèéã õýëíý. Èëëþçèè ýëáýã. Ýì÷ íàð ãàëëþöèíàöèèòàé àíäóóðäàã.

Ãàðàë ¿¿ñëýýð íü: à. ôèçèîëîãèéí á. áàéãàëèéí â. ôèçèêèéí ã. ïàòîëîãè÷åñêàÿ

à. Ôèçèîëîãèéí – ßìàð íýãýí ýðõòíèé ôèçèîëîãèéí ¿éë àæèëëàãààòàé õîëáîîòîé ¿¿ñ÷ áîëíî. Ìàø õóðäòàé ÿâæ áàéñàí ìàøèí, ýðãýäýã òîãëîîì çýðýã ãýíýò çîãñîõîä õàðààíû áóþó âåñòèáóëÿð àïïàðàòä ººð÷ëºëò ¿¿ñ÷ áîëíî.á. Áàéãàëèéí – Ôèçèêèéí õóâèðàëòàé õîëáîîòîé ãàæóó òóñãàë ¿¿ñ÷ áîëíî. Æíü: ãîâèéí çýðýãëýý.â. Ôèçèêèéí – Ñòêàíòàé óñàíä õàëáàãà õèéõýä õàëáàãà õóãàðõàé ìýò õàðàãäàõ ã.ì, ò¿ð çóóðûí áàéíà. Àéñàí, ñàíäàðñàí, õýò èòãýñýí ¿åä ã.ì.ã. Ïàòîëîãè÷åñêàÿ – Ñýòãýë ìýäðýëèéí ºâ÷íèé øàëòãààíòàé. Çðèòåëüíàÿ, ñëóõîâàÿ ýëáýã.

Êëèíèêò ãàæóó òóñãàëûã 3 àíãèëíà.a) Ïàðåéäîëè÷åñêèå èëëþçèè – ä¿ðñíèé ãàæóó òóñãàëb) Àôôåêòèâíûå èëëþçèè – ñýòãýë öî÷èðäëûí ãàæóó òóñãàë c) Âåðáàëüíûå èëëþçèè – àìàí ÿðèàíû áóþó ñîíñãîëûí ãàæóó òóñãàë

a) Ïàðåéäîëè÷åñêèå èëëþçèè – Ä¿ðñíèé ãàæóó òóñãàëÕàðààíû ãàæóó òóñãàëûã íýã õóâèëáàð þì. Áîäèòîé îðøèæ áàéãàà ÿìàð íýãýí ä¿ðñ, õýý óãàëç,

ºëãººòýé õóâöàñ, ÷èéäýíãèéí óíòðààëãà, õàíàíû õýý, õàãàðõàé çýðýã ä¿ðñèéã åð áèøèéí õà÷èí îáúåêò ç¿éë øèã, ¿ëãýðèéí åðòºíö, ôàíòàç øèãýýð, ãàéõàìøèãòàé þìñ ¿çýãäýë øèãýýð ìýäýðäýã. Ìºí àéìøèãòàé ñýòãýãäýë òºð¿¿ëñíýýð õ¿ëýýí àâíà. Æíü: õèâñíèé õýý àâàðãà òîì ìîãîé øèã ìýäðýõ. Ãîë òºëºâ øºíº îðîéí öàãààð ¿¿ñíý. Óõààí áàëàðòàõûí õºíãºí õýëáýð, óõààí áàëàðòàõûí ýõíèé ¿åä, ãàäààä øàëòãààíò ñîëèîðëûí ¿åä èëýðíý.b) Àôôåêòèâíûå èëëþçèè – Ñýòãýë öî÷èðäëûí ãàæóó òóñãàë

¯¿ñýõ íºõöºë íü ìàø õ¿÷òýé àôôåêò áóþó ñýòãýë õºäëºë áàéäàã. Àéõ, ò¿ãø¿¿ðëýõ, ñàíäðàõ, öî÷èðäîõ, ìýãäýõ çýðýã ñýòãýë õ¿÷òýé õºäºëñºí áóþó ñýòãýë öî÷èðäñîíòîé õîëáîãäîí îð÷íîî áîäèò îáúåêòûã ººð îáúåêò ìýòýýð òóñãàíà. Öºõðºõ, ãóíèõ ã.ì õ¿÷òýé àôôåêò çààâàë áàéíà (ñîíñãîëûí, õàðààíû). Æíü: ñýòãýë ò¿ãø¿¿ðëýñýí, ¿éìýðñýí, àéñàí ¿åä ñàëõèíû ýñãýðýõ ÷èìýý õàøãèð÷ áàéãàà õ¿íèé äóó øèã ñîíñîãäîæ áîëíî. Õóðö ñîëèîðëûí ýõíèé ¿åä èëýðíý.c) Âåðáàëüíûå èëëþçèè – Àìàí ÿðèàíû ãàæóó òóñãàë

Àìàí ÿðèàíû õýëáýðýýð èëýð÷ áàéãàà ñîíñãîëûí ãàæóó òóñãàë þì. ßìàð íýã þìíû òóõàé õ¿¿ðíýæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñèéí õîîðîíäûí ÿðèà òýñ ººð óòãà àãóóëãàòàé ç¿éë øèã ñîíñîãääîã. Æíü: æèðèéí þìíû òóõàé ºã¿¿ëæ áàéãàà îð÷íû õ¿ì¿¿ñèéí ÿðèà ºâ÷òºíä ººðèéã íü ãýìò õýðýãòýí, õ¿íèé ìºñ ìóóòàé õ¿í ãýæ áàéãàà ÿðèà øèã ñîíñîãäîæ áîëíî. Ñîëèîðëûí ýõíèé ¿å, ñýòãýë ãóòðàëûí ¿åä èëðýíý.

2) Ãàëëþöèíàöèè - Õèé ¿çýãäýë Áîäèòîé îðøîîã¿é ÿìàð íýã áóþó õýä õýäýí þìñ ¿çýãäýë õ¿íèé àëü íýã áóþó õýä õýäýí ìýäðýõ ýðõòýíä áîäèòîé

îðøèæ áàéíà ãýæ òóñãàõ, ñàíàãäàõ, ìýäðýãäýõèéã õýëíý. ªâ÷òºíèé îþóí ñàíààíû õ¿ðýýíä õèé õîîñîí ìýäðýìæ ¿¿ññýí áàéíà.

ßìàð ìýäðýõ ýðõòýíä ¿¿ññýíèéã õàðãàëçàí: à. Çðåòèëüíûå ãàëëþöèíàöèè - õàðààíûá. Ñëóõîâûå ãàëëþöèíàöèè - ñîíñãîëûíâ. Òàêòèëüíàÿ ãàëëþöèíàöèÿ - àðüñíûã. Îáîíÿòåëüíûå ãàëëþöèíàöèè - ¿íýðëýõèéíä. Âêóñîâûå ãàëëþöèíàöèè - àìòëàõûí å. Âèñöåðàëüíàÿ ãàëëþöèíàöèÿ – äîòîð ýðõòýíèé

à. Çðåòèëüíûå ãàëëþöèíàöèè – Áîäèòîé îðøîîã¿é ÿìàð íýã ¿çýãäýë þìñûã îðøèæ áàéíà ãýæ õèé õîîñíîîð õàðíà. Õàðàãäàæ áàéãàà ç¿éëèéã ãàëëþöèíàòîðíûé îáúåêò ãýíý. Õèé õîîñîí ç¿éë íü ÿíç á¿ð áàéæ áîëíî.

Õýìæýýíèé õóâüä ìàø òîì, æèæèã õýâèéí áàéæ áîëíî. - ìàêðîîïòè÷åñêàÿ – àñàð òîì ìýòýýð - ìèêðîîïòè÷åñêàÿ – òàðâàãàí õ¿í ìýò õ¿ì¿¿ñ õàðàãäàæ áàéâàë- ïîäâèæíàÿ- íåïîäâèæíàÿ

-3-


- çîî îïòè÷åñêàÿ – äàíäàà àìüòàí õàðàãäàõ- ºíãºíèé õóâüä - ºíãºòýé, ºíãºã¿é- ýãýë õèé ¿çýãäýë – ôîòîïñèé – ìàø ýíãèéí ãýðýë ºíãº õàðàãäàõûã õýëíý (ãýðýë, ãýãýý, î÷, ìàíàí, óòàà, äºë ã.ì).

á. Ñëóõîâûå ãàëëþöèíàöèè – Áîäèòîé îðøîîã¿é ÿìàð íýãýí äóó õîîëîé, àâèà õèé õîîñíîîð, áàéãàà þì øèãýýð ñîíñîãäîõûã õýëíý. Õî¸ð õ¿íèé ÿðèà, õàðèëöàí ÿðèà ñîíñîãäîæ áîëíî (äèàëîã ãàëîñà), ãàíö õ¿íèé ÿðèà (ìîíîëîã ãàëîñà). Ìàø ÷àíãà äóó õîîëîé, ýñâýë øèâíýæ áàéãàà ìýò, ÿðèàíû ñýäýâ ÿìàð áàéãàà íü ÿíç á¿ð.

Ýãýë – àêîàçìûÅðäèéí äóó àâèà (èñãýðýëò, æèíãýíýëò, ÿíãèíàëò, äóó øóóãèàí) ñîíñîãäîíî. ¯ã ÿðèà (ôåíîìû).

Çàõèðàí òóøààõ – Èìïåðàòèâíàÿ ãàëëþöèíàöèÿ ßìàð íýãýí ¿éëäýë, ¿éë àæèëëàãàà, ÿìàð íýãýí þì õèéõèéã õèé õîîñîí äóó õîîëîé òóøààíà.

Èõýíõ òîõèîëäîëä íèéãýìä àþóëòàé ¿éëäýë õèéõèéã òóøààíà. Æíü: ººðèéãºº õîðëî, õ¿¿õäýý àë ã.ì. Òàéëáàðëàñàí – Êîìèíòèðóþùèé ãàëëþöèíàöèÿ

ªâ÷òºíèé òºðõ áàéäàë, õºäºëãººí ¿éëäýë çýðãèéã þó ë õèéíý á¿ãäèéã íü òàéëáàðëàäàã. Æíü: õîîëîî èäýæ áàéíà, áîñîîä öîíõîî îíãîéëãîëîî, áóöààä ñóóëàà ã.ì.

Çàíàëõèéëñýí – Óãðîæàþùàÿ ãàëëþöèíàöèÿªâ÷òºíèéã ÿíç á¿ðýýð çýìëýí áóðóóøààíà. Æíü: àëíà ÷è ýã÷èéã ìèíü ãîìäîîñîí, àâãàéãààñàà

ñàëñàí, àäãèéí àðõè÷èí áóóäíà ã.ì. Áóðóóøààñàí – Îáâèíÿþùèå ãàëëþöèíàöèè

ªâ÷òºíèéã çýìëýí áóðóóøààíà. Æíü: èíãýæ áàéãààä ÿë îíîîíî ã.ì. Àíòèãîíèñòè÷åñêàÿ ãàëëþöèíàöèÿ

Ýñðýã òýñðýã óòãàòàé ç¿éë ñîíñîãäîíî. Øèçîôðåíèéí ¿åä èëýðíý.â. Òàêòèëüíàÿ ãàëëþöèíàöèÿ – Àðüñàíä íü äîòîð íü, äýýð áà äîîð ÿìàð íýãýí þì ìýäðýãäýíý. Ýíý íü áîäèòîé îðøîîã¿é áàéíà.

Òàêòèëüíàÿ – Õ¿ðýëöýõ ýðõòíèé ÿìàð íýãýí þì ãàäàð áèåèéí òîäîðõîé õýñãèéí àðüñàí äîîð, äîòîð áà äýýð íü áàéðëàæ ìýäýãäýíý, õºäºëæ áîëíî, ìºëõºæ, ìààæèõ, òàòàõ ã.ì.

Òàêòèëüíàÿ Ñåíåñòîïàòèÿ1. Áîäèòîé áàéãàà þì øèã øèíæ ÷àíàð

ìýäýãäýíý. Æíü: õîðõîé áàéíà, áººñ áàéíà ã.ì.2. Òîäîðõîé íýã õýñýãò áàéäàã. Æíü: àëãàíä

ã.ì.

1. Òîäîðõîé ìýäðýãäýõ ç¿éëã¿é

2. Òîäîðõîé áàéðëàëã¿é

Ãàïòè÷åñêàÿ – Õàòóó áèåòèéã ÿìàð íýã õàòóó áèåò ãàäàð áèåèéí òîäîðõîé õýñýãò îðøèæ áàéíà ãýæ ìýäýðíý. Æíü: õ¿ðýýä, öîõèîä, ø¿ðãýõ, ø¿¿ðýýä àâàõ øèã áîëíî.

Ãèãðè÷åñêèé – Ãàäàð áèåèéí òîäîðõîé õýñýãò õèé õîîñîí ÷èéãëýã ç¿éë õ¿ðýõ øèã. Òåìïåðàòóðíàÿ – Áèåä ÿìàð íýã õàëóóí òººíºõ, øàòààõ ýñâýë õ¿éòýí ç¿éëýýð õàéðààä õºëäººãººä

áàéãàà ìýò õèé õîîñîí ç¿éë ìýäðýãäýíý. Àñòåðîãíîñòè÷åñêàÿ – ªâ÷òºíä õèé õîîñîí ç¿éë òýìòðýãäýíý. Áýëãèéí - Áýëýã ýðõòýíä ÿìàð íýã ãàð àæèëáàð õèéãýýä áàéãàà ìýò.

ã. Îáîíÿòåëüíûå ãàëëþöèíàöèè – Õèé õîîñîí ç¿éë ¿íýðòýíý. Òààëàìæòàé áà òààëàìæã¿é ñýòãýãäýë òºð¿¿ëýì áàéíà. Èõýíõ òîõèîëäîëä ºâ÷òºíèé ººðèéí áèåýñ ãîëäóó àìíààñ öîãöñûí áîëîí öóñíû, ìºí ÿëçàðñàí ¿íýð ìýäðýãäýíý. ä. Âêóñîâûå ãàëëþöèíàöèè – Àìàíä õèé õîîñîí òààëàæòàé áà òààëàìæã¿é ç¿éë àìòàãäàíà. ¯íýðëýõèéí õèé ¿çýãäýëòýé õàìò àæèãëàãäàíà. Ãîë òºëºâ õîîë óíäàíä ýâã¿é îíöãîé àìò, ÿëçàðñàí ìàõ, õîð, ýì, õèìèéí àìò àìòàãäàíà. Õèé õîîñîí ìýäðýãäýæ áàéãàà àìòûã õîîë óíäòàé õîëáîæ ¿çäýã.å. Âèñöåðàëüíàÿ ãàëëþöèíàöèÿ – Äîòîð ýðõòýí òóõàéëáàë ñàâ, ãýäýñ, àíóñ, äîòîð ÿìàð íýã ç¿éë áàéíà ãýñýí õèé õîîñîí ç¿éë ìýäðýãäýíý. Ãîëäóó ñàâ ãýäñýí äîòîð áàéíà ãýæ ÿðüäàã.

- í¿ãýë ø¿ãëýõèéí äýìèéðëèéí ¿åä èëðýíý.¸. Ïñèõè÷åñêàÿ ãàëëþöèíàöèÿ – ªâ÷òºí õèé õîîñîí þì ìýäýðíý. ¯¿íèéã ìýäðýõäýý ÿìàð íýã ìýäðýõ ýðõòíýýð ìýäðýõã¿é çºâõºí óõààí ñàíàà îþóí ñàíààíû åðòºíöººð ìýäýðíý. Õîæèì íü ¿¿íèéã Êàíäèéñêèéí õóóðàì÷ õèé ¿çýãäýë ãýæ ¿çäýã áîëñîí. ßìàð íýã ìýäðýõ ýðõòíýýð ìýäðýõ áîëîìæã¿é îðîí çàéä îðøèæ áàéãàà õèé õîîñîí õ¿í àìüòàíòàé (ñàíñàðò, ººð õîîðîíäîî áàéãàà õ¿ì¿¿ñòýé) õàðüöàà òîãòîîæ îþóí ñàíààãààðàà õàðäàã, ñîíñäîã. Ýñâýë áèåäýý îðîãíîæ áàéãàà äîòîð õ¿ì¿¿ñòýéãýý îþóí ñàíààãààðàà õ¿ëýýí àâ÷ õàðüöäàã. Óõààíààðàà õ¿ëýýí àâäàã.

- Ñèìïòîì ýêñòðàêàìïèííàÿ – Õàðààíû õóóðàì÷ õèé ¿çýãäýë Èéì øèíæòýé ºâ÷òºí õàðààíû òàëáàéí ãàäíà áàéðøèëòàé õèé õîîñîí þìûã ìýäýðäýã. Áîäèòîé îðøîîã¿é

ç¿éëèéã ìýäýðíý.

Õèé ¿çýãäëèéã ¿¿ñýõ ìÿõàíèçìààð íü: 1. ôóíêöèîíàëüíûé2. ðåôëåêòîðíûé

-4-


3. ãèïíîãèãè÷åñêàÿ4. ãèïíîïîìíè÷åñêàÿ5. ñýòãýëèéí øàëòãààíò

1. Ôóíêöèîíàëüíàÿ – ßìàð íýãýí ìýäðýõ ýðõòýí ÿìàð íýã áîäèòîé öî÷ðóóëààð öî÷ðîõîä òýð öî÷ðîëûã ìýäðýõèéí ÷àöóó ò¿¿íòýé íýã çýðýã õèé ¿çýãäýë ¿¿ñ÷ áîëíî. Æíü: êðàíòíû óñ ãîîæõîä óñíû ÷èìýýíèé õàæóóãààð õèé ¿çýãäýë èëýðíý. Óñ çîãñîîõîä ìºí àäèë àðèëäàã. Ìàøèíû ìîòîðûí ÷èìýýòýé çýðýãöýõ, ìàøèí çîãñîõîä áîëèõ æèøýýòýé. Öî÷ðóóë õ¿ëýýí àâñàí ýðõòýíä õèé ¿çýãäýë ¿¿ñíý.2. Ðåôëåêòîðíûé – Áîäèòîé öî÷ðóóëûã àëü íýã ìýäðýõ ýðõòýí õ¿ëýýí àâíà.¯¿íòýé çýðýãöýí ººð ýðõòýíä õèé ¿¿ñ÷ áîëíî. Æíü: óñ ãîîæèõîä õàìàðò íü ÿìàð íýã ç¿éë ¿íýðòýõ.3. Ãèïíîãèãè÷åñêàÿ – Õàðàíõóé áîëñîí, í¿äýý àíüñàí, ãýðëýý óíòðààñàí, õºíæëººðºº òîëãîéãîî õó÷ñàí ¿åä õèé ¿çýãäýë ¿¿ñíý. Óíòàõ (ç¿¿ðìýãëýõ ¿åèéí) ãýõýä èëðýýä ãýðëýý àñààõààð áîëèõ æèøýýòýé. 4. Ãèïíîïîìíè÷åñêàÿ – Óíòàæ áàéãààä ñýðýõ ¿åä õèé ¿çýãäýë ¿¿ñ÷ áîëíî. ßã òýð ¿åä ( ñýðýõ ¿åèéí) ¿¿ñäýã áà õîâîð òîõèîëääîã. 5. Ñýòãýëèéí øàëòãààíò – ñýòãýë õÿìàðñàí, ñýòãýëèéí ãýìòýë àâñàí ¿åä ñýòãýëèéí øàëòãààíààð ¿¿ñ÷ áîëíî.

- Äþáðàãèéí ñýòãýëèéí øàëòãààíò õèé ¿çýãäýëÑýòãýë õ¿÷òýé õºäºëñºí ¿åäýý ÿìàð íýã þìûã ñýòãýëýýðýý ñýòãýëäýý óðãóóëñàí òýð ç¿éë íü ÿã

áîëæ áàéãàà ìýò ñàíàãäàíà. Õýð îëîí àíàëèçàòîð õàìàð÷ áàéãààã íü õàðãàëçàí ýíãèéí, íèéëìýë ãýæ õóâààíà.

Ýíãèéí – Ýíý ¿åä çºâõºí íýã àíàëèçàòîð íýã ë ìýäðýõ ýðõòýíä õèé ¿çýãäýë èëýðíý.Íèéëìýë – Õî¸ð áà ò¿¿íýýñ äýýø ìýäðýõ ýðõòýíä ¿¿ñ÷ áàéâàë ñëîæíûé êîìáèíèðîâàííûé ãýíý.

- Ìàéåð – Ãðîññûí íèéëìýë õèé ¿çýãäýë Õî¸ð áà ò¿¿íýýñ äýýø àíàëèçàòîðûã õàìàðñàí õèé ¿çýãäýë 2-3 ÿíçûí õèé ¿çýãäýë íýãýí çýðýã

èëýðíý. Æíü: ìîãîé õàðàãääàã òýð ãóÿûã íü îðîîíî. Òýãýýä ÷àìàéã àëíà äàà ãýäýã.

Õèé ¿çýãäýë õààíà ÿìàð îðîí çàéä áàéðëàæ áàéãààãààð íü õóóðàì÷ áà æèíõýíý õèé ¿çýãäýë ãýæ õóâààíà. Æèíõýíý áà õóóðàì÷ õèé ¿çýãäýë íü ìàø ÿëãààòàé.

Ïñåâäîãàëëþöèíàöèè íü 2 ¿íäñýí îíöëîãòîé. 1. Õèé ¿çýãäýë áàéðëàëûí õóâüä ãàäààä îð÷èíä áèø ºâ÷òºíèé áèå äîòîð áàéðëàñàí áàéäàã (òîëãîé, öýýæ, áèå

ã.ì äîòðîîñîî ÿìàð íýã õèé õîîñîí ç¿éë ìýäýðäýã). Èõýâ÷ëýí òîëãîé äîòðîîñîî áàéíà.2. Òýð õèé ¿çýãäýë íü ÿìàð íýã ò¿¿íòýé àäèëõàí áîäèò ç¿éëòýé õàðüöóóëæ ¿çýõýä áîäèò ç¿éëèéí øèíæ

÷àíàðûã ººðòºº øèíãýýãýýã¿é áàéäàã.

Ïñåâäî Èñòèííûé

Áàéðøèë õààíà îðøèæáàéãààãààð íü:

- Áèå äîòîð íü áàéðëàíà.- ßìàð íýã ìýäðýõ ýðõòýí ìýäðýõ îðîí çàéä áàéðëàíà.- Õ¿íèé õàðæ, ñîíñîæ, ¿íýðëýæ ÷àäàõààðã¿é îðîí çàéä áàéðëàíà. Æíü: Ìîñêâàä áàéãàà õ¿íèé ÿðèàã ñîíñîæ áàéíà, õàðæ áàéíà ìýò òîäîðõîéã¿é ç¿éëñ ÿðèíà.

- Õèé ¿çýãäýë íü àëü íýã ìýäðýõ, ìýäýð÷ áàéãàà òîäîðõîé îðîí çàéä áàéðëàíà. Æíü: õàæóó àéëûí ºðººíä íü õ¿í îðîîä èðñýí ìýò ñîíñîãäîíî.

ßìàð íýãýí øèíæ ÷àíàðààð íü:- Îáúåêòèâ áîäèò þìòàé àäèëã¿é áàéãàëüä áàéäàãã¿é øèíæ ÷àíàðòàé áàéíà. Æíü: ÷ºòãºð øóëàì ã.ì.

- Õèé ¿çýãäýë íü àìüäðàëä áàéäàã áîäèò ç¿éëòýé àäèë. Æíü: íîõîé õàð . . . ýíý íü øèíæ ÷àíàðûí õóâüä ÿã íîõîéòîé àäèë áàéíà.

Áóñäàä ìýäðýãäýõ áàéäëààð íü:

- Õèé ¿çýãäëèéã ººð õ¿í ìýäýõã¿é. Çºâõºí ººðò íü ìýäýãäýæ áàéãàà ãýñýí îéëãîëòòîé.

- Áóñàä õ¿ì¿¿ñò ÷ ãýñýí ìºí àäèë ìýäðýãäýæ áàéãàà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèëòýé.

Õàð àÿíäàà,ãàäíû õ¿÷ýýð ãýäãýýð íü:

- Ãàäíû ÿìàð íýã íºëººãººð ¿¿ñ÷ áàéíà. Èéìä ºâ÷òºí ¿íýðò¿¿ëýýä, õàðóóëààä, õàíàí äýýã¿¿ð áóðõàíû çóðàã õàðóóëààä áàéñàí.

- Çîðèóäààð áèø õàð àÿíäàà ¿¿ññýí ãýñýí èòãýë ¿íýìøèëòýé. Õàðàãäñàí, ¿íýðòñýí.

Õèé ¿çýãäýëä õàíäàõõàíäëàãààð íü:

Áèåý àâ÷ ÿâàà áàéäëààð íü:

- Õèé ¿çýãäýëäýý õàéõðàìæã¿é õàíäàíà. Ãàäààä áàéäàë íü îíö ººð÷ëºëòã¿é. Õàðàãäààä ë áàéäàã, ÿðèàä ë áàéäàã þì çýðãýýð õàíäàíà.

- Õèé ¿çýãäýëäýý òîõèðñîí áàéäëààð íü ãàäàà òºðõ íü ººð÷ëºãäºíº. Õàìðàà ÷èìõýõ, ÷èõýý òàãëàñàí, àéí ñàíäàðñàí, ÷èõ òàâüñàí.

Õîíîãèéíàëü öàãò áèé áîëñîíîîð íü:

- Õîíîãèéí àëü ÷ ¿åä õàìààã¿é. - Îðîé øºíèéí öàãààð èëýðíý. ºãëºº, ºäºð á¿äãýð÷, øºíº äàõèí òîäîðíî.

-5-


3) Ïñèõîñåíñîðíûå ðàññòðîéñòâà - Ñýòãýö ìýäðýõ¿éí ººð÷ëºëò Áîäèòîé îðøèæ áàéãàà ÿìàð íýã îáúåêòûã íýã áóþó õýä õýäýí øèíæèéã ººð øèíæ ìýòýýð òóñãàõûã õýëíý. Ýíý

¿åä çààâàë áîäèòîé ÿìàð íýã îáúåêò îðøèíî. Åðºíõèé àãóóëãà ìºí ÷àíàðûã áîäèòîé òóñãàíà. Ãýâ÷ áîäèòîé îðøèæ áàéãàà íýã ç¿éëèéã ÿìàð íýãýí øèíæèéã ººðººð òóñãàí àâäàã. Æíü: øèðýýã øèðýý ãýæ çºâ òóñãàõ áîëîâ÷ òàâöàíã ãóðâàëæèí ãýæ ¿çýõ. Áîäèòîé îðøèæ áàéãàà îáúåêòûã òóñãàæ áàéãààãààðàà èëëþçèèòýé àäèë áîëîâ÷ ïñèõîñåíñîð ººð÷ëºëòèéí ¿åä áîäèòîé îðøèæ áàéãàà îáúåêòûí íýã øèíæèéã áóðóó òóñãàíà. Ãàæóó òóñãàëûí ¿åä øèðýýã íîõîé ãýæ òóñãàäàã áîë ïñèõîñåíñîðûí ¿åä øèðýýíèé äºðâºëæèí õýëáýðèéã ãóðâàëæèí ãýõ. Íýã ë øèíæèéã áóðóó òóñãàíà.

Áîäèòîé îðøèæ áàéãàà îáúåêòûí ÿìàð øèíæèéã ººðººð òóñãàæ áàéãààãààð íü 4 õóâààíà.1. Ìåòàìîðôîïñèÿ 2. Àóòîìåòàìîðôîïñèÿ3. Äåðåàëèçàöèÿ4. Äåïåðñîíàëèçàöèÿ

1. Ìåòàìîðôîïñèÿ – Îð÷íû ä¿ðñ õóâèðàõÁîäèòîé îðøèæ áàéãàà ÿìàð íýã þìíû õýëáýð, õýìæýý, õîë îéðûí çàé, òîî, ºíãº, ç¿ñ, òàéâàí áàéäàë

áîëîí áóñàä øèíæèéã áàéãààãààð íü áóðóóãààð òóñãàíà. - Õýìæýý – áîäèòîé îðøèæ áàéãàà îáúåêòûí õýìæýýã ººðººð òóñãàíà. Ñàìáàðûã áàéøèí øèã òîì

ã.ì.- Õýëáýð – äºðâºëæèí ñàìáàðûã ãóðâàëæèí ñàìáàð øèã- Õîë îéðûí çàé – 4, 5ì-í çàéä îðøèæ áàéãàà þìñûã í¿äíèéõ íü ºìíº þì øèã ýñâýë àñàð õîë

ìýòýýð. - ªíãº - õ¿ðýí ñàìáàðûã øàð, õàð ìýòýýð- Áîäèòîé îðøèæ áàéãàà îáúåêòûã õºäºëãººíò áàéäàëä îðøèæ áàéãàà ìýò òóñãàíà. Æíü:

áàéøèíãèéí õàíà öààøàà, íààøàà, äýýøýý, äîîøîî õºäëººä áàéãàà ìýò.- Òîî – íýã ç¿éëèéã îëîí áîëãîí õàðàõ. Æíü: íýã øèðõýã ñàíäàë 4 øèðõýã ñàíäàë øèã õàðàãäàæ áîëíî.

2. Àóòîìåòàìîðôîïñèÿ – Áèåèéí ä¿ðñ õóâèðàõ (ðàññòðîéñòâà ñõåìû òåëà)ªâ÷òºí ººðèéí áèåèéí, ýñâýë íýã áóþó õýä õýäýí ýðõòíèéõýý õýëáýð, õýìæýý, òîî áîëîí áóñàä øèíæèéã

áîäèò áàéäëààñ íü ººðººð ìýäýðíý. - Õýëáýð - ººðèéí áèåèéí õýëáýð ººð÷ëºãäñºí ìýò. Æíü: áèå íü ìàø á¿ä¿¿í, õàìàð íàõèó áîëñîí ìýò.- Õýìæýý – èõ òîì, ýñâýë èõ æèæèãõýí áîëñîí, óðò áîëñîí, õºë óðò áîãèíî, òîëãîé íü àñàð òîì áîëñîí ìýò.

Ãýõäýý ººðºº òýìòýð÷ ¿çýýä çºâ õýëáýðýý ìýäýðäýã. - Ýðõòíèé òîî ººð÷ëºãäºõ – îëîí ãàðòàé áîëñîí ìýò. - Õîë îéðûí çàé - ïîðïîðöè àëäàãäñàí ìýò- Áèåèéí ãàëáèð ººð÷ëºãäºõ – ãàð áèå íü ÷óëóó øèã õàòóó áîëñîí ìýò.

2. Äåïåðñîíàëèçàöèÿ – Õóâèéí ÷àíàð àëäàãäàõªºðèéãºº ìýäðýõ ÷àäâàð áóþó ººðèéí áèå ñýòãýöèéí õóâèéí øèíæ ÷àíàðûã ìýäðýõ ÷àäâàð õóâèðàí

ººð÷ëºãääºã. “Áè” ãýñýí óõàãäàõóóí àëäàãäàí õóâèðàí ººð÷ëºãäºí “Áè” ãýñýí åðòºíö ººð÷ëºãäºí “Òýð” ãýñýí áàéäëààð ìýäðýõ, óõààðàõ áàéäàëä îðäîã.

“Áè” ãýäýã åðòºíö õýðõýí ººð÷ëºãäñíººð íü 3 õóâààíà.1) Ñàìîòîïñèõè÷åñêàÿ äåïåðñîíàëèçàöèÿ2) Àóòîïñèõè÷åñêàÿ äåïåðñîíàëèçàöèÿ3) Àëëîïñèõè÷åñêàÿ äåïåðñîíàëèçàöèÿ

1) Ñàìîòîïñèõè÷åñêàÿ äåïåðñîíàëèçàöèÿ – áèå ýðõòýíèé õóâèéí ÷àíàð àëäàãäàõÝíý ¿åä ºâ÷òºí ººðèéí soma áóþó áèåèéã ººð õ¿íèéõ ãýæ ìýäðýõ, ººð áîë÷èõñîí,

õóâààãä÷èõñàí ìýò ººðèéí ãàð, õºë, òîëãîéã õ¿íèéõ ãýõ áóþó ýñâýë ººð÷ëºãäñºí, òîî íü ººð÷ëºãäñºíººð ìýäýðäýã.

Àóòîìåòàìîðôîïñèÿ - ººðèéí ãàðûã óðò áîë÷èõñîí ìýòýýð ìýäýðíý. Áîäèòîé îðøèæ áàéãàà ººð÷ëºãäººã¿é áàéãàà ººðèéí áèåèéã ººð÷ëºãäñºí õ¿íèéõ áîë÷èõñîí ìýòýýð ìýäðýõ. Áèåèéí æèí íü ººð÷ëºãäºæ ìàø õ¿íä ýñâýë õºíãºí áîë÷èõñîí æèíã¿éäýæ áàéãàà ìýòýýð òºñººëºãääºã. Æíü: ñàéõàí ç¿éëèéã õàðààä ñýòãýë õºäëºõã¿é ñýòãýëèéí õóâèðàë àëãà áîë÷èõñîí áàéõ.

Soma – áèå ìýäðýõ íü àëäàãäàíà. Æíü: ºâ÷òºí ººðèéãºº 3 ç¿ðõòýé íýã íü ìèíèéõ, íýã íü ýýæèéíõ, íýã íü ààâûíõ, ç¿ðõýý õóâààãäñàí, îëîí áîëñîí ìýòýýð ìýäýðäýã. Õóâààãäñàí ýðõòí¿¿ä íü ººðèéí ãýñýí ìýäðýìæ áàéâàë àóòîïñèõè÷åñêàÿ äåïåðñîíàëèçàöèÿ-ä îðóóëíà. 2) Àóòîïñèõè÷åñêàÿ äåïåðñîíàëèçàöèÿ – ñýòãýöèéí õóâèéí ÷àíàð àëäàãäàõ

“Áè” ãýñýí ìýäðýìæ íü ººðèéí áèø õ¿íèéõ áîë÷èõñîí ìýò ñàíàãääàã. Ñýòãýö ãýäýã íü ººðèéí óõààí áîäîë, îé òîãòîîëò çýðýã ºâ÷òºí ºíººäºð ò¿¿íèéã ýìíýëýãýýñ ãàðãàæ ºãºº÷, òýð ýìíýëýãýýñ ãàðàõûã õ¿ñ÷ áàéíà ãýæ ººðèéíõºº òóõàé ÿðèíà.

-6-


3) Àëëîïñèõè÷åñêàÿ äåïåðñîíàëèçàöèÿ (äåðåàëèçàöèÿ) – îð÷èí ººð÷äºãäºõÎð÷íû þìñ ººð þì øèã, ºíãº, òîî òîä áèø õèéìýë þì, çîðèóäûí þì øèã ñàíàãäàõûã äåðåàëèçàöèÿ

ãýíý. Ãýõäýý îð÷íû þìíû óã ìºí ÷àíàð íü õóâèðàõã¿é.a) Ìåòàìîðôîïñèÿb) Ñèìïòîì óæåâèäåííîãîc) Ñèìïòîì íèêîãäà íåâèäåííîãîd) Ñèìïòîì ïîâîðîòà îáúåêòà e) Äåðåàëèàöèÿ

a) Ñèìïòîì óæåâèäåííîãî – àëü õýäèé íü ¿çñýíªâ÷òºí òàíèõã¿é îãò ¿çýýã¿é øèíý îð÷èí ãàçðûã ìýäðýõäýý óðä ºìíº íü ¿çñýí ìýòýýð

ìýäýðäýã. Ãýõäýý ìýäýõã¿é ¿çýýã¿éãýý ìýäýõ áîëîâ÷ ìýäðýìæ íü èéì áàéíà.b) Ñèìïòîì íèêîãäà íåâèäåííîãî

Äýýðõèéí ýñðýã òàíüäàã áàéñàí ãàçàð îð÷íûã îãò ìýäýõã¿é ìýòýýð õ¿ëýýí àâíà. Òàíèë áèøýýð ìýäðýãäýíý. c) Ñèìïòîì ïîâîðîòà îáúåêòà

Òàíüäàã ìýääýã áàéñàí îð÷èí íü 180 ãðàäóñ ýðãýñýí ìýò ñàíàãäàíà. Óðä íü îðæ ãàð÷ áàéñàí áàéøèíãèéí õààëãà óðäààñàà áàéñàí áîë õîéíîî ãàðñàí ìýò ñàíàãäàíà. Ýïèëåïñèéí ¿åä èëðýíý.

III. Òºñººëºë – Ñýòãýë ç¿éí õóâüä ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ¿éí 3 äàõ øàò. Ñýðýë áà õ¿ðòýí ìýäðýõ¿é äýýð òóëãóóðëàí øèíý ä¿ð á¿òýýõèéã òºñººëºë ãýíý. Ñýðýë áà õ¿ðòýõ¿é íü ÿëãààòàé òóõàéí ¿åä ºãºãäºæ áàéãàà öî÷ðóóë áàéõã¿é ¿¿ñäýã ñýòãýöèéí ïðîöåññ.

Òºñººëºë íü äîòðîî:1. Âîáðàæåíèå – ä¿ðñëýí ìýäýõ¿é2. Ïðåäñòàâëåíèÿ ïàíÿòè

Ñýðýë áà õ¿ðòýõ¿éä òóëãóóðëàí ¿¿ññýí ñýòãýöèéí ïðîöåññûã ä¿ðñëýí ìýäýõ¿é ãýíý. Øèíý îáðàç-ä¿ð áèé áîëäîã. Óðëàã ãàëáèðûí õ¿ì¿¿ñ õèé ìºðººäºõäºº ñàéí. 2-3 íàñíû õ¿¿õä¿¿ä âîîáðàæåíèÿ èõ õºãæäºã. Äåòñêèé ôàíòàç èëýðíý. Ýìãýã áàéäëààð áðåäïîäîáíûé ôàíòàçèÿ, ïñåâäîëîãèÿ, ïàòîëîãè÷åñêàÿ ôàíòàçèÿ, êîíôàáóëÿöèÿ èëýðíý.

Õ¿¿õä¿¿ä ïàòî-ôàíòàçè ìàÿãààð ºâ÷èí ýõýëäýã. Èõ èòãýëòýé ¿íýìøèëòýé. Áðåä âîîáðàæåíèÿ Äþáðî-ôàíòàç íü ä¿ðñëýí áîäîõóéí êàòåãîðèä îðäîã. Áðåä ïîäîáíûé ôàíòàç áðåäýýñ ÿëãàí

îíîøëîõîä ÿã èòãýë ¿íýìøèë íü áàãà. Âîîáðàæåíèå – ñýðýë, õ¿ðòýí ìýäðýõ¿é õî¸ð äýýð òóëãóóðëàí ¿¿ñäýã.

Â. Ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ¿é – Þìñ ¿çýãäë¿¿äèéí õîîðîíäûí õàðèëöàà õîëáîîíóóäûí ñóáúåêòûí óóðàã òàðõèíä òóññàí òóñãàëûã õýëíý. Ñýòãýõ¿éí òóñëàìæòàéãààð ñóáúåêò, îáúåêòûí äîòîîä øèíæ ÷àíàð, ìºí ÷àíàðûã òàíèí ìýääýã.

Ñýòãýõ¿éí áóþó ñýòãýæ òàíèí ìýäýõèéí îíöëîã íü: Ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ íü ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ¿é äýýð òóëãóóðëàí ¿¿ñíý. Ñýòãýõ¿é, ñýðýë, ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ

òºñººëºë äýýð òóëãóóðëàíà. Ñýòãýõ¿é íü õ¿íèé àìüäðàëààñ îëæ àâñàí ìýäëýã, äàäëàãà äýýð òóëãóóðëàí ¿¿ñíý. Ñýòãýõ¿éí òóñëàìæòàéãààð õ¿í ¿çýãäýë áà þìñûí ãàäààä áèø äîòîîä ìºí ÷àíàðûã òóñãàíà. Èíãýæ òóñãàõäàà

õèéñâýðëýñýí íýòãýí ä¿ãíýñýí ä¿ðýýð òóñãàíà. Ñýòãýõ¿é íü èëðýõäýý ¿ã, õýë ÿðèàãààð äàìæèí èëýðíý. Ñýòãýõ¿é áà õýë ÿðèà ñàëøã¿é õîëáîîòîé. ¯ã áîë

ãàäààä èëðýë íü þì. Ñýðýõ¿é íü ¿¿ñýõäýý òóõàéí ¿åä áîäèò öî÷ðóóë áàéõàä ¿¿ñ÷ áîëíî.

Õ¿í ¿çýãäýë áà þìñûí òóõàé ñýòãýõäýý 3 ÿíçààð ñýòãýíý. Ñýòãýõ¿é íü îéëãîëò, áîäîìæ, îþóí ä¿ãíýëò õýìýýõ õýëáýð¿¿äýýð èëýðäýã.

Ñýðýõ¿é Ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ¿é Õ¿ðòýõ¿é

Òºñººëºë òàíèí ìýäýõ¿éí

Îéëãîëò äàðààëñàí ¿å øàò þìÑýòãýæ òàíèí ìýäýõ¿é Áîäîìæ

Îþóí ä¿ãíýëò

1. Îéëãîëò - ¯çýãäýë áà þìñûí õîîðîíäûí îðøèæ áàéãàà õàìãèéí åðºíõèé, õàìãèéí ãîë øèíæ¿¿äèéã áèäíèé óõàìñàðò (óóðàã òàðõè, ìýäðýõ ýðõòýí) òóññàí òóñãàëûã õýëíý. Óóðàã òàðõèíä îþóí ñàíààíä òóññàí õàìãèéí åðºíõèé, õàìãèéí ãîë øèíæèéã îéëãîæ àâíà. Æíü: ¿çýã, äýâòýð, íîì ã.ì õè÷ýýëèéí õýðýãñýë ãýñýí îéëãîëò ãàðíà. Îéëãîëò íü 2 ÿíç. 1) àáñòðàêòíîå – õèéñâýð îéëãîëò /øèçîôðåíèÿ/

2) êîííðåòíîå – òîäîðõîé îéëãîëò /ýïèëåïñèÿ/

-7-


2. Áîäîìæ (ñýòãýìæ) – Þìñ ¿çýãäë¿¿äèéí õîîðîíäûí õàðèëöàà õîëáîîíóóäûí áàòàëñàí áóþó ¿ã¿éñãýñýí ñýòãýëãýýã õýëíý. Áîäîìæ íü ¿çýãäýë þìñûã áàòàëñàí áóþó ¿ã¿éñãýñýí ºã¿¿ëáýð¿¿äýýð èëýðäýã. Áîäîìæ á¿ð ººðòºº õî¸ð ò¿¿íýýñ äýýø òîîíû îéëãîëòóóäûã áàãòààñàí áàéäàã. Áîäðìæ íü 2 ÿíç: áàòàëñàí, ¿ã¿éñãýñýí. Áîäîìæ 3 ýëåìåíòòýé. ºã¿¿ëýõ¿¿í, ºã¿¿ëýãäýõ¿¿í, òýäãýýðèéí õîîðîíäûí õîëáîî. 3. Îþóí ä¿ãíýëò – Õî¸ð áóþó ò¿¿íýýñ äýýø òîîíû áîäîìæóóäûã íýãòãýí ä¿ãíýñýí ñýòãýëãýýã õýëíý. Ñóáúåêòûí óóðàã òàðõèíä ¿çýãäýë þìñûí õîîðîíäûí õàðèëöàà õîëáîîíóóä íýãòãýí ä¿ãíýãòñýí õýëáýðýýð òóñàõûã õýëíý. Îþóí ä¿ãíýëò íü 3 ÿíç.

1) Àíàëîãèÿ2) Äåäóêöèÿ3) Èíäóêöèÿú

Îéëãîëò – ñýðýë áà òàíèí ìýäýõ òºñººëëººð áèé áîëäîã. Áîäîìæ – óõàãäàõóóí äýýð òóëãóóðëàí áèé áîëäîã.Îéëãîëò + áîäîìæ – îþóí ä¿ãíýëò

1) Ñèìïòîì – îéëãîëò2) Ñèíäðîì – áîäîìæ3) Îíîø – îþóí ä¿ãíýëò

Ýäãýýðèéã õèéõäýý ñýòãýõ¿éí ¿éëäë¿¿äýýð äàìæäàã. Ñýòãýõ¿éí 7 ¿éëäýë áàéäàã. 1) Õóðààí ñýòãýõ2) Çàäëàí ñýòãýõ3) Õàðüöóóëàí ñýòãýõ4) Õèéñâýðëýí ñýòãýõ5) Íýãòãýí ä¿ãíýõ6) Òîäðóóëàí ñýòãýõ7) Àíãèëàí ñýòãýõ

Ñýòãýõ¿éí øèíæ ÷àíàðóóä: Õ¿í ñýòãýõäýý òîäîðõîé ñýòãýíý. Òîäîðõîé äýñ äàðààëàëòàé Çîðèëãî ÷èãëýëòýé Òîäîðõîé á¿òýöòýé - ºã¿¿ëáýð ç¿éí á¿òýö (ºã¿¿ëýãäýõ¿¿í, ºã¿¿ëýõ¿¿í, òîäîòãîë, íýìýëò), -

ºã¿¿ëáýð¿¿ä íü õîîðîíäîî ëîãèê õîëáîîòîé áàéäàã.Ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ¿éí ººð÷ëºëò:

Ñýòãýõ¿é ¿¿ñýõ ÿâöûí õîëáîîíû ýìãýã1. Áîäîë ñàíàà ñýòãýõ¿éí ÿâöûí ººð÷ëºëò

Áîäîìæèéí ýìãýã¿¿ä2. Õýë ÿðèàíû ººð÷ëºëò3. ßëüã¿é çîâëîíò áàéäàë4. Äýìèéðýë5. Õýò ¿íýëñýí áîäîë ñàíàà

1. Áîäîë ñàíàà ñýòãýõ¿éí ÿâöûí ººð÷ëºëò – Àññîöèàòèâíîå ðàññòðîéñòâîÑýòãýõ¿éí ¿¿ñýõ õóðä, çîðèëãî ÷èãëýë, ëîãèê õîëáîî, á¿òýö, äýñ äàðààëàë çýðýã øèíæ ÷àíàðûí ººð÷ëºëòèéã

õýëíý.1) Òàñàðõàé ñýòãýõ¿é – ðàçîðâàííîñòü ìûøëåíèÿ2) Õîëáîîã¿é ñýòãýõ¿é – áåñâÿçíîñòü ìûøëåíèÿ /èíêîðåêöèÿ/3) Öýöýðõýõ ñýòãýõ¿é - ðåçîíåðñêîå ìûøëåíèÿ 4) Áèëýãøýýõ ñýòãýõ¿é – ñèìáîëè÷åñêîå ìûøëåíèå5) Ýòãýýä ñýòãýõ¿é - ïàðàëîãè÷åñêîå ìûøëåíèå6) Õ¿÷ýýð ñýòãýõ ñýòãýëãýý – íàñèëüñòâåííîå ìûøëåíèå7) Íóðøàà ñýòãýõ¿é – îáñòîÿòåëüíîñòü ìûøëåíèå /âÿçêîñòü/8) Òýýãëýõ ñýòãýõ¿é – ïåðñåâåðàöèÿ ìûøëåíèÿ9) ¯ã äàâòàõ ñýòãýõ¿é - âåðáèãåðàöèÿ 10) Àìáèâàëåíòíîñòè ìûøëåíèÿ11) Àóòèñòè÷åñêîå ìûøëåíèå

Õóðä: 1) Ñýòãýõ¿éí ÿâö ò¿ðãýñýõ – óñêîðåíèå ïðîöåññà ìûøëåíèÿÑýòãýõ ¿éë ÿâö õóðäûí õóâüä õýâèéí õýìæýýíýýñ ò¿ðãýñäýã. ºâ÷òºí í¿äýíäýý õàðàãäñàí áóþó

÷èõýíäýý ñîíñîãäñîí ç¿éëýýñ ñàíàà àâ÷ ºíãºöõºí ò¿ðãýí ñýòãýæ ò¿ðãýí ÿðüäàã. Ãèïîìàíèéí ¿åä2) Ñýòãýõ¿éí ÿâö óäààøðàõ – çàìåäëåíèå ìûøëåíèÿ /çàòåðìîæåííîñòü/

Íýãæ õóãàöààíä ñýòãýí áîäîõ ñàíàà óäààí ñýòãýæ ¿ã ÿðèõ íü óäààí áàéíà. Äåïðåññ îãëóøåíèå, ñîïîðûí ºìíº ¿å, óóðàã òàðõèíû îðãàíèê ºâ÷íèé ¿åä èëðýíý.

-8-


Á¿òýö: Õ¿íèé ñýòãýõ¿é ëîãèê á¿òöèéí õóâüä ººð÷ëºãäñºí áàéõ. ßðèà áîäîë íü ëîãèê õîëáîîã¿é áàéíà.

1) Òàñàðõàé ñýòãýõ¿é – Ðàçîðâàííîñòü ìûøëåíèÿªºð õîîðîíäîî ó÷èð ç¿éí õîëáîîã¿é áîäîë ñàíààíóóä áóþó ¿ã õýëëýã, ºã¿¿ëáýð¿¿äýýð èëýðäýã. ªâ÷òºíèé

èëýðõèéëæ áàéãàà ¿ã õýëëýã, ºã¿¿ëáýð íýã á¿ð ºã¿¿ëáýð ç¿éí á¿òöèéí õóâüä çºâ áîëîâ÷ þóíû òóõàé ºã¿¿ëæ áàéãàà íü óòãûí õóâüä îéëãîãääîã¿é. Ñ¿¿ëäýý íýã ºã¿¿ëáýðèéí äîòîðõè ¿ãèéí óòãûí õîëáîî àðèëæ øèçîôàçèÿ áóþó ÿðèà íü çàäðàõ, øèíý ýòãýýä ¿ãí¿¿ä õýðýãëýí ýõýëíý (íåîëîãèçì). Äàðàà ¿ã ¿ñýã íü çàäàð÷ ýõýëíý. 2) Õîëáîîã¿é ñýòãýõ¿é – Áåñâÿçíîñòü ìûøëåíèÿ

ªºð õîîðîíäîî óòãûí õîëáîîã¿é ÿíç á¿ðèéí ¿ãèéí õýëõýýñ áîëñîí áàéäàã. ªâ÷òºíèé èëýðõèéëæ áàéãàà ¿ã, ºã¿¿ëáýð¿¿ä ëîãèê á¿òöèéí õóâüä áóðóó á¿òýöòýé áàéäàã. Óõààí áóäàíãóéðàí áàëàðòàõ ¿åä èëðýíý.3) Öýöýðõýõ ñýòãýõ¿é - Ðåçîíåðñêîå ìûøëåíèÿ

¯ð ä¿íã¿é ýðãýö¿¿ëýí áîäñîí, õèé õîîñîí íîì÷èðõñîí, àøèãã¿é ìàðãàñàí, õîîñîí ñóðãàñàí, ¿ð ä¿íã¿é öýöýðõñýí õàíäëàãà á¿õèé ñýòãýëãýý. ªâ÷òºíèé ÿðèàíä ôèëîñîôèéí ñýòãýëãýý, øèíæëýõ óõààíû íýð òîìú¸î, ãî¸ìñîã õýëëýã¿¿ä îëîíòàà èëýðäýã. Æíü: õ¿í ìè÷íýýñ òºðñºí þì ø¿¿ äýý ã.ì. 4) Áèëýãøýýõ ñýòãýõ¿é – Ñèìáîëè÷åñêîå ìûøëåíèå

ªâ÷òºí ÿìàð íýã ¿çýãäýë þìñûã íèéòýýð õ¿ëýýí çºâøººðñºí áèëýã òýìäãýýñ ººðººð, çºâõºí ººðòºº îéëãîìæòîé, áóñàä õ¿ì¿¿ñò îéëãîìæã¿é íýã ç¿éëèéã íºãºº ç¿éëýýð òºëººë¿¿ëýí ñýòãýäýã.5) Ýòãýýä ñýòãýõ¿é - Ïàðàëîãè÷åñêîå ìûøëåíèå

Çºâõºí ººðòºº îéëãîìæòîé, áóñàä õ¿ì¿¿ñò îéëãîìæã¿é óòãà ñàíààã àãóóëñàí, åðèéí ëîãèê ñýòãýëãýýíýýñ òýñ çºðººòýé, ó÷èð ç¿éí óòãà õîëáîîã¿é, ººðòºº áèëýãäýõ, öýöýðõýõ ñýòãýõ¿éí ýëåìåíòèéã áàãòààñàí òèéì ñýòãýëãýý áóþó òèéì áîäîìæ îþóí ä¿ãíýëòèéã õýëíý. ªã¿¿ëáýð¿¿ä íü óòãûí õîëáîîã¿é, ºã¿¿ëáýðèéí ¿ãí¿¿ä íü õîîðîíäîî óòãûí õîëáîîã¿é, õ¿÷ýýð îðóóëñàí áàéäàã. 6) Õ¿÷ýýð ñýòãýõ ñýòãýëãýý – Íàñèëüñòâåííîå ìûøëåíèå

Ñýòãýõ ¿éë ÿâö ºâ÷òºíèé ººðèéí ñàíàà çîðèãîîñ ãàäóóð, ãàäíû ÿìàð íýãýí õ¿÷èí íºëººíèé ¿ð ä¿íä ¿¿ñýæ áàéíà ãýñýí èòãýë ¿íýìøëèéã ºâ÷òºíä òºð¿¿ëñýí ñýòãýõ¿é. ªâ÷òºí ÿìàð íýã þì ÿðèõäàà ãàäíû õ¿÷ýýð áîäîë ñàíààã õóðààí àâ÷ áàéíà, òàðõè õîîñîð÷ áàéíà. Ãàäíû õ¿÷ýýð òàðõèíä áîäîë îðæ áàéíà, ãàäíû õ¿÷ýýð ñýòãýæ áàéíà ãýæ ÿðüäàã. 7) Íóðøàà ñýòãýõ¿é – Îáñòîÿòåëüíîñòè ìûøëåíèå

ªâ÷òºíèé ñýòãýöèéí ÿâö ¿ë ÿëèõ óäààøèðñàí, ÿðèõäàà ñýòãýõäýý îíîñîí ¿ãýýð òîâ÷ òîäîðõîé ñýòãýæ ÷àääàãã¿é. Áîäëîî èëýðõèéëýõäýý 2-ð çýðãèéí à÷ õîëáîãäîëã¿é ¿ã õýðýãëýäýã. ßðèàã íü ÷àãíààä áàéõàä òèéì þìíû òóõàé ÿðèõ õýëýõ ãýæ áàéíà ãýäýã íü åðºíõèéäºº îéëãîãäîíî. ªâ÷òºíèé àíõààðàë íýã ç¿éë äýýð òºâëºð÷èõººä äàðàà äàðààãèéí áîäîë ñàíàà ðóó øèëæèõ íü ñààòäàã. Ýïèëåïñè, óóðàã òàðõèíû îðãàíèê ºâ÷í¿¿äèéí ¿åä èëðýíý.8) Òýýãëýõ ñýòãýõ¿é – Ïåðñåâåðàöèÿ ìûøëåíèÿ

ªâ÷òºíèé ñýòãýõ¿éí ÿâö ÿìàð íýãýí áîäîë ñàíààí äýýð òýýãëýí ñààòñàíààñ äàðàà äàðààãèéí áîäîë ñàíààíóóä òàðõèíä îðæ èðäýãã¿é. Èéì ºâ÷òºí äàðààãèéí áîäîë ñàíààíóóä îðæ èðòýë ò¿ð¿¿÷èéí ¿¿ññýí íýã áóþó õýä õýäýí ¿ãèéã äàâòàí õýëäýã. Äàðààãèéí àñóóëò òàâèãäñàí áàéõàä íºãºº ë ¿ãýý äàâòàíà. Æ íü: áîë . . . áîë . . . áîë . . . Óóðàã òàðõèíû îðãàíèê ºâ÷í¿¿äèéí ¿åä èëðýíý.9) ¯ã äàâòàõ ñýòãýõ¿é - Âåðáèãðàöèÿ

ªâ÷òºí ÿðèàí äóíäàà íýã ¿ã õýëýõèéã õýä äàõèí óãñðóóëàí õýëíý. Æíü: ÿàíà äàà, ÿàíà äàà, ÿàíà äàà ã.ì. Øèçîôðåíèÿ (òðåâîæíûé ñèíäðîì) ¿åä èëðýíý.10) Àìáèâàëåíòíîñòè ìûøëåíèÿ

Ýñðýã òýñðýã óòãàòàé 2 ÿíçûí áîäîë, ñýòãýõ¿é, ÿðèà ºâ÷òºíä áèé áîëíî. Æíü: õàéðûí òóõàé þì ÿðüæ áàéõàä ýñðýã óòãàòàé ç¿éë áîäîõ ã.ì.11) Àóòèñòè÷åñêîå ìûøëåíèå

ªâ÷òºíèé ñýòãýõ¿éí åðòºíö ñýòãýí áîäîõ, îþóí ä¿ãíýõ ¿éë àæèëëàãàà õ¿í õîîðîíäûí õàðèëöààíû ÿâöàä ¿¿ñýõ áóñ, õ¿íòýé õàðüöààã¿é áàéõàä îþóí ñàíààíä íü ä¿ãíýëò õàðüöàà ¿¿ñ÷ õàðüöàíà. ßðüæ áîäîë ñàíààãàà ãàðãàäàãã¿é ººðºº äîòîãøîî õàðüöäàã.

2. Õýë ÿðèàíû ººð÷ëºëò. 1) Àôàçèÿ – õýëã¿éäýõ2) Àëàëèÿ – äèñëàëèÿ – õýë ÿðèàíû ñîãîã3) Ïàðàëîãèÿ – çºð¿¿ õýëëýã4) Ìóòèçì – äóóã¿éðõýõ

1) Àôàçèÿ – Õýëã¿éäýõÕ¿íòýé îéëãîëöîõ õýë, àâèàíû ºã¿¿ëýõ áàéäàë õýâèéí ìºðòëºº, áîäîë ñàíààãàà èëýðõèéëýõ ¿ãèéã îíîæ

õýðýãëýõ ÷àäâàð á¿ðìºñºí áóþó õàãàñ äóòóó àëäàãäàíà. Óóðàã òàðõèíû ãîëîìòîò îðãàíèê ººð÷ëºëò, ç¿¿í áºìáºëºãèéí Áðîêèéí òºâä ñààæèëò ¿¿ññýíýýñ.

-9-


a) Ìîòîðíàÿ àôàçèÿ – Ç¿¿í áºìáºëºãèéí äóõíû äîîä àòèðààíû 1/3-ä Áðîêèéí òàëáàéä ãîëîìòîò ººð÷ëºëò áèé áîëñîíòîé õîëáîîòîé èëýðíý. Ýíý ¿åä ºâ÷òºí áóñäûí ÿðèàã îéëãîíî. Ãýâ÷ ººðºº õýëæ, ÿðüæ õýëýý õºäºëãºæ ÷àääàãã¿é.

b) Ñåíñîðíàÿ àôàçèÿ – Ñîíñîæ ìýäðýõèéí õýëã¿éäëèéí øèíæ. Ç¿¿í áºìáºëºãèéí øàíààíû àòèðààíû àðûí õýñýã äýõ ãîëîìòîò ººð÷ëºëò. ªâ÷òºí ººðºº ÿðüæ ÷àäíà. Ãýâ÷ ººðºº îéëãîõ ÷àäâàðã¿é áîëñîí áàéíà.

c) Àìíåñòè÷åñêàÿ àôàçèÿ – Ç¿¿í áºìáºëºãèéí øàíàà, çóëàé, äàãçíû óóëçâàð õàâüä ãîëîìòîò ººð÷ëºëò ¿¿ñýí ¿åä èëýðíý. ªâ÷òºí ÿìàð íýã þìíû íýð õýëæ ÷àääàãã¿é. Îðîíä íü òýð þìûã ã¿éöýòãýäýã ¿¿ðãèéã íü õýëäýã.

d) Òîòàëüíàÿ àôàçèÿ – Äýýðõè 3 íýã çýðýã èëýð÷ áîëíî. Ýëáýã òîõèîëäîõ íü òàðõèíû ñóäàñíû ºâ÷èí, èíüñóëüò, êðèçèéí ¿åä ñýòãýë ñàíààíû õàì øèíæòýé ãîë òºëºâ õàâñàð÷ ÿâàãääàã.

2) Àëàëèÿ – äèñëàëèÿ – Õýë ÿðèàíû ñîãîãÓóðàã òàðõèíû õýë ÿðèàíû òºâä òºðºëõèéí øèíæ ÷àíàð, ººð÷ëºëò áèé áîëñîí áàéäàã. Òºðºõ ¿åèéí

ãýìòýë 0-2 íàñíû ººð÷ëºëòººñ ¿¿äýæ ãîë òºëºâ ¿¿ñíý. Ãîëîìòîò ººð÷ëºëò áàãà ëîêàëüíûé ìàÿãòàé ÿâàãäàíà. Ìîòîðíàÿ – ñîíñîæ ÷àäíà, ÿðüæ ÷àäàõã¿é.Ñåíñîðíàÿ – ñîíñîæ ÷àäàõã¿é, ÿðüæ ÷àäàõã¿é.ßìàð ÷ àâèà ñîíñîæ õ¿ëýýí àâ÷ ÷àäàõã¿é áàéãààãààðàà îëîí õýñýã õóâààíà. Ñ-ç, ä-ò, ð-õ, ø-å. Ýíý íü

ýì÷èëãýýíä çàñàð÷ áàéäàã õýë ÿðèàíû õºãæëèéí ñààòàë þì.3) Ïàðàëîãèÿ – Çºð¿¿ õýëëýã

Àñóóëòàíä òîõèðñîí õàðèóëò ºãºëã¿é, ò¿¿íòýé äóóäëàãûí áîëîí óòãà ñàíààíû õîëáîãäîëã¿é ººð óòãà ñàíààòàé õýëëýã èëðýõèéã õýëíý.

Ìèìî - îòâåò – ªâ÷òºí àñóóëòàíä àñóóìæèéí äàãóó áèø ººð õàðèóëò ºãíº. Øèçîôðåíèÿ, àêòèâíûé, ïàññèâíûé íåãàòèâèçìûí ¿åä èëðýíý.

Äèçàðòðèÿ – ñïîíäèðîâàííàÿ ðå÷ü – Òîä áèø õýëëýã Õýë òóëüòðàéäàõ íü õýëíèé àâèà äóëüòðàõ, õýë õàçãàé, õýëãèé, îðîîëäîõ,

á¿ðõýãä¿¿ëýõ, òýýãëýõ áàéäëààð èëýðíý. Ëîãîêëîíèÿ - Òàòàëäàõ

Ýíý ¿åä ºâ÷òºí õýëæ áàéãàà ¿ãíèéõýý àëü íýã ¿åèéã îëîí óäàà äàâòàí õýëíý. Æ íü: àäñàãà – àä, àä, àä . . .ñà-ãà ã.ì.

Çàèêàíèå – Ýýðýõ Çàðèì ¿ã, ¿å, àâèàã øóóä äóóäàæ ÷àäàõã¿é ýýð÷, õýëëýãèéí àÿëãóó æèãä áèø,

òàñàëäàõ, òýýãëýõ ìàÿãààð àæèãëàãäàíà. Ïàðàôàçèÿ âåðáàëüíàÿ – Õýë ãàæóóäàí õóâèðàõ

Òóõàéí ¿ãèéí óòãàä îãò òîõèðîõã¿é, ººð ¿ãèéã îðëóóëàí õýðýãëýõ áàéäëààð èëýðíý. Øèçîôàçèÿ – Õýë ñàðíèõ

ªã¿¿ëáýðèéí õýë ç¿éí çºâ íàéðëàãûã á¿ðõýãä¿¿ëýí, óòãà õîëáîîã¿é ¿ã¿¿äèéã äàðààëóóëàí õýðýãëýñýí òàñàðõàé õýëëýãèéã õýëíý.

Èííîïåðåíöèÿ - ¯ãèéí õèãäýñªã¿¿ëáýðèéí á¿òýö, õýë ç¿éí íàéðëàãûã á¿ðõýãä¿¿ëýýã¿é ìºðòëºº, ÿìàð ÷ õîëáîîã¿é,

óòãà èëýðõèéëýýã¿é õýëëýã, ¿ãëýõèéí áàéäëààð àæèãëàãäàíà. Íåîëîãèçìà – Øèíý õýëëýã

Òºðºëõ õýëíèé áîëîí ãàäààä õýëíèé ¿ãñèéí ¿å, ¿ã, òýäãýýðèéí íèéëáýðýýð ¿ã çîõèîæ, òýð íü çºâõºí ººðò íü îéëãîãäîõ øèíý ¿ã ¿¿ñýõèéã õýëíý.

Êðèïîëàëèÿ – Äàëä õýëëýãªâ÷òºí çºâõºí ººðºº îéëãîõ õýë áóþó íóóö ò¿ëõ¿¿ð çîõèîí õýðýãëýõ ÿâäàë àæèãëàãääàã.

Ñèìáîëè÷åñêàÿ ðå÷ü – Áèëýãäýõ õýëëýãªâ÷òºí çºâõºí ººðòºº îéëãîãäîõ îíöãîé õèéñâýðëýë á¿õèé óòãàòàé, ãîéä ñîíèí ìàÿãààð ¿ã

õýëëýã õýðýãëýõ. Ëîãîðåÿ - ¯ãèéí ýãøèã íèéë¿¿ëýõ Ýñðýã ÿëãààòàé äóóäëàãà çîíõèëñîí ¿ã äàâõöóóëàõ,

òàñðàëòã¿é ò¿ðãýí ÿðèõ. Âåðáèãåðàöèÿ – Íýã ¿ã, ¿ãñèéã äàõèí äàâòàõ Ýõîëàëèÿ – Ñîíñîæ, äóóëñàí ¿ãýý ýëýãëýí äàâòàõ

ªâ÷òºí ººðòýéãýý ÿðüæ áàéãàà áîëîí õàæóóä áàéãàà õ¿íèé ¿ãèéã äàâòàí õýëíý. Îëèãîôàçèÿ - ¯ãèéí íººö õîìñäîõ Áðàäèôàçèÿ - ¯ã õýëëýã óäààøðàõ

4) Ìóòèçì – Äóóã¿éðõýõ Èäýâõèòýé, èäýâõèã¿é áàéäëààð õýë ÿðèàíààñ òàòãàëçàí äóóã¿éðõýõ. Õýë ÿðèàíû ººð÷ëºëòã¿é

áîëîâ÷ ºâ÷òºí äóóã¿é ÿðèõã¿é áàéäàã. Õîîðîíäûí õàðèëöàà òàñàðíà.- èñòåðè÷åñêèè

-10-


- ýëåêòèâíûè- êàòàòîíè÷åñêèè- ñóðäàëü÷åñêèè – ä¿ëèé, õýëã¿é.

Çºð÷èëòýé áàéãàà ç¿éë áîëîí õ¿íýýñ áîëæ äóóã¿é áàéäàã. Òîäîðõîé õ¿íòýé ÿðèõã¿é áàéõûã ýëåêòèâíûé ìóòèçì ãýíý. Ñòóïîðûí á¿ðýëäõ¿¿í øèíæýýð ìóòèçì ãàðäàã. Èñòåðè÷åñêèé ìóðäî ìóòèçì òàðõèíû áàðîòðàâìà àâñàí ¿åä èëýðäýã. Ìàø õ¿÷òýé àãààðûí äîëãèîí ÷èõýíä àñàð èõ äàðàëò ¿¿ñãýæ ìåõàíèê ñààòàëò ó÷ðóóëæ òºâä íºëººëñíººñ ¿¿ñäýã. Õàðüöàõäàà: áè÷ãýýð, äîõèî, ñààòàë òàéëàõ.

3. ßëüã¿é çîâëîíò áàéäàë – Íàâÿç÷èâûå ñîñòîÿíèÿ – Îáñåññèè ªâ÷òºíèé ñàíàà çîðèã õ¿ñýë ýðìýëçýë, óõàìñàðààñ õàìààðàõã¿é õàð àÿíäàà ¿¿ñ÷ áàéãàà, ¿¿ññýí òýð ìº÷äºº

ºâ÷òºíèé ñýòãýöèéí äîòîîä åðòºíöèéã ýçýìäýæ ò¿¿íýýñ õàãàöàæ ñàëàõ ãýæ õ¿÷ ÷àðìàéëò òàâüõàä îþóí ñàíààíààñ ñàëæ ºãäºãã¿é, ãýíýò ¿¿ññýí øèãýý ãýíýò ººðºº çàìõðàí àðèëäàã ñýòãýöèéí ¿éëäëèéã õýëíý. Äàðààõ øèíæ ÷àíàðòàé:

1) Ýíý ¿çýãäýë ñàíààíààñ ãàäóóð, çîðèã óõàìñàðààñ ãàäóóð ¿¿ñäýã.2) Õàð àÿíäàà ãýíýò áèé áîëíî. Óõàìñàð îþóí ñàíààíû õ¿ðýýíä áèé áîëíî. 3) Áèé áîëñîí ¿åäýý îþóí ñàíààíû åðòºíöèéã á¿õýëä íü á¿ðýí ýçýìäýíý. 4) ßã áèé áîëñîí ýíý ¿åä ºâ÷òºí ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàæ ýð¿¿ë áóñ áàéíà ãýæ òîîöíî.5) ªâ÷òýé ýð¿¿ë áóñ ãýäãýý ìýäýð÷ áàéãàà áîëîõîîð ñàëàõ ãýæ îðîëäîíî. Ãýâ÷ îþóí ñàíààíààñ íü ñàëæ ºãºõã¿é

áàéæ áàéæ ººðºº õàð àÿíäàà çàìõðàí àðèëíà. Îþóí ñàíààíûõ íü åðòºíöèéã ýçýìäýæ áàéãààãèéí õóâüä äýìèéðýëòýé òºñòýé áîëîâ÷ äýìèéðýëòýé õ¿í ¿¿íäýý

ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàæ ÷àääàãã¿é. ºâ÷òºíä çîâëîí øàíàëãàà òºð¿¿ëäýã ýñýõèéã õàðãàëçàí 2 á¿ëýãò õóâààíà.1) Õèéñâýð ÿëüã¿é çîâëîíò áàéäàë (îòâëå÷¸ííûå íàâÿç÷èâîñòè) ßëüã¿é çîâëîíò áàéäëûã äàãàëäàí:

ñýòãýëèéí äîãîëäîë, ðèòóàë èëðýõã¿é áàéâàë àáñòðàêòíûé – õèéñâýð ãýíý.2) Ìýäðýõ¿éí ÿëüã¿é çîâëîíò áàéäàë (÷óâñòåííûå íàâÿç÷èâîñòè) ßëüã¿é çîâëîíò ¿éëäë¿¿äèéã

äàãàëäàí: ýðãýëçýõ, òýýíýãëýçýõ, ò¿ãø¿¿ðëýõ, àéäàñ òºðºõ ìýò ñýòãýë äîãîëäëûí àôôåêò ¿¿ñ÷ áàéâàë ÿëüã¿é çîâëîíò ìýäðýõ¿éí áàéäàë ãýíý.

ßëüã¿é çîâëîíò áîäîë (íàâÿç÷èâûå ìûñëè)Õ¿íèé óõàìñàð ñàíààíààñ ãàäóóð ººðèéí ýðõã¿é îðæ èðýí õýíä ÷ õýðýãã¿é øèéäâýðëýæ ¿ë áîëîõ

óòãàã¿é äýìèé áîäîë õàð àÿíäàà ¿¿ñíý. Ãîëäóó ¸ñ ñóðòàõóóíã¿é òààëàìæã¿é ç¿éëñ íü áîäîãäîíî. Æíü: äýëõèé ÿàãààä áººðºíõèé þì áîë õàâòãàé áàéõã¿é ÿàñàí þì áîë ã.ì ãóòàìøèãòàé áîäîë, õàðààë, åðººë, ýñðýã òýñðýã óòãàòàé áîäîë ã.ì.

ßëüã¿é çîâëîíò äóðñàìæ (íàâÿç÷èâûå âîñïîìèíàíèÿ)Àìüäðàëä áîëæ ºíãºðñºí, òààëàìæã¿é ñýòãýëèéã òºð¿¿ëäýã, ìàðòàõûã õ¿ñäýã òèéì ñºðºã õýðýã ÿâäàë

ò¿¿íèé ñàíàà çîðèãîîñ ãàäóóð, ººð õàð àÿíäàà áàéí áàéí ñàíààíä íü îðæ èðäýã. ßëüã¿é çîâëîíò ýðãýëçýý (íàâÿç÷èâûå ñîìíåíèÿ)

ßìàð íýã ¿éë àæèëëàãààã ¿íýí çºâ ã¿éöýòãýñýí ýñýõýäýðãýëçýí, çºâ ã¿éöýòãýñýí ãýäãèéã ñàíàæ áàéãàà áîëîâ÷ ýðãýëçýõ ñýòãýëäýý õºòëºãäºí ò¿¿íèéã çºâ ýñýõèéã äàõèí äàâòàí øàëãàäàã. Æíü: õààëãàà ò¿ãæñýí ýñýõ, öàõèëãààíàà ñàëãàñàí ýñýõýä ýðãýëçýí øàëãàíà.

ßëüã¿é çîâëîíò þì òîîëîõ (íàâÿç÷èâûè ñ÷åò) /îðèôìîìàíèÿ/Òîäîðõîé çîðèëãîã¿éãýýð, õàð àÿíäàà àëõààãàà òîîëîõ, õàæóóãààð ºíãºðñºí ìàøèíû íîìåð óíøèõ, õàìò

áàéãàà õ¿íèé õóâöàñíû òîâ÷èéã òîîëîõ, çàìä òààðàëäñàí áóþó í¿äýíä õàðàãäñàí ç¿éëèéã òîîëîõ çýðýã õýëáýðýýð þì òîîëäîã. ªºðèéãºº ø¿¿ìæèëæ áîëèõ ãýæ îðîëäîîä öààø ÿâæ äàõèí ¿ðãýëæëýõ ã.ì.

ßëüã¿é çîâëîíò äóð (íàâÿç÷èâûå âëå÷åíèÿ)Àéõ, ýðãýëçýõ, ò¿ãø¿¿ðëýõ, áîëãîîìæëîõ çýðýã èëðýë á¿õèé ñýòãýëèéí òààëàìæã¿é õºäëºëèé

òºð¿¿ëñýí ÿìàð íýã õàðãèñ õýðöãèé áóþó àþóëòàé ¿éëäýë õèéõ äóð õ¿ñýë õ¿íèé çîðèãîîñ ãàäóóð, ººðºº àÿíäàà ¿¿ñýí ñýòãýöèéí äîòîîä åðòºíöèéã ýçýìääýã. Æíü: øàòààõ, õóëãàé õèéõ. Õàðèí ¿¿íèéãýý åðººñºº õýðýãæ¿¿ëäýãã¿é. ßëüã¿é çîâëîíò äóðûí ¿åä ººðèéãºº ø¿¿ìæèëæ ÷àäàõ ó÷èð óõààð÷ õýðýãã¿é þì ãýýä õýðýãæ¿¿ëäýãã¿é. Ýìãýã äóðàíä àâòñàí ºâ÷òºí òýðõ¿¿ äóð õ¿ñëèéã õýðýãæ¿¿ëäýã.

ßëüã¿é çîâëîíò àéäàñ (íàâÿç÷èâûå ñòðàõè - ôîáèÿ)Àéäàñ òºð¿¿ëýõ áîäèò ¿íäýñëýëã¿é áóþó ó÷èð øàëòãààíã¿é, ¿ë ÿëèõ ÿìàð íýã òîäîðõîé ç¿éëýýñ õàð

àÿíäàà àéí áîëãîîìæèëäîã. ªâ÷òºí àéäàñ òºð¿¿ëñýí ç¿éëèéã àéäàñ ¿¿ñãýõ îáúåêò áèø ãýæ ø¿¿ìæëýëòýé îéëãîí àéõã¿é áàéõûã õè÷ýýäýã áîëîâ÷ ò¿¿íèé ñàíàà çîðèãîîñ õàìààðàõã¿é, ººðºº àÿíäàà àéäàñ ¿¿ñýí ñýòãýöèéí äîòîîä åðòºíöèéã ýçýìääýã. ¯¿íäýý ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàí ñàëàõ õºíãºëºõèéí òóëä ýëäýâ ÿíçûí ¿éëäýë õºäºëãººí, ¿éë àæèëëàãàà õèéíý. ¯¿íèéã íàâÿç÷èâûè ðèòóàë ãýíý.

ßëüã¿é çîâëîíò àéäñûã îáúåêòîîð íü àíãèëíà. àëüãîôîáèÿ - ºâäºëòººñ àéõ àãîðàôîáèÿ – òàëáàéí àéäàñ ãèíåêîôîáèÿ – ýìýãòýé õ¿íýýñ àéõ ìóñêóëîôîáèÿ – ýðýãòýé õ¿íýýñ àéõ ãåðîíòîôîáèÿ – õºãø÷¿¿ëýýñ àéõ îêñèôîáèÿ – õóðö ¿ç¿¿ðòýé ç¿éëýýñ àéõ

-11-


îêòîôîáèÿ – õîîëíîîñ ñýæèãëýõ àéõ íèêòîôîáèÿ – õàðàíõóéãààñ àéõ êëåóñòðîôîáèÿ – äàâ÷óó áºã÷èì áàéäëààñ àéõ íîçîôîáèÿ - ºâ÷èí òóñàõààñ àéõ

- êàðäèîôîáèÿ – ç¿ðõíèé ºâ÷òýé áîëîõîîñ àéõ- êàíöåðîôîáèÿ – ðàê ºâ÷èí òóñàõààñ àéõ- ñèôèëîôîáèÿ – òýìá¿¿ ºâ÷òýé áîëîõîîñ àéõ- èíñóëüòîôîáèÿ – òàðõèíä öóñ õàðâàõààñ àéõ- ñïèäîôîáèÿ – ñïèä òóñàõààñ àéõ

âåðòèôîáèÿ – òîëãîé ýðãýõýýñ àéõ àñòðîôîáèÿ – àÿãàíä íèðã¿¿ëýõýýñ àéõ âîëèòèôîáèÿ – öóñíààñ àéõ ýðñòðîôîáèÿ – í¿¿ðýý óëàéõààñ àéõ ðåòðîôîáèÿ – óëààí ºíãºíººñ àéõ òàíàòîôîáèÿ - ¿õýõýýñ àéõ ìîíîôîáèÿ – ãàíöààð áàéõààñ àéõ àíòðîïîôîáèÿ – õ¿íýýñ àéõ èäðîçîôîáèÿ – õºëðºõººñ àéõ ïåéðîôîáèÿ – îëíû ºìíº ¿ã õýëýõýýñ àéõ âîìèòîáèÿ – îãèóäàñ õ¿ðýõýýñ àéõ ìèêñåîôîáèÿ, êîèòîôîáèÿ – õóðüöàë ¿éëäýõýýñ àéõ ïåòòèôîáèÿ – õîäîîä ãýäýñíèé õèé àëäàõààñ àéõ ôîáîôîáèÿ – ÿëüã¿é çîâëîíò àéäàñ ¿¿ñýõýýñ àéõ

ßëüã¿é çîâëîíò õàìãààëàõ ¿éëäýë (íàâÿç÷èâûå ðèòóàëû)ßëüã¿é çîâëîíò áàéäàë õ¿ì¿¿ñ ººðòºº ¿¿ññýí ÿëüã¿é çîâëîíò àéäàñ, ýðãýëçýý, áîëãîîìæëîëûã äàâàí

òóóëàõûí òóëä áóþó àéí áîëãîîìæèëñîí àþóëààñ ñýðãèéëýõ çîðèëãîîð õàìãààëàõ ÷àíàðòàé ¿éëäýë, õºäºëãººí¿¿äèéã ººðèéí ýðõã¿é ¿éëääýã. Èíãýñíèé äàðàà òàéâøèðäàã. Æíü: ñïèäîôîáèÿ –õ¿í áàéí áàéí ãàðàà óãààõ, êàíöåðîôîáèÿ – õ¿í ýì÷èä áàéí áàéí ¿ç¿¿ëýõ, îêñèôîáèÿ – õ¿í õóòãàíûõàà ¿ç¿¿ðèéã ìîõîî áîëãîõ.

ßëüã¿é çîâëîíò ¿éëäýë (íàâÿç÷èâûå äåéñòâèÿ)Õ¿íèé ñàíàà çîðèãîîñ ãàäóóð, ººðºº àÿíäàà ¿¿ñýæ áàéãàà ¿ë ÿëèõ èë¿¿ õºäºëãººí¿¿äèéã õýëíý. Õèéæ

áàéãàà ¿åäýý õºäºëãººíºº áîëèõ ãýæ îðîëäîíî. Áàéí áàéí í¿äýý àíèâ÷èõ Ìàãíàé áóþó õàìðàà àòèðóóëàõ Íóñàà òàòàõ, õàíèàëãàõ Ìºðºº õàâ÷èõ áóþó ºðãºõ, ãàðàà õºõºõ Í¿¿ðýý òàòâàëçóóëàõ, õºìñºãºº àòèðàõ Õóâöàñàà çàñàõ Íîì óíøèõ ¿åä õóìñàà ìýðýõ áóþó ÷èõýý ìóøãèõ ßðèõäàà ãàðòàà áàðüæ áàéñàí öààñûã îðîîõ áóþó ÷¿äýíçíèé ìîäûã õóãàëàõ, õóðóóãàà õºõºõ çýðýã

èë¿¿ õºäºëãººí¿¿äèéã àÿíäàà àâòîìàòààð ¿éëääýã. Îëîí õ¿íèé äóíä îðîõ, áèåý áàðèõààðàà ýíý áàéäàë óëàì èõñýíý.

Anxiety – ôîáèÿÎíöûí øàëòãààíã¿é õàð àÿíäàà øàõóó ¿ë ÿëèõ ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàíà. Ýíý íü ñàëæ ºãºõã¿é ìàø èõ ñýæèãëýìòãèé áàéñàí áàéíà. Ýðãýëçýýã áîäâîë àðàé õ¿÷òýé, áîëçîøã¿é ìóó ãàé ãàìøèãèéí òàëààñ íü áîäîæ ýõýëíý.

4. Äýìèéðýë – áðåäÁîäèòîé áàðèìòàí äýýð òóëãóóðëààã¿é, ¿íýíä òîõèðîõã¿é, ñýòãýë ìýäðýëèéí ºâ÷íèé óëìààñ ¿¿ññýí, ñýòãýöèéí

äîòîîä åðòºíöèéã ýçýìäñýí, ¿íýí ìàãàäòàé ç¿éë ãýñýí èòãýë ¿íýìøëèéã ººðò íü òºð¿¿ëñýí, óõóóëàí òàíèóëàõ çàìààð àëäààã çàëðóóëàõ ãýæ îðîëäîõîä çàñàãääàãã¿é òèéì ë áóðóó ñýòãýëãýý, çºâ áèø îéëãîëò, ýð¿¿ë áèø áîäîìæ, àëäààòàé îþóí ä¿ãíýëòèéã äýìèéðýë ãýíý. ªâ÷òºíèé ñàíààíààñ õèé õîîñîí ¿¿ññýí áîäèò ç¿éëä òóëãóóðëààã¿é áàéäàã.

Äýìèéðýë äîîðõè øèíæèéã àãóóëäàã: ªâ÷òºíèé õ¿ñýë çîðèãîîñ ãàäóóð ¿¿ñ÷ áàéãàà áóðóó îéëãîëò, áîäîë, ñýòãýëãýý ªâ÷òºí áóðóó îéëãîëòîíäîî äýýä çýðãýýð èòãýæ ¿íýìøñýí áàéäàã. Äýýä çýðãýýð èòãýñýí ó÷èð ¿¿íýýñ ñàëæ àíãèæèð÷ ÷àäàõã¿é ÿàæ ÷ ÿòãàæ ñýíõð¿¿ëñýí ¿¿íýýñýý

ñàëàõã¿é. Ýíý áóðóó áîäîë ñàíàà ºâ÷òºíèé îþóí ñàíààíû åðòºíöèéã á¿ðýí ýçýìäýæ ºâ÷òºí àâòàãäàíà. ªâ÷òºí ýíý áóðóó áîäëîî ¿íýí çºâ ãýæ èòãýñýí áàéäàã. ªâ÷òºí áóðóó áîäîëäîî ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàæ ÷àääàãã¿é. ªâ÷èí ãýæ ¿íýëäýãã¿é.

Äýìèéðëèéí àãóóëãà:

-12-


ßìàð íýã ç¿éëèéã õ¿í áóðóó îéëãîñîí áàéæ áîëíî. Äýìèéðëèéí àãóóëãà íü õýä õýäýí ç¿éëýýñ õàìààðíà. 1) Òýð õ¿íèé àìüäàð÷ áàéãàà ¿åèéí åðòºíöèéã ¿çýõ ¿çýë, ýðèí ¿å, ñî¸ë èðãýíøèë ã.ì ç¿éëýýñ

õàìààðíà. Îäîî øàøíû õîëáîîòîé ç¿éë, ñ¿íñ çàéëàõ, ÷ºòãºð ø¿ãëýõ ã.ì òýð ¿åèéí øóóãèàíòàé àñóóäëûã òóñãàæ äýìèéðäýã.

2) Òýð ºâ÷òºíèé èòãýë ¿íýìøèë, õóâèéí ¿çýë áîäîë, óðñãàë ÷èãëýë, îíöëîã, øàøèí ø¿òëýã ã.ì õàìààðíà.Äýìèéðëèéí àíãèëàë:

- ¯¿ñýõ ìåõàíèçìààð íü: 1) Àíõäàã÷ äýìèéðýë (ïåðâè÷íûé áðåä)2) Õî¸ðäîã÷ äýìèéðýë (âòîðè÷íûé áðåä)

- Äàãàëäàí ¿¿ñýæ áàéãàà ñýòãýë õºäëºë¿¿äèéã õàðãàëçàí äîòîð íü:1) Ñýòãýëèéí ººäðºã õºäëºë á¿õèé äýìèéðýë áóþó

àãóó èõèéí á¿ëãèéí äýìèéðýë2) Ñýòãýëèéí ñºðºã õºäëºë á¿õèé äýìèéðýë áóþó

ñýòãýë óíàëûí á¿ëãèéí äýìèéðýë3) Àéõ, ò¿ãø¿¿ðëýõ, ñàíäðàõ, õàðäàõ, ñýðäýõ ñýòãýë òºð¿¿ëñýí

äýìèéðýë áóþó ìºðäºõ á¿ëãèéí äýìèéðýë

Àíõäàã÷ äýìèéðýë - Çºâõºí ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ¿éí ýëåìåíò áîëîõ ñýòãýõ¿é ººðºº àÿíäàà, àíõäàã÷ààð ººð÷ëºãäñºíèé ¿ð ä¿íä ¿¿ññýí áóðóó îéëãîëò, àëäààòàé áîäîìæ, çºâ áèø ä¿ãíýëòèéã õýëíý.

Ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ ýëåìåíò¿¿ä áîëîõ ñýðýë, ìýäðýõ¿éí ººð÷ëºëò¿¿ä èëýðäýãã¿é. Àíõäàã÷ äýìèéðëèéí ¿åä ºâ÷òºí þìñ ¿çýãäëèéí ãàäààä øèíæ ÷àíàðóóäûã çºâ òàíèí ìýääýã áîëîâ÷ òýäãýýðéèí

äîòîîä õàðèëöàà õîëáîîã ìóøãèí ãóéâóóëæ òóñãàäàã. ªâ÷òºí áîäîë ñàíààãàà ¿íýí çºâ ãýæ ¿íýëñýí ò¿¿íèéãýý áàòëàõûí òóëä ìºí ÷àíàðûã íü ãóéâóóëñàí îëîí òîîíû

áàðèìò ñýëò àøèãëàí, ººðèéí ñèñòåìòýé, ººðèéí òàéëáàðòàé, ººðèéí ëîãèê ¿íäýñëýëòýé, íîòîëãîîíóóä ãàðãàäàã. Ýíý áàéäëûã õàðãàëçàí àíõäàã÷ äýìèéðëèéí ñèñòåì÷ëýãäñýí äýìèéðýë, òàéëáàðëàõ äýìèéðýë, ñýòãýõ¿éí äýìèéðýë ãýíý.

Àíõäàã÷ äýìèéðýë íü çîõèîí á¿òýýõ, çàðãàëäàõ, õàðäàõ, ìºðäºõ, ºâ÷èðõºõ àãóóëãàòàé áàéæ áîëíî.

Õî¸ðäîã÷ äýìèéðýë – Ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ¿éí ýëåìåíò¿¿ä áîëîõ ñýðýë, ìýäðýõ¿éí ººð÷ëºëò (ñåíîñòîïàòèÿ, èëëþçèè, ãàëëþöèíàöèè)-òàé õîëáîãäîí ¿¿ññýí áóðóó îéëãîëò, àëäààòàé áîäîìæ, çºâ áèø ä¿ãíýëòèéã õýëíý.

Ñýòãýõ¿é ýõýëæ àíõäàã÷ààð õÿìàðñíû óëìààñ áèø, õàðèí ñýðýë ìýäðýõ¿é áóþó ñýòãýë õºäëºëèéí ýìãýãèéí õàìààðàãäàëòàéãààð õî¸ðäîã÷îîð äýìèéðýë ¿¿ñýõèéã õýëíý.

Õî¸ðäðã÷ äýìèéðëèéí ¿åä ýõëýýä àíõäàã÷ààð ñýðýë, ìýäðýõ¿é áóþó ñýòãýë õºäëºë õÿìàð÷ ñåíîñòîïàòè, ãàëëþöèíàöèè, ñýòãýë ãóòðàë çýðýã øèíæ¿¿ä áèé áîëíî. Õÿìàðñàí ñýòãýë ìýäðýõ¿é áóþó ñýòãýë õºäëºëººñ õàìààðàãäàëòàéãààð õî¸ðäîã÷îîð áóðóó ñàíàà áîäîë, äýìèéðýë ¿¿ñíý.

Õî¸ðäîã÷ äýìèéðëèéí ¿åä ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ¿éí ïðîöåññóóä çàí ñýòãýë, óõàìñàðò óõààí àíõäàã÷ààð, ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ¿éí ïðîöåññ áóþó ñýòãýõ¿é õî¸ðäîã÷îîð ººð÷ëºãääºã.

Õî¸ðäîã÷ äýìèéðëèéã ìýäðýõ¿éí äýìèéðýë (÷óâñòâåííûé áðåä) áóþó ñèñòåì÷ëýãäýýã¿é äýìèéðýë (íåñèñòåìàòèçèðîâàííûé áðåä) ãýæ íýðëýäýã.

Àãóó èõèéí á¿ëãèéí äýìèéðýë – áðåä âåëå÷èÿ Áðåä âåëå÷èÿ – àãóó èõèéí á¿ëãèéí äýìèéðýë Áðåä áîãàäñòâà – õºðºíãº çîîðèíû äýìèéðýë Áðåä ôàíòàñòè÷åñêèè – ä¿ðñëýí áîäîõûí äýìèéðýë Áðåä ðåôîðìàòñòâà – øèíýòãýëèéí äýìèéðýë Áðåä èçîáðåòåíèÿ – çîõèîí á¿òýýõèéí äýìèéðýë Áðåä ëþáâè – äóðëàëàûí äýìèéðýë Áðåä âûñêîãî ïðåñêîæäåíèÿ – èõýñ äýýäñèéí äýìèéðýë Áðåä êîíôàáóëÿòîð – çîõèîìîë äóðñàìæ

Ñýòãýë óíàëûí á¿ëãèéí äýìèéðýë – áðåä äåïðåññèÿ Áðåä ñàìîîáâèíåíèÿ - ººðèéãºº áóðóóòãàõ äýìèéðýë Áðåä êîòàðà – ãàðç õîõèðëû äýìèéðýë Áðåä íèãèëèñòè÷åñêèè – ¿ã¿éñãýõ äýìèéðýë Áðåä ãèáåëè – ¿õýõ ñºíºõ Áðåä ôèçè÷åñêîé íåäîñòàòêè - ¿ã¿éñãýõ äýìèéðýë Èïîõîíäðè÷åñêèé áðåä - ºâ÷èðõºõ äýìèéðýë Áðåä äèñìîðôîìàíèÿ

Ìºðäºõ á¿ëãèéí äýìèéðýë – áðåä ïðåñëåäîâàííèå Áðåä ïðåñëåäîâàíèå – ìºðäºõ äýìèéðýë

-13-


Áðåä âîçäåéñòâèÿ - ¿éë÷ëýõèéí äýìèéðýë- Áðåä ãèïíîòè÷åñêîãî âîçäåéñòâèÿ – õîâñäîõ äýìèéðýë- Áðåä ôèçè÷åñêîãî âîçäåéñòâèÿ – áîäèñûí íºëººëºõ äýìèéðýë

Áðåä îòðàâëåíèÿ – õîðëîãäîõûí äýìèéðýë Áðåä îòíîøåíèÿ – õàðüöààíû äýìèéðýë Áðåä êîëäîâñòâî – èëáýäýõ äýìèéðýë Áðåä îñîáîãî çíà÷åíèÿ – óòãà ó÷èðûí äýìèéðýë Ñèìáîëè÷åêèè áðåä – áèëýã òýìäãèéí äýìèéðýë Áðåä èíòåðìåòàìîðôîçà – õóâèðàõûí äýìèéðýë Áðåä èíñöåíèðîâêè – æ¿æèã òîãëîõ äýìèéðýë Áðåä ìåòàìîðôîçà – õóâèëàõûí äýìèéðýë Áðåä ðåâíîñòè – õàðäàõ äýìèéðýë Áðåä âèíîâíîñòè – áóðóó øààõ äýìèéðýë Áðåä îñóæäåíèÿ – çýìëýí áóðóóøààõ äýìèéðýë Áðåä îäåðæèìîñòè – í¿ãýë ø¿ãëýõèéí äýìèéðýë Áðåä Ñåãëà – ýñðýã òýñðýãèéí äýìèéðýë Áðåä Äèäî-Ãèðî Áðåä èíîãî - ÷óæîãî ïðîèñõîæäåíèÿ Áðåä áëàãà è íåáëàãî æåëàòåëüíîãî Áðåä ìàëîãî ðàçìàõà Áðåä óøåðáà – ãàðç õîõèðëûí äýìèéðýë Áðåä îãðàáëåíèÿ – äýýðýìäýõ òîíîõ äýìèéðýë Áðåä ñóòÿæíè÷åñòâà – çàðãàíû äýìèéðýë Áðåä äâîéíèêà – èæèëñýõ äýìèéðýë

- Áðåä ïàëîæèòåëüíîãî äâîéíèêà – ñºðºã èæèëñýõ äýìèéðýë- Áðåä îòðèöàòåëüíîãî äâîéíèêà – ýåðýã èæèëñýõ äýìèéðýë

Áðåä ñàìîóíèæåíèÿ - ººðèéãºº äîðä ¿çýõ äýìèéðýë Òðåõîâíûé áðåä – í¿ãëèéí äýìèéðýë Áðåä èíäóöèðîâàíèÿ – íºëººòºõ äýìèéðýë Ãàëëþöèíàòîðíûé äýìèéðýë – õèé ¿çýãäëèéí äýìèéðýë Àôôåêòèâíûé áðåä – ñýòãýë õºäëºëèé äýìèéðýë Áðåä ìèññèÿ Ìèêðîìåíè÷åñêèé áðåä – áè÷èë áèåèéí äýìèéðýë

Àãóó èõèéí á¿ëãèéí äýìèéðýë – áðåä âåëå÷èÿ Áðåä âåëå÷èÿ – àãóó èõèéí á¿ëãèéí äýìèéðýë

ªâ÷òºí ººðèéí îþóí óõààí, àâúÿàñ ÷àäâàð, áÿð ÷àäàë, ãîî ¿çýìæ áîëîí áèå ñýòãýöèéí áóñàä ÷àíàðóóäûã áîäèò áîëîìæîîñ íü õýòð¿¿ëýí ¿íýëæ ººðèéãºº ñóóò óõààíòàí, íýðò ýðäýìòýí, äýëõèéä àëäàðòàé òàìèð÷èí ãýæ òîîöäîã. Àãóó èõèéí äýìèéðëèéí íýã õýëáýð áîë õºðºíãº çîîðèíû äýìèéðýë þì.

Áðåä áîãàäñòâà – õºðºíãº çîîðèíû äýìèéðýëªâ÷òºí àñàð èõ õýìæýýíèé àëò, ìºíãº, òºãðºã, ìàë áîëîí áóñàä ýä õºðºíãºòýé, äýýä õýìæýýíèé

áàÿí ÷èíýýëýã õ¿í ãýæ ººðèéãºº ¿íýëäýã.

Áðåä ôàíòàñòè÷åñêèè – ä¿ðñëýí áîäîõûí äýìèéðýëªºðèéãºº åð áèøèéí èä øèäòýé, óâèäàñòàé, àâúÿàñ áèëýãòýé õ¿í ãýæ òîîöíî. ¯ëãýð äîìãèéí

õýìæýýíèé áîë ìèôîìàíèÿ Äþïðî þì. Áðåä ðåôîðìàòñòâà – øèíýòãýëèéí äýìèéðýë

Ôèëîñîôè, øèíæëýõ óõààí, óðëàã áîëîí íèéãìèéí óõàìñðûí áóñàä õ¿ðýýíä áàðèìòàëæ áàéãàà îíîë, ñóðãààëü, õóóëü, ä¿ðýì, àíãèëàëóóäûã øèí÷ëýí ººð÷ëºõ áîäîë ñàíààã àãóóëñàí èòãýë ¿íýìøèëä ºâ÷òºí àâòäàã. Ôèëîñîôè, øèíæëýõ óõààí, óðëàã áîëîí íèéãìèéí óõàìñðûí áóñàä õ¿ðýýíä áàðèìòàëæ áàéãàà îíîë, ñóðãààëü, õóóëü, ä¿ðýì, àíãèëàëóóäûã øèíý÷ëýõ ººð÷ëºõ áîäîë ñàíààã àãóóëñàí èòãýë ¿íýìøèëä ºâ÷òºí àâòäàã.

Áðåä èçîáðåòåíèÿ – çîõèîí á¿òýýõèéí äýìèéðýëØèíæëýõ óõààí, òåõíèêèéí õºãæèëä õóâü íýìýð îðóóëàõ ÿìàð íýã öîî øèíý ç¿éëèéã çîõèîí

áàéãóóëæ áàéíà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèëä ºâ÷òºí àâòäàã. Áðåä ëþáâè – äóðëàëàûí äýìèéðýë

Åð áóñûí õ¿÷ ÷àäàëòàé, ýðãýí òîéðíû õ¿ì¿¿ñò ººðò íü äóðëàæ øîõîîðõîæ áàéíà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèë.

Áðåä âûñêîãî ïðåñêîæäåíèÿ – èõýñ äýýäñèéí äýìèéðýë

-14-


ªâ÷òºí ººðèéãºº äýýä çèíäààíû õ¿íèé ãàðàëòàé õ¿¿õýä íü ãýæ ¿çíý. Æíü: ×èíãèñèéí ¿ð ñàä, Ñ¿õáààòàðûí õ¿¿õýä ã.ì.

Êîíôàáóëÿòîðíûé áðåä – çîõèîìîë äóðñàìæÁèé áîëñîí äóðñàìæàà äýìèéðëèéí ìàÿãààð õ¿íä îéëãóóëäàã. Àãóó èõèéí äýìèéðýë ¿¿ñäýã.

Ñýòãýë óíàëûí á¿ëãèéí äýìèéðýë – áðåä äåïðåññèÿ Áðåä ñàìîîáâèíåíèÿ - ººðèéãºº áóðóóòãàõ äýìèéðýë

ªâ÷òºí ººðèéãºº ÿìàð ÷ áîäèò ¿íäýñëýëã¿éãýýðáóðóóòãàí ÿìàð íýã õóóëü áóñ õýðýã ¿éëäñýí ãýìò õýðýãòýí áóþó ç¿é áóñ õýðýã õèéñýí ýòãýýä ãýæ òîîöîí, çàëõààí øèéòãýõèéã øààðääàã.

Áðåä êîòàðà – ãàðç õîõèðëûí äýìèéðýëªºðèéãºº äýýä õýìæýýíèé áóðóóòàí, õ¿íä ºâ÷òºí, ÿëçàðñàí, ñºíºæ áàéãàà, ººðèéãºº ¿ã¿éñãýõ

ã.ì. Áðåä íèãèëèñòè÷åñêèè – ¿ã¿éñãýõ äýìèéðýë

Íèãèëèçì – îòðèöàíèÿ: ººðèéãºº áóðóóòàí ãýìòýí,í¿ãýëòýí òóë ÿë çýìëýë äýýä çýðãýýð ¿çäýã, çîâîõ òàâèëàíòàé ¿ëäñýí ãýíý. Þìûã ñºðºã òàëààñ íü ä¿ãíýíý. Äýëõèé åðòºíö îðøèæ áàéãàà ººðèéíõºº çàðèì íýã ç¿éëèéã ¿ã¿éñãýíý.

Áðåä ãèáåëè – ¿õýõ ñºíºõÎéð äîòíû òºðºë ñàäíûõàà õ¿ì¿¿ñèéã ¿õñýí ãýñýí èòãýë, ººðèéí ýä õºðºíãº, îðîí ñóóö, ýä

àãóóðñàà àëãà áîëñîí, ñºíºñºí ãýñýí èòãýë ¿íýìøèë ¿¿ñäýã. Áðåä êîòàðàä îðíî. Áðåä ôèçè÷åñêîé íåäîñòàòêè - ¿ã¿éñãýõ äýìèéðýë

Äèñìîðôîìàíèÿ - ºâòºí ººðèéãºº áèå ìàõáîäü áîëîíöàðàé ç¿ñèéí õóâüä õýâèéí áàéõàä áóðóóãààð îéëãîæ ¿çýøã¿é ìóóõàé áèå áÿëäàðààð, ñîãîãòîé ýðõòýíòýé áóþó ¿çýøã¿é ìóóõàé öàðàé ç¿ñòýé õýìýýí ¿íýëñýí èòãýë ¿íýìøèëä àâòàíà.

Èïîõîíäðè÷åñêèé áðåä - ºâ÷èðõºõ äýìèéðýë ªâ÷òºí ººðòºº ÿìàð íýã ýäãýøã¿é õ¿íä ºâ÷èí òóñëàà

õýìýýõ èòãýë ¿íýìøèëä àâòäàã. ªâ÷òºíä ºâ÷íèé îáúåêòèâ øèíæ òîãòîîãääîãã¿é, çºâõºí ñóáúåêòèâ øèíæ¿¿ä èëýðäýã. ªâ÷òºíèé òîî÷èæ áàéãàà çîâèóð øàíàëãàà, áàòëàí ÿðüæ áàéãàà ºâ÷èí íü êëèíèêèéí áîäèò ¿çëýã, áàãàæèéí áîëîí ëàáîðàòîðèéí øèíæèëãýýãýýð íîòëîãääîãã¿é.

Áðåä äèñìîðôîìàíèÿ ªâ÷èðõºõ äýìèéðëèéí íýã õóâèëáàð. ªâ÷òºí ººðèéí áèåèéí º÷¿¿õýí ñîãîãèéã áîäèò

áàéäëààñ íü õýòð¿¿ëýí ¿íýëýõèéã, ýñâýë ººðèéí áèåä ÿìàð íýã áîäèòîé ñîãîã áàéõã¿é áàéõàä ººðèéãºº áèå áÿëäðûí õóâüä äóòóó õºãæèëòýé, ÿìàð íýã ýðõòýíýý ¿éë àæèëãààíû õóâüä õýâèéí áóñ ¿éë àæèëëàãààòàé, àëü íýã áóþó õýä õýäýí ýðõòýíýý ãàäààä ¿çýìæèéí õóâüä ìóóõàé õýìýýí òîîöîí ò¿¿íäýý äýýä çýðãèéí õýìæýýãýýð èòãýí ¿íýìøèíý. ºñâºð ¿å áà îðü çàëóó íàñàíä ýõýëæ ¿¿ñíý.

Ìºðäºõ á¿ëãèéí äýìèéðýë – áðåä ïðåñëåäîâàííèå Áðåä ïðåñëåäîâàíèå – ìºðäºõ äýìèéðýë

ªâ÷òºí ººðèéãºº íýã áóþó õýä õýäýí õ¿í ÿìàð íýãòîäîðõîé çîðèëãîîð ººðèéãºº ìºðäºæ áàéíà õýìýýõ èòãýë ¿íýìøèëä àâòäàã.

Áðåä âîçäåéñòâèÿ - ¿éë÷ëýõèéí äýìèéðýëÍýã áóþó õýä õýäýí ýòãýýä õîâñ, èëáý, õàðààë áîëîí

ôèçèêèéí ÿìàð íýã õ¿÷èí ç¿éëèéí òóñëàìæòàéãààð ò¿¿íèé áèå ìàõáîäèä, äîòîð ýðõòýí áóþó ñýòãýöä íºëººëºë ¿ç¿¿ëýí ÿìàð íýã ñýðëèéã, áîäëûã áóþó ¿éëäýë õºäºëãººíèéã çîðèóä ¿¿ñãýæ áàéíà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèëä àâòàíà.

Þóíû òóñëàìæòàéãààð íºëººëºë ¿ç¿¿ëæ áàéíà õýìýýõèòãýë ¿íýìøèëä ºâ÷òºí àâòñàíûã õàðãàëçàí äýìèéðëèéã äîòîð íü:

- Áðåä ãèïíîòè÷åñêîãî âîçäåéñòâèÿ – õîâñäîõ äýìèéðýëÕýí íýãýí áóþó á¿ëýã õ¿ì¿¿ñ õîâñäîõ çàìààð ÿìàð íýã ñýðëèéã, áîäîë ñàíààã, ñýòãýë

õºäëºëèéã áîëîí ¿éëäýë õºäºëãººíèéã çîðèóä ¿¿ñãýæ áàéíà õýìýýõ èòãýë ¿íýìøèëä àâòäàã. - Áðåä ôèçè÷åñêîãî âîçäåéñòâèÿ – áîäèñûí íºëººëºõ äýìèéðýë

(ôèçèêèéí)Àòîì, äóëààí, öàõèëãààí ñîðîíçîí, öàöðàã èäýâõèò

áîäèñ, òóÿà, ýð÷èì õ¿÷, öàõèëãààí áîëîí áóñàä áîäèñûí òóñëàìæòàéãààð õýí íýã õ¿í áóþó á¿ëýã õ¿ì¿¿ñ îþóí ñàíààíä, ñýòãýë õºäëºëä, äîòîð ýðõòýíèé ¿éë àæèëëàãààíä õèéãýýä ¿éëäýë õºäºëãººíä íºëººëºë ¿ç¿¿ëæ ÿìàð íýã áîäîë, ñýðýë ìýäðýìæ, õºäºëãººíèéã çîðèóä ¿¿ñãýæ áàéíà õýìýýõ èòãýë ¿íýìøèëä àâòäàã.- Áðåä áëàãîæåëàòåëüíîãî âîçäåéñòâèÿ – ñàéíûã õ¿ñýõ íºëººëºõèéí äýìèéðýë

Õýí íýã áóþó á¿ëýã õ¿ì¿¿ñ ºâ÷íèéã íü ýì÷ëýõ, áóðóó çàí ¿éëèéã íü çàñàõ, çîðèãæóóëàõ, ñýòãýë ñàíààã íü äýìæèõ áóþó áóñàä ÿìàð íýã àøèã òóñ õ¿ðãýõ çîðèëãîîð çîðèóäûí íºëººëºë ¿ç¿¿ëæ áàéíà õýìýýõ èòãýë ¿íýìøèëä àâòäàã.

Áðåä îòðàâëåíèÿ – õîðëîãäîõûí äýìèéðýë

-15-


ªâ÷òºí íýã áóþó á¿ëýã ýòãýýä õîîë õ¿íñ, àãààð, óñ, ýìáîëîí áóñàä ç¿éëä õîð õîðòîé áîäèñ õèéí ºãººä áèå ñýòãýöèéã íü õîðäóóëàõ ãýæ áàéíà, õîðäóóëæ áàéíà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèëä àâòäàã.

Áðåä îòíîøåíèÿ – õàðüöààíû äýìèéðýëªâ÷òºí ºäºð òóòàìäàà õàðüöàæ áàéãàà ýðãýí

òîéðîíäîî áàéãàà õ¿ì¿¿ñèéã ººðò íü ÿìàð íýã øàëòãààíààð ìóó õàðüöààòàé áàéíà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèëä àâòäàã.

Áðåä êîëäîâñòâî – èëáýäýõ äýìèéðýëÈëáýäýõ çàìààð ÿìàð íýã ñýðëèéã, áîäîë ñàíààã,

ñýòãýëèéí õºäëºëèéã áîëîí ¿éëäýë õºäºëãººíèéã çîðèóä ¿¿ñãýæ áàéíà õýìýýõ èòãýë ¿íýìøèëä àâòäàã. Áðåä îñîáîãî çíà÷åíèÿ – óòãà ó÷èðûí äýìèéðýë

Ýíý áîë õàðüöààíû äýìèéðëèéí íýã õóâèëáàð þì.ªâ÷òºí ººðòýéãýý õàðüöàõ áóþó ººðèéãºº õ¿ðýýëýí áàéãàà õ¿ì¿¿ñèéí ¿ã ÿðèà, í¿¿ðíèé

õóâèðàë, äîõèî çàíãàà áîëîí áóñàä òºðõ ¿éëèéã áàñ îð÷íû ¿çýãäýë þìñûí ºíãº òºðõ, õóâèðàë ººð÷ëºëò õèéãýýä õºäºëãººíèéã çºâõºí ººðòºº õàìààòàé áóþó ººðòºº ó÷èð õîëáîãäîëòîé îíöãîé ¿éë ÿâäàë, îíöãîé õýðýã ÿâäàë õýìýýí õ¿ëýýí àâ÷ áóðóóãààð òàéëáàðëàäàã. Æíü: õ¿í í¿äýý àíèâ÷èõàä ãàäàà áàéãàà õ¿íä äîõèî ºãëºº ãýõ.

Ñèìáîëè÷åêèè áðåä – áýëýã òýìäãèéí äýìèéðýëÕàðüöààíû äýìèéðëèéí íýã õóâèëáàð. ªâ÷òºí îð÷íû

¿çýãäýë þìñûã ººðòºº õàìààòàé ÿìàð íýã áýëýã òýìäãèéí óòãààð òóñãàí áóðóóãààð òàéëáàðëàäàã. Áðåä èíòåðìåòàìîðôîçà – õóâèðàõûí äýìèéðýë

ªâ÷òºí õ¿ðýýëýí áàéãàà ¿çýãäýë þìñûã áàéíãà õóâèð÷ººð÷ëºãäºæ áàéíà. Ýíý íü ººðò íü îíöãîé à÷ õîëáîãäîëòîé þì ãýñýí èòãýë ¿íýìøèëä àâòäàã. Õ¿ðýýëýí áàéãàà õ¿ì¿¿ñ çîðèóäààð ººð ºðººíä øèëæèæ áàéðëàõ, ç¿ñýý õóâèðãàõ, õ¿íèé íýð çýýëäýõ, êèíî çóðàã àâàõ, æ¿æèã òîãëîõ çýðýã õýëáýðýýð õóóðàì÷ áàéäëûí ä¿ðýýð áàéíãà õóâèðàí ººð÷ëºãäºæ áàéíà ãýõ.

Áðåä èíñöåíèðîâêè – æ¿æèã òîãëîõ äýìèéðýëÕóâèðàõ äýìèéðëèéí íýã õóâèëáàð. ºâ÷òºí ýðãýí

òîéðîíäîî áîëæ áàéãàà ¿éë ÿâäëûã æèøýýëáýë çóðàãòààð ãàð÷ áàéãàà ¿éë ÿâäëûã ÿìàð íýãýí çîðèëãîîð ñàíààòàéãààð æ¿æèã áîëãîí ¿ç¿¿ëæ áàéãàà çîðèóäûí õóóðìàã ¿éëäýë õýìýýí áóðóó îéëãîíî. Ýíý íü ººðò íü çîðèóëàãäñàí èòãýë.

Áðåä ìåòàìîðôîçà – õóâèëàõûí äýìèéðýëªâ÷òºí ººðèéãºº õóâèðàí àìüòàí, ººð õ¿í, ººð àìüã¿é ç¿éë áîëæ õóâèëñàí áàéíà, øóâóó áîëæ

áàéíà ã.ì èòãýë ¿íýìøèëä àâòàíà.

Áðåä ðåâíîñòè – õàðäàõ äýìèéðýëªâ÷òºí ýõíýð áóþó íºõðºº ººðººñºº õºíäèéð÷, íóóö

àìðàãòàé áîëæ çàâõàéð÷ çàéäàãíàæ áàéíà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèëä õºòëºãäºí ºäºð á¿ð ò¿¿íèé õîéíîîñ ìºðäëºãº ÿâóóëàõ, ¿íäýñ íîòîëãîîã¿é áóðóó ìýäýýëýë áîëîí õóóðàì÷ áàðèìò ñýëòýýð ¿íýíèéã áàòëàõ îðîëäëîãî çýðýã õýëáýðýýð õàðäàí ñýðääýã.

Áðåä âèíîâíîñòè – áóðóó øààõ äýìèéðýëÇýìëýí áóðóó øààãäàíà. Õàðèí ÿë çýì áàéõã¿é. Äåïðåññèâíî ïàðàíîéäíûé ñèíäðîìûí ¿åä

äýýðõè øèíæ çààâàë áàéíà. Áðåä îñóæäåíèÿ – çýìëýí áóðóóøààõ äýìèéðýë

ªºðèéãºº çýìëýí áóðóóøààõ, áóðóó øààãäàõ, õ¿ðýýëýíáàéãàà õ¿ì¿¿ñ ººðèéã íü ÿìàð ÷ ãýì çýìã¿é áàéõàä ÿìàð íýã ç¿éëä áóðóóøààæ áàéíà, ººðºº áóðóóã¿é áàéõàä íü ¿¿íä íü ÿë çýì îíîîæ áàéíà ãýæ èòãýäýã.

Áðåä îäåðæèìîñòè – í¿ãýë ø¿ãëýõèéí äýìèéðýë×ºòãºð øóëàìñ áóþó áóñàä ÿìàð íýã õàð ñàíààò õ¿÷ áèå ìàõáîäèéí àëü íýã õýñýãò

òóõàéëáàë äîòîð ýðõòýíä îðîãíîí áîäîë ñàíààíä íü, äîòîð ýðõòýíèé ¿éë àæèëëàãààíä íü, ¿éëäýë õºäºëãººíä íü íºëººëºë ¿ç¿¿ëæ áàéíà õýìýýõ èòãýë ¿íýìøèëä àâòäàã. Àíòîãîíèñòè÷åñêèé áðåä Ñåãëà – Ñåãëûí ýñðýã òýñðýãèéí äýìèéðýë

ªâ÷òºí¿¿ä òóõàéí îðíû áóþó íèéò õ¿í òºðºëõòíèéõóâü çàÿàíä ýåðýã õèéãýýä ñºðºã íºëººòýé ýñðýã òýñðýã õî¸ð õ¿÷íèé õîîðîíä òýìöýë ÿâóóëæ áàéãàà òóõàé ºã¿¿ëíý. ªºðñäèéãºº ýäãýýð ýñðýã òýñðýã õî¸ð õ¿÷íèé òºâä îðøèæ áàéíà õýìýýí òîîöîõûã ÷àöóó àëü íü ÿëàõ íü ººðñäèéíõ íü áàéð ñóóðèíààñ áóþó ººðñäèéãºº àëü òàëûã äýìæèõýýñ õàìààðàëòàé áàéõ òóõàé ºã¿¿ëíý.

-16-


Ñåãëûí ýñðýã òýñðýãèéí äýìèéðëèéí íýãýí õóâèëáàð Äèäî-Ãèðîãèéí ìàíèõåíçèéí äýìèéðýë þì.

Áðåä Äèäî-Ãèðî - Äèäî-Ãèðîãèéí ìàíèõåíçèéí äýìèéðýëªâ÷òºí¿¿ä íü íýã íü íºãººòýéãºº ñºðãºëäºõ çàìààð ýíý õîðâîî åðòºíöèéã çàëæ ÿâàà

ýñðýã òýñðýã õî¸ð õ¿÷íèé õîîðîíä òóõàéëáàë øóëàìñ áóðõàí õî¸ðûí õîîðîíä, ººð ººð íîìëîëòîé õî¸ð øàøèíû õîîðîíä æèøýýëáýë: Áóääà, Åñ¿ñ õî¸ðûí õîîðîíä, õàð ñàíàà, öàãààí ñàíàà õî¸ðûí õîîðîíä òýìöýë ÿâàãäàæ ò¿¿íèé òºâä ººðñäºº îðøèæ áàéíà õýìýýõ èòãýë ¿íýìøèëä àâòàíà. ¯¿íèé ñàöóó òýäãýýð ýñðýã òýñðýã õî¸ð õ¿÷íèé òºâä îðøèæ áàéãàà õýìýýí ¿íýëýí ººðñäèéãºº õ¿í

òºðºëõòºíèé õóâü çàÿàã ýåðýã áóþó øóäàðãà òàë ðóó íü õºòëºõ òèéì õýìæýýíèé àâúÿàñ ÷àäâàðòàé, èä øèäòýé, íóóö óâèäàñòàé ò¿¿õýí áèå õ¿í áóþó àìüä Áóðõàí, åðòºíöèéí ýçýí Åñ¿ñ õýìýýí òºñººëíº. Áðåä èíîãî - ÷óæîãî ïðîèñõîæäåíèÿ

ªºðèéãºº ººð ãàðàëòàé, ººð õ¿íèé õ¿¿õýä ãýñýí èòãýë.ªºð ¿íäýñòýí, ººð þìíààñ ãàðàëòàé ãýæ èòãýõ.

Áðåä ìàëîãî ðàçìàõà ªòëºëòèéí ºìíºõ íàñíû ¿åä òîõèîëäîíî. ªäºð òóòìûí

õàðèëöààòàé áàéãàà õ¿ì¿¿ñýý ãàðç õîõèðîë, ìóóòãàõ ìàÿãààð õàíäàæ áàéíà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèëä àâòàíà.

Áðåä óøåðáà – ãàðç õîõèðëûí äýìèéðýëÁè÷èë îð÷èí íü ýíý õ¿íä ýä ìàòåðèàëûí ãàðç õîõèðîë

ó÷ðóóëàõààð õàðüöàæ áàéíà ãýñýí îéëãîëò. Æíü: ò¿ëýýã íü àéëûíõ íü õ¿ì¿¿ñ àâààä áàéíà ã.ì. Áðåä îãðàáëåíèÿ – äýýðýìäýõ òîíîõ äýìèéðýë

Îéð äîòíî áè÷èë îð÷èí íü ãàðç õîõèðîë ó÷ðóóëàõ çîðèëãîîð áóëààæ äýýðýìäýæ áàéíà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèëä àâòàíà. Áðåä ñóòÿæíè÷åñòâà – çàðãàíû äýìèéðýë

ªâ÷òºí ¿íýí ìàãàäòàé íü òîãòîîãäîõ áîäèò ¿íäýñëýëã¿é ÿìàð íýã áóþó õýäýí ¿éë àæèëãààíä ººðèéãºº çºâòãºí áóñàä íýã áóþó õýä õýäýí õ¿íèéã áóðóóòãàõ, ººðèéí ãîìäëûã øèéäâýðë¿¿ëýõ çîðèëãîîð õîëáîãäîõ àëáàí ãàçðààñ ýõëýí óäèðäàõ òºâ õ¿ðòýë á¿õ øàòíû àëáàí

áàéãóóëëàãóóäàä îëîí òîîíû ºðãºäºë áè÷èõ çýðýã õýëáýðýýð çàðãàëääàã. Áðåä äâîéíèêà – èæèëñýõ äýìèéðýë

- Áðåä ïàëîæèòåëüíîãî äâîéíèêà – ñºðºã èæèëñýõ äýìèéðýëÒàíüäàãã¿é ýì÷, ºâ÷òºí, õ¿ì¿¿ñ òàíüäàã áóþó òºðºë ñàäíû õ¿ì¿¿ñèéí ä¿ðýýð ç¿ñýý

õóâèðãàí ººðòýéãýý óóëçàæ áàéíà, õàíäëàãà ãàðãàæ áàéíà ãýæ èòãýíý.- Áðåä îòðèöàòåëüíîãî äâîéíèêà – ýåðýã èæèëñýõ äýìèéðýëªâ÷òºí òàíüäàã õ¿ì¿¿ñ, òºðºë ñàäíûõàà õ¿ì¿¿ñèéã òàíèõã¿é õ¿íèé ä¿ðýýð ç¿ñýý

õóâèðãàí äàëä óòãààð óóëçàæ áàéíà, òàãíàæ áàéíà, ÿìàð íýã ìóó áóþó ñàéí õàíäëàãà ãàðãàæ áàéíà ãýæ ¿íýìøäýã. Áðåä ñàìîóíèæåíèÿ - ººðèéãºº äîðä ¿çýõ äýìèéðýë

ªâ÷òºí ººðèéãºº ÿìàð ÷ áîäèò ¿íäýñëýëã¿é ãîëæ ÷àìëàí ¿íý öýíýã¿é çîðèëãî ÷èãëýëã¿é ¿õýýíö äîðîé áóþó º÷¿¿õýí õ¿í õýìýýí ¿íýëñýí èòãýë ¿íýìøèëä àâòàíà. Òðåõîâíûé áðåä – í¿ãëèéí äýìèéðýë

ªºðèéãºº í¿ãýë ¿éëäñýí õ¿í ãýæ òîîöîõ, õèëýíö ¿éëäñýí ãýìòýí ãýíý. Áðåä èíäóöèðîâàíèÿ – íºëººòºõ äýìèéðýë

Òºðºë ñàäàí îéð äîòíû áîëîí ºâ÷òºíèé îéð áàéãàà õ¿ì¿¿ñ äýìèéðýëòýé áàéæ áîëíî. ¯¿íòýé àäèëõàí äýìèéðýë ºâ÷òºíä ¿¿ñ÷ íºëººëñºí ìýò ñàíàãäàíà. Ãàëëþöèíàòîðíûé äýìèéðýë – õèé ¿çýãäëèéí äýìèéðýë

Äýìèéðýë íü õèé ¿çýãäýë, ãàæóó òóñãàëààñàà ¿¿ñ÷ áèé áîëíî. Àðõèíû ñîëèîðëûí ¿åä ¿çýãäñýí àéìøèãòàé õèé ¿çýãäëýýñ àéæ çóãòààõ íü õî¸ðäîã÷ äýìèéðýë áîëíî. Àôôåêòèâíûé áðåä – ñýòãýë õºäëºëèé äýìèéðýë

Ñýòãýë õºäëºëèéí äýìèéðýë ñýòãýëèéí õ¿÷òýé öî÷ðîëä îðñîí õ¿í îð÷íîî áóðóóãààð òóñãàæ áîëíî. Áðåä ìèññèÿ –

Òýíãýðèéí áîëîí áóðõàíû ýë÷ èðñýí. ªºðéèãºº ýë÷ áîëãîí äýëõèé åðòºíö áóÿí ¿éëäýõýýð èðñýí ãýõ. Á¿õ õ¿ì¿¿ñèéã ñàéí ñàíààòàé áîëãîõ èòãýë ¿íýìøèëä àâòàíà. Ìèêðîìåíè÷åñêèé áðåä – áè÷èë áèåèéí äýìèéðýë

ªâ÷òºí áèåíèéõýý õýìæýýã æèæèãõýí áîëñîí ãýñýí áîäîë ¿íýìøèëòýé áîëíî. Æíü: ø¿äýíçíèé õàéðöàãò áàãòìààð æèæèã áèåòýé áîëñîí. Àóòîìåòàìîðôîïñè-òîé ÿëãàí îíîøëîíî.

-17-


5. Õýò ¿íýëñýí áîäîë ñàíàà - Ñâåðõöåííûå èäåèßìàð íýã ¿çýãäýë þìñûí ãàíö òàëûã áîäèò ¿íýíýýñ íü áóþó áîäèò áàéäëààñ íü õýòð¿¿ëýí ¿íýëñýí, íýã òàëûã

áàðèìòàëñàí, ñýòãýöèéí äîòîîä åðòºíöèéã ýçýìäñýí òèéì áóðóó áîäîìæ, àëäààòàé îþóí ä¿ãíýëòèéã õýëíý. Õýò ¿íýëñýí áîäîë ñàíàà ÿìàð íýã ç¿éë äýýð òóëãóóðëàí ¿¿ñäýã. Áóðóó áîäîë, áóðóó ¿çýë ñàíàà, áóðóó îéëãîëò ó÷ðààñ äýìèéðýëòýé òºñòýé.

Ñýòãýõ¿éí ººð÷ëºëò îéëãîëò, áîäîìæ, îþóí ä¿ãíýëò íü áóðó áîëñîí áàéíà. Áóðóó áîäîë áóðóó áàðèìò ôàêòàíä òóëãóóðëàñàí áàéíà. Áîäèò ç¿éë äýýð òóëãóóðëàñàí ó÷èð äýìèéðýëýýñ

ÿëãàí îíîøëîíî. Áóðóó áàðèìòàíä òóëãóóðëàñàí áîëîâ÷ ºâ÷òºíèé ñýòãýë ñàíààã á¿ðýí ýçýìäýæ ºäºð øºíºã¿é áîäîãäîæ áàéäàã. Õýò ¿íýëñýí áîäîë ñàíààíû àãóóëãûí äàãóó ¿éë àæèëëàãààã ºâ÷òºí çààâàë õèéíý. Ýíý áîäëîî õýðýãæ¿¿ëýõèéí

òºëºº èäýâõèòýé òýìöýë õèéíý. Õýò ¿íýëñýí áîäîë ñàíàà ºâ÷òºíä ñýòãýëèéí ìàø õ¿÷òýé õºäºëãººí ¿¿ñãýæ òýð íü àãóóëãààñ íü áîëæ èëýðíý.

Æíü: ìºðäºæ áàéíà ãýâýë ñýòãýë óíàíà. Õýò ¿íýëñýí ¿éë àæèëëàãààãàà ýð¿¿ë ãýæ ¿íýëæ ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàæ ÷àäàõã¿é.

Àãóóëãààð íü: 1. Õýò ¿íýëñýí çîõèîí á¿òýýõ áîäîë ñàíàà2. Õýò ¿íýëñýí ýðãýëò øèíý÷ëýë

3. Õýò ¿íýëñýí õàðäàõ áîäîë ñàíàà4. Õýò ¿íýëñýí çàðãàëäàõ ¿çýë ñàíàà5. Ôèëîñîôèéí õîðäëîãî6. Äèñìîðôîôîáèÿ

1. Õýò ¿íýëñýí çîõèîí á¿òýýõ áîäîë ñàíàà ªâ÷òºí ÿìàð íýã ç¿éë äýýð òóëãóóðëàí ÿìàð íýã ç¿éëèéã çîõèî÷èõëîî, á¿òýý÷èõëýý ãýñýí áîäîëòîé

áîëæ øèíý ç¿éë á¿òýýñýí ãýæ ¿çýýä áàòëóóëàõ ãýæ õººöºëäºíº. Ãàäààäàä õ¿ðòýë áàòëóóëàõ ãýæ îðîëäëîãî õèéíý. 2. Õýò ¿íýëñýí ýðãýëò øèíý÷ëýë

Íýýëò õèéñýí ãýñýí áîäîë áàéäàã.3. Õýò ¿íýëñýí õàðäàõ áîäîë ñàíàà

¯íýí áîäèò ç¿éë äýýð òóëãóóðëàñàí õýò õàðäàëò. Ýõíýð, íºõðºº 1-2-3 õ¿íòýé õàðäàíà, òàãíàíà, îòíî. Ñàäèçì èëýð÷ òàìëàæ çîâîîæ áîëíî. Õàðäàãäàæ áàéãàà õ¿í 1-2 óäàà í¿ãýë ¿éëäñýí íü ¿íýí áàéíà. Îäîî ç¿ãýýð áàéõàä íü ¿ðãýëæë¿¿ëýí óõàæ õàðäàíà. Áðåä ðåâíîñòè – áîäèò áàðèìòàí äýýð òóëãóóðëààã¿éãýýðýý ÿëãààòàé. 4. Õýò ¿íýëñýí çàðãàëäàõ ¿çýë ñàíàà

ªâ÷òºí ÿìàð íýã ç¿éëä ººðèéãºº çºâòãºí áóñäûã áóðóóòãàíà. ººðèéãºº çºâòãºõäºº àëèâàà ÿâäëûíõàà íýã ë ç¿éë äýýð ºðººñãºë òóëãóóðëàæ îëîí ò¿ìíèéã ¿íýí áàéäëûã îéëãîñíûã òýäýíòýé õóâèëäëàà ãýæ õàðäàõ áàéäàë ãàðãàäàã. ªºðèéíõºº õèéñýí àæëûí ãàíöõàí òàëûã õýòð¿¿ëýí ¿çíý. ¯íýëñýí ç¿éëýý áàòëàõ, ¿¿íýýñýý áîëæ çàðãà ¿¿ñãýæ ìàðãàëäàíà. ¯¿íèéã íü áàòëàõã¿é îéëãîõã¿é áîë öààø íü äààìæèð÷ ÿâíà. Çºâõºí ººðèéíõºº ýðõ àøãèéã õàìãààëñàí áàéíà. 5. Ôèëîñîôè÷åñêàÿ èíòîêñèêàöèÿ

Õýò ¿íýëñýí áîäîë ñàíààòàé ºâ÷òºíä ò¿¿íèé îþóí ñàíààã á¿ðýí ýçýìäýæ ÿìàð íýã ¿éë àæèëëàãàà ðóó õºòºëñºí õà÷èí ýòãýýä äóð ñîíèðõîë, õ¿ñýë, ñàíààíäàà õºòëºãäñºí ýëäýâ ÿíçûí ¿éë àæèëëàãàà õèéíý. Áîäèò áàéäëààñ õýòð¿¿ëýí ¿íýëæ õèéñâýð àãóóëãàòàé îáúåêò ðóó, çàðèì íü òîäîðõîé ç¿éë ðóó ººðèéí ýðõã¿é, æîëîîäëîãîã¿é òýì¿¿ëæ áàéäàã.

1) Õèéñâýð ç¿éë ð¿¿ òýì¿¿ëæ áàéâàë ôèëîñîôè÷åñêàÿ èíòîêñèêàöèÿ2) Õýò ¿íýëñýí áîäîë ñàíàà ðóó òýì¿¿ëæ áàéâàë ìåòàôèçè÷åñêàÿ èíòîêñèêàöèÿ3) Áîäèò ç¿éë ð¿¿ òýì¿¿ëæ áàéâàë ïàòîëîãè÷åñêèé õîááè ãýíý.

Ìåòàôèçè÷åñêàÿ èíòîêñèêàöèÿªñâºð áóþó îðü çàëóó íàñàíä òîõèîëäîõ íü ýëáýã. Øèçîôðåíè ¿åä òîõèîëäîíî. ªâ÷òºí õà÷èí ñîíèí

íóóö ¿çýãäýë èä øèä, áàéãàëèàñ äàâñàí èä øèäèéí õ¿÷èí ãýæ òîîöäîã äóóëèàíò ¿çýãäëèéí íóóöûã òàéëàõ ýñâýë ã¿í óõààí, òîî, ôèçèê, õèìè, ýðõ ç¿é, îäîí îðíû áîëîí áóñàä õèéñâýð øèíæëýõ óõààíû òàëààð íýã îðíû áóþó íèéò õ¿í òºðºëõòíèé ºìíº òóëãàìäñàí àñóóäëûã ººðèéíõººðºº øèéäýõ õ¿ñýë ñîíèðõîëä àâòàíà. Õîëáîãäîõ íîì, ñîíèí, ñóäàð, ñýòã¿¿ë, íýâòýðõèé òîëèéã öóãëóóëæ, õóäàëäàí àâ÷ ºäºðæèí, øºíºæèí óíøèíà. Òîâ÷ëîë õèéæ èø òàòíà. Áîäèò áàðèìòàí äýýð òóëãóóðëààã¿é çºâõºí óíøñàí íîì, ñîíèíîîñ ñàíàà àâ÷ ýðãýö¿¿ëýí áîäîæ ººðèéí ãýñýí ¿çýë áàðèìòëàëûã áîëîâñðóóëàõ, øèíý÷ëýë õèéõ õ¿ñýë ñîíèðõîëä õºòëºãäºíº. ªºðòºº õàíäñàí õ¿ì¿¿ñò îíîë ñóðãààëèà òàéëáàðëàí ã¿í óõààíû ñóðãààëèàð íîì÷èðõîíî, öýöýðõýíý. Íîì ñîíèí óíøààä áîäñîí áîäîë, õóóëáàðûã íýâòýðõèé òîëü, ñîíãîäîã á¿òýýëýýñ èø òàòñàí ç¿éë, îíîë÷ ìýðãýäèéã õýëñýí ñóðãààëü, ººð õ¿íýýñ ñîíññîí ç¿éëèéã õîëáîæ ä¿ãíýëò ãàðãàõ õýëáýðýýð á¿òýýëýý òóóðâèæ ò¿¿íèéãýý ººðèéí çîõèîí ¿çýë áàðèìòëàë, îíîë, ñóðãààëü ãýæ ¿çíý. Àìàí ÿðèà õèéãýýä áè÷ñýí á¿òýýë íü ¿ð ä¿íã¿é áè÷èí, áîäñîí ñàíàà õèé õîîñîí íîì÷èðõñîí áîäîë, ñóðãààëü, ¿ð ä¿íã¿é öýöýðõñýí áîäîë ñàíàà, áóñàä õ¿ì¿¿ñò ¿ë îéëãîãäîõ õóóðàì÷ íýð òîìú¸î, áèëýã

-18-


òýìäýã, ëîãèê ñýòãýëãýýã¿é ¿ã õýëëýã, ºã¿¿ëáýð ç¿éí õîëáîîã¿é ºã¿¿ëáýð, ÷àìèðõñàí ¿ã õýëëýã, ã¿í óõààíû íîì áîëîí íýâòýðõèé òîëèîñ èø òàòñàí õóóëáàð, ã¿í óõààíû íýýëò çýðýã íü òóñãàëàà îëñîí áàéíà. ªºðèéí çîõèîñîí õóóðàì÷ çîõèîë, á¿òýýë õèéãýýä, á¿òýýñýí îíîë ñóðãààëàà õýâëýí íèéòë¿¿ëýõ, íèéòèéí õ¿ðòýýë áîëãîõ, çîõèîã÷èéí ýðõýý àâàõûí òóëä ýðäýìòýí ìýðãýä, õýâëýëèéí ãàçàð, øèíæëýõ óõààíû áàéãóóëëàãà, ¿íýëýëò ºãºõ ãàçàð á¿òýýëýý òàíèëöóóëæ ñàíàëûã íü àâàõ çýðãýýð èäýâõèòýé ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëíà. Çàðèì ºâ÷òºí á¿òýýñýí á¿òýýëýý äýýðõè òýìöëèéã ¿ë õèéæ çºâõºí õèé õîîñîí öýöýðõýæ, áÿñàëãàõ, õèé õîîñîí íîì÷èðõîõ áàéð ñóóðèéã áàðèìòàëíà. Ýäãýýðèéã õýò ¿íýëñýí áîäîë ñàíàà ãýíý.

6. Äèñìîðôîôîáèÿ

Ñ. Îé òîãòîîëò, îþóí óõààíÎé òîãòîîëòÕ¿í ìýäýýëëèéã îþóí ñàíààíäàà àëü íýã àíàëèçàòîðòîî òîãòîîõûã, õýðýãöýýòýé ¿åä ýðãýæ ñàíàõûã îé ãýíý.

Òîäîðõîé íýã ìýäýýëëèéã òîäîðõîé íýã àíàëèçàòîðò õ¿ëýýí àâíà. Óóðàã òàðõèíäàà òîãòîîæ àâíà. Õ¿ðòýí ìýäðýõ¿éãýýð òîãòîîí àâ÷ õàäãàëæ áàéãààã îé ãýíý.

1. òîãòîîíî – ôèêñàöèÿ2. òîäîðõîé õóãàöààíä ñàíàíà – ðåòåíöèÿ3. õýðýãöýýòýé ¿åä ñàíàíà – ðåïðîäóêöèÿ

Îé ãýäýã íü ÿìàðâàà íýã ç¿éëèéã òîãòîîæ òîäîðõîé õóãàöààíä õàäãàëààä õýðýãòýé ¿åäýý ýðãýæ ñàíàõûã õýëíý. Èíãýæ áàéæ îé òîãòîîëò á¿ðäýíý.

Ôèêñàöèÿ – ÿìàðâàà íýã òîäîðõîé öî÷ðóóëûã óóðàã òàðõèíäàà òîãòîîæ ÷àäàõ ÷àäâàðûã òîãòîîõ îé ãýíý. Ðåòåíöèÿ – õýð ã¿íçãèé òîãòîîæ áàéíà ãýäãýýñ äàðààõ ïðîöåññ õàìààðàãäàíà. Õýäèé õóãàöààíä õàäãàëæ

÷àäàõ ÷àäâàðûã õýëíý.

-19-


Õýäõýí ìèíóòààñ õýäýí æèë, íàñàí òóðøäàà õàäãàëäàã. ¯¿ãýýð íü: 1. Áîãèíî õóãàöààòàé îé – êðàêòîâðåìåííàÿ

Òýð îáúåêòûã õýäýí ìèíóòààñ 2 õîíîã òîãòîîñîí îéã áîãèíî îé ãýíý.2. Óðò õóãàöààòàé îé – äîëãàâðåìåííàÿ

2 õîíîãîîñ äýýø áîë óðò õóãàöààíû îé ãýæ íýðëýäýã.Òýð ç¿éë õè÷íýýí óäààí äàâòàãäâàë óäààí õóãàöààíû îé, öººõºí äàâòàãäñàí ç¿éë áîãèíî õóãàöààíû îé áàéíà.

Óòãà÷èëàí îéëãîñîí îëîí äàâòñàí, ïðàêòèêò áàòàëñàí ç¿éë óðò õóãàöààíä òîãòîíî. Ýðãýí ñàíàæ áàéãàà ÷àäâàðûã ñàíàõ îé ãýíý.

1. Çîðèóäûí – ñàíàÿ ãýæ õ¿÷ ÷àðìàéëò ãàðãàæ áàéãàà òýãýýä ýðãýí ñàíàæ áàéãààã çîðèóäûí îé ãýíý. 2. Ñàíàìñàðã¿é – ñàíàÿ ãýæ áîäîîã¿é áàéõàä îéä îðñîí ç¿éëèéã ñàíàìñàðã¿é îé ãýíý.3. Òàíèõóé – óçíàâàíèÿ – ÿìàð íýã ç¿éëèéã òîäðóóëñíû äàðàà ñàíàõ ïðîöåññûã òàíèõóé ãýíý.

Ôèêñàöèÿ – Òîãòîîõ Õ¿íèé òîãòîîõ ÷àäâàð ÿíç á¿ð ÿìàð àíàëèçàòîðò ñàéí òîãòñîí áàéíà ò¿¿ãýýð íü: 1. Íàãëÿäíî – îáðàçíàÿ ïàìÿòü – ìýäðýõ¿éí

Äîõèîíû ñèñòåì ñàéí õºãæñºí áîë ìýäðýõ¿éí îé. 2. Ñìûñëîâàÿ ïàìÿòü – óòãà÷ëàõ îé

Äîõèîíû ñèñòåì ñàéí õºãæñºí áîë óòãà÷ëàí îéëãîäîã. Óòãààð íü õººæ òîãòîîäîã ó÷èð ìàðòäàãã¿é. Ìýäðýõ¿éí îéã äîòîð íü:

1. Õàðààíû îé – õàðæ áàéæ òîãòîîíî.2. Ñîíñãîëûí îé – ñîíññîí ç¿éëýý èë¿¿ ñàéí òîãòîîíî.3. Õºäºëãººíèé îé – õºäºëã¿¿ð ýðõòýí àïïðàòóóäààð èë¿¿ ñàéí òîãòîîíî. Þì áè÷èõýä ñàéí òîãòîîíî.4. Ýìîöèîíàëüíàÿ ïàìåòü – ñýòãýë õºäëºë õ¿÷òýé áàéõàä, ñýòãýë õ¿÷òýé õºäºëñºí áàéõäàà

èë¿¿ òîãòîîíî. 5. Õîëèìîã îé – 2 áóþó õýä õýäýí àíàëèçàòîð ñàéí õºãæñºí áàéõ. Èõýíõ õ¿ì¿¿ñ èéì áàéíà.6. Öýýæëýõ îé – ìåõàíè÷åñêàÿ ïàìÿòü - óòãûã íü îéëãîõã¿é øóóä öýýæëýíý. Îáðàç ïàìÿòü-òàé õ¿í ãîë

òºëºâ èéì áàéíà. Îþóí óõààí

Îþóí óõààí áîë õ¿íèé îþóíû ÷àäâàð ãýã÷ýýð òîäîðõîéëîãääîã, ºðãºí õ¿ðýýòýé îéëãîëò þì. ªºð õýëáýë îþóí óõààí áîë îþóí óõààíû ÷àäâàðûí öîãöûã õýëíý. Îþóí óõààíû ÷àäâàð ãýäýã íü äàðààõ ÷àäâàðóóäààñ á¿ðäýíý.

1. Ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàõ ÷àäâàð ººðòºº ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàõ ÷àäâàð ºâ÷èíäºº ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàõ ÷àäâàð ¿éë õºäëºëäºº ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàõ ÷àäâàð

2. Ñóðãóóëèéí äàäàë ç¿éí ÷àäâàð áè÷èõ ÷àäâàð òîî áîäîõ ÷àäâàð óíøèõ ÷àäâàð

3. ¯éëäýë ¿éëäýõ ÷àäâàð Áàéãóóëàõ ¿éëäýë õèéõ ÷àäâàð Õóâöàñëàõ ¿éëäýë õéèõ ÷àäâàð Áóñàä ÷àäâàð

4. Áàðèìæààëàõ ÷àäâàð Áàðóóí, ç¿¿íýý áàðèìæààëàõ ÷àäâàð Ç¿ã ÷èã áàðèìæààëàõ ÷àäâàð Öàã õóãàöàà áàðèìæààëàõ ÷àäâàð Îð÷èí òîéðíîî áàðèìæààëàõ ÷àäâàð

5. Òàíèí ìýäýõ¿éí ÷àäâàð Òýìòýð÷ òàíèí ìýäýõ¿éí ÷àäâàð Ñîíñîæ òàíèí ìýäýõ¿éí ÷àäâàð Áóñàä òàíèí ìýäýõ¿éí ÷àäâàð

6. Ñýòãýí áîäîõ ÷àäâàð Îéëãîëò Ýðãýö¿¿ëýí áîäîõ Îþóí ä¿ãíýëò

7. Ñýòãýõ¿éí ¿éëäëèéí ÷àäâàð Çàäëàí ñýòãýõ ÷àäâàð Õóðààí ñýòãýõ ÷àäâàð Õèéñâýðëýí ñýòãýõ ÷àäâàð Íýãòãýí ä¿ãíýõ

-20-


Õàðüöóóëàõ ñýòãýõ ÷àäâàð Òîäðóóëàí ñýòãýõ ÷àäâàð Àíãèëàí ñýòãýõ ÷àäâàð

8. Àæëûí ¿éëäëèéí ÷àäâàð Òóðøëàãà Äàäàë ç¿é Ìýäëýã Óð ÷àäâàð

9. Îé òîãòîîëòûí ÷àäâàð Òîãòîîí îéí ÷àäâàð Õàäãàëàõ Ñàíàõ îéí ÷àäâàð

10. Õýë ÿðèàíû ÷àäâàð11. Øèéäâýð ãàðãàõ ÷àäâàð

1. Ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàõ ÷àäâàðÕ¿íèé ñýòãýõ¿éí øèíæ ÷àíàð ãýæ áàéíà. Äýñ äàðààëàëòàé ñýòãýõ ÷àäâàð, çîðèëãî ÷èãëýëòýé

ñýòãýõ ÷àäâàð ÿìàð áàéíà, ñýòãýõ¿éí óÿí õàòàí ÷àäâàð ÿìàð áàéíà ãýñýí ¿ã þì. Þìñ ¿çýãäëèéã ø¿¿ìæëýëòýéãýýð îéëãîíî. ªºðèéãºº ºâ÷òýé ýñâýë ¿ã¿é áàéíà óó ãýäãýý îéëãîîíî. 2. Cýòãýí áîäîõ ÷àäâàð

Õ¿í àëèâàà þìñ ¿çýãäëèéí òóõàé îéëãîëò (ïîÿíòèå), áîäîìæ (ñóæäåíèå), îþóí ä¿ãíýëò (óìîçàêëþ÷åíèå)-í õýëáýðýýð ñýòãýäýã.

Îéëãîëò – þì ¿çýãäëéèí õîîðîíä îðøèæ áàéãàà åðºíõèé áà ¿íäñýí øèíæ¿¿äéèã õèéñâýðëýí òóñãàõ îþóíû óõààíû ÷àäâàð.

Áîäîìæ – þìñ ¿çýãäëèéí õîîðîíäûí õàðèëöàà õîëáîîã áàòëàõ áóþó ¿ã¿éñãýõ õýëáýðýýð.Îþóí ä¿ãíýëò – þìñ ¿çýãäëéèí ä¿ãíýí ñýòãýõ ÷àäâàð.Îþóí óõààíû á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã þì. Ýíý áîë òýð õ¿íèé îéëãîõ ÷àäâàð îéëãîëò þì. Þìûã ýðãýö¿¿ëýí

áîäîõ ÷àäâàð, þìàíä ä¿ãíýëò õèéõ ÷àäâàð (îþóí ä¿ãíýëò).

3. Cýòãýõ¿éí ¿éëäýë õèéõ Îþóí óõààíû á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã þì. Ýíý áîë òýð õ¿íèé îéëãîõ ÷àäâàð îéëãîëò þì. Þìûã ýðãýö¿¿ëýí

áîäîõ ÷àäâàð, þìàíä ä¿ãíýëò õèéõ ÷àäâàð (îþóí ä¿ãíýëò). Îéëãîëò, áîäîìæ, îþóí ä¿ãíýëò íü ñýòãýõ¿éí ¿éëäë¿¿äèéí ¿ð ä¿íä ¿¿ñäýã òàíèí ìýäýõ¿éí ïðîöåññ þì.

1)Çàäëàí ñýòãýõ ÷àäâàð - àíàëèçßìàðâàà íýã ¿éëäýë þìñûí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã õýñãýýð íü çàäëàí àâ÷ ä¿í øèíæèëãýý õèéõèéã

çàäëàí ñýòãýõ ÷àäâàð ãýíý. Åðºíõèéãººñ òóñãàé ðóó õàíäàõûã õýëíý.2) Õóðààíãóéëàí ñýòãýõ ÷àäâàð – ñèíòåç

Þìñ ¿çýãäëèéí á¿ðä¿¿ëýã÷ õýñã¿¿äèéã íýãýí á¿õýë áîëãîí íýãòãýí ñýòãýõ ¿éëäýë.3) Õèéñâýðëýí ñýòãýõ ¿éëäýë – àáñòðàãèðîâàíèå

¯çýãäýë þìñûí õàìãèéí ãîë øèíæ òîãòîîõ èëýðõèéëýõ ¿éëäýë þì. Þìñ ¿çãýäëèéí ¿íäñýí áóñ øèíæ¿¿äèéã õýðýãñýõã¿éãýýð, ¿íäñýí øèíæ¿¿äéèã òîãòîîí ñýòãýõ ¿éëäýë. Øèçîôðåíèéí ¿åä èõ ñàéí õºãæñºí áàéäàã. Õýëæ ÿðüæ áàéãàà ç¿éë íü àìüäðàëààñ õîë òàñàðõàé áàéäàã. 4) Íýãòãýí ä¿ãíýæ ñýòãýõ ÷àäâàð – îáîáøåíèå

Þìñ ¿çýãäëèéí õîîðîíä îðøèæ áàéãàà åðºíõèé áà ¿íäñýí øèíæ¿¿äèéã íýãòãýí ñýòãýõ ¿éëäýë. 5) Õàðüöóóëàí ñýòãýõ ÷àäâàð – ñðàâíåíèå

Þìñ ¿çýãäëèéí õîîðîíä îðøèæ áàéãàà àäèë áà ÿëãààòàé øèíæ¿¿äèéã òîãòîîí ñýòãýõ ¿éëäýë.6) Òîäðóóëàí ñýòãýõ ÷àäâàð – êîíêðåàòèçàöèÿ

Åðºíõèé þìñ ¿çýãäëýýñ òóñãàé ðóó øèëæ¿¿ëýí ñýòãýõ ¿éëäýë. ªâ÷òºí ¿çýã þóíààñ á¿òñýí áàéíà âý ãýõýä íàðèéâ÷ëàí àâ÷ ¿çýõ ÿâäàë þì. Øèçîôðåíè ¿åä õýçýý ÷ èéì ñýòãýëãýý áàéäàãã¿é. Ýïèëåïñè ºâ÷òýé õ¿ì¿¿ñèéí ñýòãýëãýý èéì áàéäàã. Á¿õ ýëåìåíòýýð íü äýýä õýìæýýãýýð íü çàäàëæ àâ÷ ¿çäýã. 7) Àíãèëàí ñýòãýõ ÷àäâàð – êëàññèôèêàöèÿ

Þìñ ¿çýãäëèéã ¿íäñýí øèíæ¿¿äýýð íüü õóâààí ñýòãýõ ¿éëäýë. ªâ÷òºíººñ ºðººíä áàéãàà ç¿éëèéã 3 òºðºëä õóâàà ãýõýä õ¿ì¿¿ñ, ýä þìñ, õè÷ýýëèéí çîðèóëàëòûí õýñýã ãýõ ìýòýýð õýëíý.

4. Àæëûí ¿éëäëèéí ÷àäâàð Õ¿í àìüäðàëààñ ººðòºº àæëûí àðãà áàðèë, òóðøëàãà, ìýäëýã õóðèìòëóóëäàã. Òýð õóðèìòëóóëñàí àðãà ä¿é,

òóðøëàãûã àæëûí ÷àäâàð ãýíý. I. Àæëûí ìýäëýã

II. Àæëûí äàäëàãà

-21-


III. ÒóðøëàãàIV. ×àäâàð

Ýäãýýð ¿éëäëèéã õ¿ì¿¿ñ àìüäðàëààñ îëæ àâäàã. Ýíý îëæ àâñàí ç¿éëýý ïðàêòèêò õýðýãëýäýã. Òýð ìýðãýæëèéí õè÷íýýí îëîí óäàà ïðàêòèêò äàâòñàí áàéíà. Ìýäëýãèéã ïðàêòèêààñ, îíîë ¿çýæ þìíààñ îëæ àâ÷ áîëíî. Ýíý 4 õè÷íýýí òºëºâøñºí áàéíà òºäèé ÷èíýý îþóí óõààíòàé áàéíà. Îþóí óõààíû ÷àäâàðûã ýíý 4-ð øàëãàíà. Òýð ìýäëýã ãýýãäýæ õàñàãäàæ áîëíî. Òóóëñàí çàì, îëæ àâñàí ìýäëýãò íü òîõèðóóëàí àâíà.5. Îé, àíõààðëûí ÷àäâàð

Òºâëºð¿ëýõ ÷àäâàð Õóâèàðëàõ ÷àäâàð Øèëæ¿¿äýõ ÷àäâàð

6. Îé òîãòîîëòûí ÷àäâàð Òîãòîîõ îéí ÷àäâàð Õàäãàëàõ Ñàíàõ îéí ÷àäâàð

Îþóí óõààíû á¿ðýëäýõ¿¿íä îðäîã íýã ÷àäâàð þì. Øèéäâýðëýõ ¿¿ðãèéã ã¿éöýòãýäýãã¿é. Îé òîãòîîëò íü íàñíû õàìààðàëòàé, ìºí þóã ÷ èë¿¿ òîãòîîõ íü õàìðàãäàíà. Îé òîãòîîëòûí îðãèë íàñ í ü 21-22 (õýâèéí).

Îéí ººð÷ëºëò

Îéí ººð÷ëºëò¿¿äèéã 1. Îéí òîîíû ººð÷ëºëò – êîëè÷åñòâåííîå2. Îéí ÷àíàðûí ººð÷ëºëò – êà÷åñòâåííîå ãýñýí 2 á¿ëýãò õóâààäàã. Ôèêñàöè, ðåòåíöè, ðåïðîäóêöè ººð÷ëºëòèéã

òîîíû ººð÷ëºëò ãýíý. 1. Îéí òîîíû ººð÷ëºëò

1) Ãèïåðàìíåçèÿ – îé õýò èõñýõÒîãòîîõ, õàäãàëàõ, ýðãýí ñàíàõ ÷àäâàð èõýññýí. ßëàíãóÿà ñàíàõ ÷àäâàð ºíäºðññºí áàéíà.

Ñýòãýë õººðºõ õàì øèíæèéí ¿åä îéí çàðèì ÷àäâàð, òóõàéëáàë ñàíàõ îéí ÷àäâàð õýò èõýñäýã. Æíü: ºâ÷òºí îëîí õýëýýð ÿðüäàã. Ýð¿¿ë ¿åäýý ÿðüæ ÷àäàõã¿é. Õ¿¿õýä áàéõäàà ¿çýæ áàéñàí õýëýýðýý ÿðüæ ÷àääàã. Ñýòãýë ãóòðàëòàé õ¿í áàãà íàñíû õàà àëü ìóó ñºðºã ç¿éëèéã èë¿¿ ñàíàõ ã.ì.2) Ãèïîìíåçèÿ, äèñìíåçèÿ – îé ñóëðàõ

Îéí á¿õ ÷àäâàð ôèêñàöèÿ, ðåòåíöèÿ, ðåïðîäóêöèÿ á¿ãä áóóðäàã. Óóðàã òàðõèíû îðãàíèê ºâ÷íèé ¿åä èëýðíý.3) Àìíåçèÿ – îéã¿éäýë

Õ¿í àìüäðàëûí òîäîðõîé õýñýã õóãàöààíä á¿õ ¿éë ÿâäàë, ìýäýýëë¿¿äèéã òîãòîîõ, õàäãàëàõ áóþó ñàíàõ ÷àäâàð àëäàãäàõûã îéã¿éäýë ãýíý.

Ýïèëåïòè÷åñêèé àìíåçèÿ – óíàñíàà ñàíàäàãã¿é. Àóðààñ êîìä îðîîä 7-10 ìèíóòûí äàðàà ñýðãýõäýý ýíý õîîðîíäîõ ç¿éëýý á¿õýëä íü ñàíàäàãã¿é.

Àëüêîãîëüíàÿ àìíåçèÿ – ñàéí ñîãòîîä àðõè ãàðñàí õýäýí öàãèéí ¿éë ÿâäëûã ñàíàõã¿é áàéíà ãýõ.

Òðàâìàòè÷åñêàÿ àìíåçèÿ – ãýìòýë àâààä óõààí àëäñàí 10-15 öàãèéí õîîðîíäîõ ÿâäëûã ìýäýõã¿é.

Îéã¿éäëèéã äîòîð íü: 1) Òîãòîîõ îéã¿éäýë2) ªìíºõ îéã¿äýë3) Õîéøèõ îéã¿éäýë4) ªìíºõ õîéøèõ îéã¿éäýë ãýæ ÿëîãàí àâ÷ ¿çäýã.

1) Òîãòîîõ îéã¿éäýë – ôèêñàöèîííàÿ àìíåçèÿÒîãòîîõ îéí ÷àäâàð àëäààòàé õîëáîãäîí ¿¿ñäýã îéã¿äýë þì. ªâ÷òºí îäîîãèéí áîëæ áàéãàà ¿éë ÿâäàëóóä,

ìýäýýëë¿¿äèéã òîãòîîæ ÷àääàãã¿é. Òîãòîîõ îéã¿äýë íü Êîðîñàêîâûí õàì øèíæèéí ¿íäñýí èëðýë þì. Òîãòîî÷èõîîä õýñýã õóãàöààíû äàðàà ìàðòàõààñ ÿëãàíà. 2) ªìíºõ îéã¿äýë – ðåòðîãðàäíàÿ àìíåçèÿ

ªâ÷òýé áîëñîí òýð öàã ìº÷ººñ ºìíºõ õýäýí öàã, ºäºð áóþó ñàðûí, ¿éë ÿâäàë áà ìýäýýëë¿¿äèéã ñàíàõ ÷àäâàð àëäàãääàã.3) Õîéøèõ îéã¿éäýë – àíòåðîãðàäíÿ àìíåçèÿ

ªâ÷èí òóññàí òýðõ¿¿ öàã ìº÷ººñ õîéøèõ õýäýí öàã, ºäºð áóþó õîíîãèéí ¿éë ÿâäàë áà ìýäýýëë¿¿äèéã ñàíàõ ÷àäâàð àëääàã.4) ªìíºõ õîéøèõ îéã¿éäýë – ðåòðîàíòåðîãðàäíàÿ àìíåçèÿ

ªìíºõ îéã¿éäýë áà õîéøèõ îéã¿éäýë õîñëîí èëýðäýã. ªâ÷òºí ºâ÷èí òóññàí òýð öàãààñ ºìíºõ áà õîéøèõ òîäîðõîé õóãàöààíû ¿éë ÿâäàë, ìýäýýëë¿¿äèéã ñàíàäàãã¿é. Òàðõèíû ãýìòëèéí ¿åä ýëáýã òîõèîëäîíî. Ýíý ¿åä çààâàë àìíåçèÿ ãàðñàí áàéíà.

Àìíåçè-ã ÿâöààð íü:

-22-


1. Ñòàöèîíàðíàÿ – ýðãýëòã¿é îéã¿éäýë íü áàãà áàéâàë2. Ïðîãðåññèðþùàÿ – äààìæðàõ îéã¿éäýë3. Ðåãðåññèðóþùàÿ – ýðãýí çàñðàõ

Ïðîãðåññèðþùàÿ – äààìæðàõ îéã¿éäýëÝíý òîãòîîõ îéã¿éäýëòýé õîñëîí ìàðòàõ ïðîöåññ èëýðäýã. Æíü: ºâ÷òºí 55 íàñòàé áàéõäàà 10 æèëèéí

òîãòîîñîí ç¿éëýý ìàðòàæ 45 íàñ õ¿ðòëýõýý ñàíàõã¿é. 56 íàñàíäàà 10æèëèéõíèéãýý ìàðòàæ 35 íàñ õ¿ðòýëýý ñàíàõã¿é áàéõ ìàÿãààð öààøèëæ 58 íàñ õ¿ðõýë 10-15 íàñíû ¿éë ÿâäëûã ë ñàíàõ æèøýýòýé. Ìàðòàõ íü Ðèáî-Æåêñîíû õóóëèéí äàãóó

Ýð¿¿ë ºâ÷òýé ÿìàð ÷ õ¿íä áàéíà. Òîäîðõîé äýñ äàðààëëààð áóþó îäîî öàãààñ ºíãºðñºí öàã ðóó õàíäàõ ÷èãëýëýýð ÿâàãääàã ïðîöåññ þì. ªâ÷òºí ýõëýýä ñ¿¿ë÷èéí õîíîã, ñàð, æèë¿¿äýä, äàðàà íü èä íàñàíä, ñ¿¿ëäýý çàëóó íàñàíä õ¿ëýýí àâ÷ áàéñàí á¿õ ìýäýýëýë áóþó ¿éë ÿâäëóóäûã ìàðòäàã.

Òîîíû àìíåçè-ã ¿¿ñëýýð íü: - ïñèõîãåííàÿ - èñòåðè÷åñêàÿ- òðàâìàòè÷åñêàÿ - àëêîãîëüíàÿ- àôôåêòèâíàÿ

2. Îéí ÷àíàðûí ººð÷ëºëò Ïàðààìíåçèÿ – ëîæíàÿ

Îáìàíãèâàÿ – âîñïîìèíàíèÿÐåïðîäóêöèÿ íü ãîë òºëºâ ººð÷ëºãäºíº. ×àíàðûã ºâºðìºö øèíæýýð ººð÷ëºãäºíº. Åðºíõèéäºº ÿìàð íýã ç¿éëèéã

äóðñàæ ÿðèíà. Òýð äóðñàæ ÿðüæ áàéãàà îáúåêòûã ººðèéíõºº àìüäðàëä òîõèîëäñîí, òîõèîëäîîã¿éã ÿëãàõã¿é ÿíç á¿ðýýð ÿðèíà. Áîëñîí áîëîîã¿é ãýæ ýíä¿¿ð÷ áóðóóãààð äóðñàõ íü îëîí ÿíç.

Îéí ÷àíàðûí ººð÷ëºëòéèã äóðñàìæ õóâèðàõ ïàðàìíåçèÿ ãýíý.Ïàðàìíåçèÿ 1. Ïñåâäîðåìèíèíñöåíöèÿ – ýêèíåçèÿ

2. Êîíôàáóëÿöèÿ – ôàíòàñòè÷åñêàÿ- çàìåùàþùàÿ

I. 3. Êðèïòîìíåçèÿ – ïðèñâîåíèå âîñïîè- îò÷óæäåíèÿ ïðèñò

1. Ïñåâäîðåìèíèíñöåíöèÿ – õóóðàì÷ äóðñàìæÌºí îðëîõ, çîõèîìîë äóðñàìæ ãýäýã (çàìåùàþùàÿ êîíôàáóëÿöèÿ).ªâ÷òºí àìüäðàëäàà òîõèîëäîæ áàéñàí ÿìàð íýã ¿éë ÿâäëûã îðîí çàé áóþó öàã õóãàöààíû õóâüä ººð ãàçàð áóþó

öàãò áîëñíîîð øèëæ¿¿ëýí äóðñàõûã çîõèîìîë äóðñàìæ ãýíý. Æíü: áàãàäàà ìàë õàðèóëæ áàéñíàà äóðñàæ ÿðèõäàà ºíººäºð õîíü õàðèóëëàà ãýõ. Ñ¿¿ëèéí ¿åä õèéæ áàéñàí àæëàà áàãà 20 æèëèéí ºìíº õèéñýí ã.ì îðîí çàéã øèëæ¿¿ëæ äóðñàíà.

Ýêèíåçèÿ – Ïñåâäîðåìèíèíñöåíöèÿ-í íýã õóâèëáàð. Äààìæðàõ îéã¿éäëèéí ñóóðèí äýýð ¿¿ñäýã õóóðàì÷ äóðñàìæ. Ñ¿¿ëèéí æèë¿¿äýä ¿éë ÿâäàë àð÷èãäàæ çºâõºí áàãà íàñíû ¿éë ÿâäàë ¿ëäýíý. Ñ¿¿ëèéí ºäºð, æèë

ñàðóóäàä õàðñàí, ñîíññîí, òîãòîîñîí á¿õíèéã ìàðòàæ çºâõºí ºíãºðñºí ¿åèéíõýý çàëóó íàñ, õ¿¿õýä àõóé íàñíûõàà ¿éë ÿâäàë òàðõèíä õàäãàëàãäñàí áàéäàã. ªíãºðñºí àìüäðàëàà îäîî öàãèéí ¿éë ÿâäàëä øèëæ¿¿ëæ äóðñàí

ÿðüäàã. Îäîî áîëæ áàéãàà ¿éë ÿâäàë ìýòýýð îðëóóëæ äóðñàí ÿðèíà. Ýíý íü òîãòîîõ áîëîí äààìæðàõ îéã¿éäýë ¿¿ññýíòýé õîëáîîòîé. Ñ¿¿ëèéí ¿åèéí àìüäðàë íü àð÷èãäñàí áàéíà. 2. Êîíôàáóëÿöèÿ – çîõèîìîë äóðñàìæ

ªâ÷òºí àìüäðàëäàà áîëæ áàéãààã¿é õèéãýýä áèåëýõ áîëîìæã¿é ôàíòàçè ¿éë ÿâäàëä ººðèéí áèåýð îðîëöîæ áàéñàí ãýæ äóðñàí ÿðüäàã. Àãóóëãûí õóâüä ôàíòàçè áîëîí ýíãèéí ç¿éë áàéæ áîëíî. ¯¿ãýýð íü 2 õóâààíà.

I. Ôàíòàñòè÷åñêàÿ – ôàíòàç çîõèîìîë äóðñàìæªâ÷òºí ººðèéí àìüäðàëä òîõèîëäîîã¿é òîõèîëäîæ áîëîìæã¿é åðèéí áèø ¿éë ÿâäàë òîõèîëäñîí ìýò äóðñàõûã

õýëýíý. Æíü: 15 òîëãîéòîé àòãààëæèí õàð ìàíãàñòàé ºäºðæèí, øºíºæèí íîöîëäëîî. Øóâóóíû õààíä öýöýã ºðãºñºí ã.ì.II. Çàìåùàþùàÿ –

ªâ÷òºí ººðèéíõºº àìüäðàëä òîõèîëäîîã¿é áîëîâ÷ òîõèîëäîæ áîëîõ áîëîìæèéí åðèéí ÿâäëûã òîõèîëäñîí ìýòýýð äóðñàõûã õýëíý. Æíü: Øàðõàäíû ýìíýëýãò Ñ¿õáààòàð ýíý òýðèéã ¿õýð áóóãààð áóóäàæ àëñàí ã.ì.

Øèíæ òýìäãýýðýý: a) áðåä (äýìèéðëèéí)b) ãàëëþöèíàöèÿ (õèé ¿çýãäëèéí)c) ñïóòàííàÿ (ñàìóóðëûí)

a) Äýìèéðëèéí çîõèîìîë äóðñàìæªâ÷òºí äýìèéðëèéíõýý ¿éë ÿâäëûã ºâ÷èí ýìãýãòýé áîëîõîîñ ºìíºõ ¿åä

õàìààðóóëàí äóðñàíà. Æíü: Ãàðìàà áàãà áàéõàä ººðèéíõ íü îþóí óõààíûã àâ÷èõñàí. Òýð áîë ìèíèé îþóí óõààí. Ãàðìààãèéíõ áèø ã.ì.

b) Õèé ¿çýãäëèéí çîõèîìîë äóðñàìæ

-23-


Õèé ¿çýãäýë èëýðíý. Õèé ¿çýãäýë íü äóó õîîëîé íü òýð ºâ÷òºíä õàíäàõäàà àìüäðàëä íü òîõèîëäîîã¿é ç¿éëèéã òîõèîëäñîí ìýòýýð ÿðèíà. ªâ÷òºí ¿¿íèéãýý òîõèîëäñîí ãýæ

õ¿ëýýí àâíà. c) Ñàìóóðëûí çîõèîìîë äóðñàìæ

ªâ÷òºíä åðèéí ¿éë ÿâäàë á¿õèé àãóóëãàòàé çîõèîìîë äóðñàìæ áèé áîëíî. ¯¿íèéã äàãàëäàí õóóðàì÷ààð òàíèõ ¿éìýðñýí ñýòãýë, õîëáîîã¿é ñýòãýëãýý èëýðíý. Òîõèîëäîîã¿é

ç¿éëèéã òîõèîëäñîí ãýæ ÿðèõûí ñàöóó ñóâèëàã÷ ýì÷èéã àõ ä¿¿ ãýõ, ýìíýëãèéã ãýð îðíîî ã.ì. ìàø õóâüñàìòãàé ìàÿãààð èëýðíý. Êàïãàðûí õàì øèíæèéí ¿åä èéì äóðñàìæ áèé áîëäîã.

3. Êðèïòîìíåçèÿ – àíäóóðàõ äóðñàìæªâ÷òºí áóñäààñ ñîíññîí, íîìíîîñ óíøñàí áóþó ç¿¿äýíäýý ¿çñý í ¿éë ÿâäëûã áèåýð ã¿éöýòãýñýí ¿éë ÿâäàë øèã

äóðñàí ÿðüäàã. I. Ïðèñâîåíèå âîñïîè – çàâøèõ äóðñàìæII. Îò÷óæäåíèÿ – øèëæ¿¿ë ýí äóðñàõ

l. Ïðèñâîåíèå âîñïîè – çàâøèõ äóðñàìæªâ÷òºí íîìíîîñ óíøñàí, áóñäààñ ñîíññîí, ç¿¿äýíäýý ¿çñýí, òåàòð êèíîíä ¿çñýí ¿éë ÿâäëûã ººðèéí áèåýð

ã¿éöòãýñýí ¿éë ÿâäàë ãýæ ýíä¿¿ðíý. Áàñ áóñäûí áàðèìòàëñàí ¿çýë áîäîë, çîõèîí á¿òýýñýí ç¿éëèéã ººðèéí ãýæ ýíä¿¿ðíý. Áóñäûí çîõèîë á¿òýýëèéã ººðèéí ãýæ ýíä¿¿ðýõèéã çîõèîëûí óõàìñàðòàé õóëãàéëòààñ ÿëãàí îíîøëîãîî õèéõ õýðýãòýé. ll. Îò÷óæäåíèÿ – øèëæ¿¿ë ýí äóðñàõ

ªâ÷òºí ººðòºº òîõèîëäñîí ¿éë ÿâäëûã áóñäàä òîõèîëäñîí ¿éë ÿâäàë ìýòýýð ýíä¿¿ðíý. Ýñâýë ººðéèí á¿òýýë, ¿çýë áàðèìòëàëûã íîìíîîîñ óíøñàí, áóñäààñ ñîíññîí, êèíîíä ¿çñýí ìýòýýð ýíä¿¿ðäýã.

Îþóí óõààíû ººð÷ëºëòÎþóí óõààíû ººð÷ëºëò îëîí ÿíç áàéäàã. Îþóí óõààíû ººð÷ëºëòèéã ñýòãýö îðãàíèê õÿìðàë ãýäýãò áàãòààæ

ñóäàëäàã. Äîòðîî îëîí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýãòýé. ¯¿íèé íýã íü óõààí ñóëðàëò þì. Îþóí óõààíûã öîãöëîí á¿ðä¿¿ëýã÷ ýëåìåíò¿¿ä áîëîõ òàíèí ìýäýõ îþóí ñýòãýõ¿éí îëîí ÿíçûí ÷àäâàðóóä ñóëðàõ,

áóóðàõ, àëäàãäàõ áóþó õýâèé õýìæýýíýýñ äóòóó õºãæèõèéã óõààí ñóëðàëò ãýíý. Óóðàã òàðõèíû îðãàíèê ºâ÷íèé óëìààñ îþóí óõààíû ÷àäâàðóóä áóóð÷ ýñâýë äóòóó õºãæèæ ýðãýí çàñðàõã¿é

áàéäëààð áóóðàõ áóþó äóòóó õºãæèõèéã óõààí ñóëðàë ãýíý. ªºð õýëáýë ñýòãýí áîäîõ ÷àäâàð íü, ñýòãýõ¿éí ¿éëäýë õèéõ ÷àäâàð íü, îé òîãòîîëò íü, õýë ÿðèàíû õºãæèë, îþóí óõààíû áóñàä ÷àäâàð äóòóó õºãæèõ áóþó ÷àäâàðóóä íü áóóðàõ, àëãà áîëîõûã óõààí ñóëðàëò ãýíý. Ýðãýí çàñðàõ áîëîìæã¿é.

Óõààí ñóëðàëòûã äîòîð íü: 1. Îëäìîë óõààí ñóëðàëòäåìåíöèÿ - òýíýãðýë

2. Òºðºëõèéí óõààí ñóëðàëòîëèãîôðåíèÿ – îþóíû õîìñäîë

Îþóí óõààíûã òîäîðõîéëîõ èòãýëç¿¿ð IQ þì.

Ñýòãýëç¿éí /îþóí óõààíû/ íàñIQ – - 100-85-115 áîë õýâèéí

Áèîëîãèéí /õóàíëèéí/ íàñÁèîëîãèéí íàñ áîë êàëåíäàð äýýð áàéãàà íàñ, ñýòãýëç¿éí íàñ ãýäýã íü 10 íàñòàé õ¿¿õýä 10 íàñòàé õ¿¿õäýýð

ñýòãýäýã áîë 10 íàñòàé õ¿¿õýä. Îþóí óõààíû íàñ ãýäýã íü òýð õ¿¿õýä õýäýí íàñòàé õ¿¿õäèéí ò¿âøèíä ñýòãýæ áàéíà òýð íàñ íü ñýòãýë ç¿éí íàñ áîëíî. 18-ñ äýýø áàéâàë 35íàñ áàéñàí ÷ áèîëîãèéí íàñûã 18 íàñààð àâíà. ßìàð ÷ íàñ áèå ã¿éöñýí õ¿íèé áèîëîãèéí íàñûã òîãòìîë 18 íàñààð àâíà. Ãðèçèíãåð õýëýõäýý: îëäìîë äóòóóã îþóí óõààíûã ñ¿íäýðëýæ áóé áàéøèí áàðèëãà ãýæ ¿çâýë óñòàæ, ñºíºæ áóé áàéãóóëàìæ. Òºðºëõèéí õîìñäîë íü äóòóó áàðèãäñàí áàðèëãà áàéãóóëàìæ.

IQ – 1). 0-20 èäèîòèÿ2) 20-34 ãëóá.èìáåöèëüíîñòè3) 35-49 ëåãê.èìáåöèëüíîñòè4) 50-69 äîá.èìáåöèëüíîñòè5) 70-84 çàâñðûí îþóíû õîìñäîë6) 85-115 õýâèéí 7)115-ñ äýýø ñóó óõààíòàí

Àëü àëèíûõ íü ¿åä îþóí óõààí õîìñ áàãà áàéäàã. ßëãàà íü òýíýãðýëèéí ¿åä åðèéí áàéñàí òýð îþóí óõààí íü õàñàãäàõ, áàãàñàõ, õîðîãäîõ, áóóðàõ, ÿäóóðàõ ÷èãëýëýýð ººð÷ëºãäºíº. Òºðºëõèéí îþóí óõààíû õîìñäëûí ¿åä òºðºëõººñ äóòóó õîìñ áàéíà.

IQ – 100-ñ áóóðíà îëäìîë ¿åäIQ – 85 òºðºëõèéí îþóí óõààíû õîìñäëûí ¿åä õ¿ð÷ ÷àääàãã¿é.

1. Äåìåíöèÿ - òýíýãðýë

-24-


Óóðàã òàðõèíû îðãàíèê ººð÷ëºëòèéí óëìààñ õ¿íä çàÿàãäñàí îþóí óõààíû ÷àäâàðóóä íü áóóðàõ, õîðîãäîõûã õýëíý. Äîòðîî 2 ÿíç.

À. Ëàêóíàðíàÿ – õýñýã÷èëñýí - ÷àñòè÷íàÿ äåìåíöèÿÁ. Òîòàëüíàÿ – åðºíõèéÀ. Ëàêóíàðíàÿ äåìåíöèÿ – îþóí óõààí áóþó îþóí óõààíû ÷àäâàðûã á¿ðä¿¿ëæ áàéãàà îþóí

óõààíû ÷àäâàðûí çàðèì õýñýã íü õýâèéí, íºãºº çàðèì íü õîðãäîæ, õàñàãäàæ, áóóðñàí áàéíà. Ñýòãýí áîäîõ, ñýòãýõ àæëûí ¿éëäýë, êðèòêà áàðàã ººð÷ëºãäºõã¿é áóþó ¿ë ñýäýã õýìæýýãýýð ººð÷ëºãäºí îé òîãòîîëò ìàø èõ ìóóäàõûã õýëíý. Ìíåçèÿ áóóðíà áóñàä ÷àäâàðóóä õýâèéí. Ã¿íçãèé îþóí óõààí õîìñäñîí ÷ ººðòºº ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàæ ÷àääàã.

Á. Òîòàëüíàÿ äåìåíöèÿ – îþóí óõààíû ÷àäâàðûã á¿ðä¿¿ëæ áàéãàà îþóí óõààíû ÷àäâàð íýãýí çýðýã æèãä áóóðñàí, õîðîãäñîí áàéäàã. ßëàíãóÿà ñýòãýí áîäîõ, ñýòãýõ¿éí ¿éëäýë õèéõ, ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàõ ÷àäâàð íü áóóðñàí áàéíà. Îé òîãòîîëò õýâèéí áàéäàã, ÿâààíäàà áóóðíà. Ñ¿¿ëäýý ñýòãýõ¿éí ¿éëäýë åðººñºº õèéæ ÷àäàõã¿é àëãà áîëíî. Àæëûí ¿éëäýë íü àëäàãäàõ áóþó ãýýãäýíý. Àìüäðàë ïðàêòèêààñ îëæ àâñàí àðãà ä¿é õîìñ. ªºðèéíõºº áàéäàëä ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàæ ÷àääàãã¿é. Äåçàðòðèÿ, àôàçè çýðýã õýë ÿðèàíû ÿíç á¿ðèéí ººð÷ëºëòºíä îðíî. Äåìåíöèéí ¿¿ñëýýð íü:

1. Ñîñóäèñòàÿ äåìåíöèÿ – ïîñòàïîïëåêòè÷åñêàÿ äåìåíöèÿ /öóñ õàðâàëòûí ¿åèéí/2. Ñåíèëüíàÿ3. Òðàâìàòè÷åñêàÿ4. Àëêîãîëüíàÿ5. Èíòîêñèêàöèîííàÿ6. Àëüöãåéìåð7. Ïèê 8. Ñèôèëèòè÷åñêàÿ /ëàêóíàðíàÿ, òîòàëüíàÿ/

2. Îëèãîôðåíèÿ – îþóíû õîìñäîë 3 õ¿ðòëýõ íàñàíä óóðàã òàðõèíä íºëººëæ îðãàíèê ººð÷ëºëò áèé áîëãîñîí ÿìàð íýã øàëòãààíû óëìààñ îþóí óõààí áóþó îþóí óõààíû ÷àäâàðóóä äóòóó, õîìñõîí, áàãà õºãæèõèéã õýëíý. Îþóí óõààíû õîìñäëûí çýðãèéã õàðãàëçàí äîòîð íü 3 çýðýãò õóâààíà.

Øèôð /Îëîí Óëñûí Õ

àíãèëàëààð/

¯íäýñíèé àíãèëàëààð Êðåïåëèíèéí àíãèëàëààð /1913/

Îëîí Óëñûí Õ àíãèëàëààð

Îþóíû êîýôèöèåíò IQ-èéí ò¿âøèíãýýð

Ñýòãýë ç¿éí

íàñààð

F70

F71

F72

F73

Ä¿éíãý òýíýã

Õºíãºí ìàíãóó òýíýã

Õ¿íä ìàíãóó òýíýã

Óñàí òýíýã

Äåáèëüíîñòü

Õºíãºí èìáåöèëüíîñòü

Õ¿íä èìáåöèëüíðñòü

Èäèîòèÿ

Îþóíû õºíãºí ñààòàë

Îþóíû õ¿íäýâòýð ñààòàë

Îþóíû õ¿íä ñààòàë

Îþóíû ã¿íçãèé ñààòàë

50 – 69

35 – 49

20 – 34

0 – 19

10 – 12

7 – 9

4 – 6

0 – 3

Îþóíû õîìñäîëòîé õ¿ì¿¿ñò õóëãàé õèéõ, äýìèé òýíýõ, àðõèäàõ, èääýãã¿é þì èäýõ, õîîë èõ èäýõ äóð, åð áóñûí çàìààð áýëãèéí õ¿ñëýý õàíãàõ äóð, õýâèéí õýìæýýíýýñ èõýññýí áýëãèéí äóð çýðýã èëðýë á¿õèé áèå ñýòãýöèéí äîòîîä åðòºíöèéã ýçýìäñýí ýìãýã äóð õ¿ñë¿¿ä èëýð÷ áîëíî. Èéì õ¿ì¿¿ñ ýìãýã äóð õ¿ñýëä õºòëºãäºí ¸ñ ç¿éí áîëîí ýðõ ç¿éí ÿíç á¿ðèéí õýëáýðèéí çºð÷èë ãàðãàæ áîëíî.

Äåáèëüíîñòü Èìáåöèëüíîñòü Èäèîòèÿ

1. Ñýòãýí áîäîõ

Àëèâàà þìñ ¿çýãäëèéí òóõàé ÿìàð íýã õýìæýýãýýð îéëãîõ, ýðãýö¿¿ëýí áîäîõ

Àëèâàà þìñ ¿çýãäëèéí õîîðîíäûí õàðèëöàà õîëáîîã áàòëàõ áóþó ¿ã¿éñãýõ, ä¿ãíýõ õýëáýðýýð ñýòãýõ ÷àäâàðóóä õºãæäºãã¿é áîëîâ÷ ºäºð òóòìûí àìüäðàëä òîõèîëääîã

Ñýòãýí áîäîõ ÷àäâàðóóä ¿¿ñýí õºãæäºãã¿é. Èéì áàéäàëòàé õ¿ì¿¿ñ

-25-


÷àäâàðûíäóòóó õºãæèë

÷àäâàðòàé áîëîâ÷ îíüñîãî, ç¿éð ¿ã, öýöýí ¿ã, õèéñâýð ¿ã, òîîíû òºðëèéí õè÷ýýë, ¸ãò ¿ëãýð, øîã ÿðèà çýðýã äàëä óòãàòàé ç¿éëèéã îéëãîõ ÷àäâàðààð õîìñõîí áàéäàã.

õàìãèéí ò¿ãýýìýë þìñ ¿çýãäëèéí õîîðîíä îðøèæ áàéãàà åðºíõèé áà ¿íäñýí øèíæ¿¿äèéã õèéñâýðëýí ñýòãýõ ÷àäâàð ÿìàð íýã õýìæýýãýýð á¿ðýëäýí òºëºâøäºã. Èéì õ¿ì¿¿ñò ºäºð òóòìûí àìüäðàëä òîõèîëääîã çàðèì þìñûí òóõàé îéëãîëò ¿¿ñäýã.

àëèâàà þìñ ¿çýãäëèéí òóõàé îéëãîõ, ýðãýö¿¿ëýí áîäîõ, ä¿ãíýí ñýòãýõ ÷àäâàðã¿é.

2. Õýë ÿðèàíûõîìñ áóþó

äóòóó õºãæèë

ªäºð òóòìûí àìüäðàëä ºðãºí õýðýãëýäýã ¿ã, ÿðèà, õýëëýã, ìºí ºâ÷òºíèé ýçýìøñýí ÿìàð íýã ò¿ãýýìýë ìýðãýæèëòýé õîëáîîòîé ìýðãýæëèéí íýð òîìú¸î õàíãàëòòàé õýìæýýãýýð áàéõ áîëîâ÷ òîîíû òºðëèéí õè÷ýýë, øèíæëýõ óõààí, òóñãàé ìýðãýæëèéí íýð òîìú¸îíóóä áîëîí õèéñâýð ¿ãèéí íººö ìàø õÿçãààðëàãäìàë áàéäàã. ¯ãèéã õàçãàé, õýëãèé, òóëüòðàà õýëäýã áîëíî.

Õýë ÿðèà õºãæäºã áîëîâ÷ ¿ãèéí íººö ìàø õÿçãààðëàãäìàë áàéíà. Èéì áàéäàëòàé ºâ÷òºí ºäºð òóòìûí àìüäðàëä õýðýãëýãääýã àìèí ÷óõàë õýðýãöýýã èëýðõèéëñýí õýäýí àðàâààñ õýäýí çóóí ¿ãèéí íººöòýé. Òýä ººðòºº òºðñºí äóð õ¿ñýë, áèîëîãèéí õýðýãöýý, ñîíèðõîë, ñàíàà áîäëîî ýñâýë äàí ãàíö íýð ¿ã þìóó ¿éë ¿ãýýð, ýñâýë ºã¿¿ëýãäýõ¿¿í, ºã¿¿ëýõ¿¿í õî¸ðîîñ á¿òñýí ýíãèéí ºã¿¿ëáýðýýð, ýñâýë çàíãàà äîõèîãîîð èëýðõèéëäýã. Òýä èõýíõè ¿ãèéã õàçãàé, õýëãèé, òóëüòðàà õýëäýã áîëíî.

Õ¿ðýýëýí áàéãàà áóñàä õ¿ì¿¿ñòýé ¿ã ÿðèàãààð õàðüöàõ áîëîìæã¿é áàéäàëä áàéäàã. Òýä ººðòºº ¿¿ñýí áèîëîãèéí õýðýãöýý, äóð õ¿ñëýý òîäîðõîé ¿ãýýð áèø, õàðèí õºíäëºíãèéí õ¿ì¿¿ñò ¿ë îéëãîãäîõ äóó, àâèà, äîõèî çàíãààãààð èëýðõèéëäýã.

3. Ñýòãýõ¿éí ¿éëäë¿¿äèéí äóòóó

áóþóõîìñ

õºãæèë

Îþóíû õîìñäîëòîé õ¿ì¿¿ñò þìñ ¿çýãäë¿¿äèéã á¿ðýëäýõ¿¿í õýñã¿¿äýýð íü çàäëàí ñýòãýõ, òýäãýýðèéã íýãýí á¿õýë áîëãîí íýãòãýí ñýòãýõ, òýäãýýðèéí õîîðîíäûí àäèë, ÿëãààòàé øèíæ¿¿äèéã îëæ ñýòãýõ, òýäãýýðèéí ¿íäñýí øèíæ¿¿äèéã ÿëãàí ñýòãýõ, òýäãýýðèéã íýãýí á¿ëýã áîëãîí íýãòãýí, àíãèëàí ñýòãýõ ÷àäâàðóóä ýñâýë îãò ¿¿ñýí õºãæººã¿é áàéäàã, ýñâýë õºãæëèéí äîîä ò¿âøèíä á¿ðýëäýí òºëºâøäºã.

Ñýòãýõ¿éí ¿éëäë¿¿ä òóõàéëáàë çàäëàí ñýòãýõ, íýãòãýí ñýòãýõ, õàðüöóóëàí ñýòãýõ, õèéñâýðëýí ñýòãýõ íýãòãýí ä¿ãíýõ, òîäðóóëàí ñýòãýõ, àíãèëàí ñýòãýõ ¿éëäýë îãò õºãæäºãã¿é.

4. Ñýòãýõ¿éí ÷àíàðóóäûí õîìñ áóþó


Þìñ ¿çýãäëèéí òóõàé ø¿¿ìæëýëòýé ñýòãýõ, çîðèëãî ÷èãëýëòýé ñýòãýõ, ó÷èð ç¿éí õîëáîîòîé ñýòãýõ, áèå äààñàí áàéäàëòàé ñýòãýõ, òîäîðõîé äýñ äàðààëàëòàé ñýòãýõ çýðýã èëðýë á¿õèé îþóí ñýòãýõ¿éí ÷àíàðóóä õºãæëèéí äîîä ò¿âøèíä á¿ðýëäýí òºëºâøäºã.

Îãò ¿¿ñýí õºãæäºãã¿é.

5. Àæëûí ¿éëäë¿¿äè

éíõîìñ áóþó


Åðèéí ñóðãóóëüä ñóðàëöàõ åðºíõèé ýðäìèéí ñóóðü ìýäëýãèéã á¿ðýí ýçýìøèõ áîëîìæã¿é áîëîâ÷ õºíãºâ÷èëñºí ïðîãðàììòàé òóñãàé ñóðãóóëüä ñóðàëöàõ, ººðèéí õóâèéí îíöëîãò òîõèðñîí ÿìàð íýã ò¿ãýýìýë òóõàéëáàë ìàë÷èí, ñààëü÷èí, íîãîî÷èí, î¸äîë÷èí, ìóæààíû ìýðãýæëèéí ìýäëýã, äàäàë ýçýìøèõ, àìüäðàëûí òóðøëàãà õóðèìòëóóëàõ ÷àäâàðòàé. Èéì õ¿ì¿¿ñèéí äóíä åð áà åðèéí áèøèéí àâúÿàñ ÷àäâàðòàé äóó÷èí, õºãæèì÷èí, á¿æèã÷èí, çóðàã÷èí áàéæ áîëíî.

ªâ÷òºí ÿìàð íýã ñóðãóóëüä, õºíãºâ÷èëñºí ïðîãðàììòàé òóñãàé ñóðãóóëüä ñóðàõ, åðºíõèé áîëîâñðîëûí ìýäëýã ýçýìøèõ, ÿìàð íýã ò¿ãýýìýë ìýðãýæèë ýçýìøèõ, áèå äààí àìüäðàõ àìüäðàëûí òóðøëàãà õóðèìòëóóëàõ, íèéãìèéí îëîí òàëò àæèëä èäýâõèòýé áóþó óõàìñàðòàé îðîëöîõ ÷àäâàðã¿é þì. Ãàð í¿¿ðýý óãààõ, õóâöàõ ºìñºõ, îð äýðýý õóðààõ, õîîë óíäàà ººðºº èäýõ çýðýã õýëáýðýýð ººðèéãºº àð÷ëàí ñóâèëàõ äºðòýé áîëîõ, öýöýã óñëàõ, õîã öýâýðëýõ, øàë óãààõ çýðýã õýëáýðýýð ãýð àõóéí õàìãèéí ýíãèéí õºäºëìºðèéí äàäàë ýçýìøèõ áîëîìæòîé.

ªâ÷òºí àæëûí ÿìàð íýã ¿éëäëèéã ýçýìøèõ, òóõàéëáàë, ÿìàð íýã ìýðãýæèë ýçýìøèõ, ÿìàð íýã õºäºëìºðèéí äàäàë ä¿é îëîõ, àìüäðàëûí òóðøëàãà õóðèìòëóóëàõ ÿìàð ÷ áîëîìæã¿é áàéäàëä áàéäàã. ªºðèéãºº àð÷ëàí ñóâèëàõ, äºðòýé áîëîõ, ãýð àõóéí õàìãèéí ýíãèéí õºäºëìºðèéí äàäàë ýçýìøèõ ÷àäâàðã¿é. Òýä áóñàä õ¿ì¿¿ñèéí áàéíãûí àñàðãàà ñóâèëãààã¿éãýýð àìüäðàõ áîëîìæã¿é áàéäàëä áàéäàã.

Þìñ ¿çýãäëèéí ó÷èð ç¿éã îéëãîñíû ¿íäñýí äýýð òîãòîîõ îéí

Þìñ ¿çýãäëèéí ó÷èð ç¿éã îéëãîñíû ¿íäñýí äýýð òîãòîîõ îéí ÷àäâàð áóþó óòãûí îé ¿¿ñýí õºãæäºãã¿é.

-26-


6. Îé àíõààðëûí


÷àäâàð áóþó óòãûí îé õºãæëèéí äîîä ò¿âøèíä á¿ðýëäýí õºãæäºã. Þìñ ¿çýãäëèéí ìºí ÷àíàðûã îéëãîëã¿é öýýæëýí òîãòîîõ õýëáýðèéí ìåõàíèê îé õýâèéí õýìæýýíä õ¿ðòýë õºãæäºã.

Þìñ ¿çýãäëèéí ìºí ÷àíàðûã îéëãîëã¿é öýýæëýí òîãòîîõ õýëáýðèéí ìåõàíèê îé õºãæëèéí äîîä ò¿âøèíä á¿ðýëäýí õºãæäºã.

Îþóí óõààíû õîìñäîëûí ¿åä çîðèóäûí èäýâõèòýé àíõààðàë ñóë õºãæäºã. Àíõààðëûí áàãòààìæ áàãà, ò¿¿íèé òºâëºðºëò òîãòâîðòîé áèø. Àíõààðàë àìàðõàí ÿäàð÷, ò¿ðãýí ñàðíèäàã.

7. Áèîëîãè, íèéãìèéí

õýðýãöýýíèé õºãæèë

Îþóíû õîìñäîëûí ¿åä áèîëîãèéí õýðýãöýý õàíãàãäñàí ýñýõèéã ìýäðýõ áèîëîãèéí áóþó äîîä çýðãèéí ñýòãýë õºäëºë õýâèéí õýìæýýãýýð õºãæäºã áàéõàä íèéãìèéí õýðýãöýý õàíãàãäñàí ýñýõèéã ìýäðýõ íèéãìèéí áóþó äýýä çýðãèéí ñýòãýëèéí ìýäðýìæ¿¿ä õºãæëèéí äîîä ò¿âøèíä á¿ðýëäýí òºëºâøäºã. Äýýä çýðãèéí ñýòãýëèéí ìýäðýìæ¿¿ä õýâèéí õýìæýýíýýñ äîîä ò¿âøèíä ¿¿ñýí õºãæäºã. Èéì õ¿ì¿¿ñò íèéãìèéí ºìíº õ¿ëýýñýí ¿¿ðãýý ìýäðýõ ñýòãýë, íèíæèí ñýòãýë, øóäðàãà, øóäðàãà áóñûã ìýäðýõ ñýòãýë, ñàéí áà ìóóã ìýäðýõ ñýòãýë çýðýã èëðýë á¿õèé äîòîîä ñýòãýëèéí ìýäðýìæ¿¿ä õýâèéí õýìæýýíýýñ äîîä ò¿âøèíä á¿ðýëäýí òºëºâøäºã.

Íèéãìèéí õýðýãöýýí¿¿ä, òóõàéëáàë, ¸ñ ñóðòàõóóíû õýðýãöýý, ãîî ç¿éí õýðýãöýý, õºäºëìºðèéí õýðýãöýýí¿¿¿ä õºãæëèéí äîîä ò¿âøèíä á¿ðýëäýí òºëºâøäºã. Ýäãýýð õýðýãöýýí¿¿äèéí õàíãàãäàæ áàéãàà ýñýõòýé õîëáîãäîí äýýä çýðãèéí ñýòãýë õºäëºë¿¿ä, òîäðóóëáàë, ¸ñ ñóðòàõóóíû ñýòãýëèéí ìýäðýìæ, ãîî ç¿éí ñýòãýëèéí ìýäðýìæ, õºäºëìºðèéí ñýòãýëèéí ìýäðýìæ¿¿ä ¿ë ìýäýã õýìæýýãýýð ¿¿ñýí õºãæäºã. ¯¿íèé èëðýë áîë ¸ñ ñóðòàõóóíã¿é ç¿éëä è÷èìõèéðýõ áàéäàë ãàðãàõ, ñàéõàí ç¿éë õàðààä áàÿðëàõ, ìóóõàé ç¿éë ¿çýýä çýâ¿¿öýõ, àæëûí á¿òýýëäýý áàÿðëàõ çýðýã èëðýë á¿õèé äîòîîä ñýòãýëèéí ìýäðýìæ¿¿äýýð ºâ÷òºí õàðèó óðâàë ºãºõ ÿâäàë þì.

ªëñºõ, öàíãàõ ¿åä óóðëàõ, ìóóõàé îðèëîõ çýðýã èëðýë á¿õèé ñýòãýëèéí ñºðºã õºäëºë, õîîë óíäàíä õàíàõ ¿åä áàÿðëàõ, áàÿñàõ çýðýã èëðýë á¿õèé ýòãýëèéí ººäðºã õºäëºë òóñ òóñ èëýðäýã. Èéì õ¿ì¿¿ñò íèéãìèéí õýðýãöýý á¿ðýëäýí òºëºâøèõ áîëîìæã¿é ó÷èð òýäýíä äýýä çýðãèéí ñýòãýëèéí ìýäðýìæ¿¿ä ¿¿ñýí õºãæäºãã¿é.

8. ¯éëäýë, õºäºëãººí,

äóð, çîðèãèéí äóòóó õºãæèë

Òóõàéí ¿åä òºðñºí áèîëîãèéí õýðýãöýý äóð õ¿ñëèéã õàíãàõàä ÷èãëýñýí ¿éëäýë õºäºëãººí¿¿ä áîëîí ãýð àõóéí õºäºëìºðèéí õàìãèéí ýíãèéí ¿éëäë¿¿äèéã õèéõýýñ ãàäíà áóñàä õ¿ì¿¿ñèéí ¿éëäýë õºäºëãººíèéã áîäëîãîã¿é äóóðàéæ áîëíî.

×èãëýñýí çîðèëãîòîé óõàìñàðòàé ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõ áîëîìæã¿é áàéäàëä áàéäàã. Òýäíèé õèéæ ã¿éöýòãýæ áàéãàà õºäºëãººí¿¿ä ÷èãëýñýí çîðèëãîã¿é, òîäîðõîé äýñ äàðààëàëã¿é, ýìõ çàìáðààã¿é øèíæ ÷àíàðûã ººðòºº àãóóëñàí áàéäàã. Õèéæ áàéãàà õºäºëãººí¿¿äèéí èõýíõ íü òóõàéí ¿åä òºðñºí áèîëîãèéí õýðýãöýý, äóð õ¿ñëèéã õàíãàõàä ÷èãëýäýã. Òýäíèé èõýíõè íü õºëä îðäîãã¿é ó÷èð ÿâàõ ÷àäâàð ýçýìøèæ ÷àääã¿é. Òýä áèå äààí ººðñäèéãººº àð÷ëàí ñóâèëàõ õºäºëãººí¿¿äèéí èõýíõèéã õèéæ ÷àäàõã¿é, çºâõºí äàäàë çàíøèë áîëñîí öººí òîîíû õýâøìýë õºäºëãººíèéã äàâòàí õèéäýã.

Îþóíû õîìñäîëûí ¿åä áèå ìàõáîäèéí òàëààñ àæèãëàãäàõ îíöëîõ øèíæ òýìäã¿¿ä: - òîëãîé íü æèæèã /ìèêðîöåôàîèÿ/, òîì, ãîíçãîé /øîìáîí/, õàâ÷èã, öàìõàã õýëáýðòýé áàéõ- òîëãîéí ¿ñòýé õýñãèéí àðüñ íóãàëààòàé ¿ð÷èéõ, ýðýã, ºíäºð, íàì äóõòàé áàéõ- ãóðàâ äàõü çîâõè, ñºëºð, îíèãîð í¿ä- òîì, æèæèã, äóãóé, õ¿¿õýä íàñíààñ ¿ð÷ëýýòñýí í¿¿ð- óëààí ÿãààí òóÿàòàé õàöàð- íàõèó, ñàëàà õàìàð

-27-


- õóëãàð ÷èõ, çóçààí- ñýòýðõèé óðóóë- çóçààí öîîõîð õýë /ìàêðîãëîññèÿ/- õýò ã¿íçãèé áîëîí ñýòýðõèé òàãíàé- ñýòýðõèé õ¿¿õýí õýë- çàéòàé, àðçãàð ø¿ä, - áîãèíî õ¿ç¿¿, óíæóó ìºð - þ¿ë¿¿ð õýëáýðèéí öýýæ - áîãèíî, ñàëàà, èë¿¿ õóðóó- õºíäëºí ¿ð÷ëýýòýé àëãà- õóãàðàìòãàé ÿñ, ñýëýì õýëáýðèéí øèëáý- îëîí ìýíãý, ñàéðòñàí àðüñ- äóòóó õºãæèëòýé áýëýã ýðõòýí- áîãèíî ãàð, áîãèíî õºë çýðýã èëðýë á¿õèé íýã áóþó õýä õýäýí ýðõòýíèé õýëáýð, õýìæýý, òîî, áàéðëàëûí

òºðºëõèéí ýìãýã ñîãîã, äóòóó õºãæèë, áóðóó õºãæèë èëýð÷ áîëíî. - ìºí ç¿ðõ, ñóäàñ, óóøèã, áººð áîëîí áóñàä äîòîð ýðõòýíèé òºðºëõèéí ãàæãóóä àæèãëàãäàæ áîëíî. - ºðººñºí òàë ñàà, òàðõèíû äàðàëò èõñýõ õàì øèíæ, óíàëò òàòàëòûí õàì øèíæ, ìýäðýëèéí ãîëîìòîä áà áè÷èë

îðãàíèê øèíæ¿¿ä çýðýã èëðýë á¿õèé ìýäðýëèéí, òºðºëõèéí, ÿíç á¿ðèéí ººð÷ëºëò¿¿ä èëýð÷ áîëíî.

-28-


2. Ñýòãýë õºäëºëèéí ïðîöåññóóäÕ¿í áàéãàëü íèéãìèéí ¿çýãäýë þìñûã òàíèí ìýäýýä çîãñîõã¿é òýäãýýðèéã ñýòãýëýýðýý ìýäýð÷, ñàéõàí þìàíä

áàÿñàõ, áàÿðëàõ, áàõäàõ, ìóóõàé ç¿éëä äóðã¿éöýõ, ýãä¿¿öýõ, óóðëàõ, áóõèìäàõ çýðýã õýëáýðýýð ñýòãýëèéí áóþó ñóáúåêòûí õàðèó óðâàë ºãäºã. Èéì õàðèó óðâàëûã ñýòãýë õºäëºë ãýäýã.

Ñýòãýë õºäëºë îëîí ÿíçûí áîëîâ÷ ¿ðãýëæëýõ õóãàöàà, õ¿÷ ñýòãýöèéí áóñàä õ¿ðýýã õàìðàõ áàéäëààðàà ÿíç á¿ð. ¯¿ãýýð íü ñýòãýë õºäëºëèéã äîòîð íü:

1. Ýìîöèÿ – ìýäðýõ ñýòãýë2. ×óâñòâî – äîòîîä ñýòãýëèéí ìýäðýìæ3. Àôôåêò – ñýòãýë öî÷èðäîë4. Íàñòðîåíèå – çàí ñýòãýë5. Ñòðàñòü – õ¿ñýë øóíàë ãýæ ÿëãàí àâ÷ ¿çäýã. 4-ëýý ñýòãýë õºäëºë áóþó ýìîöè ñóáêåêòûí õàðèó

óðâàë. Ãýõäýý 3 ç¿éëýýð ÿëãààòàé. 1. õóãàöàà, 2. õ¿÷, 3. óõàìñðûí õ¿ðýýã õàìðàõ.1. Ýìîöèÿ – Ìýäðýõ ñýòãýë

Õ¿í àìüòàíä àëü àëèíä ¿¿ñäýã ýíãèéí (åðºíõèé) ñýòãýë õºäëºë þì. ªºð õýëáýë æèðèéí ÿìàð íýã ç¿éëä ñýòãýëýýðýý ºã÷ áàéãàà õàðèó óðâàë. Õ¿í àìüòàíä àëü àëèíä íü áèîëîãèéí õýðýãöýý àëü çýðýã õàíãàãäàæ áàéíà ãýäãýýñ øàëòãààëíà. Õ¿÷ ñóë, õóãàöàà áîãèíîâòîð. 2. ×óâñòâî – Äîòîîä ñýòãýëèéí ìýäðýìæ

Çºâõºí õ¿íä ¿¿ñäýã, íèéãìèéí àãóóëãàòàé, óõààðñàí ñýòãýë õºäëºëèéã õýëíý. Íèéãìèéí õýðýãöýý õàíãàãäàæ áàéãààä ºãºõ õàðèó óðâàë (íèíæèí ñýòãýë, õàéðëàõ, äóðëàõ)3. Àôôåêò – Ñýòãýë öî÷èðäîë

Áîãèíî õóãàöààòàé ¿ðãýëæèëäýã, ãýíýòèéí ýðñ õ¿÷òýé ñýòãýë õºäëºëèéã õýëíý. Ñýòãýëèéí áóñàä õºäºëãººíèéã ººðòºº õàìààðóóëäàã. Ãýíýòèéí áàÿð, óé ãàøóóí, öºõðºë, óóðëàõ ã.ì. Ãàðàë ¿¿ñëèéí íü õàðãàëçàí ñýòãýë öî÷èðäëûã äîòîð íü: I. Ôèçèîëîãè÷åñêèé àôôåêò

II. Ïàòàëîãè÷åñêèé àôôåêòI. Ôèçèîëîãè÷åñêèé àôôåêò

Ñýòãýöèéí õóâüä ýð¿¿ë õ¿ì¿¿ñò èëýðäýã, îãöîì ¿¿ñäýã, áîãèíî õóãàöààòàé ¿ðãýëæèëäýã, ýðñ õ¿÷òýé ñýòãýëèéí õºäëºëèéã õýëíý. Öî÷ðóóë ºã÷ áàéãàà îáúåêò çààâàë áàéíà. Õè÷íýýí õ¿÷òýé ÷ ãýñýí óõààí áàëàðòàõã¿é ó÷èð ãàäààä îð÷íîî áîëîí ººðèéí áàéäëûã á¿ðýí óõààðàõ ÷àäâàðòàé. Èéì ¿åä õóóëèéí ºìíº õýðýã õàðèóöàõ ÷àäâàðòàé. II. Ïàòàëîãè÷åñêèé àôôåêò

Ñýòãýöèéí õóâüä ñîãîãòîé çàðèì õ¿ì¿¿ñò ¿¿ñäýã. Ãýíýò áîãèíî õóãàöààãààð ¿¿ñäýã õ¿÷òýé ñýòãýë öî÷èðäëûã õýëíý. Ýíý ¿åä çààâàë óõààí áàëàðòàíà. Òîäîðõîé ¿å øàò äàìæèí ÿâàãäàíà. ßìàð íýã öî÷ðóóëûã õ¿ëýýí àâìàãö ñýòãýë õ¿÷òýé õºäºëæ ò¿ãø¿¿ðëýõ, óóðëàõ, áóõèìäàõ, çàíàëõèéëýõ áàéäàë áèé áîëíî. ¯¿íèéãýý äàãàëäàæ âåãòàòèâ ººð÷ëºëò¿¿ä èëýðíý (í¿¿ð óëàéõ, öàéõ ã.ì). Ýíý íü äýýä öýãòýý õ¿ðìýãö óõààí á¿ðèéòýí áàëàðòàíà. Çàðèì ¿åä ººðò àéìøèãòàé ñýòãýãäýë òºð¿¿ëñýí õèé ¿çýãäýë, ìºðäºõ á¿ëãèéí äýìèéðýë ìýòèéí ñîëèîðëûí øèíæ áèé áîëíî. ªâ÷òºí òóõàéí ¿åä áèé áîëñîí äýìèéðëèéíõýý àãóóëãàä òîõèðñîí ¿éëäýë õºäºëãººí õèéæ îð÷èí òîéðíûõîî õ¿ì¿¿ñ ð¿¿ äàéðàõ, ò¿ðýìãèé áàéäàë ãàðãàíà. Ýíý ¿åä íèéãýìä àþóëòà ¿éëäýë õèéíý. Á¿õ áàðèìæàà àëäàãäàæ óõààð÷ ÷àääàãã¿é. Óõààí ñàðóóë áîëìîãö íýã áîë óíòàíà, íýã áîë àñòåíèä îðíî. Óíòààä áîñîõäîî óõààí ñàðóóë, àñòåíè-ãààñ ãàðàõäàà ìºí àäèë ºâ÷òºí ñýòãýë öî÷èðäñîí ¿åýñýý ýõëýí óõààí ñàðóóë áàéõ õîîðîíäûí ç¿éëèéã ñàíàõã¿é ïîëíàÿ àìíåçèÿ áîëíî. ªâ÷òºí þó èëýð÷ áàéñíûã òàíèõ ãàíöõàí áîëîìæòîé ¿å áèé. Òýð ¿åèéí õèéñýí õºäºëãººí, ÿðüñàí ç¿éë, ¿éëäëèéã íü õàðñàí õàæóóãèéí õ¿í ë áàéíà. Èõýíõ òîõèîëäîëä õýäýí ìèíóò ë ¿ðãýëæèëíý. Í¿¿ðíèé õóâèðàë ìàø èõ. Ýð¿¿ë ÿìàð ÷ õ¿íä áèé áîëîõã¿é. 1-2 óäàà äàâòàãäàíà. Õèéñýí ç¿éëýý åð ñàíàõã¿é óõààí á¿ðèéòýí áàëàðòàæ ãýíýòèéí õ¿÷òýé, áîãèíî ¿ðãýëæèëñýí ñýòãýöèéí õºäºëãººíèéã ïàòàëîãè÷åñêèé àôôåêò ãýíý.

4. Íàñòðîåíèå – Çàí ñýòãýëÓäààí õóãàöààãààð ¿ðãýëæèëäýã, õ¿÷íèé õóâüä áàãàâòàð, òóõàéí õ¿íèé òýð öàãèéí ñýòãýë õºäëºëèéí ñóóðü

áàéäëûã çàí ñýòãýë ãýäýã.5. Ñòðàñòü – Õ¿ñýë øóíàë

Ýíý áîë óäààí õóãàöààòàé ¿ðãýëæèëäýã, íýãýí ÷èãëýëòýé, õ¿÷ èõòýé ñýòãýëèéí òîãòîíãè áàéäàë þì.

Ñýòãýë õºäëºëèéí ãàðàë ¿¿ñëýýð íü 2 òîì á¿ëýãò õóâààíà. II. ÍèéãìèéíIII. Áèîëîãèéí áóþó ýíãèéí

Õ¿íä 2 òîì ¿íäñýí õýðýãöýý áàéäàã. Ýíý õýðýãöýý õàíãàãäàæ áàéãààòàé õîëáîîòîé ñýòãýë õºäëºë ¿¿ñäýã. I. Íèéãìèéí ñýòãýë õºäëºë áóþó äýýä çýðãèéí ñýòãýë õºäëºë

Õ¿íä 4 ¿íäñýí íèéãìèéí õýðýãöýý áàéäàã. 1) ¨ñ ñóðòàõóóíû - ìàðàëüíûå ïîòðåáíîñòè2) Ãîî ñàéõíû – ýñòåòè÷åñêàÿ3) Îþóí ñàíààíû - èíòåëëåêòóàëüíûå

-29-


4) Õºäºëìºð õºäºëãººí – ïðàêòè÷åñêèé, òðóäîâûéÀëü ÷ ñýòãýë õºäëºë íü ýåðýã, ñºðºã õî¸ð òàëòàé. 1) ¨ñ ñóðòàõóóíû - ìàðàëüíûå ïîòðåáíîñòè

Ýíý íü ¸ñ õýðýãöýý õýðõýí õàíãàãäàæ áàéãààòàé õîëáîîòîé ¿¿ñíý. ßìàð ¸ñ ñóðòàõóóíû îð÷èíä ºñ÷ òºëºâøèíº, òýð íü ¸ñ ñóðòàõóóíû õýðýãöýý áîëíî. ¯¿íèéã íèéãìýýñýý îëæ àâíà. ¨ñ ñóðòàõóóíû ýåðýã ñýòãýë õºäëºë íü ýõ îðîí÷ ñýòãýë, õ¿íëýã ñýòãýë, øóäðàãà ñýòãýë, íèíæèí ñýòãýë, è÷èõ ñýòãýë, ñàéí ñàíàà, ººðèéãºº çýìëýõ, ø¿¿õ. ¯¿íèé ýåðýã, ñºðºã ¸ñ ñóðòàõóóíû èëðýë àòàà, æºòºº, õîðîí ñàíàà, áàõ íü õàíàõ, øóäàðãà áóñ àòãàã ñàíàà, ìóó ñàíàà ã.ì íèéãìèéí äóíä õ¿íèé àâ÷ ÿâæ áàéãàà ñýòãýë áàéäàã. Ýíý íü ñîâåñòè-íèíæèí ñýòãýë þì. ¨ñ ñóðòàõóóíûã çîõèöóóëæ ººðèéã íü àðèóñãàæ áàéäàã. ªºðèéíãºº ø¿¿õ ÷àäâàð õàìãèéí õ¿÷òýé áàéäàã. 2) Ãîî ñàéõíû – ýñòåòè÷åñêàÿ

Õ¿íä ãîî ç¿éí õýðýãöýý õýðõýí õàíãàãäàæ áàéãààãààñ ¿¿ñíý. Ñàéõàí ìóóõàé ç¿éëèéã õàðààä õ¿íä ñýòãýë õºäëºë ¿¿ñíý. Ñàéõàí áàéãàëü îð÷èí õàðààä ýåðýã ñýòãýë õºäëºë, ãóòàìøèãòàé áóðóó ç¿éë õàðààä ñºðºã ñýòãýë õºäëºë ¿¿ñíý. 3) Îþóí ñàíààíû – èíòåëëåêòóàëüíûå

Òàíèí ìýäýõ ¿éë ÿâöûí ÿâöàä ìýäýæ áàéâàë ýåðýã, þì ìýäýõã¿é ¿åä ñºðºã ã.ì îþóí ñàíààíû õýðýãöýý õàíãàãäàõ. 4) Õºäºëìºð õºäºëãººí – ïðàêòè÷åñêèé, òðóäîâûé

Áèåèéí õºäºëìºð õèéæ áàéõ ¿åä ¿¿ññýí ñýòãýë õºäëºë þì. Ñýòãýë õºäëºë õ¿íèé ýð¿¿ë ìýíäýä ¿ç¿¿ëýõ íºëººãººð íü: - àñòåíè÷åñêèé (ñºðºã)

- ýñòèíè÷åñêèé (ýåðýã) ãýæ õóâààãäàíà. Íýã õýñýãò òààëàìæòàé, íºãºº õýñýã íü òààëàìæã¿é íºëºº ¿ç¿¿ëæ áàéäàã.

Ýåðýã ñýòãýë õºäëºëèéí ¿åä ÿëàíãóÿà äîòîð ýðõòýíèé õÿëãàñàí ñóäàñíû öóñàí õàíãàìæ ñàéæèðíà. Ýíý ¿åä ñýòãýí áîäîõ ÷àäâàð ñàéí, ºâ÷òýé ¿åä ººäðºã áàéâàë àìàðõàí èëààðøèíà.

Ñºðºã ñýòãýë õºäëºëèéí ¿åä õ¿íä ìóó íºëºº ¿ç¿¿ëíý. Ñóäàñ àãøèíà, öóñàí õàíãàìæ ìóóäíà, ¿ñ öàéíà, òóðíà, íîéðã¿éäýë, âåãòàòèâ ìýäðýëèéí ÿëàíãóÿà äèåíöåôàëü õýñýã ìàø öî÷ðîìòãîé, ñèìïàòèê ìýäðýëèéí ñèñòåì öî÷èðíî. Àäðåíàëèí, äîôàìèí ÿëãàð÷ á¿õ ýðõòýíä ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëæ öî÷èðîìòãîé áîëíî. Àðüñ ¿ð÷èéõ, ºòãºí õàòíà, õîîëíû äóðøèë áóóðíà, áîäîõ ñýòãýõ íü áóóðíà. Àëü íýã ýðõòýíä äàâàìãàéëæ íºëººëáºë ºâ÷èí ¿¿ñíý. Áàéíãà õ¿÷òýé áàéâàë ñèìïòîì ýìîöèàëüíîãî ñòðåññà áîëíî. Õàðèëöààíû çºð÷ëººñ õ¿íä ñºðºã ñýòãýë õºäëºë ¿¿ñíý.

II. Áèîëîãèéí ñýòãýë õºäëºë (íèçèëèå)Áèîëîãèéí õýðýãöýý õàíãàãäàæ áàéãààòàé õîëáîîòîé ¿¿ñýõ ñýòãýë õºäëºëèéã õýëíý. Ýíý íü

õ¿í àìüòàíä àëü àëèíä íü ¿¿ñäýã åðºíõèé ñýòãýë õºäëºë þì (ºëñºõ, öàíãàõ, õàìãààëàõ, áýëãèéí ã.ì). Ýäãýýð íü õàíãàãäàæ áàéâàë ýåðýã ñýòãýë õºäëºë, õàíãàãäàõã¿é áàéâàë ñºðºã ñýòãýë õºäëºë ¿¿ñíý.

Ñýòãýë õºäëºëèéí ººð÷ëºëòÝð¿¿ë õ¿íèé ñýòãýë õºäëºë ÿíç á¿ð áàéíà. ªâ÷íèé óëìààñ ººð÷ëºãäºíº. Ñýòãýöèéí ºâ÷í¿¿äèéí ¿åä ñýòãýë õºäëºë

ÿíç á¿ðèéí áàéäëààð ººð÷ëºãäºæ áîëíî. Ñýòãýë õºäëºëèéí ººð÷ëºëò¿¿ä íü ñýòãýë õºäëºë ººð÷ëºãäºõ øèíæ áîëîí õàì øèíæ¿¿äýýð èëýðäýã. Ñýòãýë õºäëºë ººð÷ëºãäºõã¿é ºâ÷èí ãýæ áàéõã¿é.

1. Ãèïåðòèìèÿ – ìàíèÿ – ñýòãýë õººðºõ2. Ýêñòàç - ÷óâñòâîâîñòàðæ¸ííîñòè – áàõäàõ ñýòãýë3. Ýéôîðèÿ - ÷óâñòâî äîâîëüñòâî – ñýòãýë õàíãàëóóí áàéõ4. Äåïðåññèÿ – ñýòãýë ãóòðàë5. Àíåñòåçèÿ ïñèõîäîëåðîçà – ñýòãýëèéí ãóíèãò ìýäýý àëäàëò6. Òðåâîãà – ñýòãýëèéí ò¿ãø¿¿ðëýë7. Ñòðàõ – àéäàñ8. Ýìîöèîíàëüíàÿ ãèïåðñòåçèÿ – ñýòãýë õýòýðõèé öî÷ðîìòãîé áîëîõ9. Ïàòîëîãè÷åñêèè àôôåêò – ñýòãýë ýìãýã öî÷èðäîë10. Ýìîöèîíàëüíàÿ àíåñòåçèÿ – ñýòãýëèéí ìýäýý àëäàõ11. Àïàòèÿ - ñýòãýëèéí ìýäýý àëäàõ12. Äèñôîðèÿ – áóõèìäàõ13. Íåàäàêâàòíîñòè ýìîöèé – ñýòãýë õºäºëãººíèé òîõèðîî àëäàõ14. Ýìîöèîíàëüíàÿ àìáèâàëåíòíîñòü – ñýòãýë õºäºëãººíèé õî¸ðäìîë õàíäëàãà15. Ìîðèÿ – òýíýãðýëèéí ñýòãýë õººðºë16. Ýìîöèàíàëüíàÿ ñëàáîñòü – ñýòãýë õºäëºë ñóëðàõ

1. Ãèïåðòèìèÿ – ìàíèÿ – ñýòãýë õººðºõªâ÷òºíèé ñýòãýë òîäîðõîé øàëòãààíã¿é õàð àÿíäàà èíýýõ, áàÿñàõ, áàÿðëàõ çýðýã èëðýë á¿õèé

ñýòãýëèéí ººäðºã õºäëºë, áàÿñãàëàíòàé çàí ààø ¿¿ñýõèéã ñýòãýë õººðºõ ãýíý. Ñýòãýöèéí áóñàä ¿éë àæèëëàãààíä íºëººëíº. Òàíèí ìýäýõ ¿éë àæèëëàãàà èõñýæ õºäºëãººí èõñýíý. ªâ÷òºíèé ñýòãýë ººðò íü åð áóñûí

-30-


áàÿðòàéãààð ìýäðýãäýíý. Í¿¿ðíèé ìèìèê íü åð áóñûí áàÿðëàñàí, áàÿð áàÿñãàëàíòàé, õàíãàëóóí áàéäàëòàé, í¿ä íü öîã çîëáîîòîé ã.ì. ñýòãýí áîäîõ ¿éë àæèëëàãàà èõñýíý. Ýíý íü ìàíèêàëüíûé ñèíäðîì-í ¿íäñýí øèíæ áîëíî.2. Ýêñòàç - ÷óâñòâîâîñòàðæ¸ííîñòè – áàõäàõ ñýòãýë

Ýíý íü ýìãýã ñýòãýë õººðëèéí íýã õýëáýð þì. Ýíý ¿åä ºâ÷òºí õýò áàõäàõ ñýòãýëä àâòàí ñýòãýë õººðñºí, áàÿð áàÿñãàëàíòàé, õ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷íîî åð áèøèéí ñàéõàí, øèíý åðòðºíö øèã òóñãàí áàäðàíãóé ÿðèàòàé, áàÿí òàíñàã, öýöýí îðèãëóóí ¿ã õýëëýãòýé, ãàéõñàí áóþó äóð áóëààñàí õàðöòàé, ãÿëàëçñàí í¿äòýé, îð÷íîîñîî á¿ðýí òóñãààðëàãäñàí áàéäàëòàé áàéäàã. ¯¿íäýý ºâ÷òºí ìàø èõ àâòàíà. Øèçîôðåíè, ýïèëåïñè ºâ÷íèé ¿åä èëýð÷ áîëíî.3. Ýéôîðèÿ - ÷óâñòâî äîâîëüñòâî – ñýòãýë õàíãàëóóí áàéõ, ñýòãýë õººðºí áàÿñàõ

Ýíý áîë ñýòãýë õººðëèéí íýã õýëáýð. ßìàð ÷ øàëòãààíã¿é õàð àÿíäàà ºâ÷òºíèé ñýòãýë õàíãàëóóí áîëæ ñýòãýë çîâîõã¿é ¿ðãýëæ èíýýí áàÿñäàã. Ñýòãýë õàíãàëóóí àìãàëàí, àìèðëàíãóé, ñýòãýë áîëîí èíýýìñýãëýë ò¿¿íèé õ¿ðýýíä áàéíãà èëýðäýã. Ñýòãýöèéí áóñàä ¿éë àæèëëàãààíä òºäèéëºí íºëººëºõã¿é, ò¿ðãýñýë áàéõã¿é, ¿ã ÿðèà õºäºëãººíä íºëººëºõã¿é.

ªâ÷òºí äóóëàõ, á¿æèãëýõ, èíýýæ àëèàëàõ, õîøèãíîõ áàéäëóóäûã ãàðãàõ áîëîâ÷ ò¿¿íèé èäýâõè, ñàíàà÷ëàãà èõýñäýãã¿é. Ãèïîêñè, èíñóëüò, èíôàðêò, ïñåâäîïàðàëèòè÷åñêèé ñèíäðîì, ïðîãðåññèð.ïàðàëè÷, ëîáíû õýñãèéí õàâäàð, àìíåñòè÷åñêèé ñèíäðîìûã äàãàëäàí ãàð÷ èðñýí îðãàíèê ººð÷ëºëò, ìàíñóóðóóëàõ áîäèñ õýðýãëýñýí ¿åä èëýð÷ áîëíî. 4. Äåïðåññèÿ – ñýòãýë ãóòðàë

ªâ÷íèé óëìààñ ñýòãýëýýð óíàõ, ãàíüõðàõ, ñýòãýë òàâã¿é áîëîõ, óéòãàðëàõ, ò¿ãø¿¿ðëýõ, àéäàñ õ¿ðýõ, ãóíèãëàõ, ãàñëàõ, õàëàãëàõ çýðýã èëðýë á¿õèé ñýòãýëèéí ñºðºã õºäëºë áóþó ñýòãýëèéí òààëàìæã¿é õºäëºë ¿¿ñýõèéã ñýòãýë óíàë ãýíý. Õàìãèéí ýëáýã òîõèîëääîã. Ñýòãýë ìýäðýëèéí ºâ÷íèé øèíæ òýìäýã. Ýíý áàéäëûí õ¿÷ íü ÿíç á¿ð. Õºíãºí ñýòãýë ãóòðàëààñ õàëàãëàõ õ¿ðòýë õýð õýìæýýíèé ñýòãýë ãóíèãëàë áàéíà ãýäãýýñýý ñýòãýöèéí áóñàä ¿éë àæèëëãààíä íºëººëëºº ¿ç¿¿ëíý. Òàíèí ìýäýõ ¿éë àæèëëàãàà, äóð õ¿ñýë óäààøðàõ. Æíü: óäààí ÿðüæ ñýòãýõ áàéäàë íü ýíý èõ ãóíèã, ãàñëàíãààñàà áîëæ áàéæ áîëíî. Äàðààãèéí øèíæ òýìäýã ¿¿íýýñýý õàìààðíà. Äåïðåññèâíûé ñèíäðîì-í ãîë á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã íü õ¿íèé ñýòãýöèéí ¿éë àæèëëàãààã ìàø èõ äàðàíãóéëäàã. Õºäºëãººíèéã íü õ¿ðòýë õîðèíî. ªâ÷èí àñòåíè, äåïðåññ õî¸ðûí àëü íýãýýð ýõýëäýã. 5. Àíåñòåçèÿ ïñèõîäîëåðîçà – ñýòãýëèéí ãóíèãò ìýäýý àëäàëò

Ñýòãýë óíàëûí íýãýí õóâèëáàð. Þìñ ¿çýãäëèéã ñýòãýëýýð ìýäðýõ ìýäðýìæ àëäàãäàí ñýòãýëèéí ãàñëàí áóþó ñýòãýëèéí øàíàëãàà ¿¿ñýõèéã ñýòãýëèéí ãóíèãò ìýäýý àëäàëò ãýíý. ªâ÷òºí ñýòãýëýýðýý ÿìàð ÷ þìûã ìýäðýõýý áîëèíî. Ñàéõàí áàéãàëü õàðààä ñýòãýë õººðºõ, óé ãàøóó òîõèîëäîõîä ãóíèãëàõ, íîéð õîîëîíä ñýòãýë õàíàõã¿é. ßìàð íýã ç¿éëèéã ñýòãýëýýðýý ìýäðýõã¿é áàéíà ãýäãýý îéëãîæ òàíüæ ãàñàëíà. ¯¿íèéã ãàñëàíò ìýäýý àëäàëò, ìýäðýìæã¿é ãýíý. Èéì áàéäàëòàé ºâ÷òºí¿¿ä:

- ¿çýãäýë þìñûí ãîî ñàéõíûã ìýäðýõ ñýòãýëèéí ìýäðýìæ àëäàãäàíà. Ýíý ë ñýòãýëèéã øàíàëãàæ ãóíèã òºð¿¿ëæ áàéíà.

- öàã àãààðûí ñàéõíûã ÷ ìýäýõ ñýòãýë àëãà. Ýíý ë óéòãàð òºð¿¿ëæ áàéíà.- íîéð õîîëîíä ñýòãýë õàíàõã¿é þì, íîéðã¿é õîíîæ áàéíà, ýíý ë ñýòãýëèéã øàíàëãàæ áàéíà. - õàéðëàõ ÷, äóðëàõ ÷, ºðºâäºõ ÷ ñýòãýëã¿é áîëëîî. Ýíý ë ýìãýíýë òºð¿¿ëæ áàéíà ã.ì-èéí çîâèóð

øàíàëãàà òîî÷äîã. ¯¿íäýý ñýòãýëýýðýý óíàñàí ñýòãýë ãóòðàë ¿¿ñíý. Àíõäàã÷ íü ýìîöè, àíåñòåçè, õî¸ðäîã÷ íü äåïðåññ áîëæ õîñîëæ ãàðíà. ßëàíãóÿà äåïåðñîíàëèçàöèòàé õîñîëæ áîëíî. Øèçîôðåíèé, íåâðîç, ïñèõîç-í ¿åä èëýð÷ áîëíî.

6. Òðåâîãà – ñýòãýëèéí ò¿ãø¿¿ðëýëªâ÷òºíä øàíàëãààã¿é ñýòãýë çîâîõ øèíæ èëðýõèéã ñýòãýë çîâñíîîñ òýðýýð òàéâàí áàéæ ÷àääàãã¿é,

ñóóõ áàéõ ãàçðàà îëæ ÿäàí ñàíäàë äýýð ñóóõ, òýãñíýý áîñîõ, íààøàà öààøàà ÿàðàí õîëõèõ, ãàð õóðóóãààðàà îðîëäîõ, äýðãýäýý áàéãàà õ¿í, þìñûã ø¿¿ðýí áàðèõ çýðýã èë¿¿ õºäºëãººí¿¿äèéã ¿éëääýã. Ñýòãýë ò¿ãø¿¿ðëýë õ¿÷òýé èëýðñíýýñ ºâ÷òºí öýýæýý áàéí áàéí ìààæèõ, óðàõ, ø¿äýý çóóõ, áèåý õàçàõ, ¿ñýý çóëãààõ, ãàðàà õýìëýíý, ãèíøèí ¸îëíî, îäîî ÿàíà, îäîî ÿàíà äàà, ÿàíà äàà (òðåâîæíàÿ âåðáèãðàöèÿ) ãýõ÷èëýíãýýð ò¿ãø¿¿ðëýñýí àãóóëãàòàé ¿ã, õýëëýã äàâòàí õýëýõ õýëáýðýýð òàéâàí áèø áàéäàëòàé áàéæ áîëíî. Èéì áàéäëûã ñýòãýë ò¿ãø¿¿ðëýëèéí äîãøèðîë (òðåâîæíàÿ âåðáèãðàöèÿ) ãýäýã. Ñýòãýë ò¿ãø¿¿ðëýë íü í¿¿ðíèé õºäºëãººíä èëðýëýý îëäîã. Á¿ð öààøèëáàë àéäàñò îðæ áîëíî. Àìèà õîðëîõ îðîëäëîãî õèéíý. Îáúåêò íü òîäîðõîé áîë ôîáèÿ áîëíî. Âåãòàòèâ ìýäðýìæèéí ººð÷ëºëò¿¿ä èëýðíý (ãàð õºëðºõ, øýýñ îéð îéðõîí õ¿ðýõ ã.ì). Ìºí ººðèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí òºëºº øàëòãààíã¿éãýýð ñýòãýë çîâîõ áàéäàë ºâ÷òºíä èëýð÷ áîëíî. Ýíý áîë ñýòãýë ò¿ãø¿¿ðëýëèéí õºíãºí õýëáýð þì. Ñýòãýë ìýäðýëèéí á¿õ ºâ÷èí, ñîëèîðëûí ýõíèé ¿å, àðõèíû ñîëèîðîë, íåâðîçûí ¿åä èëýð÷ áîëíî. 7. Ñòðàõ – àéäàñ

Õàð àÿíäàà àéäàñ òºðíº. Àéõ, ýìýýõ ñýòãýëèéã ¿¿ñã ýæ áàéãàà îáúåêò òîäîðõîé ýñýõèéã õàðãàëçàí òîäîðõîéã¿é àéäàñ, òîäîðõîé àéäàñ ãýæ ÿëãàí àâ÷ ¿çäýã.

Òîäîðõîéã¿é àéäàñ õ¿ðýõ ¿åä ºâ÷òºí õýíýýñ þóíààñ àéæ ýìýýæ áàéãààãàà ìýääýãã¿é. Òîäîðõîéã¿é àéäàñ íü õóðö ñîëèîðëóóäûí ò¿ð¿¿ ¿å, ýõíèé ¿åä îëîíòàà ¿¿ñäýã øèíæ.

-31-


Òîäîðõîé àéäàñ õ¿ðýõ ¿åä ºâ÷òºí õýíýýñ, þóíààñ àéæ ýìýýæ áàéãààãàà ìýääýã. Òýðýýð òîäîðõîé íýã áóþó õýä õýäýí îáúåêòîîñ àéäàã. Òîäîðõîé àéäàñûí èëðýë áîë ÿëüã¿é çîâëîíò àéäàñ þì. Àéäàñ ¿¿ñãýäýã îáúåêòûã õàðãàëçàí ÿëèã¿é çîâëîíò àéäñûã äîòîð íü õàðàíõóéí àéäàñ, ºâ÷íèé àéäàñ ãýõ÷èëýíãýýð àíãèëàí àâ÷ ¿çäýã.

Ñýòãýë óíàë, ñýòãýë ò¿ãø¿¿ðëýë áîëîí àéäàñ áèé áîëîõ ¿åä õ¿¿õýí õàðàà ºðãºñºõ, ºòãºí õàòàõ, ç¿ðõíèé öîõèëò îëøðîõ, àëãà õºëðºõ, ãàð ñàëãàíàí ÷è÷ðýõ, ç¿ðõ äýëñýõ, ç¿ðõ îð÷èì ýâã¿é ñýðýë áèé áîëîõ, àì õàòàõ, í¿¿ðíèé àðüñ óëàéõ, øýýñ ò¿ðãýí ò¿ðãýí õ¿ðýõ çýðýã èëðýë á¿õèé ñèìïàòèê ìýäðýëèéí õ¿÷äýë èõñýëèéã èëýðõèéëñýí äîòîð ýðõòýíèé ººð÷ëºëò¿¿ä àæèãëàãäàæ áîëíî.

Øàëòãààíã¿é ñýòãýë ò¿ãø¿¿ðëýõ áóþó àéäàñ õ¿ðýõ áàéäëóóä áèå äààñàí øèíæ òýìäãèéí õýëáýðýýð ç¿ðõ ñóäàñíû ºâ÷í¿¿ä, áîëîí ºòëºëòèéí ºìíºõ ñîëèîðëûí ¿åä ¿¿ñýæ áîëíî.

ßëüã¿é çîâëîíò àéäñóóä íü ïñèõàñòåíèê õýëáýðèéí ýìãýã òºðõ áîëîí ÿëüã¿é çîâëîíò áàéäëûí íåâðîçûí ÿâöàä èëðýõýýñ ãàäíà íåâðîç òºñò õàì øèíæ á¿õèé ñýòãýë ìýäðýëèéí ºâ÷í¿¿äèéí ¿åä àæèãäàãäàæ áîëíî. Ñýòãýë ò¿ãø¿¿ðëýë, àéäàñ íü ºâ÷òºíä àéìøèãòàé ñýòãýãäëéèã òºð¿¿ëñýí èëëþçèè, ãàëëþöèíàöèè, áðåä áîëîí óõààí áàëàðòàëòûã äàãàëäàí ¿¿ñýæ áîëíî. 8. Ýìîöèîíàëüíàÿ ãèïåðñòåçèÿ – ñýòãýë õýòýðõèé öî÷ðîìòãîé áîëîõ

Ñýòãýë õºäëºëã¿é ç¿éëä áóþó ÿëèìã¿é øàëòãààð ñýòãýë öî÷èðäîë áîëîí ñýòãýëèéí õºäºëãººí ¿¿ñýõèéã ñýòãýë õýòýðõèé öî÷ðîìòãîé áîëîõ ãýíý. ªâ÷òºí ÿëèìã¿é öî÷ðóóëä áóþó ¿ë ÿëèõ ç¿éëä óóðëàõ, õèëýãíýõ, óöààðëàõ, ãîìëîõ, ò¿ãø¿¿ðëýõ áîëîí áàÿðëàõ áàéäëóóäûã ãàðãàäàã. Íåâðîç òºñò áàéäëóóä, íåâðîç, çàðèì õýëáýðèéí ýìãýã òºðõ, òàðõèíû ñóäàñíû ýìãýã¿¿ä, ìýäðýëèéí îðãàíèê ºâ÷í¿¿äèéí ¿åä ¿¿ñýæ áîëíî.9. Ïàòîëîãè÷åñêèè àôôåêò – ñýòãýë ýìãýã öî÷èðäîë

Ñýòãýë õ¿÷òýé öî÷ðîí óóð õèëýí, õîðñîë çàíàë, ýãä¿¿ çýâ¿¿öýë çýðýã èëðýë á¿õèé ñýòãýë ýðñ õ¿÷òýé õºäëºë ¿¿ñýæ óëìààð óõààí á¿ðèéòýí áàëàðòàõ õýëáýðýýð ò¿ð çóóðûí ñîëèîðîë ¿¿ñýõèéã ýìãýã ñýòãýë öî÷èðäîë ãýäýã. Ñýòãýë ìýäðýëèéí ñîãîãòîé çàðèì õ¿ì¿¿ñò èëýðäýã ñýòãýëèéí õàðèó óðâàë þì.10. Ýìîöèîíàëüíàÿ àíåñòåçèÿ – ñýòãýëèéí ìýäýý àëäàõ

Þìñ ¿çýãäëèéã áóþó òóõàéí ¿åä áîëæ áàéãàà ¿éë ÿâäëûã ñýòãýëýýð ìýäðýõ ÷àäâàð ãýíýò àëäàãäàí ñýòãýëèéí õàðèó óðâàë èëðýõýý áîëèõûã ñýòãýëèéí ìýäýý àëäàõ (ñýòãýëèéí ñàà) ãýíý. Ãýíýòèéí ñýòãýëèéí öîõèëòûí ¿åä òîõèîëäîíî. Íèéëìýë ñýòãýë õºäëºë, ñýòãýëýýðýý ÿìàð íýã þìûã ìýäðýõýý áîëèíî. Ñýòãýë íü õºäºëãººíã¿é áîëîîä áàéãààãàà ìýäðýýä ¿¿íäýý ãóíüæ ñýòãýëýýð óíàíà. Ñýòãýëèéí øàëòãààíò õóðö ñîëèîðëûí ¿åä ¿¿ñíý.11. Àïàòèÿ - ñýòãýëã¿éäýõ

¯çýãäýë þìñûã ñýòãýëýýð ìýäðýõ ìýäðýìæ õîîñðîõ áóþó òýäãýýðò õàíäàõ ñýòãýëèéí õàðèó óðâàë õîìñäîæ àëãà áîëîõûã ñýòãýëã¿éäýõ ãýíý. Òààëàìæòàé, òààëàìæã¿éã ÿëãàëã¿é ÿìàð÷ ¿éë ÿâäàëä ºâ÷òºíèé ñýòãýë õºäºëäºãã¿é. ªâ÷òºí áàÿð íààäàì áîëîí áóñàä ººäðºã ¿éë ÿâäàëä îðîëöîîä áàÿðëàõã¿é. Ò¿¿í÷ëýí ¿õýë, õàãàöàë, ºâ÷èí áîëîí áóñàä ñºðºã ¿éë ÿâäàë òîõèîëäîõîä ñýòãýë óíàõ, ñýòãýë çîâîõ, ò¿ãø¿¿ðëýõ ìýòèéí ñýòãýë ñºðºã õºäëºë ò¿¿íä ¿¿ñýõã¿é. Èéì ºâ÷òºí ãýð á¿ë, ¿ð õ¿¿õýä áîëîí ººðèéíõºº òºëºº õýíýãã¿é çàí, õàéõðàìæã¿é áóþó ñýòãýëã¿é áàéäàë ãàðãàäàã.

Ýìîöèîíàëüíûé òóïîñòü – ñýòãýë ìîõîõ. Øèçîôðåíè, óóðàã òàðõèíû çàðèì íýã îðãàíèê ºâ÷èí, ëîáíûé ñèíäðîì, àïàòè÷åñêèé âàðèàíò, ïñèõîîðãàíèê ñèíäðîì çýðãèéí ¿åä òîõèîëäîíî. 12. Äèñôîðèÿ – áóõèìäàõ

Ãàäíû ÿìàð÷ øàëòãààíã¿éãýýð çàí ààø ãýíýò õóâèð÷ íýã òàëààñ ñýòãýë äóíäóóð áàéäàë, òàâã¿é ñýòãýë, óéòãàðëàí õàëàãëàñàí, íºãºº òàëààñ óóð õèëýí, áà÷èìäàë, õîðñîë çàíàë, ñýòãýëèéí 2 òàëûí ºíãº àÿñòàé òààëàìæã¿é áàéäàë ¿¿ñýõèéã áóõèìäàë ãýíý. Ãýíýò ¿¿ñ÷ áîãèíî õóãàöààíä ¿ðãýëæèëæ õàð àÿíäàà àëãà áîëäîã. Ãàäíû ñýäýë áàéõã¿é, ººðºº àÿíäàà áèé áîëíî. Îð÷èí òîéðîí íü öî÷ðîõã¿é áîë íàìäàíà. Öî÷ðîîãîîä áàéâàë áàéäàë íü óëàì äýâýðäýã. Óóðëàñàí ñýòãýë äóíäóóð, õîëõèñîí, ºº ñýâ èðýõ, ãîìäîë ìýä¿¿ëýõ, îð÷íû þìñ òààëàìæã¿é òóñãàãäàíà. Ýíý ¿åä ºâ÷òºí õèëýãíýæ îð÷íû õ¿ì¿¿ñýýñ ºº ñýâ ýðäýã. Áóõèìäàëò òîä èëðýõ ¿åä õºìñºã çàíãèäñàí, õàìàð ñàðòàëçñàí, õàöàð óëàéñàí, í¿ä ãÿëòãàíàñàí, àìüñãàë òàñàëäñàí áàéäëóóä èëðýõèéí ÷àöóó ò¿¿íèé í¿¿ðýíä óóð õèëýí, õîðñîë çàíàëûã èëýðõèéëñýí í¿¿ðíèé õºäºëãººí¿¿ä àæèãëàãääàã. Áóõèìäàëò á¿ð õ¿÷òýé èëðýõ ¿åä ºâ÷òºí óóð õ¿ðãýñýí õ¿í áóþó îáúåêò ðóó äàéðàí äîâòëîõ, ò¿ðýìãèé ¿éëäýë ¿éëäýõ, òàñðàëòã¿é õàøõèðàõ, õàðààë õýëýõ, áèåý ìààæèõ, ýä þìûã ýâäýæ õýìõëýõ áàéäëóóä ãàðãàæ áîëíî. Á¿ð õ¿÷òýé ¿åä õ¿í àëàõ ã.ì ººðèéãºº öàãäàí áàðüæ ÷àäàõã¿é, îð÷èíäîî ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàæ ÷àäàõã¿é. Çàðèì òîõèîëäîëä òýíýýä ÿâàõ, àðõè õººõ, ÿíç á¿ðèéí çàíãóóäòàé õîñîëæ ÿâàãäàæ áîëíî. Ýíý áàéäàë íü àðèëàõàä áîëèõ æèøýýòýé. Ýïèëåïñè, òàðõèíû ãýìòýë, ýêñïèîçèâíû âàðèàíò, ïñèõîîðãàíèê ñèíäðîì, ïñèõîïàòèÿ-òàé õ¿ì¿¿ñò ¿å ¿å èëýðäýã çàí ñýòãýëèéí ò¿ð çóóðûí ººð÷ëºëò þì.13. Íåàäàêâàòíîñòè ýìîöèé – ñýòãýë õºäºëãººíèé òîõèðîî àëäàõ

Òóõàéí ¿çýãäýë þìñ íºõöºë áàéäàëä òîõèðîõã¿é ñýòãýëèéí õºäºëãººíèé õàðèó óðâàë èëðýõèéã ñýòãýë õºäºëãººíèé òîõèðîî àëäàõ øèíæ ãýäýã. Æíü: îðøóóëãàí äýýð èíýýõ, áàÿð ¸ñëîëûí ¿åä óéëàõ ã.ì. 14. Ýìîöèîíàëüíàÿ àìáèâàëåíòíîñòü – ñýòãýë õºäºëãººíèé õî¸ðäìîë õàíäëàãà

Áèå áèåý ¿ã¿éñãýñýí àãóóëãàòàé áóþó ýñðýã óòãàòàé ñýòãýë õºäëºë¿¿ä æèøýýëáýë: õàéðëàõ, ¿çýí ÿäàõ, çýðýã ñýòãýëèéí ìýäðýìæ¿¿ä íýãýí çýðýã íýã íü íºãººãºº ¿ã¿éñãýñýí ñýòãýë õºäëºë ¿¿ñýõèéã ñýòãýë

-32-


õºäºëãººíèé õî¸ðäìîë õàíäëàãà ãýíý. Ýñðýã òýñðýã óòãàòàé 2 ÿíçûí ñýòãýë õºäëºë. Ñýòãýë íü õî¸ðäìîë áîëäîã. Øèçîôðåíè ¿åä èëýðíý.15. Ìîðèÿ – òýíýãðýëèéí ñýòãýë õººðºë

ªâ÷òºí áàÿð áàÿñãàëàíòàé áîëîâ÷ åðºíõèé áàéäàë íü ìàø òýíýã áàéäàëòàé. Õýë ÿðèàíû ººð÷ëºëò äàãàëäàíà. Áîëåçíü ÿïèêà, ëîáíûé ñèíäðîì ¿åä òîõèîëäîíî.16. Ýìîöèàíàëüíàÿ ñëàáîñòü – ñýòãýë õºäëºë ñóëðàõ

ªâ÷òºí ñýòãýëýýðýý þì ìýäðýõ íü ìàø èõ ìýäðýìòãèé áîëñîí. Ñýòãýë íü õýò öî÷ðîìòãîé, ìýäðýìòãèé áàéæ ñýòãýë íü ìàø èõ õºäºëíº. ßëüã¿é ç¿éëä óéëíà, ãîìäîíî, áàÿðëàíà, áóõèìäàíà. Àñòåíè, øèíæ òýìäãèéí ñîëèîðîë, óõààí áàëàðòàõûí ýõíèé ¿å, íåâðîç, ñýòãýë òîãòâîðã¿é áîëîõ ¿åä èëýðíý.

Ìàíèÿ 4 õýëáýðòýé. 1. Âåñ¸ëûå ìàíèÿ

Õºäºëãººíèé õóðä, ñýòãýõ¿éí õóðäñàë áàãà, õàðèí ýéôîðèÿ äàâàìãàéëíà.2. Ñòóïåííàÿ ìàíèÿ

Ñàìóóðñàí, ¿ã ÿðèàíû õóðä ìàø èõ, çîãñîëòã¿é ÿðèíà. ßðèàíû ñýäýâ õàæóóãèéí öî÷ðîë áîëãîíîîð õºíäºãäñºí ñîëèãäñîí, ºíãºö, ¿éëäýë õºäºëãººí çîðèëãî ÷èãëýëã¿é.3. Ãíåâëèâàÿ ìàíèÿ

ªâ÷òºí ñýòãýë ñàíàà ººäðºã õèðíýý õºäºëãººí ò¿ðãýññýí, óóðòàé íèëýýä äîãøèí øèð¿¿í ººðèéíõ íü þìûã àíõààðààã¿é ¿åä õýðöãèé õàíäëàãà ãàðãàæ ìàãàäã¿é.4. Îíåéðîèäíàÿ ìàíèÿ – îíåèðîèäíàÿ ðàññòðîéñòâà ñîçíàíèÿ

Ñýòãýë õºäºëãººíèé ººð÷ëºëò¿¿ä, äåïðåññ, ìàíèÿ áàéíà.Ñìåøàííîå ñîñòîÿíèå

Ñýòãýë óíàñàí, õºäºëãººíèé ò¿ðãýñýë, ¿ã ÿðèàíû ò¿ðãýñýë. Ñìåøàííîå ñîñòîåíèå íü ãîë òºëºâ äåïðåññ. Íàñòðîåíèå-òàé çàðèì ¿¿åä ìàíèê.àôôåêò ãàðìààð áàéäàã.

3. Çîðèã ¿éëäëèé ïðîöåññóóäÕ¿í áîäèò åðòºíöèéã òàíèí ìýäýõèéí ÷àöóó ò¿¿íä èäýâõèòýé ¿éë÷èëæ, ò¿¿íèéã ººðèéí õýðýãöýý øààëäëàãàä

òîõèðóóëàí õóâèðãàí ººð÷èëäºã. Áîäèò åðòºíö ðóó õàíäàæ áàéãàà õ¿íèé ýíýõ¿¿ èäýäõèòýé, óõàìñàðòàé ¿éë àæèëëàãààã çîðèã ¿éëäýë ãýíý. Çîðèã ãýäýã íü óõàìñàðòàé ÷èãëýñýí çîðèëãîòîé, èäýâõèòýé ¿éë àæèëëàãààã õýëíý. Àìüòäûí ¿éë àæèëëàãàà íü çîðèãèéí ¿éë àæèëëàãàà áèø ó÷èð óõàìñàðëàãäààã¿é áàéäàã.

Çîðèã ¿éëäëèéí ¿éë àæèëëàãàà íü ¿éëäýë, õºäºëãººí, õýðýã ÿâäëààð èëýðäýã. Õ¿íèé ¿éë àæèëëàãàà, ¿éëäýë, õºäºëãººí¿¿ä áîë ò¿¿íèé ñýòãýöèéí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã þì.

Çîðèã ¿éëäëèéí ¿éë àæèëëàãàà íü:1. Çîðèã ¿éëäëèéí áýëòãýë ¿å2. Çîðèã ¿éëäëèéí øèéäâýðèéí ¿å3. Çîðèã ¿éëäýë õèéõ ¿å

1. Çîðèã ¿éëäëèéí áýëòãýë ¿å - Õ¿íèéã ÿìàð íýã ¿éë àæèëëàãàà ðóó õºòºëñºí ¿éëäëèéí ñýäýë (ìîòèâ äåéñòâèÿ) òºðäºã. ¯éëäëèéí ñýäëèéã ¿éëäëèéí çîðèëãî ãýæ íýðëýäýã. Õ¿íèé õýðýã ÿâäàë ðóó õºòºëæ áàéãàà òýðõ¿¿ äóð, õ¿ñýë, ñîíèðõîë, äóðòàé ç¿éë (õîááè), õýðýãöýý, òýì¿¿ëñýí õ¿ñëýí, åðòºíöèéã ¿çýõ ¿çýë, èòãýë ¿íýìøëèéí ¿éëäëèéã ñýäýë ãýíý. Èéíõ¿¿ õ¿íèé ¿éëäýë íü ÿìàð íýã òîäîðõîé øàëòãààíòàéãààð, ÿìàð íýã çîðèëãîòîéãîîð õèéãääýã.

2. Çîðèã ¿éëäëèéí øèéäâýðèéí ¿å - Õ¿í ººðòºº òºðñºí ñýäëèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ýñýõ òàëààð øèéäâýð ãàðãàíà. Ñýäýë òºðºõ áîëîâ÷ çààâàë áèåë¿¿ëäýãã¿é. Ýðãýö¿¿ëýí áîäîæ øèéäâýð ãàðãàíà. Õýä õýäýí ñýäëýýñ àëü àëèéã íü ñîíãîõ øèéäâýð ãàðãàíà.

3. Çîðèã ¿éëäýë õèéõ ¿å - Çîðèã ¿éëäëèéí øèéäâýðèéã õýðýãæ¿¿ëýõ ÿìàð íýã ¿éëäýë õèéíý, õºäºëãººí õèéíý. Æíü: ãýìò õýðýã õèéäýý ñýäëýý õýðýãæ¿¿ëýõ ¿éëäýë õèéõ. Ýäãýýðèéã çîðèãèéí ¿éë àæèëëàãàà ãýíý. Çîðèëãîã¿é õèéæ áàéãàà ¿éëäýë õºäºëãººí áàéæ áîëíî. Ãýõäýý ýíý íü óõàìñàðëàãäààã¿é áàéíà.

Çîðèã ¿éëäëèéí ººð÷ëºëòÇîðèã ¿éëäëèéí ýìãýã íü õ¿íèé çîðèã ¿éëäëèéí ¿éë àæèëëàãààíû á¿ðýëäýõ¿¿í õýñã¿¿ä áîëîõ èäýâõè,

ñàíàà÷ëàãà, äóð õ¿ñýë áîëîí ¿éëäëèéí áóñàä ñýäýë, ¿éëäýë áîëíî. Õºäºëãººí¿¿ä õýâèéí õýìæýýíýýñ èõñýõ, áóóðàõ, àëãà áîëîõ ýñâýë åðèéí áèø, ýòãýýä øèíæ ÷àíàðòàé áàéõ õýëáýð¿¿äýýð èëýðäýã.

¯éëäëèéí ñýäýë, çîðèã ¿éëäëèéí ¿éë àæèëëàãàà èäýâõèò ÷àíàðûã õàðãàëçàí çîðèã ¿éëäëèéí ýìãýã¿¿äèéã äîòîð íü:

1. Ãèïåðáóëèÿ – çîðèã ¿éëäëèéí èäýâõè èõñýõ2. Ãèïîáóëèÿ – çîðèã ¿éëäëèéí èäýâõè ñóëðàõ3. Àáóëèÿ – çîðèã ¿éëäëèéí èäýâõè àëãà áîëîõ4. Àïàòèÿ – ñýòãýëã¿äýõ 5. Ïàðàáóëèÿ – çîðèã ¿éëäýë õóâèðàõ áóþó ýòãýýä áîëîõ

1. Ãèïåðáóëèÿ – çîðèã ¿éëäëèéí èäýâõè èõñýõªâ÷òºíèé èäýâõè, ñàíàà÷ëàãà, äóð õ¿ñýë, ñîíèðõîë, õýðýãöýý ¿éëäýë, õºäºëãººí¿¿ä õýâèéí õýìæýýíýýñ õýò

èõýñäýã. ªâ÷òºí äóóëàõ, á¿æèãëýõ, ø¿ëýã óíøèõ, í¿äýíä õàðàãäñàí ç¿éë á¿ðýýñ ñàíàà àâ÷ ÿðèõ, çîõèîæ áàéãàà àæèëä

-33-


èäýâõèòýé îðîëöîõ çýðýã õýëáýðýýð òàñðàëòã¿é èäýâõèòýé, õºäºëãººíòýé áàéäàëä áàéäàã. Ýíý íü äýýä çýðãèéí õýðýãöýý áîëæ ÿíç á¿ðèéí ¿éë àæèëëàãàà õèéíý. Ñýòãýë õººðºõ õàì øèíæèéí 3-ð ¿å áàéäàã. Áýëãèéí äóð èõñýíý, èõ èäíý, áàéíãûí õºäºëãººíòýé, èäýâõè ñàíàà÷ëàãà íü ýìãýã áàéäëààð èõñýíý.2. Ãèïîáóëèÿ – çîðèã ¿éëäëèéí èäýâõè ñóëðàõ

ªâ÷òºíèé èäýâõè, ñàíàà÷ëàãà, äóð, õ¿ñýë, ñîíèðõîë, õýðýãöýý, ¿éëäýë, õºäºëãººí¿¿ä áóóðäàã. ªâ÷òºí èõýíõ öàãàà îðîí äýýðýý ñóóõ, õºíæèëäºº õýâòýõ çýðýã õýëáýðýýð èäýâõèã¿é áàéäëààð ºíãºðººäºã. ¯éëäýë, õºäºëãººí¿¿ä óäààøèðäàã. Ñýòãýë óíàõ õàì øèíæèéí 3-ð ¿åä èëýðíý. 3. Àáóëèÿ – çîðèã ¿éëäëèéí èäýâõè àëãà áîëîõ

ªâ÷òºíèé õ¿ñýë ýðìýëçýë, èäýâõè ñàíàà÷ëàãà àëãà áîëäîã. Òýðýýð àëèâàà ¿çýãäýë þìñò èäýâõèã¿é õàíäëàãà ãàðãàäàã õèéãýýä ººðºº ñàíàà÷ëàí ÿìàð ÷ àæèëä îðîëöäîãã¿é. ªâ÷òºí ÿìàð÷ ç¿éëèéã ñîíèðõäîãã¿é, ººðòºº ÿìàð ÷ àð÷ààã¿é, äýýä õýìæýýíèé çàëõóó áàéäàëä áàéãàà ìýò áîëíî. Øèçîôðåíèéí ¿åä çîðèã ¿éëäëèéí èäýâõè àëãà áîëäîã.4. Àïàòèÿ – ñýòãýëã¿éäýõ

Þóíä ÷ ñýòãýë íü õºäëºõã¿é ñýòãýë õîîñîðñîí, äîíãèî, èäýâõè ñàíàà÷ëàãà ã.ì á¿ãä áàéõã¿é áîëíî. Äýýä õýìæýýíèé çàëõóó, õîîë óíäàíä èäýâõè ãàðãàæ îëîõã¿é.5. Ïàðàáóëèÿ – çîðèã ¿éëäýë õóâèðàõ áóþó ýòãýýä áîëîõ

Ýíý áîë çîðèã ¿éëäëèéí ¿éë àæèëëàãààíû ÷àíàðûí ººð÷ëºëò þì. Õýðýâ çîðèã ¿éëäëèéí èäýâõè èõñýõ, áóóðàõ, àëãà áîëîõ ýìãýã¿¿äèéí ¿åä õ¿íèé èäýâõè, ñàíàà÷ëàãà, äóð õ¿ñýë, ¿éëäýë õºäºëãººí¿¿ä òîî õýìæýýíèé õóâüä õýâèéí õýìæýýíýýñ èõñýõ, áóóðàõ, àëãà áîëîõ õýëáýð¿¿äýýð ººð÷ëºãääºã áîë çîðèã ¿éëäýë õóâèðàõ áóþó ýòãýýä áîëîõ ¿åä ÷àíàðûí õóâüä öîî øèíý, åðèéí áèø, ýòãýýä äóð õ¿ñýë, ¿éëäýë, õºäºëãººí¿¿ä ¿¿ñäýã. ªâ÷òºí ÿìàð íýã ¿éëäýë õèéíý. Ýíý íü æèðèéí ñýòãýöèéí ïðîöåññ áóñ, åð áóñûí ýòãýýä äóð õ¿ñýë áèé áîëíî. Õèéñýí ýòãýýä ¿éë àæèëëàãààã íü ïàðàáóëè÷åñêîå äåéñòâèå ãýíý. Õî¸ð ¿íäñýí èëðýëòýé.

1) Èìïóëüñèâíûé ÿâëåíèÿ2) Êàòàòîíè÷åñêîå ðàññòðîéñòâî

1) Èìïóëüñèâíûé ÿâëåíèÿ – ãýíýòèéí ¿çýãäýëªâ÷òºí ñýòãýöèéí ¿éëäýë, õºäºëãººí õèéíý. Åðèéí ñýäýë áèø ãýíýòèéí ýòãýýä õà÷èí ñýäýë ¿¿ñíý. Ýíý íü

äîòðîî: a) Èìïóëüñèâíûå äåéñòâèÿb) Èìïóëüñèâíûå âëå÷åíèÿ

a) Èìïóëüñèâíûå äåéñòâèÿ – ãýíýòèéí ¿éëäýëªâ÷òºí ãýíýòèéí ñîíèí ¿éëäýë õèéíý. ªâ÷òºí ãýíýò öîíõîîð ¿ñðýõ, ãàðòàà òààðñàí ç¿éëèéã ýâäýõ áóþó

óðàõ, äýðãýäýõ õ¿íèéã õàçàõ áóþó áàçàõ, ººð ðóóãàà îéðòñîí õ¿íèéã ºøèãëºõ, àìèà õîðëîõ îðîëäëîãî õèéõ, ÿâæ áàéãàà ìàøèíààñ õàðàéõ çýðýã ÿíç á¿ðèéí õýëáýð¿¿äýýð ó÷èð óòãàã¿é ¿éëäë¿¿äèéã òîäîðõîé ñýäýëã¿éãýýð, ººðèéí õÿíàëòã¿éãýýð äîâòëîí ¿éëääýã. b) Èìïóëüñèâíûå âëå÷åíèÿ – ãýíýòèéí äóð

Áèå ñýòãýöèéí äîòîîä åðòºíöèéã ýçýìäñýí, ÿìàð íýã ¿éëäýë õèéõ, øàòààõ, õîã íîâø öóãëóóëàõ ýìãýã äóð õàð àÿíäàà ãýíýò ¿¿ñýõèéã ãýíýòèéí äóð áóþó äîí ãýäýã. ªâ÷òºí ýìãýã äóðûã çààâàë õýðýãæ¿¿ëäýã. ¯¿ãýýð ýìãýã äóð ÿëüã¿é çîâëîíò äóðààñ ÿëãàãääàã. ßëüã¿é çîâëîíò äóð ¿¿íèéãýý õýðýãæ¿¿ëäýãã¿éãýýð ÿëãààòàé. ¯¿ññýí äóðààð íü:

Äèïñîìàíèÿ – àðõèäàõ äîí Äðîìàíèÿ – òýíýõèéí äîí Êëåïòîìàíèÿ – õóëãàéí äîí Ïèðîìàíèÿ – øàòààõûí äîí Òðèõîòèìîìàíèÿ - ¿ñýý çóëãààõûí äîí Ñóèöèäîìàíèÿ - ººðèéãºº àëàõ äîí

Ãýíýòèéí ýìãýã äóð íü: 1. Ãýíýò ¿¿ñíý.2. Á¿ðýí ýçýìäýíý.3. Îþóí ñàíààãàà çàõèð÷ ÷àäàõã¿é.4. ªºðºº õàð àÿíäàà àðèëíà. 5. Çààâàë ýíý ñýäëýý õýðýãæ¿¿ëíý.

Äèïñîìàíèÿ – àðõèäàõ äîíªâ÷òºíèé áèå ñýòãýöèéí äîòîîä åðòºíöèéí ýçýìäñýí àðõèäàõ ýìãýã äóð ¿å ¿å ãýíýò òºðäºã.

Òýðýýð ýíýõ¿¿ ýìãýã äóðàíä àâòàí õýäýí ºäºð äàðààëàí àðõèääàã. Àðõè äààõ ÷àäâàð ºíäºð, ãýíýò äóð íü áóóð÷ áîëèíî. Ýïèëåïñè, øèçîôðåíè, îðãàíèê ººð÷ëºëòèéí ¿åä èëýðíý. Ëîæíàÿ äèïñîìàíèÿ – ýíý íü àðõèíä äîíòäîã õ¿íä ¿¿ñíý. Äðîìàíèÿ – òýíýõèéí äîí

ªâ÷òºíèé åðòºíöèéí äîòîîä åðòºíöèéã ýçýìäñýí òýíýõ äóð õ¿ñýë ¿å ¿å ãýíýò ¿¿ñäýã. ªâ÷òºí òýíýõ äóð õ¿ñýëäýý àâòàí ãýð îðîí, àæèë ñóðãóóëèà îðõèí, òîäîðõîé çîðèëãîã¿éãýýð çàìûí òààðàëäñàí óíààíä ñóóí òàíèõ, òàíèõã¿é ãàçðààð õýñ¿¿÷ëýí òýíýäýã.

-34-


Êëåïòîìàíèÿ – õóëãàéí äîíªâ÷òºíä õóëãàé õèéõ ýìãýã õ¿ñýë øóíàë ¿å ¿å, ãýíýò áèé áîëäîã. Áèå ñýòãýöèéã ýçýìäñýí

õóëãàé õèéõ äóð õ¿ñýëäýý õºòëºãäºí òîäîðõîé çîðèëãîã¿éãýýð, õýðýãòýé õýðýãã¿é ýä þìñûã õóëãàéëàí òýäãýýðèéí çàðèìûã õàÿæ, íºãºº çàðèìûã íü õýí òààðàëäñàí õ¿ì¿¿ñò áýëýã áîëãîí ºãºõ çýðýã õýëáýðýýð ¿ðýí òàðàí õèéäýã. Ïèðîìàíèÿ – øàòààõûí äîí

ªâ÷òºíä ãàë àñààõ, ò¿éìýð òàâèõ ãýíýòèéí ýìãýã äóð ¿å ¿å òºðäºã. Òýðýýð ò¿éìýð òàâèõ, þì øàòààõ, çóóõàíä ãàë ò¿ëýõ, ò¿¿äýã ãàë àñààõ çýðýã õýëáýð¿¿äýýð ýìãýã äóð õ¿ñëýý õýðýãæ¿¿ëäýã. Òðèõîòèìîìàíèÿ - ¿ñýý çóëãààõûí äîí

Ìºí àäèë ººðººñ íü øàëòãààëààã¿é ¿ñýý çóëãààõ äóð õ¿ñýë ¿¿ñíý. Ñóèöèäîìàíèÿ - ººðèéãºº àëàõ äîí

ªºðèéãºº àëàõ äóð õ¿ñýë, ìºí ººð õ¿íèéã àëàõ äóð õ¿ñýë ¿¿ñ÷ áîëíî.Äóð õ¿ñëèéí ººð÷ëºëò (Ïàòàëîãèÿ âëå÷åíèÿ)Çîðèã ¿éëäèéí ýìãýãò äóð ººð÷ëºãäºõèéã õàìààðóóëàí àâ÷ ¿çäýã. Áèîëîãèéí õýðýãöýý øààðäëàãûí

äàãóó òºðºëõèéí ðåôëåêñèéí ¿íäñýí äýýð ¿ñäýã ñýòãýöèéí ýíãèéí ìýäðýìæèéã äóð ãýíý. Äóð õ¿ñýë íü çîðèã ¿éëäëèéí ¿éë àæèëëàãààíû á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã. Çàðèì ¿éëäëèéí ñýäýë áîëäîã. Õàìãèéí ýíãèéí åðºíõèé ñýòãýöèéí ¿çýãäýë. Õ¿í óõàìñàðò óõààíààð ººðòºº ¿¿ññýí äóðûã íèéãìèéí øààðäëàãàä òîõèðóóëàí çàõèð÷ ÷àääàã. Õîîëëîõ, áýëãèéí, ººðèéãºº õàìãààëàõ äóð èõñýõ, áóóðàõ, àëãà áîëîõ, ýòãýýä äóð òóñ á¿ð 4 ÿíçààð ººð÷ëºãäºíº.

Õîîëëîõ äóðûí ººð÷ëºëò: Ãèïåððåêñèÿ, áóëèìèÿ, ïîëèôàãèÿ, ãèïåðáóëèÿ – èäýõ äóð èõñýõ

ªâ÷òºíèé õîîëíû äóð èõñýõ õýâèéí õýìæýýíýýñ èõ èääýã áîëíî. Õîîëîíäîî öàäíà, õàíàíà ãýæ áàéõã¿é. Èõ ºëñºíº. Îëèãîôðåíè, ìàðàçìûí ýõíèé ¿å, äåìåíöè, ìàíèêàëüíûé ñèíäðîì ¿åä èëýðíý.

Ãèïîðåêñèÿ – èäýõ äóð áóóðàõªâ÷òºíèé õîîëíû äóð áóóðíà, àëãà áîëîõã¿é. Òýðýýð ººðºº ñàíàà÷ëàí õîîë èäýõã¿é, øààðäóóëæ

áàéæ áàãà èäíý. Äåïðåññèâíûé ñèíäðîìûí ¿åä èëýðíý. Àíàðåêñèÿ – èäýõ äóð àëãà áîëîõ

ªâ÷òºíèé õîîëíû äóð àëãà áîëíî. Õîîëëîõ äóð õ¿ñýë á¿ð áàéõã¿é áîëíî. Òýðýýð õîîë èäýõýýñ á¿ð ìºñºí òàòãàëçäàã. Õîíîã ºíãºðºõ òóòàì ºâ÷òºí òóðíà. Øèëæèëòèéí íàñíû ¿åèéí ýìãýãèéí áèå äààñàí øèíæ áîëäîã. Ñòóïîð, íåâðîç, ïñèõè÷åñêàÿ àíîðåêñèÿ áèå äààæ ÿâàãäàíà. Îðãàíèê ãàðàë õîâîð.

Ïàðàðåêñèÿ – èäýõ äóð õóâèðàõªâ÷òºí èääýãã¿é ç¿éë (õàäààñ, õàëáàãà áîëîí áóñàä) èäýõ äóðòàé áîëäîã. Õîâîð òîõèîëäîëä ºâ÷òºí

áààñàà èääýã (êîïðîôàãèÿ). Øèçîôðåíè, õ¿íä õýëáýðèéí îþóíû õîìñäîë, çàðèì õýëáýðèéí óõààí áàëàðòàëòûí ¿åä èëýðíý.

Áýëãèéí äóðûí ººð÷ëºëò Ãèïåðñåêñóàëüíîñòü – áýëãèéí äóð èõñýõ

Ýðýãòýé õ¿íèé áýëãèéí äóð èõñýõ (ñàòèðèàçì), ýìýãòýé õ¿íèé áýëãéèí äóð èõñýõ (íèìôîìàíèÿ). Õ¿÷èí õèéíý. ßíç á¿ðèéí õ¿ì¿¿ñòýé õàâüòàíà. Ñýòãýë õººðëèéí ¿åä èëýðíý.

Ãèïîñåêñóàëüíîñòü – áýëãèéí äóð áóóðàõÝðýãòýé õ¿íèé áýëãèéí ¿éë àæèëëàãàà ñóëðàõ (èìïîòåíöèÿ), ýìýãòýé õ¿íèé áýëãèéí äóð õºðºõ

(ôðåãèäíîñòè). Äåïðåññ, íåâðîçûí ¿åä èëýðíý. Èçâðàùåíèÿ ïîëîâîãî âëå÷åíèÿ

Õýâèéí áèø õàðüöàà áóþó ç¿é áóñ àðãààð, ç¿é áóñ çàìààð, åðèéí áèø ¿éëäëèéí ¿ð ä¿íä áýëãèéí äóð õàíàõûã áýëãèéí äóð õóâèðàõ ãýíý. Áýëãèéí äóð õóâèðàõ ýìãýã íü øèíæ òýìäãèéí õóâüä îëîí ÿíçûí õýëáýðýýð èëýðäýã.

- ñàäèçì – õàìòðàí õóðüöàë ¿éëäýã÷ýý òàìëàí çîâîîñíû ¿ð ä¿íä áýëãèéí äóð òàéëàãäàõ,- ìàçîõèçì – õàìòðàí õóðüöàë ¿éëäýã÷ íü ºâäºëò ¿¿ññýíèé ¿ð ä¿íä áýëãèéí äóð òàéëàãäàõ,- ãåðîíòîôèëèÿ – õºãøèí õ¿íòýé õàâüòàõ áýëãèéí äóð õ¿ñýëòýé áàéõ,- íåäîôèëèÿ – õ¿¿õýäòýé õóðüöàë ¿éëäýõ áýëãèéí äóðòàé áàéõ,- ãîìîñåêñóàëèçì – èæèë õ¿éñíèé õ¿íòýé õàâüòàõ áýëãèéí äóðòàé áàéõ,- íåêðîôèëèÿ – öîãöîñòîé õóðüöàë ¿éëäýõ áýëãèéí äóðòàé áàéõ,- ñîäîôèëèÿ – áîã ìàëòàé õóðüöàë ¿éëäýõ áýëãèéí äóðòàé áàéõ,- ôåòèøèçì – ýåðýã õ¿éñíèé õ¿ì¿¿ñèéí äýðãýä øàëäàãíàõàä áýëãèéí äóð ºðíºõ, òàéëàãäàõ,- òðàíñâåñòèçì – ýñðýã õ¿éñíèé õ¿ì¿¿ñèéí õóâöàñûã ñîëüæ ºìñºõ ýðìýëçýë á¿õèé áýëãèéí ýìãýãòýé

áîëîõ,- ýêñåãèáèöèîíèçì – ýñðýã õ¿éñíèé õ¿ì¿¿ñèéí äýðãýä øàëäàãíàõàä áýëãèéí äóð ºðíºõ, òàéëàãäàõ,- îêàíèçì – áýëýã ýðõòýíýýðýý îðîëäîí ººðèéãºº òà÷ààäàã áýëãèéí äóðòàé áîëîõ,

ªºðèéãºº õàìãààëàõ èíñòèíêò ººð÷ëºãäºõªºðèéãºº õàìãààëàõ äóð èõýññýí õ¿í äîãøèí ò¿ðýìãèé áîëíî.

-35-


- àóòîàãðåññèâíîñòü - ººðèéãºº ÿíç á¿ðýýð òàð÷ëààí çîâîîõ,- ãåòåðîàãðåññèâíîñòü - ºðººëèéã çîâîîõ áàéäàë èëðýõ,- ñóèöèäîìàíèÿ – ãàæóó áàéäàëòàé ººðèéãºº àëàõ

Ýäãýýð íü õ¿ì¿¿æëèéí äîãîëäëîîñ áîëæ ¿¿ññýí òîõèîëäîë áàéäàã.2) Êàòàòîíè÷åñêîå ðàññòðîéñòâî

Êàòàòîíè – õ¿íèé ñàíàà çîðèãîîñ õàìààðàãäàõã¿é, ººðºº àÿíäàà ¿¿ñýæ áàéãàà, åð áèøèéí ýòãýýä, õà÷èí, ÷àìèí øèíæ ÷àíàðòàé, ýìãýã ¿éëäýë õºäºëãººíèéã êàòàòîíè ãýäýã.

Ýíý íü äîòðîî: 1. êàòàòîíèê äîãøèðîë 2. êàòàòîíèê õºøèë ãýñýí 2 ¿íäñýí èëðýëòýé.

1. Êàòàòîíè÷åñêîå âîçáóæäåíèå – êàòàòîíèê äîãøèðîëªâ÷òºíèé ¿éëäýë õºäºëãººí èõñýæ, ò¿ðãýñýæ ÿíç á¿ðèéí õºäºëãººí õèéíý. Èõýññýí õºäºëãººíèé áàéäëûã

àæèãëàâàë äàðààõ øèíæ ÷àíàðóóäòàé.- ¯¿ñýë ãàðëûí õóâüä ãàäíû òîäîðõîé øàëòãààíã¿é, ñýäýëã¿é, ãàäíû íºëººã¿é.- Õèéæ áàéãàà õºäºëãººí íü ãîë òºëºâ äàõèí äàâòàãäñàí, ñòåðîòè÷íîå äâèæåíèå èëýðíý. - Õºäºëãººí íü åðèéí áèø, õà÷èí, ÷àìèí, ãî¸ìñîã, ýð¿¿ë õ¿í õèéäýãã¿é ýòãýýä ìàÿãëàëòàé. Èõýíõäýý

ãî¸ìñîã ¿éëäýë ¿éëääýã. Êëèíèêò çîíõèëîí èëðýõ øèíæ òýìäãýýð íü êàòàòîíèê äîãøèðëûã äîòîð íü:

a) Ðàñòåðåííî – ïàòè÷åñêîå – ñýòãýëèéí îíãîä îðñîí äîãøèðîëb) Èìïóëüñèâíîå âîçáóæäåíèå – ãýíýòèéí õ¿÷ëýãäñýí äîãøèðîëc) Ãåáåðôðåíè÷åñêîå âîçáóæäåíèå – õ¿¿õäýðõýõ äîãøèðîëd) Íåìîå âîçáóæäåíèå – äóóã¿é äîãøèðîë

a) Ðàñòåðåííî – ïàòè÷åñêîå – ñýòãýëèéí îíãîä îðñîí äîãøèðîëªâ÷òºí îíãîä îðîõ, ìýãäýí ñàíäàðñàí åðºíõèé õºäºëãººí áàéõààñ ãàäíà ñàíäàðñàí, ìýãäñýí, þìûã

îíãîéëãîæ ÿäñàí. Ýêñòàç – ñýòãýëèéí îíãîä îðñîí õººð¿¿, áàõàðõñàí, áàÿðëàñàí, ãî¸ìñîã ¿ã õýëëýãòýé,

óðèàëàí äóóäñàí, æ¿æèãëýñýí, óðíààð ø¿ëýãëýõ (ýõ îðíîî õºãæ¿¿ëüå ã.ì). ¿ã ÿðèà, õºäºëãººíèé äîãøèðîëä îðäîã. Ýõîëàëèÿ, ýõîïðàêñèÿ äàãàëäàí èëýðíý. Ýíý áàéäàë êàòàòîíèê õºøèë áóþó õàãàñ õºøèë õýìýýõ øèíæýýð ñîëèãäîæ áîëíî.b) Èìïóëüñèâíîå âîçáóæäåíèå – ãýíýòèéí õ¿÷ëýãäñýí äîãøèðîë

ªâ÷òºíä êàòàòîíè÷åñêèå âîçáóæäåíèå áàéíà. ªâ÷òºí ãýíýò áîñîí õàðàéõ, äýðãýäýý áàéãàà õ¿íèéã ãýíýò öîõèõ, îéðîëöîî áàéãàà öààñûã ø¿¿ðýí àâ÷ óðàõ, àëü ç¿ã ðóó ãýíýò ã¿éõ, öîíõ ãýíýò õàãàëàõ çýðýã õýëáýðýýð ãýíýòèéí ¿éëäë¿¿ä õèéõ, óóð õèëýí íü áàäðàõ, ò¿ðýìãèé ¿éëäýë õèéõ, ãýíýò õºäëºõã¿é òàã çîãñîõ, òýãñíýý äàõèí óäàëã¿é äîãøèðîõ, îð÷íû õ¿ì¿¿ñèéí õýëñýí ¿ã õýëëýãèéã äàâòàõ, ýñâýë ººðºº ñàíààíààñàà ¿ã õýëëýã äàâòàí õýëýõ õýëáýð¿¿äýýð ¿éëäýë õºäºëãººí, ¿ã ÿðèàíû äîãøèðîëä ¿å ¿å îðäîã. c) Ãåáåðôðåíè÷åñêîå âîçáóæäåíèå – õ¿¿õäýðõýõ äîãøèðîë

ªâ÷òºí òýíýãä¿¿, õ¿¿õäýðõ¿¿, ä¿ðñã¿é çàí ãàðãàõ, àìàà ìóðèëçóóëàõ, í¿¿ðýý òàòâàëçóóëàõ, óòãàã¿é òà÷èãíàòàë õºõðºõ, í¿¿ðýý íóóõ, óòãàã¿é õîøèãíîõ, õàðàéæ íààäàõ, õ¿í ýëýãëýõ, îðîí äýý öîâõ÷èõ, øàëàí äýýð ºíõðºõ, ìàðçàãàíàñàí õýëýý õàçàæ ÿðèõ, àëèà ìàðçàí áàãà íàñíû õ¿¿õýä øèã äýýðõè áàéäëóóäààð äîãøèðäîã.d) Íåìîå âîçáóæäåíèå – äóóã¿é äîãøèðîë

ªâ÷òºí ¿ã ÿðèàã¿é, ýìõ çàìáðààã¿é, óòãàã¿é, çîðèëãî ÷èãëýëã¿é, ýñýðã¿¿öýë èõòýé ¿éëäýë èõòýé ¿éëäýë õºäºëãººíä àâòàí ººðòºº áîëîí áóñäàä ãýìòýë ó÷ðóóëäàã.

2. Êàòàòîíèò÷åñêèé ñòóïîð – êàòàòîíèê õºøèëªâ÷òºí õºäºëãººíã¿é áàéõ áóë÷èíãèéí õ¿÷äýë èõñýõ, äóóã¿é áîëîõ øèíæ¿¿ä õîñëîí èëýðäýã.

- Àêèíåçèÿ – õºäºëãººíã¿é áàéõ- Áóë÷èíãèéí òîíóñ ººð÷ëºãäºõ – èõýíõ òîõèîëäîëä õºøèíº.- Ìóòèçì – äóóã¿éðõýõ

Êàòàòîíèê õºøëèéã êëèíèêèéí äàðààõ õóâèëáàðóóäàä õóâààí àâ÷ ¿çäýã. a) Êàòàëåïñèÿ – óÿí õýâøèë, õºøèëb) Ýñðýãøèëòýé õºøèëc) Õºøèíãº õºøèë

a) Êàòàëåïñèÿ – óÿí õýâøèë, õºøèëªâ÷òºí õºíäëºíãèéí õ¿ì¿¿ñèéí øààðäñàí áóþó õ¿÷ýýð áèé áîëãîñîí áèåèéí õýâ áàéðëàëûã

ã¿éöýòãýýä ò¿¿íèéã óäààí õóãàöààíä õàäãàëàí õºäºëãººíã¿é áàéäàë áàéõ ýìãýã ¿çýãäýë þì. Æíü: ãàðàà ºðãº ãýõýä ºâ÷òºí ò¿¿íèéã ã¿éöýòãýí óäààí õóãàöààãààð òýð áàéðëàëûã õàäãàëàí õºäºëãººíã¿é áàéäàëä áàéäàã. Ýíý ¿çýãäýë (áóë÷èíãèéí õºøèë) ýõëýýä çàæëàõ áóë÷èíãóóäàä äàðàà íü õ¿ç¿¿, äýýä áà äîîä ¿å ìº÷í¿¿äýä äýñ äàðààëàí äàìæèí ¿¿ñäýã. Õ¿ç¿¿íèé áóë÷èí ýíý ¿çýãäýëä àâòàãäàõàä `` àãààðûí äýð`` õýìýýõ øèíæ ¿¿ñýæ ºâ÷òºíèé òîëãîé íü äýðíýýñýý õºíäèé áàéäàëä îðøäîã. ¯¿ññýí óÿí õýâøëèéí ¿çýãäýë íü ýõëýýä äîîä ìº÷èíä, õàìãèéí ñ¿¿ëä çàæëàõ áóë÷èíä îðøäîã. Áóë÷èíãóóä õºøèëä

-36-


àâòàãäñàíààñ àìíààñ ø¿ëñ ÿëãàðàí ãàðàõ, õîøóó öîðâîéõ, í¿¿ð áàòãàøèõ, àëõàà ãèøãýý îéðòîõ, áèå áàðèãäñàí (òóøèãäñàí) áàéðëàëòàé áàéõ çýðýã øèíæ¿¿ä èëýðäýã.

Ñèìïòîì Ëåñòíèöû – Óÿí õýâøèëòýé ºâ÷òºíèé ãàðûã äýýø ºðãºõºä óäààí áàéëãàíà. Òýãñíýý áóóëãàõäàà ¿å÷èëýí øàòàëñàí ìàÿãòàé ààæìààð áóóëãàíà.

Ñèíäðîì Êàïþøîêà - Þ¿äýíãèéí õàì øèíæ – ªâ÷òºí õºíæëºº ýñâýë äýýëýýðýý òîëãîéãîî íºìºð÷ í¿¿ðýý õàãàñ ãàðãàñàí áàéäàã.

Ïàññèâíîå ïîä÷èíåìîñòè (àâòîìàòè÷åññêîå) – óÿí õºøèëòýé ºâ÷òºí õ¿íèé ¿ãýíä ìàø îðîìòãîé, ¿ãýíä îðäîã. ßìàð ÷ òóøààëûã àâòîìàòààð ¿ã äóóã¿é áèåë¿¿ëíý.

b) Ýñðýãøèëòýé õºøèëªâ÷òºí á¿ðýí õºäºëãººíã¿é, õÿçãààðëàãäìàë áàéäàëä áîëîâ÷ õºíäëºíãèéí õ¿ì¿¿ñýýñ øààðäñàí

¿éëäëèéã ýñýðã¿éöýëòýéãýýð ýñðýã ¿éëäëýýð íü ã¿éöýòãýíý. Æíü: áîñ ãýõýä ñóóõ, àìàà àíãàé ãýõýä æèìèéõ ã.ì èäýâõèòýé ýñðýã ¿éëäýë õèéõèéã àêòèâíûé, øààðäëàãà áèåë¿¿ëýõã¿é ìºðòëºº ýñýðã¿¿öýõã¿é áàéõûã ïàññèâíûé ãýíý. c) Õºøèíãº õºøèë

Áèåèéí á¿õ áóë÷èíãèéí õ¿÷äýë ÷àíãàð÷ ºâ÷òºí á¿ðýí àòèéñàí áàéäàëä áóþó ¿ð õºâðºëèéí áàéäàëä øèëæèí õýâòýðò õºäºëãººíã¿é áàéíà, áîñ÷ ÷àäàõã¿é, ýâã¿é õºäºëãºâºë ÿñ õóãàð÷ áîëíî. Õàìãèéí ýõëýýä òàâõàé – õºë – õýâëèé – ãàð – õ¿ç¿¿ - í¿¿ð ãýñýí äàðààëëààð õºøèëò íü òàâèãäàíà. ªâ÷òºíä õîøóóãàà öîðâîéõ øèíæ èëýð÷ áîëíî. Îð÷èí ¿åä èéì õºøèëò õîâîð.Êàòàòîíèê õºøëèéí êëèíèêèéí õóâèëáàðóóä íü óÿí õýâøëýýñ ýñðýãøèëòýé õºøèëä, ñ¿¿ë÷èéíõýýñ

õºøèíãº õºøèëä øèëæèõ õýëáýðýýð õóâüñàí õºãæäºã. Êàòàòîíèê äîãøèðîë, õºøèëò ýýëæëýí ÿâàãäàõ ýñâýë äàãíàõ ìàÿãààð ÿâàãäàíà. ¯¿íä: Ýõîñèìïòîì èëýðíý.

- Ýõîëàëèÿ - ¿ã äàâòàõ- Ýõîïðàêñèÿ – îð÷íû õ¿ì¿¿ñèéí ¿éëäýë, õºäºëãººíèéã äàâòàõ- Ýõîìèìèÿ – í¿¿ðíèé õºäºëãººíèéã äóóðàéõ

Çàðèì êàòàòîíèêèéí ¿åä óõààí ñàðóóë, çàðèì ¿åä óõààí íü ãîë òºëºâ ç¿¿ä÷èëýí áàëàðòàíà.Óõàìñàðò óõààíû áàéäëààð êàòàòîíèê ººð÷ëºëò¿¿äèéã äîòîð íü:

1. Ëóöèäíàÿ êàòàòîíèÿ – óõààí ñàðóóë2. Îíåéðîèäíàÿ êàòàòîíèÿ – óõààí ç¿¿ä÷èëýí áàëàðòàõ ãýñýí 2 á¿ëýãò àíãèëàí ¿çäýã.

1. Ëóöèäíàÿ êàòàòîíèÿ – óõààí ñàðóóëªâ÷òºí óõààí ñàðóóë áàéíà. Ýñðýãøèëòýé õºøèë, õºøèíãº õºøèë, äóóã¿é äîãøèðëûí ¿åä èëðýíý.

2. Îíåéðîèäíàÿ êàòàòîíèÿ – óõààí ç¿¿ä÷èëýí áàëàðòàõÓõàìñàðò óõààí ç¿¿ä÷èëýí áàëàðòäàã. Ñýòãýëèéí îíãîä îðñîí äîãøèðîë, ãýíýòèéí õ¿÷ëýãäñýí

äîãøèðîë, õ¿¿õäýðõýõ äîãøèðîë, óÿí õýâøèë, õàãàñ õýâøëèéí ¿åä èëðýíý.

Õàãàñ õºøèë (ñóáñòóïîð) – êàòàòîíèê õºøëèéí ýõíèé ¿åä èëýðäýã ººð÷ëºëò þì. Ýíý íü õºäºëãººí õÿçãààðëàãäìàë áàéäàëòàé áàéõ, ÿìàð íýã õýìæýýãýýð äóóã¿é áàéõ, áèå õýâèéí áèø íýã ÿíçûí, ÷àìèí ãî¸ìñîã áàéðëàëä øèëæèõ øèíæ¿¿äýýð èëýðäýã.

ªâ÷òºí áýýöèéñýí, àì íü ¿ë ìýäýã àíãàéñàí, í¿¿ð íü áàãà çýðãèéí òîñëîãòîé áóþó áàòãàòàé, îéðõîí àëõààòàé, ø¿ëñ íü àìàíäàà öóãëàð÷ ò¿¿íèéãýý çàëãèíà, ãàð õºëèéí ¿ç¿¿ð õºõºðñºí, õ¿éòýí, ìåõàíèê õèéìýë õºäºëãººíòýé. Ãàð íü òîõîé øóóãààðàà íóãàðñàí. Ñàðâóó õàãàñ íóãàðñàí. Óÿí õºøëèéí ýõíèé ¿åä òîõèîëäîíî. Øèçîôðåíè, øèíæ òýìäãèéí ñîëèîðîë, îðãàíèê ºâ÷èí çýðãèéí ¿åä èëýðíý.

4. Óõàìñàðò óõààíÓõàìñàð ãýäýã íü àõóéí òóñãàë. Áîäèñ þìñ ¿çýãäëèéí õ¿íèé óóðàã òàðõèí äàõü òóñãàëûí èëðýë áîëîõ ñýðýë,

ìýäðýõ¿é, ñýòãýõ¿é, îé, ñýòãýë õºäëºë, äóð çîðèã, ¿éëäýë õºäºëãººí áîëîí ñýòãýöèéí áóñàä ¿çýãäë¿¿äèéí öîãöûã óõàñìàð áóþó óõàìñàðò óõààí ãýíý. Ãàäààä îð÷íûã òóñãàæ áàéãàà òóñãàëûí äýýä õýëáýð. Ýíý íü çºâõºí õ¿íä áàéíà. Ýíý íü íèéãìèéí õàðüöààíû ÿâöàä áèé áîëíî. Àìüäðàëûí ÿâöàä íèéãìèéí õàðüöààíû ÿâöàä áèé áîëäîã òàíèí ìýäýõ¿éí äýýä õýëáýð. Çºâõºí äîòîîä ìºí ÷àíàð ç¿é òîãòîîëûã ìýäýýä çîãñîõã¿é þìñ ¿çýãäëèéí øóóä èëýð÷ áàéãàà ãàäààä øèíæ ÷àíàðûã øóóä òóñãàíà. Ãàäààä, äîòîîä øèíæ ÷àíàðûí á¿õýëä íü òóñãàõûã óõàìñàð ãýíý.

Ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ, ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ õàìò áàéæ óõàìñàð ¿¿ñíý. Ãàäààä îð÷íû þìñ ¿çýãäëèéã òóñãàõ íü ïðåäìåòíîå ñîçíàíèå þì. Ñàìîñîçíàíèÿ - ººðèéãºº òàíèí ìýäýõ, Ñîçíàíèÿ ñàìîãî “ß” – þìñ ¿çýãäëýýñ ººðèéãºº ñàëãàí ìýäýð÷ áàéãààã õýëíý. Ýíý íü ººðèéí ñýòãýöèéí îíöëîã òàíèí ìýäýõ¿éí ÷àäâàð (ìýòãýë õºäëºë, çîðèã ýðìýëçýë, õóâü õ¿í) ººðèéíõºº ñýòãýöèéí áàéäëûã ìýäðýõ áàéäàë þì.

1. Ïðåäìåòíîå ñîçíàíèå – ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ¿é, ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ¿é2. Ñàìîñîçíàíèÿ – ß êîíöåïöèÿÓõàìñðûí ôèçèîëîãèéí ¿íäýñ íü áîð äàâõàðãàä àíàëèç, ñèíòåçèéí ¿éë àæèëëàãàà íü áèîõèìè, áèîôèçèê,

ìîëåêóëÿðíûé ò¿âøèíä ÿâàãäàæ áàéãàà ïðîöåññ. Óõàìñàðò óõààíû ººð÷ëºëò ªâ÷èí ýìãýãèéí óëìààñ õ¿íèé ñàðóóë óõààí ººð÷ëºãäºõèéã óõàìñàðò óõààíû ººð÷ëºëò ãýíý. Óõààí áàëàðòàõ ¿åä áîäèò þìñ ¿çýãäëèéí óóðàã òàðõèí äàõü òóñãàëûí èëðýë áîëîõ ñýðýë, ìýäýðõ¿é, îé, ñýòãýõ¿é, ñýòãýë õºäëºë, ¿éëäýë

-37-


õºäºëãººí áîëîí ñýòãýöèéí áóñàä ¿çýãäë¿¿ä àëü àëü íü íýãýí çýðãýýð, ÿìàð íýã áàéäëààð ººð÷ëºãääºã. Ãýõäýý êëèíèêèéí ïðàêòèêò íàðèéí áàãàâòàð õ¿ðýýíä àâ÷ ¿çäýã. Óõàìñàðò óõààíû ººð÷ëºëò ìàø èõ òàðõìàë ¿çýãäýë. Ñýòãýöèéí ýìíýëýãò óõàìñàðò óõààíû ººð÷ëºëò íü ìàø öººí. Õàëäâàðò, äîòðûí ýìíýëýã¿¿äýä ãîë÷ëîã ýì÷ëýãääýã. Óõàìñàðò óõààíû ººð÷ëºëò íü ñýòãýöèéí ººð÷ëºëò ó÷ðààñ îíöãîé à÷ õîëáîãäîëòîé. Èéì ºâ÷òºí ÿìàãò ÿàðàëòàé, ýð÷èìò ýì÷èëãýý øààðääàã. Îíîøëîãäâîë ýð÷èìò ýì÷èëãýý øààðäëàãàòàé. Èéì ºâ÷òºíèéã ãýð îðîí, àìáóëàòîðîîð ýì áè÷èæ ºãººä îðõèâîë ýíý íü ýì÷èéí òîì àëäàà.

Óõààí áàëàðòàëòûí êëèíèêèéí á¿ðýëäýõ¿¿í øèíæ¿¿äèéã äîòîð íü: I. Åðºíõèé øèíæ¿¿äII. ªâºðìºö øèíæ¿¿ä ãýñýí 2 á¿ëýãò õóâààí ¿çäýã.

I. Åðºíõèé øèíæ¿¿äýä: 1. Þìñ ¿çýãäëèéí çºâ òóñãàõ, òàíèí ìýäýõ ÷àäâàðàà àëäàõ øèíæ2. Áàðèìæààëàë, þìñûí áà ººðèéí óõàìñàðò óõààí àëäàõ øèíæ 3. Îéã¿éäëèéí øèíæ4. Õýâèéí áèø ñýòãýëèéí õºäºëãººí ¿¿ñýõ øèíæ5. Óõàìñàðò ¿éëäýë õºäºëãººí õýâèéí áèø áîëîõ øèíæ6. Îð÷íîîñ òóñãààðëàãäàõ øèíæ¿¿ä õàìààðàãääàã.

1. Þìñ ¿çýãäëèéí çºâ òóñãàõ, òàíèí ìýäýõ ÷àäâàðà àëäàõ øèíæÓõàìñàð áîë îáúåêòèâ åðòºíöèéí ñóáúåêòèâ òóñãàë (ä¿ð) þì. Óõààí áàëàðòàõ ¿åä îáúåêòèâ

åðòºíöèéã òóõàéëáàë õ¿ðýýëýí áàéãàà þìñ ¿çýãäëèéã çºâ òóñãàõ, òàíèí ìýäýõ ¿éë àæèëëàãàà àëäàãäàí òýäãýýðèéã ãàæóóãààð, õèé õîîñíîîð, õóâèð÷ ººð÷ëºãäñºíººð òóñãàõ, òýäãýýðèéí õîîðîíäûí õàðèëöàà õîëáîîã ñàëàíãè, òàñàðõàé, õîëáîîã¿é, àâöàëäààã¿é áàéäëààð õ¿ëýýí àâàí òýäãýýðèéí òóõàé áóðóó îéëãîõ çýðýã õýâèéí áèø ¿çýãäýë èëýðäýã. ¯¿íèé èëðýë íü þìñ ¿çýãäëèéí òóñãàõ, òàíèí ìýäýõ ¿éë àæèëëàãààíû ººð÷ëºëò áîëîõ ãàæóó òóñãàë, õèé ¿çýãäýë, áèå îð÷èí ººðäºõ øèíæ, õîëáîîã¿é ñýòãýõ¿é, äýìèéðýë çýðýã øèíæ¿¿ä þì.

2. Áàðèìæààëàë, þìñûí áà ººðèéí óõàìñàðò óõààí àëäàõ øèíæ Õ¿íèé óõàìñàð ñàðóóë áàéãààãèéí íýãýí øèíæ áîë îðîí, öàã áîëîí ººðèéí áèå ñýòãýöèéí áàéäëûã ¿íýí

çºâ áàðèìæààëàõ, ò¿¿í÷ëýí õ¿ðýýëýí áàéãàà þìñ ¿çýãäýë, ººðèéãºº çºâ óõàìñàðëàõ ÿâäàë þì. Óõààí áàëàðòàõ ¿åä îðîí, öàã, õ¿ðýýëýí áàéãàà þìñ ¿çýãäýë áîëîí ººðèéãºº áàðèìæààëàõ, óõàìñàðëàõ

÷àäâàðóóä àëäàãäñàíààñ ºâ÷òºí õàà áàéãàà, õýäýí öàã áîëæ áàéãàà, ººðºº ÿìàð áàéäàëòàé áîë÷èõîîä áàéãààãàà óõààðàõ ÷àäâàðã¿é áàéäàã. 3. Îéã¿éäëèéí øèíæ

Òóõàéí ¿åèéí þìñ ¿çýãäëèéã îéíäîî òîãòîîõ, õàäãàëàõ ÷àäâàð àëäàãääàã. Èéìä óõààí áàëàðòàëûí õóãàöààíä áîëñîí ¿éë ÿâäëûã óõààí ñàðóóë áîëñîí õîéíîî ºâ÷òºí ýðãýí ñàíàæ ÷àäàõã¿é. Æíü: ÿìàð óíààãààð, õýäèéä, õààíàõûí ýìíýëýãò, õýí õ¿ðãýñýí ã.ì àñóóäëûã óõààí ñàðóóë áîëñîí õîéíî íü ºâ÷òºíººñ àñóóõàä òýðýýð ñàíàäàãã¿é. Èéì áàéäëûã îéã¿éäëûí øèíæ ãýäýã. 4. Õýâèéí áèø ñýòãýëèéí õºäºëãººí ¿¿ñýõ øèíæ

Óõààí áàëàðòàõ ¿åä ºâ÷òºí õ¿ðýýëýí áàéãàà þìñ ¿çýãäëèéã òóõàéí ¿åä íü áàéãààãààñ íü ººðººð òóñãàõààñ ãàäíà òýäãýýðò õýâèéí áèø ñýòãýë õºäëºëèéí óðâàëààð õàíääàã. Èéìýýñ ºâ÷òºíèé í¿¿ðýíä àéõ, ãàéõàõ, ñàíäðàõ, ò¿ãø¿¿ðëýõ, áàéñàõ, ãóíèõ çýðýã õýâèéí áèø ñýòãýë õºäëºë¿¿ä èëýð÷ áîëíî. Ñýòãýëèéí ÿìàð õºäºëãººí ¿¿ñýõ íü áèé áîëñîí õèé ¿çýãäýë, ãàæóó òóñãàë, äýìèéðëèéí àãóóëãààñ õàìààðíà. 5. Óõàìñàðò ¿éëäýë õºäºëãººí õýâèéí áèø áîëîõ øèíæ

Õ¿íèé óõààí ñàðóóë ¿åä ã¿éöýòãýæ áàéãàà ¿éëäýë õºäºëãººí¿¿ä íü ÷èãëýñýí çîðèëãîòîé, äýñ äàðààëàëòàé, òîäîðõîé øàëòãààíòàé áîäîæ áîëîâñðóóëàãäñàí, òºëºâëºãäñºí çýðýã óõàìñàðò øèíæ ÷àíàðóóäûã àãóóëñàí áàéäàã. Óõààí áàëàðòàëòòàé ºâ÷òºí¿¿äèéí õèéæ áàéãàà ¿éëäýë õºäºëãººí¿¿ä íü ýìõ çàìáðààã¿é, çîðèëãî ÷èãëýëã¿é, äýñ äàðààëàëã¿é, ¿¿ñýë ãàðëûí õóâüä áóñàä õ¿ì¿¿ñò îéëãîãäîõ ãàäíûí øàëòãààíã¿é, ãýíýòèéí àâòîìàò÷ëàãäñàí ìýò áàéäàëòàé áîëæ õóâèðäàã.6. Îð÷íîîñ òóñãààðëàãäàõ øèíæ

Óõààí áàëàðòàëòààñ áîëæ ºâ÷òºí¿¿ä õ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷èíòîéãîî óõàìñàðò áàéäëààð õàðüöàõ ÷àäâàðàà àëääàã. Òýäíèé ãàäààä òºðõ íü õ¿ðýýëýí áàéãàà õ¿ì¿¿ñ áà îð÷íîîñîî á¿ðýí òóñãààðëàãäñàí, óõàìñàðò õàðüöàà òàñàðñàí, ñàëàíãè áàéäëààð òîäîðõîéëîãääîã.

Äýýð ºã¿¿ëñýí 6 á¿ëýã øèíæ á¿ãä íýãýí çýðãýýð íýã ºâ÷òºíä èëýðñýí òîõèîëäëûã óõààí áàëàðòàëò ãýæ îíîøëîäîã. Òýäãýýðèéí çàðèì íü èëðýýä, íºãºº çàðèì íü àæèãëàãäàõã¿é áàéãàà òîõèîëäîëä óõààí áàëàðòàëò áèø.

II. ªâºðìºö øèíæ¿¿äèéã õàðãàëçàí óõààí áàëàðòàëòûã äîòîð íü:1. Îãëóøåíèå – óõààí íîéðìîãëîí áàëàðòàõ2. Äåëèðèé – óõààí äýìèéðýí áàëàðòàõ3. Ñóìåðå÷íîå ïîìðà÷åíèå ñîçíàíèÿ – óõààí á¿ðèéòýí áàëàðòàõ4. Îíåéðîèä – óõààí ç¿¿ä÷èëýí áàëàðòàõ

-38-


5. Àìåíöèÿ – óõààí áóäàíãóéðàí áàëàðòàõ

Óõàìñàðò óõààíû ººð÷ëºëòèéã:1) Óõàìñàðò óõààí áàëàðòàõ øèíæ¿¿ä - ñèíäðîì ïîìðà÷åíèÿ ñîçíàíèÿ

I. ÄåëèðèèII. Îíåéðîèä

III. ÀìåíöèÿIV. ÑóìåðêèV. Îãëóøåíèå

2) Óõàìñàðò óõààí á¿ðýí àëäàõ õàì øèíæI. Îáíóáëÿöèÿ

II. ÎãëóøåíèÿIII. ÑîìíîëåíöèÿIV. ÑîïîðV. Êîìà

3) Ðàññòðîéñòâî ñàìîñîçíàíèÿI. Ðàñòåðÿíîñòü – àôôåêò íåäîóìåíèå – ñàíäðàõ òýâäýõ

II. Ðàãðóæåííîñòü – àëèâàà þìàíä á¿ðýí àâòàõIII. Äåïåðñîíàëèçàöèÿ – áèå îð÷èí ººðäºõIV. Äåðåàëèçàöèÿ – îð÷èí ººð÷ëºãäºõV. Ñóæåíèå êðóãà ñîçíàíèÿ – óõàìñàðò óõààíû õ¿ðýý íàðèéñàõ

1. Îãëóøåíèå – óõàìñàðò óõààí íîéðìîãëîí áàëàðòàõÓõàìñàðò óõààí íîéðìîãëîí áàëàðòàõ áàéäëûí á¿ðýëäýõ¿¿í õýñýã áîë ãàäààä, äîòîîä îð÷íîîñ èðæ

áàéãàà îëîí ÿíçûí öî÷ðóóëûã ìýäðýõ, òýäãýýðò öî÷ðîõ ìýäðýë ñýòãýöèéí ¿éë àæèëëàãàà ñóëðàõ ¿çýãäýë þì. Ãýðýëä ºãºõ õ¿¿õýí õàðààíû ðåôëåêñ, õàëóóí, õ¿éòýí áà ºâäºëòèéã ìýäðýõ àðüñíû ðåôëåêñ, çºâõºí ìº÷íèé áóë÷èí øºðìºñíèé ðåôëåêñ çýðýã á¿õèé ë ðåôëåêñ ¿éë àæèëëàãààíóóäûã øàëãàõàä á¿ãä ñóë óðâàëààð õàðèó ¿éëäýë ºãäºã. Îð÷íû þìñ ¿çýãäëèéã á¿äýã, òîä áèø áàéäëààð òóñãàäàã.

- Þìñ ¿çýãäýëä ºãºõ ìýäðýë ñýòãýöèéí õàðèó ¿éëäýë óäààøèðäàã. - ªâ÷òºíèé áîäîë ñàíàà, ¿ã ÿðèà, ñýòãýë õºäëºë áà ¿éëäýë¿¿ñýõ õóðä óäààøèðäàã. Òýäãýýðèéí òîî õýìæýý íü õîìñ áîëäîã.- ªâ÷òºí àñóóëòàíä ÷àíãà äóóãààð àñóóñíû äàðàà ýñâýë äàâòàí àñóóñíû äàðàà ãàíö íýã ¿ãýýð, ñóëõàí äóóãààð, óäààíààð õàðèóëò ºãäºã. - ªâ÷òºí íîéðìîã áóþó óíòàà áàéäàëä áàéäàã. - Õîðäëîãî èõòýé õàëäâàðò ºâ÷òºí¿¿ä, òàðõèíû ãýìòýë, õ¿íä õîðäëîãóóä, òàðõèíû öóñíû ýðãýëòèéí õóðö ººð÷ëºëò¿¿ä áîëîí ìýäðýëèéí ýä ýñèéí õ¿÷èëòºðºã÷èéí äóòìàãøëûí ¿åä èëýð÷ áîëíî. Ìºí óíàæ òàòàõ, óõààí á¿ðèéòýí áàëàðòàõ, óõààí àëäàõ áàéäëààñ óõààí ñàðóóë áîëîõ çàâñðûí ¿å øàòàíä àæèãëàãääàã.

2. Äåëèðèé – óõààí äýìèéðýí áàëàðòàõÓõààí äýìèéðýí áàëàðòàõ áàéäàë òîäîðõîé ¿å øàò äàìæèí õºãæäºã. Ýõíèé ¿åä:

- ªâ÷òºí¿¿äýä õ¿ðýýëýí áàéãàà þìñ ¿çýãäë¿¿ä çàíàëõèéëñýí àéìøèãòàé ç¿éëñýýð òóñãàãäàí óëìààð ò¿ãø¿¿ðëýõ, àéõ ñýòãýë ¿¿ñäýã.- Òýä òàéâàí áèø, ÿðèà èõòýé, õºäºëãººíòýé áàéäàëòàé áàéäàã. - Îð÷èí òîéðîíä áàéãàà ÷èìýý øóóãèàí, õ¿ì¿¿ñèéí õîîðîíäûí ÿðèà á¿ð ºâ÷òºíèé àíõààðëûã òàòäàã.- ªâ÷òºíèé ìýäðýë ñýòãýö õýò öî÷ðîìòãîé áàéäàëòàé áîëíî. Ãàäààä îð÷íîîñ ºã÷ áàéãàà åðèéí öî÷ðóóëóóä òóõàéëáàë õààëãà îíãîéëãîõ ÷èìýý, õîîëíû ¿íýð, õ¿¿õäèéí îðèëîõ äóó çýðýã îð÷èí òîéðîíä ¿¿ñýæ áàéãàà ¿çýãäýë þìñ ºâ÷òºíèé ìýäðýëèéã öî÷ðîîæ òàéâàí áèø, ñýòãýëèéã öî÷ðîîæ óöààðëàõ, ñàíäðàõ áàéäàëä õ¿ðãýäýã. - ªâ÷òºíèé íîéð õóëæèæ àéìøèãòàé ç¿¿ä ç¿¿äýëäýã, ýñâýë í¿äýíä àéìøèãòàé “õèé õîîñîí þì” õàðàãääàã.- ªâ÷òºí¿¿äýä ºíãºö íîéð, õàð äàðñàí ç¿¿ä øºíºæèí ¿ðãýæèëñýýð ¿¿ð öàéõ, ýñâýë ºãëºº áîëîõîä ã¿í íîéðîîð ñîëèãäîæ áîëíî. ªãëºº áîëîõîä ã¿í íîéðîîð ñîëèãäîæ áîëíî.- Íîéðíîîñ ñýðýõýä òýäýíä ñóëüäëûí õàì øèíæ àæèãëàãäàíà.

2-ð ¿å øàò:- ªâ÷íèé ïðîöåññ äààìæðàí õºãæèõºä äýýðõè øèíæ¿¿ä óëàì òîäðîõûí ÷àöóó õàðààíû ãàæóó òóñãàë, ä¿ðñíèé ãàæóó òóñãàëóóä íýìýãäýí ¿¿ñíý.- ªâ÷òºíèé í¿äýíä õàðàãäàæ áàéãàà åðäèéí þìñûí õýý óãàëç, òîëáî

-39-


áîëîí áóñàä ä¿ðñ¿¿ä àâàðãà òîì ìîãîé øèã, ¿ëãýðèéí åðòºíö øèã, àéìøèãòàé àìüòàí øèã ýñâýë åð áèøèéí ôàíòàç ç¿éë øèã õàðàãääàã. Õàðàãäàæ áàéãàà ä¿ðñíèé àãóóëàãààñ õàìààðàí ãàéõñàí, ýãä¿¿ õ¿ðñýí çýðýã áàéäëóóä òýäíèé í¿¿ðýíä èëýðäýã. - ªâ÷òºí¿¿ä àíõààðëàà ººð ç¿éë óðóó øèëæ¿¿ëýõýä ä¿ðñíèé ãàæóó òóñãàëóóä òýäíèé óõàìñàðààñ àðèëäàã.

3-ð ¿å øàò: Öààøèä ºâ÷íèé ÿâöàä ä¿ðñíèé ãàæóó òóñãàëóóä õàðààíû áîëîí áóñàä ìýäðýõ ýðõòýíèé õèé ¿çýãäë¿¿äýýð ñîëèãäîíî.

- ªâ÷òºíèé óõààí ã¿í áàëàðòàõ áîäèòîé îðøîîã¿é ÿìàð íýã áóþó õýä õýäýí ¿çýãäýë þìñûã ¿íýí áîäèò ç¿éë øèã ìýäýðñýí õàðààíû, ñîíñãîëûí áîëîí õ¿ðýëöýõ ìýäýðõ¿éí æèíõýíý õèé ¿çýãäë¿¿ä ¿¿ñýæ, îðîí öàãèéí áàðèìæààëàë àëäàãääàã. Òóõàéí ¿åä áîäèòîé áàéõã¿é õ¿í, àìüòàí, õîðõîé øàâüæ áîëîí áóñàä ¿çýãäýë þì ºâ÷òºíèé í¿äýíä õàðàãäàæ, áèåýð ã¿éæ, ãàðò òýìòðýãäýæ òýäãýýðèéí äóó, ÿðèà ÷èõýíä ñîíñîãääîã.- Õèé ¿çýãäë¿¿ä îðîé, ¿äýø, øºíèéí öàãààð òîä èëýð÷, ºãëºº ºäðèéí öàãààð á¿äýã áîëäîã. - Õèé ¿çýãäë¿¿äèéí äàãàëäàí ºâ÷òºíä àéäàñ, ò¿ãø¿¿ðëýë, äýìèéðýë áîëîí õºäºëãººíèé äîãøèðîë ¿¿ñäýã.- ªâ÷òºí í¿äýíä õàðàãäñàí, ÷èõýíä ñîíñòñîí, áèåýð ã¿éñýí, ãàðò òýìòðýãäñýí “õèé õîîñîí ¿çýãäëèéã” ¿íýí ç¿éë ãýæ èòãýí àéí ñàíäàð÷, áàéõ ãàçðàà îëæ ÿäàí íààøàà, öààøàà ã¿éõ, õàøõèðàõ, õàìãààëàõ, äîâòëîõ, íóóãäàõ çýðýã ¿éëäë¿¿ä õèéõ, ýñâýë ÿìàð íýã þì óðóó øèðòýí õàðàõ, ÿìàð íýãýíä ÷èõ òàâèí ÷àãíàõ, ÿìàð íýã þì áèåíýýñýý àâ÷ õàÿõ çýðýã õºäºëãººí¿¿ä õèéõ õýëáýðýýð äîãøèðäîã. Óã 3-ð ¿å øàò õýäýí õîíîã ¿ðãýæèëýýä, ÿâààíäàà ñóëüäëûí õàì øèíæýýð ñîëèãääîã. - Õààÿà, ìýäðýëèéí õîðäëîãî èõòýé õàëäâàð, õîðäëîãî áîëîí äîòîð ýðõòýíèé ºâ÷í¿¿äèéí ¿åä óõààí áàëàðòàëòûí 3-ð ¿å øàò íü øèâíýý äýìèéðýí áàëàðòàõ áàéäàë (ìóññèòèðóþøèé äåëèðèè) áóþó ìýðãýæëèéí äýìèéðýí áàëàðòàõ (ïðîôåññèîíàëüíûé äåëèðèè) õýìýýõ øèíæýýð ñîëèãääîã. Ýíý ¿åä ºâ÷òºíèé áèå ñýòãýöèéí áàéäàë ýðñ äîðîéòîæ õ¿íä õîðäëîãîä íýðâýãääýã. - Øèâíýý äýìèéðýí áàëàðòàõ áàéäëûí ¿åä ºâ÷òºí ãàäààä îð÷íû öî÷ðóóëä õàðèó óðâàë ºãºõ ÷àäâàðàà àëäàí çºâõºí îðíûõîî õ¿ðýýíä íýã ÿíçûí, óòãàã¿é õºäºëãººí¿¿äèéã ¿éëäýæ, àìàíäàà óòãà õîëáîîã¿é ¿ã øèâíýõ áóþó áóâòíàí ÿðüäàã. ªâ÷íèé òºãñãºëèéí ¿å øàòàíä áóë÷èí òàòàëäàõ, óõààí àëäàõ øèíæ¿¿ä íýìýãäýí èëýð÷ áîëíî. - Ìýðãýæëèéí äýìèéðýí áàëàðòàõ áàéäëûí ¿åä ºâ÷òºí ìºí ë îðíûõîî õ¿ðýýíä ìýðãýæëèéí ¿éëäë¿¿äèéã àâòîìàòààð ¿éëääýã. Æíü: ìàøèíû áè÷ýý÷ ìàøèíààð þì áè÷èõ, íÿãòëàí áîäîã÷ ñàìïèíä òîî áîäîõ, òîãîî÷ õóòãààð þì îãòëîõ ìýòèéí õºäºëãººí¿¿äèéã áàéí áàéí ¿éëääýã. - Õóðö öî÷ìîã õàëäâàðò ºâ÷í¿¿äèéí ýõýí ¿åä áóþó èõ õàëóóðàõ, õóðö õîðäëîãîä íýðâýãäýõýä, àðõèíû öî÷ìîã ñîëèî, çàðèìäàà òàðõèíû ãýìòëèéí ¿åä èëýð÷ áîëíî.

3. Ñóìåðå÷íîå ïîìðà÷åíèå ñîçíàíèÿ – óõààí á¿ðèéòýí áàëàðòàõÓõààí á¿ðèéòýí áàëàðòàõ áàéäàë áîë ãýíýò ýõýëæ áîãèíî õóãàöààãààð áóþó õýäýí ìèíóòààñ õýäýã

öàã õîíîãîîð ¿ðãýëæèëýýä ýõýëñýí øèãýý ãýíýò àðèëäàã ñýòãýöèéí ò¿ð çóóðûí õóðö ýìãýã þì. - ªâ÷òºí îð÷íîî áàðèìæààëàõ áóþó óõààðàõ ÷àäâàðàà àëäàí àéìøèãòàé ñýòãýãäëèéã òºð¿¿ëñýí õèé ¿çýãäýë, ãàæóó òóñãàë, áèå îð÷èí ººðäºõ áàéäàë, ìºðäºãäºõ äýìèéðýë áîëîí àéäàñ ò¿ãø¿¿ðëýëä àâòàí õ¿ðýýëýí áàéãàà þìñ ¿çýãäëèéã çàíàëõèéëñýí äàéñàí ìýòýýð òóñãàí îð÷íû õ¿ì¿¿ñ óðóó ãýíýò äàéðàí äîâòëîõ, òýäíèéã àëàí õÿäàõ, ýä þìñûã ýâäýí ñ¿éòãýõ, óòãàã¿é ¿ã õýëýí õàøãèðàõ çýðýã õýëáýðýýð õºäºëãººíèé äîãøèðîëä îðæ íèéãýìä àþóëòàé õýðýã ¿éëäýæ áîëíî. Íèéãýìä àþóëòàé ¿éëäýë íü õýëáýð, àãóóëãààðàà õàìãèéí àéìøèãòàé, õàðãèñ äîãøèí, åð áèøèéí øèíæ ÷àíàðòàé áàéäàã. - Äîãøèðëûí ¿åä áîëñîí ¿éë ÿâäàë, õèéñýí õýðýã, õýëñýí ¿ãýý ºâ÷òºí ýð¿¿ë áîëñîí õîéíîî ýðãýí ñàíàäàãã¿é. - Ò¿¿í÷ëýí õèé ¿çýãäýë, ãàæóó òóñãàë, äýìèéðýë áîëîí àéäàñ, ò¿ãø¿¿ðýë èëðýõã¿é, çºâõºí ººðèéí óõààíã¿é ìýãäýí çóãòààõ, òººðºí ÿâàõ, àâòîìàò õºäºëãººí ¿éëäýõ, íîéðîí äóíäàà ñýðýëã¿é áîñîæ ÿâàõ çýðýã ¿éëäýë, õºäºëãººí õèéñíýý ºâ÷òºí óõààí ñàðóóë áîëñíû äàðàà ýðãýí ñàíàäàãã¿é. - Ýïèëåïñè, òàðõèíû öóñíû ýðãýëòèéí õóðö ººð÷ëºëò, ìýäðýëèéí îðãàíòê ºâ÷í¿¿¿äèéí ÿâöàä èëýð÷ áîëíî.

4. Îíåéðîèä – óõààí ç¿¿ä÷èëýí áàëàðòàõ Óõààí ç¿¿ä÷èëýí áàëàðòàõ ¿åä ºâ÷òºí ôàíòàç àãóóëãàòàé ãàæóó òóñãàë, õèé ¿çýãäýë, áèå îð÷èí

ººð÷ëºãäºõ áàéäàë áîëîí õóâèëàõûí äýìèéðýëä àâòàí îð÷íîîñîî òóñãààðëàãääàã.- Îð÷èí òîéðíûã óõààðàõ áàðèìæààëàë õî¸ðäìîë øèíæ ÷àíàðòàé áîëæ ºâ÷òº¿¿ä ººðñäèéãºº çàðèìäàà ýìíýëýãò áóþó ãýðòýý çàðèìäàà íàð ñàðàí äýýð áóþó ººð áóñàä åðòºíö äýýð áàéãààãààð áàðèìæààëäàã.

-40-


- Çàðèì ºâ÷òºí õ¿ðýýëýí áàéãàà îð÷íîî åð áèøèéí ôàíòàç åðòºíö øèã òóñãàí, ººðñäèéãºº åð áèøèéí àâúÿàñ áèëýãòýé õ¿ì¿¿ñ áîëîí õóâèðñíààð ìýäýð÷, ººðñäºº îãòîðãóéí õºëºã æîëîîäîí òèâ äýëõèé, ñàíñàð õîðâîî, ãàðèí õîîðîíä àÿëàí, ãàçàð äýëõèéí òîì òîì, íàð, ñàð, ¿ëãýðèéí îðîíä î÷èæ, ìàíàé ãàðèã, ººð åðòºíöèéí òºëººëºã÷èä, äýëõèé äàÿàð íýð íü öóóðàéòñàí ýðäýìòýí ìýðãýäòýé óóëçàí á¿õ õ¿í òºðºëõòíèé òóñûí òóëä à÷ õîëáîãäîë á¿õèé ò¿¿õýí ÷óõàë ¿éë ÿâäëóóäûã çîõèîíã áàéãóóëæ, ò¿¿íä øèéäâýðëýã÷ ¿¿ðýã ã¿éöýòãýã÷ýýð îðîëöîæ áàéãààãààð òºñººëäºã. - Íºãºº çàðèì ºâ÷òºí õ¿ðýýëýí áàéãàà áîäèò åðòºíöèéã õóâèð÷ ººð÷ëºãäºí á¿õ íèéòèéã õàìàðñàí àþóë ñ¿éðýë, ãàðèã õîîðîíäûí ìºðãºëäººí, ãàëò óóëûí äýëáýðýëò, ãàçàð õºäëºë, äàéí òóëàëäààí, ñàÿ ñàÿ õ¿ì¿¿ñèéí ¿õýë áîëæ áàéãàà ìýòýýð ìýõëýí, ººðñäèéãºº òýäãýýð ¿éë ÿâäàëóóäàä áèåýð îðîëöîí çîâæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñ áóþó äàÿí äýëõèéä íýð íü òîäîðñîí áààòðóóä îëîí õóâèðñàí ìýòýýð òºñººëäºã. - ªâ÷òºí¿¿äèéí ñýòãýö óõàìñðûí õ¿ðýýíä áèé áîëñîí ôàíòàç àãóóëãàòàé ãàæóó òóñãàë, õèé ¿çýãäýë áîëîí ñýòãýö ýìãýãèéí áóñàä øèíæ¿¿äèéí ñýäýâ, àãóóëãààð õàìààðàí òýäýíä çàðèìäàà ñýòãýëèéí îíãîä îðñîí áàéäàë, çàðèìäàà ýðãýëçýí ãàéõñàí, ýñâýë ñàíäàðñàí òýâäñýí áàéäàë, çàðèìäàà ñýòãýëèéí ò¿ãø¿¿ðëýñýí áàéäàë èëýð÷ áîëíî. - ªâ÷òºí¿¿äèéí ãàäààä òºðõ áàéäàë ººð÷ëºãäºæ áîëíî. Õààÿà áîäîëä àâòñàí áàéäàëä èõýíõäýý òóõàéí ¿åèéí ñýòãýöèéí äîòîîä åðòºíöèéí àãóóëãàä òîõèðñîí ¿éëäýë õºäºëãººí õèéõ øèíææ¿¿ä èëýð÷ áîëíî. - Óõààí ç¿¿ä÷èëýí áàëàðòàõûí óõààí äýìèéðýí áàëàðòàõààñ ÿëãàí îíîøëîíî.

Óõààí ç¿¿ä÷èëýí áàëàðòàõ Óõààí äýìèéðýí áàëàðòàõ Òýä åðèéí àìüäðàëä áàéäàãã¿é, ÿìàð íýã áóþó õýä õýäýí ôàíòàç ¿éë ÿâäàëä ººðñäèéí áèåýð øèéäâýðëýõ ¿¿ðýã ã¿éöýòãýã÷ýýð îðîëöîæ áàéãàà “îðîëöîã÷èä” ìýòýýð ººðñäèéãºº òºñººëäºã.

ªâ÷òºí ÿìàð íýã òîäîðõîé îðîí çàéä, æèøýýëáýë: áàéøèíãèéí õàíàí äýýð àìüäðàëä òîõèîëääîã ÿìàð íýã áóþó õýä õýäýí ¿çýãäýë þìñûã í¿äýýð ¿çýæ ÷èõýýð ñîíñîæ áàéãàà “¿çýã÷èä” ìýòýýð ººðñäèéãºº ìýäýðäýã.

- ¯åëýõ ÿâöòàé øèçîôðåíè, òàðõèíû öóñíû ýðãýëòèéí õóðö ººð÷ëºëò¿¿ä, øèíæ òýìäãèéí ñîëèîðîë çýðãèéí ¿åä èëýðíý.

5. Àìåíöèÿ – óõààí áóäàíãóéðàí áàëàðòàõ- ªâ÷òºí óóðàã òàðõèíä òóññàí þìñ ¿çýãäýëä àíàëèç, ñèíòåç õèéõ ÷àäâàðàà àëääàã. - Òýä ãàäààä, äîòîîä îð÷íîîñ õ¿ëýýí àâñàí ìýäýýëë¿¿ä áóþó þìñ ¿çýãäëèéã á¿ðýëäýõ¿¿í õýñãýýð íü çàäëàí ñýòãýõ, òýäãýýðèéã á¿ðä¿¿ëýã÷ ýëåìåíò¿¿äèéã íýãýí á¿õýë áîëãîí íýãòãýí ñýòãýõ ÷àäâàðã¿é áàéäàëä áàéäàã. - ¯¿íòýé õîëáîãäîí ºâ÷òºí¿¿äýä õîëáîîã¿é ñýòãýõ¿é áîëîí äýñ äàðààëàëã¿é õºäºëãººí¿¿ä ¿¿ñäýã. - Òýä õîîðîíäîî õîëáîîã¿é ¿ã, õýëëýã òàñðàëòã¿é ÿðèõûí ÷àöóó îðíûõîî õ¿ðýýíä äýñ äàðààëàëã¿é, òîäîðõîé óòãàã¿é, ýìõ çàìáðààã¿é õºäºëãººí¿¿äèéã öàã ¿ðãýëæ ¿éëääýã. - ªâ÷òºí¿¿äèéí ÿðüæ áàéãàà ¿ãí¿¿äèéí óòãàíä òîõèðñîí ñýòãýëèéí õºäºëãººí¿¿ä òýäíèé í¿¿ðýíä èëýðäýã. ªâ÷òºí¿¿äýä ñýòãýë ¿éìýðñýí áàéäàë èëýð÷ áîëíî. Òýäíèé í¿¿ðíèé õºäºëãººí¿¿ä ãàéõñàí, ñàíäàðñàí, òººðñºí õàðöààð òîäîðõîéëîãääîã.- ªâ÷òºí îð÷íû þìñ ¿çýãäë¿¿äýä áîëîí ººðñäèéí áèå ñýòãýöèéí áàéäëûã óõààð÷ ÿäàí õ¿ðýýëýí áàéãàà õ¿ì¿¿ñò õàíäàí ýðãýí òîéðîí þó áîëæ áàéíà âý? Õààíà èð÷èõýýä áàéíà âý? Çýðýã àãóóëãàòàé, îð÷íîî áîëîí ººðèéãºº òàíèí ìýäýõòýé õîëáîãäñîí àñóóäëóóä áàéí áàéí òàâüäàã. - Õèé ¿çýãäýë, ñèñòåì÷ëýëã¿é äýìèéðýë ¿¿ñ÷ áîëíî. - ªâ÷òºí¿¿äýä õîðäëîãûí øèíæ¿¿ä òîä èëðýõèéí ÷àöóó òóðæ ýöñýí, ñóëüäàæ ÿäàðñàí áàéäëóóä àæèãëàãääàã. - Õîðäëîãî èõòýé õàëäâàðò ºâ÷í¿¿ä, òºðñíèé äàðààõ ñîëèîðîë, õ¿íä õîðäëîãóóä áîëîí áèå ñýòãýöèéã ñóëüäààí ÿäðààäàã õîðäëîãî èõòýé äîòîð ýðõòíèé ºâ÷í¿¿äèéí ÿâöàä èëýð÷ áîëíî.

-41-


Ñýòãýöèéí ýìãýãèéí õàì øèíæ¿¿äÏñèõîïàòîëîãè÷åñêèå ñèíäðîìû

Ñèíäðîì ãýäýã íü ýìãýã æàìûí õîëáîîòîé õî¸ð áà ò¿¿íýýñ äýýø øèíæ¿¿ä õàìò õàâñðàí èëðýõèéã õýëíý. Íýã õàì øèíæèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä õî¸ð áàé ò¿¿íýýñ äýýø øèíæ áàéæ áîëíî. Íýãäìýëýýð íýã õàì øèíæ áîëæ èëýðíý. Õàì øèíæèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä îðæ áàéãàà øèíæ ººð õîîðîíäîî çààâàë ýìãýã æàìûí õîëáîîòîé íýã øèíæ íü íºãººãºº íºõöºëä¿¿ëæ áèé áîëãîíî.

- Ýíý á¿ðýëäýõ¿¿íä îðæ áàéãàà øèíæ íü ººð õîîðîíäîî áèå áèåý íºõöºëä¿¿ëýí òýíö¿¿ëíý. - Íýã íü äàâàìãàéëñàí áàéäàëòàé íºãºº øèíæ¿¿ä íü îðøèí òîãòíîõ ¿íäýñã¿é áàéæ áîëíî. - Õàì øèíæèéí á¿ðýëäýõ¿¿íä îðæ áàéãàà øèíæ¿¿ä õàðèëöàí áèå áèåý íºõöºëä¿¿ëýõýýñ ãàäíà ººð

õ¿ðýýíèé áóþó ººð õ¿ðýýíèé áóþó ááð á¿ëãèéí øèíæ¿¿ä îðñîí áàéæ áîëíî.Íýã íü íºãººãºº íºõöºëä¿¿ëæ, ýìãýã æàìûí õîëáîîòîé õî¸ð áà ò¿¿íýýñ äýýø òîîíû øèíæ¿¿ä íýãýí çýðãýýð íýãäìýë

áàéäëààð èëðýõèéã õàì øèíæ ãýíý.

1. Õèé ¿çýãäýë – äýìèéðëèéí õàì øèíæÃàëëþöèíàòàðíî – áðåäîâîé ñèíäðîì

Õèé ¿çýãäýë áà äýìèéðëèéí øèíæ¿¿äýýñ òîãòîíî.1. Çàðèì òîõèîëäîëä äàí ãàíö õèé ¿çýãäýë2. Çàðèìäàà äàí ãàíö äýìèéðëýýñ á¿ðäñýí áàéõ3. Õèé ¿çýãäýë áà äýìèéðëýýñ àëü àëèíààñ íü òîãòîõ

Õàðüöàà íü ÿíç á¿ð áàéæ áîëîõ ó÷ðààñ õóâààíà.1) Ãàëëþöèíîç – òîãòîíãîøñîí õèé ¿çýãäýë2) Ïàðàíîÿëüíûé ñèíäðîì – ñèñòåì÷ëýãäñýí äýìèéðëèéí õàì øèíæ3) Ãàëëþöèíàòàðíî – ïàðàíîéäíûé ñèíäðîì4) Êàïãàðûí õàì øèíæ5) Ñèíäðîì Êàíäèíñêî-Êëåðîìáî6) Ïàðàôðåíûé ñèíäðîì

1. Ãàëëþöèíîç – Òîãòîíãîøñîí õèé ¿çýãäýëÄàí ãàíö õèé ¿çýãäëýýñ á¿ðäñýí õàì øèíæ.

1) Õèé ¿çýãäë¿¿ä íü ìàø îëîí òîîíû õèé ¿çýãäë¿¿ä òàñðàëòã¿é çîãñîî çàéã¿é ¿¿ñíý. Óäààí õóãàöààíä ¿ðãýëæèëíý.

2) Íýã àíàëèçàòîðûí õ¿ðýýíä 3) Óõààí íü ñàðóóë áàéíà.

Òàñðàëòã¿é ãýäýã íü îëîí öàãààð, îëîí õîíîãîîð ¿ðãýëæèëíý (òîãòîíãîøñîí). Äàí ãàíö õàðàà ñîíñãîëûí ãýäãèéã õàðãàëçàí:

- Çðèòåëüíûé ãàëëþöèíîç- Ñëóõîâûé ãàëëþöèíîç- Òàêòèëíûé ãàëëþöèíîç- Âêóñîâîé ãàëëþöèíîç- Âèñöåðàëüíûé ãàëëþöèíîç ã.ì àíãèëíà.

-42-


1. Èñòèííûé ãàëëþöèíîç2. ÏñåâäîãàëëþöèíîçÃîë íü óõààí ñàðóóë áàéíà. Õóðö ¿åäýý õèé ¿çýãäëèéã äàãàëäàí ÿíç á¿ðèéí øèíæ òýìäýã èëýð÷ áîëíî. ¯¿íä:

àéäàñ, ò¿ãø¿¿ð, ñýòãýë ¿éìðýí ñàíäðàõ, õî¸ðäîã÷ ìýäðýõ¿éí äýìèéðýë ¿¿ñ÷ áîëíî. Àðõàãøñàí ¿åäýý õèé ¿çýãäýëäýý äàñàæ äàãàëäàí èëýð÷ áàéãàà øèíæ òýìäã¿¿ä íü àðèëäàã.

Ñëóõîâûé ãàëëþöèíîç - ºâ÷òºíèé ÷èõýíä îëîí õîíîã, îëîí ñàðààð, öººí òîõèîëäîëä îëîí æèëýýð õèé õîîñîí ç¿éë ñîíñîãäîíî. Èñòèííûé áà ïñåâäî ãàëëþöèíàöèé ñîíñîãäîíî. Òàíüäàã, òàíüäàãã¿é áàéíà.

Ñîíñãîëûí õèé ¿çýãäëèéí õàì øèíæèéí íýã òóñãàë íü:- Èëëþçîðíûé ãàëëþöèíîç - ºâ÷òºí îëîí õîíîãîîð, îëîí öàãààð ñîíñãîëûí àìàí ÿðèàíû ãàæóó òóñãàë áèé áîëíî. Îð÷èí

òîéðîíäîî áàéãàà õ¿ì¿¿ñèéí áîäèòîé ÿðüæ áàéãàà ÿðèàã ººðèéãºº ìóóëñàí, çýìëýí áóðóóøààñàí, çàíàë õèéñýí ÿðèà ìýòýýð õ¿ëýýæ àâíà. ªâ÷òºí ººðò íü òààëàìæã¿é þì ñîíñîãäîæ áàéãàà ó÷èð àéñàí, ñàíäàðñàí, òýâäñýí áàéäàëòàé. Ýõíèé ¿åä ýíý íü çààâàë èëýðíý. Èéì ãàëëþöèíîç ÿâààíäàà ñîíñãîëûí æèíõýíý õèé ¿çýãäëýýð ñîíñîãäîæ áîëäîã. Ýíý ¿åä ºâ÷òºíèé ÷èõýíä õèé õîîñîí äóó îëîí öàã, õîíîã, îëîí æèëýýð ñîíñîãäîíî. ßâààíäàà ïñåâäîâåðáàëüíûé ãàëëþöèíîç èëýðíý. Õóóðàì÷ ñîíñãîëûí õèé ¿çýãäëèéí õàì øèíæ ãèïíîòè÷åñêèé ñëóõîâîé ãàëëþöèíîç ýñâýë èñòèííûé ãàëëþöèíîç, ïñåâäîâåðáàëüíûé ãàëëþöèíîç èëýðíý.

Çðèòåëüíûé ãàëëþöèíîç - ºâ÷òºí îëîí öàã, îëîí õîíîã, îëîí ñàð, æèëýýð õèé õîîñîí ç¿éë ìàø îëîí òîîãîîð õàðàãäàõûã õýëíý. Îíöëîã íü óóðàã òàðõèíä ãîëîìòîò ººð÷ëºëò áèé áîëñîíòîé õîëáîîòîé. Æèíõýíý – õóóðàì÷, òîì – æèæèã, õºäºëãººíòýé – õºäºëãººíã¿é ã.ì.

- Øàðëÿ-Áîííåãèéí õèé ¿çýãäëèéí õàì øèíæ – XVIII çóóíä Ôðàíöûí áàéãàëü ñóäëàà÷ Áîííå ýöýã íü 89 íàñòàéäàà êàòàðàêòòàé áàéñàí áºãººä õàðààíû õèé ¿çýãäýëòýé áîëñîí. Æèíõýíý ýíãèéí õèé ¿çýãäýë áàéñàí. Õîæèì íü çààâàë êàòàðàêòòàé áèø, äóíä ÷èõíèé ¿ðýâñëèéí ¿åä ýíãèéí æèíõýíý õèé ¿çýãäýë èëýð÷ áàéãààã ñóäàëñàí. Ýðäýìòýä ñ¿¿ëä íü í¿ä áîëîí ÷èõíèé ýìãýãòýé õ¿ì¿¿ñò õàðààíû ýíãèéí æèíõýíý õèé ¿çýãäýë ¿¿ñäýãèéã ñóäàëæ Øàðëÿ-Áîííåãèéí õèé ¿çýãäëèéí õàì øèíæ ãýæ íýðëýñýí.

- Ëèðìèòòàãèéí õèé ¿çýãäëèéí õàì øèíæ – õàðààíû ýãýë õèé ¿çýãäýë ãýðýë, ãýãýý, î÷, îëîí òîîíû ºíãºã¿é, õýìæýýãýýðýý æèæèã, õèé õîîñîí õ¿í, àìüòàä ¿çýãäýíý. Ìàø èõ õºäºëãººíòýé. Ãîë òºëºâ ¿äýø øºíèéí öàãààð îëîí ñàð æèëýýð ¿çýãäýíý. Ýõëýýä àéæ ñàíäàðíà. Ñ¿¿ëäýý äàñàæ ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàíà. Äóíä òàðõè, ïåäèêóë, 4-ð õîâäëûí ýìãýã öî÷ðîëûí ¿åä ¿¿ñíý.

- Òàêòèëüíûé ãàëëþöèíîç – àðüñíû õèé ¿çýãäëèéí õàì øèíæ. Àðüñàí äýýð, äîòîð ÿìàð íýã ç¿éë áàéíà ãýæ îëîí äîëîî õîíîã, ñàð, æèëýýð ¿ðãýëæèëýí ìýäðýãäýíý. Æíü: õîðõîé

áàéíà ãýæ ìýäðýãäýíý. - Èêâîìûí – îíöãîé äýìèéðýë – àðüñíû ºâ÷íèé äýìèéðýë. Áîäèòîé îðøîîã¿é ÿìàð íýã ç¿éë àðüñàí äýýð íü, äîòîð íü

áàéðëà÷èõààä ã¿éãýýä, õàçààä, èðâýãí¿¿ëýýä, ìààæààä áàéõ øèã ìýäðýãäýíý. Õà÷èã, áººñ, öîõ ã.ì. Àðüñ ñàëñòàä íü îðîãíîîä áàéíà ãýæ ¿çäýã. Ãàëëþöèíîç èëýð÷ áîëíî. ªòëºëò, øèçîôðåíè ã.ì ºâ÷íèé ¿åä îëîí õîíîã, æèëýýð ¿íýðòýõ, áàéðëàõ – àëêîãîëüíûé ãàëëþöèíîç, øèçîôðåíè, ñèôèëèòè÷åñêèé ã.ì ºâ÷íèé ¿åä èëýðíý.

2. Ïàðàíîÿëüíûé ñèíäðîì – ñèñòåì÷ëýãäñýí äýìèéðëèéí õàì øèíæÕèé ¿çýãäýëã¿é äýìèéðëèéí õàì øèíæ, ñèñòåìàòèçèðîâàííûé,

Àíõäàã÷ äýìèéðë¿¿ä - Ýêñïàíñèâíûé – ýéôîðèÿ, ãèïîìàíèÿ - Ìºðäºõ á¿ëãèéí äýìèéðýë - Çîõèîí á¿òýýõèéí äýìèéðýë. Óõààí ñàðóóë, ÿâö àðõàã.

Ïàðàíîÿíûé ñèíäðîì - îñòðûé- õðîíè÷åñêèé

Áðåä ïðåñëåäîâàíèÿ - Áðåä îòðàâëåíèÿ- Áðåä óøåðáà- Áðåä ðåâíîñòè- Áðåä êîëäîñòâà

Ìºðäºõ á¿ëãèéí äýìèéðýë - Õèé ¿çýãäýëã¿é ºâ÷òºí ìºðäºõèéí äýìèéðýëòýé áàéäàã. Ïðåñëîäóåìûå - ïðåñëåäîâàòåëÿìè - Ìºðäºã÷ºº ìºðäºæ áàéãàà õ¿í. ªºðèéã íü ìºðäºæ áàéíà ãýæ ¿çýýä

àéíà. Ñèñòåìòýé ìºðäºæ áàéãàà õ¿í íü 1 – 2 – 3 á¿ëýã ìàôè áàéíà. Áðåä îòðàâëåíèå – ñèíåñòîïàòèÿ áàéõã¿é. Ãàëëþöèíàöèè áàéõã¿é. ßíç á¿ðèéí ç¿éëä õîðäîæ áàéíà.

Ñèñòåìòýé óòãà ó÷èðòàé áàéíà. Áðåä ðåâíîñòè – ïàðòíåðîî õàðäàæ ìºðäºíº. Òðåâîãè, ñòðàõ, ðàñòåðÿííîñòü èõ èëýðäýã. ¯¿íèéã

Ïàðàíîéäíûé áðåä ãýíý. Áðåä óøåðáà - ªâ÷òºí ººðò íü ÿìàð íýã ãàðç õîõèðîë ó÷ðóóëæ áàéãàà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèëòýé

áàéäàã. ßìàð íýãýí ýòãýýä, ÿìàð íýãýí àðãààð èíãýæ áàéíà ãýäýã. Ìºðäºõ á¿ëãèéí äýìèéðëèéã Ïàðàíîÿëüíûé áðåä ãýäýã.

Ïàðàíîÿëüíûé ñèíäðîì òîäîðõîé ¿å øàò äàìæèí ÿâàãäàíà. Àíõ Áîëèíñêèé òîäîðõîéëñîí. ¯å øàò íü: 1. Áðåäîâîå íàñòðîåíèå

2. Áðåäîâîå âîñïðèÿòèå3. Áðåäîâîå òîëêîâàíèå

-43-


4. Êðèñòàëèçàöèÿ áðåäà5. Èñ÷åçíîâåíèÿ áðåäà

I. Äýìèéðëèéí çàí ñýòãýë - ºâ÷òºíèé ñýòãýë ¿éìýð÷, ò¿ãø¿¿ðëýæ, áîëçîøã¿é àéäàñ õýäýí õîíîã, õýäýí öàã ¿ðãýëæèëíý. Àþóë ñ¿éðýë, ãàé ãàìøèã àñóé ìýò çºí ñîâèí ¿¿ñíý.

II. Äýìèéðëýý ìýäðýõ - ¿éìýðñýí, ò¿ãøñýí ñýòãýëýý òîäîðõîé îáúåêòòîé õîëáîæ ¿çíý. III. Äýìèéðëýýð òàéëáàðëàõ - ºâ÷òºí òîäîðõîé îáúåêòûã (õ¿í) äýìèéðëýýð áóþó áóðóóãààð òàéëáàðëàæ, ìºðäºæ,

òàãíàæ, õîðëîõ ãýæ áàéíà ãýñýí áîäîë òºðíº.IV. Äýìèéðýë òîäðîõ ¿å – ìºðäºæ, õàðäñàí ç¿éëýý áàòàëæ, íîòîëæ õàðüöàíãóé óäààí ¿ðãýëæèëíý. V. Ñàðíèõ, àðèëàõ ¿å - ºâ÷èí íààøèëæ áîëíî. Ýñâýë äààìæèð÷ ¿ðãýëæèëíý.

Èïîõîíäðè÷åñêèé áðåä, äèñìîðôîìàíèÿ íü ïàðàíîÿëüíûé ñèíäðîì òºñòýé. Ýäãýøã¿é õ¿íä ºâ÷òýé áîëëîî ãýñýí èòãýë ¿íýìøèë àíõäàã÷ààð ¿¿ñíý. Äèñìîðôîìàíèÿ - ººðèéãºº ìóóõàé áèåòýé, öàðàéòàé ã.ì áîäîõ. ¯¿íäýý èòãýæ àôôåêòèâíûé áàéäëóóä èëýðíý. Ãàíö áîëîí îëîí ñýäýâòýé áàéíà.

Ýêñïàíñèâíûé áðåäÁðåä âåëè÷èÿ - Áðåä ðåôîðìàòîðñòâî

- Áðåä èçîáðåòåíèÿ- Áðåä âåëè÷èÿ- Áðåä âûñîêîãî ïðîéñõîæäåíèÿ- Áðåä ýðîòè¸åñêèé ëþáîâíûé- Áðåäìîíîòåìàòè÷åñêèé ñóòÿæíûé

¯¿íèéã ñâåðõöåííûé èäåéãýýñ ÿëãàõàä õýö¿¿. Ãîë íü áîäèò ç¿éë äýýð òóëãóóðëààã¿é áàéäàã.

3. Ãàëëþöèíàòàðíî – ïàðàíîéäíûé ñèíäðîìÕèé ¿çýãäýë, äýìèéðýë õî¸ðîîñ á¿ðäýíý. Ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ¿éí ººð÷ëºëò, ãàæóó òóñãàë, õèé ¿çýãäýë èëýð÷

áîëíî. ÑÊÊ-ä ìºí ñèíäðîì Êàïãàðà èëýð÷ áàéâàë ýíý îíîøèéã òàâèõã¿é. Îíöãîé èëðýë íü ÑÊÊ.

4. Êàïãàðûí õàì øèíæ1923 îí àíõ òîäîðõîéëñîí. “Ãàëçóó õóóðàì÷ òóñãàí òàíèõã¿é” ãýäýã íýðòýé áè÷ñýí. Ãýòýë “õóóðàì÷ààð

òàíèõã¿é ãàæóó òóñãàëä” èæèëñýõ, èíòåðìåòàìîðôîç ñèíäðîì, Ôðåãîëà íýãääýã áîëîõûã ýðäýìýä ìýäýæ ñ¿¿ëä íü ñèíäðîì Êàïãàðà ãýæ íýðëýñýí.

1) Õóóðàì÷ààð òàíèõóéí ãàæóó òóñãàë2) Èæèëñýõèéí äýìèéðýë ýåðýã áà ñºðºã3) Ñèìïòîì Ôðåãîëà4) Èíòåðìåòàìîðôîçà5) Ïñèõè÷åñêèé àâòîìàòèçì ªºð õîîðîíäîî õîëáîîòîé íýã íü íºãººãºº íºõöºëä¿¿ëñýí äàðààõ 5 øèíæ òýìäýã íýã çýðãýýð èëðýõèéã

Êàïãàðûí õàì øèíæ ãýíý. 1) Õóóðàì÷ààð òàíèí ìýäýõ¿éí ãàæóó òóñãàë – ñèìïòîì ëîæíûõ óçíàâàíèåªâ÷òºí ººðòºº õàíäàæ áàéãàà õ¿ì¿¿ñèéí áóðóóãààð òàíèí ìýäýõã¿éäýíý. Òàíüäàã õ¿íýý òàíèõã¿é,

òàíèõã¿é õ¿íýý òàíüäàã ã.ì. Òàíèõã¿é õ¿íýý àíäóóð÷ òàíèíà. Êàïãàðûí õàì øèíæèéí ¿åä èëýð÷ áàéãàà õóóðàì÷ààð òàíüæ áàéãàà. Ýíý ¿çýãäëýý ç¿ñýý õóâèðãàñàí, áàã ºìññºí õ¿í ººðò íü ÿìàð íýã õîëáîîòîé ãýæ ¿çýæ áàéâàë ¿¿íä õàìààðóóëíà. ªºðò íü õàìò 1-2 õ¿í áàéãàà ãýâýë áðåä äâîéíèêà ãýäýã. Ýíý øèíæ íü áðåä îòðèöèöàòåëüíîãî äâîéíèêà, áðåä ïîëîóèòåëüíîãî äâîéíèêà þì.

2) Èæèëñýõèéí äýìèéðýë ýåðýã áà ñºðºãÁðåä îòðèöèöàòåëüíîãî äâîéíèêà – òàíèõã¿é õ¿ì¿¿ñèéã òàíüäàã õ¿ì¿¿ñèéí ä¿ðýýð ç¿ñýý õóâèðãàí

ººðò íü ÿìàð íýãýí íºëºº ¿ç¿¿ëæ áàéíà óòãà ó÷èðòàé ãýñýí èòãýë. Áðåä ïîëîæèòåëüíîãî äâîéíèêà – òàíüäàã õ¿ì¿¿ñýý òàíèõã¿é õ¿íèé ä¿ðýýð ç¿ñýý õóâèðãàí ººðòºº

õàíäàí õàðüöàæ áàéíà ãýñýí èòãýë.Ãýõäýý òàíüäàã õ¿ì¿¿ñ ãýäãýý äîòðîî àãóóëæ áàéäàã. Æíü: òàíüäàã ýì÷ ç¿ñýý òýð õ¿íèéõýýð

ººð÷èëñºí, òàíüäàã õ¿íèéã òàíèãäàõã¿é áàéõûí òóëä ç¿ñýý õóâèðãàã÷èä èæèëñýã áîëäîã. Í¿¿ðýý áóäàõ õóâöàñàà ñîëèõ, äóó õîîëîéãîî ººð÷èëæ ãàäààä òºðõºº ººð÷ëºõ ýñâýë òºðºë àðèëæèæ ãàäààä òºðõºº ººð÷ëºõ ýñâýë òºðºë àðèëæèæ ººð ¿íäýñòýí áîëñîí ãýæ èòãýäýã. Æíü: Ðàã÷àà ç¿¿ñýý õóâèðãààä ýì÷ áîë÷èõñîí áàéíà. Ýíä áàéãàà á¿õ õ¿ì¿¿ñ Õÿòàäûí ýðëèéç ã.ì.

3) Ñèìïòîì Ôðåãîëà - ýåðýã èæèëñýõ äýìèéðëèéí ýíã õóâèëáàð. Ôðåãîë – èòàëèéí æ¿æèã÷èí. Òàíèõã¿é ¿ë òàíèõ ýòãýýäèéã “ýì÷” ç¿ñýý õóâèðãàí õ¿íèé íýð

çýýëäýí “Ð” ÿíç á¿ðèéí ä¿ðýýð ç¿ñýý õóâèðãàí ººðòýé íü óóëçàæ ìºðäºæ áàéíà ãýñýí èòãýë, óòãà ó÷èðòàé áàéíà ãýæ ¿íýìøèíý. Ãîë òºëºâ íýã õ¿íèéã ë ç¿ñýý õóâèðãààä áàéíà ãýæ ¿çäýã.

4) Èíòåðìåòàìîðôîçà - ºâ÷òºí îð÷èí òîéðîíäîî áîëæ áàéãàà ¿éë ÿâäàë áîëãîíûã ººðò íü çîðèóëàãäñàí çîõèîí áàéãóóëàëòòàé õýðýã ÿâäàë ãýæ ¿çýõýýñ ãàäíà õàìò áàéíàà õ¿ì¿¿ñ òóõàéëáàë ºâ÷òºí, òàñãèéí ýì÷, ñóâèëàã÷, ýðãýëòèéã õ¿íèéã ººðòýéãýý óóëçàæ áàéãàà õºíäëºíãèéí õ¿ì¿¿ñèéã ººðòýéãýý çîðèóäààð áàéæ

-44-


áàéãàà ç¿ñýý õóâèðãàñàí ýòãýýä¿¿ä ãýæ îéëãîíî. Âåðáàëüíûé èëëþçèÿ òîä èëýðíý. Æèðèéí ÿðèàã ººðòºº õàìààòàé ÿðèà øèãýýð õ¿ëýýæ àâíà. Áðåä îñîáîãî çíà÷åíèÿ, áðåä èíñöåíèðîâêè ºâ÷èí õóðö ýõýëæ áàéâàë ïñèõè÷åñêèé àâòîìàòèçì, ìºðäºõ á¿ëãèéí äýìèéðýë èëýð÷ áîëíî.

5) Ïñèõè÷åñêèé àâòîìàòèçì

5. Ñèíäðîì Êàíäèíñêî-Êëåðîìáîªºð õîîðîíäîî õàðèëöàí õîëáîîòîé íýã íü íºãººãºº íºõöºëä¿¿ëñýí 3 á¿ëýã øèíæ èëýðíý. Àëü íü àíõäàã÷èéã òîãòîîõ

áîëîìæã¿é áàéäàã. 1) Ïñèõè÷åñêèé àâòîìàòèçì 2) Ïñåâäîãàëëþöèíîç3) Áðåä ïðåñëåäîâàíèÿ, áðåä âîçäåéñòâèÿ áóþó ìºðäºõ á¿ëãèéí äýìèéðýë

1) Ïñèõè÷åñêèé àâòîìàòèçì ªâ÷òºíèé áîäîë ñàíàà äîòîð ýðõòýíèé ¿éë àæèëëàãàà çîðèãîîñ ãàäóóð ãàäíû ÿìàð íýãýí õ¿÷èí íºëººíèé

äîð ¿¿ñýýä áàéãàà þì øèã èòãýë ¿íýìøèë òºðºõèéã õýëíý. ªºðºº ººðèéãºº ãàäíû íºëººíä á¿ðýí àâòñàí ÿðèõ, áîäîõ, õºäëºõ, ÿâàõ ã.ì ãàäíû æîëîîäëîãîòîé ðîáîò ãýæ ¿çíý. Ãàäíû íºëººí äîð (ãèïíîç, òóÿà, õàðààë, ëàì, áºº ã.ì) ÿíç á¿ðèéí íºëººãººð óäèðäóóëæ áàéíà ãýæ èòãýíý. Äàëäûí ÿìàð íýã õ¿÷èíä ìàãàäã¿é áóðõàí íîìûí õ¿÷èíä áèå ñýòãýö ìèíü á¿ðýí àâòààä áàéíà. Äàëäûí õ¿÷ íü íóòãèéí ëàìûí õàðààë þì. Òýð õàðààë áèå àðçàéëãàíà, áàäàéðóóëíà, õàëóóí îðãèóëíà, àðö õ¿æ ¿íýðò¿¿ëíý, ç¿ðõ öîõèëóóëíà, ç¿¿äë¿¿ëíý, çîâñîí àìüòíû øèíæ îðóóëíà, áîäîãäóóëíà, äóðëàëûí òóõàé áîäîãäóóëíà. Èéì áàéäàëòàé 15 æèë áîëëîî. ¯íýðò¿¿ëýýä, áîäîãäóóëààä, ç¿¿äë¿¿ëýýä (óóëààä4) ìýò áóñäààð ¿éëä¿¿ëýõ õýëëýã á¿õèé ¿ã çààâàë èëðýíý. Õýí áý? Ãýõýä ¿éëèéí ýçíèéã õýëíý. Ãàäíû íºëºº õ¿÷èíä þó àâòààä áàéãààãààñ õàìààð÷ ïñèõè÷åñêèé àâòîìàòèçìûã äîòîð íü 3 õóâààíà.

I. Èäåàòîðíûé (àññîöèàòèâíûé)II. Ñåíñîðíûé (ñåíñòîïàòè÷åñêèé)

III. Ìîòîðíûé (íèêåñòè÷åñêèé)

I. Èäåàòîðíûé (àññîöèàòèâíûé) àâòîìàòèçìªâ÷òºíèé áîäîë ñàíàà, ñýòãýë õºäëºë, çàí ààø, ç¿¿ä íîéð, ñàíàà áîäëîîñ ãàäóóð ãàäíû ÿìàð íýã

íºëººãººð ¿¿ñ÷ áàéíà ãýõèéã õýëíý. Èëðýë íü: Ìåíòèçì - ºâ÷òºíèé ñàíàà çîðèãîîñ ãàäóóð áîäîë øèë øèëýý äàðàí ¿¿ñíý. Ãîëäóó òààëàìæã¿é áîäîë. Ñèìïòîì îòêðûòîñòè - ººðèéí áîäîë íü áîë÷èõñîí ìýò. Çâó÷àíûå ìûñëè – áîäîë íü òàðõèí äîòîð äóóëäàõ øèã øèíæ. Øåëåñòü – íýã øèíæ íü áîäîë øàðæèãíàõ. Ýõîìûñëè – öóóðàéòàõ øèã ºâ÷òºíèé áîäëûã õàæóóä íü áàéãàà õ¿ì¿¿ñ äàâòààä áàéãàà þì øèã. Áîäîë àâàõ – áîäëûã íü ãàäíû ÿìàð íýã õ¿÷èí óóäàëæ àâààä áàéãàà þì øèã. Íàñûëñòâåííûå ìûñëè – ãàäíû ÿìàð íýã õ¿÷èí ÿíç á¿ðèéí áîäîë îðóóëæ áîäîãäóóëààä áàéõ øèã. Ðàçìàòûâàíèå ìûñëè – äóðñàìæèéã ñàíàãäóóëàõ, àìüäðàëä íü áîëæ ºíãºðñºí ç¿éëèéã

áîäîãäóóëàõ. Ñäåëàííàÿ íàñûëñòâåííîå ñíîâèäåíèÿ - ºâ÷òºí ìºíõèéí çîâëîíãèéí òóõàé ìóó åðûí ñ¿íñ ç¿¿äë¿¿ëýýä

áàéñàí. Õ¿÷ýýð ÿìàð íýã çàí ààø ¿¿ñãýýä áàéãàà þì øèã ìóóõàé çàíòàé áîëãîîä áàéíà ã.ì.

II. Ñåíñîðíûé (ñåíñòîïàòè÷åñêèé) àâòîìàòèçìªâ÷òºí ººðèéíõºº äîòîð ýðõòýíèé ¿éë àæèëëàãàà ººðèéí áîäîë ñýòãýëýýñ ãàäóóð ãàäíû ÿìàð

íýã õ¿÷ýýð ãàäíû íºëººãººð ÿìàð íýã ìýäðýìæ ¿¿ñãýýä áàéíà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèë. Áèåèéí ýíä òýíä ýâã¿é ìýäðýìæ ¿¿ñãýýä áàéíà ãýæ ¿íýìøèõ. Æíü: áèå àðçàéãààä, áàäàéðóóëààä áàéíà, õàëóóí õ¿éòýí îðãèóëàõ, í¿¿ð ð¿¿ ¿ëýýãýýä áàéíà, ç¿ðõ äýëñ¿¿ëýýä áàéíà ã.ì.

III. Ìîòîðíûé (íèêåñòè÷åñêèé) àâòîìàòèçìÊèíåñòè÷åñêèé, ðå÷ü äâèãàòåëüíûé, ïñèõîìîòîðíûéªâ÷òºíèé ¿éëäýë õºäºëãººí ººðèéí ñàíàà çîðèãîîñ ãàäóóð ÿìàð íýã íºëººãººð ¿¿ñãýýä áàéíà

ãýñýí èòãýë. Æíü: ÷àðëóóëààä, õýðýëä¿¿ëýýä, ÿâóóëààä áàéíà. ¯ã õýëýõ ãýõýä íü ãàäíû íºëººëëººð õýë àì íü õºäºëæ áàéíà ãýæ èòãýõ.

Ïñèõè÷åñêèé àâòîìàòèçì íü øèíæ òýìäãèéí øàò äàìæèí äýýðõè øèíæ¿¿äèéí äàðààëëààð ÿâäàã. Çýðýã èëýð÷ áàéâàë òðîìíûé àâòîìàòèçì ãýíý. Õîâîð òîõèîëäîíî. Äýýðõè 3 øèíæ òýìäýã íýã íü íºãººãºº äàãàëäàí èëýðíý.

2) Ïñåâäîãàëëþöèíîç

-45-


Èäåàòîðíûé àâòîìàòèçìûí íýã õýëáýð. Îëîí øèíæòýé æèíõýíý õèé ¿çýãäëýýñ ÿëãàõàä ºâ÷òºíèé ¿çýæ áàéãààãààð ãàäíû íýãýí õ¿÷èí íºëººãººð ¿¿ñ÷ áàéíà ãýñýí èòãýë.

Áàéðæå – ñîíñãîëûí õóóðàì÷ õèé ¿çýãäëèéí íýã èëðýë. Àëñ õîëûí îðîí çàéä áàéãàà õèé õîîñîí äóó õîîëîéã, îþóí ñàíàà áîäîë, îþóí ñàíààíûõàà õàðöààð õ¿ðýýä áàéíà, ìýäðýýä áàéíà ãýñýí èòãýë. Çðèòåëüíûé, ñëóõîâûé, âèöåðàëüíûé, êèíåòè÷åñêèé ã.ì. Æíü: ëàì õàðààëààðàà õ¿æ, õºãö, ¿íýðòýé óñ ¿íýðò¿¿ëýýä áàéñàí. Èìïåðàòèâíûé, êîìåíòèðóþøèé, òàíüäàã, òàíüäàãã¿é.3) Áðåä ïðåñëåäîâàíèÿ, áðåä âîçäåéñòâèÿ áóþó ìºðäºõ á¿ëãèéí äýìèéðýë

Õî¸ð õ¿÷íèé õîîðîíäûí òýìöýë ÿâàãäàæ áàéíà. ªºðèéã íü ìºðäºæ ãàäíû ¿éë÷ëýã÷ õ¿í õ¿í, ãàäíû ìºðäºã÷ çààâàë áàéíà. Ìºðäºõ á¿ëãèéí á¿õ äýìèéðýë èëýð÷ áîëíî. Áðåä ïðåñëåäîâàíèÿ, áðåä âîçäåéñòâèÿ, áðåä îäåðæèìîñòè.

Áðåä âîçäåéñòâèÿ – Ãàäíààñ ÿìàð íýã þì ¿éë÷èëæ íºëºº ¿ç¿¿ëæ áàéíà. Íýã áóþó õýä õýäýí õ¿í ººðò íü íºëºº ¿ç¿¿ëæ áàéíà ãýíý. Èõýíõ òîõèîëäîëä ñºðºã íºëºº áàéíà. Íºëºº ¿ç¿¿ëæ áàéãàà ç¿éë öàã ¿åýðýý îëîí ÿíç. Îäîî øàøèíû íºëºº ýëáýã áàéíà. Äóðàí àâèà, ãèïíîç, òóÿà, õàðààë, ëàçåðü, ôîòî ýôôåêò ã.ì íü ôèçè÷åñêèé âîçäåéñòâèå. ªâ÷òºí íýã þìóó õýñýã ýòãýýä ººðò íü áèå ýðõòýí, áîäîë ñàíàà, ¿éëäýë õºäºëãººíä íü ÿìàð íýã àðãààð ¿éë÷èëæ èõýíõ òîõèîëäîëä ººðò íü òààëàìæã¿é áîäîë ¿éëäýë, ñàíààã ¿¿ñãýæ áàéíà ãýæ èòãýõ. ªâ÷òºí íýã áóþó õýä õýäýí ýòãýýä ãèïíîçûí íºëººãººð ÿìàð íýãýí ìýäðýìæ, áîäîë ñàíàà, ¿éëäýë îðóóëààä áàéíà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèëä àâòäàã.

Áðåä îäåðæèìîñòè – Áèå äîòîð íü ÿìàð íýã àìüòàí îðîãíîîä áàéíà. ¯¿íèéã ÿìàð íýã õ¿í äîòîð íü îðóóëñàí. ¯¿íòýéãýý áîäëîîðîî õîëáîîòîé, “Áè äîòîð õ¿íòýé”, “Ä” äîòîð ýðõòýí óäèðäààä áàéíà. Ýõíýð íü îþóí ñàíààã óäèðäààä áàéíà. “Ä” óóøãèíä íü áàéíà. “ÄÀ” áèåèéã íü óäèðääàã. “Äî” îþóí ñàíààã íü óäèðääàã.

ÑÊÊ-ã ÿâöààð íü: - õóðö- àðõàã ãýæ õóâààíà.

Õóðö òîõèîëäîëä àéäàñ, ò¿ãø¿¿ðëýë, ¿éìýðñýí ñýòãýë çýðýã õ¿íòýé ñýòãýë õºäëºõ øèíæ çààâàë äàãàëäàíà. Óã øèíæ¿¿ä íü ñèñòåì÷ëýë áàãàòàé áàéíà. Ò¿ð çóóðûí õóãàöààíä êàòàòîíèê øèíæ äàãàëäàæ áîëíî. Ãàäíû õ¿÷íèé íºëººíä àâòàãäàæ á¿ð õºäºëãººíã¿é áîëäîã.

Àðõàã ¿åä íü ñýòãýë õºäëºë áàãà áàéíà. ßëàíãóÿà äýìèéðýë ìàø èõ ñèñòåì÷ëýãäñýí áàéäàã. Ïàðàôðåíè õàì øèíæ áîëîí ººð÷ëºãäºíº. Çîíõèëîí èëðýõ øèíæ òýìäãýýð íü ýìíýë ç¿éãýýð íü 2 õóâèëáàðò õóâààíà.

1. Äýìèéðëèéí øèíæ çîíõèëñîí2. Ãàëëþöèíîç øèíæ çîíõèëñîí

1. Äýìèéðýë çîíõèëñîí áóþó äýìèéðëèéí õóâèëáàðûí Êàíäèéñêèé – Êëåðîìáîãèéí õàì øèíæ Êëèíèêò ìºðäºõ áà ¿éë÷ëýõ àãóóëãàòàé äýìèéðë¿¿ä äàâàìãàéëàí èëýðäýã. ¯¿íèé çýðýãöýý ñýòãýöèéí

àâòîìàò÷èëàëûí á¿õ õýëáýð¿¿ä, ýñâýë ò¿¿íèé íýã áóþó õî¸ð õýëáýð èëýð÷, õóóðàì÷ õèé ¿çýãäýë õààÿà ¿¿ñäýã. Ãàäíû õ¿÷, òóõàéëáàë, òåëåïàòè, ãèïíîç, òºðºë á¿ðèéí áàãàæ õýðýãñëèéí òóñëàìæòàéãààð áèå ñýòãýöìéí õ¿ðýýíä ¿éë÷èëæ, áîäîë ñàíààã çàõèð÷, ¿éëäýë õºäºëãººíèéã óäèðäàæ, äîòîð ýðòýíèé ¿éë àæèëëàãààã çîõèöóóëæ áàéãàà “ìºðäºã÷”-èéí òóõàé ºâ÷òºí ìýäýýëäýã. Çàðèì òîõèîëäîëä áîäîë ñàíàà, ¿éëäýë õºäºëãººí, ñýðýë ìýäðýõ¿é áîëîí ñýòãýë õºäëºë ººðèéí óäèðäëàãàã¿é áîëæ, çºâõºí ìºðäºã÷èéí æîëîîäëîãîíä îðæ õèéìýë õ¿í àäèë àâòîìàò óäèðäëàãààð àæèëëàäàã áîëñîí þì øèã èòãýë ¿íýìøèëä ºâ÷òºí àâòäàã.

2. Õèé ¿çýãäýë çîíõèëñîí áóþó õèé ¿çýãäëèéí õóâèëáàðûí Êàíäèéñêèé – Êëåðîìáîãèéí õàì øèíæÊëèíèêò õóóðàì÷ õèé ¿çýãäýë áà ñýòãýöèéí àâòîìàò÷èëàë äàâàìãàéëàí èëýðäýã. Ýíý áàéäàë ¿ã ÿðèàíû ãàæóó

òóñãàë, ýãýë õèé ¿çýãäëýýð ýõýëäýã. Óäàëã¿é æèíõýíý áà õóóðàì÷ õèé ¿çýãäë¿¿ä ¿¿ñäýã. Ýíý ¿åýñ áîäîë ñàíàà, ¿éëäýë õºäºëãººí, îð÷èí òîéðîíä áîëæ áàéãàà ¿éë ÿâäëóóäûã òàéëáàðëàñàí, áîäîë ñàíààã äàâòñàí, ÿìàð íýã ¿éëäýë õºäºëãººí õèéõèéã òóøààñàí, ýñâýë õîðèãëîñîí “äóó õîîëîé” ñîíñîãääîã. ßâààíäàà ñýòãýöèéí àâòîìàò÷èëàë íýìýãäýí èëýðäýã. Á¿õ ¿éë àæèëëàãààã “ãàäíû õ¿÷” óäèðäàí æîëîîäîæ áàéãàà þì øèã èòãýë ¿íýìøèëä ºâ÷òºí àâòäàã. Ñýòãýöèéí àâòîìàò÷èëàëûí ÿâöàä ñýòãýõ¿éí àâòîìàò÷èëàë, ñýðýë ìýäðýõ¿éí àâòîìàò÷èëàë, õºäºëãººíèé àâòîìàò÷èëàë äýñ äàðààëàí ¿¿ñýí õºãæäºã. Ñýòãýõ¿éí àâòîìàò÷èëàëä àâòàõ ¿åä áîäîë ñàíààã ãàäíû õ¿÷ýýð õóðààí àâàõ, òàðõè õîîñðîõ, õ¿÷ýýð òàðõèíä áîäîë îðóóëàõ, ãàäíû õ¿÷ýýð ñýòãýõ, áîäîë ñàíàà ººðò äóóëäàõ çýðýã ¿éë àæèëëàãààã “çîðèóäààð” ÿâóóëæ áàéíà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèë ºâ÷òºíä òºðäºã. Ñýðýë ìýäðýõ¿éí àâòîìàò÷èëàë ¿¿ñýõ ¿åä “ãàäíû õ¿÷”, “çîðèóäààð”, “õèéìëýýð”, áèåèéí ýíä òýíä ýòãýýä ñýðýë ¿¿ñãýõ, õàëóóí îðãèóëàõ, ç¿ðõ ñóäàñ çîãñîîæ, ãýäýñ áàçëóóëàõ, ñóóëãóóëàõ çýðýã õýëáýðýýð áèåä ÿíç á¿ðèéí ñýðýë ¿¿ñãýæ, äîòîð ýðõòýíèé ¿éë àæèëëàãààã çîõèöóóëæ áàéíà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèëä ºâ÷òºí àâòäàã. Õºäºëãººíèé àâòîìàò÷èëàë èëðýõ ¿åä “çîðèóäààð”, “ãàäíû õ¿÷ýýð”, ýð¿¿ õýë õºäºëãºõ, ÿðèóëàõ, í¿ä ñîëáèóëàõ, áîñãîõ, ÿâóóëàõ çýðýã õýëáýðýýð ¿éëäýë õºäºëãººí õèéëãýæ áàéíà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèë ºâ÷òºíä òºðäºã. Õèé ¿çýãäýë çîíõèëñîí Êàíäèéñêèé Êëåðîìáîãìéí õàì øèíæ ¿¿ñýí õºãæèõ ÿâöàä ìºðäºõ áà ¿éë÷ëýõ àãóóëãàòàé äýìèéðýë èëðýõ áîëîâ÷ ýíý íü êëèíèêò äàâàìãàéëàõ áàéðûã ýçýëäýãã¿é.

ÑÊÊ-í ýõíèé ¿å ºíãºð÷ áàéõàä òðàíçèòèâèçì ãýäýã øèíæ ãàðäàã. ªâ÷òºí ãàäíû íºëººã çºâõºí ººðòºº õ¿ëýýí àâ÷ áàéíà ãýæ èòãýýä çîãñîõã¿é, îéð îð÷íûõ íü õ¿ì¿¿ñ ìºí àäèë õ¿ëýýí àâ÷ áàéíà ãýñýí èòãýëòýé áîëíî.

ÑÊÊ òîõèîëäîõ ºâ÷èí: Øèçîôðåíè – ïàðàíîéäíàÿ ôîðìà ãýäýã íü ÑÊÊ òîä èëýðíý. Øèçîôðåíèéí áóñàä õýëáýð – ÑÊÊ àðõàã ìàÿãòàé èëýð÷ áîëíî. Ðåêóðåíòíûé øèçîôðåíè , ýïèëåïòè÷åñêèé ïñèõîç, àëêîãîëüíûé ãàëëþöèíîç ÑÊÊ-ð ñîëèãäîæ áîëíî. Øèçîôðåíè ïîäîáíûé ïñèõîç áîëäîã. Àðõàã ÿâöòàé øèíæ òýìäãèéí ñîëèîðëóóä Æíü: áðóöåëëåç, ìîçã ôîðìà ðåâìàòèçì, îðãàíè÷åñêèé ïñèõîçû.

-46-


ÑÊÊ – õàì øèíæ á¿ðýëäýõ¿¿í õàì øèíæýýðýý áèø çàðèì íýã øèíæ íü èëðýõ ìàÿãààð ÿâàãäàíà.

6. Ïàðàôðåíûé ñèíäðîìØèçîôðåíè ºâ÷íèé èä ¿å áóþó òºãñãºë ¿åýñ ÑÊÊ óëàì ºðãºñºæ, õîîñîí ñàíààíû äýìèéðýë, çîõèîí á¿òýýõèéí

äýìèéðýë, øèíý÷ëýëèéí äýìèéðýë áîëîí çîõèîìîë äóðñàìæ íýìýãääýã. Ýíý áàéäëûã á¿õýëä íü ïàðàôðåíèÿ ãýäýã. Ýíý ¿åýñ êëèíèêò ñýòãýöèéí àâòîìàò÷èëàë, õóóðàì÷ õèé ¿çýãäýë, ìºðäºõ áà ¿éë÷ëýõèéí äýìèéðýë á¿äýã èëýð÷ õàðèí çîõèîí á¿òýýõèéí äýìèéðýë, øèíý÷ëýëèéí äýìèéðýë, ôàíòàçè àãóóëãàòàé õîîñîí äýìèéðýë çîõèîìîë äóðñàìæ òîä àæèãëàãääàã.Á¿ðýëäýõ¿¿íä íü 5 á¿ëýã øèíæ áàéíà.

1) Àãóó èõèéí äýìèéðýë2) Ìºðäºõ áîëîí ¿éë÷ëýõ äýìèéðýë3) Ïñèõè÷åñêèé àâòîìàòèçì4) Äàãàëäàí ñýòãýë õºäëºëèéí øèíæ¿¿ä5) Êîíôàáóëÿöèÿ – çîõèîìîë äóðñàìæ (ñ¿¿ëèéí ¿å øàòàíä èëýðíý)

Ýäãýýðèéã õàìò èëýðñýí òîõèîëäëûã ïàðàôðåíèÿ ñèíäðîì ãýíý. ªºð ººðèéãºº íºõöºëä¿¿ëñýí óðãàæ ãàðñàí øèíæ¿¿äòýé ýìãýã æàìûí íàðèéí õîëáîîòîé.

1) Àãóó èõèéí äýìèéðýëÀëü íü ÷ áàéæ áîëíî. Ýäãýýð äýìèéðë¿¿äýýñ çîíõèëæ Äèäî-Ãèðîãèéã ìåõàíèçì ýñâýë Ñåãëèéí ýåðýã

áà ñºðºã äýìèéðýë (Äýëõèé äàõèíû àÿ õîëáîãäîë á¿õèé 2 õ¿÷èí áàéíà. ¯¿íä ººðºº õóâèð÷, àãóó õ¿í áîëæ ãàð÷ èðíý. Ýíý ¿åä ñàéí ñàíààíû íºëººíèé äýìèéðýë ¿¿ñíý). Òýìöëèéí òàëáàð íü ººðºº áàéíà. ªºðºº ñàéí ñàéõíû òºëºº òýìöýíý. Ýñðýã òàë íü õàìàã õ¿÷ýýðýý òýìöýíý. Íèéò õ¿í òºðºëõòíèé à÷ õîáîãäîëòîé áàéíà. Õèé õîîñîí ôàíòàç äýìèéðýë ¿¿ñíý. Åð áèøèéí óâèäàñ, ÷àäâàð, áàéãàëèàñ äàâñàí àâúÿàñòàé ãýæ ººðèéãºº ¿íýëäýã. ªºðèéãºº äýëõèé íèéòèéí à÷ õîëáîãäîëòîé ò¿¿õýí òîì õ¿í ãýæ ¿íýëýõ.

Ìèññèéí äýìèéðýë - ºâ÷òºí ººðèéãºº áóðõàíû ýë÷, í¿ãýë õèëýíöèéí àâðàã÷, öàãààí ñàíàà óðèàëàí äóóäàã÷, áóÿí ò¿ãýýã÷ ãýæ ¿íýëäýã. Ïàðàôðåíè ¿åä èõ ãàðäàã. Øàøíû ãàðàëòàé ç¿éë èõ ÿðüäàã. Ìºí áóñàä äýìèéðýë ãàðíà. Æíü: äýëõèéä ãàíö ýð õ¿í áèé, äýëõèéã íóðóóí äýýðýý ¿¿ðäýã. Áè ýðãýýä àìüäàð÷ ÷àäíà. Øóâóóíû õààíä öýöýã ºðãºíº. Àãóó èõèéí äýìèéðýëã¿é, ïàðàôðåíè ñèíäðîì ãýæ áàéõã¿é. 2) Áðåä ïðåñëîäîâàíèÿ

Áðåä âîçäåéñòâèÿ - ºâ÷òºí ãàäíû ÿìàð íýã õ¿÷ íºëººëæ áàéíà. Ýíý ¿éë÷ëýë íü ººðèéã íü õóâèðãàæ Åñ¿ñ, ×èíãèñ ã.ì àãóó èõèéí äýìèéðýë ¿¿ñäýã. Îð÷íûõîî õ¿ì¿¿ñèéã 2 òàë áîëãîæ õóðö ÿâàãäàíà. Íºëººëºë íü àãóó èõ õ¿í áîëãîíî. Ãèïíîç, ôèçèê, ýëáýäýõ çýðýã ãàäíû íºëººãººð ¿¿ñíý. ªâ÷òºíã ìºðäºæ ñ¿¿ëä íü õóâèð÷ ººð÷èëíº.

Ýõëýýä áðåä âîçäåéñòâèå, ïñèõè÷åñêèé àâîìàòèçì èëýð÷ ÿâæ áàéãààä õóâèð÷ àãóó èõèéí äýìèéðýë ¿¿ñäýã. Ýíý íü öºì þì. Ýäãýýð øèíæ¿¿ä íü ¿å äàìæèí øèëæèæ ÿâàãäàíà. 3) Ïñèõè÷åñêèé àâòîìàòèçì – ãàäíû õ¿÷èí íºëººíèé äîð õóâèð÷ ººð÷ëºãäºæ áàéíà ãýñýí èòãýëòýé áîëîâ÷ ãàäíû íºëºº íü ººðèéã íü ººð÷èëæ àãóó èõ õ¿í áîëãîæ áàéíà ãýñýíèòãýë ¿íýìøèë.4) Äàãàëäàí ñýòãýë õºäëºëèéí øèíæ¿¿ä

Áðåä ïðåñëîäîâàíèå, áðåä âîçäåéòâèå ¿åä ºâ÷òºíä ÿíç á¿ðèéí ýåðýã ñýòãýë õºäëºë ¿¿ñíý. Çàðèì òîõèîëäîëä ñýòãýë õººðºë ¿¿ñäýã. Äýìèéðëèéíõýý àãóóëãààñ áîëîí ¿¿ñíý. Àãóóëãûí õóâüä áàãààñàà ýõëýýä òîì ðóóãàà òýëýãäýæ áàéäàã. 5) Êîíôàáóëÿöèÿ – çîõèîìîë äóðñàìæ (ñ¿¿ëèéí ¿å øàòàíä èëýðíý)

Àãóó èõèéí äýìèéðýë, Ìèññè äýìèéðýë, õîîñîí ñàíààíû äýìèéðýë õè÷íýýí èõ ãàðíà. Ýíý íü çîõèîìîë äóðñàìæ ¿¿ñäýã. Á¿õ õ¿í òºðºëõòºíä õàìààòàé, äýëõèé íèéòèéí àñóóäëóóä, òóõàéëáàë, ýíõ òàéâàí áà äàéí, öàãààí ñàíàà áà õàð ñàíàà, æàðãàë áà òàìûí àñóóäëûã øèéäâýðëýõ íýýëò õèéõ, á¿òýýë òóóðâèõ çîðèëãîîð áèå áèåäýý äàéñàãíàñàí 2 õ¿÷íèé õîîðîíä, òýìöýë ÿâàãäàæ, ò¿¿íèé òºâä íü õóâü çàÿàã ººäðºã òàë ðóó íü óäèðäàí ÷èãë¿¿ëýõ àâúÿàñ ÷àäâàðûã àãóóëñàí öýöýí ìýðãýí óõààíòàé õ¿í ººðºº îðøèæ áàéíà ãýñýí èòãýë ¿íýìøèëä ºâ÷òºí àâòäàã. ßâààíäàà 2 õ¿÷íèé òýìöëèéí ÿâöàä ò¿¿íèé òàë ÿëæ, ººðºº äýëõèé åðòºíöèéí óäèðäàã÷, á¿õ õ¿í òºðºëõòºíèé æàðãàëûã á¿òýýã÷, áàéãàëü áà íèéãìèéí õóóëèóäûã íýýñýí îíîë÷ ìýðãýí óõààíòàí ãýñýí áîäîë ñàíàà ºâ÷òºíèé ñýòãýöèéí äîòîîä åðòºíöèéã ýçýìääýã. Íºãºº çàðèì òîõèîëäîëä ºâ÷òºíèé ÷èõýíä “äóó õîîëîé” ñîíñîãäîæ ò¿¿íèé àâúÿàñ áèëýãèéí òóõàé, äýýäñèéí ãàðàëòàé áîëîõ òóõàé, äýëõèé äàÿàð íýð íü àëäàðøñàí áèå õ¿í áîëîõ òóõàé ìýäýýëæ áàéäàã. ßâö íü õóðö áà àðõàã. Õóðö ïàðàôðåíè äàíãààðàà áîëîí îíåéðîéä õàì øèíæèéí òºãñãºëèéí ¿å øàòàíä èëýðäýã. Ðåêóððåíòíûé øèçîôðåíèéí íýã õýëáýð íü ïàðàôðåíèãýýð áîãèíî õóãàöààíä èëýð÷ áîëíî. Êàïãàðûí õàì øèíæ õàìòàð÷ òîõèîëääîã. Øèçîôðåíè, øèíæ òýìäãèéí ñîëèîðîë, îðãàíèê ºâ÷íèé¿åä èëýðíý. Àðõàã ïàðàôðåíè òîäîðõîé ¿å øàò äàìæèæ ÿâàãäàíà. Òàñðàëòã¿é äààìæðàõ äàðèì òîõèîëäîëä ¿å÷èëýí äààìæðàõ ÿâöòàé ºâ÷íèé ¿åä èëýðíý.

Äåïðåññèâíî – ïàðàíîéäíûé ñèíäðîìÕèé ¿çýãäëèéí õàì øèíæýýñ á¿ðäñýí ñýòãýë óíàëòûí äýìèéðýë.

-47-


Íèéëìýë øèíæòýé ñýòãýöèéí ¿éë àæèëëàãààíû 2-ñ äýýø õ¿ðýýã õàìàðñàí ó÷èð (ýìîöèîíàëüíûé + òàíèí ìýäýõ¿éí õ¿ðýý -- íèéëìýë)

Áðåä îñóæäåíèÿ + áðåä âèíîâíîñòè + áðåä îáâèíåíèÿ çààâàë áàéíà + ñýòãýë óíàëòûí õàì øèíæ.Áðåä îñóæäåíèÿ - ªâ÷òºí ººðèéãºº ãýì çýìã¿é áàéõàä íýã áóþó õýä õýäýí ýòãýýä ººðèéã íü áóðóóøààæ ÿëëàæ

áàéíà ãýñýí èòãýë. Çýìëýí áóðóóøààæ ÿë îíîîæ áàéíà ãýñýí èòãýë. ¯¿í äýýð íü íýìýãäýæ ñàìîîáâèíåíèÿ áàñ ìºðäºõ á¿ëãèéí äýìèéðýë áàéæ áîëíî.

Êîðñàêîâûí õàì øèíæÀìíåñòè÷åñêèé ñèíäðîì

Õàâ÷ëàãàã¿é áàéõ ñèñòåìèéã äýëãýð¿¿ëñýí Êîðñàêîâûí êëèíèê ãýæ áàéäàã. Êîðñàêîâûí õàì øèíæ íü ñýòãýö îðãàíèê õàì øèíæèéí íýã õóâèëáàð. 1887 îíä Îðîñûí ýðäýìòýí Êîðñàêîâ àìíåñòè÷åñêèé ñèíäðîìûã àíõ ýìíýë ç¿éã íü òîäîðõîéëæ áè÷ñýí. “Ïîëèíåâðîòè÷åñêèé ïñèõîç” àðõèíû ñîëèîòîé õ¿ì¿¿ñò ïîëèíåâðèò, àìíåçè èëýðäýã ÿâäëààð öîë õàìãààëñàí. Õîæèì íü îéã¿éäýõ õàì øèíý èëðýõèéã ñèíäðîì Êîðñàêîâû ãýæ íýðëýñýí.

Áîëåçíü Êîðñàêîâà - àëêîãîëüíé ïñèõîç- àìíåñòè÷åñêèé ñèíäðîì- ïîëèíåâðèò

Îéã¿äýõ õàì øèíæ õýðâýý àðõèíä äîíòîõ ºâ÷èí îëîí ìýäðýë¿¿äèéí ¿ðýâñýëòýé õàâñàð÷ òîõèîëäîæ áàéâàë Êîðñàêîâûí ºâ÷èí ãýíý. Ýíý íü óóðàã òàðõèíû ºâ÷íèé ¿åä èëýðíý. Áóñàä òîõèîëäîëä èëýð÷ áàéãàà îéã¿éäýõ õàì øèíæèéã Êîðñàêîâûí ñèíäðîì ãýíý.

Äàðààõ 5 øèíæýýñ á¿ðäýíý. 1. Òîãòîîõ îéã¿éäýë2. Ðåòðîàíòåðîãðàäíàÿ àìíåçèÿ 3. Ïàðàìíåçèÿ4. Àìíåñòè÷åñêàÿ äåçîðìåíòèðîâêà5. Ýéôîðèÿ

1. Òîãòîîõ îéã¿éäýë – öºì íü áîëíî. ªâ÷òºí òóõàéí ¿åä áîëæ áóé ¿éë ÿâäëûã îéíäîî òîãòîîõ ÷àäâàðã¿é áîëíî. Íýðýý, îí, ñàð, ºäºð, ºðººíä áàéãàà õ¿ì¿¿ñèéí íýðèéã õýëýõýä òîãòîîõã¿é. Äàðààãèéí øèíæ òýìäýã èëðýõ ýìãýã æàì íü áîëíî.

2. Ðåòðîàíòåðîãðàäíàÿ àìíåçèÿ - ºâ÷òºí ºâ÷èí ýìãýãòýé áîëñíû ºìíºõ áóþó õîéøèõ ¿éë ÿâäëûã ñàíàõã¿é áàéõ. Ãîë òºëºâ ðåòðîãðàäíàÿ àìíåçèÿ èëýðíý. Ôèêñàöè àìíåçèÿ áàéãàà ó÷èð ïðîãðåññèðóÿøèé àìíåçèÿ áóþó ñåíèëüíûé àìíåçèÿ áîë ðåòðîãðàäíàÿ àìíåçèÿ áàéíà.

3. Ïàðàìíåçèÿ – ïñåâäîðåìèíåñöèÿ, êîíôàáóëÿöèÿ, êðèïòîìíåçèÿ 3-ëàà áàéíà. Ãîë òºëºâ ïñåâäîðåìèíåñöèÿ, êîíôàáóëÿöèÿ çàìåùàþùèÿ òîõèîëäîíî. Îéã¿éäëèéí çàéã íºõºõ õýëáýðýýð îþóí ñàíààíäàà ¿ëäñýí ¿éë ÿâäëûã íºõºæ ÿðèíà. Æíü: º÷èãäºð þó õèéâ ãýõýä õýäýí æèëèéí ºìíº áîëñîí øàëãàæ ÿâñàí àæëàà ÿðèõ, õîíèî õàðèóëæ áàéëàà ã.ì.

4. Àìíåñòè÷åñêàÿ äåçîðìåíòèðîâêà – öàã õóãàöàà, îðîí áàéð, áàéãàà ãàçðàà ãîëëîæ àíäóóð÷ àëäàíà. ªºðèéãºº áàðèìæààëàõ ÿâäàë íü õàðüöàíãóé ãàéã¿é. Æíü: õààíà áàéíà ãýæ àñóóõàä Áýðõýä áàéíà ãýíý. ªíººäºð õýäýí áý ãýõýä 30-40-60 îí ãýõ. ªðººíäºº îð ãýõýä òººðººä ÿâ÷èõíà. Ýíý íü óõààí áàëàðòñàí áèø îéã¿éäëèéí áàéäëààñàà øàëòãààëñàí òóë àìíåñòè÷åñêèé äåçîðìåíòèðîâêà ãýíý. ªºðèéãºº óõààðñàí áàéäàë áàéíà.

5. Ýéôîðèÿ – ñýòãýö îðãàíèê õàì øèíæòýé ºâ÷òºí õàíãàëóóí áàéäàëòàé áàéíà. Ìýäðýëèéí òàëààñ íü îðãàíèê ººð÷ëºëò èëýð÷ áîëíî. Àôàçèÿ àãíîçèÿ èëýð÷ áîëíî.

Òàðõèíû ñóäàñíû ºâ÷èí, êðèç, èíñóëüò, ïàðîêñèçì, ñêëåðîç, ãèïåðòîíè,ñåíèëüíûé ïñèõîç, òàðõèíû ãýìòýë çýðãèéí ¿åä èëýð÷ áîëíî.

Îéã¿éäëèéí õàì øèíæ çàðèìäàà Âèêèéí øèëæèëòèéí ¿åèéí õàì øèíæèéí ¿åä èëýðíý. Òàðõèíû õàâäàð, àðõèíä äîíòîõ ºâ÷íèé áîëîí áóñàä äîíòîõ ºâ÷íèé ¿åä, ýíöåôàëîïàòèÿ, óóðàã òàðõèíû îðãàíèê ºâ÷èí, óíàëò òàòàëò, ñèìïòîìàòì÷åñêèé ïñèõîç çýðãèéí ¿åä èëýðíý. Õàìãèéí åðºíõèé ¿ãýýð õýëáýë óóðàã òàðõèíû ãýìòëèéí ºâ÷íèé ¿åä, øèíæ òýìäãèéí ñîëèîðëûí ¿åä, îðãàíèê ãàðàëòàé ºâ÷íèé ¿åä èëýð÷ áîëíî.

Ýõîìíåçèÿ – îéí äàâòàõ øèíæ. ªâ÷òºí ýðãýí òîéðîíäîî áîëæ áàéãàà øèíý ¿éë ÿâäàë áîëãîíûã àíõ óäàà áèø îëîí óäàà äàâòàãäàæ áàéãàà ¿éë ÿâäàë

øòã òóñãàíà. Æíü: ºðººíä íü àíõ îþóòíóóä îðîîä ãàðàõàä îëîí óäàà îðñîí þì øèã ñàíàõ. Ïñèõè÷åñêèé îðãàíèê ñèíäðîì, ñîëèîðîë çýðãèéí ¿åä èëýðíý.

Ïñèõîðãàíèê õàì øèíæÑýòãýö îðãàíèê õàì øèíæèéí ¿åä îþóí, ñýòãýõ¿éí ¿éë àæèëëàãàà çîíõèëíî. Òàíèí ìýäýõ¿éí ¿éë àæèëëàãàà îþóí

óõààí äàðàìòàíä îðíî. 1. Õýë ÿðèàíû ººð÷ëºëò óäààí áàéíà. ñàíàà áîäîë, ¿ã îðæ èðýõã¿é. ßðüñàí ç¿éë äàâòàíà. Ïåðñåâðàöèÿ èëýð÷ áîëíî.2. Ñýòãýõ¿éí ¿éëäýë õèéõ ÷àäâàð õºíãºí õýëáýðýýð ìóóäíà. ßëàíãóÿà õèéñâýð ñýòãýëãýý áóóðíà. 3. Àæëûí ¿éëäýë, ìýäëýã íü õîìñäîæ, àðãà áàðèë, àæëûí ä¿é çàëóóãààñàà õàñàãäàíà.

-48-


4. Äèñìíåçèÿ – ôèêñàöèîííûé àìíåçè èëýð÷ ìàðòàìõàé áîëíî. Õýäõýí ºäºð ¿ðãýëæèëñýí ïðîãðåññèðóþùèé àìíåçè èëýð÷ áîëíî. Êîíôàáóëÿöèÿ èëýð÷ áîëîõ áîëîâ÷ ýäãýýð íü á¿ãä ýðãýí çàñðàõ òàâèëàíòàé. 5. Àíõààðàë ñàðíèó áîëíî. Àíõààðàë íü àìàðõàí ÿäàðäàã áîëíî. ßäðààã¿é ¿åäýý íýã ç¿éëä àíõààðàë íü òºâëºð÷ áàéñíàà ÿäàð÷ ñóëüäàí àíõààðàë íü ñàðíèàä ÿâ÷èõíà. ¯äýýñ ºìíº àæëûí ÷àäâàð ñàéí, ¿äýýø õîéø ñóëðàõ øèíæòýé. Íîéð ìóóäíà. 6. Ïñåâäîïàðàëèòè÷åñêèé ëîáíûé ñèíäðîì áóñàä õóâèëáàðûí ¿åä ø¿¿ìæëýë õàäãàëàãäàí ºâ÷òýé ãýäãýý îéëãîíî. 7. ªâ÷òºíèé ¸ñ ñóðòàõóóíû ìýäðýìæ ïñåâäîïàðàëèòè÷åñêèé áîëîí ëîáíûé ñèíäðîì áóñàä òîõèîëäîë áàéíà.8. Àïàòèÿ, ìîðëü, ýéôîðèÿ, äèñôîðèÿ ¿¿ñíý. 9. Ñýòãýëýý áàðüæ ÷àäàõã¿é øèíæ. ßëüã¿é ç¿éëä áàÿðëàíà, óóðëàíà, óéëíà, ãîìäîíî ã.ì.10. Äóð õ¿ñýë, èíñòèêò ÿíç á¿ðýýð ººð÷ëºãäºæ áîëíî. Äóð õ¿ñýë èõñýõ, áàãàñàõ ìàÿãààð òîîíû ººð÷ëºëò èëýðíý.

Ñýòãýö îðãàíèê õàì øèíæ

Äåìåíöèÿ

Òàðõè îðãàíèê ºâ÷íèé óëìààñ ñýòãýö, îþóí óõààíû ¿éë àæèëëàãàà

Ò¿ð çóóðûã äóòàãäàëä îðíî. Áóöàëòã¿é åðºíõèé äóòàãäàëä îðíî.

ßâö íü Ýðãýæ ýäãýðýõ á¿ðýí áîëîìæòîé.

Äààìæèðíà.

Óóðàã òàðõèíû ýä, ýñ, íåéðîí Ñºíººã¿é äóòàãäàëä îðíî. Ñºíºæ ìºõíº.

Ïñèõîðãàíèê øèíæèä þó äàâàìãàéëæ èëýð÷ áàéãààãààð íü:1. Àñòåíè÷åñêèé âàðèàíò ïñèõîðãàíèê÷åñêèé ñèíäðîì

Íîéðã¿é àíõààðàë ñàðíèó, óéëàìòãàé, ÿäàð÷ ñóëüäàíà. Ãèïîêñè áèé áîëíî.2. Ýêñïèîçèâíûé âàðèàíò ïñèõîðãàíèê÷åñêèé ñèíäðîì

Óóðëàìòãàé, ãîìäîìòãîé, ñýòãýëýý áàðüæ ÷àääàãã¿é. Èõ ìýäðýìòãèé, áóõèìäóó, çàðãà÷. Õ¿íäýâòýð øèíæ. Òðàâìàòè÷åñêèé ýíöåôàëîïàòèÿ, ñîñóäèñòèé ïàðîêñèçìûí ¿åä òîõèîëäîíî.

3. Ýéôîðè÷åñêèé âàðèàíò ïñèõîðãàíèê÷åñêèé ñèíäðîìÑýòãýë õàíàìæ, ýéôîðèÿ òîä èëýðíý. ªºðòºº ø¿¿ìæëýëòýé õàíäàõ õàíäëàãà íü áóóð÷

ººðèéãºº õýòð¿¿ëýí ¿íýëæ ººðèéãºº ìàãòäàã áîëíî. Äóõ, øàíààíû õýñãèéí îðãàíèê ººð÷ëºëò òîä èëýð÷ áàéãàà øèíæ áîëñîí áàéíà.

4. Àïàòè÷åñêèé âàðèàíò ïñèõîðãàíèê÷åñêèé ñèíäðîìÑýòãýö îðãàíèê õàì øèíæèéí ¿åä òîä. ßëàíãóÿà àïàòî-àáóëèÿ èëýðíý. Ñýòãýë õºäºëãººíã¿é, äîíãèî

àìãàëàí áîëíî. Õ¿íä õýëáýð. Äóõ øàíààíû îðãàíèê ººð÷ëºëòèéí ¿åä èëýðíý. Óóðàã òàðõèíû îðãàíèê ººð÷ëºëò òàðõèíû àëü õýñýãò ÿâàãäàæ áàéãààãààñ øàëòãààëæ:

1. Ïñåâäîïàðàëèòè÷åñêèé äåìåíöèòýé ÿã àäèë èëðýëòýé. Ãýõäýý çàñðàíà.2. Êîðñàêîâñêèé3. Ëîáíûé4. Ïñèõîýíäîêðèííûé ñèíäðîì ÁëåéëåðàÏñåâäîïàðàëèòè÷åñêèé ñèíäðîì íü ïðîãðåññèâíûé ïàðàëè÷òàé ÿã àäèë êëèíèê èëðýõ áîëîâ÷ ººð ºâ÷íèé ¿åä èëýð÷

áàéâàë ïñåâäîïàðàëèòè÷åñêèé ñèíäðîì ãýíý. Áðåä âåëè÷èÿ, áðåä áîãàòñòâà, ýéôîðèÿ, õ¿¿õýí õàðààíû ººð÷ëºëò.Õ¿¿õýí õàðààíû ººð÷ëºëò:Õ¿¿õýí õàðàà 2 òàëä èæèë áèø.

- Õ¿¿õýí õàðààíû õýëáýð ýâäýðíý.- Õ¿¿õýí õàðààíû ãýðëèéí óðâàë ñóë áàéíà.- Àêêîìàäàöè, êîíâåðãåíöè

Ëîáíû ñèíäðîìÎðãàíèê ººð÷ëºëò çîíõèëæ äóõíû áîëîí äóõ øàíààíû õýñýãò áàéðëàíà. Èíòåëëåêòèéí òºâ áàéðëàíà. Òàíèí

ìýäýõ¿é, îþóí óõààíû ¿éë àæèëëàãàà õàðüöàíãóé ã¿íçãèé, îþóí óõààíû ººð÷ëºëò òîä èëýðíý. ¯¿í äýýð íýìýãäýæ ñýòãýõ¿éí á¿õ ¿éë àæèëëàãàà óäààøèðíà. 3 À-í õàì øèíæ: àïàòèÿ, àáóëèÿ, àñïîêòàííîñòü

- Ìîðèÿ äóðàøëèâàÿ âåñåëîñòü - ªâ÷òºí ó÷èð óòãàã¿é õººðºí áàÿñàíà. Ä¿ðñã¿é àëèà, òýíýã, õîøèí øîã ÿðèíà, èíýýä õ¿ðìýýð ¿éëäýë èõ õèéíý, òýíýã èíýýíý.

- Áèîëîãèéí äóð õ¿ñýë èëýðíý. Ãèïåðáóëèåìè, ãèïåðñåêñóàëèçì.- Ïñèõîïàòîïîäîáíûé ñèíäðîì – áèå õ¿íèé õóâèéí øèíæ ÷àíàðàà ãýýíý. - ªºðèéí ø¿¿ìæëýë áóóð÷ ººðèéãºº õýò ¿íýëíý.

Ýìîöèîíàëüíûå ñèíäðîìû1. Ñýòãýëýýð óíàõ õàì øèíæ2. Ñýòãýë õººðºõ õàì øèíæ3. Ñýòãýëã¿éäýõ õàì øèíæÀíõäàã÷ààð ñýòãýöèéí ººð÷ëºëò çààâàë ¿¿ñíý /ìàíèÿ, äåïðåññ, àïàòèÿ – ýäãýýð íü öààøäûí øèíæ òýìäýã

ãàðíà/. 1. Äåïðåññèâíûé ñèíäðîì

-49-


1. Äåïðåññ, 2. Òàíèí ìýäýõ, îþóí ñàíààíû ¿éë àæèëëàãàà óäààøèðäàã, 3. Çîðèã ¿éëäëèéí ¿éë àæèëëàãàà óäààøðàõ

1. ªâ÷òºíèé ñýòãýë íü øàíàëãààòàé, óéòãàðòàé, ãóíèãòàé ã.ì. ñºðºã ñýòãýë õºäëºë ¿¿ñíý. Óéòãàðòàé, äîîøîî õàðñàí, óðóó öàðàéëñàí èäýâõèã¿é áàéíà.

2. Ñýòãýë äóíäóóð áàéäàë íü òàíèí ìýäýõ, îþóí ñàíààíû ¿éë àæèëëàãàà ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëæ áîäîë ¿¿ñýõ óäààí, ãóòðàíãè áîäîë ¿¿ñíý. ¯¿íýýñýý äåïðåññâíûé áðåä¿¿ä ¿¿ñíý. Äåïðåññèâíûé ìûñëè – ñóéöèäàëüíûé ìûñëè ¿¿ñíý.

3. ¯éëäýë õºäºëãººí, çîðèã ¿éëäýë áóóðíà. Ñºðºã íºëºº ¿ç¿¿ëæ õºäëºõ, ÿâàõ ñóóõ, ÿðèõ, õ¿ñýë çîðèã, äóð èäýâõè íü óäààí áîëíî. ÌÄÏ, îðãíàèê ãàðàëòàé áàéíà.

2. Ìàíèêàëüíûé ñèíäðîì 1. Ãèïåðòèìèÿ – ìàíèÿ2. Òàíèí ìýäýõ, îþóí ñàíààíû ¿éë àæèëëàãàà ò¿ðãýñýõ, 3. Çîðèã ¿éëäëèéí ¿éë àæèëëàãàà èõñýõ

1. Ìàíèãààñ áîëæ äàíäàà ººäðºã, áàÿñãàëàíòàé, öààøèëæ áðåä âåëè÷èÿ ¿¿ñíý. Îïòàëèçì èëýðíý. ªºäðºã ¿çýë, ººðèéãºº õýòð¿¿ëýí ¿íýëíý. Õýò ¿íýëñýí áîäîë ñàíàà ãàðíà.

2. Çîðèã ¿éëäýë íü ÿâàõ, ÿðèõ, èäýâõè ñàíàà÷ëàãà íü èõñýæ ãèïåðáóëèÿ áèé áîëíî. ¯ðãýëæ õºäºëæ, ñóóæ, áîñîæ, äóóëæ, õººð÷ èõ ïðîäóêòèâíûé õ¿íèé àæèëä áàéíãà îðîëöîíî. Îëîí õîíîã èíãýæ õºäºëãººíòýé áàéõ áîëîâ÷ ÿäàðíà, ýöíý ãýæ åð áàéõã¿é. Íîéð ìóó, õîîëîé íü ñººíãºòíº. ¯éëäëèéí ñýäë¿¿ä èõ. Àñòåíè ¿ã¿é.

3. Àïàòèÿ, àáóëèÿªâ÷òºí þóíä áàÿðëàæ, ãîìäîõã¿é, ÿìàð ÷ ç¿éëä õ¿ñýë, çîðèã áàéõã¿é, èäýâõèã¿é. Þóíä ÷ èäýâõè çîðèã

ñàíàà÷ëàãàã¿é áîëíî. Ëîáíûé ñèíäðîìûí ¿åä, Ïèêèéí ºâ÷èí, øèçîôðåíèéí òºãñãºëèéí ¿åä òîä èëýðíý.

Õºäºëãººí èõñýõ õàì øèíæÏñèõîìîòîðíîå âîçáóæäåíèå

¯éëäýë õºäºëãººí èõñýæ öî÷ðîëûí áàéäàëòàé áîëíî. ¯ã ÿðèà ò¿ðãýñýæ èõñýíý. Ýíý íü ñýòãýöèéí ÿìàð íýã ïðîöåññòîé õîëáîîòîé èõýñäýã.

1. Ìàíèêàëüíîå âîçáóæäåíèå – ñýòãýë õººðëººñºº áîëîîä 2. Ãàëëþöèíàòîðíî áðåäîâîé âîçáóæäåíèå - ºâ÷òºíä çàíàñàí çàõèðñàí õèé ¿çýãäýë áàéæ áîëíî. ¯¿íýýñýý àéæ

ò¿ãø¿¿ðëýí õºäºëãººíä îðíî. Áðåä ïðåñëîäîâàíèå ¿åä çóãàòààõ ã.ì.3. Ìåëàíõîëè÷åñêîå âîçáóæäåíèå – rapthus melancholicus ¿åä ò¿ãø¿¿ðëýýñýý áîëæ àæèòàöèÿ ¿¿ñíý. 4. Ýïèëåïòè÷åñêîå âîçáóæäåíèå – óõààí íü á¿ðèéòýí áàëàðòñàí ¿åäýý õºäºëãººí íü äîãøèð÷ îð÷èí òîéðíîî

ñ¿éòãýñýí, ýâäýëñýí, áóñíèóëñàí ìàø øèð¿¿í áàéäàëòàé áàéíà. 5. Äèñôîðè÷åñêîå âîçáóæäåíèå – óóð õèëýí, õîðñîë çàíàë ¿¿ñ÷ îð÷èí òîéðîíäîî øèð¿¿í àâèð, õºäºëãººí

ãàðãàæ áîëíî. Íèëýýä ýëáýã òîõèîëäîíî. 6. Ýðåòè÷åñêîå /îëèãîôðåíè÷åñêîå/ âîçáóæäåíèå – îþóí õîìñäîëòîé õ¿ì¿¿ñ çàðèì íü èõ àâèðòàé áàéäàã.

¯¿íýýñýý áîëæ äîøãèðíî. 7. Àìåíòèâíîå âîçáóæäåíèå - ºâ÷òºí îðîî òîéðñîí ÿíç á¿ðèéí äýñ äàðààã¿é, çîðèëãîã¿é õºäºëãººí õèéíý. ¿ã

ÿðèà íü õîëáîîã¿é áàéíà. /äåëåðîçíîå âîçáóæäåíèå/ õîðåÿ, àòåòîç ìàÿãèéí õºäºëãººí õèéíý. 8. Ïñèõîãåííîå /èñòåðè÷åñêîå/ âîçáóæäåíèå – ñóìåðêè áèé áîëæ ºâ÷òºí çîðèëãîã¿é õºäºëãººí õèéõ, õàøãèðñàí

øèð¿¿í áàéäàëòàé, õîëáîîã¿é ¿ã õýëýõ.9. Ïñèõîïàòè÷åñêîå âîçáóæäåíèå - ýìãýã òºðõòýé, öî÷ðîìòãîé ýìãýã òºðõòýé õ¿ì¿¿ñ õàðüöàæ áàéãàà

õ¿ì¿¿ñèéí õàðüöààíä äóðã¿éöýæ äîãøèðñîí áàéäëààð õàðèó óðâàë ºãäºã. ¯ã õýë, ¿éëäýë õºäºëãººíººðºº òàíõàéðàõ ìàÿãààð ãàðíà. Öî÷ðóóë íü ñýòãýëèéí öîõèëò, õýð¿¿ë ìàðãààí áàéíà.

Ãåáîèäíûé ñèíäðîìÃåáåôðåíè õýëáýðèéí øèçîôðåíèéí íýã õóâèëáàðûã Êàëüáàóìûí ãåáîèä øèçîôðåíè ãýäýã. ªñâºð ¿åä áèé áîëñîí ¸ñ

ñóðòàõóóíû ºâºðìºö óíàë á¿õèé áèå õ¿íèé äîðîéòîëûã ãåáîèä õàì øèíæ õýìýýí îéëãîäîã. ªâ÷òºí¿¿ä ¸ñ ñóðòàõóóíû äîðîéòîë á¿õèé çàí ¿éëèéí ýìãýãýýð ºâ÷èëæ ñàäàð ÿâäàë ãàðãàõ, ç¿é áóñ çàìààð áýëãèéí äóð õ¿ñëýý õàíãàõ, áóñïûã òàð÷ëààí çîâîîõ õýëáýðýýð òýäýíòýé õóðüöàë ¿éëäýõ áóþó òýäíèéã õ¿÷èíäýõ, ìóóð íîõîé áîëîí áóñàä àìüòàäûã ýëäýâ ÿíçààð òàð÷ëààí çîâîîõ, ýöýã ýõ áîëîí óðàã òºðëèéí õ¿ì¿¿ñòýý äàéñàãíàñàí õàíäëàãà ãàðãàõ, ñóðãóóëü àæëàà îðõèí çîðèëãîã¿é òýíýõ, íèéòýýð áàðèìòàëäàã ¸ñ ñóðòàõóóíû áîëîí ýðõ ç¿éí õýì õýìæýýí¿¿äèéã èëò ãàæóóäóóëàí ¿ë á¿òýõ áóñàä ýòãýýä¿¿äòýé õàìòðàí, ýñâýë ãàíöààðàà ÿíç ÿíçûí çºð÷èë ãàðãàõ, õóëãàé õèéõ, õ¿í àìèíû õýðýã ¿éëäýõ, àðõèäàí ñîãòóóðàõ çýðýã õýëáýð¿¿äýýð ¸ñ ç¿éí õèéãýýä ýðõç¿éí çºð÷èë ãàðãàæ áîëíî.

Äåïðåññèâíûé ñèíäðîì

-50-


Ýíý ¿åä ÿìàð ÷ øàëòãààíã¿é ººðºº àÿíäàà ñýòãýëýýð óíàæ ãàíèõðàõ, ò¿ãø¿¿ðëýõ, äóíäóóð áàéäàëòàé áîëíî. Àíõäàã÷ ñýòãýë óíàë þì. ¯¿íýýñýý óëàìæëàãäñàí áóñàä øèíæ òýìäýã èëðýýäõàì øèíæ ¿¿ñíý. Õàì øèíæ íü:

1. Äåïðåññèÿ – ñýòãýëèéí ñºðºã òààëàìæã¿é, çîâèóðòàé, ýâã¿é òààøààë òºðäºã. ªâ÷òºí ñýòãýë ãóíèõ, ºâäºõ, ãàñëàõ, óíàõ, äóíäóóð ÿìàð íýã þìàíä õàíàõã¿é áàéõ, ò¿ãø¿¿ðëýõ, òàéâàí áèø, àéäàñ, ýðãýëçýõ ã.ì ¿¿ñíý /àíåñòåçèÿ ïñèõîäîëåðîçà/. Ñýòãýë èõ äàðàìòòàé äóíäóóð áàéäëààñàà áîëæ ºâ÷òºí çîâõè íü áóóñàí, òîëãîéãîî ãàíçàãàëñàí, ò¿ãø¿¿ðëýæ áàéâàë ãàð óðóóë íü ñàëãàíàí, òýâäñýí áàéäàëòàé, ÿíç á¿ðèéí ãàäààä òºðõ íü õóâèðíà. Ñèìïàòèê ñýäðýë öî÷èðñîíòîé õîëáîîòîé ÿíç á¿ðèéí ººð÷ëºëò èëýðíý.2. Ñýòãýí áîäîõ, îþóíû ¿éë àæèëëàãàà óäààøðàõ – òàðõèíä íü áîäîë óäààí îðíî. Àñóóëòàíä õîæóó õàðèóëæ èõýíõ òîõèîëäîëä òèéì, ¿ã¿éãýõ. Èõýíõ òîõèîëäîëä ãóòðàíãè – ïåññèëèçì – àëèâàà þìûã ñºðºã ìóó òàëààñ íü, èðýýä¿éãýý ñºðºã á¿òýõã¿é òàëààñ íü òºñººëäºã. ªíãºðñºí àìüäðàëäàà ä¿ãíýëò õèéíý. Ýíý íü äàíäàà ñóë òàëààñàà áàéíà. Çàðèìäàà àìèà õîðëîõ áîäîë ¿¿ñíý. Àðàé õ¿÷òýé èëðýëèéí ¿åä ¿õíý ãýæ ÿðüæ ¿õýõ îðîëäëîãî õèéíý. Ñýòãýë äóíäóóð, ãóíèã, àéäàñ, ò¿ãø¿¿ðýýñýý áîëæ èéì áàéäàëä îðíî. Ïñèõîëîãè÷åñêèé êðèçýýð – ãýð á¿ë ñàëàõ, áóðóó õ¿ì¿¿æèë, ãýðýýñýý ÿâàõ, ãàíöààðàà ¿ëäýõ ã.ì íºëººëäºã.

Ñóèöèäàëüíîå ïîâåäåíèå: 1. æèíõýíý àìèà õîðëîõ2. àôôåêòèâ áàéäëààñàà ñýòãýë õºäëºõ3. äåìîíñòðàòèâ áàéäëààð

Ñýòãýë ç¿éí ÿìàð íýã òààëàìæã¿é ç¿éëä ºãñºí õàðèó óðâàëààñàà áîëæ çîõèìæã¿é áàéäëààð áèåý àâ÷ ÿâíà. Îðãîõ, àðõè óóõ çýðýã 1-2 õîíîã ¿ðãýëæèëäýãýýðýý æèíõýíý àìèà õîðëîõ çàí ¿éëýýñ ÿëãààòàé.

Àóòîàãðåññèÿ – ìàðãàëäñàí ã.ì ¿åä ãýð îðíûõîíäîî àìèà õîðëîõ ãýæ ä¿ðýëçýõ.Äåìîíñòðàòèâ - ¿ç¿¿ëýõ ìàÿãààð èñòåðîéäíûé ëè÷íîëñòü-òîé õ¿í áóñäàä ¿ç¿¿ëýõ õýëáýðýýð îðîëäëîãî õèéæ

áóñàä õ¿ì¿¿ñýýð õàëàìæëóóëàõ, õàéðëóóëàõ, ýðõ ÷ºëºº, áàéð ñóóðü, õ¿íä áàéäëààñ ãàðàõûí òóëä ¿éëäýíý. Ñýòãýë óíàëûí äýìèéðë¿¿ä ¿¿ñ÷ áîëíî. ¯¿íýýñýý ºìíº ººðèéíõºº òàëààð õýòð¿¿ëýí ¿íýëæ áóðóóòãàõ, ãóòðàõ, àëäàà ãýìýý õýòð¿¿ëæ ¿íýëýõ áàéäàë èëýðäýã. Ýíý íü äààìæèð÷ ººðèéãºº áóðóó øààõ, ººðèéãºº í¿ãýëòýí, ýäãýðøã¿é õ¿íä ºâ÷òýé, ýñâýë íèãèëèñòè÷åñêèé ¿ã¿éñãýëèéí äýìèéðë¿¿äèéí àëü íýã èëýð÷ áîëíî. Áðåä êîòàðà, çàðèì ¿åä áðåä óøåðáà èëýðíý. Ýäãýýð íü õ¿íä ñýòãýëèéí óíàëòààñ ¿¿ñíý. 3. Çîðèã, ¿éëäýë õºäºëãººíèé ººð÷ëºëò – ÿìàð ÷ èäýâõèã¿é, õ¿ñýë òýì¿¿ëýëã¿é, èíñòèíêò íü áóóðàõ – ôðèãèäíîñòü, èìïîòåíöèÿ èëýð÷ áîëíî. Õºäºëãººí óäààøèð÷ õ¿íä òîõèîëäîëä äåïðåññèâíûé ñòóïîðò îðíî. Àëü íýã äàâàìãàéëæ ÿâàãäàõ øèíæýýð íü êëèíèêò õóâààæ ¿çäýã.

1.

Øàëãàëòûí àñóóëòóóä

1. Òàíèí ìýäýõ¿éí ïðîöåññò þó þó îðäîã âý?2. Ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ¿éã þó ãýæ õóâààäàã âý?3. Õ¿ðòýí ìýäýðõ¿éã þó ãýæ àíãèëäàã âý?4. Êëèíèêò ãàæóó òóñãàëûã þó ãýæ àíãèëäàã âý?5. Õóóðàì÷ áîëîí æèíõýíý õèé ¿çýãäëèéí ÿëãààã äóðäàíà óó?6. Ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ¿éã þó ãýæ àíãèëäàã âý?7. Ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ¿éí îíöëîãèéã äóðäàíà óó?8. Ñýðëèéí ººð÷ëºëò¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?9. Ãàæóó òóñãàëûã ãàðàë ¿¿ñëýýð íü õýä õóâààäàã âý?10. Ñýòãýö ìýäýðõ¿éí ººð÷ëºëòèéã õýä õóâààäàã âý?11. Ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ¿éí ººð÷ëºëò¿¿ä ÿìàð ÿìàð õýëáýðò õóâààãääàã âý?12. ßëèìã¿é çîâëîíò áàéäëûí òºðë¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?13. Äýìèéðëèéí îíöëîã øèíæ¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?14. Õýò ¿íýëñýí áîäîë ñàíààã àãóóëãààð íü þó ãýæ õóâààäàã âý?15. Àôàçèÿ (õýëã¿éäýë)-èéã þó ãýæ àíãèëäàã âý?16. Õýë ÿðèàíû ººð÷ºëò¿¿ä ÿìàð ÿìàð õýëáýðò õóâààãääàã âý?

-51-


17. Äýìèéðëèéã ¿¿ñýõ ìåõàíèçìààð íü þó ãýæ àíãèëäàã âý?18. Äýìèéðëèéã äàãàëäàí èëýð÷ áàéãàà ñýòãýë õºäëºëèéã íü õàðãàëçàí þó ãýæ àíãèëäàã âý?19. Õýò ¿íýëñýí áîäîë ñàíààíû îíöëîãóóäûã íýðëýíý ¿¿?20. Áîäîë ñàíàà ñýòãýõ¿éí ÿâöûí ººðëºëò¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?21. Îé òîãòîîëòûã þó ãýæ õóâààõ âý?22. Ñýòãýë öî÷èðäëûã ãàðàë ¿¿ñëýýð íü þó ãýæ õóâààõ âý?23. Àæëûí ¿éëäëèéí ÷àäâàðóóäûã äóðäàíà óó?24. Îéí ÷àíàðûí ººð÷ëºëòèéã þó ãýæ õóâààõ âý?25. Îéí òîîíû ººð÷ëºëò¿¿äèéã þó ãýæ õóâààõ âý?26. Ñýòãýë õºäëºëèéã þó ãýæ àíãèëäàã âý?27. Áàðèìæààëàõ ÷àäâàðóóäûã äóðäàíà óó?28. Îéã¿éäëèéã þó ãýæ õóâààõ âý?29. Ñýòãýë õºäëºëèéí ººð÷ëºëò¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?30. Çîðèã ¿éëäëèéí ýìãýã¿¿äèéã õýä õóâààõ âý?31. Äóðûí ººð÷ëºëòèéã þó ãýæ õóâààõ âý?32. Êàòàòîíèê èëðýëèéã þó ãýæ àíãèëäàã âý?33. Óõàìñàðò óõààíû ºâºðìºö øèíæ òýìäãèéã õàðãàëçàí þó ãýæ õóâààäàã âý?34. Õèé ¿çýãäýë äýìèéðëèéí õàì øèíæèä ÿìàð ÿìàð øèíæ¿¿ä îðîõ âý?35. Ïàðàíîÿëüíûé ñèíäðîì ÿìàð ¿å øàòààð ÿâàãääàã âý?36. Êàíäèíñêèé-Êëåðîìáîãèéí õàì øèíæ ÿìàð ÿìàð øèíæ òýìäã¿¿äýýñ á¿ðääýã âý?37. Êîðñàêîâûí õàì øèíæ ÿìàð ÿìàð øèíæ òýìäã¿¿äýýñ á¿ðääýã âý?38. Äåïðåññèâíûé ñèíäðîìûã á¿ðä¿¿ëäýã õàì øèíæ¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?39. Îþóíû õºíãºí õîìñäîëûí ¿åä èëðýõ ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäã¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?40. Îþóíû õîìñäîëûí ýì÷èëãýýã äóðäàíà óó?41. Îþóíû õ¿íäýâòýð áîëîí õ¿íä õîìñäîëûí ¿åä èëðýõ ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäã¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?42. Îþóíû ã¿íçãèé õîìñäîëûí ¿åä èëðýõ ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäã¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?43. ªÎÓëñûí 10-ð àíãèëàëûí F0-ð îíîøëîãääîã ýìãýã¿¿äýýñ 1 ºâ÷íèé òóõàé äýëãýðýíã¿é ÿðèíà

óó? (Øàëòãààí, ýìíýëç¿é, îíîøëîãîî, ýì÷èëãýý, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò) 44. ªÎÓëñûí 10-ð àíãèëàëûí F1-ð îíîøëîãääîã ýìãýã¿¿äýýñ 1 ºâ÷íèé òóõàé äýëãýðýíã¿é ÿðèíà









óó? (Øàëòãààí, ýìíýëç¿é, îíîøëîãîî, ýì÷èëãýý, óðüä÷èëàí ñýðãèéëýëò) 53. Ñýòãýö íèéãìèéí ðåàáèëèòàöè54. Íèéãýì õàìò îëîíä òóëãóóðëàñàí ñýòãýöèéí ýð¿¿ë ìýíäèéí òóñëàìæ ¿éë÷èëãýý55. Ñýòãýö íºëººò ýìèéí ýì÷èëãýýíèé òóõàé

-52-


Òåñò ¹11. Òàíèí ìýäýõ¿éí ïðîöåññò þó þó îðäîã âý?2. Ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ¿éã þó ãýæ õóâààäàã âý?

-53-


3. Õ¿ðòýí ìýäýðõ¿éã þó ãýæ àíãèëäàã âý?4. Êëèíèêò ãàæóó òóñãàëûã þó ãýæ àíãèëäàã âý?5. Õóóðàì÷ áîëîí æèíõýíý õèé ¿çýãäëèéí ÿëãààã äóðäàíà óó?

Òåñò ¹21. Ìýäýð÷ òàíèí ìýäýõ¿éã þó ãýæ àíãèëäàã âý?2. Ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ¿éí îíöëîãèéã äóðäàíà óó?3. Ñýðëèéí ººð÷ëºëò¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?4. Ãàæóó òóñãàëûã ãàðàë ¿¿ñëýýð íü õýä õóâààäàã âý?5. Ñýòãýö ìýäýðõ¿éí ººð÷ëºëòèéã õýä õóâààäàã âý?

Òåñò ¹11. Òàíèí ìýäýõ¿éí ïðîöåññò þó þó îðäîã âý?2. Ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ¿éã þó ãýæ õóâààäàã âý?3. Õ¿ðòýí ìýäýðõ¿éã þó ãýæ àíãèëäàã âý?4. Êëèíèêò ãàæóó òóñãàëûã þó ãýæ àíãèëäàã âý?5. Õóóðàì÷ áîëîí æèíõýíý õèé ¿çýãäëèéí ÿëãààã äóðäàíà óó?






Òåñò ¹11. Òàíèí ìýäýõ¿éí ïðîöåññò þó þó îðäîã âý?2. Ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ¿éã þó ãýæ õóâààäàã âý?

-54-


3. Õ¿ðòýí ìýäýðõ¿éã þó ãýæ àíãèëäàã âý?4. Êëèíèêò ãàæóó òóñãàëûã þó ãýæ àíãèëäàã âý?5. Õóóðàì÷ áîëîí æèíõýíý õèé ¿çýãäëèéí ÿëãààã äóðäàíà óó?








Òåñò 31. Ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ¿éí ººð÷ëºëò¿¿ä ÿìàð ÿìàð õýëáýðò õóâààãääàã âý?2. ßëèìã¿é çîâëîíò áàéäëûí òºðë¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?

-55-


3. Äýìèéðëèéí îíöëîã øèíæ¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?4. Õýò ¿íýëñýí áîäîë ñàíààíã àãóóëãààð íü þó ãýæ õóâààäàã âý?5. Àôàçèÿ (õýëã¿éäýë)-èéã þó ãýæ àíãèëäàã âý?

Òåñò 41. Õýë ÿðèàíû ººð÷ºëò¿¿ä ÿìàð ÿìàð õýëáýðò õóâààãääàã âý?2. Äýìèéðëèéã ¿¿ñýõ ìåõàíèçìààð íü þó ãýæ àíãèëäàã âý?3. Äýìèéðëèéã äàãàëäàí èëýð÷ áàéãàà ñýòãýë õºäëºëèéã íü õàðãàëçàí þó ãýæ àíãèëäàã âý?4. Õýò ¿íýëñýí áîäîë ñàíààíû îíöëîãóóäûã íýðëýíý ¿¿?5. Áîäîë ñàíàà ñýòãýõ¿éí ÿâöûí ººðëºëò¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?

Òåñò 31. Ñýòãýæ òàíèí ìýäýõ¿éí ººð÷ëºëò¿¿ä ÿìàð ÿìàð õýëáýðò õóâààãääàã âý?2. ßëèìã¿é çîâëîíò áàéäëûí òºðë¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?3. Äýìèéðëèéí îíöëîã øèíæ¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?4. Õýò ¿íýëñýí áîäîë ñàíààíã àãóóëãààð íü þó ãýæ õóâààäàã âý?5. Àôàçèÿ (õýëã¿éäýë)-èéã þó ãýæ àíãèëäàã âý?





Òåñò 41. Õýë ÿðèàíû ººð÷ºëò¿¿ä ÿìàð ÿìàð õýëáýðò õóâààãääàã âý?

-56-


2. Äýìèéðëèéã ¿¿ñýõ ìåõàíèçìààð íü þó ãýæ àíãèëäàã âý?3. Äýìèéðëèéã äàãàëäàí èëýð÷ áàéãàà ñýòãýë õºäëºëèéã íü õàðãàëçàí þó ãýæ àíãèëäàã âý?4. Õýò ¿íýëñýí áîäîë ñàíààíû îíöëîãóóäûã íýðëýíý ¿¿?5. Áîäîë ñàíàà ñýòãýõ¿éí ÿâöûí ººðëºëò¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?







Òåñò 51. Îé òîãòîîëòûã þó ãýæ õóâààõ âý?2. IQ=45 ÿìàð îþóíû õîìñäîë âý?

-57-


3. Ñýòãýë öî÷èðäëûã ãàðàë ¿¿ñëýýð íü þó ãýæ õóâààõ âý?4. Àæëûí ¿éëäëèéí ÷àäâàðóóäûã äóðäàíà óó?5. Îéí ÷àíàðûí ººð÷ëºëòèéã þó ãýæ õóâààõ âý?

Òåñò 61. Îéí ººð÷ëºëò¿¿äèéã þó ãýæ õóâààõ âý?2. IQ=33 ÿìàð îþóíû õîìñäîë âý?3. Ñýòãýë õºäëºëèéã þó ãýæ àíãèëäàã âý?4. Áàðèìæààëàõ ÷àäâàðóóäûã äóðäàíà óó?5. Îéã¿éäëèéã þó ãýæ õóâààõ âý?

Òåñò 51. Îé òîãòîîëòûã þó ãýæ õóâààõ âý?2. IQ=45 ÿìàð îþóíû õîìñäîë âý?3. Ñýòãýë öî÷èðäëûã ãàðàë ¿¿ñëýýð íü þó ãýæ õóâààõ âý?4. Àæëûí ¿éëäëèéí ÷àäâàðóóäûã äóðäàíà óó?5. Îéí ÷àíàðûí ººð÷ëºëòèéã þó ãýæ õóâààõ âý?





-58-







Òåñò 71. Ñýòãýë õºäëºëèéí ººð÷ëºëò¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?2. Çîðèã ¿éëäëèéí ýìãýã¿¿äèéã õýä õóâààõ âý?

-59-


3. Äóðûí ººð÷ëºëòèéã þó ãýæ õóâààõ âý?4. Êàòàòîíèê èëðýëèéã þó ãýæ àíãèëäàã âý?5. Óõàìñàðò óõààíû ºâºðìºö øèíæ òýìäãèéã õàðãàëçàí þó ãýæ õóâààäàã âý?

Òåñò 71. Ñýòãýë õºäëºëèéí ººð÷ëºëò¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?2. Çîðèã ¿éëäëèéí ýìãýã¿¿äèéã õýä õóâààõ âý?3. Äóðûí ººð÷ëºëòèéã þó ãýæ õóâààõ âý?4. Êàòàòîíèê èëðýëèéã þó ãýæ àíãèëäàã âý?5. Óõàìñàðò óõààíû ºâºðìºö øèíæ òýìäãèéã õàðãàëçàí þó ãýæ õóâààäàã âý?







Òåñò 71. Ñýòãýë õºäëºëèéí ººð÷ëºëò¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?2. Çîðèã ¿éëäëèéí ýìãýã¿¿äèéã õýä õóâààõ âý?

-60-


3. Äóðûí ººð÷ëºëòèéã þó ãýæ õóâààõ âý?4. Êàòàòîíèê èëðýëèéã þó ãýæ àíãèëäàã âý?5. Óõàìñàðò óõààíû ºâºðìºö øèíæ òýìäãèéã õàðãàëçàí þó ãýæ õóâààäàã âý?








-61-


Òåñò 91. Õèé ¿çýãäýë äýìèéðëèéí õàì øèíæèä ÿìàð ÿìàð øèíæ¿¿ä îðîõ âý?2. Ïàðàíîÿëüíûé ñèíäðîì ÿìàð ¿å øàòààð ÿâàãääàã âý?

-62-


3. Êàíäèíñêèé-Êëåðîìáîãèéí õàì øèíæ ÿìàð ÿìàð øèíæ òýìäã¿¿äýýñ á¿ðääýã âý?4. Êîðñàêîâûí õàì øèíæ ÿìàð ÿìàð øèíæ òýìäã¿¿äýýñ á¿ðääýã âý?5. Äåïðåññèâíûé ñèíäðîìûã á¿ðä¿¿ëäýã õàì øèíæ¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?

Òåñò 91. Õèé ¿çýãäýë äýìèéðëèéí õàì øèíæèä ÿìàð ÿìàð øèíæ¿¿ä îðîõ âý?2. Ïàðàíîÿëüíûé ñèíäðîì ÿìàð ¿å øàòààð ÿâàãääàã âý?3. Êàíäèíñêèé-Êëåðîìáîãèéí õàì øèíæ ÿìàð ÿìàð øèíæ òýìäã¿¿äýýñ á¿ðääýã âý?4. Êîðñàêîâûí õàì øèíæ ÿìàð ÿìàð øèíæ òýìäã¿¿äýýñ á¿ðääýã âý?5. Äåïðåññèâíûé ñèíäðîìûã á¿ðä¿¿ëäýã õàì øèíæ¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?






Òåñò 91. Õèé ¿çýãäýë äýìèéðëèéí õàì øèíæèä ÿìàð ÿìàð øèíæ¿¿ä îðîõ âý?

-63-


2. Ïàðàíîÿëüíûé ñèíäðîì ÿìàð ¿å øàòààð ÿâàãääàã âý?3. Êàíäèíñêèé-Êëåðîìáîãèéí õàì øèíæ ÿìàð ÿìàð øèíæ òýìäã¿¿äýýñ á¿ðääýã âý?4. Êîðñàêîâûí õàì øèíæ ÿìàð ÿìàð øèíæ òýìäã¿¿äýýñ á¿ðääýã âý?5. Äåïðåññèâíûé ñèíäðîìûã á¿ðä¿¿ëäýã õàì øèíæ¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?






Òåñò 81. Îþóíû õºíãºí õîìñäîëûí ¿åä èëðýõ ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäã¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?2. Îþóíû ã¿íçãèé õîìñäîëûí IQ-ã áè÷íý ¿¿?

-64-


3. Îþóíû õîìñäîëûí ýì÷èëãýýã äóðäàíà óó?4. Ñýòãýöèéí ýì÷ ð¿¿ èëãýýõ çààëòûã íýðëýíý ¿¿?5. ªâ÷òºí áà ò¿¿íèé ãýð á¿ëèéíõýíä ºãºõ ìýäýýëëèéã äóðäàíà óó?

Òåñò 101. Îþóíû õ¿íäýâòýð áîëîí õ¿íä õîìñäîëûí ¿åä èëðýõ ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäã¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?2. Îþóíû õºíãºí õîìñäîëûí IQ-ã áè÷íý ¿¿?3. Îþóíû õîìñäîëûí ýì÷èëãýýã äóðäàíà óó?4. Ñýòãýöèéí ýì÷ ð¿¿ èëãýýõ çààëòûã íýðëýíý ¿¿?5. ªâ÷òºí áà ò¿¿íèé ãýð á¿ëèéíõýíä ºãºõ ìýäýýëëèéã äóðäàíà óó?

Òåñò 111. Îþóíû ã¿íçãèé õîìñäîëûí ¿åä èëðýõ ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäã¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?2. Îþóíû õ¿íäýâòýð áîëîí õ¿íä õîìñäîëûí IQ-ã áè÷íý ¿¿?3. Îþóíû õîìñäîëûí ýì÷èëãýýã äóðäàíà óó?4. Ñýòãýöèéí ýì÷ ð¿¿ èëãýýõ çààëòûã íýðëýíý ¿¿?5. ªâ÷òºí áà ò¿¿íèé ãýð á¿ëèéíõýíä ºãºõ ìýäýýëëèéã äóðäàíà óó?

Òåñò 81. Îþóíû õºíãºí õîìñäîëûí ¿åä èëðýõ ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäã¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?2. Îþóíû ã¿íçãèé õîìñäîëûí IQ-ã áè÷íý ¿¿?3. Îþóíû õîìñäîëûí ýì÷èëãýýã äóðäàíà óó?4. Ñýòãýöèéí ýì÷ ð¿¿ èëãýýõ çààëòûã íýðëýíý ¿¿?5. ªâ÷òºí áà ò¿¿íèé ãýð á¿ëèéíõýíä ºãºõ ìýäýýëëèéã äóðäàíà óó?




Òåñò 101. Îþóíû õ¿íäýâòýð áîëîí õ¿íä õîìñäîëûí ¿åä èëðýõ ýìíýëç¿éí øèíæ òýìäã¿¿äèéã íýðëýíý ¿¿?2. Îþóíû õºíãºí õîìñäîëûí IQ-ã áè÷íý ¿¿?

-65-


3. Îþóíû õîìñäîëûí ýì÷èëãýýã äóðäàíà óó?4. Ñýòãýöèéí ýì÷ ð¿¿ èëãýýõ çààëòûã íýðëýíý ¿¿?5. ªâ÷òºí áà ò¿¿íèé ãýð á¿ëèéíõýíä ºãºõ ìýäýýëëèéã äóðäàíà óó?





-66-

Documents

Setgetsiin ner tomeoo