shkembimet tregtare 2014 - mti.rks-gov.netmti.rks-gov.net/desk/inc/media/C23E511C-B70B-4212-B1F9-1BE7E87B… · nga kriza financiare globale sesa vendet e zhvilluara, Kosovën, ishte

SHKË

ËMBIMET TREGTARE

2014

Mars 2015

Shkëmbimet tregtare 2014201420142014

2

Përgatitur nga:

Merita Fetahu, Analiste e Tregtisë

Në këtë raport, burim i të dhënave për sektorin e jashtëm të Kosovës është Agjencia e

Statistikave të Kosovës. Të dhënat e prezantuara në këtë raport përfshijnë totalin e

eksporteve dhe importeve të Kosovës.

Të gjitha të dhënat e vitit 2014 janë preliminare.

Ministria e Tregtisë dhe

Industrisë

Muharrem Fejza.

p.n. Lagjja e Spitalit

10 000 Prishtina

Republika e Kosovës

Mars 2015


3

Përmbajtja

- Zhvillimet në tregtinë e jashtme të Kosovës

- Bilanci tregtar i mallrave

- Indeksi i varësisë tregtare

- Indeksi i tendencës së eksporteve

- Tregtia e jashtme e Kosovës, sipas destinimit

- Tregtia e Kosovës me vendet BE-së

- Tregtia e Kosovës me vendet CEFTA-s

- Tregtia e Kosovës me pjesën tjetër të botës

- Struktura e eksporteve

- Struktura e importeve

Figurat:

- Figura.1: Bilanci tregtar i mallrave

- Figura.2: Indeksi i varësisë tregtare

- Figura.3: Indeksi i tendencës së eksporteve

- Figura. 4: Bilanci tregtar me vendet e BE-së

- Figura 5: Bilanci tregtar me vendet e CEFTA-s

- Figura 6: Vendet me pjesëmarrje më të madhe në eksportet e përgjithshme ,%

- Figura 7: Vendet me pjesëmarrje më të madhe në importet e përgjithshme, %

Tabelat:

- Tabela. 1: Tregtia sipas grup-vendeve, %

- Tabela. 2: Eksportet e Kosovës në vendet e BE-së

- Tabela. 3: Importet në Kosovë nga vendet e BE-së

- Tabela. 4: Eksportet e Kosovës në vendet e CEFTA-s

- Tabela. 5: Importet në Kosovë nga vendet e CEFTA-s

- Tabela. 6: Eksportet e Kosovës në pjesën e mbetur të botës – partnerët kryesorë


4

- Tabela. 7: Importet e Kosovës nga pjesën e mbetur e botës - partneret kryesorë

- Tabela 8: Partnerët kryesorë tregtarë të Kosovës – eksportet, importet, bilanci

tregtar,

- Tabela. 9: Eksportet sipas grupit të produkteve bujqësore ushqimore

- Tabela. 10: Top 10 produktet e eksportuara në nivelin e eksporteve të përgjithshme

- Tabela. 11: Top 10 produktet importuara në nivelin e importeve të përgjithshme,

- Tabela. 12: Importet sipas seksioneve për vitet 2013 – 2014

- Tabela.13: Eksportet sipas seksioneve për vitet 2013 – 2014


5

HyrjeHyrjeHyrjeHyrje

Raporti “ Shkëmbimet tregtare për vitin 2014” është një raport i përvitshëm, i cili pasqyron

tendencat dhe analizën e indikatorëve kryesorë të treguesve të tregtisë së jashtme të Kosovës, si dhe

potencialin e prodhuesve vendorë për eksport në nivelin rajonal dhe ndërkombëtar.

Andaj, trendët e tregtisë së jashtme japin një pasqyrë të qartë për shkallën e zhvillimit ekonomik dhe

për këtë analiza e ecurisë dhe vëllimit të tregtisë së jashtme ka një rëndësi të veçantë.

Tabelat dhe figurat e paraqitura tregojnë trendët e zhvillimit të shkëmbimeve tregtare, strukturën e

saj, vartësinë e furnizimit të tregut të brendshëm, cilësinë dhe gamën e mallrave etj.

Zhvillimet në Zhvillimet në Zhvillimet në Zhvillimet në tregtinë e jashtme tregtinë e jashtme tregtinë e jashtme tregtinë e jashtme ttttë ë ë ë KKKKosovëosovëosovëosovë

Pas një krize të gjatë, shoqëria kosovare ende ballafaqohet me një varg problemesh dhe vështirësish

për t’iu bashkangjitur rrjedhave aktuale të zhvillimit ndërkombëtar, veçmas në sferën ekonomike.

Kështu, çështjet që lidhen me tregtinë e jashtme të Kosovës, përkatësisht situata e përgjithshme

tregtare jep një pasqyrë mbi gjendjen aktuale ekonomike, në një mënyrë shkallën e zhvillimit

ekonomik, ku e shprehin edhe treguesit e tregtisë së jashtme, dhe për këtë analiza e ecurisë dhe

vëllimit të tregtisë së jashtme nxjerr në pah gjendjen faktike të sektorëve prodhues vendorë.

Në sektorin e mallrave bilanci i tregtisë së jashtme është mjaft negativ i përcjellë nga viti në vit.

Pengesat në zhvillimin e sektorit të jashtëm si: kolapsi i sektorit privat pas luftës, procesi i

privatizimit, investimet e huaja direkte, performanca e kompanive të Kosovës, korniza ligjore etj.,

janë shkaqet që kanë ndikuar dhe ndikojnë në gjendjen e pavolitshme të sektorit të eksporteve.

Duke marrë për bazë se sektori i tregtisë së jashtme ka një rëndësi të veçantë në zhvillimin

ekonomik, politika tregtare është një nga instrumentet kryesore të politikës së përgjithshme

ekonomike.


6

Bilanci tregtarBilanci tregtarBilanci tregtarBilanci tregtar në mallra në mallra në mallra në mallra

Gjatë viti 2014, bilanci tregtar i Kosovës karakterizohet me deficit të lartë tregtar. Tregtia e jashtme

e Kosovës arriti vlerën prej mbi 2.8 miliardë euro, tregues ky që është më i lartë se në periudhën e

njëjtë të vitit paraprak për 4 %.

Eksportet e mallrave arritën në 324 milionë euro, duke llogaritur një rritje prej 10% krahas vitit

2013.

Nga ana tjetër, importet e mallrave në vitin 2014, janë në vlerë prej 2.5 miliardë euro, duke

llogaritur një ritëm më të ngadaltë të rritjes mesatare në vitet e fundit, njëkohësisht rritje për 3.6 për

qind. Kontributi i eksporteve në volumin tregtar pothuajse është në nivel të njëjtë, edhe pse ka një

rritje të lehtë në vitin 2014. Raporti i mbulimit të importeve nga eksportet, gjatë viteve të kaluara

qëndroi në 12%(’13) dhe 12.8% në 2014.

Konkretisht nga Fig. 1 mund të shihet se Kosova ka deficit të lartë tregtar në mallra, me një zgjerim

të vazhdueshëm, i cili bëri që Kosova të ketë bilanc negativ (shih fig.1).

Figura.1: Bilanci tregtar i mallrave (

Eksportet e Kosovës kanë pasur një rritje të konsiderueshme nga viti

‘09 dhe ‘12. Kështu, në vitin ‘09 eksportet pësuan një rënie (16.6 % krahasuar me vitin

shkak të krizës ekonomike në ‘09. Megjithëse vendet në zhvillim të botës ishin më pak të prekur

nga kriza financiare globale sesa vendet e zhvilluara,

Kosovën, ishte e pamundur të jenë imunë ndaj kësaj krize,

për plasimin e produkteve në tregun e

Kështu, kriza globale ekonomike ka rezultuar

ndërkombëtare, gjë që ndikoi edhe në tregtinë e jashtme të Kosovës. Çmimet

kryesisht janë: metalet, lëndët djegëse dhe ushqim

konsiderueshme në tregtinë e jashtme të Kosovës.

-1,101,209

-1,195,105

-1,411,074

-1,729,773

-1,772,211

-1,861,769

-2,173,184

-2,231,509

-2,155,221

-2,213,678

Shkëmbimet tregtare

mallrave (ne ‘000 euro)

një rritje të konsiderueshme nga viti ‘06, por me një

09 eksportet pësuan një rënie (16.6 % krahasuar me vitin

Megjithëse vendet në zhvillim të botës ishin më pak të prekur

nga kriza financiare globale sesa vendet e zhvilluara, mirëpo shumë vende, duke përfshirë edhe

ishte e pamundur të jenë imunë ndaj kësaj krize, andaj u përballën me një rënie të kërkesës

tregun e jashtëm.

Kështu, kriza globale ekonomike ka rezultuar me kërkesë më të ulët dhe çmime më të ulëta në tregjet

ndërkombëtare, gjë që ndikoi edhe në tregtinë e jashtme të Kosovës. Çmimet të cilat

djegëse dhe ushqimet, kategori të cilat përbëjnë një

konsiderueshme në tregtinë e jashtme të Kosovës.

56,283

110,774

165,112

198,463

165,328

295,957

319,165

276,100

293,842

324,554

1,157,492

1,305,879

1,576,186

1,928,236

1,937,539

2,157,725

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

2013

2014

Trade balanc Import Export


7

një rënie në vitin

09 eksportet pësuan një rënie (16.6 % krahasuar me vitin ‘08) për

Megjithëse vendet në zhvillim të botës ishin më pak të prekura

duke përfshirë edhe

me një rënie të kërkesës

më të ulëta në tregjet

cilat pësuan rënie

kategori të cilat përbëjnë një pjesë të

1,928,236

1,937,539

2,157,725

2,492,348

2,507,609

2,449,064

2,538,232

Indeksi i varshmërisë tregtareIndeksi i varshmërisë tregtareIndeksi i varshmërisë tregtareIndeksi i varshmërisë tregtare

Ky indeks mat raportin e tregtisë ndërkombëtare me vlerën totale t

vendor), ndryshe quhet edhe indeksi i

tregtisë vendore me atë ndërkombëtare.

Nga tabela e mëposhtme Fig 2, shihet se si rritja

Kosovës dhe vendeve të tjera, përkatësisht rritja e importeve dhe eksporteve

hapjes tregtare që është në rritje në vitet e fundit

për qind 2010, 58.9 për qind 2011

eksporte vazhdon të qëndrojë në nivel relativisht të

një nivel i ndryshuar shumë nga viti paraprak.

Figura.2: Indeksi i varshmërisë tregtare,

40.445.4

50.3

0.0

10.0

20.0

30.0

40.0

50.0

60.0

70.0


mat raportin e tregtisë ndërkombëtare me vlerën totale të prodhimit( Bruto prodhimin

indeksi i çiltërsisë nga se jep një pasqyrë për shkallen e hapur t

tregtisë vendore me atë ndërkombëtare.

shihet se si rritja e vazhdueshme e shkëmbimeve

përkatësisht rritja e importeve dhe eksporteve ka ndikuar në

vitet e fundit (nga 40.4 për qind sa ka qenë në vitin 2005 n

dhe 56.6 për qind 2012). Megjithatë, mbulimi

nivel relativisht të ulët (12.8 për qind në vitin 201

viti paraprak.

tregtare, 2005 – 2012, %

54.0 52.457.2 58.9 56.6


8

prodhimit( Bruto prodhimin

për shkallen e hapur të

eve tregtare mes

ka ndikuar në shkallën e

vitin 2005 në 57.2

Megjithatë, mbulimi i importeve me

në vitin 2014), që nuk është

IIIIndeksi i tendencës së eksportevendeksi i tendencës së eksportevendeksi i tendencës së eksportevendeksi i tendencës së eksporteve

Tregon shkallën e përgjithshme të

peshën e eksporteve në Bruto Prodhimin Vendor (BPV). Kjo është e ngjashme me indeksin e

varësisë tregtare, por mund të jetë

goditjeve nga jashtë (p.sh., ndryshimi n

tregun ndërkombëtar ose ndryshimet n

Raporti i eksporteve ndaj BPV, përcaktohet

Figura.3: Indeksi i tendencës së eksporteve

1.9

3.5

4.8

5.0

4.1

6.9

6.7

5.6

Indeksi i tendencës së eksporteve,%


ndeksi i tendencës së eksportevendeksi i tendencës së eksportevendeksi i tendencës së eksportevendeksi i tendencës së eksporteve

mbështetjes së prodhuesve vendës në tregjet e huaja

Bruto Prodhimin Vendor (BPV). Kjo është e ngjashme me indeksin e

një tregues i mirë i ndjeshmërisë ndaj llojeve t

ndryshimi në çmimet e eksportit për shkak të ndryshimit t

tregun ndërkombëtar ose ndryshimet në kurset e këmbimit).

Raporti i eksporteve ndaj BPV, përcaktohet si:

së eksporteve

2005

2006

2007

2008

2009

2010

2011

2012

Indeksi i tendencës së eksporteve,%


9

tregjet e huaja, që mat

Bruto Prodhimin Vendor (BPV). Kjo është e ngjashme me indeksin e

i ndjeshmërisë ndaj llojeve të caktuara të

ndryshimit të çmimeve në


10

Tregtia e jashtme e Tregtia e jashtme e Tregtia e jashtme e Tregtia e jashtme e KKKKosovës sipas osovës sipas osovës sipas osovës sipas destinacionitdestinacionitdestinacionitdestinacionit

Kosova importon në mbi 130 vende të botës, ndërkaq produktet e prodhuara në Kosovë, kanë

arritur në tregjet e mbi 60 vendeve të botës.

Tregtia me vendet e BE-s dhe vendeve të rajonit pjesëmarrëse në CEFTA, përbën pjesën më të

rëndësishme të shkëmbimeve tregtare të Kosovës, me rreth 71% të gjithë tregtisë së jashtme.

Tabela. 1: Tregtia sipas grup vendeve, %

Grup

vendet

EXS/ IMP 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

BE Eksporti 41.7 29.3 38.8 38.2 42.6 47.8 43.1 44.5 43.0 38.4 39.4 30.2

Importi 28.4 39.9 38.0 34.8 35.2 36.2 39.0 38.3 38.0 38.7 41.3 42.6

CEFTA Eksporti 51.3 41.6 53.0 46.7 41.3 30.9 32.3 23.5 26.0 36.8 36.4 39.2

Importi 45.6 34.7 38.0 41.1 36.7 37.5 35.7 37.0 35.0 33.7 30.6 28.4

Te tjerë Eksporti 7.0 29.1 8.2 15.1 16.1 21.3 25.2 32.0 31.0 24.8 24.1 30.6

Importi 26.0 25.4 24.0 24.1 28.1 26.2 25.0 24.5 27.0 27.6 28.1 29.0

Burimi: Agjencia e Statistikave të Kosovës,kalkuluar MTI

Të dhënat statistikore tregojnë që Kosova kryesisht tregton me dy grupe të vendeve, përkatësisht

vendet e Bashkimit Evropian dhe vendet e CEFTA-s.


11

Tregtia me vendet e BETregtia me vendet e BETregtia me vendet e BETregtia me vendet e BE----ssssëëëë

Kosova, në aspektin e tregtisë se jashtme si partnere me të rëndësishme tregtare gjatë viteve të fundit

i ka vendet e BE-së si në importe ashtu edhe në eksporte apo më mirë të themi në qarkullimin e

tregtisë së jashtme. Nga kjo, 46% e shkëmbimeve tregtare të Kosovës gjate vitit ‘14 ka qene e

realizuar me vendet e BE-së. Më se 30% e eksporteve të përgjithshme të vendit janë destinuar në

BE. Po ashtu importet nga vendet e BE-së mbulojnë pjesën më të madhe të importeve të

përgjithshme në Kosovë me pjesëmarrje prej 42% (2014).

Figura. 4: Bilanci tregtar me vendet e BE-së

Burimi: Agjencia e Statistikave të Kosovës

21,811,241

42,332,314

69,370,334

93,973,907

71,273,682

131,810,852

136,645,963

107,422,951

115,827,869

98,096,090

439,108,175

454,276,478

572,903,370

701,981,464

755,828,236

825,776,624

946,556,096

978,138,821

1,009,831,500

1,080,905,856

-417,296,934

-411,944,164

-503,533,036

-608,007,557

-684,554,554

-693,965,772

-809,910,133

-870,715,870

-894,003,631

-982,809,765

Bilanci tregtar Import export


12

Rritja e eksporteve ka qenë e shpejtë, kështu në vitet ‘07 dhe ‘08 rritja eksportit ishte jashtëzakonisht

e madhe krahasuar me vitet e mëparshme nga 42.3 mil/€ sa ka qenë në vitin ‘06 në 69.3 mil/€ ‘07

përkatësisht 93.9 mil/ në vitin ‘08. Megjithatë, ndikimi i krizës financiare shkaktoi rënie të papritur,

ndërkaq eksportet në BE nuk vazhduan në ‘09. Sa u përket importeve, nga viti në vit rritja ka qenë

në mënyrë të qëndrueshme. Pavarësisht disa indikacioneve pozitive lidhur me performancën e

eksportit, bilanci negativ tregtar i Kosovës me BE-në është zgjeruar vazhdimisht, duke arritur mbi

900 milionë euro (shih figurën 4).

Kështu gjatë vitit 2014, importi i mallrave nga vendet e BE-së ishte rreth 1miliard euro ose 42.5% të

importeve në nivel të importeve totale. Mallrat kosovare të eksportuara me destinim vendet e BE-së

arritën në 98 milionë euro, ose 30.2% eksporteve të përgjithshme, rënie prej 17% ( pa i përfshirë

eksportet në Kroaci në vitin’13).

Tabela 2: Eksportet e Kosovës në vendet e BE-së (ne ‘000 euro)

Year 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

PartnerC

AUSTRIA 1,017 1,211 2,005 2,072 1,978 5,670 5,711 4,425 6,327 6,416

BELGIUM 19 17 5,587 28,113 5,176 11,455 5,085 473 807 716

BULGARIA 970 13,506 10,005 2,632 2,709 6,765 936 1,829 1,026 3,820

CYPRUS 0 0 0 2,623 117 27 224 0 5,971 1,748

CZECH REPUBLIC 0 356 159 1,127 463 297 168 422 492 2,524

GERMANY 5,965 3,952 16,190 7,205 7,563 15,587 24,144 14,995 10,985 11,339

DENMARK 142 44 94 53 75 44 52 161 74 320

ESTONIA 0 0 0 14 0 0 0 0 0 120

SPAIN 0 49 114 196 51 49 57 631 342 824

FINLAND 122 55 167 99 1 10 29 54 11 3

FRANCE 515 232 145 247 639 1,084 1,305 1,852 1,455 1,194

UNITED KINGDOM 72 62 154 173 249 681 1,343 2,194 2,131 1,314

GREECE 5,522 3,914 8,400 10,851 240 222 194 331 791 930

HUNGARY 92 18 112 105 396 29 89 118 233 118

IRELAND 3 20 48 10 3 6 7 0 5 36

ITALY 5,668 12,654 9,672 25,485 46,218 80,193 83,924 71,351 74,363 49,660

LITHUANIA 2 4 0 0 1 0 4 0 0 2,547


13

LUXEMBOURG 0 0 0 0 0 0 8 0 35 102

LATVIA 2 8 2 4 10 5 17 5 0 0

MALTA 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0

NETHERLANDS 124 1,128 2,413 1,888 1,506 1,017 2,923 1,424 2,382 2,147

POLAND 102 281 121 102 53 150 650 737 3,870 5,782

PORTUGAL 0 2 0 0 0 8 20 301 0 10

ROMANIA 190 224 1,142 42 232 272 987 1,265 442 685

SWEDEN 18 43 8,155 4,389 322 1,116 365 264 615 992

SLOVENIA 1,231 4,515 4,290 6,304 2,882 6,203 6,001 1,417 1,434 620

SLOVAKIA 34 36 395 241 391 920 2,405 3,175 2,037 1,766

CROATIA 2,366

TOTAL EU 21,811 42,332 69,370 93,974 71,274 131,811 136,646 107,423 115,828 98,096


Nga tabela e mësipërme shihet se Italia dhe Gjermania janë destinacionet kryesore për eksportet e

Kosovës.

Tabela. 3: Importet në Kosovë nga vendet e BE-së (në ‘000 euro)

Year 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

PartnerC

AUSTRIA 20,719 23,539 26,842 30,953 38,915 33,126 38,669 34,073 36,858 36,743

BELGIUM 4,646 4,733 6,012 7,223 6,106 6,394 8,656 8,869 9,290 6,677

BULGARIA 37,791 58,498 42,008 53,824 44,500 35,211 50,541 39,125 44,515 47,242

CYPRUS 757 680 570 1,269 1,164 841 948 2,279 603 978

CZECH REPUBLIC 8,710 11,491 11,390 15,365 17,054 20,707 19,323 19,134 16,574 17,902

GERMANY 123,763 122,652 155,031 196,627 246,170 280,617 293,441 304,195 252,594 273,029

DENMARK 1,730 1,806 3,751 6,194 3,418 2,624 3,545 3,016 3,068 3,029

ESTONIA 24 89 92 133 65 22 10 266 163 255

SPAIN 11,741 9,391 9,604 9,351 11,780 15,504 17,914 18,438 21,267 21,837

FINLAND 396 386 923 435 1,346 655 1,401 2,369 980 1,188


14

FRANCE 19,468 15,834 25,007 37,505 27,167 33,635 34,755 24,077 26,846 29,208

UNITED KINGDOM 7,478 6,378 9,502 12,580 14,153 13,457 17,084 13,630 13,209 13,580

GREECE 44,027 37,614 63,737 81,403 79,108 96,267 103,179 109,188 145,546 137,551

HUNGARY 16,233 20,011 25,537 37,694 27,046 28,950 35,020 27,665 28,236 24,878

IRELAND 1,424 1,661 2,231 2,157 3,254 3,097 2,010 1,979 2,103 2,003

ITALY 49,555 52,461 57,678 74,385 87,972 100,603 159,444 213,469 228,519 202,866

LITHUANIA 257 333 184 185 313 480 742 756 1,357 2,100

LUXEMBOURG 308 127 94 91 202 114 51 89 134 118

LATVIA 169 56 34 133 200 218 189 240 244 217

MALTA 44 7 0 4 23 33 1,393 570 124 74

NETHERLANDS 7,814 6,986 9,711 20,112 30,927 14,876 18,195 21,261 38,831 27,245

POLAND 14,836 13,796 14,067 22,223 24,215 39,876 32,963 30,970 36,595 55,820

PORTUGAL 151 514 173 337 422 1,407 809 788 919 1,244

ROMANIA 7,132 4,443 30,261 6,788 9,494 17,347 19,936 18,717 24,692 27,982

SWEDEN 2,455 2,353 12,387 11,089 9,252 8,286 9,049 8,444 7,734 9,652

SLOVENIA 54,998 56,001 62,420 66,762 66,378 65,738 71,614 68,385 61,314 66,708

SLOVAKIA 2,484 2,434 3,658 7,159 5,185 5,693 5,676 6,149 7,513 7,839

CROATIA 62,945

TOTAL EU - 27 439,108 454,276 572,903 701,981 755,828 825,777 946,556 978,139 1,009,832 1,080,906


Tabela.3 tregon importet e Kosovës nga BE, situata nuk ndryshon shume. Në këtë aspekt, partnerët

kryesorë tregtarë të Kosovës në importe nga vitet ‘05 deri ‘14 akoma janë Italia dhe Gjermania.

Megjithatë, nga të dhënat statistikore të paraqitura në tabelë shihet se vendet tjera, nga të cilat

Kosova importon janë Greqia dhe Sllovenia. Është gjithashtu domethënëse te përmendet që nga kjo

tabelë në mësojmë që përfundimisht Kosova importon në një masë të caktuar nga të gjitha shtetet

anëtare të Bashkimit Evropian përveç vendeve të cekura (me theks të veçantë në Bullgari, Austri dhe

Francë, në krahasim me të tjerët.)


15

Në përfundim, është e dukshme që partnerët tregtarë kyç të Kosovës nga grupi i vendeve të BE-së si

në eksporte ashtu edhe në importe janë Italia dhe Gjermania.

Tregtia me vendet e CEFTATregtia me vendet e CEFTATregtia me vendet e CEFTATregtia me vendet e CEFTA----ssssëëëë

Tabela 4: Eksportet e Kosovës në vendet e CEFTA-s (në ‘000 euro)


Në tabelën e mësipërme, shifrat tregojnë eksportet e Kosovës drejt vendeve të CEFTA-s për vitet

2005-2014, kuptojmë se partnerët më atraktivë në vendet e CEFTA-s janë Shqipëria dhe Maqedonia.

Nga ana tjetër, Serbia më 2006 dhe 2007, ka qenë një nga partnerët kryesorë sa i përket eksportit,

megjithatë viti 2008, tregon një rënie të madhe të eksporteve drejt Serbisë. Ky ndryshim është

kryesisht për shkak të arsyeve politike, duke pasur parasysh që më 2008, Kosova shpalli pavarësinë

e saj, dhe për këtë arsye marrëdhëniet politike si dhe ekonomike midis këtyre dy vendeve u

përkeqësuan edhe më tej.

Eksportet e Kosovës në vendet pjesëmarrëse në CEFTA kanë arritur në vlerë prej 127 milionë

euro, rritje për 21.7%, ose 39.1 % të krejt eksporteve të Kosovës.

Ndërkohë, që mallrat e importuara nga vendet e CEFTA-s gjatë vitit 2014, arritën në 720

milionë euro, duke përfshirë 28.4% në nivel të importeve të përgjithshme.

Year 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Partner

ALBANIA 5,785 12,645 20,799 21,113 26,182 30,841 34,566 40,180 43,774 44,016

BOSNIA AND HERZEGOVINA 3,411 5,126 5,287 5,919 1,206 1,847 612 1,974 2,812 3,807

MOLDOVA, 0 0 0 1 9 12 10 11 4 7

MONTENEGRO 743 2,207 2,913 3,770 3,084 3,920 6,988 16,759 17,310 16,070

MACEDONIA 10,828 9,734 17,385 20,046 17,355 26,308 30,949 26,376 26,139 35,948

SERBIA 8,158 20,910 19,280 9,893 3,504 3,941 7,198 14,968 14,463 27,296

CROATIA 928 1,123 1,837 793 2,151 2,744 2,794 2,359 2,594

TOTAL CEFTA 29,853 51,745 67,500 61,536 53,491 69,612 83,117 102,627 107,097 127,143


16

Tabela 5: Importet në Kosovë nga vendete e CEFTA-së (në ‘000 euro)

Year 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Partner

ALBANIA 18,093 23,108 35,262 59,632 58,385 69,714 96,400 110,528 110,597 133,700

BOSNIA AND

HERZEGOVINA

18,450 18,465 29,838 38,747 59,742 82,986 79,835 85,309 83,531 64,793

MOLDOVA 19 77 30 118 24 50 559 183 430 138

MONTENEGRO 6,411 17,800 15,063 13,789 13,059 11,454 12,232 10,510 11,387 13,848

MACEDONIA, 220,148 257,754 237,895 346,536 292,012 319,313 365,961 287,739 185,020 139,612

SERBIA 152,257 191,053 222,534 208,951 211,133 260,471 254,917 278,388 285,356 368,237

CROATIA 24,975 28,074 38,982 49,985 58,584 58,542 64,063 72,012 73,331

TOTAL CEFTA 440,352 536,331 579,604 717,759 692,939 802,530 873,967 844,669 749,651 720,328


Duke parë importet e Kosovës me vendet e CEFTA-s, kuptojmë se partnerët kryesorë tregtarë janë

Serbia (duke llogaritur 51% të importeve të Kosovës nga vendet e CEFTA-s vetëm për ‘14 ) dhe

Maqedonia (me 19.4% të importeve të Kosovës nga vendet e CEFTA-s ‘14) e ndjekur nga Shqipëria,

Bosnjë dhe Hercegovina. Mal i Zi është destinacioni më pak i favorshëm për importet kosovare.

Prandaj, nga këto dy tabela ne mund të konsiderojmë se partnerët më të rëndësishëm tregtarë të

Kosovës (duke iu referuar vendeve që i përkasin marrëveshjes së CEFTA-s) si në aspektin e

eksporteve dhe importeve janë Maqedonia, Shqipëria dhe Serbia.

Figura 5: Bilanci tregtar me vendet e

-1,000,000,000

-800,000,000

-600,000,000

-400,000,000

-200,000,000

0

200,000,000

400,000,000

600,000,000

800,000,000

1,000,000,000

2005 2006 2007

export


: Bilanci tregtar me vendet e CEFTA-s

2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

export Import Bilanci tregtar


17

2014


18

Tregtia e Kosovës me pjesën tjetër të botësTregtia e Kosovës me pjesën tjetër të botësTregtia e Kosovës me pjesën tjetër të botësTregtia e Kosovës me pjesën tjetër të botës

Tabela.6: Eksportet e Kosovës në pjesën e mbetur të botës – partnerët kryesorë (në ‘000 euro)

Viti/

Vendi

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Turqia 1,041 1,668 2,660 3,044 6,512 9,357 7,831 11,380 7,393 10,365

Zvicra 681 7,047 12,937 7,380 10,510 17,786 17,611 15,132 7,155 10,038

Kina 0 0 0 31 1,595 14,779 28,268 3,266 1,290 42,152

India 0 0 3,141 24,089 15,528 44,895 15,482 22,889 28,953 27,425


Tabela e mësipërme tregon eksportet e Kosovës drejt vendeve nga pjesa tjetër e mbetur e botës. Si

rezultat i shifrave të paraqitura në tabelë në termin e eksportit, partnerët kyç tregtarë të Kosovës deri

në vitin 2014 janë Kina, India dhe Turqia. Është e rëndësishme të përmendet që përderisa Turqia dhe

Zvicra kanë qenë partnerët tregtarë të Kosovës nga 2006 e tutje, nuk ishte i njëjti rast me Indinë dhe

Kinën. Vetëm pas 2008, këto vende u bënë destinacione të rëndësishme për eksportet e Kosovës. Pas

2008, India ishte partneri me domethënës tregtar i Kosovës me një rritje të konsiderueshme.

Kina u bë partneri më i rëndësishëm tregtar nga të katërt e listuar në tabelë (në 2011 Kosova ka

eksportuar në Kinë një shumë prej 28.2 milionë euro), gjendja ndryshoi në 2012, vlera mallrave të

eksportuar ishte për 3.2 milionë euro, përkatësisht në 1.2 mil/€ në 2013, por me një rritje ekstreme

42.1mil/ euro në 2014.

Tabela. 7: Importet e Kosovës nga pjesën e mbetur e botës - partnerët kryesorë (në’000 euro)

Viti/

Vendi

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

Turqia 85,375 97,075 101,827 128,249 141,545 150,360 184,452 199,881 204,922 238,267

Zvicra 18,415 22,800 28,222 32,441 21,949 20,981 22,194 22,664 21,020 30,184

Kina 54,864 74,655 104,951 121,059 128,318 135,406 170,285 159,904 179,589 204,934

SHBA 17,693 11,555 14,698 23,610 26,703 35,311 42,847 46,916 52,152 62,713

Brazili 16,840 18,578 30,282 43,499 37,888 27,188 40,925 41,791 45,756 39,546


Nga ana tjetër, në (tabelën 7) janë shfaqur partner

mbetur e botë. Në këtë drejtim, nga 200

në importe janë Turqia dhe Kina. Turqia n

Turqia më 2014, një shumë prej 238

rëndësishëm, duke u bazuar në importe siç shihet n

Zvicra.

Figura. 6: Vendet me pjesëmarrje

Shënim: 84.6% të eksporteve të përgjithshme t

paraqitura në figurën 6.

Vendi më atraktiv për eksportet e Kosovës mbet

përgjithshme, e ndjekur nga Shqipëria

ceket se në tre vjetët e fundit Mali i Zi ka hy

kosovare.

15.3

13.613.0

11.0

8.5


janë shfaqur partnerët kryesorë për importet në Kosovë

këtë drejtim, nga 2005 deri në 2014, dy partnerët me të rëndësish

importe janë Turqia dhe Kina. Turqia në këtë aspekt kryeson tabelën (Kosova ka importuar nga

38 milionë eurosh), ndjekur nga Kina. Partnerë të

importe siç shihet në tabelë janë: Shtetet e Bashkuara

më të mëdha në eksportet e përgjithshme ,%

rgjithshme të mallrave të Kosovës janë të destinuara n

Vendi më atraktiv për eksportet e Kosovës mbetet Italia 15.3% pjesëmarrje në eksportet e

Shqipëria 13.6%, pasuar nga Kina 13%, Maqedonia 11

Mali i Zi ka hyrë në top 10 vendet me eksportin më lartë

8.5 8.4

5.0

3.5 3.2 3.1


19

Kosovë, nga pjesa e

sishëm të Kosovës

këtë aspekt kryeson tabelën (Kosova ka importuar nga

ë tjerë tregtarë të

Shtetet e Bashkuara, Brazili dhe

,% (2014)

destinuara në vendet e

eksportet e

% etj. Vlen të

më lartë të mallrave

Figura. 7: Vendet me pjesëmarrje

Shënim: 72% të mallrave importues

Nga figura 7, kuptojmë se partneri

pjesëmarrje në importet totale të Kosovës

të rëndësishëm në importe janë, Turqia, Kina, Italia,

Tabela. 8: Partneret kryesor tregtare të Kosovës

Partnerët Eksportet

Partnerët

tregtar

Vlera('000

Euro)

pjesëmarrja

(%)

BE 98,096 30.2

CEFTA 127,143 39.1

EFTA 10,081 3.1

KINA 42,152 13

INDIA 27,425 8.5

US 500 0.2

BRAZIL 0 0

Pjesa mbetur 19,157 5.9

Total 324,554 100

14.5

10.89.4

8.1 8.0


më të madhe ne importet e përgjithshme, %

importues vijnë nga vendet e paraqitura në Fig. 7

eri kryesor në importe për vitin 2014, është Serbia

pjesëmarrje në importet totale të Kosovës), pasuar nga Gjermania (10.8%). Partner

Turqia, Kina, Italia, Maqedonia etj., (shih Figurën 7

Partneret kryesor tregtare të Kosovës – eksportet, importet, bilanci tregtar

Importet Bilanci tregtar

pjesëmarrja Vlera('000

Euro)

pjesëmarrja

(%)

Vlera('000 Euro) pjesëmarrja

(%)

1,080,906 42.5 -982,810 44.4

720,328 28.4 -593,185 26.8

32,446 1.3 -22,365 1.0

204,934 8.1 -162,782 7.4

9,445 0.4 17,980 -0.8

62,713 2.5 -62,213 2.8

39,546 1.6 -39,546 1.8

387,914 15.3 -368,757 16.7

2,538,232 100 -2,213,678 100.0

5.5 5.4 5.3

2.63 2.55


20

, % (2014)

Serbia me (14.5%

Partnerë të tjerë tregtarë

7).

eksportet, importet, bilanci tregtar / 2014

pjesëmarrja

(%)

44.4

26.8

1.0

7.4

0.8

2.8

1.8

16.7

100.0


21

Struktura e tregtisë së jashtme Struktura e tregtisë së jashtme Struktura e tregtisë së jashtme Struktura e tregtisë së jashtme

Struktura Struktura Struktura Struktura e e e e eksporteve eksporteve eksporteve eksporteve Analizat statistikore për tregtinë e jashtme referuar sipas grup-mallrave apo sipas sistemit të

harmonizuar, na japin një pasqyrë të qartë për strukturën eksporteve e cila ka qenë:

Grupi i produkteve ushqimore - Gjatë vitit 2014, në raport me vitin paraprak, eksportet që hyjnë

në grupin e produkteve bujqësore - blegtorale dhe ato të industrisë ushqimore janë rritur për 12.7%

dhe kanë zënë 12 % të vlerës së përgjithshme të eksporteve. Vlera e mallrave të eksportuara për këtë

grup produktesh është 39.3 mil/ €.

Tabela. 9: Eksportet sipas grupit të produkteve bujqësore ushqimore, në 000€

Seksionet sipas sistemit të harmonizuar (HS) 2013 2014 Diferenca ↓↑%,

2014/13

Kafshë të gjalla, produkte me origjinë kafshe 156 309 153 98.4

Produkte bimore

15,408 18,550 3,141 20.4

Yndyrë 46 19 -26 -57.6

Ushqime të përgjithshme pije dhe duhan

19,337

20,494

1,157

6.0

Nga tabela e mësipërme shihet se produktet bimore dhe ushqimet e përgatitura, pijet janë

kategoria kryesore e produkteve ushqimore të eksportuara, ndërkaq vlera e tyre ka tendencë

rritjeje dhe kjo rritje premton një trend pozitiv.

Kështu, nga krahasimi i treguesve real të tregtisë, rezulton se në sektorin e industrisë së ushqimit

dhe pijeve në këtë vit kemi një rritje prej 6% të vlerës së eksporteve, krahasuar me vitin ’13 si dhe

të produkteve bimore për 20.4%.


22

Grupi i produkteve industriale - jo ushqimore

Eksporti i produkteve industriale jo-ushqimore për vitin 2014, rezulton me rritje prej 10%, vlera e

mallrave industriale të eksportuara me përbërje jo-ushqimore gjatë kësaj periudhe është 285

milionë euro. Eksportet kosovare me këto kategori mallrash vazhdojnë të kenë peshën më të lartë të

eksporteve, duke përfshirë 88 për qind të eksporteve të përgjithshme.

Edhe gjatë këtij viti eksportet e metaleve bazë të papërpunuara dhe produktet minerale kanë mbuluar

65 % të eksporteve në nivelin e përgjithshëm.

Megjithatë, metali bazë prapë mbetet zëri kryesor në eksportet e Kosovës. Gjithashtu, ndonëse me

ndikim më të vogël në eksportet e përgjithshme, perspektiva e rritjes së prodhimit në sektorin e

tekstilit dhe artikujve për mbathje është optimiste, për më shumë shih Tabelën 13.

Tabela.10: Top 10 produktet eksportuara në nivelin eksporteve të përgjithshme (HS-6) Kodi i

mallrave

Emërtimi produktit 2013 2014 Diferenca ↑↓%

720260 Ferro – nikel 88,402,350 107,310,570 18,908,220 21.4

720449 Kthime dhe mbetje ferrike; lingota mbetjesh të

rishkrirëshme prej gize dhe çeliku

20,084,114 21,735,519 1,651,405 8.2

271600 Energji elektrike 21,820,972 16,028,771 -5,792,201 -26.5

260700 Xehe dhe koncentrate plumbi 15,195,630 14,003,805 -1,191,824 -7.8

260800 Xehe dhe koncentrate zinku 5,069,753 8,588,826 3,519,073 69.4

740400 Mbetjet dhe kthimet e bakrit: 10,049,319 8,568,042 -1,481,278 -14.7

551110 Prej fibrave kryesore sintetike, që përmbajnë

ndaj peshës 85 % apo më shumë fibra të tilla

7,580,888 8,168,713 587,826 7.8

760200 Mbetje dhe kthime alumini: 5,743,752 6,527,196 783,443 13.6

110100 Miell gruri dhe miell meslini: 8,420,856 6,499,682 -1,921,175 -22.8

730690 Tuba, tubacione dhe profile të tjera (p.sh., me

tegele saldimi të hapura apo të salduara,

perçinuara apo të mbyllura në mënyra të

ngjashme), prej gize dhe çeliku:

3,552,532 5,797,400 2,244,869 63.2


23

Struktura e importeve Struktura e importeve Struktura e importeve Struktura e importeve

Grupi i produkteve ushqimore - Mallrat e importuara të përfshirë në këtë grup produktesh është

24.3% ndaj totalit të importeve në Kosovë, duke arritur vlerën prej 616 milionë euro, rritje për

5.5%.

Produktet më të importuara në kategorinë e produkteve bujqësore ushqimore janë: cigaret, ujërat,

përfshirë ujërat minerale dhe ujërat e gazuar, mishi dhe të brendshmet e ngrënshme, biskota, sheqer

etj.

Grupi i produkteve industriale - jo-ushqimore - është në vlerë prej 1.922.1 mil/€ pjesëmarrje

75.7% në importet e përgjithshme, e cila ka shënuar rritje për 3% ndaj vitit të kaluar.

Por, si produkte të veçanta më të importuara në Kosovë janë: vajrat e naftës, auto-vetura dhe mjete

të tjera transporti, shufra dhe shkopinj prej hekuri (ose shufrat e çelikut), medikamente, çimento etj.

Tabela. 11: Top 10 produktet importuara në nivelin e importeve të përgjithshme (HS – 6 )

Kodi i

mallrave

Emërtimi i produktit 2013 2014 Diferenca ↑↓%

271019 Vajra të mesme: 270,116,577 255,890,258 -14,226,319 -5.3

240220 Cigare që përmbajnë duhan: 60,070,906 57,996,491 -2,074,415 -3.5

870332 Auto-veturë të një cilindri me kapacitet që e

kalon 1500 cm3por nuk e kalon 2500 cm3:

52,282,037 55,975,317 3,693,280 7.1

721420 Shufra çeliku jo të lidhur, të farkëtuara, që

përmbajnë dhëmbëzime, brazda, flanxha apo

deformime të tjera të prodhuara gjatë procesit

të petëzimit apo të përdredhura pas petëzimit

73,549,563 53,994,659 -19,554,904 -26.6

271600 Energji elektrike 28,447,948 45,823,382 17,375,433 61.1

271012 Vajra të lehtë dhe përgatitjet: 51,547,538 45,362,471 -6,185,067 -12.0

300490 Medikamente, të dozuar për shitje me pakice,

të tjera

30,313,958 35,184,811 4,870,853 16.1

220210 Ujërat, përfshirë ujërat minerale dhe ujërat e

gazuar, që përmbajnë sheqer apo lëndë të

tjera ëmbëltuese apo aromatizuese shtesë

30,744,817 34,518,425 3,773,608 12.3

252329 Çimento portland: 38,968,762 34,271,143 -4,697,618 -12.1

020714 Prerje dhe të brendshme, të ngrira 33,462,557 33,635,467 172,910 0.5


24

Tabela. 12: Importet sipas seksioneve për vitet 2013 – 2014 ( në vlere. 000€)

Seksionet sipas sistemit të Harmonizuar (HS) 2013 2014 Diferenca ↓↑%,

2014/13

Gjithsej 2,449,064 2,538,232 89,168 3.6

Kafshë të gjalla, produkte me origjinë kafshe 105,769 115,340 9,571 9.0

Produkte bimore 124,349 133,060 8,710 7.0

Yndyrë 25,670 24,912 -758 -3.0

Ushqime të përgjithshme, pije dhe duhan 327,916 342,739 14,823 4.5

Produkte minerale 481,288 467,781 -13,507 -2.8

Produkte të industrisë kimike 190,264 195,607 5,344 2.8

Plastikë, gomë dhe artikuj prej tyre 148,148 147,861 -287 -0.2

Lëkurë dhe artikuj prej tyre 4,899 7,249 2,350 48.0

Druri dhe artikuj druri 52,809 55,112 2,302 4.4

Letër dhe artikuj prej letre 38,752 38,786 34 0.1

Tekstil dhe artikuj tekstili 87,616 120,236 32,620 37.2

Veshmbathje të këmbëve 23,956 28,952 4,996 20.9

Art.prej guri, allçie, prodh. qeramike dhe qelqi 96,772 100,279 3,508 3.6

Perla, gurë të çmuar, metale të çmuara etj. 1,956 1,813 -143 -7.3

Metale bazë dhe artikuj prej tyre 247,173 227,929 -19,244 -7.8

Makineri, pajisje mekanike dhe elektrike 256,816 286,347 29,531 11.5

Mjetet e transportit 135,482 140,876 5,394 4.0

Instr.optike,mjekësore,fotog.,muzikore etj. 25,999 29,372 3,373 13.0

Armët dhe municionet 1,158 521 -637 -55.0

Artikuj të ndryshëm të prodhuar 70,312 70,465 153 0.2

Veprat e artit 1,959 2,993 1,034 52.8


25

Tabela.13:Eksportet sipas seksioneve për vitet 2013 – 2014 ( në vlere. 000€)

Seksionet sipas sistemit të Harmonizuar (HS) 2013 2014 Diferenca ↓↑%,

2014/13

Gjithsej 293,842 324,554 30,711 10.5

Kafshë të gjalla, produkte me origjinë kafshe 156 309 153 98.4

Produkte bimore 15,408 18,550 3,141 20.4

Yndyra 46 19 -26 -57.6

Ushqime të përgj. pije dhe duhan 19,337 20,494 1,157 6.0

Produkte minerale 48,352 44,704 -3,647 -7.5

Produkte të industrisë kimike 1,739 2,608 869 50.0

Plastikë, gomë dhe artikuj prej tyre 18,205 16,274 -1,931 -10.6

Lëkurë dhe artikuj prej tyre 11,691 11,365 -326 -2.8

Druri dhe artikuj druri 2,134 2,720 586 27.4

Letër dhe artikuj prej letre 1,751 2,494 742 42.4

Tekstil dhe artikuj tekstili 12,751 14,690 1,940 15.2

Veshmbathje të këmbëve 651 1,777 1,127 173.2

Art.prej guri, allçie, prodhime qeramike dhe qelqi 1,195 2,927 1,732 145.0

Perla, gurë të çmuar, metale të çmuara etj. 113 10 -103 -91.3

Metale bazë dhe artikuj prej tyre 143,911 167,376 23,465 16.3

Makineri, pajisje mekanike dhe elektrike 12,590 13,380 791 6.3

Mjetet e transportit 512 941 429 83.7

Instr.optike,mjekësore,foto, muzikore etj. 562 299 -263 -46.8

Armët dhe municionet 0 0 0 #DIV/0!

Artikuj të ndryshëm të prodhuar 2,613 3,559 946 36.2

Veprat e artit 127 58 -69 -54.3

Documents

shkembimet tregtare 2014 - mti.rks-gov.netmti.rks-gov.net/desk/inc/media/C23E511C-B70B-4212-B1F9-1BE7E87B… · nga kriza financiare globale sesa vendet e zhvilluara, Kosovën, ishte