120

SEZONSKI BILTEN ZA SRBIJU

Zima 2016/2017. godine

Beograd, 10. mart 2017. godine

Odeljenje za monitoring klime i klimatske prognoze

Sektor Nacionalnog centra za klimatske promene, razvoj klimatskih modela

i ocenu rizika elementarnih nepogoda

web: http://www.hidmet.gov.rs

mail: office@hidmet.gov.rs

QF-E-003

Republički hidrometeorološki zavod Srbije

Kneza Višeslava 66

11000 Beograd

Republika Srbija

Zima 2016/2017. godine je bila četvrta najsušnija i dvanaesta najhladnija u Srbiji. Zabeležena su četiri talasa hladnoće. Prevaziđeni su brojevi ledenih, mraznih i dana sa jakim mrazom.

Analiza zimske sezone 2016/2017. godine za Srbiju u odnosu na referentni klimatološki period 1981-2010.

Temperatura

Srednja temperatura vazduha u toku zime bila je u intervalu od -1,7ºC u Požegi do 1,0ºC u Beogradu, a u planinskim predelima od -5,0ºC na Kopaoniku do -2,2ºC na Zlatiboru (Slika 1).

Odstupanja srednje temperature vazduha od normale1, tokom zime, za referentni period 1981-2010. bila su od -2,0ºC u Leskovcu do -1,0ºC u Beogradu i Loznici, a na planinama od -1,4ºC na Crnom Vrhu do -0,7ºC na Zlatiboru i Kopaoniku (Slika 2).

Prema metodi percentila2, srednja temperatura vazduha u toku zime bila je u kategoriji hladno u većem delu Srbije, u Kragujevcu u kategoriji veoma hladno, dok je u kategoriji normalno bilo u delu severne i zapadne Srbije, kao i na Kopaoniku (Slika 3).

1 Pod pojmom normala podrazumeva se klimatološka standardna normala, tj. srednja vrednost klimatskog elementa izračunata za period od 1. januara 1981. do 31. decembra 2010.

Slika 1. Prostorna raspodela srednje sezonske temperature vazduha

Slika 2. Odstupanje srednje sezonske temperature vazduha u odnosu na referentni klimatološki period 1981-2010.

Prema metodi tercila, srednja temperatura vazduha tokom zime je u većem delu Srbije bila u kategoriji hladno, izuzev u Loznici i na Zlatiboru gde je bila u kategoriji normalno (Slika 4).

Zima 2016/2017. godine je dvanaesta najhladnija zima u Srbiji, a na Crnom Vrhu i Leskovcu osma najhladnija (Slika 5 i 6).

2n-ti percentil neke veličine je ona vrednost posmatrane veličine ispod koje se nalazi n procenata podataka prethodno poređanih u rastući niz.

Slika 3. Srednja sezonska temperatura vazduha određena metodom percentila

Slika 4. Srednja sezonska temperatura vazduha određena metodom tercila

Slika 5. Redosled najhladnijih zima na Crnom Vrhu u periodu od 1967. do 2017. godine

Slika 6. Redosled najhladnijih zima u Leskovcu u periodu od 1949. do 2017. godine

Broj ledenih dana, sa maksimalnom dnevnom temperaturom vazduha nižom od 0ºC, bio je u intervalu od 15 u Vranju do 29 dana u Sremskoj Mitrovici, a u planinskim krajevima je registrovano od 30 ledenih dana na Zlatiboru do 57 dana na Crnom Vrhu. Zabeleženi broj ledenih dana je za jedan do 13 dana bio veći od proseka, dok je na Kopaoniku bio za 4 dana manji od prosečnog broja dana (Slika 7).

Najniža temperatura u toku zime izmerena je u Sjenici 8. januara i iznosila je -27,6ºC.

Broj mraznih dana, sa minimalnom dnevnom temperaturom vazduha nižom od 0ºC, bio je u intervalu od 65 u Loznici do 81 dan u Požegi, a na planinama od 76 na Zlatiboru do 88 dana na Kopaoniku. Broj mraznih dana je za dva do 18 dana veći od prosečnog broja za zimu (Slika 8).

Broj dana sa jakim mrazom, sa minimalnom dnevnom temperaturom vazduha nižom od -10 ºS, bio je u intervalu od 7 u Beogradu do 22 u Dimitrovgradu, a u višim predelima od 14 na Zlatiboru do 38 u Sjenici. Zabeleženi broj dana sa jakim mrazom u Srbiji je bio za jedan do 12 dana veći od prosečnog broja dana sa jakim mrazom tokom zime.

U Beogradu je krajem prve i početkom druge dekade januara srednja, maksimalna i minimalna temperatura vazduha bila ispod višegodišnjeg proseka. Iznad proseka je bila početkom i krajem decembra i tokom većeg dela februara (Slika 9).

Tromesečni hod srednje dnevne temperature vazduha u Beogradu i na Kopaoniku tokom zime 2016/2017. godine prikazan je na slikama 10 i 11.

Slika 7. Odstupanje broja ledenih dana u odnosu na referentni period 1981-2010.

Slika 8. Odstupanje broja mraznih dana u odnosu na referentni period 1981-2010.

Slika 9. Tromesečni hod srednje, maksimalne i minimalne temperature vazduha u Beogradu

Slika 10. Tromesečni hod srednje dnevne temperature vazduha u Beogradu

Slika 11. Tromesečni hod srednje dnevne temperature vazduha na Kopaoniku

Na slici 12 prikazana je ocena temperature vazduha i količine padavina u Srbiji za sezonu zima prema raspodeli tercila u odnosu na referentni period 1981-2010. Može se uočiti da su tokom zime 2016/17. godine temperatura vazduha i količina padavina bile u donjem tercilu .

Slika 12. Ocena temperature vazduha i količine padavina tokom zime u Srbiji

prema pripadajućim tercilima u odnosu na referentni period 1981-2010. godina

Hladni talasi u toku zime 2016/2017. godine Početkom decembra zabeležen je jedan hladni talas3 na GM Sombor, a trajao je od 4 do 8. decembra. U januaru su registrovana tri talasa hladnoće. Drugi intenzivniji hladni talas tokom ove zime je prvo zahvatio područje Vojvodine i planinske predele 6. januara, a potom se proširio na celu Srbiju 7. januara i trajao je do 12. januara 2017. godine. Treći hladni talas registrovan je u periodu od 20. do 24. januara 2017. godine na sedam Glavnih meteoroloških stanica, dok je u Sremskoj Mitrovici trajao od 19 do 24. januara. Četvrti talas hladnoće zabeležen je u periodu od 27. do 31. januara 2017. godine u Požegi, Kruševcu i Sjenici. Tabela 1.

Legenda: VH – veoma hladno ЕH – еkstremno hladno

3 Hladni talas je po definiciji kontinuirani niz od pet i više dana kada je minimalna dnevna temperatura vazduha u kategoriji veoma hladno i ekstremno hladno

станица/дан 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28

PALI Ć VH EH VH EH VH VH

SOMBOR VH VH VH VH VH VH VH EH VH EH VH VH

KIKINDA VH VH EH VH EH VH VH

ZRENJANIN VH EH VH EH VH VH

NOVI SAD VH EH EH EH EH VH VH

S. MITROVICA VH EH EH EH EH EH VH EH EH EH VH

BEOGRAD VH EH EH VH EH VH VH EH EH VH EH VH

LOZNICA VH EH VH EH VH EH

VALJEVO VH EH VH EH VH EH VH VH EH EH EH VH

V. GRADIŠTE EH EH VH VH VH

S. PALANKA VH EH VH EH EH EH

KRAGUJEVAC VH EH VH EH VH EH EH EH EH EH VH

KRALJEVO

POŽEGA EH EH VH EH VH EH VH VH EH EH EH VH

ZLATIBOR VH EH EH EH EH EH EH

ĆUPRIJA VH EH EH VH VH

KRUŠEVAC VH EH VH EH VH EH VH EH VH EH EH VH VH EH VH VH VH

NEGOTIN VH VH VH EH VH VH VH

ZAJEČAR VH VH VH VH VH EH

CRNI VRH EH EH EH EH EH VH VH

KOPAONIK EH EH EH EH EH VH VH

SJENICA VH EH VH EH VH EH VH VH VH VH VH

NIŠ VH EH VH EH VH EH VH

VRANJE VH EH VH VH VH EH EH

DIMITROVGRAD VH VH VH EH EH EH VH

LESKOVAC VH EH VH VH VH EH VH EH EH EH EH

KURŠUMLIJA

B. KARLOVAC VH EH EH EH VH EH

HLADNI TALASI U SRBIJI - ZIMA 2016/2017

(U ODNOSU NA REFERENTNI PERIOD 1981-2010)

D E C E M B A R Ј А N U A R F E B R U A R

Padavine Ukupna količina padavina je tokom zime u većem delu Srbije bila ispod prosečnih vrednosti u odnosu na normalu za referentni period 1981-2010, od 24,9 mm u Kikindi do 127,8 mm u Loznici (Slika 13). Suma padavina je u odnosu na normalu bila u intervalu od 23% u Kikindi do 73% u Loznici i Dimitrovgradu (Slika 14).

Prema metodi percentila suma padavina tokom zime je u većem delu Srbije bila u kategoriji ekstremno sušno i veoma sušno, sušno je bilo u Loznici, Negotinu, Sjenici i na jugu Srbije, dok je u kategoriji normalno bilo u Loznici i Dimitrovgradu (Slika 15).

Suma padavina je prema metodi tercila u Srbiji bila ispod granice prosečnih vrednosti (Slika 16).

Maksimalna dnevna količina padavina registrovana je u Loznici 25. februara i iznosila je 32,6 mm.

Broj dana sa padavinama od jednog milimetra i više, registrovanih tokom zime, je bio od 20 u Zaječaru do 39 na Crnom Vrhu. Zabeleženi broj dana sa padavinama je za 7 do 16 dana bio manji od proseka (Slika 17).

Slika 13. Prostorna raspodela količine padavina tokom zime u mm (podaci o padavinama sa 28GMS+22KS+91PS)

Slika 14. Prostorna raspodela količine padavina tokom zime u % od normale 1981-2010. godine

Slika 16. Količina padavina određena metodom tercila

Slika 17. Odstupanje broja dana sa padavinama od 1.0 mm i više

Slika 18. Odstupanje broja dana sa snežnim pokrivačem

Slika 15. Količina padavina određena metodom percentila

Broj dana sa snežnim pokrivačem u nižim predelima Srbije je bio u intervalu od 4 u Kikindi do 44 dana u Dimitrovgradu. U brdsko-planinskim predelima broj dana sa snežnim pokrivačem bio je u intervalu od 53 u Sjenici do 90 na Kopaoniku. Registrovani broj dana sa snežnim pokrivačem je u većem delu zemlјe od 2 do 27 dana manji od prosečnog broja dana za zimu (Slika18). Maksimalna visina snežnog pokrivača registrovana je 20. januara na Kopaoniku i iznosila je 70 cm.

Analizom najkišnijih i najsušnijih zima u Srbiji za period 1951-2017. godine, može se zaklјučiti da je zima 2016/2017. godina bila četvrta najsušnija zima u Srbiji (Slika 19).

Slika 19. Redosled najkišnijih i najsušnijih zima u Srbiji za period 1951-2017. godine u odnosu na referentni period 1981-2010. godine.

Na slikama 20 i 21 prikazana je kumulativna količina padavina za Beograd i Kruševac tokom zime i po mesecima u odnosu na prosečne kumulativne količine padavina.

Slika 20. Kumulativna količina padavina za Beograd

Slika 21. Kumulativna količina padavina za Kruševac

Trajanje sijanja sunca (osunčavanje)

Tokom zime vrednosti osunčavanja su bile u intervalu od 198,0 u Leskovcu do 370,0 časova na Kopaoniku (Slika 22).

U odnosu na normalu za referentni period 1981-2010. trajanje sijanja sunca iznosilo je od 95% u Leskovcu do 186% u Požegi (Slika 23).

Slika 22. Osunčavanje u časovima Slika 23. Osunčavanje u procentima od normale

Analiza zimske sezone 2016/2017. godine za Srbiju u odnosu na referentni klimatološki period 1961-1990.

Temperatura Odstupanja srednje temperature vazduha od normale, u toku zime, za referentni period 1961–1990. bila su od -1,8ºC u Leskovcu do -0,9ºC u Beogradu, a na planinama od -1,2ºC na Crnom Vrhu do -0,2ºC na Zlatiboru i Kopaoniku (Slika 24).

Prema metodi percentila, srednja temperatura vazduha bila je u većem delu Srbije u kategoriji hladno i normalno, dok je veoma hladno bilo u Dimitrovgradu (Slika 25).

Prema metodi tercila, srednja temperatura vazduha bila je ispod prosečnih vrednosti u većem delu Srbije, dok je u granicama višegodišnjeg proseka bilo u Loznici, Negotinu i na planinama.

Slika 24. Odstupanje srednje sezonske temperature vazduha u odnosu na referentni klimatološki period 1961-1990.

Slika 25. Srednja sezonska temperatura vazduha u Srbiji određena metodom percentila

Padavine

Suma padavina tokom zime je u većem delu Srbije bila ispod prosečnih vrednosti u odnosu na normalu za referentni period 1961-1990. Suma padavina je bila u intervalu od 22% u Kikindi do 79% u Loznici u odnosu na normalu (Slika 26).

Prema metodi percentila, suma padavina tokom zime je u većem delu Srbije bila u kategorijama veoma sušno i ekstremno sušno, a u Somboru, Sjenici, Leskovcu, Vranju i na Kopaoniku sušno (Slika 27).

Suma padavina je prema metodi tercila bila ispod prosečnih vrednosti na području Srbije.

Napomena: Klimatološka analiza meteoroloških elemenata urađena je na osnovu podataka sa 28 Glavnih meteoroloških stanica. Pored ovih podataka za detalјniju analizu padavina korišćeni su i podaci sa 22 klimatološke i 91 padavinske stanice.

Slika 26. Količina padavina u procentima od normale

Slika 27. Količina padavina određena metodom percentila